maswavleblis saxelmzrvanelo bunebismetyvelebasi

საქართველოს სახელმწიფო გერბი

lia SalvaSvilimanana maWavariani

Cveni garemo 5maswavleblis

saxelmZRvanelobunebismetyvelebaSi

gamomcemloba

`meridiani~

Tbilisi • 2011

Cveni garemo 5maswavleblis saxelmZRvanelo bunebismetyvelebaSi

avtorebi:

lia SalvaSvili (jgufis xelmZRvaneli) – pedagogi, geografiul mecnierebaTa doqtori,

iakob gogebaSvilis premiis laureati

manana maWavariani – fizikosi

redaqtori – givi bojgua – filologi

dizaineri da damkabadonebeli – badri CugoSvili

mxatvroba da kompiuteruli grafika – ilia WrelaSvilisa

fotoebi – akaki muSkiaSvilisa

garekanis dizaini – nato yubaneiSvilisa

yvela ufleba daculia.

am saxelmZRvanelos arc erTi nawili, aranairi formiTa da saSualebiT,

iqneba es eleqtronuli Tu meqanikuri, ar SeiZleba gamoyenebul iqnes

gamomcemlis werilobiTi nebarTvis gareSe.

saavtoro uflebebis darRveva isjeba kanoniT.

©

Tbilisi, al. yazbegis gamz. 45

elfosta: [email protected]

CHVENI GAREMO (OUR NATURE) 5Teacher’s textbook in Natural Science

Authors Lia Shalvashvili, Manana MachavarianiRedactor Givi Bojgua

All rights reserved

© L. Shalvashvili, M. Machavariani, 2011© Publishing House MERIDIAN, 2011 45 Al. Kazbegi Ave., Tbilisi, Georgia Phone 832 39-15-22 E-mail: [email protected]© Second Edition, 2011

Semfaseblebis recenzia

4

sarCevi

koncefcia ............................................................................................ 5

erovnuli saswavlo gegma .................................................................. 8

sagakveTilo Temebis CamonaTvali ...................................................13

sagakveTilo Temebis saaTobrivi ganawileba .................................15

Sinaarsisa da miznebis ruka .............................................................16

gakveTilebis aRwera .........................................................................24

5

koncefcia(saxelmZRvanelos gamoyenebis instruqcia)

Cveni jgufis mier warmodgenili bunebismetyvelebis V klasis saxelmZRvanelo (kompleqti – `Cveni garemo~), Sedgenilia axali erovnuli saswavlo gegmis mixedviT. igi efuZneba I-IV klasis standarts da asaxavs V klasis standartiT gansazRvrul mimarTulebebs:

1. cocxal samyaros;2. sxeulebsa da movlenebs; 3. dedamiwasa da garesamyaros; 4. adamiansa da garemos. kompleqtSi warmodgenil saswavlo masalaSi ganxorcielebulia am mimarTu lebebis

integrireba.sagakveTilo Temebis Sinaarsi da Tanamimdevroba mocemulia nacnobidan ucnobze,

martividan rTulze gadasvlis principiT.warmodgenili sagakveTilo Tematika, saswavlo miznebi, aqtivobebi, praqtikuli

samuSaoebi Tu unar-Cvevebi pasuxobs Tanamedrove pedagogikisa da fsiqologiis moTxovnebs, swavleba-swavlis axal meTodikas. igi orientirebulia `aRmoCenebis gziT swavlebaze~. moswavle swavlobs cdebis, eqsperimentebis saSua lebiT, viTardeba nabij-nabij, amowmebs sakuTar Zalebsa da SesaZleblobebs, uCndeba sakuTari Tavis rwmena, umuSavdeba adekvaturi TviTSefasebis unari, stimuli eZleva mis SemoqmedebiT iniciativas, rac ubiZgebs damoukidebeli kvleva-Ziebisaken.

problemur-kvleviTi meTodiT Catarebuli gakveTilebi da SemoTavazebuli aqtivobebi dadebiT saswavlo motivacias uqmnis bavSvs, sainteresosa da saxalisos xdis bunebismetyvelebis gakveTilebs.

saxelmZRvanelos kompleqtSi Sedis:

I. moswavlis wigni (sabunebismetyvelo atlasiT)

II. moswavlis samuSao rveuli

III. maswavleblis wigni

I. moswavlis wigni

moswavle, saxelmZRvanelos daxmarebiT, daeufleba Ziri-Tad SemecnebiT unarebs. mas TandaTan gamoumuSavdeba kvlevis, saazrovno, socialuri, komunikaciis, TviTmarTvis unar-Cve-vebi. moswavle SeZlebs informaciis Sejamebas, sakuTari gamo-cdi lebis an dakvirvebis Sedegad miRebuli STabeWdilebebis gamoxatvas sxvadasxva saSualebiT (mag., TxrobiT, xatviT, Canawerebis gakeTebiT, proeqtebis momzadebiT, diagramebis agebiT, cxrilebis SevsebiT), daskvnis damoukideblad gamotanas, mieCveva urTierT TanamSromlobas wyvilebsa da jgufebSi.

saxelmZRvaneloSi warmodgenili savarjiSoebi mravalfe-ro vania da sxvadasxva sirTulisaa.

6

gakveTilis struqtura mocemulia Semdegi saxiT:1. gakveTilis saswavlo miznebis miRweva saWiro aqti vo bebis Sesa bamisi savarjiSoebiT,

didaqtikuri TamaSebiTa da praq tikuli samuSaoebiT;

2. Sejamebis saxiT mocemuli sagakveTilo teqsti;

3. standartiT gaTvaliswinebuli misaRwevi Sedegebis Sesasruleblad warmodgenili sxvadasxva rubrikebi:

• rubrika `gaixsene~, romelic saSualebas gaZlevT moswavlem gaixsenos adre SeZenili codna

• rubrika `gaxsovdes~, romelic moswavles ganumartavs ucxo sityvas

• rubrika `moifiqre!~, romelic emsaxureba logikuri da kritikuli azrovnebis ganviTarebas

• rubrika `Seamowme Seni codna~, romelic masalis aTvisebis Semowmebis mizniT aris warmodgenili

• rubrika `minda meti vicode~, romelic moswavles awvdis damatebiT informacias gakveTilSi ganxilul sakiTxTan dakavSirebiT

• rubrika `davaleba~, romelic masalis Sejamebisa da codnis ganmtkicebis mizniT aris warmodgenili

• moswavleTa TviTSefasebis mizniT mocemulia rubrika `Cemi Sefaseba~1

saxelmZRvanelo dayofilia Tavebad. yoveli Tavis yovel gakveTils aqvs qudi (Sesabamisi feris zoli), romelic asaxulia wignis SinaarsSi. gakveTils eTmoba erTi, ori, iSviaTad sami an oTxi gverdi.

ZiriTadi sagakveTilo teqstebis garda, mocemulia damatebiTi sakiTxavi teqstebi, romlebic moswavleebs awvdis damatebiT informacias ama Tu im sakiTxTan dakavSirebiT.

ZiriTadi da damatebiTi sakiTxavi teqsti erTmaneTisgan gansxvavdeba Sriftis zomiT.

II. moswavlis samuSao rveuli

saxelmZRvanelo-kompleqtis Semadgeneli nawilia moswavlis samuSao rveuli. igi gankuTvnilia moswavleTa damoukidebeli muSaobisaTvis da emsaxureba standatiT gaTvaliswinebuli misaRwevi Sedegebis Sesrulebas. samuSao rveuli moicavs 114 sxvadasxva donis savajiSos, romelic xels uwyobs moswavleebSi kvlevis, saazrovno, socialuri, komunikaciisa da TviTmarTvis unar-Cvevebis Camoyalibebas.

1 zogierT savarjiSos axlavs rubrika `Cemi Sefaseba~. am savarjiSoebis Sesrulebis Semdeg moswavle Sesabamisi logos gaferadebiT afasebs sakuTar namuSevars: 1. logo `Rimili~ _ Seuferxeblad Seasrula; 2. logo `Cveulebrivi~ _ gauZnelda; 3. logo `mowyenili~ _ ver Seasrula.

moswavle aferadebs logoebs samuSao rveulSi. gakveTilebis dagegmvis cxrilebSi mocemulia, Tu romel aqtivobas afasebs moswavle; zogi aqtivobebisTvis TviTSefasebis logoebi mocemulia samuSao rveulis damatebiT gverdebze. gakveTilis msvlelobisas maswavlebeli akeTebs Sesabamis miTiTebas.

7

III. maswavleblis wigni

maswavleblis wignSi warmodgenilia yvela gakveTilis dagegmvis cxrilebi da zogierTi gakveTilis deta luri aRwe ra. gakveTilebis scenarebi mocemu lia im mizniT, rom maswavlebelma SeimuSaos sakuTari sagakveTilo varianti.

maswavleblisTvis gankuTvnil gakveTilebis dagegmvis cxrilebSi asaxulia: 1. gakve Tilis Tema; 2. saswavlo miznebi; 3. aqti vo bebi; 4. moswavleebis organizeba; 5. saga kve Tilo drois savaraudo gana wileba; 6. resursebi; 7. unarebis Sefaseba.

Sinaarsisa da miznebis rukaSi TiToeuli gakveTili saTvis gansaz Rvru lia gakveTilis Tema, mizani, standartiT gaTva li s-winebuli mimar Tu leba (Sesabamisi kodebiT) da gakveTilis Sedegi.

amgvarad, Cven mier warmodgenili bunebismetyvelebis V klasis saxelmZRvanelo-kompleqti – `Cveni garemo~ uzrunvelyofs:

• moswavlis ukeT Seguebas lokaluri garemosadmi, mis swor ekologiur orientirebas;• garemos aRqmas uSualod sakuTar gamocdilebaze dayrdnobiT;• problemebis gadaWris xerxebis dauflebas;• moswavlis mier sakuTari Tavisa da garemomcveli cocxali Tu aracocxali obieqtebis

ukeT Secnobas;• damoukideblad muSaobis SesaZleblobas;• moswavlis SemecnebiTi unarebis, metyvelebis, emociuri sferos, SemoqmedebiTi

SesaZleb lobebis da saswavlo Cvevebis ganviTarebas;• globaluri azrovnebis dawyebas; lokalurad moqmedebas;• moswavlis dadebiTi pirovnuli Tvisebebis (urTierTTanamSromlobis, megobrobis,

pasuxis mgeblobis, damoukideblobis da a.S.) Camoyalibebas.

SeniSvna: Tu klasSi maswavlebels hyavs specialuri saganmanaTleblo saWiroebis mqone moswavleebi2, maT unda gaumartivos Sesasrulebeli savarjiSoebi. am mizniT, sasurvelia maswavlebelma konsultacia gaiaros skolis bavSvTa fsiqologTan da masTan erTad ganixilos bavSvis individualuri SesaZleblobebi, xolo Sesasrulebeli davalebebi Seusabamos maT SesaZleblobebs.

2 maT adre SezRuduli SesaZleblobebis mqone moswavleebad moixseniebdnen.

8

erovnuli saswavlo gegma

V klasis bunebismetyvelebis standarti

wlis bolos misaRwevi Sedegebi

წლის ბოლოს მისაღწევი შედეგები მიმართულებების მიხედვით:

ცოცხალი სამყარო სხეულები და მოვლენები

დედამიწა და გარესამყარო

ადამიანი და გარემო

ბუნ.V.1.მოსწავლეს შეუძლია ყვავილოვანი მცენარის ძირითადი ორგანოების მათ ფუნქციებთან დაკავშირება

ბუნ.V.2.მოსწავლეს შეუძლია ხერხემლიანი ცხოველების ძირითადი ორგანოების მათ ფუნქციებთან დაკავშირება

ბუნ.V.3.მოსწავლეს შეუძლია სინათლისა და ბგერის გავრცელების ერთმანეთთან შედარება

ბუნ.V.4.მოსწავლეს შეუძლია მასალების განსხვავება, მათი თვისებების შესახებ მსჯელობა

ბუნ.V.5.მოსწავლეს შეუძლია ნივთიერებათა აგრეგატული მდგომარეობების დახასიათება

ბუნ.V.6.მოსწავლეს შეუძლია მნიშვნელოვანი გეოგრაფიული ობიექტებისა და მათი ნაწილების აღწერა

ბუნ.V.7.მოსწავლეს შეუძლია ობიექტების მდებარეობისა და ურთიერთმიმართების განსაზღვრა რუკაზე

ბუნ.V.8.მოსწავლეს შეუძლია გარემოში ორიენტირებისთვის გეოგრაფიული ინსტრუმენტების/ხელსაწყოების გამოყენება

ბუნ.V.9.მოსწავლეს შეუძლია ჯანსაღი ცხოვრების წესის დაცვა

ბუნ.V.10.მოსწავლეს შეუძლია ბუნებაში უსაფრთხო ქცევის წესების დაცვა

ბუნ.V.11.მოსწავლეს შეუძლია გარემოსდაცვითი ღონისძიებების მნიშვნელობის დასაბუთება და მათში აქტიური მონაწილეობის მიღება

წლის ბოლოს მისაღწევი შედეგები და მათი ინდიკატორები

მიმართულება: ცოცხალი სამყარო

ბუნ. V. 1. მოსწავლეს შეუძლია ყვავილოვანი მცენარის ძირითადი ორგანოების მათ ფუნქციებთან დაკავშირება.

შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე: • სვამს კითხვებს, იკვლევს და აანალიზებს, თუ რა ნიშნებით განსხვავდებიან

ყვავილოვანები სხვა მცენარეებისგან;• ასრულებს ინსტრუქციებს, იყენებს შესაბამის ხელსაწყოებს (მაგ., ლანცეტი/დანა,

გამადიდებელი ხელსაწყოები) მცენარის ორგანოების აგებულების შესასწავლად, დაკვირვების შედეგებს წარმოადგენს ნახატის სახით;

• იკვლევს ყვავილის ძირითად ნაწილებს და მათ ფუნქციებს მცენარის გამრავლებას უკავშირებს;

• მოცემული ინსტრუქციის მიხედვით იკვლევს, თუ რა საკვები წარმოიქმნება ფოთოლში მზის ენერგიის ხარჯზე;

• ატარებს ცდას და ავლენს ღეროსა და ფესვის წყალგამტარ ფუნქციას. გადმოსცემს ცდის ეტაპების თანმიმდევრობას, აკეთებს დასკვნებს.

9

ბუნ. V. 2. მოსწავლეს შეუძლია ხერხემლიანი ცხოველების ძირითადი ორგანოების მათ ფუნქციებთან დაკავშირება.

შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე: • სვამს კითხვებს, იკვლევს და აანალიზებს, თუ რა მთავარი ნიშნით განსხვავდებიან

ხერხემლიანები სხვა ცხოველებისაგან;• იყენებს გამოსახულებიან ბარათებს და ხერხემლიანთა ძირითად შინაგან ორგანოებს

განალაგებს მათი ურთიერთმიმართების მიხედვით;• ასახელებს ორგანოების დანიშნულებას (ჩონჩხი – საყრდენი, კუნთები - მოძრაობა,

ფილტვები – სუნთქვა, გული - სისხლის მოძრაობა, კუჭი - საჭმლის მონელება);• მსჯელობს სხვადასხვა ხერხემლიანის (მაგ.,თევზი, ამფიბია, ფრინველი) ჩონჩხის

თავისებურებებზე.

მიმართულება: სხეულები და მოვლენები

ბუნ. V. 3. მოსწავლეს შეუძლია სინათლისა და ბგერის გავრცელების ერთმანეთთან შედარება.

შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე: • აკვირდება და აღწერს ჩრდილის წარმოქმნას;• აკვირდება და აღწერს სინათლის გავრცელებას სხვადასხვა გარემოში (სინათლის

გარდატეხას და არეკვლას);• აკვირდება გარემოში ბგერის გავრცელებას და გამოთქვამს ვარაუდს ექოს წარმოშობის

შესახებ, ადარებს მას სინათლის არეკვლას და აკეთებს შესაბამის დასკვნებს;• ჭექა-ქუხილის მაგალითზე ერთმანეთს ადარებს ბგერისა და სინათლის გავრცელების

სისწრაფეს; • მოიპოვებს ინფორმაციას ცხოველებისათვის (მაგ., ღამურა, დელფინი) ექოლოკაციის

მნიშვნელობის შესახებ;• განიხილავს ხმაურის პრობლემას ცხოვრებისეულ სიტუაციაში (მაგ. ოთახში) და ეძებს

მისი გადაჭრის გზებს.

ბუნ. V. 4. მოსწავლეს შეუძლია მასალების განსხვავება, მათი თვისებების შესახებ მსჯელობა.

შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე: • იკვლევს სხეულებს და ასახელებს, თუ რა მასალებისაგან შედგება ისინი;• ამოიცნობს და ასახელებს ბუნებრივ და ხელოვნურ მასალებს, საუბრობს მათი

გამოყენების შესახებ; • ირჩევს მასალას სხეულის დასამზადებლად და ხსნის კონკრეტული მასალის

შერჩევის მიზეზს (მაგ., თბოგამტარობა, დრეკადობა, გამჭვირვალობა, სიმტკიცე და სხვ.).

ბუნ. V. 5. მოსწავლეს შეუძლია ნივთიერებათა აგრეგატული მდგომარეობების დახასიათება.

შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე: • განასხვავებს სხეულსა და ნივთიერებას;• ჩამოთვლის მისთვის ნაცნობ ნივთიერებებს, აჯგუფებს მათ აირებად, სითხეებად და

მყარ ნივთიერებებად; • მასწავლებლის დახმარებით გეგმავს და ატარებს ცდებს წყლის ერთი მდგომარეობიდან

მეორეში გადასვლაზე დასაკვირვებლად. ზომავს ტემპერატურას და აღწერს წყლის გაყინვა-გალღობის, აორთქლება–კონდენსაციის პროცესებს, აკვირდება ამ პროცესთა შექცევადობას;

• განმარტავს წყალსატევებში წყლის მხოლოდ ზედა ფენის გაყინვის მნიშვნელობას წყალში მცხოვრები ორგანიზმებისათვის.

10

მიმართულება: დედამიწა და გარესამყარო

ბუნ. V. 6. მოსწავლეს შეუძლია მნიშვნელოვანი გეოგრაფიული ობიექტებისა და მათი ნაწილების აღწერა.

შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე: • ამოიცნობს რუკაზე ან გლობუსზე რელიეფის და ჰიდროსფეროს შემადგენელ

მნიშვნელოვან ობიექტებს (მაგ., ოკეანეები, ზღვები, ყურეები, სრუტეები, კონტინენტები, კუნძულები, ნახევარკუნძულები) და ადარებს ერთმანეთს;

• განსაზღვრავს კონტინენტებისა და ოკეანეების ურთიერთმიმართებას რუკაზე ან გლობუსზე;

• აგროვებს ინფორმაციას, ახასიათებს და ადარებს კონტინენტებს სხვადასხვა მახასიათებლის მიხედვით (ფართობი, მდებარეობა ნახევარსფეროებში ეკვატორისა და პოლუსების მიმართ, სპეციფიკური რელიეფი, მცენარეული თუ ცხოველთა სამყარო);

• ირჩევს ერთ-ერთ კონტინენტს და ქმნის მის მაკეტს/ სქემატურ ნახატს;• დაიტანს მნიშვნელოვან გეოგრაფიულ ობიექტებს კონტურულ რუკაზე.

ბუნ. V. 7. მოსწავლეს შეუძლია ობიექტების მდებარეობისა და ურთიერთმიმართების განსაზღვრა რუკაზე.

შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე: • განსაზღვრავს ჰორიზონტის მხარეებს (ძირითადი და შუალედური) რუკასა და

გეგმაზე;• ადგენს მისთვის ცნობილი მნიშვნელოვანი გეოგრაფიული ობიექტების

ურთიერთმიმართებას (მაგ., კონტინენტებისა და ოკეანეების);• რუკაზე განსაზღვრავს მდინარეების დინების მიმართულებას, მარჯვენა და მარცხენა

სანაპიროს; ალაგებს შენაკადებს თანმიმდევრობით, ჰორიზონტის მხარეების მიხედვით (მაგ., აღმოსავლეთიდან დასავლეთისკენ);

• გამოარჩევს რუკაზე იმ გეოგრაფიულ ობიექტებს (მაგ., შავი ზღვა, კასპიის ზღვა, კავკასიონი), რომლებიც უადვილებს საქართველოს ადგილმდებარეობის განსაზღვრას;

• რუკის დახმარებით განსაზღვრავს ექსკურსიაზე დასათვალიერებელი ობიექტების მდებარეობასა და ურთიერთმიმართებას.

ბუნ. V. 8. მოსწავლეს შეუძლია გარემოში ორიენტირებისთვის გეოგრაფიული ინსტრუმენტების/ხელსაწყოების გამოყენება.

შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე: • ორიენტირებს გარემოში რუკის, გეგმის საშუალებით; ამოიცნობს ობიექტებს რუკაზე/

ადგილის გეგმაზე, კითხულობს ლეგენდას, ადეკვატურად იყენებს ტერმინებს;• მოიძიებს ინფორმაციას კომპასის გამოგონების ისტორიის შესახებ და ინსტრუქციის

მიხედვით ამზადებს მარტივ კომპასს;• ასრულებს /ადგენს 3-4 მიმართულებიან ინსტრუქციას კომპასის დახმარებით;• აფასებს თანამედროვე საორიენტაციო ტექნოლოგიების მნიშვნელობას მეცნიერებისა

თუ მოგზაურებისთვის;• განსაზღვრავს ჰორიზონტის მხარეებს ბუნებრივი ორიენტირების დახმარებით (მაგ.,

მზე, პოლარული ვარსკვლავი, ჩრდილი, ხავსი, ხის ვარჯი);• მსჯელობს იმ პროფესიებზე, რომელთათვისაც მნიშვნელოვანია ჰორიზონტის

მხარეების ზუსტი განსაზღვრა.

11

მიმართულება: ადამიანი და გარემო

ბუნ. V. 9. მოსწავლეს შეუძლია ჯანსაღი ცხოვრების წესის დაცვა.

შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე: • ავლენს პირველადი სამედიცინო დახმარების ელემენტარული წესების ფლობას

(მაგ., მსუბუქი ჭრილობები დამუშავება, დაზიანებული კიდურების დაფიქსირება, სისხლდენის შეჩერება) სიმულაციური თამაშის დროს;

• ასახელებს ადამინის ჯანრთელობაზე უარყოფითად მოქმედ ფაქტორებს (მაგ., დაბინძურებული გარემო, არაჯანსაღი კვება, ხმაური ).

ბუნ. V. 10. მოსწავლეს შეუძლია ბუნებაში უსაფრთხო ქცევის წესების დაცვა.

შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე: • ამოიცნობს ბუნებაში გადაადგილებისას რისკის შემცველ ადგილებს (მაგ., გაუკვალავი

მაღალი ბალახი, ნაშალი ფერდი, ხევის პირი, მდინარის გამორეცხელი კალაპოტი) და არჩევს უსაფრთხო მარშრუტს;

• განარჩევს სასმელად ვარგის წყალს ბუნებაში;• მსჯელობს მისთვის უცნობი მცენარისა და სოკოს გამოყენების შესაძლო შედეგებზე; • არჩევს ბუნებაში გასვლისთვის შესაფერის ტანსაცმელს, აღჭურვილობას და საკვებს.

ბუნ. V. 11. მოსწავლეს შეუძლია გარემოსდაცვითი ღონისძიებების მნიშვნელობის დასაბუთება და მათში აქტიური მონაწილეობის მიღება.

შედეგი თვალსაჩინოა, თუ მოსწავლე: • ამოიცნობს და აჯგუფებს აღდგენად და არააღდგენად ბუნებრივ რესურსებს;• მსჯელობს ნარჩენების ბუნებაში დატოვების შედეგებზე;• საუბრობს საყოფაცხოვრებო ნარჩენების მეორადი გამოყენების გზებსა და მათ

მნიშვნელობაზე ბუნებრივი რესურსების დაზოგვაში;• აღწერს ადამიანის აქტივობებს და განსაზღვრავს საკუთარ მონაწილეობას ბუნებრივი

რესურსების აღდგენის საქმეში (მაგ., ხეების დარგვა).• მონაწილეობს გარემოსდაცვით ღონისძიებებში (კონკურსები, აქციები, ვიქტორინები).

პროგრამის შინაარსი

1. ყვავილოვანი მცენარეები ყვავილოვანი მცენარეების ძირითადი ორგანოები და მათი დანიშნულება: ფესვი _ შეწოვა; ღერო _ გატარება; ფოთოლი _ სუნთქვა, ფოტოსინთეზი; ყვავილი – გამრავლება; ნაყოფი, თესლი.

2. ხერხემლიანი ცხოველები ხერხემლიან ცხოველთა ორგანოები და მათი დანიშნულება: ჩონჩხი – საყრდენი, კუნთები - მოძრაობა, ფილტვები – სუნთქვა, გული - სისხლის მოძრაობა, კუჭი - საჭმლის მონელება; ხერხემლიანთა განმასხვავებელი ძირითადი ნიშან-თვისება.

3. მასალები და მათი თვისებებიბუნებრივი და ხელოვნური მასალები: ბამბა, შალი, აბრეშუმი, მინა, ცემენტი, პოლიეთილენი და სხვა.მასალათა თვისებები (ფერი, თბოგამტარობა, დრეკადობა, გამჭვირვალობა და სხვა) და მათი შესაბამისი გამოყენება საგნების დასამზადებლად.

4. ნივთიერების აგრეგატული მდგომარეობებისხეული, ნივთიერება, მათი მაგალითები;წყლის აგრეგატული მდგომარეობები;აორთქლება-კონდენსაცია, გაყინვა-გალღობა.

12

5. სინათლე და ბგერაჩრდილის წარმოქმნასინათლის გავრცელება სხვადასხვა გარემოში (არეკვლა, გარდატეხა);ბგერის არეკვლა - ექო.

6. მნიშვნელოვანი გეოგრაფიული ობიექტები და მისი ნაწილებირელიეფის მნიშვნელოვანი ფორმები (ქედები, ზეგნები, ქვაბულები...)ჰიდროსფეროს შემადგენელი ნაწილები (ოკეანეები, ზღვები, ყურეები...)გეოგრაფიული ობიექტების მახასიათებლები (ფორმა, სიმაღლე, სიღრმე)კონტინენტების და ოკეანეების მდებარეობაძირითადი ორიენტირები - კავკასიონი, შავი ზღვა, კასპიის ზღვა

7. ადგილზე ორიენტირებაკომპასი, ადგილის გეგმა, რუკა, ჰორიზონტის ძირითადი და შუალედური მხარეები; გეოგრაფიული ობიექტების ურთიერთმიმართება;რუკის ელემენტები: რუკის ლეგენდა, ეკვატორი, პოლუსი, პოლარული წრეები, ტროპიკები; ბუნებრივი ორიენტირები.

8. ბუნებაში ქცევის წესებისაველე სამუშაოზე ან ექსკურსიაზე უსაფრთხო გადაადგილების და ქცევის წესები. ბუნებაში გასასვლელად მომზადება;ბუნებრივი გარემოს დაცვა დაბინძურებისაგან;პირველადი სამედიცინო დახმარების ელემენტალური წესები.

9. ბუნებრივი რესურსებიბუნებრივი რესურსები: აღდგენადი და არააღდგენადი.ბუნებრივი რესურსების ეკონომიური ხარჯვისა და მათი მარაგის აღდგენის მნიშვნელობა;სასმელი წყლის რესურსები (ჭა, წყარო, მტკნარი წყალსაცავი, მიწისქვეშა წყლები) ;ბუნებრივი რესურსების გამოყენება.

13

sagakveTilo Temebis CamonaTvali

qvemoT mocemul cxrilSi gaferadebuli ujredi mianiSnebs, Tu saxelmZRvanelo-kom-pleqtis Semadgeneli romeli komponenti (moswavlis wigni, samuSao rveuli, maswavleblis wigni) gamoiyeneba gakveTilze.

gakv. №

gakveTilis Tema

mosw.wigni

samuSaorveuli

masw.wigni

I Tavi – mcenareTa samyaro

1 mcenareTa mraval-ferovneba

2 gakveTili-eqskursia

3 yvavilovani mcenareebi

4 fesvi

5 Rero

6 foToli

7 mcenaris sunTqva

8-9 mcenare da sinaTle

10 sakvebis warmoqmna

11 foTlis saxecvlileba

12 foTolcvena

13 naSromebis wardgena Temaze: `foTlovani da wiwvovani mcenareebi~

14 yvavili

15 yvavilis damtverva

16 Semajamebeli gakveTili _ mcenareTa samyaro

II Tavi – cxovelTa samyaro

17 cxovelTa mraval-ferovneba

18 uxerxemlo cxovelebi

19 xerxemliani cxovelebi

20 ConCxi

21 adamianis ConCxi da kunTebi

22 xerxemlianTa sunTqva

23 xerxemlianTa sunTqva (gagrZ.)

24 rogor sunTqavs adamiani

25 sisxlis moZraoba

26 saWmlis moneleba

27 Semajamebeli gakvTili _ cxovelTa samyaro

III Tavi – masalebi da maTi Tvisebebi

28 sxvadasxva masala

29 masalaTa Tvisebebi

30 xe-tye

31 qviSa da Tixa

14

gakv. №

gakveTilis Tema

mosw.wigni

samuSaorveuli

masw.wigni

32 liTonebi

33 mina

34 rezini

35 navTobi da gazi

36 Semajamebeli gakveTili – masalebi da maTi Tvisebebi

IV Tavi – nivTierebis agregatuli mdgomareobebi

37 sxeuli da nivTiereba

38 nivTierebis agebuleba

39-40 nivTierebis agregatuli mdgomareobebi

41 nivTierebis gadasvla erTi mdgomareobi-dan meoreSi

42-43 wyali

44 cdis dagegmva

45-46 praqtikuli samuSao _ `wylis agregatuli mdgoma-reobebi~

47-48 wylis brunva bunebaSi

49 sicocxle yinulqveS

50 Semajamebeli gakveTili _ nivTierebis agregatuli mdgomareobebi

V Tavi _ sinaTle da bgera

51 sinaTle

52 sinaTlis arekvla da gardatexa

53 Crdili

54 gakveTili-eqskursia _ sinaTle da bgera

55-56 bgera da eqo

57 Semajamebeli gakveTili _ sinaTle da bgera~

VI Tavi _ orientireba

58 garemoSi orientireba

59-60 orientirebis sxvadasxva xerxi

61-62 kompasi

63 adgilis gegma

64-65 ruka

66 garemoSi dakvirveba (gakveTili _ eqskursia)

67 garemos gegmis wardgena

68 polusebi da ekvatori

69 meridianebi da paralelebi

70 Semajamebeli gakveTili _ orientireba

15

gakv. №

gakveTilis Tema

mosw.wigni

samuSaorveuli

masw.wigni

VII Tavi _ dedamiwa

71-72 kontinentebi

73 okeaneebi

74 naSromebis wardgena Temaze _ `kontinentebi~

75-76 kunZulebi da naxevar-kunZulebi

77 naSromebis wardgena Temaze _ `Cemi saocnebo kunZuli~

78 zRvebi, yureebi da sruteebi

79-80 Semajamebeli gakveTili _ dedamiwa

VIII Tavi _ adamiani da garemo

81 pirveladi daxmareba

82 naSromebis prezentacia Temaze: `adamianis janmrTelobaze uaryofiTad moqmedi faqtorebi~

83 bunebrivi resursebi

84 aRdgenadi da aRudgeneli bunebrivi resursebi

85 wylis dabinZureba

86 narCenebi da maTi gadamuSaveba

87 gakveTili eqskursia Temaze _ `gavufrT-xildeT garemos”

88 Semajamebeli gakveTili _ adamiani da garemo

sul 88 gakveTili

sagakveTilo Temebis saaTobrivi ganawileba

saswavlo wlis ganmavlobaSi sul aris 32.5 saswavlo kvira.

bunebismetyvelebis swavlebas V klasSi eTmoba kviraSi 3 saaTi

32.5 × 3 = 97.5 saaTi;

97.5 sT. – 88 sT. = 9.5 saaTs.

amgvarad, maswavleblisTvis saswavlo wlis ganmavlobaSi gansazRvruli

sarezervo dro Seadgens 9.5 saaTs.

16

Sinaarsisa da miznebis ruka

gakv. №

gakveTilis Tema

gakveTilis mizani mimarTuleba kodi Sedegiakad.

saaTi


1 mcenareTa mraval-ferovneba

SeZlos kiTxvebis dasma da gaanalizeba, Tu ra niSnebia damaxasiaTebeli mcenareTa ZiriTadi jgufebisaTvis

cocxali samyaro

bun.V.1 moswavles SeuZlia yvavilovani mcenaris ZiriTadi organoebis maT funqciebTan dakavSireba

1

2 gakveTili-eqskursia

dakvirvebis unaris ganviTareba; monacemebis Segrovebis unaris ganviTareba (yvavilovani mcenareebis Seswavlis magaliTze); herbariumisaTv. masalis Segroveba

cocxali samyaro


1

3 yvavilovani mcenareebi

ikvlevs da aanalizebs Tu ra ganasxvavebs yvavilovan mcenareebs sxva mcenareebisagan

cocxali samyaro


1

4 fesvi ikvlevs fesvis funqcias, mis mniSvnelobas mcenaris zrda-ganviTareb.; cdis saSualebiT avlens fesvis wyalSemwov funqcias

cocxali samyaro


1

5 Rero ikvlevs Reros funqcias, mis mniSvnelobas mcenaris zrda-ganviTareb.; akvirdeba cdas da avlens Reros wyalgamtar funqcias

cocxali samyaro


1

6 foToli ikvlevs foTlis funqcias, mis mniSvnelobas mcenaris zrda-ganviTareb.; lupis saSualebiT akvirdeba foTols

cocxali samyaro


1

7 mcenaris sunTqva

ikvlevs foTlis funqcias, mis mniSvnelobas mcenarisTvis; atarebs cdas foTlis sunTqvis dasadgenad

cocxali samyaro


1

8-9 mcenare da sinaTle

SeZlos adre Seswavlili codnis gaanalizeba da dakavSireba Sesaswavl TemasTan; daamzados foTlis modeli _ `qloro-flastebiT~; analizis unaris ganviTareba

cocxali samyaro


2

10 sakvebis warmoqmna

SeZlos mocemuli instruqciis mixedviT cdis Catareba; daadginos Tu ra sakvebi warmoiqmneba foTolSi mzis siTbosa da sinaTlis xarjze

cocxali samyaro


1

11 foTlis saxecvlileba

sademonstracio cdis meSveobiT daakvirdes foTlidan wylis aorTqlebas; daakvirvebis Sedegebis warmodgena naxatis saxiT

cocxali samyaro


1

12 foTolcvena cdis Sedegebis analizi; SeZlos sezonuri bunebrivi movlenisa da foTlis funqciis erTmaneTTan dakavSireba

cocxali samyaro


1

17

gakv. №

gakveTilis Tema


saaTi

13 naSromebis wardgena Temaze: `foTlovani da wiwvovani mcenareebi~

SeZlos naSromis wardgena; saazrovno unar-Cvevebis ganviTareba

cocxali samyaro


1

14 yvavili daakvirdes da aRweros yvavilis ZiriTadi nawilebi da maTi funqcia

cocxali samyaro


1

15 yvavilis damtverva

yvavilis ZiriTadi nawilebi da maTi funqcia daukavSiros mcenaris gamravlebas

cocxali samyaro


1

16 Semajamebeli gakveTili _ mcenareTa samyaro

miRebuli codnis sistemaSi moyvana; saazrovno unar-Cvevebis ganviTareba

cocxali samyaro


1

II Tavi – cxovelTa samyaro

17 cxovelTa mraval-ferovneba

SeZlos adre aTvisebuli codnis gamoyeneba da cxovelTa mikuTvneba Sesabamisi jgufisadmi (klasifikacia); gaecnos cxovelTa saxeobas

cocxali samyaro

bun.V.2 moswavles SeuZlia xerxemliani cxovelebis ZiriTadi organoebis maT funciebTan dakavSireba

1

18 uxerxemlo cxovelebi

imsjelos uxerxemlo cxovelTa ZiriTadi niSnebis Sesaxeb; gamoikvlios da daakvirdes zogierT maTgans (mag. Wiayelas); gaaanalizos Tu ra mTavari niSniT gamoirCevian isini sxva cxovelebisagan

cocxali samyaro


1

19 xerxemliani cxovelebi

ikvlevs da aanalizebs, Tu ra mTavari niSniT (ConCxi) gamoirCevian xerxemlianebi sxva cxovelebisgan

cocxali samyaro


1

20 ConCxi svams kiTxvebs da ikvlevs ConCxis mTavar nawilebs

cocxali samyaro


1

21 adamianis ConCxi da kunTebi

akvirdeba da ikvlevs adamianis ConCxis mTavar nawilebs; fotoil. akvirdeba saxsrebsa da kunTebs

cocxali samyaro


1

22 xerxemlianTa sunTqva

gaecnos xerxemlianTa sunTqvis organoebs; daakvirdes da gaaanalizos maTi mniSvneloba

cocxali samyaro


1

23 xerxemlianTa sunTqva (gagrZ.)

gaecnos xerxemlianTa sunTqvis organoebs; daakvirdes da gaaanalizos maTi mniSvneloba

cocxali samyaro


1

18

gakv. №

gakveTilis Tema


saaTi

24 rogor sunTqavs adamiani

daakvirdes da gaaanalizos adamianis CasunTqva-amosunTqvis procesi (sakuTar magaliTze)

cocxali samyaro


1

25 sisxlis moZraoba

gaecnos adamianis sisxlis moZraobis organos _ guls; majaze TiTebis daWeriT daakvirdes gulis feTqvas

cocxali samyaro


1

26 saWmlis moneleba

gaecnos da gaaanalizos xerxemlianTa saWmlis monelebis organoebs; maT mniSvnelobas organizmis sicocxlisaTvis

cocxali samyaro


1

27 Semajamebeli gakvTili _ cxovelTa samyaro


cocxali samyaro

bun.V.2

moswavles SeuZlia xerxemliani cxovelebis ZiriTadi organoebis maT funciebTan dakavSireba

1

III Tavi – masalebi da maTi Tvisebebi

28 sxvadasxva masala

gaixsenos riT gansxvavdebian sxeulebi; daasaxelos ra masalisagan Sedgebian isini

sxeulebi da movlenebi

bun.V.4 moswavles SeuZlia masalebis gansxvaveba, maTi Tvisebebis Sesaxeb msjeloba

1

29 masalaTa Tvisebebi

cdebis Catarebis safuZvelze daakvirdes sxvadasxva masalaTa Tvisebebs; SeZlos ganasxvavos masalebi Tvisebebis mixedviT



1

30 xe-tye daasaxelos da amoicnos xisgan damzadebuli sagnebi; isaubros xe-tyis gamoyenebis Sesaxeb



1

31 qviSa da Tixa gaecnos Tixis gamoyenebas; amoic-nos Tixisagan damzadebuli sagnebi



1

32 liTonebi gaecnos liTonebsa da maT gamoy-enebas; cdis saSualebiT daak-virdes masalaTa (rkinis, xis) Tvisebebs



1

33 mina gaecnos minis Tvisebebs; isaubros mis gamoyenebaze da daasaxelos minisgan damzadebuli sagnebi



1

34 rezini gaecnos Tixis gamoyenebas; amoic-nos rezinisgan damzadebuli sagnebi



1

35 navTobi da gazi

gaecnos navTobs da gazs; isaubros maTi gamoyenebis Sesaxeb



1

36 Semajamebeli gakveTili – masalebi da maTi Tvisebebi

mocemuli codnis sistemaSi moyvana; codnis gamoyeneba; kvlevisa da saazrovno unar-Cvevebis ganviTareba



1

19

gakv. №

gakveTilis Tema


saaTi

IV Tavi – nivTierebis agregatuli mdgomareobebi

37 sxeuli da nivTiereba

SeZlos misTvis nacnobi sxeulebis CamoTvla; ganasxvavos erTmaneTisagan sxeuli da nivTiereba; gaecnos myar, Txevad da airad nivTierebebs



1

38 nivTierebis agebuleba

SeZlos nivTierebaTa klasifikacia; gaecnos nivTierebis agebulebas; gaecnos mikroskops da SeZlos martivi mikroskopis damzadeba



1

39-40

nivTierebis agregatuli mdgomareobebi

SeZlos cdis Sedegebis analizi; daaxasiaTos nivTierebis agregatuli mdgomareobebi; SeZlos Sedegebis warmodgena cxrilis saxiT



2

41 nivTierebis gadasvla erTi mdgomareobi-dan meoreSi

daakvirdes nivTierebis erTi mdgomareobidan meoreSi gadasvlas; gaecnos lRobis da gamyarebis procesebs da maT Seqcevadobas; SeZlos cdis Sedegebis analizi



1

42-43

wyali daakvirdes nivTierebis erTi mdgomareobidan meoreSi gadasvlas; gaecnos aorTqlebisa da kondensaciis procesebs da maT Seqcevadobas; SeZlos cdis Sedegebis analizi



2

44 cdis dagegmva SeZlos Sin Catarebuli cdis Sedegebis analizi; SeZlos dagegmos cda wylis erTi mdgomareobidan meoreSi gadasvlaze dasakvirveblad



1

45-46

praqtikuli samuSao _ `wylis agregatuli mdgoma-reobebi~

SeZlos Sedgenili gegmis mixedviT cdis Catareba; daakvirdes wylis gayinva-galRobisa da aorTqleba-kondensaciis procesebs; SeZlos monacemebis cxrilis saxiT wardgena



2

47-48

wylis brunva bunebaSi

waradginos naSromi Temaze `ratom modis wvima~; gaecnos wylis brunvas bunebaSi



2

49 sicocxle yinulqveS

gaecnos wyalsatevebSi wylis zeda fenis gayinvis mniSvnelobas wyalSi mcxovrebi cocxali organizmebis.



1

50 Semajamebeli gakveTili _ nivTierebis agregatuli mdgomareobebi

miRebuli codnis sistemaSi moyvana; kvlevisa da saazrovno unar-Cvevebis ganviTareba



1

V Tavi _ sinaTle da bgera

51 sinaTle daakvirdes da aRweros sinaTlis gavrceleba; SeZlos cdis Sedegebis analizi


bun.V.3 moswavles SeuZlia sinaTlisa da bgeris gavrcelebis erTmaneTTan Sedareba

1

20

gakv. №

gakveTilis Tema


saaTi

52 sinaTlis arekvla da gardatexa

daakvirdes da aRweros sinaTlis gavrcelebas erTgvarovan da araerTgvarovan garemoSi (gardatexa, arekvla)



1

53 Crdili daakvirdes da aRweros sinaTlis gavrceleba erTgvarovan da araerTgvarovan garemoSi (Crdilis warmoqmna)



1

54 gakveTili-eqskursia _ sinaTle da bgera

SeZlos mzis saaTis damzadeba; garemoSi daakvirdes bgeris gavrcelebas da gamoTqvas varaudi eqos warmoSobis Sesaxeb



1

55-56

bgera da eqo SeZlos eqos warmoSoba Seadaros sinaTlis arekvlas; Seadaros erTmaneTs bgeris da sinaTlis gavrcelebis siswrafe; imsjelos cxovelebisaTvis eqolokaciis mniSvnelobis Sesaxeb



2

57 Semajamebeli gakveTili _ sinaTle da bgera~




1

VI Tavi _ orientireba

58 garemoSi orientireba

gamoiyenos adre miRebuli codna _ SeZlos horizontis ZiriTadi da Sualeduri mxareebis gansazRvra; bunebrivi orientirebis meSveobiT gansazRvros horizontis mxareebi

dedamiwa da garesamyaro

bun.V.7 moswavles SeuZlia obieqtebis mdebareobisa da urTierTmimarTebis gansazRvra rukaze

1

59-60

orientirebis sxvadasxva xerxi

daakvirdes Crdilis cvalebadobas; imsjelos orientirebis sxvadasxva xerxze; SeZlos horizontis mxareebis amocnoba bunebrivi orientirebis saSualebiT


bun.V.8 moswavles SeuZlia garemoSi orientirebisTvis geografiuli instrumentebis/xelsawyoebis gamoyeneba

2

61-62

kompasi SeZlos kompasis gamoyenebiT horizontis mxareebis gansazRvra; instruqciis mixedviT SeZlos martivi kompasis damzadeba



2

63 adgilis gegma SeZlos gegmaze gamosaxuli obieqtebis pirobiTi niSnebis amocnoba; SeZlos martivi gegmis Sedgena



2

64-65

ruka SeZlos rukis pirobiTi niSnebis wakiTxva; rukis saSualebiT orientireba (horizontis mxareebis gansazRvra)



2

21

gakv. №

gakveTilis Tema


saaTi

66 garemoSi dakvirveba (gakveTili _ eqskursia)

daakvirdes da aRweros geografiuli obieqtebi; Seadginos gegma; praqtikulad gamoiyenos kompasi garemoSi orientireb; gamoumuSavdes garemos aRqmisa da SecnobisTvis dakvirvebisa da analizis unari; amoicnos bunebaSi riskis Semcveli adgilebi da SearCios usafrTxo marSruti


bun.V.8

bun.V.7

bun.V.10

moswavles SeuZlia garemoSi orientire-bisTvis geografiuli instrumentebis/xelsaw-yoebis gamoyeneba;moswavles SeuZlia obieqtebis mdebareobisa da urTierTmimarTebis gansazRvra rukaze;moswavles SeuZlia bunebaSi usafrTxo qcevis wesebis dacva

1

67 garemos gegmis wardgena

geografiuli obieqtebis daxasiaTeba sxvadasxva maxasiaTeblis mixedviT (simaRle, siRrme, sigrZe da a.S.); horizontis mxareebis adekvaturi gamoyeneba; jgufurad Seqmnili garemos gegmis wardgena (prezentacia)


bun.V.8

bun.V.7

moswavles SeuZlia garemoSi orientire-bisTvis geografiuli instrumentebis/xelsaw-yoebis gamoyeneba;moswavles SeuZlia obieqtebis mdebareobisa da urTierTmimarTebis gansazRvra rukaze

1

68 polusebi da ekvatori

SeZlos rukaze da globusze datanili CrdiloeTi da samxreTi polusisa da ekvatoris garCeva



1

69 meridianebi da paralelebi

SeZlos rukaze da globusze meridianebisa da paralelebis garCeva



1

70 Semajamebeli gakveTili _ orientireba

miRebuli codnis sistemaSi moyvana; kvlevisa da saazrovno unar-Cvevebis ganviTareba


bun.V.8

bun.V.7

moswavles SeuZlia garemoSi orientire-bisTvis geografiuli instrumentebis/xelsaw-yoebis gamoyeneba;moswavles SeuZlia obieqtebis mdebareobisa da urTierTmimarTebis gansazRvra rukaze

2

VII Tavi _ dedamiwa

71-72

kontinentebi SeZlos kontinentebis Cveneba rukasa da globusze; gansazRvros kontinentis mdebareoba da urTierT mimarTeba sxva kontinentebTan


bun.V.6 moswavles SeuZlia mniSvnelovani geografiuli obieqtebis da maTi nawilebis aRwera

2

73 okeaneebi SeZlos okeaneebis Cveneba rukasa da globusze; gansazRvros okeanis mdebareoba da urTierT-mimarTeba kontinentebTan; konturul rukaze daitanos kontinentebi da okeaneebi



2

74 naSromebis wardgena Temaze _ `kontinentebi~

SeZlos naSromis wardgena; saazrovno unar-Cvevebis ganviTareba; prezentacis unaris ganviTareba



2

22

gakv. №

gakveTilis Tema


saaTi

75-76

kunZulebi da naxevar-kunZulebi

SeZlos kunZulebisa da naxevar-kunZulebis erTmaneTisagan garCeva da rukaze Cveneba; SeZlos kunZulebisa da naxevarkunZulebis konturul rukaze datana



2

77 naSromebis wardgena Temaze _ `Cemi saocnebo kunZuli~

SeZlos individualurad Seqmnili naSromis wardgena; kvlevisa da saazrovno unar-Cvevebis ganviTareba



1

78 zRvebi, yureebi da sruteebi

SeZlos zRvebis, yureebisa da sruteebis gansxvaveba; maTi rukaze Cveneba; konturul rukaze daitanos zRvebi, yureebi da sruteebi; geografiuli obieqtebis dajgufeba (cxrilis Sevseba)



1

79-80

Semajamebeli gakveTili _ dedamiwa

miRebuli codnis sistemaSi moyvana; dakvirvebisa da saazrovno unar-Cvevebis ganviTareba;;konturul rukaze muSaobis unar-Cvevebis ganviTareba


bun.V.6

bun.V.7

bun.V.8

moswavles SeuZlia mniSvnelovani geografiuli obieqtebis da maTi nawilebis aRwera;moswavles SeuZlia obieqtebis mdebareobisa da urTierTmimarTebis gansazRvra rukaze;moswavles SeuZlia garemoSi orientire-bisTvis geografiuli instrumentebis/xelsaw-yoebis gamoyeneba

2

VIII Tavi _ adamiani da garemo

81 pirveladi daxmareba

gaecnos pirveladi samedicino daxmarebis elementarul wesebs

adamiani da garemo

bun.V.9 moswavles SeuZlia jansaRi cxovrebis wesis dacva

1

82 naSromebis prezentacia Temaze: `adamianis janmrTelobaze uaryofiTad moqmedi faq-torebi~

SeZlos jgufurad Seqmnili naSromis wardgena;kvlevisa da saazrovno unar-Cvevebis ganviTareba

adamiani da garemo

bun.V.9 moswavles SeuZlia jansaRi cxovrebis wesis dacva

1

83 bunebrivi resursebi

acnobierebs bunebrivi resursebis mniSvnelobas; ikvlevs sakuTari ojaxis mier moxmarebuli bunebrivi resursebis mraval- ferovnebas

adamiani da garemo

bun.V.11 moswavles SeuZlia garemos dacviTi RonisZiebebis mniSvnelobis dasabuTeba da maTSi aqtiuli monawileobis miReba

1

84 aRdgenadi da aRudgeneli bunebrivi resursebi

amoicnos da daajgufos aRdgenadi da aRudgeneli bunebrivi resursebi; cxrilis saxiT warmoadginos sakuTari ojaxis mier moxmarebuli bunebrivi resursebi; moiZios informacia sakuTari mxaris bunebrivi resursebis gamoyenebis Sesaxeb

adamiani da garemo


1

23

gakv. №

gakveTilis Tema


saaTi

85 wylis dabinZureba

ganazogados sakuTari mxaris bunebrivi resursebis gamoyenebis Sesaxeb mopovebuli informacia; gaacnobieros wylis dabinZurebis uaryofiTi gavlena; moiZios informacia da erTmaneTs Seadaros adamianis mier sasmeli wylis mopovebis sxvadasxva gza

adamiani da garemo

bun.V.10

bun.V.11

moswavles SeuZlia buebaSi usafrTxo wesebis dacva;moswavles SeuZlia garemos dacviTi RonisZiebebis mniSvnelobis dasabuTeba da maTSi aqtiuli monawileobis miReba

1

86 narCenebi da maTi gadamuSaveba

sakuTar qalaqSi (sofelSi, dabaSi) sasmeli wylis mopovebis Temaze Seqmnili naSromis wardgena; isaubros sayofacxovrebo narCenebis meoradi gamoyenebis gzebsa da mis mniSvnelobaze

adamiani da garemo


1

87 gakveTili eqskursia Temaze _ `gavufrT-xildeT garemos”

SeZlos bunebriv garemoSi usafrTxo qcevis wesebis dacva; miRebuli codnis praqtikulad gamoyeneba

adamiani da garemo

bun.V.10

bun.V.11


1

88 Semajamebeli gakveTili _ adamiani da garemo

miRebuli codnis sistemaSi moyvana; kvlevisa da saazrovno unar-Cevebis ganviTareba

adamiani da garemo

bun.V.10

bun.V.11


1

sul 88 gakveTili

SeniSvna: TiToeuli gakveTili miznad isaxavs rogorc gakveTilis dagegmvis cxrilis grafaSi – `gakveTilis mizani~ mocemuli miznebis miRwevas, agreTve amave gakveTilis cxrilis grafaSi – `fasdeba Semdegi unarebi~ CamoTvlili unar-Cvevebis ganviTarebas.

24


gakveTili 1gakveTilis Tema: mcenareTa mravalferovneba.

gakveTilis miznebi

aqtivobebimoswavleebis

organizebadrois

ganawilebaresursebi

fasdeba Semdegi unarebi

• SeZlos kiTxvebis dasma da gaanalizeba, Tu ra niSnebia damaxasiaTebeli mcenareTa ZiriTadi jgufebisaTvis

• saklaso saubari mTeli klasi;individ.

5 wuTi saxelmZRv., saweri kalami,

samuSao rveuli,

TvalsaCino masala _ fotoil., feradi

fanqrebi

kvlevis unar-Cvevebi• dakvirveba• aRwera• monacemTa Cawerasaazrovno unar-Cvevebi• informaciis

daxarisxeba• analizi

• fotoil. dakvirveba 5 wuTi

• kiTxva-pasuxi 10 wuTi

• muSaoba saxelmZRv. teqstze

10 wuTi

• rubrika `moifiqre!~ 10 wuTi

• Semowmeba-ganxilva 5 wuTi

swori pasuxebi:rubrika `moifiqre!~

`Seamowme Seni codna~: 1. zedmeti sityvaa gvimra, radgan igi wiwvovani mcenare ar aris. 2. zedmeti sityvaa fiWvi, radgan igi yvavilovani mcenare ar aris.

gakveTili 2gakveTilis Tema: gakveTili-eqskursia.

gakveTilis miznebi


organizebadrois

ganawilebaresursebi


• dakvirvebis unaris ganviTareba

• monacemebis Segrovebis unaris ganviTareba (yvavilovani mcenareebis Seswavlis magaliTze)

• herbariumisaTv. masalis Segroveba

• dakvirveba mcenareebze

mTeli klasi 45 wuTi + Tavis. dro

specialuri saqaRaldeebi

an muyaos patara yuTebi;

qaRaldis Txeli

furclebi _ etiketebi

kvlevis unar-Cvevebi• dakvirveba• aRwera• monacemTa

Segroveba

rCeva maswavlebels: maswavlebeli winaswar moelaparakeba romelime kolegas da sTx-ovs monawileoba miiRos eqskursiaSi.

eqskursia SeiZleba Catardes tyeSi, tyis piras, botanikur baRSi, erovnul parkSi, na-krZalSi, qalaqis parkSi an skverSi.

eqskursiaze moswavleebi agroveben patara zomis yvavilovan mcenareebs, SemdgomSi maTi sxeulis nawilebis Seswavlis mizniT; agroveben sxvadasxva mcenaris nayofs, mag., rkos; sx-vadasxva mcenareTa foTlebs. Segrovil bunebriv masalas aTavseben muyaos yuTebSi. ukeT-eben etikets.

25

eqskursiis bolos maswavlebeli avalebs Segrovili mcenareebis nawili Semdegi gakve-TilisTvis moitanon skolaSi, nawilisgan ki Sin daamzadon herbariumi.

gakveTili 3gakveTilis Tema: yvavilovani mcenareebi.

gakveTilis miznebi


organizebadrois

ganawilebaresursebi


• ikvlevs da aanalizebs Tu ra ganasxvavebs yvavilovan mcenareebs sxva mcenareebisagan

• kiTxva-pasuxi wyvilebSi;individ.


samuSao rveuli,

eqskursiaze Segrovili masala _ mcenareebi

kvlevis unar-Cvevebi• dakvirveba• aRwerasaazrovno unar-Cvevebi• analizi

• praqtikuli samuSao wyvilebSi _ eqskursiaze Segrovili mcenaris kvleva

15 wuTi

• muSaoba saxelmZRv. 5 wuTi

• savarjiSo I 5 wuTi

• rubrika `minda meti vicode~

5 wuTi

• davaleba 5 wuTi

informacia maswavlebels: bananis samSoblod iTvleba aRmosavleT naxevarsferos tropikebi /dam. inf. ix.: Morton, J. 1987. Banana. p. 29–46. In: Fruits of warm climates. Julia F. Morton, Miami, FL. (http://www.hort.purdue.edu/newcrop/morton/banana.html)/.

gakveTili 4gakveTilis Tema: fesvi.

gakveTilis miznebi


organizebadrois

ganawilebaresursebi


• ikvlevs fesvis funqcias, mis mniSvnelobas mcenaris zrda-ganviTareb.

• cdis saSualebiT avlens fesvis wyalSemwov funqcias

• saSinao davalebis Semowmeba

mTeli klasi; wyvilebSi

10 wuTisaxelmZRv.,

saweri kalami, romelime

yvavilovani mcenare

fesvebiT, ori gamWvirvale Wiqa, wyali,

muyao Tavsaxurebi,

lupa


• dakvirvebis Sedegebis analizi

5 wuTi

• muSaoba saxelmZRv. _ I savarjiSo

5 wuTi

• dakvirveba mTavarsa da gverdiT fesvebze

5 wuTi



5 wuTi

• `Seamowme Seni codna~ 5 wuTi

• davaleba 5 wuTi

SemoTavazebuli aqtivobebi: gakveTilis dasawyisSi maswavlebeli svams kiTxvas:_ rogor fiqrobT, ra mniSvneloba aqvs fesvs mcenarisaTvis?(moswavleebi upasuxeben).komentari maswavlebels: am gakveTilamde 3-4 dRiT adre maswavlebeli moswavleebs

sTavazobs Caataron Semdegi dakvirveba:1. aviRoT ori erTnairi gamWvirvale Wiqa;2. orive WiqaSi Tanabari raodenobiT CavasxaT wyali;3. erT-erT maTganSi movaTavsoT patara mcenare fesvebiTurT;4. yuradReba mivaqcioT imas, rom wyali mxolod mcenaris fesvebs faravdes;

26

5. orive Wiqas davaxuroT erTnairad amoWrili muyaos Tavsaxuri;6. 3-4 dRis Semdeg davakvirdeT wylis dones orive WiqaSi.kiTxvebi: _ ratom daiwia wylis donem im WiqaSi, romelSic mcenare iyo moTavsebuli?_ ra daskvna SegiZliaT gamoitanoT am cdidan?daskvna: oTaxis mcenarem fesvis saSualebiT Seiwova wyali da wylis done Semcirda.muSaoba saxelmZRvaneloze: moswavleebi kiTxuloben saxelmZRvaneloSi mocemul te-

qsts da asruleben I savarjiSos. msjeloben mewyvilesTan erTad.aqtivoba _ dakvirveba mTavarsa da gverdiT fesvebze.maswavlebeli wyvilebs (an jgufebs) urigebs erTi romelime yvavilovani mcenaris fes-

vebs; sTxovs, daakvirdnen mTavarsa da gverdiT fesvebs. agreTve acnobs rom mTavari fesvi Reros gagrZelebaa, gverdiTi fesvebi ki mTavari fesvidan warmoiqmnebian.

moswavleebi lupiT akvirdebian fesvebis bususebsac.muSaoba saxelmZRvaneloze _ teqstze da fotoilustraciebze.rubrika `minda meti vicode~.`Seamowme Seni codna~ (swori pasuxebi: 1. fesvi mcenaris miwisqveSa organoa; 2. mTavari

fesvi vertikalurad aris ganlagebuli; 3. mTavari fesvidan warmoiqmneba gverdiTi fes-vebi; 4. mTavari fesvi Reros gagrZelebaa; 5. mcenareTa fesvebi erTmaneTisgan gansxvavdeba).

gakveTili 5gakveTilis Tema: Rero.

gakveTilis miznebi


organizebadrois

ganawilebaresursebi


• ikvlevs Reros funqcias, mis mniSvnelobas mcenaris zrda-ganviTareb.

• akvirdeba cdas da avlens Reros wyalgamtar funqcias

• kiTxva-pasuxi mTeli klasi; individ.


samuSao rveuli, minis qila, wyali,

saRebavi, niaxuris Reroebi,

xis, buCqisa da balaxis ilustr.


• dakvirvebis Sedegebis analizi

10 wuTi


• saklaso saubari 10 wuTi



10 wuTi

SemoTavazebuli aqtivobebi: gakveTilis dasawyisSi maswavlebeli svams kiTxvas:_ rogor fiqrobT, risTvis sWirdeba mcenares Rero?_ mcenaris romel nawils `miewodeba~ fesvebis mier niadagidan Sewovili wyali?_ gaixseneT, riTi gansxvavdebian erTmaneTisagan balaxi, buCqi da xe? (moswavleebi

ixseneben. maswavlebeli uCvenebs xis, buCqisa da balaxis ilustraciebs).komentari maswavlebels: am gakveTilamde 1-2 dRiT adre maswavlebeli moswavleebs

sTavazobs Caataron Semdegi dakvirveba:1. minis qilaSi CaasxiT wyali;2. SefereT wyali romelime mkveTri feris saRebaviT;3. CadeT wylian qilaSi niaxuris Reroebi;4. meore dRes daakvirdiT niaxuris Reros.kiTxvebi: _ ra daemarTa niaxuris Reros?_ ratom Seferadda Rero?daskvna: Rerom wyali da masSi gaxsnili saRebavi gaatara da miawoda foTols. Reros

aqvs wyalgamtari funqcia.

27

muSaoba saxelmZRvaneloze: moswavleebi kiTxuloben saxelmZRvaneloSi mocemul te-qsts da akvirdebian fotoilustraciebs.

saklaso saubari: maswavlebeli moswavleebs esaubreba sxvadasxvagvari Reroebis Ses-axeb, acnobs maT zogierTi mcenaris ucnaur Reroebs, magaliTad, bambukis, baobabis.

am mizniT, maswavlebeli iyenebs fotoilustraciebs an/da saklaso oTaxSi moaqvs sarevela mcenareebis Reroebi. moswavleebi adareben sxvadasxva mcenaris Reroebs.

`Seamowme Seni codna~ (swori pasuxebi: 1. Rero mcenaris zeda nawilis ZiriTadi orga-noa; 2. totebi, foTlebi, yvavilebi; 3. xes erTi msxvili mTavari Rero aqvs; buCqs ramden-ime wvrili da magari Rero aqvs; balaxovani mcenareebis umravlesobas mwvane da wvniani Reroebi aqvT; 4. Rero wyalsa da masSi gaxsnil nivTierebebs atarebs da awvdis foTlebs; 5. Rero SeiZleba iyos swormdgomi, mcocavi, xviara da sxva).

gakveTili 6gakveTilis Tema: foToli.

gakveTilis miznebi


organizebadrois

ganawilebaresursebi


• ikvlevs foTlis funqcias, mis mniSvnelobas mcenaris zrda-ganviTareb.

• lupis saSualebiT akvirdeba foTols

• saklaso saubari wyvilebSi; individ.


samuSao rveuli,

mcenareTa foTlebi, lupebi, Tabaxis

furclebi, pasteli

an feradi fanqrebi

kvlevis unar-Cvevebi• dakvirveba• aRwera• monacemebis

Segrovebasaazrovno unar-Cvevebi• klasifikacia• analizi

• muSaoba wyvilebSi _ `foTlis kvleva~

7 wuTi

• aqtivoba wyvilebSi _ `foTlis anabeWdi~

10 wuTi

• muSaoba saxelmZRv. a) teqstze muSaoba b) dakvirveba fotoilustraciebze

10 wuTi

• savarjiSo I; TviTSefaseba

8 wuTi


SemoTavazebuli aqtivobebi: gakveTilis dasawyisSi tardeba saklaso saubari. maswav-lebeli moswavleebs sTxovs gaixsenon ra ician foTlis Sesaxeb. SesaZlo kiTxvebi:

_ rogori foTlebi ginaxavT? riT gansxvavdebian isini erTmaneTisagan?_ rogor fiqrobT, ra mniSvneloba aqvs foTols mcenaris sicocxlisTvis?(moswavleebi ixseneben wina klasebSi Seswavlil masalas da upasuxeben).muSaoba wyvilebSi _ `foTlebis kvleva~: maswavlebeli wyvilebs urigebs lupebs da

eqskursiaze maT mierve Segrovil sxvadasxva mcenareTa foTlebs. sTxovs daakvirdnen foT-lebis formas, zomas, fers, kideebs. lupis saSualebiT ki sTxovs daakvirdnen foTlis ZarRvebs. moswavleebi akvirdebian foTlebis yunwebs, agreTve naZvis da fiWvis wiwvebs. maswavlebeli ekiTxeba moswavleebs, Tu riT gansxvavdebian foTlovani xeebis foTlebi wiwvovani xeebis foTlebisgan (moswavleebi upasuxeben).

Semdeg wyvilebi amzadeben foTlebis anabeWds daStrixvis meTodiT.aqtivoba wyvilebSi _ `foTlebis anabeWdi~.maswavlebeli wyvilebs urigebs ori sxvadasxva mcenaris foTols. wyvilebidan erTi

moswavle irCevs erTi mcenaris foTols, meore _ meore mcenaris foTols. maswavlebeli aZlevs instruqcias: Tabaxis erT furcelze dadeT foToli ukana mxridan, zevidan daa-fareT meore Tabaxis Txeli furceli; pasteliT an feradi fanqriT daStrixeT, anu gaus-viT Tanabari xazebi erTi mimarTulebiT. furceli ar gaanZrioT. ecadeT rom xazebi axlo-axlo iyos erTmaneTTan ganlagebuli. xatvisas ecadeT xazi iyos uwyveti.

28

qaRaldze gamoixateba foTlis anabeWdi. maswavlebeli sTxovs wyvilebs Seadaron erT-maneTis namuSevrebi (ra msgavsebas da gansxvavebas xedaven am or foTols Soris). gansxvave-bebi iqneba foTlebis formaSi, kideebis moyvanilobaSi, yunwebSi, foTlebis daZarRvaSi).

maswavlebeli eubneba moswavleebs: Tqven miiReT foTlis anabeWdi, romelzec gamoisaxa foTlis firfita da yunwi. yunwis saSualebiT foTlis firfita mimagrebulia Reroze. zog foTols yunwi ara aqvs da foToli Reroze mimagrebulia firfitis qveda nawiliT.

_ Tqveni azriT, risTvisaa saWiro foTlis yunwi?_ risTvis sWirdeba foTols ZarRvebi?_ yvela foTols aqvs yunwi?maswavlebeli ganumartavs moswavleebs, rom yunwsa da ZarRvebSi gadis fesvebis mier

niadagidan Sewovili wyali. xolo uyunwo foTlebs wyali mxolod foTlis ZarRvebis meS-veobiT miewodeba.

muSaoba saxelmZRvaneloze: Semdeg moswavleebi individualurad muSaoben saxelmZRvane-los teqstze, akvirdebian fotoilustraciebs. asruleben savarjiSoebs samuSao rveulSi.

savarjiSo I (swori pasuxi: yunwiani foToli _ msxali, ia, muxa, cacxvi, vaSli; uyunwo _ aloe).

Seamowme Seni codna (swori varianti: gazafxulze foTlebis umetesoba mwvanea. mcena-reTa foTlebi garegnulad erTmaneTisgan mkveTrad gansxvavdeba. zogi mcenaris foTols yunwi ara aqvs. yunwiani foTlebi ufro xSiria. bals, vaSlsa da msxals yunwiani foTlebi aqvs. JunJrukis foTlebi frCxilze ufro pataraa).

gakveTili 7gakveTilis Tema: mcenaris sunTqva.

gakveTilis miznebi


organizebadrois

ganawilebaresursebi


• ikvlevs foTlis funqcias, mis mniSvnelobas mcenarisTvis

• atarebs cdas foTlis sunTqvis dasadgenad

• kiTxva-pasuxi mTeli klasi; individ.


mcenaris toti

foTlebiT, wyliani Wiqa, muyao, minis qila, minis

Wiqebi


• cda `foTlebis sunTqva~

8 wuTi

• cdis Sedegebze msjeloba

10 wuTi

• rubrika `moifiqre! da muSaoba saxelmZRv.

10 wuTi


• davaleba 2 wuTi

maswavleblis mier Casatarebeli winaswari samuSao: am gakveTilamde 2 saaTiT adre mas-wavlebeli ramdenime moswavlis monawileobiT romelime mcenaris axladmowyvetil tots (totze unda iyos ramdenime foToli) aTavsebs wylian WiqaSi, Wiqas zemodan adebs totis diametris Sesabamisad amoxvretil muyaos Tavsaxurs da Wiqas zemodan axuravs minis gamW-virvale qilas.

SemoTavazebuli aqtivobebi: gakveTilis dasawyisSi maswavlebels Semoaqvs qilis qveS moTavsebuli mcenare da klasis TiToeul moswavles urigebs minis Wiqebs.

Semdeg maswavlebeli moswavleebs sTxovs, miitanon Wiqebi cxvir-pirTan da Rrmad is-

maswavleblis saxelmzrvanelo bunebismetyvelebasi

Documents