maswavleblis megzuri viii klasiold.eqe.ge/uploads/grifireba/grifirebulebi_2012/...musikis...

m usik i s maswavleblis megzuri

VIII klasi

marika CGikvaiZe

gamomcemloba inteleqti

Tbilisi 2012

grifi mieniWa 2012 wels ssip ganaTlebis xarisxis ganviTarebis erovnuli centris (brZaneba ## 375, 18. 05. 2012) mier

ISBN 978-9941-439-21-6 © gamomcemloba `inteleqti~, 2012.

marika CGikvaiZe

musika VIIImaswavleblis wigni

Marika ChikvaidzeMUSIC VIII

Teacher’s Book

INTELEKTI PUBLISHERSTbilisi 2012

redaqtori mzia CGxaiZe

gamomcemloba inteleqtiTbilisi, ilia WavWavaZis gamziri #5225-05-22, 5(99) 55-66-54faqsi: 225-05-22 elfosta: [email protected], [email protected] vebgverdi: www.intelekti.ge

3

S i n a a r s i

saxelmZRvanelos aqtualoba ......................................................................................................... 4

VIII klasis standarti musikaSi ..................................................................................................... 6

Sinaarsisa da miznebis ruka .......................................................................................................... 9

saxelmZRvanelos struqturuli elementebi da misi Semadgeneli nawilebi ........... 14

CD-Si Cawerili musikaluri masalis CamonaTvali .............................................................. 14

saswavlo videomasala .................................................................................................................... 16

musikis mosmena .................................................................................................................................. 18

musika da specialuri saganmanaTLleblo saWiroebis mqone moswavleebi ................... 21

gakveTilis dagegmvis zogadi pricipebi ................................................................................. 23

sanimuSo sagakveTilo scenarebi ............................................................................................... 25

dagvitoveT saTqmeli ..................................................................................................................... 46

Sedarebis komponentebi Sesabamisi rubrikebiT ................................................................... 51

informacia musikalur-kompiuteruli programebis Sesaxeb ........................................... 53

4

I. saxelmZRvanelos aqtualoba

musikalur-pedagogiur azrs yovelTvis aRelvebda da axlac aRelvebs is, rom

axalgazrdebs Soris gansakuTrebiT mZafrad SeiniSneba musikaluri gemovnebis gaRa-

ribebis tendencia. ymawvilTa didi nawili mdare gemovnebis musikas usmens da folk-

lorisa Tu klasikis maRalmxatvrul nimuSebs eWvis TvaliT umzers. vfiqrobT, jer

kidev saskolo asakSi unda moxdes moswavlis esTetikuri mrwamsis, Sexedulebebis,

gemovnebis Camoyalibeba, maTi harmoniuli srulyofa.

migvaCnia, rom saxelmZRvanelo erT-erTi im saSualebaTagania, romelic ymawvils

daexmareba fiqrisa da problemis gadaWris procesSi, gaafarToebs mis musikalur

STabeWdilebebs, inteleqts. amasTanave, Camouyalibebs da ganuviTarebs sxvadasxva

unar-Cvevas.

musikis swavlebis am safexurze Cveni mizania:

• mozards ganvumtkicoT xarisxovani musikisadmi interesi da siyvaruli;

• gavamdidroT misi musikaluri STabeWdilebebi sxvadasxvagvar musikalur

nawarmoebTa gacnobis meSveobiT, amasTan, gaviTvaliswinoT misi moTxovnile-

bebic;

• davexmaroT musikaluri gemovnebis formirebaSi, rac, Tavis mxriv, Camoayali-

bebs kulturul msmenels, romelsac musikis mxatvruli Rirebulebis sworad

Sefasebis unari Seswevs.

Pprioritetebi, romlebic musikis saxelmZRvanelos Sinaarsisa da meToduri

aparatis gansazRvraSi dagvexmara:

• sainformaciao

• aRmzrdelobiTi;

• saintegracio;

• saTviTganmanaTleblo;

• sakomunikacio;

• sistemaSi momyvani.

5

meTodika

VIII klasis musikis saxelmZRvaneloSi Sesuli masala (wina safexuris saxlmZR-

vanelos msgavsad) xSir SemTxvevaSi aris ara mza, aprobirebuli WeSmariteba, ar-

amed mocemulia dinamikaSi codnis miRebis, analizis, Sefasebis, fiqris safexuris

saxiT. paragrafebTan darTuli kiTxvebi da davalebebi, saazrovno sqemebi, sanoto

teqstebi moswavles fiqrisa da sakuTar SesaZleblobebSi wvdomis pirobas Seuqmnis.

saxelmZRvanelos yovel axal Tavs win uZRvis rubrika: `Tqven am TavSi iswav-

liT~, sadac gamoikveTeba warmmarTavi, SemecnebiTi da qmedebiTi Sinaarsis miznebi.

es is Sualeduri tipis miznebia, romelTa ganxorcielebis gareSe mTavari miznis,

e. w. `didi ideis~ miRweva iqneba SesaZlebeli.

vimedovnebT, moswavleTa saxelmZRvanelos maswavlebelic kargad gamoiyenebs,

vinaidan masSi naTlad aris gamokveTili is miznebi, rasac konkretuli Tema emsax-

ureba. amasTan, maswavlebelma mxolod sagakveTilo teqstidan gamomdinare ar

unda aagos sagakveTilo procesi. wignSi SeTavazebulma davaleba/RonisZiebebma,

vfiqrobT, maswavlebels unda misces stimuli maTi gamravalferovnebisa da gaR-

rmavebisaTvis _ axali RonisZiebebis organizebisaTvis _ es ki swavleba/swavlis

procesis mimarT SemoqmedebiTi midgomis erT-erT efeqtur gzad gvesaxeba.

6

II სტანდარტი

წლის ბოლოს მისაღწევი შედეგები მიმართულებების მიხედვით

პრაქტიკული უნარ-ჩვევები კომუნიკაცია, ინტერპრეტაცია

მუსიკალური ნაწარმოების აღქმა კონტექსტში

მუს.VIII.1. მოსწავლეს შეუძლია იმპროვიზაციის პროცესში მონაწილეობა.

მუს. VIII .5. მოსწავლეს შეუძლია მოსმენილი მუსიკალური ნაწარმოების გაანალიზება.

მუს.VIII.7. მოსწავლე იცნობს და შეუძლია ქართული და მსოფლიო მუსიკალური ხელოვნების ცნობილი ნიმუშების დახასიათება.

მუს.VIII.2. მოსწავლეს შეუძლია სიმღერა თანაკლასელებთან ერთად.

მუს.VIII.6. მოსწავლეს შეუძლია გააცნოს თანაკლასელებს მუსიკალური ხელოვნების ნიმუში ან მუსიკოსის შემოქმედება.

მუს.VIII.8. მოსწავლე აღიქვამს მუსიკას, როგორც ინფორმაციისა და კომუნიკაციის საშუალებას.

მუს.VIII.3. მოსწავლეს შეუძლია სხვადასხვა დავალების შესრულება მუსიკალურ-კომპიუტერული პროგრამების გამოყენებით.

მუს.VIII.4. მოსწავლეს შეუძლია სასწავლო პროექტში მონაწილეობა.

წლის ბოლოს მისაღწევი შედეგები და მათი ინდიკატორები

მიმართულება: პრაქტიკული უნარ-ჩვევები

მუს.VIII.1. მოსწავლეს შეუძლია იმპროვიზაციის პროცესში მონაწილეობა.შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე: • მღერის მელოდიურ საქცევს სეკვენციური გადაადგილებით;• სიმღერით აბოლოებს მასწავლებლის ან თანაკლასელის მიერ დაწყებულ მელოდიას,

უპასუხებს მუსიკალურ ფრაზას, რიტმულ ფიგურას;• ნასწავლ ლექსს შეურჩევს მელოდიას; • შეუწყობს ხმას თანაკლასელის მიერ ნამღერ მელოდიას.

მუს.VIII.2. მოსწავლეს შეუძლია სიმღერა თანაკლასელებთან ერთად.

7

შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე: • მღერის გუნდში ორ- და სამხმიან სიმღერებს ხალხური და კლასიკური რეპერტუარიდან;• მღერის კანონის ტიპის სავარჯიშოებს, სიმღერებს;• არჩევს სხვადასხვა გამომსახველობით ხერხს მუსიკალური ნაწარმოების შესრულებისას;• ასრულებს მუსიკალური ნაწარმოებების ფრაგმენტებს / სიმღერებს და ეყრდნობა სანოტო

ჩანაწერს.

მუს.VIII.3. მოსწავლეს შეუძლია სხვადასხვა დავალების შესრულება მუსიკალურ-კომპიუტერული პროგრამების გამოყენებით.

შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე: • იცნობს მუსიკალურ-კომპიუტერული პროგრამების სხვადასხვა შესაძლებლობას

(მუსიკის ჩაწერა, ფაქტურის, ტემბრის შერჩევა, რიტმული და აკორდული თანხლება);• მოცემული დავალების შესრულებისას იყენებს თეორიულ ცოდნას (მუსიკის ანბანი,

ფორმა, ჰარმონია);• ქმნის მარტივ მუსიკალურ კომპოზიციებს.

მუს.VIII.4. მოსწავლეს შეუძლია სასწავლო პროექტში მონაწილეობა.

შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:• მონაწილეობს პროექტის მიზნის განსაზღვრასა და დაგეგმვაში; • მოიძიებს თეორიულ მასალას, ქმნის რესურსს; • მონაწილეობს კონცერტის, წარმოდგენის, ტელე/რადიო გადაცემის დადგმაში,

ჟურნალის მომზადებაში;• მონაწილეობს პროექტის წარდგენასა და შეფასებაში.

მიმართულება: კომუნიკაცია, ინტერპრეტაცია მუს.VIII.5. მოსწავლეს შეუძლია მოსმენილი მუსიკალური ნაწარმოების გაანალიზება.შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:

• საუბრობს მუსიკალური ნაწარმოების მოსმენით გამოწვეულ შთაბეჭდილებაზე;• განსაზღვრავს მუსიკალური ნაწარმოების ჟანრს (ოპერა, ბალეტი, სიმფონია,

ინსტრუმენტული კონცერტი...), სტილს (კლასიკური, ხალხური, თანამედროვე);• მოსმენის დროს ახასიათებს მუსიკის გამომსახველობით საშუალებებს;• ახასიათებს შემსრულებელთა შემადგენლობას: ინსტრუმენტული (დიდი და კამერული

ორკესტრი, კამერული ანსამბლი), ვოკალური, ვოკალურ-ინსტრუმენტული (დიდი და კამერული შემადგენლობა);

• საუბრის დროს იყენებს სახელოვნებო/ მუსიკალურ ტერმინოლოგიას;• ამოიცნობს მუსიკალურ ნაწარმოებებს მოსმენისას.

მუს.VIII.6. მოსწავლეს შეუძლია გააცნოს თანაკლასელებს მუსიკალური ხელოვნების ნიმუში ან მუსიკოსის შემოქმედება.

შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე:• შეარჩევს მისთვის საინტერესო მუსიკალურ ნაწარმოებს / შემსრულებელს /კომპოზიტორს;• მოიძიებს და ამუშავებს ინფორმაციას მუსიკალური ნაწარმოების, კომპოზიტორის,

შემსრულებლის შესახებ;• წარადგენს მოძიებულ ინფორმაციას, საკუთარ შთაბეჭდილებას მუსიკალური

ნაწარმოების, ამა თუ იმ მუსიკოსის შესახებ;

8

• მოიძიებს მუსიკალურ (აუდიო-ვიდეო) მასალას, საჭირო აპარატურას და იყენებს მას პრეზენტაციის დროს.

მიმართულება: მუსიკალური ნაწარმოების აღქმა კონტექსტში

მუს.VIII.7. მოსწავლე იცნობს და შეუძლია ქართული და მსოფლიო მუსიკალური ხელოვნების ცნობილი ნიმუშების დახასიათება.

შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე: • ადარებს ერთი და იმავე ჟანრის სხვადასხვა ნაწარმოებს და საუბრობს მათ დამახასიათებელ

ნიშნებზე;• ადარებს სხვადასხვა დიალექტის ერთი და იმავე ჟანრის ხალხურ სიმღერებს;• ადარებს ერთმანეთს ერთი და იმავე ავტორის / ეპოქის ნაწარმოებებს (დამახასიათებელი

ჟანრები, სტილი, თემატიკა, ხელწერა...);• ახასიათებს ნაცნობ მუსიკალურ ფორმებს და ადარებს ამ ფორმით დაწერილ მუსიკალურ

ნაწარმოებებს;• უპასუხებს ცნობილი კომპოზიტორის, შემსრულებლის ბიოგრაფიასთან, შემოქმედებასთან

დაკავშირებულ შეკითხვებს.

მუს.VIII.8. მოსწავლეს აღიქვამს მუსიკას, როგორც ინფორმაციისა და კომუნიკაციის საშუალებას.

შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე: • განასხვავებს მუსიკალურ სტილებს კულტურისა და ეპოქის მიხედვით;• მსჯელობს, რა გაიგო ამა თუ იმ კულტურისა და ეპოქის შესახებ კონკრეტული მუსიკალური

ნაწარმოების გაცნობით;• საუბრობს იმის შესახებ, თუ როგორ შეიძლება კონკრეტული მუსიკალური განწყობილების,

კომპოზიტორის ჩანაფიქრის გამოხატვა მუსიკალური გამომსახველობის სხვადასხვა ხერხის საშუალებით;

• განიხილავს მუსიკის როლს ხელოვნების სხვა დარგებისთვის.

იმპროვიზაციული სავარჯიშოები:

• მელოდიური საქცევის სეკვენციური გადაადგილება;• ნასწავლი ლექსისთვის მელოდიის შერჩევა; • ხმის შეწყობა.

სიმღერა:• კანონის ტიპის მელოდიების შესრულება გუნდში;• სიმღერა თანხლებით და მის გარეშე;• ორხმიანი და სამხმიანი სიმღერები ქართული და მსოფლიო ხალხური და პროფესიული

რეპერტუარიდან, მაგალითად, “დიდი ხნიდან გაგიცანი” (გურული), “ქართველო, ხელი ხმალს იკარ” (ქართლ-კახური), “წმიდაო ღმერთო” (სადა კილო), ვ. ა. მოცარტი - ”Die Nachtigall”, the Beatles - ”Can’t Buy Me Love” და ა. შ.

მუსიკალურ-კომპიუტერული პროგრამები:• Logic, Cubase, Finale; • დავალებების შესრულება; • მარტივი კომპოზიციების შექმნა.

პროექტებში მონაწილეობა: • თეორიული მასალის მოძიება, რესურსის შექმნა;

9

• პროექტის მომზადებაში, წარდგენასა და შეფასებაში მონაწილეობა.მუსიკის თეორია და ისტორია:

• მუსიკალური ჟანრები (ოპერა, ბალეტი, სიმფონია, ინსტრუმენტული კონცერტი...);• მუსიკალური სტილები (კლასიკური, ხალხური, თანამედროვე);• შემსრულებელთა შემადგენლობა: ინსტრუმენტული (დიდი და კამერული ორკესტრი,

კამერული ანსამბლი), ვოკალური, ვოკალურ-ინსტრუმენტული (დიდი და კამერული შემადგენლობა);

• მუსიკალური/ სახელოვნებო ტერმინოლოგია.სარეკომენდაციო მოსასმენი მასალა:

• ხალხური სიმღერები; ფრაგმენტები ბაროკოს, კლასიციზმის, რომანტიზმის, XX საუკუნისა და ქართველ კომპოზიტორთა პო პუ ლარული ნაწარმოებებიდან, მაგალითად, აჭარული ოთხხმიანი ნადური, მეგრული «კუჩხი ბედინერი», კახური «ჭონა», საგალობელი «შენ ხარ ვენახი» (ფალიაშვილის ვარიანტი); სარდინიული მრავალხმიანი სიმღერა Actores Alidos – Chelu e mare/Tralallera, ინდური რაგა ”Harikambhoji”; ა. მაჭავარიანი - სავიოლინო კონცერტი, ს. ნასიძე - სიმფონია «ფიროსმანი» (ფრაგმენტები), მ. შუღლიაშვილი - ”ეგზერსისი” ფორტეპიანოსთვის; გ. ფ. ჰენდელი - გუნდი “Alleluia” ორატორიიდან «მესია», ფ. შოპენი - ბალადა #1, ჯ. ვერდი - ფრაგმენტები ოპერიდან «აიდა», «რეკვიემი» (ფრაგმენტები), რ. ვაგნერი - «ვალკირიების გაფრენა», ტეტრალოგია ”ნიბელუნგების ბეჭედი”, ოპერიდან «ვალკირია»; პ. ჩაიკოვსკი - კონცერტი ფორტეპიანოსა და ორკესტრისათვის # 1; ფ. მენდელსონი - კონცერტი ვიოლინოსა და ორკესტრისათვის; კ. დებიუსი - პრელუდია «პეკის ცეკვა», საფორტეპიანო პიესა «მთვარის შუქი»; ი. სტრავინსკი - «რუსული ცეკვა» ბალეტიდან «პეტრუშკა» (საფორტეპიანო ვერსია); ა. შონბერგი - კამერული სიმფონია, დ. შოსტაკოვიჩი - კონცერტი ფორტეპიანოსა და ორკესტრისათვის # 1; ჯ. კეიჯი - ”წყლის თამაში”; ფ. სინატრა -” New York, New York”, A. Barozzo – «Brazil», The Beatles – «Can’s buy my Love», J. Styne - ფრაგმენტები მიუზიკლიდან «Funny Girl», Sting - Shape Of My Heart, Motley Crue – ”Home sweet home” და სხვ.

III. Sinaarsisa da miznebis ruka

G gakveTili #saTauri

praqtikuli unar-Cvevebi

komunikacia da interpretacia

musikaluri nawarmoebis

aRqma konteqstSi

Sefasebis forma

1Mmusika _ Cemi cxovrebis Tanamgzavri

mizani: musikis aRqmisa da analizis, dialogis, msjelobis, gansxvavebuli azris mimarT pativiscemis unarebis ganviTareba.

VIII.5. VIII.6. VIII.8. kiTxva-pasuxi;dakvirveba-

CaniSvna.

2ra Zala aqvs

musikas?

mizani: winare codnis gamoyenebis, musikis mosmena-analizis, gansxvavebuli azris mimarT pativiscemis demonstrirebis unar-Cvevebis ganviTareba.

VIII.5. VIII.8. kiTxva-pasuxi;dakvirveba-

CaniSvna.

10

3risgan `mzaddeba~

musika?

mizani: saubris dros naswavli terminebis gamoyeneba; musikis mosmeniT miRebuli STabeWdilebebis gadmocema zepirad; musikis mosmena-analizi.

VIII.5. kiTxva-pasuxi; dialogi.

4-6ritmi

mizani: ritmis grZnobis, dialogis, urTierTTanamSromlobis, sxvisi azris mimarT pativiscemis demonstrirebis, vokaluri unar-Cvevebis ganviTareba.

VIII.2. VIII.5. VIII.6. Ddialogi.

7-9raSi mdgomareobs valsis ritmis Tavisebureba?

mizani: nacnobi cekvebis musikis amocnoba; ritmuli Tanxlebis gaweva mosmenili musikaluri fragmentisTvis _ ritmis grZnobis ganviTareba; simReris Sesruleba.

VIII.2. VIII.7. VIII.8. kiTxva-pasuxi;dakvirveba-

CaniSvna.

10Bbedisweris motivi

Ppunqtiruli ritmi

mizani: musikis mosmenis, dialogis unar-Cvevebis ganviTareba. SemoqmedebiT saqmianobaSi Cabma – saklaso warmodgena, misi musikaluri gaformeba; scenebis gaTamaSeba.

VIII.4. VIII.5. VIII.8. dakvirveba-CaniSvna.

11-12melodia

mizani: musikis mosmenis dros saubari im maxasiaTeblebis Sesaxeb, romelTa mixedviTac moswonT/ar moswonT konkretuli nawarmoebi.

VIII.2. VIII.5. VIII.7. VIII.8. kiTxva-pasuxi; dialogi.

13naxatSi

aJRerebuli melodia

mizani: musikis mosmena-analizis unar-Cvevebis ganviTareba.

VII.5. dakvirveba-CaniSvna.

14-15Pportreti

ferwerasa da musikaSi?

mizani: musikis rolis ganxilva xelovnebis sxvadasxva dargebSi.

VIII.8. dakvirveba-CaniSvna.

16`Lacrimosa~ anu `Tvalcremliani~

mizani: improvizaciis procesSi Cabma _ nacnob teqstze melodiis SeTxzva; musikis mosmena-analizis, dilaogis unar-Cvevebis ganviTareba.

VIII.1. VIII.5. dakvirveba-CaniSvna.P

11

17harmonia

mizani: musikaluri leqsikuri maragis gafarToeba-gamdidreba; dialogis, sakuTari azris gamoxatvis unar-Cvevebvis ganviTareba.


18Ddisonansi da konsonansi

mizani: sanoto sistemis niSnebis amocnoba; saubris dros naswavli terminebis gamoyeneba.

VIII.5. VIII.8. dakvirveba-CaniSvna.

19-20faqtura

mizani: winare codnis axalTan dakavSireba; musikaluri leqsikuri maragis gafarToeba-gamdidreba; saubris dros musikaluri terminologiis gamoyeneba..

VIII.4. VIII.5. VIII.6. prezentaciaa

21-22ra aris

polifonia?

mizani: musilauri leqsikuri maragis gamdidreba-gafarToeba; qarTuli xalxuri musikaluri xelovnebis nimuSTa mosmena-gamocnoba-Sesruleba; maTi dialeqtebis mixedviT gansxvaveba.


23-24cota ram

qarTuli xalxuri polifoniis

Sesaxeb

mizani: SemoqmedebiT saqmianobaSi Cabma _ klasis speqtakli, misi musikalurad gaformeba, scenebis gaTamaSeba; qarTuli xalxuri musikaluri nimuSebis amocnoba, maTi gansxvaveba dialeqtis mixedviT.


25Ppolifonia profesiul musikaSi

mizani: musikis mosmena-analizis, dialogis, msjelobis unar-Cvevebis ganviTareba.


26-27gaarkvieT, ra gaxsovT, ra _

ara?

mizani: SeZenili codnis ganzogadeba; TviTSefasebis unaris ganviTareba..

VIII.1.VIII.2. VIII.8. testuri davalebebi

28ra aris tembri?

mizani: tembruli aRmis, vokaluri unar-Cvevebis ganviTareba.


29gitara

mizani: informaciis moZiebis da misi wardgenis, SemoqmedebiT saqmianobaSi moanwileobis miRebis unar-Cvevebis ganviTareba.

VIII.2.VIII.4. VIII.6. dakvirveba-CaniSvna.

12

30fleita

mizani: SemoqmedebiT saqmianobaSi Cabma _ ganwyobilebis/siuJetis/Temis gansazRvra da gadmocema Sesabamisi mimikiT, moZraobiT, xmis tembriT; dialogis, msjelobis unar-Cvevebis ganviTareba.


31-32dinamika

mizani: naswavli terminebis gamoyenebiT mosmenili musikaluri fragmentis analizi; SemoqmedebiT saqmianobaSi Cabma _ saklaso RonisZiebis dagegmva, funqciebis ganawileba, urTierTTanamSromloba, nacnobi auditoriis winaSe wardgena.

VIII.4. VIII.5. prezentacia-wardgena

33-34l.v. beThoveni

mizani: kompozitoris cxovrebisa da Semoqmedebis detalebis gacnoba; musikis mosmena-analizi; gansazRvra imis, Tu risTvis qmnian adamianebi xelovnebis nawarmoebebs.


35`mTvaris sonata~

mizani: saubari imis Sesaxeb, Tu ramdenadaa aRbeWdili xelovanis SemoqmedebaSi misi cxovrebiseuli detalebi.

VIII.5. VIII.6. VIII.7. VIII.8. dakvirveba-CaniSvna.

36-38qariSxali

CrdiloeTis zRvaze

mizani: winare codnis gamoyeneba; musikaluri leqsikuri maragis gafarToeba; musikis mosmena-analizis, dialogis unar-Cvevebis ganviTareba.


39-42f. Sopeni

mizani: saubari imis Sesaxeb, Tu ramdenadaa aRbeWdili xelovanis SemoqmedebaSi misi biografiuli epizodebi; informaciuli codnis gafarToeba; musikis mosmena-analizis, dialogis, msjelobis, sakuTari azris dasabuTebis, urTierTTanamSromlobis unar-Cvevebis ganviTareba.


43-44r. Sumani

mizani: informaciis moZiebis, misi wardgenis, musikis mosmena-analizis unar-Cvevebis ganviTareba; SemoqmedebiT saqmianobaSi Cabma: proeqti `musikaluri Jurnali~/sxva, samuSao procesis dagegmva, funqciebis gadanawileba, resursis moZieba,urTierTTanamSromloba.

VIII.4. VIII.8. Pprezentacia;dakvirveba-

CaniSvna.

13

45ra aris cikli

mizani: musikaluri leqsikuri maragis gamdidreba-gafarToeba; musikis momena-analizi; informaciis moZieba da wardgena.


46Stabat Mater

mizani: msjeloba imis Taobaze, Tu ratom qmnian adamianebi xelovnebis nawarmoebebs; dasvan da upasuxon SekiTxvebs nawarmoebis SinaarsTan, avtorTan, JanrTan dakavSirebiT..


47Mmusika da

sityva

mizani: improvizaciis procesSi monawileobis miReba; musikis mosmena-analizis unar-Cvevebis ganviTareba.


48romansi

mizani: musikis mosmeniT miRebuli STabeWdilebis gadmocema Txzulebis saxiT, misi wardgena; improvizaciis procesSi monawileobis miReba.


49Mmxolod musikas

esaWiroeba literatura?

mizani: msjelobis, dialogis, musikis mosmena-analizis unar-Cvevebis ganviTareba.


50-51Seqspiri da

musika

mizani: erTsa da imave Temaze sxvadasxva epoqisa da qveynis kompozitorebis mier Seqmnili gansxvavebuli Janris Txzulebebis Sedareba-dapirispireba; Janrebis specifikis garkveva.

VIII.1.VIII.2. VIII.5. VIII.8. dakvirveba-CaniSvna..

52-53miuzikli

mizani: msjeloba imis Taobaze, Tu rogor, ra formiT gamoiyeneba musika kinoSi; saubari musikaluri Janrebis maxasiaTeblebze.

VIII.2. VIII.5.VIII.6. VIII.8. dakvirveba-CaniSvna.

54-56kvleviTi proeqtebi

mizani: SeZenili codnis, unar-Cvevebis ganzogadeba.

VIII.4. VIII.5.VIII.6. Pprezentacia; dakvirveba-

CaniSvna.

14

IV. saxelmZRvanelos struqturuli elementebi da misi Semadgeneli nawilebi

saxelmZRvaneloSi Sesuli masala iTvaliswinebs VIII klaselTa momzadebis dones musikis dargSi, maT inteleqtualur potencials. misi struqtura naTelia da gamoyenebadi. aq organuladaa Serwymuli Semecnebis Teoriuli da praqtikuli mxareebi. gaTvaliswinebulia interaqtiuri swavlebis meTodebi.

musikis saxelmZRvanelo dayofilia Tavebad, Temebad:Tavi I _ musikis gamomsaxveli xerxebi da saSualebebi – 22 Tema da 33 gakveTili;Tavi II _ Strixebi did musikosTa biografiidan – 7 Tema da 11 gakveTili;Tavi III – musika da literatura – 1 Tema da 9 gakveTili;

CD-Si Sesuli Canawerebis CamonaTvali1:

1. `glesav da glesav, namgalo ~_ xalxuri

2. `netavi gogov, me da Sen~ _ xalxuri

3. `bindisferia sofeli~ _ xalxuri

4. cekva `xorumi~ _ xalxuri

5. `xasanbegura~ _ xalxuri

6. `lile~ _ xalxuri

7. `gafrindi Savo mercxalo~ _ xalxuri

8. `saqarTvelo~ _ (irakli Carkviani)

9. `saqarTvelo lamazo~ _ (Dj kabu)

10. `dekemberi~ _ (nN. gelaSvili)

11. `Tbiliso~ _ (Oo. ramiSvili)

12. `maRla, maRla~ _ (mM. Carkviani)

13. somxuri hangebi _ xalx. cekva `koCari~

14. azerbaijanuli hangebi _ xalx. cekva `dosTluR regsi~

15. rusuli hangebi _ `CastuSkebi~

16. f. Suberti _ `ave maria~

17. a. vivaldi _ `weliwadis droni~ _ `gazafxuli~

18. a. vivaldi _ `weliwadis droni~ _ `zamTari~

19. e. grigi _ `per giunti~ _ `dila~

20. The Beatles _ Yesterday21. Elvis Presley _ Love my tender22. Ray Charles _ America the beautiful23. skot joplini _ Ragetime #8, do-maJori

24. lui Aarmstrongi _ Hello, Dolly25. j. verdi _ op. `aida~, radamesis romansi, I moqm.

26. i. haidni _ simf. #103, mi bemol maJori, I naw.

1 moswavlis wignSi TiToeuli gakveTilis teqstSi miTiTebulia, Tu ra dros da ra viTare-baSi unda moisminon/naxon nawarmoebebi/firebi bavSvebma.

15

27. gavoti

28. foqstroti

29. Cha-cha-cha30. i. Strausi _ valsi `gazafxulis hangebi~

31. g.f. hendeli _ pasakalia

32. C. Caplinis musika kinofilmebidan

33. e. morikone _ musika k/f èrTxel amerikaSi~

34. n. rota _ musika k/f àmarkordi~

35. cekva `simdi~ _ xalxuri

36. cekva `samaia~ _ xalxuri

37. i. bramsi _ simf. #3, III naw.

38. k.debiusi _ `noqtiurnebi~, III naw. `sirinozebi~

39. l.v. beThoveni _ sonata #17, re min. Txz.31

40. f. Sopeni _ mazureki #1, Txz.17

41. f., Sopeni _ polonezi #1, Txz.40. la-min.

42. m. raveli _ `bolero~

43. a. xaCaturiani _ `cekva xmlebiT~, b. `gaiane~

44. l.v. beThoveni _ simf. #5, do-min. I naw.

45. l.v. beThoveni _ musika dramisaTvis ègmonti~, klerhenis simRera

46. f. Suberti _ serenada

47. v.a. mocarti _ `Ramis patara serenada~

48. i.s. baxi/b. marCelo _ adaJio, re-minori

49. v.a. mocarti _ `rekviemi~ _ `Lacrimosa~

50. z. faliaSvili _ op. àbesalom da eTeri~, `mirzaia~

51. n. rimski-korsakovi _ simf. poema `Sahrazada~, I naw. `zRva da sindbadis gemi~

52. l.v. beThoveni _ simh. #6, fa-maJ. IV naw.

53. l.v. beThoveni _ simf. #3, mi bemol maJ. `gmiruli~ I naw.

54. lL.v. beThoveni _ kontrdansi do-maJ.

55. f. Sopeni _ et. #12, Txz. 10. do-min. `revoluciuri~

56. r. Sumani _ `karnavali~ _ `piero~

57. r. Sumani _ `karnavali~ _ àrlekini~

58. r. Sumani _ `karnavali~ _ `paganini~

59. r. Sumani _ `karnavali~ _ `Sopeni~

60. i.s. baxi _ `yavis kantata~

61. j. pergolezi _ `Stabat Mater~62. k. orfi _ Ò, Fortuna~

63. m. Teodorakisi _ `sirtaki~

64. induri musikis hangebi

65. iaponuri xalx.instr. musika _ samefo karis musika `Gadaku~

66. Cinuri xalx. instr. musika _ rituali `Horse~

67. s. raxmaninovi _ romansi ìasamani~

68. s. prokofievi _ siyvarulis scena baletidan `romeo da julieta~

69. Mm. balanCivaZe _ romansi òdesac gicqer~

70. braziliuri musikis hangebi _ samba `La vida es un Carnaval~71. l. bernstaini _ Àmerica~ miuziklidan `vestsaiduri istoria~.

16

saswavlo videomasala meToduri miTTebebi da rekomendaciebisaswavlo videomasala daexmareba maswavlebels:

• Sedegze orientirebuli saswavlo procesis ganxorcielebaSi;• swavla/swavlebis procesis mizanmimarTulad dagegmvasa da ganxorcielebaSi;• swavlebis teqnika-strategiaTa sakuTari repertuaris SeqmnaSi;• sagakveTilo procesisaTvis efeqturi saswavlo resursis SerCevaSi.

daexmareba moswavles:• xelovnebis sxvadasxva dargSi gaTviTcnobierebaSi;• sakuTari SesaZlebloba-monacemebis amocnobasa da ganviTarebaSi;• xels Seuwyobs inteleqtualuri Tvalsawieris gafarToebas;• aamaRlebs motivacias;• aamaRlebs masalis aTvisebis xarisxs.

nebismieri sagakveTilo procesis agebis safuZveli fsiqologiur-pedagogiur kanonzomierebaTa CarCoebSia moqceuli. musikis gakveTilebis dagegmvisas usaTuod viTavlisiwinebT moswavleTa interesebsa da saWiroebebs, agreTve maT gamocdilebebs. asakidan da SemecnebiTi Taviseburebebidan gamomdinare, ar viviwyebT maT SesaZleblobebsac.

17

maxsovrobisa da gakveTilze CarTulobis piramidis mixedviT, swavla filmis CvenebiT swavlebis aqtiuri formaa _ moswavlis saswavlo procesSi CarTuloba 70%-s Seadgens, Sesabamisad, aTvisebis xarisxic maRalia.

musikis gaveTilebze videofirebis Cveneba-ganxilvis procesSi moswavleTa STabeWdilebebi gacilebiT ufro Zlieria, vidre audiomasalis mosmenisas. aRniSnuli aqtivobebi Cven mier praqtikulad ganxorcielebulia da didi interesic gamoiwvia moswavleTa mxridan. gakveTilebi xorciledeba xalisianad, Zaldautaneblad, rac gamoricxavs moswavleebSi gonebriv gadaRlas, aumjobesebs aTvisebis unars, amasTan, xels uwyobs inteleqtualuri Tvalsawieris gafarToebasac.gasaTvaliwinebelia:

Cvenebis process usaTuod unda daerTos maswavleblis komentarebi, axsna-ganmartebebi. სxvagvarad, firebis mSralad, komentaris gareSe Cveneba, sasurvel Sedegamde ver migviyvans.

videofirebis CamonaTvali

01. a. maWavariani – saviolino koncerti02. f. mendelsoni – saviolino koncerti03. a. Sonbergi - `lirikuli simfonia~04. m. raveli - `bolero~05. m. SuRliaSvili _ `egzersisi~06. i. stravinski _ `rusuli cekva~, b. `petruSka~07. `Wona~ – xalxuri08. `kuCxi bedineri~ – xalxuri09. f. Sopeni – balada #110. r. Sumani - `karnavali~11. fragmenti miuziklidan `sasacilo gogona~12. s. prokofievi – raindTa cekva, b. `romeo da julieta~13. fragmenti k/f `romeo da julieta~14. fragmenti miuziklidan `vestsaiduri istoria~ - `maria~15. fragmenti miuziklidan `vestsaiduri istoria~ - `amerika~16. f. sinatra - `New York~17. musikalur-kompiuteruli programebis sanimuSo videogakveTili

18

musikis mosmena

(rCevebi, rekomendaciebi)

ra moTxovnebi unda wavuyenoT moswavles musikis mosmenis procesSi:

• nawarmoebis xasiaTis gansazRvra, misi mxatvruli Sinaarsis garkveva;

• nawarmoebis mxatvruli Rirebulebis gansazRvra, dasabuTeba, Tu ratommoswons mas esa Tu is nawarmoebi.

musikaluri ilustraciis SerCevisas unda gaviTvaliswinoT:

• musika, romelsac moswavleebi ismenen, xels unda uwyobdes saswavlo-aRmzrdelobiT amocanebs;

• mosasmeni repertuari maRalmxatvruli unda iyos;

• mosmenilma masalam siaxle unda Seitanos moswavleTa musikalurgamocdilebaSi.

musikis mosmenis etapebi:

• maswavleblis mosamzadebeli, ganwyobisSemqmneli saubari (mokle, konkretuli,amasTan, saintereso);

• mosmena;

• analizi (ras gamoxatavs musika; ra saSualebebiT, rogori xerxebiT);

• ganmeorebiTi mosmena.

sanimuSo kiTxvari:

musikaluri nawarmoebis analizis dros moswavle, anu `msmeneli-kritikosi~ mosmenilis mimarT `Semqmnelis~ poziciidan unda ganvawyoT. SeiZleba davusvaT aseTi blic-kiTxvebi:

• instrumentulia Tu vokaluria es nawarmoebi?

• romel sakravs ekisreba solo partiis Sesruleba?

• ras SeiZleba SevadaroT mosmenili Txzuleba?

• Tqveni azriT, kompozitors am musikiT risi gadmocema (an aRwera) surda?

• rogorfiqrobT,TviTonavtorirasfiqrobdaam TxzulebazemuSaobisdros?

• saSualeba rom mogeceT, romeli Janris nawarmoebs SeqmnidiT?

• romel tembrs gamoiyenebdiT misi SesrulebisTvis? ratom?

• ra Sinaarsi iqneboda masSi Caqsovili? Da a.S.

19

Tavi I _ musikis gamomsaxveli xerxebi da saSualebebi (gv. 7 - 71)

risi swavleba gvinda? raze

mogviTxrobs Tavi?

romeli unar-Cvevis ganviTarebas

emsaxureba?

iseve, rogorc Cveni cxovreba,

musikaluri nawarmoebebic mcire

nawilebisagan Sedgeba. cxovrebasac da

musikasac aRviqvamT erT mTlianobaSi.

Aam TavSi:

• musika _ Cemi cxovrebis

Tanamgzavria;raZalaaqvsmusikas?

• sainteresoa, risgan `mzaddeba~

musika?TiTqos,erTiSexedviT,

yvelafers mTlianobaSi aRviqvamT,

magram aRmoCndeba, rom am mTlianobas

mcire nawilebi qmnis. es nawilebia:

• ritmi _ misi arseboba mxolod

musikaSi ar SeiniSneba...

• melodia ki _ mxolod da mxolod

musikis sakuTrebaa;

• harmonia _ SeTanxmebas,

Sexmatkbilebas niSnavs. Aarada,

berZnuli miTis mixedviT, harmonia

omis RvTaebis, aresisa da siyvarulis

qalRmerTis, afrodites Svili

yofila... maS, romel SeTanxmebazea

saubari?

• faqtura _ es aris `musikaluri

qsovili~, `xmaTaA naxati~...

• polifonia _ mravalxmianobas

niSnavs; aq qarTul xalxur

polifoniasac SevexebiT;

• tembri _ musikaluri saRebavi _

musikalur nawarmoebSi gansazRvravs

mxatvruli saxis emociur

ganwyobilebas, ar aqvs mniSvneloba

adamianis xma iqneba es Tu mwyemsis

salamuri...

• dinamika _ rogor, ra xerxebiTa

da saSualebebiT aisaxeba musikaSi

CitebisWikWiki,qarisqrolva?...

• warmosaxva;

• Ddialogi;

• Mmsjeloba;

• Mmusikaluri leqsikuri maragis

gafarToeba;

• jgufSi/wyvilSi muSaoba;

• urTierTSefaseba/TviTSefaseba;

• gansxvavebuli azris mimarT

pativiscemis demonstrireba;

• musikis aRqma da analizi;

• musikis mosmeniT miRebuli

STabeWdilebebis sxvadasxva

saSualebebiT gadmocema;

• ritmis grZnobis ganviTareba;

• tembruli aRqma;

• vokaluri unar-Cvevebi.

20

Tavi II _ Strixebi did musikosTa biografiidan (gv. 75-100)


mogviTxrobs Tavi?


emsaxureba?

vfiqrobT, uTuod saintereso unda

iyos merve klaselebisTvis sxvadasxva

qveynisa da epoqis kompozitorTa

cxovrebaSi gaelvebuli romantikuli

epizodebis gacnoba...

am TavSi:

• ludvig van beThoveni da julieta

gviCardi

• friderik Sopeni da avrora

diudevani

• robert Sumani da klara viki

• jovani pergolezis tragikuli

siyvaruli...

• SemoqmedebiT saqmianobaSi Cabma;

• informaciis moZieba;

• sakuTari Semoqmedebis sxvisTvis

wardgena/gacnoba;

• fiqri;

• msjeloba;

• dialogi;

• musikaluri leqsikuri maragis

gafarToeba;

• simRera;

• metrul-ritmuli savarjiSoebi.

Tavi III _ musika da literatura (gv. 103-117)


mogviTxrobs Tavi?


emsaxureba?

literaturis gareSe ver iarsebebda

musikaluri xelovneba _ dawyebuli

umartivesi simReridan, vokalur-

instrumentuli Janris urTulesi

nawarmoebebis CaTvliT. Mmagram mxolod

musikasesaWiroebaliteratura?

msoflioSi yvela leqsi darCeboda

mxolod leqsad da veRar aJRerdeboda

simRerad, rom ara musika...

Aam TavSi:

• musika da sityva

• romansi

• warmoidgineT, rom kompozitori

xarT...

• Seqspiri da musika

• miuzikli

• kvleviTi proeqti

• warmosaxva;

• msjeloba;

• dialogi;

• gansxvavebuli azris mimarT

pativiscemis demonstrireba;

• alternatiuli Tvalsazrisebis awon-

dawona;

• musikaluri STabeWdilebebis

gamdidreba;

• musikaluri leqsikuri maragis

gamdidreba;

• urTierTTanmSromloba;

• simRera;

• metrul-ritmuli savarjiSoebi...

21

V. musika da specialuri saganmanaTleblo saWiroebis mqone moswavleebi

qarTul saganmanaTleblo sivrceSi specialuri saganmanaTleblo saWiroebis mqone moswavleebis (sssmm) CarTva saswavlo procesSi sadReisod proiritets warmoadgens. sssm moswavleebi xasiaTdebian fizikuri da gonebrivi darRvevebiT _ mxedvelobis, metyvelebis, qcevis, emociuri da sxva maxasiTeblebiT. Cveulebriv, skola xelmZRvanelobs erovnuli saswavlo gegmiT, romelSic mocemulia moswavlis ganviTarebisa da ganaTlebis yvela mniSvnelovani aspeqti. Mmoswavlis saWiroebebze morgebuli saganmnaTleblo procesis dasagegmad skola iTvaliswinebs moswavlis interesebs da mis individualur SesaZleblobebs. inkluziuri ganaTlebis programis gaTvaliswinebiT, yvela sagnis maswavlebeli erovnuli saswavlo gegmidan irCevs moswavlisTvis Sesaferis saSualebebs da gansazRvravs saganmanaTleblo miznebis miRwevis (codnis gadacemis, unaris gavarjiSebis) gzebs. amgvari modificirebuli saswavlo gegmis farglebSi detalurad igegmeba swavlebis strategiebi da saswavlo aqtivobebi. sssm moswavleebis CarTva saganmanaTleblo procesSi arc Tu ise advilia _ xSir SemTxvevaSi isini ufro nela swavloben, nela izrdebian da viTardebian; met yuradRebas saWiroeben. maTi CarTva saswavlo procesSi pedagogisagan met Zalisxmevas da specialur unar-Cvevebsac moiTovs.

winamdebare maswavleblis megzurSi gTavazobT mcire rekomendaciebs, rCevebs. SemoTavazebuli midgomebi Cven mier garkveulwilad aprobirebulia da sasurveli Sedegic miviReT:

• winaswar dagegmeT yvela aqtivoba;• sssm moswavles SeurCieT Sesaswavlad iseTi simRerebi, romelTa melodiebi

advilad dasamaxsovrebelia, martivia Sesasruleblad; teqstebSi gadmocemuli Sinaarsic advilad warmosadgeni da gasaazrebeli unda iyos;

• sasurvelia, simRerebis teqstebma pozitiuri grZnobebi, emociebi aRZras bavSvSi;

• simReris Sesrulebis procesSi SeecadeT da aamoZraveT moswavle (SeZlebisdagvarad); misi qceviT, moZraobiT, mimikiT, saxeze aRbeWdili emociiT advilad mixvdebiT, moswons, siamovnebs Tu ara;

• ar moeridoT sityvier ganmartebebs, direqtivebsac;• xSirad SeaqeT bavSvi konkretuli davalebis SesrulebisTvis; mimarTeT

saxeliT;• zogjer maswavlebelma simReris teqstSi CarTos bavSvis saxeli da

gaamReros;• nu SeecdebiT im davalebis kidev ufro gamartivebas, romelic isedac

advilad Sesrulebadia; drodadro moswavlem unda igrZnos, rom damarcxda.

22

bavSvebi, romelbic SezRudulni arian moZraobaSi, uWirT koordinacia• fizikuri aqtivobebi (sacekvao moZraobebi), bunebrivia, SeizRudeba, Tumca

mTlianad ar unda amoviRoT. bavSvs, romelic etlSi zis, SeuZlia monawileoba miiRos saerTo moZraobaSi _ ahyves ritms taSiT, magidaze dartymiT; SegviZlia SevTavazoT musikaluri sakravi (salamuri, doli).

metyvelebiTi defeqtis mqone bavSvebi• aseTi bavSvisTvis damaxasiaTebelia artikulaciis moSliloba anu

danawevrebuli gamoTqma, enis `dabma~, mouwesrugebeli saxmo aparati, sityvebis/frazebis gaumarTaoba. amgvari problemis gadaWraSi musika did rols asrulebs, kerZod, simReris procesi, awesrigebs metyvelebas ufro metad, vidre Cveulebrivi saubari. es ki imiT aixsneba, rom rodesac vmReriT, xmovani bgerebi ufro mtkice, myari da uwyveti xdeba; ritmi ki, Tavis mxriv, gvexmareba bgerebis Seuferxeblad gamoTqmaSi.

metyvelebiTi defeqtis mqone bavSvTan muSaobis erT-erTi efeqturi savarjiSoa e.w. `eqo~: bavSvma simReriTve unda gaimeoros maswavleblis mier namReri fraza/motivi.

individualuri gegmis nimuSi:

Mmoswavle levani _ SezRudulia moZraobaSi (etliT mosargeble).

mSoblis prioriteti da interesi

bavSvis socialuri adaptireba klasSi; minimaluri codnis SeZena.

maswavleblis mizani(moswavlis

SesaZleblobebzea morgebulia)

bavSvis Cabma sagakveTilo procesSi; moswavlis ganwyoba-damokidebulebaze zrunva.

moklevadiani amocanebiSesabamisi

aqtivobebiT

1. simRera _ musikaluri frazebis gameoreba; Tanaklaselebis/ maswavleblis simReraze xmis ayoleba;2. ganwyobilebis gadmosacemad gamoxatvis sxvadasxva formebi _ naxatiT gadmosces musikaluri nawarmoebidan miRebuli ganwyobileba (naxatis srulfasovnebas gadamwyveti mniSvneloba ar aqvs); 3. elementaruli musikaluri terminebi _ kompozitori; koncerti; diriJori; musikaluri sakravebis saxelwodebebi (pianino, salamuri, gitara, doli);4. musikaluri sakravebi _ sakravebis amocnoba formis mixedviT; SeZlos maTze dakvris imitacia.

Sefaseba sssm moswavlis akademiuri moswrebis Sefaseba xdeba im saerTo principiT, romelic gawerilia erovnul saswavlo gegmaSi. im SemTxvevaSi, roca sssm moswavle ganaTlebas iRebs modificirebuli saswavlo gegmiT, fasdeba moswavlis mier am gegmiT gansazRvruli miznebis miRwevis done.

23

gakveTilis dagegmvis zogadi principebi

gakveTilis dagegmvisas usaTuod gaTvaliswinebul unda iqnas moswavleTaA

interesebi da saWiroebebi, agreTve maTi gamocdileba. amasTan, asakidan

da SemecnebiTi Taviseburebebidan gamomdinare, ar unda daviviwyoT maTi

SesaZleblobebi, rac ufros asakobriv jgufebSi gulisxmobs iseTi sagakveTilo

qmedebebis arsebobas, romlebic problemis gadasaWrelad gonebriv koncentracias

moiTxovs.

gakveTilis dagegmvis sqema:

saswavlo

miznebi

(risTvis

vaswavli

amas?raeco-

di nebaT da

ra SeeZlebaT

moswavleebs?)

Aaqtivobebi

(rogor

vaswavlo?

ra meTodebs

viyeneb?ra

qmedebebs

axor cieleben

moswavleebi?)

Oorganizeba

(rogor

movaxden

moswavleTaA

organizebas?)

Ddrois

ganawileba

(ra dro

dasWirdeba

TiToeul

aqtivobas?)

resursebi

(ra mesa-

Wiroeba

iseTi, rac

damexmareba

saswavlo

miznis miRwe-

vaSi?)

Semowmeba

(rogor

Sevamowmo

saswavlo

Sedegebi?)

1. miznis Camoyalibebisas gaiTvaliswineT:

• naTlad aris Tu ara Camoyalibebuli mizani?

• xom ar moicavs mizani moswavlisaTvis mxolod faqtobrivi masalis

(informaciis) damaxsovrebis moTxovnas?

• aisaxeba Tu ara mizanSi is unar-Cvevebi, romelic unda ganuviTaArdes

moswavles gakveTilis mimdinareobis dros?

ixelmZRvaneleT Semdegi formuliT:

`gakveTilis mimdinareobis procesSi/bolos moswavleebma unda SeZlon...~

A

24

2. aqtivobebi _ rogor movaxdinoT moswavleTaA motivacia? romeli aqtivobebi

migviyvans konkretul miznamde?

moswavleTaA motivaciaze fiqrs gakveTilis dagegmvis pirvelsave etapze viwyebT _

miznis gansazRvrisas (risTvis vakeTeb amas? rogor davaintereso moswavle? rogor,

ra saSualebebiT, xerxebiT gavaaqtiuro/CavrTo sagakveTilo procesSi?). sakuTriv

swavlebis procesSic, usaTuod, unda vakontroloT moswavleTaA damokidebuleba,

maTi reaqcia Cven mier SeTavazebuli qmedebebis mimarT.

3. dagegmvis procesSi sasurvelia:

• aqtivobas mieniSnos savaraudo dro (ra dros davuTmob simReris Seswavlas/

musikis mosmenas? saubars? TamaSs?);

• ganisazRvros swavlebis formebi: individualuri, wyvilSi, jgufSi.

4. resursebi _ imaze, Tu ra saxis saswavlo resurss gamoviyenebT, bevradaa

damokidebuli moswavleTaA dainteresebis, klasSi CarTulobis, maT mier masalis

aRqmis xarisxi.

saswavlo masalis wardgenis fazebi

sagakveTilo procesi sam ZiriTad fazas moicavs:

I. Sesavali (samotivacio)

Ees is etapia, rodesac unda moxdes moswavleTaA azrovnebis koncentracia,

gavuRviZoT interesi, Ziebis, codnis miRebis survili;

II. ZiriTadi nawili, mTavari aqtivoba (siRrmiseuli wvdoma)

swavlebis is fazaa, rodesac moswavleebi Rrmad unda GCawvdnen sakiTxs.

gakveTilis es etapi SeiZleba sxvadasxvagvarad warimarTos: musikis mosmena-

analizi, dialogi/diskusia, simReris Seswavla, video-filmis naxva...

III. daskvniTi nawili (ganzogadeba, gaazreba)

gakveTilis am etapze moswavleebma unda SeZlon kiTxvebze pasuxis gacema,

miRebuli informaciis dakavSireba SeZenil codnasTan; SeZlon naswavlis

gaanalizeba da daskvnebis gakeTeba.

25

sanimuSo sagakveTilo scenarebi

gakveTili 1gakveTilis Tema: musika _ Cemi cxovrebis TanamgzavrigakveTilis mizani: • sxvadasxva stilisa Tu Janris konkretuli musikaluri nimuSebis, kompozi-

torTa Tu SemsrulebelTa gaxseneba-gansxvaveba;• musikis aRqmisa da analizis, dialogis, msjelobis, gansxvavebuli azris mima-

rT pativiscemis demonstrirebis unarebis ganviTareba;• Sefaseba-TviTSefasebis unarebis ganviTareba.

kavSiri erovnuli saswavlo gegmis SedegebTan:

VIII.5. saubrobs musikaluri nawarmoebis mosmeniT gamowveul STabeWdilebaze.

VIII.6. SearCevs misTvis saintereso musikalur nawarmoebs/Semsrulebels/kompozitors; moiZiebs da amuSavebs informacias mus. nawarmoebis, kompozitoris, Semsruleblis Sesaxeb.

VIII.8. ganasxvavebs musikalur stilebs kulturisa da epoqis mixedviT; ganixilavs musikis rols xelovnebis sxva daregbisaTvis.

saswavlo resursebi:

• dafa/didi formatis qaRaldi; webovani baraTebi; saxelmZRvanelo;• mosasmeni masala _ i. bramsi, simfonia #3, III nawilis fragmenti; • aqtivobebi _ informaciis sqematuri gamosaxva; prezentacia; dialogi/dis-

kusia; musikis mosmena. muSaobis forma: individualuri, jgufuri, mTel klasTan erToblivad.

gakveTilis msvleloba:

aqtivoba I (10-12 wT)

klasi iyofa sam jgufad. TiToeulma unda warmoaCinos sxvadasxva stilis musika: xalxuri, klasikuri da saestrado. jgufebma gaixsenon yvelaferi, rac am terminebs ukavSirdeba _ ganasxvavon musikaluri stilebi kulturisa da epoqis mixedviT; gaixsenon da CamoTvalon konkretuli stilis nimuSebi, kompozitorebi, Semsrule-blebi _ romeli jgufi met pasuxs gascems?

pasuxebisTvis amasobaSi, dafaze/didi formatis qaRaldze mzaddeba cxrili:

26

aqtivoba II (3-4 wT)prezentacia.

Tanamedrove xalxuri klasikuri

1.2.3.4.5.6.7.

1.2.3.4.5.

1.2.

cxrilSi maswavlebeli Cawers TiToeuli jgufis pasuxs. savaraudod, yvelaze naklebi pasuxi swored III grafaSi Caiwereba.

aqtivoba III (8-10 wT)

kiTxvebi msjelobisaTvis:• Tqveni azriT, ram gamoiwvia III grafaSi pasuxebis simcire?• xom ar niSnavs es imas, rom klasikuri musikisadmi interesi Tqveni asakis

moswavleebSi dabalia?• ra unda iyos amis mizezi?• ra sixSiriT dadixarT koncertze?• rogori stilis musikis koncerts amjobinebT? ratom?maswavlebeli diskusiaSi saWiroebisamebr CarTavs SekiTxvebs saxelmZRva nelodan

(gv. 8): `bavSvobisdroindeli romeli simRerebi dagamaxsovrdaT?~...a. S.Aaqtivoba IV (3-4 wT)

maswavlebeli asmeninebs Canawers (i. bramsis #3 simfoniis III nawilis fragmenti).

aqtivoba V (5 wT)

ganmeorebiTi mosmenisas maswavlebelis svams kiTxvebs:• Tqveni azriT, rogori stilis musika movismineT?• ra niSniT ganasxvavebT Tanamedrove musikas klasikurisgan?• aseTi musikis fonze SegiZliaT daisvenoT?.. a. S. (ixileT saxelmZRvaneloSi

gv. 9).

aqtivoba #VI (3 wT)

kiTxva konkretuli amocaniT: moswavleebma saxelmZRvaneloSi (gv. 7-8) waikiTxon teqsti _ wakiTxvis Semdgom: `azri xom aravis Seucvlia?~

aqtivoba VII (3 wT)

Sefasebamoswavleebi webovan baraTebze daweren oriode winadadebiT: `riT iyo es gakve-

Tili saintereso?~

27

komentari: Sefasebis baraTebs maswavlebeli gaecnoba, daamuSavebs. imedia, momdevno gakveTilisTvis gaiTvaliswinebs moswavleTa survilebs, SeniSvnebsa da mosazrebebs da ise aagebs saswavlo process.

saSinao davaleba:moiZion informacia sayvareli kompozitoris, Semsruleblis Sesaxeb.

saklaso msjelobaSi monawileobis xarisxis dasadgenad ki, maswavlebels Sedge-nili aqvs diagrama, romelsac avsebs droTa ganmavlobaSi dakvirvebis SedegebiT.

Mmoswavle(gvari, saxeli)

aqtiuri monawileoba

1-10

sakuTari azris

dasabuTeba1-10

sxvisi azris mimarT

pativiscemis demonstrireba

1-10

Semajamebeli qula

(qulaTa saSualo ariTmetikuli)

1.2.3.4.5.6.7.

Sedegebi 1-2 q. 3-5 q. 6-7 q. 8-10 q.

aqtiuri monaw-ileoba

ar aris Car-Tuli

periodulad erTveba

aqtiuria aqtiuria, produqtiulia

sakuTari az-ris dasabuTeba

ver ayalibebs sakuTar azrs

iSviaTad aya-libebs sakuTar

azrs

zog SemTxveva-Si gamoTqvams sakuTar azrs, magram uWirs dasabuTeba

yvela sakiTxze aqvs sakuTari azri da asab-

uTebs mas

sxvisi azris mimarT pa-

tiviscemis demonstri-

reba

ar usmens sxve-bis azrebs, awyvetinebs

yovelTvis ar usmens, an

usmens, magram aqvs araadekva-turi reaqciebi

usmens sxvebis azrebs da

cdilobs iyos koreqtuli

yuradRebiT ismens sxvebis

azrebs, aanali-zebs da koreq-

tulia

28

gakveTili 2

gakveTilis Tema: ra Zala aqvs musikas?

gakveTilis mizani:

• sasiamovno ganwyobis Seqmna;• urTierTTanamSromlobis, gansxvavebuli azris mimarT pativiscemis demon-

strirebis, nacnobi auditoriis winaSe wardgenis unar-Cvevebis ganviTareba;• musikis mosmenis, warmosaxvis, dialogis, msjelobis unarebis ganviTareba.


VIII.5. saubrobs musikaluri nawarmoebis mosmeniT gamowveul STabeWdilebaze.

VIII.8. saubrobs imis Sesaxeb, Tu rogor SeiZleba konkretuli musikaluri ganwyobilebis, kompozitoris Canafiqris gamoxatva mus. gamomsaxvelobiTi xerxebis saSualebiT.

saswavlo resursebi:

• didi formatis qaRaldebi da feradi fanqrebi;• mosasmeni masala _ k. debiusi, `sirinozebi~ (fragmenti simfoniuri ciklidan

`noqtiurnebi~);• aqtivobebi: musikaluri Sejibri; `SevqmnaT ilustracia~/`SevTxzaT moTxro-

ba~; prezentacia; musikis mosmena-analizi.

muSaobis forma: individualuri, jgufuri, mTel klasTan erToblivad.

gakveTilis msvleloba

aqtivoba I (10 wT) _ samotivacio

klasi iyofa jgufebad. maswavlebeli sTxovs TiToeuls gaixsenos simRerebi, romelTa teqstebSic Segvxvdeba Semdegi sityvebi: zRva, talRa, gemi, wyali, mze (es sityvebi daiweros dafaze). vin ufro met simReras moifiqrebs.

maswavlebelma winaswar unda ganumartos klass, rom aRniSnuli Sejibri mxolod 10 wuTs gastans.

29

aqtivoba II (15 wT) _ sakiTxis dasma (mTavari aqtivoba)

I etapi: klasi iyofa jgufebad. davaleba: TiToeuli jgufi kiTxulobs teqsts saxelmZRvaneloSi (gv. 10): `cota ram berZnuli miTologiidan~, ris Semdegac maT unda gaixsenon da jgufSi isaubron musikis rolze adamianis, kerZod ki, sakuTar cxovrebaSi (6-7 wT).

II etapi: maswavlebeli sTavazobs jgufebs wakiTxuli teqstis ilustracia moax-dinon, an SeTxzan mcire moculobis moTxroba, sadac musikis rolze gakeTdeba aqcenti. prezentaciisaTvis gamoiyenon didi formatis qaRaldi.

aqtivoba III (10-12 wT) _ siRrmiseuli wvdomaprezentacia

aqtivoba IV (5-8 wT) _ ganzogadeba, gaazreba.

maswavlebeli asmeninebs klass k. debiusis nawarmoebis fragments. arkvevs: ro-gori xasiaTis musikaa; romeli tembrebi Seicnes; am nawarmoebSi realuri samyaroa warmoCenili Tu ararealuri, zRapruli; romeli xerxi (tembruli Seferiloba, di-namika, tempi) iZleva amis fiqris saSualebas...

ganmeorebiTi mosmenisas:• Tqveni azriT, Seswevs am musikalur Txzulebas Zala, raTa msmeneli mieces

Tavdaviwyebas?• Tqven mier wakiTxuli teqstidan, romel siuJets unda ganasaxierebdes es na-

warmoebi?...

aqtivoba V

gakveTilis bolo ramdenime wuTi daeTmos moswavleTa TviTSefasebis kiTxvaris damuSavebas:

Cemi Cvevebis monitoringi

1. daasaxeleT is erTi ram, rac Tqvenma gundis wevrma Tqveni daxmarebiT/meSveobiT gaigo an iswavla

2. daasaxeleT 1-2 unar-Cveva, romelic Tqvens gundSi/wyvilSi muSaobis dros SegnebuladgamoiyeneT.dawereT,rogorganaxorcieleTes?

3. amjerad ra iswavleT axali gundSi muSaobisas? ra daganaxaT gundis sxvawevrebiswvlilmaiseTi,razecadreardafiqrebulxarT?

30

gakveTili 17

gakveTilis Tema: harmonia

gakveTilis mizani:

• musikaluri leqsikuri maragis gafarToeba-gamdidreba;• dialogis, urTierTpativiscemis, sakuTari azris gamoxatvis unar-Cvevebis

ganviTareba.


VIII.5.saubrobs musikaluri nawarmoebis mosmeniT gamowveul STabeWdilebaze; saubris dros iyenebs musikalur terminologias.

saswavlo resursebi:• saxelmZRvanelo; • musikaluri Canaweri (SerCeviT);• aqtivobebi _ dialogi; `davwyvildeT da visaubroT~; `Cemi dRiuri~ _ 10 wu-

Tiani wera.

muSaobis forma: wyvilSi, individualuri.


aqtivoba I

klasSi moswavleebi survilisamebr dawyvildebian. wyvilebi 4-5 wuTis ganmavlo-baSi unda gaesaubron erTimeores _ `ra saerTo gvaqvs da riT ganvsxvavdebiT?~

aqtivoba II (20 wT)

prezentacia _ TiToeul wyvils eZleva 2 wuTi.

komentari: maswavlebelma saubari ise unda warmarTos, rom moswavleebma SeZlon, gaacnobieron: adamianebi gansxvavdebian erTimeorisagan, Tumca es gansxvaveba sulac ar uSlis xels maT Soris harmoniuli, SeTanxmebuli urTierTobebis damyarebas.

aqtivoba III (2-3 wT)

moswavleebi kiTxuloben saxelmZRvaneloSi teqsts (gv. 44), saTauriT `harmonia~.

aqtivoba IV (7-8 wT)

maswavlebeli SearCevs romelime musikalur fragments da musikis fonze moswav-leebi aRweren musikis mosmeniT gamowveul SegrZnebebs.

31

gakveTili *

gakveTilis mizani:

• SemoqmedebiT saqmianobaSi Cabma _ klasis speqtakli, misi musi kalurad ga-formeba, scenebis gaTamaSeba;

• urTierTTanamSromlobis, nacnobi auditoriis winaSe wardgenis unar-Cveveb-is ganviTareba;

• qarTuli xalxuri musikaluri nimuSebis amocnoba da gacnoba, maTi gansxvave-ba Janrebis, kuTxeebis mixedviT.


VIII. 4. monawileobs warmodgenis dadgmaSi.

VIII.5. saubrobs musikaluri nawarmoebis mosmeniT gamowveul STabeWdilebaze; saubris dros iyenebs musikalur terminologias.

VIII.7. adarebs sxvadasxva dialeqtis xalxur simRerebs.

saswavlo resursebi:

• mosasmeni masala _ `xasanbegura~, `Cakrulo~ (audio-Canawerebi);• damxmare literatura _ nawyveti i. WavWavaZis moTxrobidan `kacia _ adami-

ani?!~; vaJa-fSavelas leqsi.• aqtivobebi _ roluri TamaSi; Teatraluri etiudebi; dialogi; musikis mos-

mena-analizi.


aqtivoba I (7-8 wT)

• maswavlebeli warmoTqvams raime frazas da sTxovs moswavleebs gaimeoron sxvadasxva kuTxur kiloze _ gurulad, kaxurad, megrulad da a.S.

• sTxovs klasSi romelime moswavles, waikiTxos vaJa-fSavelas fSauri di-aleqtiT gajerebuli romelime leqsi, Tundac, ai, es amonaridebi:

ver Segiyvareb, boroto,rac und meCveno kargada,mainca mZulxar, mainca,mosiarule kravada,aTi-aTasjer dagwyevli,mogixsenieb avada.

* winamdebare scenari is SemTxveva, rodesac maswavlebels moswavlis saxelmMZRvanelosgan damoukideblad mouwevs gakveTilis dagegmva. amasTan, dagegmvis procesSi pedagogi erovnuli saswavlo gegmiT gaTvaliswinebul indikatorebs ar unda gascdes.

32

aqtivoba II (10-12 wT)

klasSi SearCeven luarsabisa da darejanis rolebis Semsruleblebs, romlebic gaiTamaSeben am ori personaJis dialogs. `msaxiobebma~ unda Seecadon da dialogi kaxur kiloze warmarTon.

kiTxvebi msjelobisaTvis:

• rogor JRers sxvadasxva SemTxvevaSi warmoTqmuli frazebi, winadadebebi?• rogoria am dros mimika? Jestikulacia?• frazebi konkretul SemTxvevaSi sxartia, moqnilia? dinjia? mZimea? darbais-

luria?

aqtivoba III

maswavlebeli asmeninebs `xasanbeguras~ da `Cakrulos~. saTiTaod aanalizeben, ixseneben: rogor JRers gurul kiloze warmoTqmuli sityva/fraza/winadadeba, Sem-deg enobriv dialeqts Seadareben musikalurs;

maswavlebeli Seecados da TiToeul simReraSi yuradReba gaamaxvilos banis par-tiaze _ erToblivad gansazRvron, kaxur simReraSi rogori moZraoba axasiaTebs bans _ gabmulia, mdorea Tu moZravi, moqnili; Sesabamisad, mousminon da gamohyon/daaxasiaTon guruli simReris banic.

gakveTili 23-24

(Tbilisis saxelmwifo konservatoriis tradiciuli mravalxmianobis kvlevis saerTa-Soriso centris masalebidan)

qarTuli xalxuri simRerebi mravalxmianobis mravalferovani saxeebiT gamoirCeva, romelTa Soris gvxvdeba rogorc homofoniuri da polifoniuri, aseve _ sinTezuri wyobis formebi.

qarTuli mravalxmianobis mravalsaxovneba ramdenime kompoziciuri principis urTierTqmedebis Sedegia. am mravalsaxovnebas xels uwyobs, agreTve, SemsrulebelTa funqciuri diferenciacia _ tradiciulad, ori solisti zeda xmebSi (I da II xma) da bani (ufro xSirad – ramdenime Semsruleblis mier Sesrulebuli). kerZod, mravalxmianobis saxeoba xSir SemTxvevaSi damokidebulia, erTi mxriv, aseTi gunduri banis zeda xmebTan SeTanxmebis principze (ostinato, burdonul-kontinuumi, reCitaciuli burdoni, melodiuri formulebi); xolo meore mxriv, _ zeda ori xmis moZraobis da urTierTSeTanxmebis principebze (paralelizmi, Tavisufal-kontrastuli xmaTasvla, urTierTSepasuxeba, iribi xmaTasvla _ mcire moculobis burdoni romelime xmaSi).

mravalxmianobis originaluri wyobis CamoyalibebaSi mniSvnelovan rols TamaSobs, agreTve, dasavleT saqarTveloSi gavrcelebuli «iodlis» tipis specifikuri ostinaturi zeda xma «krimanWuli» (agreTve _ «gamyivani», romelic naklebi ostinaturobiT gamoirCeva).

qarTuli mravalxmianobis tipebs ZiriTadad xuTi kompoziciuri principi SeimuSavebs:burdoni - erT bgeraze gamRerebuli banis fonze zeda xmaTa (xmis) moZraoba (homofoniuri

wyoba);

33

ostinato - banis ostinaturi (ganmeorebadi) formulis fonze sxva xmaTa moZraoba, agreTve _ yvela xmis totalurad ostinaturi moZraoba;

paraleluri xmaTasvla - xmaTa paraleluri moZraoba; kompleqsuri (sinqronuli) - akorduli kompleqsebis sinqronuli moZraoba; Tavisufal-kontrastuli xmaTasvla - xmaTa SeuzRudavi moZraoba (polifoniuri wyoba);

simReraSi SesaZloa am principTagan ori, an sami erTdroulad ganxorcieldes, rac warmoqmnis mravalxmianobis sinTezur tipebs. magaliTad, polifoniuri elementebis Semcveli homofoniuri wyoba (samxmiani burdonuli mravalxmianobis sakmaod didi nawili), an sakuTriv polifoniuri wyoba (krimaWulis Semcveli samxmianoba, agreTve _ oTxxmiani Sromis simRerebi).

Bbunebrivia, VIII klaselTaTvis mravalxmianobis saxeebis mecnieruli ganmartebebis codna savaldebulo ar aris. gakveTilebze maT SeiZleba SevTavazoT ganasxvavon qarTl-kaxuri xalxuri simRera gurulisagan, romelTagan pirveli _ erT bgeraze gamRerebuli banis fonze zeda xmaTa moZraobis TvalsaCino magaliTia, xolo meore ki, Tavisufal-kontrastul xmaTasvlas, xmaTa SeuzRudav moZraobas, polifoniur wyobas emyareba.

gakveTili 27-28

Kkomentari: aRniSnuli gakveTilebi emsaxureba SeZenili codnisa da unar-Cvevebis ganmtkicebas, ganzogadebas. saxelmZRvaneloSi moswavleebs vTavazobT sxvadasxva sirTulis kiTxvebsa da davalebebs. vfiqrobT, davalebebis Sesrulebis procesSi moswavleTa CarTulobis xarisxi maRali iqneba.

maswavleblis megzuri viii klasiold.eqe.ge/uploads/grifireba/grifirebulebi_2012/...musikis...

Documents