maswavleblis wigni · 2021. 6. 18. · tvalsacino adgili daikava. tanamedrove musikis gakvetilebs...
TRANSCRIPT
musika
maswavleblis wigni
IX klasi
gamomcemloba inteleqti
Tbilisi 2021
grifminiWebulia saqarTvelos ganaTlebisa da
mecnierebis saministros mier 2021 wels
marika CikvaiZe
marika CikvaiZe
musika IX klasi
maswavleblis wigni
© marika CikvaiZe, 2021© gamomcemloba `inteleqti~, 2021
ISBN 978-9941-31-316-5
gamomcemloba inteleqtiTbilisi, ilia WavWavaZis gamziri #52 25-05-22, 5(99) 55-66-54elfosta: [email protected] vebgverdi: www.intelekti.ge
damkabadonebelilika sxirtlaZe
redaqtoriirma CinCalaZe
3
sarCevi
I – saxelmZRvanelos/seriis koncefcia .............................................................................................. 5
II – Sesavali maswavleblis wignis mimoxilva ..................................................................................... 6
III – kompleqtacia (CamonaTvali), saxelmZRvanelos TiToeuli saxis mokle aRwera da praqtikuli gamoyeneba (navigacia) ................................................................................................ 8
IV – sagnis swavlebis mizani da misaRwevi Sedegebi klasisa da asakobrivi kategoriisaTvis ..... 10
V – samizne asakis Taviseburebebi sagnobriv WrilSi ................................................................. 20
VI – specifikuri da zogadi, gamWoli kompetenciebi, romlebic xels uwyobs musikis sagnis swavlebas ...................................................................................................................................... 20
VII – swavlebis meTodologia – ZiriTadi midgoma, romelsac eyrdnoba saxelmZRvanelo .... 22
VIII– efeqturi saswavlo garemos uzrunvelyofa da damatebiTi
saganmanaTleblo resursebi ................................................................................................................ 23
IX – avtoriseuli programis Sesabamisoba erovnuli saswavlo gegmiT gansazRvruli sagnis saswavlo programasTan, avtoriseuli xedva mis mier SemoTavazebuli programis Zlieri mxareebis Sesaxeb .................................................................................................. 25
X – moswavlis Sefasebis meqanizmebi .................................................................................................. 26
XI – gakveTilis dagegmvis zogadi principebi ................................................................................ 32
XII – eleqtronuli resursis CamonaTvali ...................................................................................... 34
XIII – praqtikuli nawili – matrica da sagakveTilo scenarebi ................................................. 36
I Tavi. musika samyaroSi da samyaro musikaSi
Tema: miTi da realoba musikaSi
gansaxilveli sakiTxi – msgavseba miTsa da musikis gamomsaxvelobiT
xerxebs Soris
gakveTili 1-10. rogor gadmoicema miTi da ratom aris
rituali miTis gadmocemis saukeTeso xerxi? ................................................................................ 44
gansaxilveli sakiTxi – miTologiuri azrovneba kinomusikaSi
gakveTili 11-16. miTi kinofilm „nibelungebis beWedSi“ ........................................................... 56
gakveTili17-19. miTologia XX-XXI saukuneebis akademiur musikaSi ...................................... 68
gakveTili 20-24. miTologiuri Tema da progresuli roki ........................................................ 75
gakveTili 25-30. ra aris rifi? ............................................................................................................ 81
4
II Tavi. musika sazogadoebaSi da sazogadoeba musikaSi
Tema: socialuri kataklizmebi musikaSi
gakveTili 31-35. kataklizmebi akademiur musikaSi ..................................................................... 96
gakveTili 36-40. kataklizmebi pop musikaSi ................................................................................. 100
III Tavi. me musikaSi da musika CemSi
Tema: gmiri da antigmiri musikaSi
gakveTili 41-50. gmiri da antigmiri musikaSi............................................................................... 114
XIV – damatebiTi informacia ............................................................................................................. 123
XV – musikaluri terminebis leqsikoni .......................................................................................... 127
XVI – informacia Linux programis Sesaxeb ...................................................................................... 131
5
I – saxelmZRvanelos koncefcia
bolo dros ganuwyvetliv vsaubrobT moswavleze orientirebuli musikis swav-
lebis procesis aucileblobaze.
• ramdenadaa SesaZlebeli amgvari saswavlo procesis organizeba?
• ra roli daekisros musikis swavlebas?
• ra resursebiT gavamdidroT musikis gakveTili?
• rogori midgomebi da praqtikuli strategiebi miviCnioT saukeTesod?
• rogor gavxadoT sagakveTilo procesi ufro mravalferovani?
• rogor mivusadagoT saxelmZRvanelo sagnobrivi gegmis moTxovnebs?
musikaluri aRzrdis mimarT moTxovnebi gaizarda, misi swavlebis masStabi ga-
farTovda, Tumca sakoncerto darbazebsa da musikalur-Teatralur sanaxaobebs
msmeneli jer isev aklia. es paradoqsia. vfiqrobT, jer kidev saskolo asakSi unda
Camoyalibdes moswavlis esTetikuri mrwamsi, grZnobebi, Sexedulebebi, gemovneba,
harmoniuli srulyofa. migvaCnia, rom saxelmZRvanelo erT-erTi im saSualebaTa-
gania, romelic mozards daexmareba fiqrisa da problemebis gadaWris procesSi,
gaafarToebs mis musikalur STabeWdilebebs, inteleqtualur Tvalsawiersa da
informaciul codnasac. amasTanave, Camouyalibebs da ganuviTarebs sxvadasxva
unar-Cvevas.
IX saswavlo wlis musikis saxelmZRvanelos Sinaarsi Seesabameba standartSi
Camoyalibebul zogad da safexurebriv miznebs, Tanamedrove koncefciebs, mos-
wavleTaTvis nacnob samyaros, xolo am Sinaarsis mravalferovani meTodebiT
ganxorcieleba, maswavleblis megzuris erT-erT efeqtur saSualebad miviCnieT.
swavlebis am safexurze Cveni mizania, mozards musikis gakveTilze Camouyalib-
des da ganuviTardes sxvadasxva unar-Cveva: dialogis, msjelobis, musikis mosmeni-
sa da gaanalizebis, mReris, ritmis grZnobis. viTvaliswinebT moswavleTa asaksa
da garemomcveli samyaros Sesabamis inteleqtualur SesaZleblobebs, klasgareSe zegavlenebs, saganTaSoris kavSirebs.
6
II – Sesavali
sadReisod qarTul zogadsaganmanaTleblo skolaSi musikis gakveTili aRmz-
rdelobiTi da saganmanaTleblo sistemis qmediT, erT-erT umniSvnelovanes rgo-
lad iqca da bavSvebis zneobriv, inteleqtualur da kulturul ganviTarebaSi
TvalsaCino adgili daikava. Tanamedrove musikis gakveTilebs uwyveti jaWvis saxe
mieca. am jaWvis Semadgeneli rgolebia musika – maswavlebeli – bavSvebi. Semoq-
medebiTi procesis uwyvetobas gansazRvravs logikurad awyobili, mizanmimarTu-
li da gegmazomieri gakveTili.
amdenad, musikis maswavlebels gakveTilis efeqturad warmarTvisaTvis vTa-
vazobT ara direqtivebs, aramed mecnierulad gamarTul, axali teqnologiebiT
gamdidrebul meTodur rekomendaciebs konkretuli magaliTebiT.
rogor musikas usmens dRes 13-14 wlis mozardi? rogoria misi musikaluri
gemovneba? ra moTxovnebi aqvs mas? ra unda SevTavazoT moswavleebs? rogori
saxelmZRvanelo gvsurs Cven, sagnis maswavleblebs?..
Tuki musikis sagnis maswavleblebi xSirad davusvamT sakuTar Tavs amgvar
kiTxvebs, sagakveTilo procesis dagegmvisas gagviadvildeba zemoT xsenebuli
asakob rivi jgufis mozardebis saWiroebebisa da maTi SesaZleblobebis gansaz-
Rvra.
am safexurze, vfiqrobT, moswavleebs, erTi mxriv, SevaxsenoT, xolo, meore
mxriv, gavacnoT:
• sxvadasxva cneba (musikaluri Tema, xmovani simbolo, xmovani niSani, mo
tivi, musikaluri intonacia, melodiuri/ritmuli ostinato, melodiuri/
ritmuli figuracia, konsonansuri/disonansuri harmonia, ritmuli/intona
ciuri formula, popularuli/akademiuri musika, progresuli roki da a. S.)
aq mniSvnelovania is, rom mozards etapobrivad Camouyalibdes ama Tu im cnebis
miseuli gageba, rasac Cven mier SemoTavazebul rekomendaciebSi detalurad gan-
vixilavT;
• sxvadasxva qveynis erovnuli, xalxuri, profesiuli, klasikuri da Tana-
medrove musikis maRalmxatvruli nimuSebis mosmeniT kvlavac gavamdidroT mo-
zardebis musikaluri STabeWdilebebi. musikis mosmenis procesSi aqcenti gakeT-
des musikis mimarT, e. w. `emociuri gamoZaxilebis~ ganviTarebaze, musikaluri
xelovnebis mimarT myari interesis formirebaze. amas ki usaTuod ganapirobebs
moswavleTa praqtikuli CarTva saswavlo procesSi, koleqtiuri muzicireba –
mRera, ritmuli savarjiSoebi, umartivesi improvizaciebi, kompiuterul pro-
gramaSi kompoziciis Seqmna da a. S.
• Cven mier SemoTavazebul scenarebSi moswavleebisaTvis masalis miwodebas
integrirebulad vapirebT – CarTuli gveqneba saubari, ilustraciebi, damatebiTi
7
informaciebi, situaciuri amocanebi – yovelive mowodebulia musikis gakveTil-
ze STabeWdilebebis gasaZliereblad, agreTve mozardSi cocxali, gamomsaxveli
metyvelebis unaris gansaviTareblad;
• SekiTxvebisa da davalebebis sistema moswavleTa yuradRebas miapyrobs mos-
menili musikaluri motivebis, intonaciebis, melodiis, videofragmentebis anal-
izisaken – musikaluri enis elementebis (xmis/bgeris melodiis, harmoniis, rit-
mis, tembris...) garkvevisaken;
• ar unda daviviwyoT isic, rom mozardis aRqmiTi Taviseburebebi moiTxovs
mosmenili musikaluri Txzulebis mudmivad Sexsenebas. IX saswavlo welsac ar-
aerTxel gamoviyenebT ganvlil safexurze damuSavebul musikalur ilustra-
ciebs, Tumca am etapze nawarmoebebs ganvixilavT sagnobrivi standartis WrilSi;
• naSromSi kvlavindeburad yuradRebas gavamaxvilebT saganTaSoris kavSire-
bze; Cven mier SemoTavazebuli sagakveTilo scenarebis Sinaarsi moswavles sa-
Sualebas miscems, gaacnobieros urTierTkavSiri musikaluri xelovnebis momi-
jnave dargebs Soris; gaviTvaliswineT klasgareSe zegavlenebic.
vfiqrobT, moswavleebi maswavlebelTan erTad nabij-nabij Caswvdebian musi-
kaluri xelovnebis saidumloebas. rac ufro met informacias moiZieben indi-
vidualurad, sakuTar, Tundac arc ise did cxovrebiseul da musikalur ga-
mocdilebebze dayrdnobiT, miT naTeli iqneba musikis gakveTilebze miRebuli STabeWdilebebi.
8
III – kompleqtacia (CamonaTvali), saxelmZRvanelos TiToeuli saxis mokle aRwera da praqtikuli gamoyeneba (navigacia)
naSromi Seicavs Semdeg komponentebs:
• moswavlis saxelmZRvanelo;
• maswavleblis wigni;
• eleqtronuli resursi.
moswavlis saxelmZRvanelo
musikis swavlebis am safexurze Cveni mizania:
• CavabaT moswavle SemoqmedebiT saqmianobaSi da amisaTvis saWiro unar-Cveva
ganvuviTaroT;
• gamovumuSaoT mozards xarisxiani musikis mimarT interesi da siyvaruli;
• gavamdidroT misi musikaluri STabeWdilebebi sxvadasxvagvar musikalur
nawarmoebTa gacnobiT, amasTan, gaviTvaliswinoT misi moTxovnebic;
• davexmaroT musikaluri gemovnebis CamoyalibebaSi, rac, Tavis mxriv, Camoa-
ya libebs kulturul msmenels.
migvaCnia, rom saxelmZRvanelo erT-erTi is saSualebaa, romelic mozards
daexmareba fiqrisa da problemis gadaWris procesSi, gaafarToebs mis musikalur
STabeWdilebebs, inteleqts. amasTanave, Camouyalibebs da ganuviTarebs sxvadasx-
va saWiro unar-Cvevas.
saxelmZRvanelos Sinaarsi emyareba:
• Tanamedrove koncefciebs;
• moswavleTaTvis nacnob samyaros.
saxelmZRvanelo mozards misi aRqmiTi unarebis Sesabamisad daexmareba musikis
mimarT interesis gaRvivebaSi, sistemaSi moiyvans mis SesaZleblobebs, Seuqmnis
warmodgenas sxvadasxva cxovrebiseuli movlenisa da adamianis Sinagani samyaros
Sesaxeb, rac esoden Tavisebur asaxvas poulobs musikalur mxatvrul saxeebSi.
saxelmZRvaneloSi masala warmodgenilia mokle, lakoniuri, advilad wa-
sakiTxi informaciis saxiT. vcdilobT, mkiTxvelTan, anu moswavlesTan gavmar-
ToT dialogi. am mizniT teqsti danawevrebulia, dayofilia, CarTulia kiTxvebi.
am ukanasknelTan dakavSirebiT mniSvnelovania aRvniSnoT, musikis gakveTilebze
mTavar principad migvaCnia, vaswavloT moswavleebs musikaze saubari. amisaTvis
Sesavsebad vaZlevT gamzadebul frazebsa da arasrul konstruqciebs, romlebic
9
mozards daexmareba specifikuri terminologiiT leqsikis gamdidrebaSi – yove-
live, vfiqrobT, codnis miRebisa da analizis warmarTvis efeqturi saSualebaa.
saxelmZRvaneloSi TiToeul Temas aqvs saTauri. mcire moculobis, advilad
gasagebi teqstebi, feradovani ilustraciebi, sanoto fragmentebi, vfiqrobT,
daexmareba mozards gakveTilis Sinaarsis aRqmaSi.
aRsaniSnavia, rom saxelmZRvaneloSi masalis wardgena aiolebs mis aRqmas,
viTvaliswinebT rekomendebul struqturas – motivacias, sakiTxis dasmas, mis
gaazrebas.
motivacia: TemaSi erTgvari Sesvlaa. moswavleebs vaZlevT informacias/vas-
meninebT musikalur fragments, rac SemdgomSi detalurad unda ganvixiloT.
sakiTxis dasma: vacnobT moswavleebs informacias, Tumca masalis miwode-
ba mxo lod informirebas ar unda emsaxurebodes, sadac moswavle ubralod
waikiTxavs teqsts damatebiTi davalebis gareSe, aramed man es informacia unda
gamoiyenos konkretuli amocanis gadasaWrelad. magaliTd, informaciis gasaaz-
reblad mivawodoT musikaluri enis romelime elementi (melodia/ritmi/harmo-
nia da a.S.), romlis ganwyoba daexmareba SegrZnebis doneze gaiazros miwodebuli
teqsti.
gaazreba: am etapze moswavleebs vaZlevT saSualebas, upasuxon kiTxvebs, es
kiTxvebi emsaxureba metakognituri operaciebis ganxorcielebas, rasac Cven
swavliT swavlas vuwodebT. is Tavad afasebs, Tu ra gauWirda da ratom; zogi-
erTi kiTxva ki iZleva imis saSualebas, rom moswavlem kidev erTxel gaiazros
teqsti da daakvirdes gansxvavebul azrs.
saxelmZRvanelos yoveli Tavis dasawyiss uZRvis rubrika – `am TavSi Seis
wavliT~, romelSic vcdilobT, gamovkveToT aRmZravi (warmmarTavi), Semecnebi-
Ti da qmediTi Sinaarsis miznebi. es aris Sualeduri xasiaTis miznebi, romelTa
ganxorcielebis gareSe mTavari miznis, `didi ideis~ miRweva ar aris SesaZlebeli,
anu ar arsebobs mizani, romlis miRweva erTbaSad iqneba SesaZlebeli. saWiroa,
gamoviyenoT Sualeduri etapebi, sadac yoveli momdevno winamavlis realizacias
Seuwyobs xels.
moswavleTaTvis gankuTvnil saxelmZRvanelos, vfiqrobT, maswavlebelic kar-
gad gamoiyenebs, vinaidan masSi naTladaa gamokveTili is miznebi, romlebsac em-
saxureba konkretuli Tema. amasTan, migvaCnia, rom maswavlebelma mxolod saga-
kveTilo teqstidan gamomdinare ar unda dasvas kiTxvebi, vinaidan, sasurvelia,
mozardebma saxelmZRvaneloSi ganTavsebuli faqtebi TviTon `aRmoaCinon~ winare
codnisa da gamocdilebis safuZvelze.
Cven mier SemoTavazebuli savarjiSoebi, davalebebi – moismine musika da
gadmoeci STabeWdilebebi, moismine da ganasxvave... waikiTxe sanoto niSnebi,
firi gaaforme musikalurad, Seqmeni kompozicia, dawere ese da waradgine,
dagegme da gaiTamaSe scena da sxva, emsaxureba rogorc zogadi, ise musikaluri
unar-Cvevebis SeZena-ganviTarebas.
iseTi aqtivobebi, rogorebicaa: mRera da kompiuterul programaSi musi
kaluri kompoziciis Seqmna, emsaxureba mozardebSi praqtikuli Cvevebisa da
SemoqmedebiTi unarebis gaxsna-amoqmedebas.
10
IV – sagnis swavlebis mizani da misaRwevi Sedegebi klasisa da asakobrivi kategoriisaTvis
musikis swavlebis mizania:
• moswavlis Camoyalibeba ganaTlebul, kulturul adamianad misTvis musikis
sferoSi Sesabamisi codnis micemis gziT;
• moswavlis mxatvrul-musikaluri aRzrda xalxuri, klasikuri da Tana-
medrove musikis nimuSebis gacnobis gziT;
• misi Cabma SemoqmedebiT saqmianobaSi da amisTvis aucilebeli unar-Cvevebis
ganviTareba;
• musikis mosmenis Cvevis Camoyalibeba;
• musikaluri nawarmoebis mimarT sakuTari damokidebulebis, musikalur xe-
lovnebaze da masTan dakavSirebuli xelovnebis sxva dargebze msje lobis unaris
gamomuSaveba;
• warmosaxviT-asociaciuri azrovnebis ganviTareba;
• musikaluri smenisa da mexsierebis, ritmis grZnobis ganviTareba.
musika sabazo safexuris standarti
Sesavali
musikis standarti Sedgeba Semdegi nawilebisagan:
a) sagnis swavla-swavlebis miznebi;
b) standartis Sedegebi da Sinaarsi;
g) meTodikuri orientirebi;
d) Sefaseba.
sagan `musikis~ farglebSi moswavle Seiswavlis musikas, rogorc TviTgamox-
atvisa da komunikaciis saSualebas; gaecnoba, Tu rogor SeiZleba gadmoices
samyaros aRqma, adamianis cxovreba, misi Sinagani mdgomareoba, aseve socialuri
da epoqaluri cvlilebebi musikaluri gamomsaxvelobiTi xerxebiT. moswavleebi
gaacnobiereben samyaros, rogorc mravalferovani grZnobebisa da ideebis wy-
aros, romelic SeuZliaT SemoqmedebiTad asaxon namuSevrebSi.
moswavle gaecnoba qarTuli da msoflio, Zveli da axali musikaluri xe-
lovnebis cnobil nimuSebsa da xalxur Semoqmedebas; maTi Seqmnisa da Sefasebis
gansxvavebul istoriul, kulturul, socialur da sxva konteqstebs; gamoikv-
levs maT rols sazogadoebis cxovrebaSi.
11
sagnis swavla-swavlebisas moswavle CarTuli iqneba aqtivobebSi, rac mas SeZe-
nili codnis praqtikaSi gamoyenebis saSualebas miscems.
a) sagnis swavlaswavlebis miznebi
musikis swavleba miznad isaxavs:
•moswavles daexmaros pirad Tu sazogadoebriv cxovrebaSi musikis rolis
gaazrebasa da sakuTari esTetikuri Sexedulebebis formirebaSi;
•moswavles daexmaros musikaluri enis sxvadasxva konteqstis gaazrebaSi;
•moswavles SesZinos muzicirebisa da dargobrivi eniT operirebis unari.
b) standartis Sedegebi da Sinaarsi
standartis Sedegebi sagnis cnebebze dafuZnebiT gansazRvravs miznobriv ori-
entirebs da pasuxobs SekiTxvas, ra unda SeeZlos moswavles musikis farglebSi
sabazo safexuris bolos.
es Sedegebi jgufdeba or mimarTulebad:
•SemoqmedebiToba da praqtika – gulisxmobs sakuTari STabeWdilebebisa da
gamocdilebis safuZvelze SemoqmedebiTi Canafiqris ganxorcielebas. musikis sa-
SualebiT sakuTari ideebis, emociebisa da ganwyobebis gamoxatvas.
•musikis aRqma konteqstSi – gulisxmobs sxvadasxva epoqis, Janrisa da sti-
lis musikaluri xelovnebis nimuSebis, avtoriseuli Canafiqris analizsa da Se-
fasebas.
standartis Sinaarsi gansazRvravs, ra unda icodes moswavlem. Sinaarsi aRiwe-
reba savaldebulo cnebebisa da Tematuri blokebis saxiT.
cnebebis saxiT gansazRvrulia is codna, romelsac moswavle sagnis fargleb-
Si unda daeuflos. cnebebi SedegebTan erTad unda damuSavdes moswavlisTvis
nacnob konteqstebSi. es konteqstebi savaldebulo Tematuri blokebis saxiTaa
warmodgenili.
standartis Sedegebis indeqsebis ganmarteba
standartSi gaweril TiToeul Sedegs win uZRvis indeqsi, romelic miuTiTebs
sagans, swavlebis safexursa da standartis Sedegis nomers; mag.: mus.sab.1.:
`mus.~ – miuTiTebs musikis sagans;
`sab.~ – miuTiTebs sabazo safexurs;
`1~ – miuTiTebs standartis Sedegis nomers.
12
musikis standartis Sedegebi (VIIIX klasebi)
Sedegebis indeqsi
1. mimarTuleba: SemoqmedebiToba da praqtika cnebebi
moswavlem unda SeZlos: melodia
ritmi da metri
harmoniaJanri forma
mus.sab.1. sxvadasxva ritmuli, intonaciuri formulebisa da sxva musikaluri elementebis gamoyeneba improvizaciis dros;
mus.sab.2. martivi musikaluri formebiT, sakuTari an sxvisi musi-kaluri masaliT mxatvruli ideis gadmocema;
mus.sab.3. sxvadasxva simbolos gamoyenebiT kompoziciebis Cawera.
2. mimarTuleba: musikis aRqma konteqstSi
moswavlem unda SeZlos:
mus.sab.4 nawarmoebis mosmenisas musikis gamomsaxvelobiTi xerx-ebis amocnoba da mxatvruli saxis SeqmnaSi maTi rolis gan-sazRvra;
mus.sab.5. akademiuri da xalxuri musikis nimuSebSi mxatvruli koncefciis gansazRvra.
standartis Sinaarsi moicavs cnebebsa da Tematur blokebs.
es konteqstebi savaldebulo Tematuri blokebis saxiTaa warmodgenili.
cnebebi
sagnis swavla-swavlebis procesi unda warimarTos Semdegi cnebebis damuSave-
bis safuZvelze:
1. melodia
intonaciuri formula, motivi, musikaluri Tema;
2. ritmi da metri
ritmuli naxazi, zoma;
3. harmonia
intervali, konsonansi, disonansi;
4. Janri
simRera, romansi, sonata, simfonia, opera, baleti, miuzikli, kameruli musika,
instrumentuli da vokaluri musika, jazi, rokmusika;
5. forma
improvizacia, musikaluri kolaJi, musikaluri citata.
13
savaldebulo Tematuri blokebi
Tematuri bloki: musika samyaroSi da samyaro musikaSi;
sarekomendacio Tema: miTi da realoba musikaSi;
Tematuri bloki: musika sazogadoebaSi da sazogadoeba musikaSi;
sarekomendacio Tema: socialuri kataklizmebi musikaSi;
Tematuri bloki: me musikaSi da musika CemSi;
sarekomendacio Tema: gmiri da antigmiri musikaSi.
safexurebrivi sakvanZo SekiTxvebi
safexurebrivi sakvanZo SekiTxvebi standartis cnebebs akavSirebs SedegebTan.
•ra SegviZlia gadmovceT da gavigoT musikis meSveobiT?
•rogor gvexmareba musika sakuTari gancdisa Tu sazogadoebaSi arsebuli
ganwyobis gadmocemaSi? rogor gadmovce sakuTari emociebi da STabeWdilebebi
musikis saSualebiT?
•rogor zemoqmedebs musika adamiansa da sazogadoebis cxovrebaze?
g) meTodikuri orientirebi
sagnis swavla-swavleba unda warimarTos Semdegi principebis dacviT:
a) swavla-swavleba xels unda uwyobdes moswavleTa Sinagani Zalebis
gaaqtiurebas.
b) swavla-swavleba xels unda uwyobdes codnis etapobrivad konstruirebas
winare codnaze dafuZnebiT.
g) swavla-swavleba xels unda uwyobdes codnaTa urTierTdakavSirebasa da
organizebas.
d) swavla-swavleba unda uzrunvelyofdes swavlis strategiebis dauflebas
(swavlis swavlas).
e) swavla-swavleba unda moicavdes codnis samive kategorias: deklaratiuls,
procedurulsa da pirobiseuls.
sagnobrivi Sedegebis garda, erovnuli saswavlo gegmis miznebidan swavla-swavlebisa da Sefasebis samizned aseve unda iqces Semdegi gamWoli unarebi da
Rirebulebebi:
14
kritikuli
azrovneba
•faqtebis, warmodgenebis, mosazrebebis kritikulad ganxilva da
gaanalizeba;
• SekiTxvebis Camoyalibeba da maTze pasuxis Zieba;
• argumentirebulad msjeloba, anu sakuTari mosazrebebis
dasabuTeba Sesaferisi argumentebis, magaliTebis moyvaniT;
•gonivruli arCevanis gakeTeba da misi dasabuTeba.
TanamSromloba • samuSaos Tanasworad ganawileba da Sesruleba jgufuri/gunduri
muSaobis dros;
• mzaoba jgufSi/gundSi sxvadasxva funqciis Sesasruleblad (mag., lideris);
• gansxvavebuli ideebis, Sexedulebebis konstruqciulad ganxilva;
• resursebis, mosazrebebis, codnis gaziareba problemaTa
erToblivad gadaWris, gadawyvetilebaTa erToblivad miRebis
mizniT.
eTika • eTikuri normebis dacva;
• solidarobis gancda;
• empaTia;
• gansxvavebulobis mimRebloba;
• sakuTar aqtivobaze pasuxismgeblobis gaazreba.
kvleva • kvleviTi amocanis, kvlevis procedurebis, monacemebis mopovebis
gzebisa da aRricxvis formebis gansazRvra; saTanado resursebis
SerCeva;
• kvlevis Catareba, monacemebis aRricxva da sxvadasxva formiT
warmodgena/ organizeba; • monacemebis analizi, argumentirebuli msjelobis safuZvelze
daskvnebis gamotana; kvlevis Sedegebis Sefaseba; • kvleviTi samuSaoebis Catarebis dros eTikisa da usafrTxoebis
normebis dacva.
swavlis swavla
damoukideblad
saqmianoba
• aqtivobis/davalebis Rirebulebis gansazRvra – moswavlem unda
dainaxos, ras SesZens aqtivobis Sesruleba, ra pirovnul Tu
socialur sargebels moutans mas;
• aqtivobis/davalebis dagegmva – moTxovnaTa gaazreba da mis
Sesasruleblad saWiro codnis gansazRvra; davalebis/aqtivobis
mTavari miznis gansazRvra; samuSaos warmatebiT Sesrulebis
kriteriumebis dadgena; gansaxorcielebeli samuSaos etapebis
gamokveTa; imis ganWvreta, Tu ra gauadvildeba, ra gauZneldeba,
raSi dasWirdeba daxmareba; strategiebis mizanSewonilad SerCeva
samuSaos TiToeuli etapisaTvis;
15
• swavlis procesis monitoringi – dafiqreba swavlis procesze,
im pirobebisa da faqtorebis amocnoba, romlebic xels uwyobs
an aferxebs winsvlas, saTanado zomebis miReba winsvlis
xelSesawyobad; TviTSefaseba Zlieri da susti mxareebis
dasadgenad, susti mxareebis gasaZliereblad gzebis dasaxva;
• socioemociuri marTva – nerviulobis minimumamde dayvana,
saWiroebisamebr, daxmarebis Txovna, sakuTar TavSi siZneleTa
gadalaxvis resursebis povna; Secdomebis mimarT pozitiuri
damokidebulebis Camoyalibeba da winsvlis wyarod gamoyeneba;
• calkeuli saqmianobisTvis gamoyofili drois efeqturad
gamoyeneba.
pasuxismgebloba • saskolo saqmianobebSi (saskolo cxovrebaSi) nakisri val-
debulebis Sesruleba;
• samuSaos dadgenil vadebSi dasruleba da Cabareba;
• sakuTari qcevis marTva, sakuTar qcevebze, socialur aqtivobebze
pasuxismgeblobis aReba.
informaciuli
da sakomunikacio
teqnologiebis
gamoyeneba
• audiofailebis damuSaveba;
• musikaluri kolaJebis Seqmna;
• trekerebis Seqmna;
• lupebis, semplebis Seqmna;• sakuTari namuSevaris internetSi atvirTva (mag.: Sound Cloud);• vebgverdis/blogis Seqmna da saswavlo procesis ganmavlobaSi
ganxorcielebuli sxvadasxva proeqtis, vebgverdze/ blogze
ganTavseba;
• informaciuli sakomunikacio teqnologiebis gamoyeneba
(mag., Word, PowerPoint) saswavlo masalisa da sxvadasxva tipis
eleqtronuli teqstebis dasamuSaveblad.
wigniereba • zepiri da weriTi metyvelebis gziT informaciis miRebis,
damuSavebis, gaazrebis, sistemaSi moyvanisa da wardgena-gazia-
rebis unari.
swavlis unarebis gasaumjobeseblad mniSvnelovania zrunva metakogniciis
unarebis ganviTarebaze, risTvisac maswavlebelma periodulad sami tipis aqtivoba
unda Caataros. es aqtivobebia:
strategiebis modelireba: maswavlebeli moswavleebTan erTad asru-
lebs davalebas da misi Sesrulebisas `xmamaRla fiqrobs~ imaze, Tu rogor
Seasrulos es aqtivoba (mag., kargad gavecnoT pirobas da davakvirdeT, ras moiTxovs
igi; aqvs Tu ara pirobas Tanxmlebi masala da misT.).
16
winmswrebi metakognituri pauza, anu davalebis Sesrulebamde dafiqreba
da msjeloba gadasadgmel nabijebze – mas Semdeg, rac moswavleebi gaecnobian
davalebis pirobas, SevasrulebinebT metakognituri xasiaTis amgvar aqtivobas: maT
jgufurad unda gansazRvron is gza, romliTac davalebas Seasruleben, saxeldobr:
detalurad aRweron davalebis Sesrulebis etapebi (ras Seasruleben ris Semdeg da
sxv.), aseve strategiebi, romlebsac gamoiyeneben TiToeul etapze. jgufebma unda
warmoadginon TavianTi namuSevrebi da imsjelon SerCeuli gzebisa Tu strategiebis
mizanSewonilobaze.
Semdgomi metakognituri pauza, anu davalebis Sesrulebis Semdeg dafiqreba
da msjeloba gadadgmul nabijebze – mas Semdeg, rac moswavleebi Seasruleben
konkretul davalebas, maT unda gaixsenon da aRweron ganvlili gza: ra gaakeTes
ris Semdeg? ra xerxebi gamoiyenes muSaobisas? ra gauWirdaT an ra gauadvildaT?
Sesrulebuli moqmedebebis aRweris Sedegad moswavleebi gaacnobiereben im faqts,
rom miznis misaRwevad arsebobs sxvadasxva gza da xerxi, romlebzec davalebis
Sesrulebamde unda dafiqrdnen (optimaluri gadawyvetilebis misaRebad). metakognituri pauza moswavleebs ganuviTarebs swavlis unarebs da aumaRlebs
swavlis qmedunarianobas.
wliuri programisa da saswavlo Temis agebis principebi
standartze dayrdnobiT igegmeba wliuri programebi, romlebic gviCvenebs
standartis moTxovnaTa realizebis gzebs. wliuri programa sarekomendacio
xasiaTisaa. skolas SeuZlia gamoiyenos rekomendebuli wliuri programa an Tavad
dasaxos standartis miRwevis gzebi. wliuri programebi unda daigegmos saswavlo
Temebis saSualebiT (Sedegi ar warmoadgens damoukidebel saswavlo erTeuls –
Temas).
saswavlo Temis dasagegmad gamoiyeneba Semdegi komponentebi:
saswavlo Tema –
saswavlo Tema warmoadgens funqciur konteqsts, romelic standartis Sedegebis, cnebebisa Tu konkretuli sakiTxebis integrirebulad da urTierTdakavSirebulad swavlebis saSualebas iZleva. TiToeuli Temis farglebSi, SeZlebisdagvarad, unda damuSavdes standartis yvela Sedegi.
Temis farglebSi dasamuSavebeli cnebebi –cnebebi gansazRvravs im arsebiT codnas, romelsac moswavle sagnis farglebSi
unda daeuflos.
17
Tematuri sakvanZo SekiTxvebi – Tematuri sakvanZo SekiTxvebi gamomdinareobs safexurebrivi sakvanZo SekiTxve-
bidan da daismis Temis konkretul konteqstSi. maTi funqciaa:• moswavlis winare codnis gaaqtiureba, cnobismoyvareobis gaRviveba, provocire-
ba axali codnis SesaZenad;• saswavlo Temis Sedegze orientirebulad swavla-swavlebis uzrunvelyofa; • Temis swavla-swavlebis procesSi Sualeduri bijebis/etapebis gansazRvra.
sakvanZo SekiTxva warmoadgens maorganizebel elements, romelic saswavlo Temis farglebSi asrulebs gakveTil(eb)is miznis rols.
aqtivobebi mimdinare davalebebis tipebis/nimuSebis CamonaTvali, romlebic SeiZleba iyos ga-
moyenebuli gageba-gaazrebis procesebis xelSesawyobad, aseve codnis aTvisebis, gan-mtkicebisa Tu Sejamebis mizniT.
kompleqsur/proeqtul davalebaTa ideebis CamonaTvalikompleqsuri/proeqtuli davalebebi warmoadgens imgvar aqtivobebs, romelTa
Sesruleba moiTxovs sxvadasxva codnis integrirebulad gamoyenebas funqciur kon-teqstebSi.
Sefasebis indikatorebi –Sefasebis indikatorebi standartis Sedegebidan gamomdinareobs da aCvenebs, ra
unda SeZlos moswavlem konkretuli Temis farglebSi. sxva sityvebiT, indikatorebi warmoadgens konkretul TemaSi realizebul Sedegebs. indikatorebSi dakonkretebu-lia codnis is savaldebulo minimumi, romelsac moswavle Temis farglebSi unda dae-uflos. Sefasebis indikatorebze dayrdnobiT yalibdeba kriteriumebi Sefasebis ru-brikebisTvis.
mkvidri warmodgenebi –mkvidri warmodgenebi ganisazRvreba standartis Sedegebze dayrdnobiT. es aris
zogadi warmodgenebi, romlebic Temis Seswavlisas unda Camoyalibdes moswavlis xangrZliv mexsierebaSi mis (moswavlis) winare warmodgenebze dayrdnobiT, raTa mas Temis farglebSi dasaxuli miznebis miRweva gauadvildes. mkvidri warmodgenebi az-rovnebis sayrdenia gagebis aqtebis gansaxorcieleblad.
rogor aigeba saswavlo Tema?
saswavlo Temis asagebad umTavresi orientirebia standartis Sedegebi. isini
standartSi savaldebulo saxiTaa gansazRvruli. cnebebsa da Sedegebze dayrd-
nobiT ganisazRvreba mkvidri warmodgenebi, sakvanZo kiTxvebi da Sefasebis in
dikatorebi.
saswavlo Temis swavla-swavlebis mizniT Semdeg etapze unda ganisazRvros
sagnobrivi sakiTxebi, resursebi, davalebebis tipebi/nimuSebi, gagebis, gaazre-
bis, ganmtkicebisa da Sejamebis mizniT. aseve mniSvnelovania ganisazRvros idee
bi Semajamebeli kompleqsuri davalebebisTvis, radgan mxolod kompleqsu-
18
ri davalebebis saSualebiT SeiZleba gamovlindes, ramdenad daeufla moswavle
Temis farglebSi asaTvisebel codna-unarTa erTobliobas da ramdenad axerxebs
maT funqciurad gamoyenebas.
saswavlo Temis agebis bijebi
nabiji 1. mkvidri warmodgenebis dadgena.
nabiji 2. Tematuri sakvanZo kiTxvebis dasma.
nabiji 3. Sefasebis indikatorebis gansazRvra.
nabiji 4. aqtivobebisa da mimdinare davalebebis dagegmva da resursebis SerCeva.
nabiji 5. Semajamebeli kompleqsuri davalebebis SemuSaveba.
Sefaseba
saklaso Sefaseba unda Seesabamebodes erovnuli saswavlo gegmis pirveli
karis me-7 TavSi gansazRvruli Sefasebis principebs, miznebsa da amocanebs.
swavlis xarisxis gaumjobesebis xelSesawyobad upiratesi adgili unda mie-
kuTvnos ganmaviTarebel Sefasebas, romelic moswavles Tavissave winare Sede-
gebTan mimarTebiT afasebs, zomavs mis individualur winsvlas, riTac mas codnis
etapobrivi konstruirebis saSualebas aZlevs.
mniSvnelovania, moswavle Tavad iyos CarTuli ganmaviTarebel SefasebaSi.
swavlis procesis Sefaseba moswavles gamoumuSavebs damoukideblad swavlis un-
ar-Cvevebs, daexmareba swavlis strategiebis aTvisebaSi, saSualebas miscems, gac-
nobierebulad Seuwyos xeli sakuTar winsvlasa da warmatebas. SefasebaSi CarTvis
ZiriTad mizans warmoadgens moswavlis gaTviTcnobiereba swavlis procesebSi,
rac mas am procesebis gaazrebulad da damoukideblad marTvas Seaswavlis. mag-
aliTad, Tu moswavle kargad gaiazrebs aqtivobis mizansa da am miznis warmatebiT
miRwevis kriteriumebs (moswavlisaTvis gankuTvnili kriteriumebi naTlad for-
mulirebuli da SezRuduli raodenobis unda iyos), igi ukeT dainaxavs im nabi-
jebs, romlebic unda gadadgas sasurveli Sedegis misaRwevad da ufro gaazreb-
ulad warmarTavs miznisa ken mimaval procesebs. Tu aqtivobis dasrulebisas mas
vTxovT, gaaanalizos ganvlili gza – ra nabijebi gadadga, ra Sedegs miaRwia, ra
midgoma gamoiyena, kidev romeli midgomis gamoyeneba SeiZleboda an ajobebda,
ram Seuqmna problema, ra gauWirda an ver gadaWra da ratom, ra gauadvilda, ram
Seuwyo xeli warmatebaSi da sxv.
19
Semajamebeli (ganmaviTarebeli da ganmsazRvreli) Sefaseba
Semajamebeli SefasebisaTvis gamoiyeneba kompleqsuri konteqstis mqone
davalebebi, romelTa Sesruleba moiTxovs standartiT gansazRvruli codnisa
da unarebis integrirebulad da funqciurad gamoyenebas. am davalebaTa Sesafa-
seblad Sefasebis rubrika, anu kriteriumebis bade gamoiyeneba.
moswavles TiToeuli saswavlo Temis damuSavebis Semdeg evaleba Semajamebe-
li davalebis warmodgena. maSasadame, Semajamebeli davalebebis minimaluri ra-
odenoba wlis ganmavlobaSi saswavlo Temebis raodenobas emTxveva.
qvemoT gTavazobT standartiT gaTvaliswinebul tipobriv Semajamebel
davalebaTa nusxas. moswavleze an maswavlebelzea damokidebuli, Tu romel
davalebas/davalebebs SearCevs.
• SemecnebiTi xasiaTis konkretuli musikaluri sakiTxis gamokvleva (mag., `ra
gavlena moaxdina indurma musikam rokmusikaze?~, ra saerTo aqvT akademiuri da
popularuli musikis gamomsaxvel xerxebs?~) da Ziebis Sedegebis warmodgena sa-
surveli formatiT (mag., leqcia-koncerti; videorgoli, musikaluri warmodgena);
• moswavlisTvis sayvareli musikaluri nawarmoebis an misTvis romelime
saintereso musikaluri mimdinareobis warmodgena mocemuli Temis konkretuli
sakiTxis gaSuqebis mizniT (prezentacia, musikaluri kolaJi);
• sakuTari kompoziciis Seqmna konkretuli musikalur-gamomsaxvelobiTi xe-
rxebis gamoyenebiT (mag., cvalebad ritmze agebuli kompozicia, raime ukve arse-
bul musikalur Temaze agebuli kompozicia, konkretul harmoniul formulaze
agebuli kompozicia; kompozicia sxvadasxva epoqisTvis damaxasiaTebeli intona-
ciuri formulebis gamoyenebiT);
• ucnobi musikaluri nawarmoebis irgvliv diskusia Temis garkveuli sakiTxis
WrilSi (diskusiisTvis winaswari kiTxvaris/sakiTxebis Camowera);
• literaturuli warmodgenis musikaluri gaformeba.
moTxovnebi, romlebsac unda akmayofilebdes Semajamebeli ganmsazRvreli
SefasebisaTvis gankuTvnili davaleba:
• davalebis TiToeul tips unda axldes Sefasebis rubrika;
• rubrika unda dazustdes konkretuli davalebis pirobisa da ganvlili ma-
salis gaTvaliswinebiT;
• 10 qula unda gadanawildes rubrikaSi Semaval kriteriumebze.
Sefasebis rubrikis SesaZlo forma
klasimoswavlis saxeli, gvari
Tema
davalebis piroba
Sefasebis kriteriumebi qulebi komentari
20
V – samizne asakis Taviseburebebi
14-15 wlis mozardisTvis erT-erTi maxasiaTebeli abstraqtuli azrovnebis
Camoyalibebaa. mozardebs ukve SeuZliaT gadamowmeba da Sefaseba. azrovnebisas
isini mxolod TvalsaCino niSnebs an nacnob faqtebs ki ar eyrdnobian, aramed
ganyenebuli ideebiTac manipulireben.
IX klaseli mozardis msjeloba, rogorc wesi, emyareba konkretul magaliTeb-
sa da pirad gamocdilebas. amitom masalis miwodebisas, xSirad unda gamoviyenoT
konkretuli magaliTebic.
bavSvs am periodSi gamomuSavebuli aqvs musikis mosmenisa da gaanalizebis,
mReris GCveva, metrul-ritmuli SegrZnebebi, tembris aRqmis unari, Tumca, am un-
arebs Semdgomi ganviTareba jer isev esaWiroeba.
mozardSi ukve aSkaraa SemoqmedebiTi potenciali. GCveni mizania, davinaxoT
igi da ganviTarebis swori gezi, mimarTuleba mivceT. bavSvs ufrosis daxmare-
biT unda mieces asparezi nebismieri movlenis mimarT sakuTari damokidebulebis
gamosaxatavad. `bavSvs unda vaswavloT ara azrebi, aramed azrovneba~ (S. amonaS-
vili).
VI – specifikuri da zogadi, gamWoli kompetenciebi,
romlebic xels uwyoben sagnis swavlebas
sadReisod gamWoli kompetenciebis ganviTarebaze orientirebuli swav-
lebis danergva gansakuTrebiT aqtualuria. erovnuli saswavlo gegma aRwers 9
priorite tul gamWol kompetencias, romlebic xels uwyobs moswavleTa mravalmx-
riv ganviTarebas, xolo maswavleblebisgan moiTxovs, rom TiToeuli sagnis swav-
lebis konteqstSi iyos moazrebuli.
es kompetenciebia:
1. wigniereba – gaazrebuli kiTxvisa da weris unarebi;
2. mediawigniereba – sakomunikacio teqnologiebis flobis unarebi;
3. cifruli wigniereba – igivea, rac kompiuteruli wigniereba;
4. raodenobrivi wigniereba – ricxvis arsis gaazrebis unari;
5. ekologiuri wigniereba – garemos mimarT adamianis jansaRi damoki-
debulebis unari;
6. mravalenobrivi (prulingvuri) kompetencia – enis/enebis dauflebis Sina-
gani unari;
21
7. semiotikuri kompetencia – verbaluri da araverbaluri informaciis gaaz-
rebis unari;
8. swavlis swavla – swavlis procesis damoukideblad marTvis unari;
9. socialuri da samoqalaqo kompetencia – socialur da samoqalaqo cx-
ovrebaSi integraciisaTvis aucilebeli unarebi.
praqtika gviCvenebs, rom umeteswilad maswavleblebi gakveTilebze muSaoben,
mxolod im gamWol kompetenciebze romelTa ganviTarebac bunebrivia im sagnisT-
vis, romelsac isini aswavlian. arada, fsiqologiur-pedagogiuri TvalsazrisiT,
integrirebuli gakveTili moswavleTa gaaqtiurebas, SemecnebiT procesebSi maT
CarTvas iwvevs da warmatebul swavlas ganapirobebs.
romeli gamWoli kompetencia iTvaliswinebs musikaluri azrovnebis
ganviTarebis unars?
semiotikuri kompetencia – melodiis, naxatisa da sxva saSualebebiT gad-
mocemuli informaciis gaazrebisa da interpretirebis, sakuTari naazrevisa da
gancdilis sxvadasxva saSualebiT gadmocemis unari; informaciis niSanTa erTi
sistemidan meoreSi gadatanis, mag.: musikalur nawarmoebSi gadmocemuli azris
ilustraciiT gamoxatvis, melodiis, musikaluri Tanxlebis/ritmis sxvadasx-
va simbolos Caweris, sityvieri teqstisa da naxatis erTmaneTTan dakavSirebis,
melodiis diagramis saxiT warmodgenisa da a. S. unari.
romeli gamWoli kompetenciis gaTvaliswinebiT aris SesaZlebeli
musikis gakveTilis dagegmva?
Cveni azriT, musikas integraciis unikaluri SesaZleblobebi aqvs – misi Ser-
wyma SesaZlebelia praqtikulad yvela saswavlo disciplinasTan rogorebicaa:
cekva, Teatraluri xelovneba, saxviTi xelovneba, literatura, istoria, geogra-
fia, maTematika, fizika, qimia, biologia, sainformacio teqnologiebi da a. S. xazi
unda gaesvas, rom am CamonaTvalSi humanitarulTan erTad sabunebismetyvelo da
teqnikuri sagnebicaa warmodgenili. es, garkveulwilad, gamoxatavs musikis mier
emociuri da kognituri sferoebis gadafarvis unars.
sakiTxi rom ufro naTeli iyos, mimovixilavT musikisa da sxva sagnebis inte-
gracias moswavlTa asakobriv saWiroebebTan SesabamisobaSi:
Tuki wignierebis kompetenciis ganviTarebas qarTuli ena da literatura
uwyobs xels, enisa da musikis pedagogebs eqnebaT bevri saerTo mizani, romlebic
efeqturad miiRweva am sagnebis gaerTianebis SemTxvevaSi. literatura, kerZod,
poezia musikis saganTan integraciis did SesaZleblobebs iZleva. moswavleebs
unda mieceT agreTve saSualeba, rom musikis mosmeniT gamowveuli STabeWdile-
bebi literaturuli Canaweris saxiT gadmoscen.
22
istoriis, geografiis codna daexmareba moswavles (asakobrivi SesaZleblo-
bebis farglebSi) Caswvdes da gaigos sxvadasxva qveynis folkloruli musikis
gansakuTrebuloba.
xelovnebis dargebs – musikasa da saxviT xelovnebas Soris bevri paraleli da
analogia arsebobs, maT Soris terminologiaSic – ferTa gama, feris JReradoba,
musikaluri forma, melodiuri da ritmuli naxazi, qromatuli wyoba... xelovnebis
sakompozicio xerxebis Seswavlisas Cans, rom musikis, saxviTi xelovnebis, poeziis
kompoziciuri Taviseburebebi mWidrod ukavSirdeba erTmaneTs. erT-erTi miRe-
buli da gavrcelebuli formaa musikiT miRebuli STabeWdilebis daxatva.
cifruli da mediawignierebis ganviTarebisTvis musikis maswavlebeli infor-
maciul-sakomunikacio teqnologiebiT (ist) gaamdidrebs swavla-swavlebis pro-
cess (programa LMMS); mravalenobrivi kompetenciisTvis ki sxvadasxva enaze
Seqmnil sasimRero repertuars Seitans saswavlo procesSi da a. S.
ra unda gaviTvaliswinoT gamWoli kompetenciebis ganviTarebaze
orientirebuli gakveTilis dagegmvis dros?
sagnobriv standartSi warmodgenili misaRwevi Sedegebisa da Sedegze gamyvani
kiTxvebis analizis Semdeg musikis maswavlebelma unda Seiswavlos xelmisawvdomi
resursebi, saxelmZRvanelos miRma moiZios damatebiTi informacia, aplikaciebi,
kompiuteruli programebi Tu sxva vizualuri saSualebebi.
maswavlebels miaxloebiT unda hqondes warmodgena, Tu romeli kompeten-
ciebisken arian moswavleebi midrekili da ra doneze, radgan SeuZlebelia Tun-
dac erTi warmatebuli da srulfasovani gakveTilis farglebSi moxerxdes bo-
lomde erTi romelime kompetenciis ganviTareba.
VII – swavlebis meTodologia – ZiriTadi midgoma, romelsac
eyrdnoba saxelmZRvanelo, ra saxis saswavlo meTodebi da
strategiebi gamoviyeneT Cven mier warmodgenil megzurSi?
rogori misawvdomi da gasagebic unda iyos sagakveTilo Temebi, masalis ukeT
aTvisebaSi nebismieri ganviTarebis mqone moswavles, vfiqrobT, daxmarebas gauw-
evs maswavlebeli mis xelT arsebuli meTodebisa da strategiebis farTo reper-
tuariT. saswavlo meTodTa mravalferovneba uzrunvelyofs gakveTilebze mos-
wavleTa aqtiur CarTvas saswavlo procesSi da motivaciis xarisxis amaRlebas.
sasurvelia, maswavlebeli gaTavisufldes rutinisagan da gamoiyenos iseTi
saswavlo meTodebi, rogorebicaa:
23
verbaluri informacia
swavlebis vizualizacia
diskusia beWvdiTi /eleqtronuli RonisZiebebi
istoriebis SeTxz-va-moyola;
rolebis mixedviT TamaSi;
savarjiSoebis dros leqsebis, simRerebis
gamoyeneba;prezentacia.
suraTebi;TvalsaCino masala;diagramebi (infor-
maciis sqematuri organizeba);
ilustraciebi; video-firebi.
kiTxva-pasuxi;msjeloba; sxvisi
naazrevis Se-faseba.
plakati; afiSa;musikaluri
kompoziciebi; musikaluri dia-
gramebi (e. w. musik-ograma), LMMS-is
kompiuteruli programa.
VIII – efeqturi saswavlo garemos uzrunvelyofa da damatebiTi
saganmanaTleblo resursebi*
resursebi – imaze, Tu ra saxis resurss gamoviyenebT swavlebis procesSi,
bevradaa damokidebuli moswavleTa daintersebis, klasSi GCarTulobis, maT mier
masalis aRqmis xarisxi. qvemoT CamoTvlilia, Tu ra saxis saswavlo resurss da-
vurTavT Cven mier warmodgenil naSroms:
1. eleqtronuli resursi – videomasala, romelic gankuTvnilia sagnis swav-
lebisTvis xelSemwyobi garemos Sesaqmnelad, sagnobrivi standartis Sedegebze
gasvlis umniSvnelovanesi da umTavresi saSualebaa. video /audio Canawerebis naxva/
mosmena swavleba-swavlis process sicxades mianiWebs, gauadvilebs maswavlebels
interaqtivis saSualebiT sakiTxis/Temis mitanas moswavlemde, romelmac, Tavis
mxriv, unda gaiazros, daskvnebi gamoitanos, codna da unar-Cvevebi SeiZinos.
maswavlebels Tavadac SeuZlia moiZios da, survilisamebr, SearCios musi-
kaluri masala.
saswavlo videomasala daexmareba
maswavlebels moswavles
• Sedegze orientirebuli saswavlo procesis ganxorcielebaSi;• swavla-swavlebis procesis mizanmi-marTulad da gegmazomierad dagegmvasa da ganxorcielebaSi;• swavlebis teqnika-strategiaTa saku-Tari repertuaris SeqmnaSi;• sagakveTilo procesisaTvis efeqturi saswavlo resursis SerCevaSi.
• xelovnebis sxvadasxva dargSi gaTviTcno-bierebaSi;• sakuTari SesaZlebloba-monacemebis amoc-nobasa da ganviTarebaSi;• inteleqtualuri Tvalsawieris gafar-ToebaSi;• motivaciis amaRlebaSi;• masalis aTvisebis xarisxis amaRlebaSi.
24
ლექცია
დათვალიერება
ფილმი, თვალსაჩინოების მეშვეობით
თხრობა, სტენდები
როლებში აქტივობა, სიმულაციები, ინფორმაციის პირად გამოცდილებასთან იდენტიფიცირება
gvamaxsovrdeba
10%, rasac vkiTxulobT
20%, rac gvesmis
30%, rasac vxedavT
70%, rac gvesmis davxedavT
90% rasac vambobT da Tan vakeTebT
pasiuri
pasiuri
pasiuri
aqtiuri
aqtiuri
kiTxva
CarTulobis xarisxi
maxsovrobisa da gakveTilze CarTulobis piramidis mixedviT, swavla firebis
CvenebiT swavlebis aqtiuri formaa – moswavlis saswavlo procesSi CarTuloba
70%-s Sead gens, Sesabamisad, aTvisebis xarisxic maRalia.
musikis gakveTilebze videofirebis Cveneba-ganxilvis procesSi moswavleTa
STabeWdilebebi gacilebiT ufro Zlieria, vidre audiomasalis mosmenisas. aR-
niSnuli aqtivobebi Cven mier praqtikulad ganxorcielebulia da didi interesic
gamoiwvia moswavleTa mxridan. gakveTilebi mimdinareobs xalisianad, Zaldautane-
blad, rac gamoricxavs moswavleebSi gonebriv gadaRlas, aumjobesebs aTvisebis
unars, amasTan, xels uwyobs inteleqtualuri Tvalsawieris gafarToebasac.
gasaTvaliswinebelia:
Cvenebis process usaTuod unda daerTos maswavleblis komentarebi,
SekiTxvebi, axsna-ganmartebebi. sxvagvarad firebis mSrali, komentaris gareSe
Cveneba sasurvel Sedegamde ver migviyvans.
2. kompiuterul programaSi (LMMS) musikaluri kolaJis/kompoziciis Seqmna
erT-erTi mniSvnelovani aqtivobaa moswavlis SemoqmedebiTi unarebis ganviTare-
bisTvis – bavSvi moiZiebs masalas, gaaformebs, Semdeg qmnis kompozicias da bo-
los waradgens – prezentacias akeTebs.
Tuki dawyebiT safexurze maswavlebeli sTavazobda mozardebs winaswar gamza-
debul e. w. Sampl-ebs, am etapze moswavleebi ukve Tavad qmnian am resurss.
25
IX – avtoriseuli programis Sesabamisoba erovnuli saswavlo
gegmiT gansazRvruli sagnis saswavlo programasTan, avtoriseuli
xedva mis mier SemoTavazebuli programis Zlieri mxareebis Sesaxeb
Cven mier warmodgenili musikis maswavleblis megzuri srulad iTvaliswinebs
erovnuli saswavlo gegmiT gansazRvrul saswavlo programas.
moswavles maswavlebels daexmareba
• saSualebas miscems daakvirdes, gamoi-kvlios, saTanado daskvnebi gamoitanos;• ganuviTarebs iseT specifikur unarebs, rogorebicaa: mRera, ritmuli SegrZnebe-bi; • daexmareba moswavles fiqrisa da prob-lemis gadaWris procesSi; • gaafarToebs mis musikalur STabe-Wdilebebs, inteleqtualur Tvalsawier-sa da informaciul codnas;• ganuviTarebs musikis aRqmis, analizis, mosmeniT miRebuli STabeWdilebebis sxva-dasxva xerxiTa da saSualebiT gadmocemis unar-Cvevebs.
• Sedegze orientirebuli saswavlo pro-cesis ganxorcielebaSi;• saswavlo procesis mizanmimarTulad dagegmvasa da SefasebaSi;• swavlebis teqnika-strategiebis saku-Tari repertuaris SeqmnaSi;• sagakveTilo procesisaTvis Sesaferisi resursis SeqmnaSi;• saswavlo procesis monitoringsa da Se-fasebaSi, raTa gaarkvios, Tu ra ician, ras miaRwies moswavleebma da ra unda gaaum-jobeson.
winamdebare saxelmZRvaneloTi muSaobisas maswavleblis roli
ase warmogvidgenia:
• maswavlebeli moswavleebs acnobs saxelmZRvaneloSi Sesul Teoriul masa-
las;
• asmeninebs/uCvenebs Teoriuli masalis Sesatyvis musikalur ilustracias da
maTTan erTad aanalizebs;
• yuradRebas amaxvilebs nawarmoebis gamomsaxvelobiT xerxebsa da saSuale-
bebze (melodia, harmonia, tempi, ritmi, tembri, dinamika...);
• mianiSnebs da exmareba swori daskvnebis gamotanaSi, risTvisac qmnis sadis-
kusio models;
• Teorias akavSirebs praqtikasTan;
• moswavleebTan erTad aanalizebs maT pasuxebs;
• saswavlo programas ukavSirebs moswavleTa skolisgareSe codnasa da gamoc-
dilebas.
26
X – moswavlis Sefasebis meqanizmebi
Sefasebis komponentebi musikaSi
SeiZleba Sefasdes Semdegi codna da unarCvevebi:
warmosaxviTi unarebi;
asociaciuri azrovneba;
SemoqmedebiToba;
musikis mosmenis Cveva;
musikaluri mexsiereba;
ritmis grZnoba;
improvizaciuloba;
sakuTari azris dasabuTebis unari;
musikalur-kompiuteruli programebis codna;
wardgenis (prezentaciis) unari;
musikaluri intonireba;
socialuri unarebi;
tolerantoba.
codna da unarCvevebi fasdeba Semdegi davalebebiT:
musikis mosmena da masTan dakavSirebuli davalebebis Sesruleba;
masalis moZieba;
davalebis Sesruleba musikalur-kompiuteruli programis gamoyenebiT da
a. S.;
Teatraluri sketCebi, etiudebi musikis TanxlebiT;
Canaxati, personaJis portretis sxvadasxva musikaluri enis elementebis ga-
moyenebiT;
musikaluri kompoziciis Canaweri sxvadasxva simbolos gamoyenebiT;
Txroba;
roluri TamaSebi;
interviu;
cekva;
pantomima;
SemoqmedebiT saqmianobaSi monawileoba: simRera, improvizacia, musika lur-
dramatuli kompoziciebi, musikalur-kompiuteruli programebis Seqmna;
koncertis, warmodgenis repeticiebSi monawileoba;
proeqtis momzadeba;
sakuTari da sxvisi Sesrulebis/Semoqmedebis ganxilvaSi monawileoba;
musikaluri nawarmoebis konteqstis ganxilva;
sxvadasxva aqtivobis dagegmva da momzadeba;
sakuTari naSromis, SemoqmedebiTi saqmianobis wardgena;
sxvadasxva davalebis Sesrulebisas musikaluri damwerlobis gamoyeneba;
da sxv.
27
Semajamebeli davalebebis komponenti
Semajamebeli davalebis komponenti ukavSirdeba swavla-swavlebis Sedegs. am
komponentSi unda Semowmdes erTi saswavlo monakveTis (Tema, Tavi, paragrafi,
sakiTxi) Seswavla-damuSavebis Sedegad miRweuli Sedegebi. konkretuli saswav-
lo erTeulis dasrulebisas moswavlem unda SeZlos musikis standartiT gansaz-
Rvruli codnisa da unarebis warmoCena.
Semajamebel davalebaTa tipebi:
standartis moTxovnaTa Sesabamisad, rekomendebulia Semajamebel davaleba-
Ta mravalferovani formebis gamoyeneba. musikis Semajamebel davalebaTa tipebi
SeiZleba iyos:
koncerti/warmodgena;
viqtorina;
moxseneba-referati;
leqcia-koncerti;
prezentacia;
testireba;
proeqti (moswavlis mier Sesrulebuli proeqtis savaraudo Temebi: Tematu-
ri warmodgenis/koncertis gamarTva; telegadacemis, radiogadacemis, speqtaklis
momzadeba; gazeTis, Jurnalis, sanoto albomis momzadeba; klipis gadaReba sim-
Reris, musikaluri nawarmoebis an sxva Temaze; skolaSi cnobili kompozitoris,
momRerlis, reJisoris miwveva, Sexvedris organizeba da warmarTva da a. S.;
musikaluri kolaJi;
martivi siuJetis wardgena musikaluri enis elementebis gamoyenebiT.
28
moTxovnebi, romlebsac unda akmayofilebdes Semajamebeli davalebebi:
davalebis TiToeul tips unda axldes Tavisi Sefasebis zogadi rubrika;
zogadi rubrika unda dazustdes konkretuli davalebis pirobisa da gan-
vlili masalis gaTvaliswinebiT;
miTiTebuli unda iyos standartis is Sedegebi, romelTa Semowmebasac em-
saxureba Semajamebeli davaleba.
kompleqsuri davalebis Sesafaseblad maswavleblebs vTavazobT Sefasebis
amgvar sqemas:
doneebidoneebis
gansazRvrebadoneebis ganmarteba
saTanado
aqtivobis piroba
prestruqturuli
done
verc erTi niSniT ver amoicnobs musikalur gzavnils, ver amoicnobs musikis emociur muxts. ver amyarebs adekvatur asociaciur kavSirs.
ver xedavs gansxvavebas SemarTebiTi Tu WvretiTi, lirikuli Tu dramatuli xasiaTis musikas Soris. ver xsnis, ra asociacias an ra gancdas iwvevs masSi es musika.
am musikaluri fragmentebidan romelia SenTvis saTno, sixarulis momgvreli musika, da romeli musika iwvevs SenSi SfoTs, daZabulobas?
unistruqturuli done
amoicnobs musikaluri enis calkeul elementebs, magram ver amoicnobs musikalur nawarmoebSi am elementebiT miRweul emociur muxts da ver ukavSirebs verc erT SemoTavazebul interpretacias.
amoicnobs calkeul ritmul figuracias, melodiur svlas, aqtivobis pirobis farglebSi amoicnobs calkeul intervals, magram yovelive amas ver ukavSirebs raime konkretul mxatvrul saxes, ar SeuZlia im emociuri efeqtis aRwera, romelic am musikaluri elementebiT iqna miRweuli.
romel musikalur fragmentSia melodiuri intonacia agebuli terciaze da romelSi seqstaze?
29
multistruq-turuli done
musikaluri enis ramdenime elementiT amoicnobs musikaluri nawaremoebis emociur muxts. amyarebs konkretul asociaciur kavSirs (ukavSirebs konkretul interpretacias.
amoicnobs musikaluri enis ramdenime elements da ukavSirebs raime erT mxatvrul saxes (mag., ramdenime konkretul intervalze agebul melodiur intonacias ukavSirebs siyvarulis grZnobas).
mousmine ramdenime musikalur fragments da SearCie is fragmentebi, romelebic, Seni azriT, siyvarulis grZnobas ukavSirdeba. imsjele, ra maxasiaTeblebis mixedviT SearCie?
mimarTebiTi done musikaluri enis mravali elementiT amoicnobs musikis Sinaarss (emociuri muxti, mxatvruli saxe), gansazRvravs TiToeuli maxasiaTeblis rols mxatvruli saxis SeqmnaSi.
SeuZlia musikaluri enis sxvadasxva elementi daaxarisxos SemoTavazebuli interpretaciebis mixedviT (mag., sxvadasxva intervalebze agebul melodiur intonaciebs axarisxebs siyvarulis, siZulvilis Temebis mixedviT).
daaxarisxe es fragmentebi ganwyobebis mixedviT, romlebic siyvarulsa da siZulvils ukavSirdeba. ra maxasiaTeblebiT daaxarisxe es fragmentebi?
gafarToebuli done
musikaSi garkveuli saxis SeqmnaSi adgens musikaluri enis elementebis gamoyenebis kanonzomierebebs. sTavazobs musikaluri nawarmoebis sakuTar interpretacias da musikaluri maxasiaTeblebze dayrdnobiT mohyavs saTanado argumentebi am interpretaciis sasargeblod
amoicnobs musikaSi ramdenime SemoTavazebuli interpretaciis maxasiaTeblebs, ganixilavs maT sxvadasxva Sinaarsobriv konteqstSi. (mag., SemoTavazebuli fragmentebidan garkveul maxasiaTeblebze dayrdnobiT ukavSirebs siyvarulisa da siZulvilis konfliqtis Temis, Semdeg sTavazobs gansxvavebul konteqsts, mag., Tavisuflebisken swrafva da Zaladoba) da mohyavs am interpretaciis marTebulobis argumentebi.
am musikaluri fragmentebidan SearCie is fragmentebi, romlebic siyvarulsa da siZulvilis Soris konfliqts SeiZleba warmogviCendes. kidev ra gansxvavebuli interpretacia SeiZleba mivusadagoT am musikalur fragments? rogor daasabuTebT am interpretacias?
30
musikis gakveTilze vafasebT:
I. gakveTilze CarTulobas;
II. mimdinare saklaso davalebebs;
III. Semajamebel davalebebs.
rogor davakvirdebiT moswavleTa swavlis processa da Sedegebs? ris
mixedviT vimsjelebT maT miRwevebze?
I. gakveTilze CarTuloba
Sedegebi 12 q. 34 q. 56 q. 78 q. 910 q.
aqtiuri monawileoba
ar aris CarTuli
periodulad erTveba
epizodurad erTveba
erTveba aqtiuria, produqti-ulia
sakuTari azris dasabuTeba
ver ga-moTqvams sakuTar azrs
iSviaTad ga-moTqvams
gamoTqvams, magram ver asabuTebs
gamoTqvams sakuTr azrs
yvela sakiTx-ze aqvs saku-Tari azri da asabuTebs mas
sxvisi azris mimarT pativiscemis demonstrireba
ar usmens sxvebis azrebs, awyvet-inebs
yovelTvis ar usmens an usmens, magram aqvs araadek-vaturi reaq-ciebi
usmens sxve-bis azrebs da cdilobs, iyos kore-qtuli
usmens sxve-bis azrebs
yuradRebiT ismens gansx-vavebul azrs, aanalizebs da koreqtulia
II. mimdinare saklaso davalebebi
Sedegebi 12 q. 34 q. 56 q. 78 q. 910 q.
musikis mosmena da
masTan dakavSire
buli davalebebis
Sesruleba
ar monawi-
leobs, ar
asrulebs
davalebas
monawileobs
epizodurad
monawileobs,
Tumca misi
qmedebebi
nawilobriv
aris gasagebi
da misaRebi
monawileobs
mcire xarve-
zebiT
misi qmede-
bebi naTeli,
gasagebi da
damajerebe-
lia
31
davalebis Ses
ruleba musi
kalurkompiuter
uli programis
gamoyenebiT
ar as-
rulebs
msgavsi
tipis
davale-
bebs
programis
calkeul
elements
iyenebs
survilis
miuxeda-
vad, uWirs
konkretuli
kompiuteru-
li operaciis
ganxorciele-
ba
davalebas
asrulebs
mcire xarve-
zebiT
qmnis musi-
kalur kom-
poziciebs
da warad-
gens
kidevac
SemoqmedebiT saqmi
anobaSi monawileo
ba: mRera
ar mReris wamRerebis
dros ritmu-
lad sworad
ver anawilebs
simReris
teqsts
wamRerebis
dros ritmu-
lad sworad
anawilebs
teqsts
sufTad in-
tonirebs
mReris
xmebSi,
asrulebs
simReras
sakuTri
xedviT
III Semajamebeli/kompleqsuri davalebebi
Sedegebi 12 q. 34 q. 56 q. 78 q. 910 q.
informaciis gaxsenebaze orientirebuli davalebebi
ver asaxelebs musikalur terminebs/ gamomsaxvel elementebs
uWirs musi-kaluri terminebis/mosmenili nawarmoe-bis avtoris/ gamomsaxveli saSualebebis ganmarte-ba-dasaxeleba
nawilobriv ixsenebs
ixsenebs informa-cias
SeZenil indvidual-ur codnas-Tan erTad Tavadac moiZiebs masalas, cdilobs gaifarToos codnis ar-eali
codnis siRrmeze orientirebuli davalebebi (Ria kiTxvebi)
ver arTmevs davalebas Tavs
bundovania, Tavs aridebs daskvnebis ga-motanas, gaana-lizebas
nawilo-brivaa gasagebi
gamoTq-vams saku-Tar azrs
SeuZlia kavSirebis damyareba, gaanalize-ba, Sefaseba, daskvnebis gakeTeba
32
XI – gakveTilis dagegmvis zogadi principebi
gakveTilis dagegmvisas unda gaviTvaliswinoT moswavleTa interesebi da saWi-
roebebi, agreTve maTi gamocdileba. amasTan, asakidan da SemecnebiTi Tavisebure-
bebidan gamomdinare, ar unda daviviwyoT maTi SesaZleblobebi (Zlieri da susti
mxareebi), rac sxvadasxva tipis darRvevis mqone moswavleebSi gulisxmobs iseTi
sagakveTilo qmedebebis arsebobas, romlebic problemis gadasaWrelad gonebriv
koncentracias moiTxovs.
gTavazobT standartuli gegmis formas, romelSic gaTvaliswinebulia infor
macia sssm moswavlis Sesaxeb da individualur gegmasTan Sesabamisoba.
gakveTilis gegma
gakveTilis mTavari Tema
gakveTilis mTavari Tema SeiZleba ganvsazRvroT:
1. erovnuli saswavlo gegmiT gansazRvruli mimarTule-bebisa da rekomendebuli Sinaarsis mixedviT;
2. saxelmZRvanelos an sxva saswavlo masalis mixedviT; 3. saswavlo procesSi gamoxatuli interesebis mixedviT.
umjobesia, gakveTilis Tema SekiTxvis saxiT Camoayali-boT. SekiTxvis dasma xels uwyobs cnobismoyvareobis gaRvi-vebas da kvleva-Ziebisken gvibiZgebs.
swavlebis safexuri, klasi
romel safexurze da romel klasSi arian moswavleebi?
moswavleTa raodenoba da profili
ramdeni moswavlea klasSi?arian Tu ara sssm moswavleebi (mieTiTos romeli katego-
riis moswavleebi moiazrebian).
informacia sssm moswav lis Sesaxeb1
specialuri saganmanaTleblo saWiroebis mqone moswav-lis Zlieri da susti mxareebi, romlebic gaTvaliswinebuli unda iyos gakveTilze an konkretuli aqtivobis dagegmvis dros.
1 sasurvelia, maswavlebelma saswavlo wlis dawyebamde, daadginos moswavleTa saWiroebebi,
rasac gaiTvaliswinebs saswavlo procesis dagegmvisas. kerZod, gaarkvios, CaerTveba Tu ara sagakveTilo procesSi specialuri maswavlebeli an asistenti; SeimuSavos, Tu rogor Secvlis (modificirebas gaukeTebs) davalebebs, magaliTad, usinaTlo/mciremxedveli, aseve smenadaqveiTebuli moswavleebisTvis; rogor Seaswavlis maT kompiuteruli prog-ramis gamoyenebas (usinaTlos, magaliTad, aqvs kompiuteris gamoyenebis specifika, is ZiriTadad klaviaturaze operirebs) da misT.
33
gakveTilis miznebi
ra konkretul codnas daeuflebian moswavleebi? romel konkretul unarebs ganaviTareben da romlis
gamo yenebaSi gaiwafebian moswavleebi? ra damokidebulebebi CamouyalibdebaT moswavleebs?
Sedegebi erovnuli saswavlo gegmis romel moTxovnebs/standar-tebs pasuxobs gakveTili?
Sefasebis sagani da procedurebi
• rogor davadgen moswavleTa warmatebas?• ra iqneba dakvirvebisa da analizis obieqti Sefasebisas
(zepiri prezentacia, msjeloba, weriTi samuSao da sxv.)?• ra tipis Sefasebas (ganmaviTarebels, ganmsazRvrels,
individualurs, jgufurs...) gamoviyeneb?• ra kriteriumebiT Sefasdebian moswavleebi (sqemebiT,
rubrikebiT)?
saswavlo masala da teqnikuri resursebi
• ra masalaa saWiro? romeli wignebiT visargebloT? ramdenad Seesabameba SerCeuli teqstebi moswavleTa kiTx-vis unarebs?
• xom ar SemiZlia sakiTxis damuSavebaSi sainformacio teqnologiebis integrireba? rogor? ra teqnika da damx-mare instrumentebi damWirdeba (mag., kompiuterebis raode-noba, proeqtori da a. S.)? ra kompiuteruli programa (mag., MS Word, PowerPoint da a. S.) damWirdeba?
gakveTilis msvleloba/saklaso menejmenti
• ra aqtivobebs ganvaxorcieleb saswavlo miznis misaR-wevad?
• ra dros davuTmob TiToeul aqtivobas?• rogor SevZleb moswavleTa interesis gamowvevas, Tema-
ze fokusirebasa da winare codnis gaaqtiurebas?• rogor movaxerxeb codnis konstruirebis fasilita-
cias?• rogor movaxerxeb naswavlis gaerTianebasa da ganmtki-
cebas?• rogor movaxerxeb moswavleebis organizebas (individ-
ualuri/ wyvilebSi/jgufebSi/mTel klasTan muSaoba).
34
XII – eleqtronuli resursis CamonaTvali
1. `batonebis nanina~ – xalxuri;
2. a. lavinika – `galopi~;
3. reT bi – `dakarguli biWi~;
4. h. zimeri – `Cven Tavisuflebi varT~;
5. t. devisi – `udabno~;
6. induri rituali – `vakapi~;
7. aeroportis xma;
8. xmovani signali;
9. xmovani signali (orTqlmavali);
10. Microsoft Wonows Error (xmovani signali);
11. Sampl-ebi kompleqsuri davalebisTvis;
12. s. cincaZe – berikebis simRera k/filmidan `maia wyneTeli~;
13. `ax. lazare, lazare~ – xalxuri;
14. i. eSkeri – musikaluri Temebi k/filmidan `nibelungebis beWedi~;
15. m. mani – musikaluri Temebi k/filmidan `fantomasi~;
16. d. elfmani – musikaluri Temebi k/filmidan `adamiani-oboba~;
17. r. edelmani – musikaluri Temebi k/filmidan `niRabi~;
18. T. masgreivi – instr. nawarmoebi `orfevsi~;
19. q. v. gluki – `melodia~ operidan `orfevsi da evridike~;
20. s. Sarino – instr. nawarmoebi `hermesi~;
21. jgufi Syndone – fragmentebi konceftualuri albomidan `odisevsi~;
22. Symphone X – fragmentebi konceftualuri albomidan `odisevsi~;
23. Symphone X – fragmentebi konceftualuri albomidan New Mythology Suite;
24. j. verdi – rekviemi (Dies Irae);
25. i. s. baxi – koncerti klavesinisTvis №1;
26. b. bartoki – koncerti orkestrisTvis;
27. v. a. mocarti – Lacrimosa (rekviemi);
35
28. k. penderecki – `xirosimaSi daRupulTa datireba~;
29. s. prokofievi – kantata `oqtomberi~;
30. j. adamsi – `sulTa gadasaxlebis Sesaxeb~;
31. d. SostakoviCi – simf. №10;
32. m. jeqsoni `dedamiwis simRera~;
33. p. makartni – Ebony And Avory;
34. Usa For Africa – We Are The World;
35. gospeli;
36. rekviemi;
37. xalxuri simRera;
38. d. SostakoviCi – simebiani kvarteti №8;
39. l. v. beThoveni – simfonia № 3, II nawili, `samgloviaro marSi~;
40. r. Strausi – `metamorfozebi~;
41. Shenandoah – samxedro simRera;
42. r. juni – `Cven SegviZlia isev gavakeToT~;
43. z. faliaSvili – fragmentebi operidan `abesalom da eTeri~;
44. l. v. beThoveni – simfonia № 3 `gmiruli~ (fragmentebi);
45. f. Suberti – simfonia №8 `daumTavrebeli~, pirveli naw. (fragmentebi).
46. YES – Syberiankhatry;
47. YES – The Solid Time;
48. YES – And You, And I.
36
Temat
uri bl
oki
:: musika
samyaroSi da samyar
o musikaSi
Tema:
miT
i da realoba
musikaSi
saa
Teb
is s
avar
aud
o r
aod
eno
ba -
TemasTan
dakavSir
ebuli mkvidri war
modgenebi::
•mi
Ti
ar
is a
zr
ovn
ebis
fo
rma
da
ara
lit
erat
ur
ul
i J
anr
i;•
miT
is s
ru
lyo
fil
i ga
dmo
cem
a Se
iZl
eba
rit
ual
iT, r
ome
lic
mo
icav
s xe
lo
vneb
is y
vel
a d
argS
i ar
sebu
l g
amo
msax
vel
obi
T x
erxs
;•
musi
kaSi
, ise
ve r
ogo
rc
miT
Si, g
ares
amya
ro
s aR
qma
saaz
ro
vno
da
emo
ciu
ri
sfer
oeb
is g
anu
yrel
obi
T x
asia
Td
eba;
•mu
sika
Si, i
seve
ro
gor
c m
iTSi
, ad
amia
nis
war
mod
gene
bi g
ares
amya
ro
ze
ara
imd
enad
siu
Jet
iT, a
ram
ed s
xvad
asxv
a sa
xis
niSn
ebiT
gad
moic
ema;
•mu
sika
Si m
iTo
lo
giu
ri
niSn
ebis
a d
a si
mbo
lo
ebis
ana
lo
gieb
i mu
sika
lu
r T
emeb
Si S
egvi
Zlia
veZ
ioT
;•
musi
kaSi
miT
is s
tr
uqt
ur
ul
i an
alo
gieb
i mu
sika
lu
r T
emaS
i, m
usi
kal
ur
fo
rma
Si S
egvi
Zlia
veZ
ioT
;•
musi
kaSi
miT
ol
ogi
ur
i si
uJ
eteb
i f
arT
od
war
mod
geni
lia
ins
tr
ume
ntu
l J
anr
ebSi
, kin
omu
sika
Si, r
ok
musi
kaSi
;
•X
X s
auku
nis
musi
kaSi
miT
ma a
xal
i J
Rer
ado
ba S
eiZi
na;
Temis
far
glebSi dasamuSavebel
i sakiTxebi
1.ms
gavs
eba
miT
isa
da
musi
kis
gamo
msax
vel
obi
T x
erxe
bs S
or
is;
2.mi
Ti
kino
musi
kaSi
;3.
miT
ol
ogi
a X
X-X
XI s
auku
nis
akad
emiu
r m
usi
kaSi
;4.
miT
ol
ogi
ur
i az
ro
vneb
a r
ok
musi
kaSi
;
Temis
far
glebSi dasamuSavebel
i qvec
nebebi
::
5.rit
mi -
rit
mis
saxe
obe
bi r
itmu
l f
igu
rac
iebS
i;6.
melodia
- in
to
nac
iur
i f
or
mul
ebi,
mu
sika
lu
ri
Tem
ebi;
7.har
monia
- har
moni
ul
i f
or
mul
ebi,
har
moni
ul
i sv
leb
i;8.
forma
-- m
usi
kal
ur
i T
emeb
i;9.
Janri
-- mc
ire
voka
lu
ri
Jan
reb
i, p
ro
gr
amu
li
musi
ka: i
nst
ru
ment
ul
i c
ikl
ebi;
pr
ogr
esu
lis
ro
ki; a
xal
i ne
okl
asic
izmi
.
XIII. Tematuri bloki: musika samyaroSi, samyaro musikaSi
I Tavi – miTi da realoba musikaSi
37
sami
zne
cne
bebi
da
maT
Tan
d
akav
Sir
ebu
li
mkvi
dr
i w
armo
dg
eneb
i
saki
Txi
da
qvec
nebe
bi
sakv
anZo
Sek
iTxv
a // S
ekiT
xveb
i ko
mpl
eqsu
ri
dav
aleb
ebi
msg
avse
ba m
iTis
a d
a mu
siki
s g
amo
msax
vel
obi
T x
erxe
bs S
or
is
rit
mi -
rit
mul
i f
igu
rac
iebi
, r
ogo
rc
mu
sika
lu
ri
niSa
ni;
mel
od
ia -
int
ona
cia
, in
to
nac
iur
i f
or
mul
a, r
ogo
rc
ni
Sani
;
har
moni
a –
int
erva
leb
i;
fo
rma
– m
ot
ivi,
fr
aza;
Jan
ri
- r
itu
alu
ri
cek
va.
1.r
ogo
r g
admo
icem
a mi
Ti
?
2.r
ato
m ar
is r
itu
ali
miT
isga
dmo
cem
is s
auke
Tes
o x
erxi
?
3.r
ogo
r e
msga
vseb
a er
Tma
neT
smu
siki
s d
a mi
Tis
max
asia
Teb
leb
i?
№№11..
SeT
avaz
ebu
l
sar
itu
alo
teq
stSi
mi
To
lo
giu
ri
azr
ovn
ebis
ni
Sneb
is a
moc
noba
mu
siki
s ma
xasi
aTeb
leb
is
saSu
aleb
iT.
№№22..
pr
ogr
ama
LMM
S-is
me
Sveo
biT
miT
ol
ogi
ur
i si
uJ
etis
gad
mosa
cem
ad
sar
itu
alo
mu
sika
lu
ri
komp
oz
icii
s Se
qmna
.
rit
mi
•r
itmi
gr
Zlio
bis
mixe
dvi
T x
mebs
,bg
ereb
s ga
rkv
eul
iT
anmi
mdev
ro
biT
alag
ebs
da
musi
kaSi
erT
gvar
wes
rig
sam
yar
ebs;
•xm
ebi
da
bger
ebi
lag
deb
a u
saz
Rvr
or
aod
eno
bis
rit
mul
fig
ur
acie
bSi;
•mu
sika
Si m
elo
dia
ar
arse
bobs
rit
mis
gar
eSe,
Tu
mca
rit
msmu
sika
Si
etap
i 11.
ko
mpl
eqsu
ri
dav
aleb
is a
rsi
s g
acno
ba ((r
a sa
kiT
xs e
xeba
,, ra
fo
rmi
T C
atar
deb
a ko
mpl
eqsu
ri
dav
aleb
is p
rez
ent
acia
)) •
ro
gor
amo
vic
no m
iTis
siu
Jet
i r
itu
alSi
?•
ro
gor
amo
vic
no n
iSne
bis
stat
usi
sar
itu
alo
mu
sika
Si?
•r
ogo
r a
vxsn
a mi
Tis
a d
a mu
siki
s ma
xasi
aTeb
leb
is m
sgav
seba
?
etap
i 22.
ko
mpl
eqsu
r d
aval
ebaz
e mu
Sao
ba.. s
amiz
ne c
neba
sTan
//cne
bebT
an
dak
avS
ireb
ul
i mk
vid
ri
war
mod
gen
ebis
dam
uS
aveb
a..•
ra
maxa
siaT
ebl
ebiT
gam
oir
Ceva
miT
i?•
ra
msga
vseb
ebia
mu
siki
sa d
a mi
Tis
max
asia
Teb
leb
Si?
•r
a st
atu
sebi
eni
Web
a sx
vad
asxv
a ni
Sans
miT
sa d
a mu
sika
Si?
•r
ogo
r a
movi
cno
TiT
oeu
li
niSn
is s
tat
usi
?•
ra
ro
ls
Tam
aSo
bs m
usi
ka r
itu
alSi
?•
ro
gor
uka
vSir
deb
a r
itu
alis
a d
a m
usi
kis
maxa
siaT
ebl
ebi
erT
mane
Ts?
•
38
damoukideblad
ar
sebo
ba Seu
Zlia
; •rit
mi mel
odias
da
zogadad
, mTlian
musikalur
nawarmo
ebs
sxvadasxva xasiaT
ssZens;
•rit
mi musikas sZens
dinamikas
;•rit
mi musikas
emociis,
emo
ciu
ri
cvalebad
obis
gadmo
cemaSi
exmareba
melodia
•melodia
aris
erT
xmaSi
gadmo
cemuli
musikaluri az
ri;
•melodiaSi
musikaluri az
ri
droSi
xmis
simaRleebis
cvl
iTgadmo
icema;
•intonacia
melodiis is
mniSvnel
ovani
elementia
,romelic
mas
Sinaar
ss sZens
da
simaRlis
mixedviT
ubr
alo
bger
aTcvl
isgan
ganasxvavebs
;
➢rogo
r amo
vicno
sxvad
asxva niSnis
Sinaarso
brivi dat
virTva
?➢
rogo
r iCens
Tavs es
maxasiaTeblebi sarit
ual
o musikaSi
?➢
rogo
r avxsna yo
velive es
sit
yvebiT
?➢
rogo
r gamoviyeno
sxvad
asxva trad
iciu
li mu
sikis
elementebi sarit
ual
o musikis Seqmnis
dros?
resursebi
::
1.„bat
onebis nanina
“ - xal
xuri;
2.rit
ual
i „nakho
ni“;
3.a.
lavinika
- „galopi
“;4.
reT
bi
- „dakar
guli biWi“
;5.
h. zimer
i - „Cven
Tavisuflebi varT
“;6.
t. d
evisi
- „udabno
“;7.
induri rit
ual
i - „vakapi
“;8.
aeropo
rtis
xma
;9.
xmovani
signali;
10.xmovani
signali
(orTql
mavali)
;11
.M
icros
oft W
onow
s Err
or (xmo
vani
signali)
;12
.Sa
mpl
-ebi
kompleqsu
ri daval
ebisTvis;
13.s.
cincaZe
- ber
ikebis
simRer
a k/fil
midan
„maia wyneTel
i“;
14.
„ax.
laz
are,
laz
are“
- xal
xuri;
15.
„lampr
oba
“ - rit
ual
i.
Sef
asebis
krit
eriu
mi//
krit
eriu
mebi
moswavle
saubr
obs
imis Sesaxeb,
Tu
rogo
r gad
moic
ema miTi;
pasu
xobs
kiT
xvaz
e, Tu
rat
om ar
is rit
ual
i miTis
gadmo
cemis
sau
keTeso
xer
xi;
msjel
obs
imis Tao
baze,
Tu
rogo
r emsgavseba er
TmaneTs
musikisa
da miTis
maxasiaT
eblebi.
qmnis da warad
gens
sarit
ual
o kompozic
ias
programa
LMM
S-is
meSveobiT
miTologiuri siuJet
is
gadmo
sacemad
39
damoukideblad
ar
sebo
ba Seu
Zlia
; •rit
mi mel
odias
da
zogadad
, mTlian
musikalur
nawarmo
ebs
sxvadasxva xasiaT
ssZens;
•rit
mi musikas sZens
dinamikas
;•rit
mi musikas
emociis,
emo
ciu
ri
cvalebad
obis
gadmo
cemaSi
exmareba
melodia
•melodia
aris
erT
xmaSi
gadmo
cemuli
musikaluri az
ri;
•melodiaSi
musikaluri az
ri
droSi
xmis
simaRleebis
cvl
iTgadmo
icema;
•intonacia
melodiis is
mniSvnel
ovani
elementia
,romelic
mas
Sinaar
ss sZens
da
simaRlis
mixedviT
ubr
alo
bger
aTcvl
isgan
ganasxvavebs
;
➢rogo
r amo
vicno
sxvad
asxva niSnis
Sinaarso
brivi dat
virTva
?➢
rogo
r iCens
Tavs es
maxasiaTeblebi sarit
ual
o musikaSi
?➢
rogo
r avxsna yo
velive es
sit
yvebiT
?➢
rogo
r gamoviyeno
sxvad
asxva trad
iciu
li mu
sikis
elementebi sarit
ual
o musikis Seqmnis
dros?
resursebi
::
1.„bat
onebis nanina
“ - xal
xuri;
2.rit
ual
i „nakho
ni“;
3.a.
lavinika
- „galopi
“;4.
reT
bi
- „dakar
guli biWi“
;5.
h. zimer
i - „Cven
Tavisuflebi varT
“;6.
t. d
evisi
- „udabno
“;7.
induri rit
ual
i - „vakapi
“;8.
aeropo
rtis
xma
;9.
xmovani
signali;
10.xmovani
signali
(orTql
mavali)
;11
.M
icros
oft W
onow
s Err
or (xmo
vani
signali)
;12
.Sa
mpl
-ebi
kompleqsu
ri daval
ebisTvis;
13.s.
cincaZe
- ber
ikebis
simRer
a k/fil
midan
„maia wyneTel
i“;
14.
„ax.
laz
are,
laz
are“
- xal
xuri;
15.
„lampr
oba
“ - rit
ual
i.
Sef
asebis
krit
eriu
mi//
krit
eriu
mebi
moswavle
saubr
obs
imis Sesaxeb,
Tu
rogo
r gad
moic
ema miTi;
pasu
xobs
kiT
xvaz
e, Tu
rat
om ar
is rit
ual
i miTis
gadmo
cemis
sau
keTeso
xer
xi;
msjel
obs
imis Tao
baze,
Tu
rogo
r emsgavseba er
TmaneTs
musikisa
da miTis
maxasiaT
eblebi.
qmnis da warad
gens
sarit
ual
o kompozic
ias
programa
LMM
S-is
meSveobiT
miTologiuri siuJet
is
gadmo
sacemad
•intonacia
xSir
SemT
xvevaSi
bunebaSi
arsebu
lintonaciebs
emsgavseba
, riT
acigi
gansakuTrebul
emociu
rgamo
xmurebas
povebs
msmenel
Si:
•ar
sebo
bsmelodiu
ri
intonaciebi
,roml
ebsac
konkret
uli
mdgr
adi
Sinarso
brivi
dat
virTva
gaaCnia
da sxvadasxva
epoqis mu
sikaSi
amave
Sinaar
sobr
ivi
mniSvnel
obiT
gamo
iyeneba;
•melodia
ar
arsebo
bs rit
mis
gareSe
har
monia
•harmo
nia cal
keul
bger
ebs
TanaxmianobebSi
aerTianebs
;•harmo
niaSi
sxvadasxva bger
ebis
Tanaxmianoba
arsebo
bs:
inter
vali,
ako
rdi,
sakiTxi
da qvec
nebebi
sakvanZo
SekiT
xva
// SekiT
xvebi
kompleqsu
ri daval
ebebi
miTi kino
musikaSi
qvec
nebebi
:: rit
mi - rit
muli figurac
iebi
, rogo
rc
musikaluri niSani
;
melodia
- mu
sikaluri Tema,
intonacia
, int
onaciu
ri formu
la,
rogo
rc
niSani;
har
monia
- int
ervalebi;
forma
-- laitmo
tivi;
Janri
- kinomu
sika
.
1.rogo
r gad
moic
ema
musikaluri niSnebiT
kino
musikaSi
miT
is arsi
?
2.rogo
r amo
vikiTxo
niSnebSi
kino
musikaSi
gad
mocemuli
miTis
arsi
?
3.rogo
r gamoviyeno
kino
musikaSi
arsebu
li
niSnebi
miT
is arsis
warmo
saCenad
?
№№33..
video
fragment
ebze
dayrdno
biT
musikaluri
niSnebiT
(musikaluri
TemebiT
) kinomu
sikaSi
miTis
arsis gansaz
Rvr
a-amokiTxva.
etapi
11. kompleqsu
ri daval
ebis
arsis gac
noba
((ra sakiTxs
exeba
,, ra
formiT
Cat
ardeba ko
mpleqsu
ri daval
ebis
prezentac
ia))
•rogo
r gad
moic
ema kino
musikaSi
miT
is arsi
?•
rogo
r avxsna kino
musikaSi
gad
mocemuli miTis
arsi
?
etapi
22. kompleqsu
r daval
ebaze mu
Sao
ba.. samizne
cnebasT
an//cnebebT
an
dakavSir
ebuli mkvidri war
modgenebis
damuSaveba..
•ra niSnebiT
gad
moic
ema kino
musikaSi
miT
is arsi
?•
ra msgavsebebia
musikisa
da miTis
maxasiaTeblebSi
?•
ra st
atusebi
eniWeba sxvadasxva kino
musikaSi
?•
rogo
r amo
vicno
TiT
oeu
li niSnis
stat
usi
?•
rogo
r amo
vicno
sxvad
asxva niSnis
Sinaarso
brivi dat
virTva
?•
rogo
r avxsna yo
velive es
sit
yvebiT
?
40
kilo
, bgeraT
wyoba
da a.S.
; •harmo
niaSi
akordebis
Tanmimd
evrobebis
mkac
ri kano
nebi
arsebo
bs, r
asac
harmo
niul
svl
ebs an
formu
lebs
uwo
deben
;•harmo
niuli svlebis
saSu
alebiT
viTar
deba
musikaluri az
ri;
•harmo
nias
gansakuTrebuli
mniSvnel
oba
eniWeba
musikiT
ganwyobis
SeqmnaSi
;•harmo
nias
mniSvnel
ovani
roli
eniWeba mo
vlenis,
adamianis,
sagnis
daxasiaTebaSi;
•harmo
nias
mniSvnel
ovani
roli
eniWeba mu
sikiT
garemos Seqmnis
dros;
•melodiac
har
moniis
nawilia
.forma
•forma
gviCvenebs,
Tu
rogo
r aris
agebu
li
musikaluri
nawarmo
ebi;
•rogo
r gamoviyeno
es niSnebi msxvil
kinomu
sikaSi
gad
mocemuli
miTis
arsis warmo
saCenad
?
resursebi
::
1.i.
eSker
i - musikaluri Temebi k/fil
midan
„nibel
ungebis
beWed
i“;
2.m.
magne
- mu
sikaluri Temebi k/fil
midan
„fantomasi
“;3.
d. elfmani
- mu
sikaluri Temebi k/fil
midan
„adamiani
-obo
ba“;
4.r
. edel
mani
- mu
sikaluri Temebi k/fil
midan
„niR
abi“.
Sef
asebis
krit
eriu
mi //
krit
eriu
mebi
•mo
swavle
•saubr
obs
imaze,
Tu
rogo
r gad
moic
ema
musikaluri niSnebiT
kino
musikaSi
miT
isar
si;
•msjel
obs, T
u rogo
ramoikiT
xos niSnebiT
(musikaluri TemebiT
)kino
musikaSi
gadmo
cemuli miTis
arsi
?
•msjel
obs, T
u rogo
rgamo
iyenos
kino
musikaSi
arsebu
li niSnebi
miTis
arsis
warmo
saCenad
.
sakiTxi
da qvec
nebebi
sakvanZo
SekiT
xva
// SekiT
xvebi
kompleqsu
ri daval
ebebi
miTologia
XXXX
--XXXX
II sauku
neebis
mu
sikaSi
qvec
nebebi
:: rit
mi - rit
muli paTer
ni
1.rogo
r gad
moic
ema
miTologiuri siuJet
iTanamed
rove
musikaSi
?
2.rogo
r amo
vicno
Tanamed
rove
musikis gamo
msaxvel
xer
xebSi
miTologiuri niSnis
stat
usi
?
№№44..
msj
eloba
miT
ologiu
r
siuJet
ze Seqmnil
Tanamed
rove
akademiu
r
musikaSi miTis
arsis
gad
mocemis
Sesaxeb
;; TiT
oeu
li niSnis st
atusis,,
41
kilo
, bgeraT
wyoba
da a.S.
; •harmo
niaSi
akordebis
Tanmimd
evrobebis
mkac
ri kano
nebi
arsebo
bs, r
asac
harmo
niul
svl
ebs an
formu
lebs
uwo
deben
;•harmo
niuli svlebis
saSu
alebiT
viTar
deba
musikaluri az
ri;
•harmo
nias
gansakuTrebuli
mniSvnel
oba
eniWeba
musikiT
ganwyobis
SeqmnaSi
;•harmo
nias
mniSvnel
ovani
roli
eniWeba mo
vlenis,
adamianis,
sagnis
daxasiaTebaSi;
•harmo
nias
mniSvnel
ovani
roli
eniWeba mu
sikiT
garemos Seqmnis
dros;
•melodiac
har
moniis
nawilia
.forma
•forma
gviCvenebs,
Tu
rogo
r aris
agebu
li
musikaluri
nawarmo
ebi;
•rogo
r gamoviyeno
es niSnebi msxvil
kinomu
sikaSi
gad
mocemuli
miTis
arsis warmo
saCenad
?
resursebi
::
1.i.
eSker
i - musikaluri Temebi k/fil
midan
„nibel
ungebis
beWed
i“;
2.m.
magne
- mu
sikaluri Temebi k/fil
midan
„fantomasi
“;3.
d. elfmani
- mu
sikaluri Temebi k/fil
midan
„adamiani
-obo
ba“;
4.r
. edel
mani
- mu
sikaluri Temebi k/fil
midan
„niR
abi“.
Sef
asebis
krit
eriu
mi //
krit
eriu
mebi
•mo
swavle
•saubr
obs
imaze,
Tu
rogo
r gad
moic
ema
musikaluri niSnebiT
kino
musikaSi
miT
isar
si;
•msjel
obs, T
u rogo
ramoikiT
xos niSnebiT
(musikaluri TemebiT
)kino
musikaSi
gadmo
cemuli miTis
arsi
?
•msjel
obs, T
u rogo
rgamo
iyenos
kino
musikaSi
arsebu
li niSnebi
miTis
arsis
warmo
saCenad
.
sakiTxi
da qvec
nebebi
sakvanZo
SekiT
xva
// SekiT
xvebi
kompleqsu
ri daval
ebebi
miTologia
XXXX
--XXXX
II sauku
neebis
mu
sikaSi
qvec
nebebi
:: rit
mi - rit
muli paTer
ni
1.rogo
r gad
moic
ema
miTologiuri siuJet
iTanamed
rove
musikaSi
?
2.rogo
r amo
vicno
Tanamed
rove
musikis gamo
msaxvel
xer
xebSi
miTologiuri niSnis
stat
usi
?
№№44..
msj
eloba
miT
ologiu
r
siuJet
ze Seqmnil
Tanamed
rove
akademiu
r
musikaSi miTis
arsis
gad
mocemis
Sesaxeb
;; TiT
oeu
li niSnis st
atusis,,
•mu
sikaluri forma
exmareba
kompozit
ors
sxvadasxva
musikaluri
elementi
gaaerTiano
s er
Tsr
ulyo
fil
musikalur
nawarmo
ebSi
;•formis saSu
alebiT
gadmo
icema mT
liani
musikaluri
nawarmo
ebis
mxat
vruli Sinaar
si;
•mu
sikaluri formis
saSu
alebiT
gadmo
icema
musikaluri
nawarmo
ebis
mTavar
iid
ea;
•mu
sikaluri formis
meSveo
biT
iqmneba
mxat
vruli saxe
;•mu
sikaluri formis
gareSe SeuZl
ebel
iamu
sikaluri az
ris
ganvrcoba
;Janri
•mu
sikaluri
nawarmo
ebis
saxeo
ba,
romelsac
garkveu
li
stil
isturi,
siuJet
uri,
kompozic
iuri
melodia
- intonaciu
ri paTer
ni;
forma
-- rit
mo-int
onaciu
ri
paTer
nebis daj
gufeba
Janri
-kamer
uli mu
sika
3.rogo
r gamoviyeno
Tanamed
rove
musikis
gamo
msaxveli xerxebi
miTologiuri niSnebis
gadmo
sacemad
?
maTi Sinaar
sobr
ivi
dat
virTvis amocno
ba..
etapi
11. kompleqsu
ri daval
ebis
arsis gac
noba
((ra sakiTxs
exeba
,, ra
formiT
Cat
ardeba ko
mpleqsu
ri daval
ebis
prezentac
ia))
•rogo
r gad
moic
ema Tanamed
rove
akademiu
r musikaSi
miT
is arsi
?•
rogo
r avxsna,
Tanamed
rove
akademiu
r mu
sikaSi
gad
mocemuli miTis
arsi
?
etapi
22. kompleqsu
r daval
ebaze mu
Sao
ba.. samizne
cnebasT
an//cnebebT
an
dakavSir
ebuli mkvidri war
modgenebis
damuSaveba..
•ra niSnebiT
gad
moic
ema Tanamed
rove
musikaSi
miT
is arsi
?•
ra st
atusebi
eniWeba sxvadasxva niSans
Tanamed
rove
musikaSi
?•
rogo
r amo
vicno
TiT
oeu
li niSnis
stat
usi
?•
rogo
r amo
vicno
sxvad
asxva niSnis
Sinaarso
brivi dat
virTva
?•
rogo
r avxsna yo
velive es
sit
yvebiT
?•
rogo
r gamoviyeno
es niSnebi Tanamed
rove
musikaSi
gad
mocemuli
miTis
arsis warmo
saCenad
?
resursebi
::
1.T
. masgreivi
- inst
r. nawar
moebi
„orfevsi
“;2.
q.v.
gluki
- „mel
odia
“ operid
an „o
rfevsi
da evrid
ike“
;3.
s. Sar
ino
- inst
r. nawar
moebi
„her
mesi
“.
Sef
asebis
krit
eriu
mi //
krit
eriu
mebi
moswavle
•saubr
obs
imis Sesaxeb,
Tu
rogo
r gad
moic
ema
miTologiuri
siuJet
i Tanamed
rove
akad
emiu
r musikaSi
;
•amoic
nobs
Tanamed
rove
musikis
gamo
msaxvel
xer
xebSi
42
maxa
siaT
ebl
ebi
gaaC
nia;
•
musi
kal
ur
i J
anr
isSe
qmna
s xS
irSe
mTxv
evaS
iis
to
riu
li
movl
eneb
iga
napi
ro
bebs
;•
musi
kaSi
Jan
ri
nawa
rmo
ebis
fo
rma
sga
napi
ro
bebs
(xSi
rSe
mTxv
evaS
i J
anr
isa
da
fo
rmi
ssa
xel
wod
eba
emT
xvev
a ki
dev
ac) d
aga
nsaz
Rvr
avs
mis
Sina
arss
a d
a xa
siaT
s;•
xSir
ad J
anr
iswa
rmo
qmna
sga
rkv
eul
i ep
oqi
ses
Tet
iku
ri
Sexe
du
leb
ebi
uwy
obs
xel
s
miT
ol
ogi
ur
i ni
Snis
st
atu
ss;
•sa
ubr
obs
imi
s Se
saxe
b,T
u r
ogo
r g
amo
iyen
os
Tan
amed
ro
ve m
usi
kis
gamo
msax
vel
i xe
rxe
bimi
To
lo
giu
ri
niSn
ebis
gad
mosa
cem
ad?
saki
Txi
da
qvec
nebe
bi
sakv
anZo
Sek
iTxv
a // S
ekiT
xveb
i ko
mpl
eqsu
ri
dav
aleb
ebi
miT
ol
og
iur
i az
ro
vneb
a r
ok
musi
kaS
i qv
ecne
bebi
::
rit
mi -
rit
mo-f
or
mul
ebi
mel
od
ia -
int
ona
ciu
ri
paT
erni
; mu
sika
lu
ri
cit
ata;
fo
rma
-- r
ifi;
Jan
ri
-pr
ogr
esu
li
ro
ki
•r
ogo
r g
admo
icem
ami
To
lo
giu
ri
siu
Jet
ipr
og
res
ul
ro
kSi?
•r
ogo
r a
movi
cno
pro
gr
esu
li
ro
kis
gamo
msax
vel
xer
xebS
imi
To
lo
giu
ri
niSn
isst
atu
si?
•r
ogo
r g
amo
viye
nopr
og
res
ul
i r
oki
sga
moms
axve
li
xer
xebi
miT
ol
ogi
ur
i ni
Sneb
isga
dmo
sac
emad
?
№№55..
Aud
iosit
y Sam
pl-e
bad
d
aWr
ili
mu
sika
lu
ri
fr
agme
nteb
is g
amo
yene
biT
pr
og
ram
aSi
LMM
S
komp
oz
icii
s Se
qmna
.
№№66.
miT
ol
ogi
ur
siu
Jet
ze
Seqm
nil
i pr
og
. ro
kis
komp
oz
icie
bSi
akad
emiu
ri
musi
kis
cit
ateb
is a
moc
noba
; ms
jel
oba
, Tu
ra
niSn
ebiT
ga
dmo
icem
a pr
ogr
esu
l
ro
kSi
miT
is a
rsi
.
etap
i 11.
ko
mpl
eqsu
ri
dav
aleb
is a
rsi
s g
acno
ba ((r
a sa
kiT
xs e
xeba
,, ra
fo
rmi
T C
atar
deb
a ko
mpl
eqsu
ri
dav
aleb
is p
rez
ent
acia
)) •
ro
gor
gad
moic
ema
pro
gres
ul
ro
kSi
miT
is a
rsi
?•
ro
gor
avx
sna,
pr
ogr
esu
l r
okS
i ga
dmo
cem
ul
i mi
Tis
ar
si?
43
maxa
siaT
ebl
ebi
gaaC
nia;
•
musi
kal
ur
i J
anr
isSe
qmna
s xS
irSe
mTxv
evaS
iis
to
riu
li
movl
eneb
iga
napi
ro
bebs
;•
musi
kaSi
Jan
ri
nawa
rmo
ebis
fo
rma
sga
napi
ro
bebs
(xSi
rSe
mTxv
evaS
i J
anr
isa
da
fo
rmi
ssa
xel
wod
eba
emT
xvev
a ki
dev
ac) d
aga
nsaz
Rvr
avs
mis
Sina
arss
a d
a xa
siaT
s;•
xSir
ad J
anr
iswa
rmo
qmna
sga
rkv
eul
i ep
oqi
ses
Tet
iku
ri
Sexe
du
leb
ebi
uwy
obs
xel
s
miT
ol
ogi
ur
i ni
Snis
st
atu
ss;
•sa
ubr
obs
imi
s Se
saxe
b,T
u r
ogo
r g
amo
iyen
os
Tan
amed
ro
ve m
usi
kis
gamo
msax
vel
i xe
rxe
bimi
To
lo
giu
ri
niSn
ebis
gad
mosa
cem
ad?
saki
Txi
da
qvec
nebe
bi
sakv
anZo
Sek
iTxv
a // S
ekiT
xveb
i ko
mpl
eqsu
ri
dav
aleb
ebi
miT
ol
og
iur
i az
ro
vneb
a r
ok
musi
kaS
i qv
ecne
bebi
::
rit
mi -
rit
mo-f
or
mul
ebi
mel
od
ia -
int
ona
ciu
ri
paT
erni
; mu
sika
lu
ri
cit
ata;
fo
rma
-- r
ifi;
Jan
ri
-pr
ogr
esu
li
ro
ki
•r
ogo
r g
admo
icem
ami
To
lo
giu
ri
siu
Jet
ipr
og
res
ul
ro
kSi?
•r
ogo
r a
movi
cno
pro
gr
esu
li
ro
kis
gamo
msax
vel
xer
xebS
imi
To
lo
giu
ri
niSn
isst
atu
si?
•r
ogo
r g
amo
viye
nopr
og
res
ul
i r
oki
sga
moms
axve
li
xer
xebi
miT
ol
ogi
ur
i ni
Sneb
isga
dmo
sac
emad
?
№№55..
Aud
iosit
y Sam
pl-e
bad
d
aWr
ili
mu
sika
lu
ri
fr
agme
nteb
is g
amo
yene
biT
pr
og
ram
aSi
LMM
S
komp
oz
icii
s Se
qmna
.
№№66.
miT
ol
ogi
ur
siu
Jet
ze
Seqm
nil
i pr
og
. ro
kis
komp
oz
icie
bSi
akad
emiu
ri
musi
kis
cit
ateb
is a
moc
noba
; ms
jel
oba
, Tu
ra
niSn
ebiT
ga
dmo
icem
a pr
ogr
esu
l
ro
kSi
miT
is a
rsi
.
etap
i 11.
ko
mpl
eqsu
ri
dav
aleb
is a
rsi
s g
acno
ba ((r
a sa
kiT
xs e
xeba
,, ra
fo
rmi
T C
atar
deb
a ko
mpl
eqsu
ri
dav
aleb
is p
rez
ent
acia
)) •
ro
gor
gad
moic
ema
pro
gres
ul
ro
kSi
miT
is a
rsi
?•
ro
gor
avx
sna,
pr
ogr
esu
l r
okS
i ga
dmo
cem
ul
i mi
Tis
ar
si?
etapi
22. kompleqsu
r daval
ebaze mu
Sao
ba.. samizne
cnebasT
an//cnebebT
an
dakavSir
ebuli mkvidri war
modgenebis
damuSaveba..
•ra niSnebiT
gad
moic
ema pr
ogresul
rokSi miTis
arsi
?•
ra st
atusebi
eniWeba sxvadasxva niSans
progresul
rokSi?
•rogo
r amo
vicno
TiT
oeu
li niSnis
stat
usi
?•
rogo
r amo
vicno
sxvad
asxva niSnis
Sinaarso
brivi dat
virTva
?•
rogo
r avxsna yo
velive es
sit
yvebiT
?•
rogo
r gamoviyeno
es niSnebi pr
ogr
esul
rokSi gadmo
cemuli miTis
arsis warmo
saCenad
?
resursebi
::
1.jgu
fi
Synd
one
- fragment
ebi ko
nceptual
uri al
bomidan
„odisevsi
“;2.
Sym
phon
e X
- fragment
ebi ko
nceptual
uri al
bomidan
„odisevsi
“;3.
Sym
phon
e X
- fragjgu
fi
mentebi ko
nceptual
uri al
bomidan
New
Myt
holo
gy S
uite
;4.
j. ver
di
- rekviemi;
5.i.s.
baxi
- konc
erti kl
avesinisTvis №
1;6.
b. bar
toki
- ko
ncer
ti orkest
risTvis;
7.v.a.
mocar
ti
- Lac
rimos
sa (r
ekviemi)
.
Sef
asebis
krit
eriu
mi//
krit
eriu
mebi
moswavle saubr
obs
: •
Tu
ra niSnebiT
gadmo
icema
progresul
rokSi
miTis
arsi
;•
ra st
atusebi
eniWeba
sxvadasxva niSans
progresul
rokSi;
•rogo
r amo
icno
sTiT
oeu
li niSnis
stat
usi
;•
rogo
r amo
icno
ssxvadasxva niSnis
Sinaar
sobr
ivi
dat
virTva
;•
rogo
r axsnas
yovelive es
sityvebiT
.
44
sagakveTilo scenarebi
Temis farglebSi dasamuSavebeli sakiTxi
msgavseba miTsa da musikis gamomsaxvel xerxebs Soris.
gakveTilebi 1 – 10
Tema: rogor gadmoicema miTi da ratom aris rituali miTis gadmocemis saukeTeso xerxi?
(am gakveTilebis eleqtronuli resursi ganTavsebulia saqaRaldeSi 1-10)
komentari:
TiToeul sakiTxSi SemoTavazebuli aqtivobebi Semajamebeli komleqsuri
davalebebis mosamzadebel etapebs warmoadgenen. axali sakiTxis Seswavlis
dawyebisTanave moswavleebi ecnobian kompleqsuri davalebis pirobas. maswav-
lebeli am kompleqsuris gacnobiT uxsnis moswavleebs, Tu ris gakeTebas SeZleben
sakiTxis Seswavlis dasrulebisas.
msvleloba: komentari:
saxelmZRvaneloSi moswavleebs vTavazobT ilustraciebs (l. gudiaSvilis `berikebi~; n. braikaSvilis `batonebis xe~, d. lungrenis `sulebi~, v. jmuxaZis `batonebi~), rac maswavlebels (moswavleebsac) aZlevs saSualebas gaixsenon, isaubron maTTvis nacnob, saqarveloSi gavrcelebul miTebsa da ritualebze.
moswavlis wignSi ganvixilavT `batonebis~ rituals, xolo maswavleblis sarekomendacio wignSi, sadac ganTavsebulia damatebiTi informacia, pativcemul pedagogebs vTavazobT damatebiT informacias iseTi ritualebis Sesaxeb, rogorebicaa `berikaoba~, `lazaroba~. saWiroebis SemTxvevaSi maswavlebels SeuZlia masala daamuSaos imave meTodiT, ra meTodiTac moswavlis wignSi ganvixilavT aRniSnul Temas.
pativcemul maswavlebels vTavazobT, klass misces davaleba, romlis
mixedviTac moswavleebma unda moiZion saqarTveloSi mcxovrebi romelime
eTnikuri umciresobis tradiciuli ritualebi, magaliTad, „sufsarqisi“, „roS
haSana“, „ramadani“ da a. S.
aqtivoba
mizani: ganwyobis Seqmna; moswavlem isaubros, imsjelos msgavsebaze miTsa da musikis gamomsaxvel xerxebs Soris
resursi: mosasmeni masala `batonebis nanina~ (xalxuri)moswavleebs vTavazobT maTTvis nacnobi ritualis gaxsenebas, ritualis
siuJetis gaTamaSebas/inscenirebas. ganwyobis Sesaqmnelad da TemaSi Sesvlis mizniT,
45
Tavdapirvelad saxelmZRvaneloSi aTvaliereben d. lungrenis ilustracias da
pasuxoben kiTxvebs:
• daakvirdiT am naxats da ivaraudeT, ra aris masze gamosaxuli? ra aris
xiluli?
• ra feri dominirebs am naxatze?
• rogor fiqrobT, ratom aris aq gamoyenebuli TeTri feri?
• ra aris naxatze uxilavi, ra SegrZneba dageuflaT?
• ivaraudeT, romel TqvenTvis nacnob ritualze visaubrebT?
maswavlebeli asmeninebs klass qarTul xalxur saritualo simReras
`batonebis nanina~. Semdeg ki uCvenebs firs, sadac ritualis elementebi aris
warmodgenili (firi № 1.1. da 1.2.). pasuxoben kiTxvebze:
• simReris teqstSi ra azria gadmocemuli?
• rogor fiqrobT, ras evedrebian `batonebs~ avadmyofi bavSvis ojaxis
wevrebi?
agrZeleben saubars simReris musikalur maxasiaTeblebze:
• yuradRebiT moismineT da gansazRvreT, ramdenxmiania simRera `batonebis
nanina~?
• gaixseneT qarTuli xalxuri sasimRero xmebis saxelebi (I xma- moZaxili, II xma
– mTqmeli, III xma – bani) da daakvirdiT, romeli xma iwyebs simReras?
• romeli xma aris amaTgan gabmuli, e.w. burdonuli?
• samive xmis erTobliv JReradobas musikis romel gamomsaxvel xerxs
daukavSirebdiT, harmonias Tu melodias?
• Tqveni azriT, ratom aris simRera aseTi mSvidi, ras emsaxureba es simSvide?
• musikis romeli gamomsaxveli saSualeba ganapirobebs simReris mSvid
ganwyobas?
• gifiqriaT rodisme, ratom SeuZlia musikalur ritms zemoqmedeba moaxdinos
bavSvze, ratom Seswevs mas Zala gamoiwvios sapasuxo reaqcia da amgvarad gamarTos
dialogi?
• ras matebs rituals musikis es maxasiaTeblebi da ra gavlenas axdens Tqvenze?
• ramdenad mniSvnelovan rols asrulebs es simRera `batonebis~ ritualis
srulyofilad ganxorcielebaSi?
• ramdenad mniSvnelovani niSania simRera am ritualSi? imsjeleT;
• xom ar SegiZliaT gaixsenoT, rogori rituali axlavs `batonebis~ wess?
informacia
yvelasaTvis cnobilia bavSvTa infeqciuri daavadebebi, saxadebi, e. w. `ba-tonebi“, romlebsac qristianobis Semosvlisa da damkvidrebis Semdgom angelo-zebadac moixseniebdnen. am daavadebebs fSav-xevsureTSi „RvTis vali“ daerqva. am saxelSi kidev erTxel meordeba `saxadis“ Sinaarsi, „RvTis vali“, anu is, rac yoveli adamianisgan mosaxdelia da amas warmarTuli warmodgena edo safuZ-
vlad.
46
aqtivoba
mizani: ritualis msvlelobis etapebis gaTvaliswinebiT SemoqmedebiT
saqmianobaSi Cabma da ritualis gaTamaSeba/inscenireba.
msvleloba:
moswavleebi saxelmZRvaneloSi kiTxuloben saqarTveloSi gavrcelebuli uZ-
velesi ritualis, `batonebis~, msvlelobis etapebs, ris Semdegac maT eZlevaT
davaleba: vinaidan qarTuli xalxuri ritualebis amsaxveli foto-videomasalis simcires ganvicdiT, kargi iqneba, Tuki megobrebTan erTad gaiTamaSeben rituals, sadac zemoT miTiTebul etapebs, safexurebs gaacocxleben. amisaTvis kargi iqne-
ba, Tu moswavleebs Soris moiZebneba simReris Semsrulebeli/Semsruleblebi; bavSvebma gaamzadon/Seqmnan dekoracia, gadaiRon videofirze, Semdeg ki waradg-
inon nacnobi auditoriis winaSe.
a) saxadian bavSvs sufTa loginSi Caawvendnen da sazeimod morTavdnen.
b) avadmyofis oTaxi lamazad morTuli unda yofiliyo, radgan ojaxSi mobrZanebul, bavSvis sxeulSi Casaxlebul batonebad wodebul sulebs gan-
sakuTrebuli pativiscema sWirdebodaT. wiTelas dros wiTel fardebs hkideb-
dnen da avadmyofsac wiTel tansacmels acmevdnen;
g) avadmyofis survilebi ganuxrelad sruldeboda, vinaidan miCneuli iyo, rom misi piriT RvTaebani saubrobdnen. ferad tansacmels icvamdnen isinic, vinc avadmyofs uvlida. maTi saxli batonebisa da maTi dedis droebiT samyofelad qceuliyo. Sesabamisad, unda daxvedrodnen da gaecilebinaT;
d) avadmyofis sawolTan dgamdnen tablas, romelzec ewyo puri, tkbileulo-
ba, comisgan damzadebuli Sinauri da gareuli cxovelebis figurebi. iqve dgamd-
nen morTul-mokazmul CiCilakis msgavs tots, romelsac batonebis xe erqva. sa-
wolze yridnen iasa da vards. am yvavilebis naxarSs apkurebdnen oTaxSi, ojaxis wevrebi cekvavdnen da mRerodnen iavnanas. oTaxSi SehyavdaT cxvari wiTeli baf-
TiT, am qmedebebsa da atributebSi naTlad Cans, rom ritualebi nayofierebis Rv-
TaebisTvis iyo gankuTvnili, romelsac SeeZlo rogorc avadobis gamowveva, aseve gankurnebac.
aqtivoba
mizani: Sesrulebuli davalebis ganzogadeba – moswavleebma upasuxon kiTx-
vebs.
• ra igrZeniT, rodesac `batonebis~ rituali SeasruleT?
• ritualis romeli detali/detalebi warmoadgineT?
• romel gamomsaxvel xerxs mianiWeT upiratesoba ritualis gaTamaSebis dros?
47
informacia:
erovnul saswavlo gegmis prioritetul gamWol kompetenciebs Soris erT-
erTi mniSvnelovania semiotikuri kompetencia – verbaluri da araverbaluri
informaciis gaazreba. rogor vukavSirebT am kompetencias musikis sagans?
amisaTvis upirvelesad ganvmartavT semiotikas, mecnierebas, romelic
Seiswavlis komunikaciis yvela formas, romelic arsebobs adamianebs Soris.
es moicavs ara mxolod enasa da sityvebs, aramed niSnebis sxvadasxva sistemas,
magaliTad, TeTri mtredi, romelsac zeTisxili aqvs pirSi, ganasaxierebs
mSvidobas, jvari – qristianobas, xolo daviTis varskvlavi – iudaizms... garkveuli
tipis samosi asocirdeba konkretul samuSaos da profesiasTas (spectansacmeli
eqimisTvis, policiisTvis); fexburTis TamaSis dros yvelam viciT, rom yviTeli
baraTi gafrTxilebis niSania, wiTeli – gaZevebis. dagveTanxmebiT, rom semiotika
praqtikulad yvelaferSia, rasac vakeTebT.
axla ki visaubroT uSualod semiotikis kavSirze musikalur xelovnebasTan.
mosazrebas, rom musika aris erTgvari niSnebis sistema da gamonaTqvami, ̀ musikaluri
ena~, ar miiCneva metaforad, damtkiceba, vfiqrobT, ar esaWiroeba. romel niSnebs
ganixlavs musikaluri mecniereba musikaluri enis gasagebad? es niSnebia: mimika,
Jesti, moZraoba, xma/bgera, tembri, musikis gamomsaxveli saSualebebi. es nSnebi ki
amgvarad aris dajgufebuli:
1. aikoni (qarT. xatula, xatovani niSani) – xmovani niSania, romelic xmas
intonaciurad hbaZavs an gadmoscems damaxasiaTebel moZraobas;
1. indeqsi – xmovani niSania, romelic gadmoscems emocias, xasiaTs, ganwyobas;
2. simbolo – xmovani niSania, romelsac ar gaaCnia saerTo maxasiaTebeli im
saganTan, romelzec is mianiSnebs.
aqtivoba
mizani: moswavleebma imsjelon da SeZlebisdagvarad daadginon, Tu ra funqcia
SeiZleba Seasrulos miTsa da ritualSi TiToeulma detalma.resursi: xmovani signalebi (firebi №9, 10, 11, 12).
48
komentari:
konkretuli aqtivobebis msvlelobis dros, vfiqrobT, moswavleebi SeniS-
navdnen, rom ritualSi TiToeuli detali raRacis maniSnebelia, anu miTSi erTgvari niSnis/simbolos funqcias atarebs. es aris niSnebi/simboloebi, romelTa saSualebiT SegviZlia miTi davukavSiroT rituals. am niSnebs aqvT garkveuli datvirTva. Cveni mizania, rom moswavleebs davexmaroT am niSnebis amokiTxvaSi, maTi mniSvnelobis gagebaSi. vinaidan amgvari xmovani simboloebi yvelaze kargad gvixsnis samyaros idumalebas.
niSani/simbolo miTis umniSvnelovanesi komponentia, Tumca ara mxolod miTis. amis sailustraciod maswavlebeli asmeninebs klass sxvadasxva xmas (xmovan signals) da sTxovs gamoicon, raze SeiZleba mianiSnebdes TiToeuli. moswavleebma Caxaton rveulebSi oTxi marTkuTxedi (rogorc es saxelmZRvaneloSia) da mosmenili xmiT miRebuli informacia daafiqsiron: gamoTqvan varaudi, raze mianiSnebT es xmebi,
ras agonebT (firebi №9, 10, 11, 12).1
a) b) g) d)
kiTxvebi gaazrebisTvis: gaJRerebuli xmebi raRacaze mianiSnebs. am xmebs pirobiT vuwodeT xmovani
niSani an xmovani simbolo.• rogor fiqrobT, mosmeniT SesaZlebelia am xmovani niSnebis Sinaarsis gageba?• ras daukavSireT Tqven mier mosmenili xmebi/bgerebi? • gaixseneT, sad gsmeniaT romelime xmovani niSani?• Tqveni azriT, romel situaciaSi SeiZleba JRerdes xmovani niSani,
romelic Sesrulda pirvel nomrad? ivaraudeT, risi xmovani simboloa, ras unda ganasaxierebdes?
• ra maxasiaTebliT gamoarCevdiT xmovan niSans, romelic gaJRerda meore nomrad?
• rogor fiqrobT, SesaZlebelia, rom xmovani niSani (igive xmovani simbolo) arafriT emsgavsebodes, SeusabamobaSi iyos imasTan, rasac aRniSnavs? romeli aseTi xmovani niSani moismineT?
• kidev erTxel yuradRebiT moismineT xmovani niSnebi da imsjeleT, romel musikalur cnebas daukavSirebdiT, melodias Tu ritms? arc erTs? axseniT Tqveni pasuxi.
1 aRniSnuli xmovani signalebi msmenelSi gansxvavebul asociacias iwvevs. swored am
mosazrebiT, ar vuTiTebT, Tu raze SeiZleba mianiSnebdes xmovani niSani.
49
komentari:is detalebi, is niSnebi, romlebic miTebsa da ritualebSi garkveuli
informaciis mimaniSnebelia, SesaZlebelia sxvadasxva xerxiTa da saSualebiT
gadmoices – simboloebiT, mimikiTa da JestiT, moZraobiT, xmovani signaliT.
ar aris aucilebeli, rom, magaliTad, simbolo hgavdes Tavis mniSvnelobas, es
mniSvneloba SeiZleba iyos rogorc sagani, ise movlena.
niSani SesaZlebelia aRwerdes an hgavdes an piriqiT, ar hgavdes sagans, romelzec
is mianiSnebs.
aqtivoba
mizani: moswavleebma konkretuli aqtivobis ganxorcielebis Semdeg gaarkvion Tu ra tipis niSnebi arsebobs?
resursi: saxelmZRvanelo.
moswavleebi saxelmZRvaneloSi daakvirdnen niSnebs da gamoicnon/ivaraudon,
ras SeiZleba asaxavdes TiToeuli. niSnebis qveS moTavsebul ujrebSi ki Caweron:
`1~ – Tuki is pirdapir gamoxatavs im sagans, romelzec is mianiSnebs;
`2~ – rodesac niSani ar gamosaxavs sagans, Tumca asociaciurad ukavSirdeba mas;
`3~ – niSani, romelic arc erTi wina maxasiaTebliT ar ukavSirdeba sagans, metic
– am niSnis mniSvneloba ubralod unda icode.
SekiTxvebi:
• ramden niSans dauwereT cifr `3~? axseniT, ratom?
• ramden niSans dauwereT cifr `1~? axseniT Tqveni arCevani.
• rodesac niSans uwerdiT cifrs `3~, igulisxmeboda , rom ar iciT im sagnis
mniSvneloba, rasac es niSani aRniSnavs, da, mainc, egeb, raime asociacia mainc
gagiCndeT;
• ra cifrs miuwerdiT am niSans?
•• SecvlidiT cifrs, Tuki getyviT, rom es ieroglifi niSnavs mocekvave kacs?
• ra cifrs dauwerdiT ritual ̀ batonebSi~asaxul erT-erT gamomsaxvel xerxs,
cekva-simReras?
2 2 3 1 1
50
informacia:
e. w. xmovani niSnebi am maxasiaTeblebiT klasificirdeba da maT konkretuli
saxelwodebac aqvT. niSans `1~- s uwodeben aikons, niSans `2~- s – indeqsi, xolo
niSans `3~-s – simbolo.
musikaluri aikoni musikaluri indeqsi musikaluri simbolo
xmovani niSani/
xmovani simbolo, rome-
lic xmas intonaciurad
hbaZavs an gadmoscems
damaxasiaTebel
moZraobas.
xmovani niSani/
xmovani simbolo,
romelic gadmoscems
emocias, xasiaTs,
ganwyobas.
xmovani niSani/
xmovani simbolo,
romelsac ar gaaCnia
saerTo maxasiaTebeli
im saganTan, romelzec
is mianiSnebs.
aqtivoba
mizani: musikaluri fragmentebis mosmenisas moswavleebma imsjelon da
gamoarCion, romelia maT Soris aikoni, indeqsi an simbolo.
resursi: mosasmeni fragmentebi (firebi № 345)
msvleloba:
saxelmZRvaneloSi moswavleebi daakvirdebian niSans, Semdeg maswavlebeli
moasmeninebs sam musikalur fragments, moswavleebma ki imsjelon, ivaraudon, Tu
romeli fragmenti Seesabameba aikons , indeqss an simbolos:
1) im fragments, romelic, Tqveni azriT, niSanze gamosaxuli cxenisa da mxedris
an intonaciuri mibaZva iqneba, an gadmoscems damaxasiaTebel moZraobas da a.S.
miawereT `aik~ (aikoni);
2) im fragments, romelic Tqveni azriT, am gamosaxulebas mxolod emociurad
ukavSirdeba, miawereT `ind~ (indeqsi);
3) xolo musikaluri fragmenti, romelic aranairi maxasiaTebliT ar
ukavSirdeba gamosaxulebas da mas ubralod axal Sinaarss sZens, miawereT `simb~
(simbolo).
frag. #3
aik.
frag. #4
ind.
frag. #5
simb.
51
Sesrulebuli savarjiSos ganzogadeba:
maswavlebeli sTxovs moswavleebs, rom davalebis rveulSi Caweron pasuxebi
dasmul kiTxvebze (aRniSnuli instruqciis Sesruleba moswavleebs erTgvarad
daexmareba damuSavebuli masalis damaxsovrebasa da ukeT gaazrebaSi).
• romel fragments uwodeT aikoni? mosmenili musikaluri fragmenti am niSnis intonaciuri mibaZva iyo Tu igi cxenisTvis damaxasiaTebel moZraobas gadmoscemda?
• axseniT, musikis romeli gamomsaxveli xerxebiT gadmoicema aRniSnuli (melodia, ritmi Tu orive erTad)?
• romeli fragmenti daukavSireT am niSans emociurad? axseniT Tqveni pasuxi;• Tqven mier mosmenili sami fragmentidan romelze ityodiT, rom es aris
simSvidis, sispetakis, pozitiuri gancdebis mimniWebeli melodia? daasabuTeT, ratom?
aqtivobamizani: musikis mosmenis dros moswavlem vizaualuri miniSnebis gareSe musikis
gamomsaxveli xerxebis daxmarebiT amoicnos musikaluri aikon, indeqsi an simbolo.resursi: kompozicia Wildernes (firi №6)msvleloba:
maswavlebeli asmeninebs klass musikalur fragments vizualuri miniSnebis gareSe da sTxovs, gamoTqvan varaudi musikaluri aikonia? indeqsia? Tu simbolo? pasuxebi moswavleebma unda daasabuTon.
arkveven agreTve: • musikis romeli mxatvruli xerxebiT aris gadmocemuli es saxe?• ra aris saWiro imisaTvis, rom musikaluri fragmenti raime simbolod
CaiTvalos?
komentari: wignSi warmodgenil kompleqsur davalebebs maswavlebeli gaamravlebs moswavleTa raodenobis mixedviT.
instruqciis micemis dros maswavlebelma yuradReba gaamaxvilos imaze, rom muSaobis procesSi moswavleebma xSir SemTxvevaSi unda gamoTqvan varaudi, rac erTaderTi, swori pasuxis gacemas ar gulisxmobs, amisaTvis ki, maT mouwevT fiqri, msjeloba da nafiqris dasabuTeba.
garda amisa, moswavleebs SexvdebaT davalebebi, sadac swori pasuxi pirobaSive ikveTeba, magaliTad, #1 kompleqsuri davalebis I aqtivobaSi dasmul SekiTxvaze: „ritual „vakapis“ Tanmxlebi komponenti aikonia? indeqsia? Tu simbolo?“ pasuxi davalebis pirobis Semdeg frazaSi amoikiTxeba: „.. marSirebisas fexis maRla aweva da mowinaaRmdegisTvis fexis quslis Cveneba brZolaSi gamowvevis simboloa“.
yoveli kompleqsuri davalebis Sesrulebis win maswavlebelma garkveuli mimarTuleba misces, mianiSnos klass.
rogor unda SevafasoT erTsa da imave SekiTxvaze sxvadasxva moswavlis mier gansxvavebuli pasuxebi? am SemTxvevaSi mniSvnelovania, ramdenad argumen-tirebuli iqneba e.w „gasityvebis“, masalis wardgenis procesi (igulisxmeba kompleqsuri davalebis Semajamebeli, ganmazogadebeli aqtivoba eses an videowardgenis saxiT). swored am etapze moswavles mouwevs daasabuTos, axsnas, ganmartos.
52
kompleqsuri davaleba №1
mimarTuleba: musikis gageba konteqstSi da interpretacia
firi № 7, 8
gvari, saxeli
TariRi:
Sefasebis rubrikebi (ras vafasebT?)
saubrobs imis Sesaxeb, Tu rogor gadmoicema miTi;
pasuxobs kiTxvaze, Tu ratom aris rituali miTis gadmocemis saukeTeso
xerxi;
msjelobs imis Taobaze, Tu rogor emsgavseba erTmaneTs musikisa da miTis
maxasiaTeblebi.
davalebis Sinaarsi:
videofragmentze dayrdnobiT dawereT ese da moamzadeT videowardgena
ritualis simboloebis Sesaxeb. amisaTvis gaecaniT informacias, Semdeg ki Seas-
ruleT aqtivobebi, romlebic davalebis momzadebaSi dagexmarebaT:
damxmare informacia
indoeTisa da pakistanis saxelmwifo
sazRvari.. saxelmwifo droSebis daSvebisa da
yaraulis cvlis rituali gasuli saukunis
40-ian wlebSi indoeTsa da pakistans Soris
dawyebuli da dRemde arsebuli konfliqtis
simbolod iqca.
yoveli dRis bolos imarTeba xolme aseTi
sanaxaoba: pakistanelebi Savi uniformiT, xolo
indoelebi – xakisferiT, erTgvari `bibiloebiT~ damSvenebuli qudebiT...
istorikosebis TqmiT, TiToeuli jariskacis moZraoba tradiciuli cekvebisa
Tu religiuri ritualebis calkeul elements imeorebs, magaliTad, marSirebisas
fexis maRla aweva da mowinaaRmdegisTvis fexis quslis Cveneba brZolaSi gamowvevis
simboloa….
53
I aqtivoba – Sedegze gamyvani kiTxvebi
naxeT firi da aRwereT rituali `vakapi~.
• ra aris am ritualSi xiluli?
• daakvirdiT ritualis monawileebis mimikas, Jests, es realuri scenaa Tu
Teatralizebuli sanaxaoba, performansi? ratom fiqrobT ase?
• Tqveni azriT, ratom ewoda rituals `vakapi~?
• ra gancdas aCens mnaxvelSi es rituali, ra aris uxilavi?
• musikis ra maxasiaTeblebi aris warmodgenili am ritualSi (melodia, ritmi)?
• rogor fiqrobT, ritualis musikaluri komponenti tradiciul musikaSi
gamoiyeneba?
• garda musikaluri maxasiaTeblebia kidev ra sakvanZo detali SeniSneT?
daasaxeleT da axseniT
• ras hmatebs rituals musikaluri da aramusikaluri maxasiaTeblebi da ra
gavlena moaxdina piradad Tqvenze?
• ritual `vakapis~ Tanmxlebi komponentebi aikonia? indeqsia? Tu simboloa?
• axseniT, ratom aRniSneT am simboloTi es rituali?
II aqtivoba
mas Semdeg, rac daasrulebT dasmul kiTxvebze pasuxis gacemas, CawereT
videofiri, sadac isaubrebT, imsjelebT:
• riT iyo saintereso aRniSnuli davalebis Sesruleba?
• ra gaigeT axali? riT iyo saintereso aRniSnuli rituali?
• rogor, ra niSniT gamoyaviT ritualis maxasiaTeblebi?
• rogorc ukve aRiniSna, vakapis rituals istoriuli movlena udevs
safuZvlad. Tqveni azriT, SesaZlebelia vifiqroT, rom istoriuli movlena miTad
iqca, realoba gamiTebulia, vinaidan da radganac, misTvis rituali Seiqmna?
imsjeleT.
54
kompleqsuri davaleba №2
mimarTuleba: `SemoqmedebiToba da praqtika~.
gvari, saxeli
TariRi:
Sefasebis rubrikebi (ras vafasebT?)
qmnis saritualo kompozicias programa LMMS-is meSveobiT miTologiuri
siuJetis gadmosacemad;
waradgens naSroms da msjelobs, musikis romeli gamomsaxvelobiTi xerxi
(ritmuli figuracia, intonacia/motivi, intervali, deklamacia, xma/xmauri)
gamoiyena SerCeuli detalebis niSnebis gadmosacemad/gasaformeblad; romeli
xmovani detaliT/niSniT Sekra, gaamTliana kompozicia?
davalebis Sinaarsi:
programa LMMS-is daxmarebiT SeqmeniT kompozicia skandinaviuri miTis
`Torisa da midgardis orTabrZolis~ mixedviT.
damxmare informacia:
okeanes siRrmeSi mTel dedamiwas saSineli gveleSapi midgardi Semoxveoda.
didi xania Weqa-quxilis RmerTs, Tors, samyaros am urCxulisgan xsna surda... man
daxmarebisTvis goliaT gimirs mimarTa... igi goliaTs saTevzaod gahyva...
... talRebSi midgardis saSineli Tavi gamoCnda. Torma nemskavze xaris Tavi
Camoacva da ankesi midgradisken isrola. midgradi xaris Tavs eZgera, ankesze
wamoego da navis okeanes ufskrulisken CaTreva daiwyo. SeSinebulma gimirma ankesis
bawari gadaWra da midgardi swrafad wyalSi Caimala. `ver gameqcevi!~– iyvira Torma
da Tavisi uro esrola. wylidan saSineli xma moisma. Tors sisxliani uro ukan
daubrunda. gabrazebulma Torma, ankesis bawris gadaWris gamo, gimirs sila gaawna.
mokla Tu ara Torma midgardi, aravin icis. bedisweris qalRmerTebi ki
irwmunebian, rom Torisa da midgradis orTabrZola jer win aris. es brZola
orivesTvis sabediswero iqneba. xolo rodis dadgeba es dRe, aravis umxelen.
SeasruleT aqtivobebi, romlebic kompoziciis Sesaqmnelad garkveul
safexurs, etaps warmoadgens.
aqtivoba I
zogadad, ritualSi ambavi gmirebis daxasiaTebebisa da sakvanZo detalebis
meSveobiT gadmoicema. es detalebi sxvadasxva xmovani niSniT gamoisaxeba.
gTavazobT miTis `Torisa da midgardis brZolis~ gmirebis saxelebisa da
sakvanZo detalebis CamonaTvals. maswavlebeli mogasmeninebT TiToeulis xmovan
niSans. SeecadeT, SeusabamoT xmovani niSani konkretul siuJetur detals.
gansazRvreT, ra tipis xmovani niSniT gsurT maTi asaxva – aikoniT, indeqsiT Tu
simboloTi?
55
gmirebis saxelebi da
sakvanZo (siuJeturi)
detalebi miTidan
`Torisa da midgardis
orTabrZola~
xmovani
niSani №aikonia? indeqsia? Tu
simboloa?
Tori
goliaTi gimiri
gveleSapi midgardi
niCbebis moqneva
okeane
uro
uros moqneva
midgardis Rriali
bediswera
aqtivoba II
maswavlebeli mogawvdiT gamzadebul xmovan niSnebs (Sampl-ebs). es is frag-
mentebia, romlebic pirvel aqtivobaSi moismineT da Tqveni varaudiT konkretul
sakvanZo (siuJetur) detalebs an personJebs daukavSireT.
survilisamebr gadawyviteT, musikis romel gamomsaxvelobiT xerxs gamoi-
yenebT (ritmuli figuracia, intonacia/motivi, intervali, deklamacia, xma/
xmauri) SerCeuli detalebis niSnebis gadmosacemad/gasaformeblad;
ar aris aucilebeli am detalebis kompoziciaSi dalageba im TanmimdevrobiT,
ra TanmimdevrobiTac is teqstSi Cndeba. Tqven SegiZliaT es xmovani niSnebi
daalagoT ise, rogorc mogesurvebaT.
aqtivoba III
moifiqreT, romeli xmovani detaliT/niSniT SekravT kompozicias. es detali
yvelaze xSirad unda meordebodes sxvadasxva adgilas an mudmivad JRerdes mTeli
kompoziciis manZilze.
aqtivoba IV
mas Semdeg, rac SeqmniT kompozicias, CawereT videofiri, sadac waradgenT
Tqvens naSroms da isaubrebT, imsjelebT:
• riT iyo saintereso aRniSnuli davalebis Sesruleba?
• musikis romeli gamomsaxvelobiTi xerxi (ritmuli figuracia, intonacia/
motivi, intervali, deklamacia, xma/xmauri) gamoiyeneT SerCeuli detalebis
niSnebis gadmosacemad/gasaformeblad?
• romeli xmovani detaliT/niSniT SekariT, gaamTlianeT kompozicia?
56
Temis farglebSi dasamuSavebeli sakiTxi
miTologiuri azrovneba kinomu sikaSi
cnebebi: musikaluri Tema, ritmuli figuraciebi, rogorc niSani; xmovani niSani/simbolo; melodiuri intonaciebi, rogorc niSani; intervalebi; motivi; fraza.
gakveTilebi 1116
Tema: miTi kinofilmSi `nibelungebis beWedi~
kinofilmidan `nibelungebis beWedi~ (reJ. uli edeli, komp. ilan eSkeri,
gadaRebulia 2004 wels) moswavleebi moismenen musikalur fragmentebs da
Seasruleben sxvadasxva davalebas.
aqtivoba
mizani: filmis siuJetur detalebis Sesabamisi musikaluri fragmentebis
amocnoba.
resursi: musikaluri Temebi k/filmidan `nibelungebis beWedi~ (folderidan
11-16 firebi)
msvleloba:
moswavleebi rveulSi Caxazaven amgvar cxrils, romlis pirvel svetSi
amoikiTxaven detalebs filmis siuJetidan. am detalebis Sesatyvis musikalur
fragmentebs gaaJRerebs maswavlebeli. moswavleebi ki cariel grafaSi Caweren
Sesabamis nomers:
detalebi filmis `nibelungebis beWdis~ siuJetidan musikaluri fragmeti
№zigfridisa da brunhildas Sexvedra da siyvarulis
Casaxva№2
drakon fafniris1 samflobeloSi №5zigfridisa da drakon fafniris orTabrZola №7ganZis wyevla №8zigfridisa da brunhildas sikvdili №10
1 miTiuri urCxulis idea Tanasworobis WrilSi ganixileba, kerZod is, rom simaxinje, uCveulo garegnoba pirdapir ar niSnavs borotebas. germanuli miTidan cnobilia epizodi, sadac drakoni fafneri ukanasknel sityvebs warmoTqvams: „vinc Sen Cemi mokvla dagavala, is Seni mteria!“ sasurvelia, amasTan dakavSirebiT maswavlebelma gamarTos mcire diskusia Temaze: „boroteba da garegnoba“.
57
aqtivoba
mizani: musikaluri fragmentebis mosmena varaudis gamoTqmiT, azris dasa-
buTebiT
maswavlebeli kvlav asmeninebs imave fragmentebs da sTxovs moswavleebs
gamoTqvan va raudi, romeli fragmentiniSani miamsgavses aikons? indeqss?
simbolos? avseben cxrils. iqve Seaxsenebs:
a) aikoni aris xmovani niSani/xmovani simbolo, romelic xmas intonaciurad
hbaZavs, Seicavs bgerweriT elementebs an gadmoscems musikaluri personaJisTvis
damaxasiaTebel moZraobas;
b) indeqsi aris xmovani niSani/xmovani simbolo, romelic gadmoscems emocias,
xasiaTs, ganwyobas;
g) simbolo ki aris xmovani niSani/xmovani simbolo, romelsac ar gaaCnia saerTo
maxasiaTebeli.
cxrili1
siuJeturi detalebi
zigfridisa da
brunhildas
Sexvedra da
siyvarulis
Casaxva
drakon
fafniris
samflobeloSi
zigfridisa
da drakon
fafniris
orTabrZola
ganZis
wyevla
zigfridisa
da
brunhildas
sikvdili
aikoni
indeqsi
simbolo
kiTxvebi msjelobisTvis:
• Tqveni azriT, romeli musikaluri fragmenti-niSani iyo miTis raime detalis
aikoni, anu romel fragmentSi SeigrZnoba intonaciuri mimbaZveloba an bgerweriTi
elementebi an ubralod, miTis romelime personaJisTvis damaxasiaTebeli moZraobaa
gadmocemuli? romeli ganasaxirebs zedmiwevniT am detals? axseniT pasuxi;
• musikis romeli gamomsaxvelobiTi xerxi (melodia, ritmi, tembri, registri
agreTve sxva, aramusikaluri efeqti) gvaZlevs safuZvels vifiqroT konkretul
fragment-niSanze, rom is miTis erT-erTi siuJeturi detalis aikonia?
1 imis gaTvaliswinebiT, rom moswavlis saxelmZRvanelo araerTjeradi gamoyene bisTvis aris gaTvaliswinebuli, wignSive muSaobis nacvlad, moswavle sakuTar samuSao rveul-Si Caxazavs da iq Seasrulebs davalebas.
58
• rogor fiqrobT, romeli musikaluri fragmenti-niSani asaxavs drakonisa da
zigfridis orTabrZolas?
• musikis romeli gamomsaxvelobiTi xerxebiT da/an kidev sxva romeli xmovani
efeqtiT gadmoicema orTabrZolis epizodi? `dainaxeT~ (warmoidgineT), ra gesmiT
am firSi? ra aris xiluli?
• mosmenilTagan ramdeni musikaluri fragmenti-niSani iwyeba aRmavali svliT?
daasaxelT am fragmentis rigiTi nomeri;
• am musikaluri fragmenti-niSnebidan romeli nomrebi hgavs erTmaneTs?
ra niSniT miamsgavseT es fragmentebi: melodiuri xazis mimarTulebiT? msgavsi
ritmuli naxatiT? tembrebiT? ganwyobiT? daamateT Tqveni versia;
• mosmenilTagan ramdeni iyo aikoni?
• romeli sanoto gamosaxulebebi esadageba Tqven mier mosmenil fragmentebs?
zigfridisa da brunhildas Sexvedris Tema
zigfridisa da brunhildas sikvdilis Tema
• es sanoto fragmentebi riTi hgvanan erTmaneTs (aseTis SemTxvevaSi) an ra
niSniT gansxvavdebian erTimeorisagan? isaubreT registrze, melodiuri xazis
mimarTulebaze, harmoniaze, intervalebze, romlebic melodiur xazs axasiaTebs.
ifiqreT, ivaraudeT, romel siuJetur detals SeiZleba warmoadgendes TiToeuli
sanoto Canaweri?
• am ori sanoto Canaweridan erT-erTi warmoadgens zigfridisa da brunhildas
Sexvedrisa da maT Soris siyvarulis grZnobis gaCenis musikalur Temas. moismineT
kidev erTxel es melodia da isaubreT, imsjeleT:a) ra ganwyobas qmnis es melodia?
b) Tqveni azriT, rogor siyvaruls ganasaxirebs es melodia, bedniers, laRs Tu
mwuxares, tragikuli dasasruliT?
g) ra gafiqrebinebT amgvar finalze, musikis romeli gamomsaxvelobiTi
saSualeba?
d) aRwereT melodiuri xazi: rogori mimarTulebiT moZraobs, naxtomiseburia
Tu mdovre, safexurebrivi? ras gamoxatavs amgvari melodiuri xazi?
e) daamateT Tqveni azri/damokidebuleba am musikaluri Temis Sesaxeb.
komentari:
mosmenili musikaluri fragmenti-niSnebi, anu xmovani niSnebi mcire moculobisaa. aseT musikalur miniSnebebs musikalur Temebs vuwodebT, maT konkretuli Sinaarsobrivi datvirTva aqvT da garkveuli niSnis statuss atareben. musikaluri Temebi filmis msvlelobis dros sxvadasxva momentSi
gaJRerdeba, raTa siuJetSi gadmocemul ambavs miTisTvis damaxasiaTebeli
JReradoba SesZinon.
59
vidre dawvrilebiT gaecnobian miTis Sinaarss, maswavlebeli kidev erTxel
asmeninebs musikalur detalebs, Temebs da sTxovs klass gamoTqvan varaudi filmis
siuJetTan dakavSirebiT:
• mosmenili musikaluri Temebis emociuri muxtidan gamomdinare, Tqveni
azriT, rogori istoriaa aRwerili am miTSi? SearCieT TqvenTvis misaRebi pasuxi:
a) tragikuli b) lirikuli g) optimisturi d) sxva
zigfridis Tema
• rogor daaxasiaTebdiT miTis mTavar gmirs, zigfrids?
• miTis erT-erTi siuJeturi detalia fafniris ganZi. Tqveni azriT, ra
datvirTva SeiZleba hqondes am detals zigfridTan mimarTebiT?
• Tqveni azriT, romeli mniSvnelovani detalis/personaJis mTavari Tema
ar gauJRerebia maswavlebels? ai, am sanoto Canawerze swored is musikaluri
Temaa warmodgenili. daakvirdiT da aRwereT melodiuri xazi, imsjeleT, rogori
intervalebiT moZraobs melodia da rogori ganwyobis, emociis Seqmnas unda
emsaxurebodes bgerebis amgvari svla?
• diax, es aris zigfridis musikaluri Tema. igi filmis pirvelive kadrebidan
JRers, rodesac mcirewlovani zigfridi Tavisi mSobelbis tragikul sikvdils
sakuTari TvaliT dainaxavs...
• ganmeorebiT moismineT zigfridis musikaluri Tema da imsjeleT:
1. ra Cans am melodiaSi, rogori bedisweris adamians ganasaxierebs?
2. SegecvalaT Tu ara azri zigfridis, rogorc gmiris Sesaxeb am musikaluri
Temis gaJRerebis Semdgom? axseniT pasuxi;
3. daakvirdiT sanoto Canawers da paralelurad mousmineT musikas, melodia
rogori mimarTulebiT moZraobs?
4. ivaraudeT, risi mimaniSnebelia aRmavali melodiuri svla? SearCieT swori
pasuxi:
a) zigfrids cxovrebis gzaze araerTi gamarjveba elis;
b) zigfrids cxovreba bevr winaaRmdegobas umzadebs.
aqtivoba
mizani: filmis siuJetur svlebSi detalebis amocnoba
resursi: saxelmZRvanelo; mosasmeni fragmentebi k/filmidan.
msvleloba:
saxelmZRvaneloSi kiTxuloben filmis siuJetur svlebs, moswavleebma unda
gansazRvron, romeli detalia naxsenebi TiToeul siuJetur svlaSi. yuradReba
miaqcieT gamuqebul teqsts.
60
1. samyaros gariJraJze, rodesac dedamiwaze binadrobdnen fantastikuri arsebebi binad robdnen, romelTac valhaladan, RmerTebis samflobelodan, yovlisSemZle RmerTebi marTavdnen, cxovrobdnen adamianebi, romlebic sakuTar Tavs nibelungebs uwodebdnen. isini mdidarni da Zlierni iyvnen da mxolod erTi ramis eSinodaT, saSineli drakonis, fafniris, romelic mudam Tavs esxmoda maT...
2. zigfridi, ubralo mWedlis Svili, SemTxveviT gaicnobs dedofal
brunhildas. maT erTi naxviT SeuyvardebaT erTmaneTi da brunhilda mouTmenlad
daelodeba zigfridis meored xilvas, magram maT erTd yofna ar eweraT, radgan
zigfrids moajadoebs masze aseve uzomod Seyvarebuli krinhilda, romelic
jadosnuri miqsturis daxmarebiT did siyvaruls daaviwyebs..
3. axalgazrda mWedeli, zigfridi, romelic sinamdvileSi samefo taxtis memkvidrea, burgundiaSi saxels gaiTqvavs saSineli drakonis, fafniris damarcxebiT da mis ganZs daeufleba. amgvarad, zigfridi burgundiis mefisa da
xalxis ndobas moipovebs. magram miTi mogviTxrobs, rom es ganZi dawyevlilia, xolo
zigfrids am wyevlis ar sjera.
4. swored es wyevla gaxdeba zigfridis Tanmdevi da mis cxovrebaSi tragikul
rols Seasrulebs. zigfridis siyvaruli da dedofali brunhildac am wyevlis
msxverpli gaxdeba. zigfrids Ralatoben da klaven, xolo brunhilda satrfos
sikvdils ver egueba da Tavs iklavs.
maswavlebeli asmeninebs musikalur detalebs da sTxovs moswavleebs,
Seusabamon siuJetur svlebs. amaSi daexmareba is musikaluri Temebi, romlebic
araerTxel gaJRerda gakveTilebze.
I – siuJeturi svla musikaluri fragmenti #1
II – siuJeturi svla musikaluri fragmenti #2
III – siuJeturi svla musikaluri fragmenti #8
IV -siuJeturi svla musikaluri fragmenti #10
kiTxvebi:
• gadaxedeT oTxive siuJetur svlas da gansazRvreT, romelSia cxrilSi mo-
cemuli ramdenime detali erTdroulad?
• ramdenia iseTi siuJeturi svla, romelSic cxrilSi mocemuli mxolod erTi
detalia naxsenebi?
• romeli detalia yvelaze xSirad naxsenebi?
• romel musikalur fragmentSi gaJRerda musikaluri Tema mxolod
orkestrSi? orkestrsa da vokalur partiaSi? orkestrsa da sxva xmovani efeqtiT?
61
maswavlebeli asmeninebs or musikalur nawyvets filmidan `nibelungebis
beWedi~. klasi pasuxobs kiTxvebs:
a) romel nawyvetSi JRers zigfridis musikaluri Tema da romelSi isev zigfridis,
mxolod brZolaSi mimavalis? axseniT, ra niSniT ganasxvaveT es fragmentebi;
b) ra saerTo maxasiaTeblebi aqvs am or musikalur Temas?
g) musikis romeli gamomsaxveli xerxiT gansxvavdebian, melodiiT? ritmiT?
tempiT? imsjeleT;
d) SegiZliaT sanoto magaliTebiT amoicnoT ori fragmentidan romeli
romelia?
e) Tqveni azriT, erTi da imave musikaluri Temis amgvari transformacia,
saxecvla ratom gaxda saWiro?
v) daakvirdiT, yvelaze xSirad romel sanoto magaliTSi gvxvdeba punqtiruli ritmi? (sityva `punqti~ niSnavs wertils). rogor fiqrobT, kompozitoris mier amgvari ritmuli naxatis Semotana musikas ras hmatebs? gmiris romel Tvisebas usvams xazs?
z) ramdenad dagexmaraT sanoto magaliTebi musikaluri Temebis maxasiaTeblebis CamoyalibebaSi?
maswavlebeli: – Tqven moismineT ramdenime musikaluri Tema filmidan `nibelungebis beWedi~.
cxadia, filmSi kidev aris sxva musikauri Temebi. modiT, kidev erTxel gavixsenoT filmSi gaJRerebuli musikaluri Temebi da davamatoT axlebi.
asmeninebs musikalur Temebs, sTxovs amoicnon maTTvis ukve nacnobi da samuSao rveulSi CainiSnon, miuweron nomeri im detalebs, romlebsac isini aRniSnaven. xolo axali musikaluri Temebis nomrebi ki miuweron, maTi varaudiT, filmis damatebiT
siuJetur detalebs (eleqtronuli resursis saqaRaldeSi №11-16 TiToeul musi-
kalur fragments miniWebuli aqvs aq CamoTvlili Temebis saxelwodeba):
1. nibelungebis samefo
2. zigfridisa da brunhildas Sexvedra
3. xmlis Wedva
4. zigfridi brZolaSi midis
5. drakon fafaniris samflobelo
6. drakoni fafniri
7. zigfridisa da drakonis orTabrZola
8. ganZis wyevla
9. zigfridisa da brunhildas sikvdili
62
moswavleebi erToblivad gadaamowmeben maT mier Sesrulebul aqtivobas da
upasuxeben kiTxvebs:
• ramdeni axali detali Semoemata siuJeturi detalebis CamonaTvals?
daasaxeleT;
• rogor aRwerdiT im musikalur fragments, romelic Tqven nibelungebis
samefos miusadageT?
a) ra emociuri muxtis matarebelia musika?
b) rogori xmovani efeqtebi gamoiyena kompozitorma am epizodSi? ris gadmocemas
emsaxureba es efeqtebi?
• romeli musikaluri Temaa warmodgenili gaSlili, farTo sunTqvis
melodiiT? daasaxeleT nomeri;
• romel siuJetur detals miusadageT es musikaluri Tema? ratom?
• rogor daaxasiaTebdiT am musikalur Temas?
• Tqveni azriT, ra emociur muxts unda atarebdes xmlis Wedvis musikaluri
Tema? ratom?
mas Semdeg, rac maswavlebeli gaacnobs swor pasuxebs, moswavleebma
upasuxon kiTxvebs (swori pasuxebi maswavlebels SeuZlia amoikiTxos audio/
videofirebze):
• dauSviT Tu ar dauSviT Secdoma/Secdomebi ukve nacnobi musikaluri Temebis
amocnobisas? CamoTvaleT romeli musikaluri Temebi daasaxeleT arasworad;
• SegiZliaT SearCioT Secdomis mizezis varianti?
verafriT (emociurad an sxva maxasiaTeblebiT) vukavSireb siuJetis
detals;
arasworad maxsovda;
ar vaqcevdi raRac maxasiaTebels yuradRebas;
sxva;
• axal musikalur TemasTan dakavSirebiT Tqveni romeli varaudi daemTxva
swor pasuxebs? ubralod CamoTvaleT;
• romeli varaudi ar daemTxva swor pasuxs?
• SegiZliaT axsnaT, ratom daemTxva an ratom ar daemTxva Tqveni varaudebi
swor pasuxebs? amisTvis SeavseT es cxrili:
63
nibelungebis samefo
xmlis Wedva drakoni fafniri
Cemi warmodgenebi am siuJeturi detalebis musikalur
daxasiaTebasTan dakavSirebiT emociurad daemTxva
kompozitoris Canafiqrs
sxvagvarad warmomedgina am siuJeturi detalis musikaluri
daxasiaTebis emociuri muxti
ar mivaqcie yuradReba musikalur maxasiaTebels/
maxasiaTeblebs
mikarnaxa garkveulma musikalurma maxasiaTebelma
64
kompleqsuri davaleba №3
(mimarTuleba: musikis gageba konteqstSi da interpretacia)
gvari, saxeli
TariRi:
Sefasebis rubrikebi (ras vafasebT?)
saubrobs imaze, Tu rogor gadmoicema musikaluri niSnebiT
kinomusikaSi miTis arsi;
msjelobs, Tu rogor amoikiTxos niSnebiT (musikaluri TemebiT)
kinomusikaSi gadmocemuli miTis arsi.
msjelobs, Tu rogor gamoiyenos kinomusikaSi arsebuli niSnebi
miTis arsis warmosaCenad.
davalebis piroba: videofragmentebze dayrdnobiT SeasruleT aqtivobebi,
xolo Semdgom gaamzadeT videowardgena.
Tema: Tanamedrove miTebis niRbosani personaJebi kinoxelovnebaSi
tradiciuli gagebiT, miTi asocirdeba kulturis arqaul formasTan, uZveles
zepir tradiciasTan, Tumca, amis paralelurad, miTi, rogorc kulturis
ganuyofeli nawili, Tanamedrove samyaroSi ganagrZobs arsebobas, ganviTarebas,
iRebs axal Sinaarssa Tu formas.
msoflios mraval qveyanaSi ZvelTaganve farTod iyo gavrcelebuli xalxuri
da religiuri ritualebisa da dResaswaulebisTvis gankuTvnili niRbebi. niRabi
simbolurad gamoxatavda adamians an cxovels, fantastikur an miTologiur
personaJebs.
miTologiur niRbian personaJebze araerTi kinofilmi Seqmnila. amjerad
warmogidgenT Tanamedrove miTologiur niRbosan personaJebs. gaixseneT,
TqvenTvis kargad cnobili kinogmirebi: fantomasi, adamiani-oboba, betmeni, msaxiob
jim keris mier gansaxierebuli yvelasaTvis sayvareli niRbiani mwvane feris
supergmiris personaJi...
yvela aq CamoTvlili gmiri sxvadasxva istorias mogviTxrobs. modiT, gavixsenoT
ramdenime filmi da vnaxoT, rogor iqmneba am personaJebis portretebi musikis
gamomsaxveli saSualebebis daxmarebiT.
65
aqtivoba I
mousmineT musikalur fragmentebs kinofilmebidan. romel personaJs
daukav SirebdiT am fragmentebs?
moxerxebuli kriminali, romelic Tavisi gegmebis realizebisTvis ostaturad
iyenebs sxvadasxva niRabs. fantomasis arsenalSia banditebis mTeli gundi uaxlesi
iaraRebiTa da manqanebiT…
musikaluri fragmeti № ------------
... piter parkerisa da adamiani-obobas samyaro erTmaneTs Seejaxa originalur
zRaparSi... adamiani, romelic ostaturad ebrZvis danaSauls, amave dros, is cdilobs
daabalansos Tavisi qaoturi piradi cxovreba da kariera...
musikaluri fragmeti №--------
... stenli ipkinsi, bunebiT keTili, mokrZalebuli adamiani, sanapiroze poulobs
xisgan damzadebul uZveles niRabs. aRmoCndeba, rom niRbis mflobels es nivTi
mwvane feris TaRliTad gadaaqcevs...
musikaluri fragmeti № -----------
aqtivoba II
kvlav mousmineT fragmentebs da gamoTqviT varaudi, romeli fragmenti
niSani miamsgavseT aikons? indeqss? simbolos?
a) SeavseT cxrili.
siuJeturi detalebi filmebidan
fantomasi adamiani
oboba
niRabi
aikoni
indeqsi
simbolo
b) Sedegze gamyvani kiTxvebi:
• Tqveni azriT, romeli musikaluri fragmenti-niSani (musikaluri Tema) iyo
filmis siuJeturi detalis aikoni? axseniT pasuxi
66
• musikis romeli gamomsaxveli xerxi (melodia, ritmi, tembri, registri)
gvaZlevs safuZvels vifiqroT konkretul fragment-niSanze, rom is filmis erT-
erTi siuJeturi detalis aikonia?
• rogor fiqrobT, romeli musikaluri fragmenti-niSani gvixatavs `adamiani
obobas ~ portrets?
• erT-erT fragmentSi gamokveTilia konkretuli eTnikuri musikaluri
ritmebi da intonaciebi. gamoicaniT, romelia?
a) induri; b) laTinuri qveynebis; g) axlo aRmosavleTis.
• daakvirdiT sanoto Canawers, romel fragments ganekuTvneba? aRwereT
sanoto Canaweri, melodia rogori mimarTulebiT moZraobs? mdovrea melodiuri
xazi Tu naxtomiseburi? Tqveni azriT, romeli musikaluri fragmentis sanoto
Canaweria?
• mosmenilTagan ramdeni musikaluri fragmenti-niSani iwyeba aRmavali
svliT? daasaxeleT am fragmentis rigiTi nomeri
• am musikaluri Temebidan, anu fragmenti-niSnebidan romeli nomrebi hgavs
erTmaneTs? ra niSniT miamsgavseT es fragmentebi: melodiuri xazis mimarTulebiT?
msgavsi ritmuli naxatiT? tembrebiT? ganwyobiT? daamateT Tqveni versia
67
• mosmenilTagan ramdeni iyo aikoni? indeqsi? simbolo? axseniT pasuxebi
aqtivoba III
1. moismineT ori fragmenti da musikis mixedviT ganasxvaveT, romeli fragmenti
gadmoscems Semdeg Sinaarss:
a) niRabi policias gaeqca da cdilobs Tavis simReriTa da cekviT policielebis
yuradReba moadunos – fragmenti №
b) fantomasma `siyvarulis eleqsiris~ daxmarebiT fandoris sacolis, elenis
yuradRebis miqceva moaxerxa. elens saqmro daaviwyda... fragmenti №
2. mosmenilTagan erT-erT fragments kupleturi forma aqvs. SeecadeT qvemoT
moyvanili ori sqemidan erTi SeusabamoT simReras:
a) Intro A – A – B – B1– A – A1–B2 – C – A2– D – E – E1 –A –A3…
b) Intro A – B – A – B A – B – B C – D – E …
68
Temis farglebSi dasamuSavebeli sakiTxi
miTologiuri azrovneba XX-XXI saukuneebis musikaSi
cnebebi: musikaluri Tema, ritmuli figuraciebi, rogorc niSani; xmovani niSani/simbolo; melodiuri intonaciebi, rogorc niSani; intervalebi; motivi; fraza.
gakveTili 1719
miTi XXXXI saukuneebis akademiur musikaSi
informacia:
XX-XXI saukuneebSi Seicvala musikaluri azrovneba, Seicvala mxatvrul gamomsaxvelobiTi xerxebi, warmodgenebi imaze, Tu ras unda vuwodoT musika. es cvlilebebi ganapiroba musikalur enaSi axali niSnebis warmoSobam, romelTa arsSi wvdoma SeuZlebelia Tavad kompozitoris miTiTebebis gareSe.
marTlac, XX-XXI saukuneebis kompozitorebis umravlesobas dawerili aqvs uamravi wigni Tu statia, romlebic maTi xedvis, stilis, gamomsaxvelobiTi xerxebis ganmartebas eZRvneba.
Tanamedrove musikalur xelovnebaSi miTis ena gansakuTrebulad aqtualuri gaxda... am periodSi mravali musikaluri stili ganviTarda, axalic Camoyalibda. mravalferovan musikalur mimdinareobebs Tavisi maxasiaTeblebiT gamovarCevT erTimeorisagan. modiT, SevecadoT da gavecnoT Tanamedrove akademiuri musikis mTavar maxasiaTeblebs. ra Tqma unda, es mxolod zogadi maxasiaTeblebia, radgan am musikis siRrmiseuli ganxilvisTvis uamrav filosofiur naSroms unda gavecnoT, rac momavlis saqmea.
aqtivoba
resursi: fragmentebi failidan 17-19 (firebi №1-2-3-4).msvleloba:vidre Tanamedrove akademiur musikaSi miTis rolze isaubrebdnen, maswavlebeli
asmeninebs klass bolo drois yvelaze gamoCenili kompozitorebis nawarmoebebis fragmentebs, romlebSic, vfiqrobT, Tanamedrove musikis sabazo maxasiaTeblebi iCens Tavs.
samuSao rveulebSi amzadeben aseT cxrils. moismenen musikalur fragmentebs da miuweren maxasiaTeblis aRweras im fragmentis nomers, romelSic, maTi azriT, es maxasiaTebeli yvelaze mkafiod iCens Tavs.
69
komentari maswavlebels:
zogadad, Cven mier SemoTavazebuli davalebis umravlesobas erTi swori pasuxi ar aqvs. aq mniSvnelovania, moswavlem yuradRebiT moisminos, mosmenis procesSi amoikiTxos musikis zogadi maxasiaTeblebi, gamoTqvas varaudi da asociaciurad daukavSiros musikas. mTavaria, man axsnas, daasabuTos Tavisi pasuxi.
Tanamedrove akademiuri musikis zogadi maxasiaTeblebi fragmenti №• xmis gamocemis gansxvavebuli xerxebiT miRweuli axali
JReradoba;
• kargad cnobili instrumentebis tembruli; SesaZleblobebis gafarToeba.
№4
• bgeris warmoqmnis speqtris gafarToeba, kerZod, bgeris warmoSobis, misi sixSiris, rxevis, JReradobis, bgeris JReradobis dawyebisa da dasrulebis – yovelive amis sxvadasxva xerxiT gadmocema.
№3
• musikis JReradobis sivrcis, arealis gafarToeba
– erTdroulad JRers audioCanawerica da cocxali musikac.
№1
• droisa da sivrcis SekumSva-gafarToeba sxvadasxva ritmo-intonaciuri paTernebis (dajgufebebis) monacvleobis gziT
№2
kiTxvebi musikis mosmenis Semdgom:
• romeli maxasiaTeblis aRwera gaxda TqvenTvis gasagebi mxolod fragmentis mosmenis Semdeg?
• romeli maxasiTeblis aRwera gaigeT uSualod misi wakiTxvisas, magram ver amoicaniT musikalur fragmentSi?
• romeli musikaluri fragmenti iyo TqvenTvis yvelaze saintereso mosasmeni da misaRebi yovelgvari maxasiaTeblis aRweris gareSe? ratom?
• romeli fragmentis aRqma gagiadvildaT maxasiaTeblis aRweris Semdeg?• ra jgufis instrumentebia am fragmentebSi warmodgenili:
dasartyami;
simebiani;
Casaberi;
eleqtro-instrumentebi.
70
moswavleebis mier mosmenili yvela nawarmoebi dakavSirebulia sxvadasxva miTologiur personaJTan. moswavleebs eZlevaT saSualeba, Seamowmon TavianTi pirvandeli warmodgenebi. amisaTvis ki, maswavlebeli ganmeorebiT moasmeninebs musikalur fragmentebs da sTxovs, konkretul miTologiur personaJebs daukav-
Siron fragmentebi?
kiTxvebi:• musikis ra maxasiaTeblis mixedviT daukavSireT fragmentebi personaJebs?
axseniT, ratom?• es maxasiaTeblebi fragmentebs ra niSnis statuss aniWeben (aikoni, indeqsi,
simbolo)? axseniT, ratom?• musikis ra maxasiaTeblebi iCens Tavs am fragmentebSi? aRniSneT saTanado
maxasiaTeblebi cxrilSi niSniT.
bgera ritmi melodia harmonia forma Janri
• Tqveni azriT, am fragmentebSi romelma maxasiaTeblebma saerTod ar iCina Tavi?
• romelma maxasiaTebelma iCina Tavi yvelaze mkafiod am fragmentebSi? axseniT, ratom?
aqtivoba
mizani: musikis momsenisas gaarkvion, Tu ra rols asrulebs Tanamedrove akademiuri musikis maxasiaTebeli mxatvruli saxis SeqmnaSi; dialogi, msjeloba.
resursi: fragmentebi № 5-6-7-8-9-10.
komentari:
ubrundebian Tanamedrove musikis maxasiaTeblebs da erToblivad arkveven,
Tu ra rols TamaSoben es maxasiaTeblebi mxatvruli saxis SeqmnaSi. amisaTvis,
vfiqrobT, sakmarisi iqneba ganvixiloT erTi nawarmoebi im fragmentebidan,
romlebic wina davalebebSi moismines. erT-erTi iqneba fragmentebi cnobili
Sotlandieli kompozitoris Tea masgreivis (dab. w. 1927) nawarmoebidan ̀ orfevsi~.
71
moswavleebma qvemoT SemoTavazebul teqstSi orfevsis istoriis detalebs
fanqriT miuweron im musikaluri Temis nomeri, romelSic, maTi azriT, aR
werilia konkretuli Sinaarsi.
orfevsi
orfevsi saxelganTqmuli poeti da musikosia firi 6 . misi mRerisa da liraze dakvris magiuri Zala firi 7 TviT uzenaes RmerTebzec saocar gavlenas axdenda. orfevsisTvis yvelaze Zvirfasi misi meuRle evridike iyo firi 5. mas ise Zlier uyvarda evridike, rom misi sikvdilis Semdeg, sasowarkvTilebaSi myofi orfevsi meuRles qvesknelSi gahyva firi 8 da dakvriT qvesknelis RmerTi hadesi moxibla. hadesma uprecedento gadawyvetileba miiRo. man darTo neba evridikes, gahyoloda orfevss cocxalTa samyaroSi. mxolod erTi pirobiT, orfevss ar unda Seexeda meuRlisTvis, vidre isini qvesknelidan ar gavidodnen. magram orfevsma ver gauZlo cdunebas da gzaSi meuRles mainc Sexeda, ris gamoc evridikes kvlav mkvdrebis saufloSi dabruneba mouwia firi 9.
SeniSvna:
a) msmenels Tavad SeuZlia gansazRvros da asociaciuri kavSirebi daamyaros testsa da musikas Soris. aqedan gamomdinare, moswavle Tavisufalia azris gamoTqmis dros, mas evaleba mxolod daasabuTos sakuTari mosazreba, upasuxos kiTxvas, ratom fiqrobs ase.
b) firi № 5-Si JRers musikaluri citata q.v. glukis operidan `orfevsi da
evridike~. imisaTvis, rom moswavles ar gauZneldes T. masgreivis nawarmoebSi gaJRerebuli q.v. glukis musikaluri citatis amocnoba, maswavlebels SeuZlia Tavdapirvelad moasmeninos moswavleebs firi №10, sadac Cawerilia `melodia~ glukis operidan, Semdeg ki sTxovos klass mosmenilTagan Seecadon da amoicnon, Tu sad gaJRerda es musikaluri citata; gaarkvios glukis melodiis ganwyoba, xasiaTi, Tu romel personaJs/personaJis sulier gancdebs ukavSirdeba igi; ra datvirTva aqvs citatis CarTvas T. masgreivis nawarmoebSi... amisaTvis musikis araerTjeradi gaJRereba iqneba saWiro.
kiTxvebi:
• romel fragmentebSi gaJRerda eleqtroefeqtebi? daasaxeleT nomrebi;
• Tqveni azriT, ra Sinaarsobrivi datvirTva aqvT am eleqtroefeqtebs
musikaSi?
• romel fragmentSi JRers erTgvari dialogi or instruments Soris?
• romel fragmentSi JRers citata XVIII saukunis kompozitoris q.v. glukis
operidan `orfevsi da evridike~? moismineT am nawarmoebis fragmenti;
72
• rogor fiqrobT, ra Sinaarsobrivi datvirTva SeiZleba hqondes am musikalur
citatas?
• romel nomer fragmentSi ismis fleitis mier uCveulo teqnikiT gaJRerebuli
bgerebis daRmavali svla? Tqveni azriT, ra Sinaarsobrivi datvrTva aqvs am daRmaval
svlas?
• Tanamedrove musikis romel maxasiaTebels ukavSirdeba yvela es mxatvruli
xerxi?
zustad imave meTodiT mouwevT moswavleebs damoukideblad Seasrulon
kompleqsuri davaleba. moismenen fragmentebs XX saukunis gamoCenili italieli
kompozitoris salvatore Sarinos (dab. w. 1947) nawarmoebidan `hermesi~. her-
mesisadmi miZRvnil teqstSi mocemuli TiToeuli maxasiaTeblis Semdeg, miTiTebul
adgilze Caweron im fragmentis nomeri, romelic, maTi varaudiT, ganasaxierebs
konkretul Sinaarss.
resursi: firebi № 11-12-13-14
komentari:
imisaTvis, rom zogadad, moswavlem upasuxos dasmul kiTxvebs, maswavlebelma TiToeuli SekiTxvis gasaazreblad unda gaaJReros fragmentebi, rac araerTgzis mouwevs. kiTxvebi ar aris martivi, isini dafiqrebas saWiroebs, Tumca erTi swori pasuxic ar arsebobs. aq moswavlis warmosaxvaze, mis SegrZnebebsa da aRqmaze dayrdnobiT unda moxdes azris dasabuTeba.
73
kompleqsuri davaleba №4
(mimarTuleba: musikis gageba konteqstSi da interpretacia)
gvari, saxeli
TariRi:
Sefasebis rubrikebi (ras vafasebT?)
saubrobs imis Sesaxeb, Tu rogor gadmoicema miTologiuri siuJeti
Tanamedrove musikaSi;
amoicnobs Tanamedrove musikis gamomsaxvel xerxebSi miTologiuri
niSnis statuss;
saubrobs imis Sesaxeb, Tu rogor gamoiyenos Tanamedrove musikis
gamomsaxveli xerxebi miTologiuri niSnebis gadmosacemad.
davalebis piroba: musikaluri fragmentebis mosmenis Semdgom SeasruleT
aqtivobebi, xolo Semdeg gaamzadeT videowardgena.
moismeneT fragmentebi XX saukunis gamoCenili italieli kompozitoris
s. Sarinos nawarmoebidan `hermesi~. hermesisadmi miZRvnil teqstSi mocemuli
TiToeuli maxasiaTeblis Semdeg miTiTebul adgilze CawereT am fragmentis nomeri,
romelic, Tqveni varaudiT, ganasaxierebs konkretul Sinaarss.
aqtivoba Ihermesi
hermesi erTi mdgomareobidan sxva mdgomareobaSi gadasvlis (trasformaciis)
RmerTia. aqedan gamomdinare, igi erTdroulad vaWrobisa da sxvadasxva spekulaciis
mfarvelia _____ , radgan yvela es saqmianoba ukavSirdeba gacvlas, sagnis
gadacemas erTi xelidan meoreSi. igi agreTve aris mZleosnobis mfarveli _____,
radgan orTabrZolis dros xdeba energiebis gacvla. dabolos, hermesi aris
cocxalTa ______ da gardacvlilTa _____ samyaroebs Soris Suamavali,
radgan erTi samyarodan meoreSi gadasvlis dros xdeba transformacia.
aqtivoba II• Tqveni azriT, romel fragmentSi ismis e. w. civi, utembro xma? daasaxeleT
fragmentis nomeri
• personaJis romel daxasiaTebas daukavSireT es fragmenti da ratom?
• romel fragmentSi ismis instrumentis swrafi tembraluri cvlilebebi?
74
• teqstSi mocemul romel maxasiaTebels mogagonebT es tembraluri cvli-
lebebi?
• rogor aRwerdiT xmis im tembralur Seferilobas, romelic Tqven vaWrobas
da spekulacias daukavSireT?
• ra statusis niSnebs daukavSirebdiT TiToeul fragments – aikons, indeqss
Tu simbolos?
• Tanamedrove musikis romel maxasiaTebels ukavSirdeba yvela es mxatvruli
xerxi?
aqtivoba III gaamzadeT videoprezentacia, sadac imsjelebT:• rogor gadmoicema miTologiuri siuJeti Tanamedrove akademiur musikaSi;
• ra niSnebiT gadmoicema musikaSi miTis arsi (saubrisas leqsikaSi gamoiyeneT musikaluri cnebebi – musikis gamomsaxveli xerxebi);
• imsjeleT, rogor amoicaniT sxvadasxva niSnis Sinaarsobrivi datvirTva.
75
gakveTili 20-24miTi da progresuli roki
aqtivoba
mizani: progresuli rokisa da miTis zogad maxasiaTeblebs Soris asociaciuri kavSirebis damyareba varaudebis gamoTqmiT.
resursi: saxelmZRvanelo.msvleloba:vidre prog. rokis JanrSi miTis rolze isaubrebdnen, moswavleebi Seasruleben
aseT davalebas:
moswavleebma unda daamyaron asociaciuri kavSirebi prog-rokisa da miTis maxasiaTeblebs Soris. gaamzadeben cxrils da prog-rokis maxasiaTeblebis gaswvriv daweren miTis maxasiaTeblis literas. SesaZlebelia prog-rokis erTsa da imave maxasiaTebels Seesabamebodes miTis ramdenime maxasiaTebeli. unda aRiniSnos, rom ar arsebobs erTi swori pasuxi, Sesabamisad, qvemoT gTavazobT savaraudo pasuxebs.
miTis maxasiaTeblebi
a) garkveuli niSnebiT azris gadmocema – miTSi TiToeuli detali (iqneba es adamiani, cxoveli Tu raime nivTi) niSnis msgavsad garkveuli Sinaarsis matarebelia. am Sinaarsis amokiTxvas sulierad cxovrebiseuli gamocdileba sWirdeba;
b) miTis sinkretuloba – azris, warmodgenebis gamoxatvis gansxvavebuli xerxebis erToblioba (teqstisa da ritualis erToblioba);g) miTSi Serwymulia fantastika da realoba – realuri da fantasmagoriuli Tanaarseboba.
prog-rokis maxasiaTeblebi miTis maxasiaTeblebis
literaI. rifi – igi SeiZleba iyos warmodgenili raime ritmuli figuraciis an melodiuri svliT (fraziT), an harmoniuli Tanmimdevrobis saxiT, an am samive komponentis erTobliobiT, romelic mravaljer meordeba (ostinato);
g)
II. rokisTvis aratradiciuli melodiuri da harmoniuli svlebi; rTuli, cvalebadi ritmi;
b) a)
III. rokisTvis naklebad damaxasiaTebeli instrumentebis gamoyeneba (fleita, fortepiano, eleqtroorgani, sxvadasxva xalxis eTnikuri dasartyami sakravebi; zogjer orkestrisa da gundis CarTva);
a) g)
76
IV. maRali saSemsruleblo teqnika; a) g) V. axali JReradobis miRweva – sxvadasxva xmovani efeqtis gamoyeneba;
g)
VI. kompoziciebSi klasikuri an jazuri musikis elementebis Setana.
a)
kiTxvebi:• xom ar gagiZneldaT asociaciuri kavSirebis damyareba miTisa da prog. rokis
maxasiaTeblebs Soris? • iyo Tu ara miTis iseTi maxasiaTebeli, romelsac Tqven prog – rokis ramdenime
maxasiaTebels daukavSireT?• iyo Tu ara miTis iseTi maxasiaTebeli, romelsac Tqven prog. rokis mxolod
erTaderT maxasiaTebels daukavSireT?
aqtivoba
mizani: progresuli rokisa da miTis maxasiaTeblebis asociaciurad dakavSireba
musikalur frgmentebTan.
resursi: musikaluri fragmentebi ganTavsebulia folderSi 20-24 (firebi №
1-2-3-4-5-6)1
avseben cxrils, romlis striqonebSi Camowerilia prog. rokis Tvisebebis
romauli aRniSvnebi, xolo svetebSi moTavsebulia miTis maxasiaTeblebis
aRmniSvneli literebi.
moismineT musikaluri fragmentebi da SeecadeT aseve asociaciurad
daukavSiroT isini prog. rokisa da miTis maxasiaTeblebs. mosmenili fragmentis
rigiTi nomeri CasviT miTis saTanado maxasiaTeblis striqonisa da saTanado
prog. rokis maxasiaTeblis svetis gadakveTaze ganlagebul ujraSi.
a) b) g)I #3 #5
II #2
III #4 #1
IV #5
V
VI
1 Cven mier SemoTavazebuli eleqtronuli resursis folderSi maswavlebels vTavazobT firebs # 7-8-9. es aris kompoziciebi (Syberiankhatry, The Solid Time, And You, And I) rok-jgufis YES-is albomidan. aRniSnuli resursi maswavlebels SeuZlia gamoiyenos, rogorc damatebiTi masala da moswavleebs sakiTxis ganmtkicebis mizniT, misces davaleba miTisa da prog-rokis maxasiaTeblebs asociaciurad daukavSiron.
77
upasuxeT kiTxvebs:
• musikaluri fragmentebis mosmenis Semdeg, rames SecvlidiT pirvel savarjiSoSi miRebul pasuxebSi?
• romeli musikaluri fragmentis JReradoba mogeCvenaT ucnaurad, uCveulod?
romeli musikaluri maxasiaTebeli sZens am fragments amgvar JReradobas?
• Tu SeZlebT taSiT ahyveT meore fragmentSi gaJRerebul ritmul naxazs.
• rogor fiqrobT, ratom gagiZneldaT ritmis taSiT Sesruleba?• romel musikalur fragmentSi JRerda rok-musikisTvis aratradiciuli
sakravebi/tembrebi (fleita, fortepiano, vibrofoni)?
• romelma musikalurma fragmentma moaxdina Tqvenze STabeWdileba Tavisi
maRali saSemsruleblo teqnikiT?
• romel fragmentSi gaJRerda gansxvavebuli xmovani efeqti?
• romel fragmentSi SeigrZeniT fantastikisa da realobis Serwyma?
• musikis romeli gamomsaxveli xerxebiT iqmneba fantastikuri samyaro
(isaubreT registrze, tembrze).
komentari: gakveTilebze moswavleebs vasmeninebT fragmentebs ori sxvadasxva albomidan.
orive alboms safuZvlad udevs Zveli berZeni poetis, homerosis amave saxelwodebis epikuri poema `odisevsi~.
prog. rokis jgufebis mier Cawerili albomebi xSirad Seicavs detalur broSurebs an plakatebs, romlebic albomis koncefcias erTgvarad agrZeleben. moswavleebs vTavazobT, daakvirdnen am albomebis ydebs. upasuxon kiTxvas, garekanis romel ilustraciaSi ufro aSkarad aris gadmocemuli miTisTvis damaxasiaTebeli fantastikuri (irealuri) samyaro? gamoTqvan varaudi, ramdenad
asaxavs TiToeuli naxati albomis koncefcias?
informacia:
konceftualuri albomi – Caweris popularuli formaa da dRemde
gamoiyeneba msoflioSi, Tumca, yvelaze didi raodenobiT XX saukunis 70-ian
wlebSi Caiwera.
xSirad konceftualuri albomSi Sedis erTnairi siuJetis mqone simRerebis
cikli. es ganasxvavebs mas Cveulebrivi tradiciuli albomisgan.
78
mosmenilTagan pirveli albomi ekuTvnis prog. rokis erT-erT TvalsaCino italiur jgufs `Syndone~, xolo meore – amerikuli prog. metalis (rokis qveJanri) jgufs `Symphony X~.
ganmeorebiT asmeninebs klass fragmentebs am ori albomidan. moswavleebma unda
da amoicnon es jgufebi JReradobis mixedviT. saTanado ujraSi ai, √ es niSani Casvan.
bunebrivia, moswavleebma am SemTxvevaSic unda ivaraudon da SeZlebisdagvarad
gansaxvavon prog-rokisa da prog-metalis nimuSebi.
a) b) g) d) e) v)Symphony X Syndone
aRniSneT `+~iT swori, xolo `~ iT araswori debulebebi:
• prog. metalis jgufebSi mTavari aqcenti keTdeba eleqtrogitarebis
gaZlierebul (sxvadasxva eleqtro Tu cifruli mowyobilobebis meSveobiT)
JReradobaze – sworia
• prog. rokSi aqtiurad gamoiyeneba eleqtro organi, rac metalisTvis
naklebad damaxasiaTebelia – sworia
• prog. metalisTvis damaxasiaTebelia romantiuli mSvidi baladebi – ar
aris swori
• prog. rokSi xSirad iyeneben cifrul dramebs (eleqtro dasartyamebs) – ar
aris swori
• progmetalSi kompoziciebi xSirad swraf tempSi sruldeba, ris gamoc
musikoss urTulesi ritmuli figuraciebis Zalian swrafad Sesruleba uwevs. es
musikosisgan did ostatobas iTxovs – sworia prog. roki gansakuTrebulad agresiuli, mZime JReradobiT gamoirCeva – ar
aris swori
• progmetals axasiaTebs gadametebuli maRalfardovaneba, emociurobis
forsireba, erTgvari paTetikuroba,rac axasiaTebs ̀ fentezis~ Janris nawarmoebebs.
amiT aixsneba prog-metalis jgufebis `fentezis~ Janrisadmi interesi
gaeciT pasuxi kiTxvebs:
• rogor daaxasiaTebdiT jgufis `Syndone~-s kompoziciebis JReradobas?
• ramdenad axlobelia es musika TqvenTvis? rogor axsnidiT amas?
• Tqveni azriT, ramdeni araswori debuleba iyo warmodgenili Sesrulebul
davalebaSi? imsjeleT amis Sesaxeb klasSi;
• rogor fiqrobT, ratom hqvia mimarTulebas metali?
• Tqveni azriT, homerosis `odiseas~ Tematika romelma Janrma metad mkafiod
gamoxata prog. rokma Tu prog. metalma?
• moismineT kompozicia `odisevsi~ Symphon X-is albomidan – ramdenad
gamoxatavs am personaJis mxatvrul saxes?
79
• isaubreT kompoziciaze `penelope~ ~Syndone”s albomidan;
• SeadareT prog- rokis da prog- metalis Canaweris grafikul gamosaxulebebs
da amoicaniT, romeli gamosaxuleba romeli ansamblis Canawers asaxavs? (aRniSneT
~SX” prog-metali, xolo ~S” prog-roki
– swori pasuxi S
– swori pasuxi SX
aqtivoba
mizani: siuJeturi svlebis dakavSireba musikalur fragmentebTan da dasabuTeba Tu ratom, musikis romelma gamomsaxvelma xerxma miuTiTa msmenels aRniSnuli kavSirisken.
resursi: fragmentebi jgufi Syndone-s albomidan `odisevsi~- –firebi №1-2-6
msvleloba
maswavlebeli asmeninebs klass fragmentebs jgufi Syndone-s albomidan `odisevsi~. sTxovs, amoicnon saxelmZRvaneloSi xazgasmuli siuJeturi svlebidan romeli Seesabameba konkretul fragments. ujraSi fanqriT Caweren fragmentis rigiT nomers.
a) `gviambe muzav, im mravaltanjuli kacis ambavi, vinc bevri ixetiala mas Semdeg, rac troas wminda cixesimagre daaqcia, vinc mravali qalaqi Semoiara da Seicno xalxis zne-Cveulebani~ (homerosi `odisevsi~) – saubaria odisevsze, firi №1.
b) `zevsis naSiero, mraval WirTamTmeno mamro! raki aRar iSli gamgzavrebas samSoblosaken, damilocnixar, mSvidobiT iare! rom icode, ra Znelbedoba SegaWirvebs Sinisaken miqceuls, aq darCebodi da ukvdavebas eziarebodi. magram guli mamulisaken migiwevs, iq, sadac Seni maradsanatreli penelope gelodeba~1 (homerosi `odisevsi~) – saubaria penelopeze, firi №6.
g) `miambe, ra dReSia odisevsis daberebuli ded-mama, jer kidev Wvreten wuTisoflis mzes Tu hadesis2 bWeebTan daides bina?~ (homerosi – `odisevsi~) –igulisxmeba hadesi, firi № 2.
1 iTakis mefe, odisevsi, troas omis Semdeg saxlSi dabrunebas lamobs. olimpos
RmerTi, poseidoni ki mas xels uSlis. arada, odisevss misi meuRle, penelope
mouTmenlad elis.. 2 hadesi – qvesknelis meufisa da xSirad TviT qvesknelis samefos saxeli.
80
SeniSvna:
am firebs maswavlebeli ra TanmimdevrobiTac moasmeninebs, zustad is rigiTi nomeri unda daafiqsiron moswavleebma, magaliTad, Tu pirvel nomrad moasmeninebs penelopes firs, romelic resursebis folderSi meeqvse nomrad aris miTiTebuli, moswavleebi №1-s daafiqsireben teqstis Sesabamis ujraSi da ase danarCeni.
kiTxvebi:• romeli fragmenti SeurCieT penelopes molodins? musikis romelma
gamomsaxvelma xerxma, saSualebam gikarnaxaT, rom es penelopes grZnobebisa da gancdebis gamomsaxveli musikaluri daxasiaTebaa? isaubreT melodiaze, harmoniaze, tembrebze;
• romel fragmentSi SeigrZeniT flamenkos stilis vokali, romelic gadadis melodiur da amavdroulad romantikul safortepiano soloSi, es ukanaskneli ki gadaizrdeba vokalisa da fortepianos duetSi fleitis fonze – saubaria penelopeze, firi №6.
• Tqveni azriT, es aikonia, indeqsi Tu simbolo? daasabuTeT pasuxi;
• daaxasiaTeT fragmenti, romelic hadesis samefos ganasaxierebs, isaubreT, rogori registris bgerebi sWarbobs?
• rogor fiqrobT, fragmenti, saxelwodebiT Ade (hadesi) kupletur formaSia? ratom fiqrobT ase?
• moismineT fragmenti, saxelwodebiT Ade da gansazRvreT, romeli sqema Seesabameba mosmenils:
a) Intro – A-A-B- improvisation C- C – Intro; b) A-B-C- A.
am davalebis Sesasruleblad aqcenti gakeTdeba mosmenili musikaluri fragmentebis erT-erT maxasiaTebelze, emociur daZabulobaze.
maswavlebeli asmeninebs musikalur fragmentebs da sTxovs moswavleebs daalagon fragmentebi imis mixedviT, Tu romeli metad emociurad daZabulia. daiwyon im fragmentiT, romelic naklebad daZabulia (№ 1), bolo (№5) iyos is, romelic msmenels daZabuli emociebiT muxtavs. TiToeuli fragmentis saTaurs miusadagon saTanado nomeri. musikaluri fragmentebi gaJRerdeba im TanmimdevrobiT, ra TanmimdevrobiTac aris CamoTvlili maTi saTaurebi (avseben cxrils).
SeniSvna: SesaZloa, moswavleTa garkveulma nawilma kriteriumad miiCnios musikis tempi da SedarebiT naklebad daZabul fragmentad SearCios kompozicia neli tempiT, amgvarad, #1 da #2 mianiWos fragmetebs saTauriT Ade (hadesi) da Penelop (penelope), Tumca, meore mxriv, es kompoziciebi emociurad sakmaod datvirTulia.
Cven mier warmodgenil savaraudo pasuxebSi ki vixelmZRvaneleT albomis, „odisevsis“, TiToeuli kompoziciis siuJeturi detalisTvis damaxasiaTebeli emociuri simZafriT (magaliTad, kompoziciaSi Ade saubaria odisevsis moxuc ded-mamaze, romelTac Svilis lodinSi, SesaZloa „hadesis bWeebTan daides bina“; kompoziciaSi Penelop aRwerilia odisevsis meuRlis, penelopes, sulieri gancdebi, igi mravali wlis manZilze eloda qmars da a.S.) da am kompoziciebs mivaniWeT #4 da #5 (rogorc Zlieri emociiT damuxtuli musika).
81
Penelop (penelope) №4Invocazione Alla Musa (mimarTva muzas) №1King of Terrors (teroris mefe) №3Odyssey (odisevsi) №2Ade (hadesi) №5
Sesrulebuli davalebis ganzogadeba: maswavlebeli sTxovs moswavleebs axsnan, Tu ratom Seasrules ase es davaleba:
• miTis romel maxasiaTebels daukavSirebdiT fragments, romelsac Tqven miuwereT №1?
miTis romel maxasiaTebels daukavSirebdiT fragments, romelsac Tqven miuwereT № 5?
gakveTili 25-30ra aris rifi?
prog-metal kompoziciebis erT-erTi mniSvnelovani maxasiaTebelia agreTve e.w.
rifi, romelic Cven SegviZlia erTgvar musikalur niSnad miviCnioT. rifi ritualis
xmovani niSnis musikalur analogiad SegviZlia ganvixiloT. mas rok-kompoziciebSi
musikaluri azris ganvrcobaSi umniSvnelovanesi adgili ukavia.
informacia:
rifi aris mokle ritmuli/melodiuri/harmoniuli figuracia/fraza,
romlis Sesruleba rokjgufSi eniWeba ritm-seqciis ramdenime instruments an
solo sakravs. rifi kompozicias energiasa da aRfrTovanebas hmatebs. simReris
dasawyisSi gaJRerebuli rifi SesaZlebelia ganvixiloT, rogorc pirveladi
motivi/melodia, romelic msmenelis mexsierebaSi rCeba (advilad amosacnobi da
dasamaxsovrebelia).
moswavleebi saxelmZRvaneloSi aTvaliereben sanoto magaliTs:• daakvirdiT am sanoto magaliTebs, SeecadeT SeasruloT;
• Tqveni azriT, ramdeni rifia aq warmodgenili?• daakvirdiT sanoto Canawers/SeasruleT es fragmenti, ramden muxlad
SeiZleba daiyos es rifi? • es muxlebi Tanabaria Tu araTanabari?• pirveli muxli rogori grZliobis bgerebs Seicavs? meore?
82
• am motivebis Sesrulebas ritm-seqciis romel sakravs daakisrebdiT:
a) ritm-gitaras b) bas gitaras g) solo gitaras d) drams e) Tqveni versia;
• SeiZleba vTqvaT, rom rifi martivad amosacnobi iqneba Sesrulebis procesSi? ra niSniT SeiZleba misi amocnoba?
gavecnoT kidev erT konceptualur alboms. amjerad es gaxlavT prog- metalis
mimdinareobis warmomadgenlis ̀ Symphony X~is albomi ̀ New Mythology Suite~. rogorc
saTauridan Cans, esec Zveli miTologiuri saxeebis axleburi wakiTxvaa. am albomSi
gamoyenebulia ori miTologiuri saxe: miTologiuri saxelmwifo atlantida da
Zvelegvipturi horoskopi.
maswavlebeli moasmeninebs sam fragments am albomidan (firebi №123) da
samidan erT-erTi unda Seusabamon qvemoT moyvanil sqemas, Tumca, vidre musikas
moismenen, daaTvalieron, aRweron vizualurad musikaluri fragmentis sqematuri
gamosaxuleba da upasuxon kiTxvebs:
a
a a
A riff
D riff D riff
C riff C riff
Solo rythm guitar Solo rythm guitar
A riff B riff B riff
a aa a ab
b b
b bb b b #
• ramdeni rifia am sqemaSi?• ramdeni gansxvavebuli rifia am sqemaSi?• rogor fiqrobT, es rifebi erTi da imave zomisaa, Tu sxvadasxva?
• romeli rifi iyofa or araTanabar muxlad?
• romeli rifi Sedgeba mxolod erTi muxlisgan ?
maswavlebeli sTxovs moswavleebs SeZlebisdagvarad am sqemis amocnobas
musikalur fragmentebs Soris. moswavleebma unda Caweron gaJRerebuli fragmentis
nomeri sqemis cariel ujraSi – swori pasuxia firi № 3.
83
kiTxvebi:
• romeli fragmenti SeusabameT ganxilul sqemas? imsjeleT, ratom fiqrobT
ase;
• mosmenilTagan romeli fragmenti iyofa or kontrastul nawilad? firi №1• rogor aris miRweuli es kontrastuloba?• romeli fragmenti gamoirCeva gansakuTrebuli dinamikurobiT?• rogor aris miRweuli es dinamikuroba?• C riff ritm-seqciiT sruldeba. ra instrumentebia am ritm-seqciaSi? SearCieT
swori pasuxi: dasartyami da bas gitara;
bas gitara da klaviSebiani;
dasartyami, bas gitara, klaviSebiani;
dasartyami, klaviSebiani;
moswavleebis mier mosmenil №1, №2, №3 fragmentebSi yvela rifi garkveuli
Sinaarsis gadmocemas emsaxureba. vTavazobT am rifebis interpretaciis Cveneul
versias. yuradRebiT gaecnon, Semdeg ganmeorebiT moisminon musika da moswavleebma
SeZlebisdagvarad miusadagon fragmentebi.
a)am fragments rifebis kontrastuli ritmuli cvlilebebi
gansakuTrebul daZabulobas sZens, rac samyaroSi umZimesi kataklizmis moaxloebis SegrZnebas tovebs
#1
b)aq warmdgenili rifebi qmnian gansakuTrebul ganwyobas,
romelic TiTqosda mniSvnelovan sakiTxebze dafiqrebisken gibiZgebs
#3
g)aq warmodgenili rifebi ukidegano samyaros SegrZnebas
gvitovebs#2
ganzogadeba:
• ramdenad exmianeba Cven mier SemoTavazebuli interpretacia Tqvens
SegrZnebebs?
• romeli interpretaciaa TqvenTvis yvelaze naklebad misaRebi? ratom?
SeZlebT interpretaciis Tqveni versia SemogvTavazoT?
• musikis ra maxasiaTeblebma gikarnaxaT interpretaciis Tqveneburi versia?
(ritmi, melodia, harmonia, tembri);
• romeli rifi mogewonaT Tqven yvelaze metad? ratom?
• gadaxedeT siuJets, romlis mixedviT iyo Seqmnili albomis kompoziciebi.
Tqveni azriT, siuJetis romeli detalis simbolo SeiZleba iyos zemoT ganxiluli
sqemis A Riff ? Tqveni versia cxrilSi moniSneT ai, am niSniT;
• ra asociacias iwvevs TqvenSi es rifi?
84
• ZiriTadad riT aris warmodgenili rifebi?
melodiiT;
ritmiT;
harmoniiT.
siuJeturi detalebi A Riff
maRalganviTarebulma, kosmiuri gonebiT gasxivosnebulma da zebunebrivi energiiT damuxtulma zeadamianTa rasam atlantidis civilizacia Seqmna. atlantebis winamZRvari diadi ptax-xnemu gaxldaT.
#1
atlantebi diadma ideam Seipyro – axali arsebebis Seqmna, maTi dedamiwaze dasaxleba da amiT sakuTari Zalis warmoCena. magram, rogorc yvela ampartavnobiT nakarnaxevma saqmem, am Canafiqrmac savalalo Sedegi gamoiRo. Seiqmna saSineli arsebebi, romlebic Semzaravi sisastikiT gamoirCeodnen. yvelaze Semzaravi ki, montu-sexmeti maTi winamZRvari gaxda. atlantebma es saSineli arsebebi atlantididan gandevnes.
magram atlantebi xvdebodnen, rom konfliqti mwifdeboda da WeS-
maritebis qalRmerTs maats Seevedrnen, raTa mas dedamiwaze wonasworobis matarebeli Ze gamoegzavna.
#3
dedamiwaze sikeTisa da borotebis balansi dairRva. es wyevlasaviT daedo kacobriobis yvela Taobas. #2
85
kompleqsuri davaleba №5
mimarTuleba: SemoqmedebiToba da praqtika.
gvari, saxeli
TariRi:
Sefasebis rubrikebi (ras vafasebT?)
davalebis piroba:
programaSi Audasity daWeriT Sampl-ebad musikaluri fragmenti da programaSi
LMMS kompoziciurad iseTi forma mieciT, rom SesaZlebeli iyos am fragmentis
`singlad~ warmoCena.
damxmare informacia:
Tqven gaecaniT prog. rokis zogadi maxasiaTeblebis arasrul CamonaTvals,
Tumca, araferi gviTqvams erT-erT mTavar maxasiaTebelze: kompoziciebis
xangrZlivobaze, romelic xSirad 20 wuTsac ki aRemateba, es, erTi mxriv, musikaluri
enis garTulebas da, rac mTavaria, musikisTvis rTuli, mravalmniSvnelovani
Sinaarsis miniWebas iTxovs. swored amitom mimarTavs prog. rokis mimarTulebis
bevri jgufi Tavis kompoziciebSi miTologiur siuJetebs.
meore mxriv ki, musikaluri formis sirTule – ramdenime nawilisgan Semdgari
grZeli kompoziciebi – aris mizezi imis rom prog. rokis kompoziciebi ver monaw-
ileobs pop simRerebis reitingebSi. Tumca, musikosebi xSirad, simReris `singla-
d~gadmocemisTvis mimarTaven specialur xerxs – amokleben simReras, rac saSuale-
bas iZleva televiziis saSualebiT moxdes klipis an singlis demonstrireba.
musikaSi singli aris erTi an meti gansxvavebuli simReris mcire moculobis Canaweri.
aqtivoba
maswavleblis mier SemoTavazebuli erT-erTi nomeri prog. rokis albomidan,
romelic didi moculobis gamo pop simRerebis `reitingSi~ ver miiRebs am saxiT
monawileobas, SeecadeT SeamokloT (programaSi Audiosity daWeriT Sampl-ebad) da
kompoziciurad iseTi forma misceT, rom SesaZlebeli iyos am fragmentis ̀ singlad~
warmoCena. muSaobis procesSi gaiTvaliswineT, rom kompozicias kupleturi forma
mianiWoT da aseT sqemas Seesabamebodes:
RIFF A – A – B – C
86
kompleqsuri davaleba №6
mimarTuleba: musikis gageba konteqstSi da interpretacia
gvari, saxeli
TariRi:
Sefasebis rubrikebi (ras vafasebT?)
amoicnobs miTologiur siuJetze Seqmnili prog. rokis kompoziciebSi
akademiuri musikis citatebs;
msjelobs Tu ra niSnebiT gadmoicema progresul rokSi miTis arsi.
msjelobs, ra statusebi eniWeba sxvadasxva niSans progresul rokSi da rogor
amoicnos TiToeuli niSnis statusi.
informacia:
vidre gansaxilveli miTis siuJetur detalebs gavecnobodeT, SevaCeroT
Cveni yuradReba prog-rokis kidev erT maxasiaTebelze, romliTac gansakuTrebiT
prog. metalis kompoziciebi gamoirCeva. saubaria akademiuri musikis citatebis
gamoyenebaze.
jgufi ̀ Symphony X” ar aris gamonaklisi am TvalsazrisiT. jgufis konceptualur
albomSi akademiuri musikis citatebi oTxi klasikosi kompozitoris – juzepe
verdis (XIX s.), iohan sebastian baxis (XVII s.), volfgang amadeus mocartis
(XVIII s.) da bela bartokis (XIX s.) nawarmoebebidan aqvs gamoyenebuli. es citatebi
konceptualur albomSi yvelaze dramatuli siuJeturi svlebis gadmocemas
emsaxureba.
aqtivoba I
mousmineT am citatebis klasikur nimuSebs da asociaciurad daukavSireT,
miusadageT es musikaluri fragmentebi saTanado siuJetur svlebs. fragmentis
litera CawereT cxrilis marcxena grafaSi.
a) iohan sebastian baxi – koncerti klavesinisTvis N1;
b) bela bartoki – koncerti orkestrisTvis;
g) juzepe verdi – rekviemi (Dies Irae);d) volfgang amadeus mocarti – Lacrimosa (rekviemi).
87
musikaluri fragmentis
litera
siuJeturi detalebi fragmenti № kompoziciidan
`New Mythology~
es aris ambavi imisa, Tu rogor dairRva wonasworoba borotebasa da sikeTes Soris diadi civilizaciis, atlantidis damaarseblebis ampartavnebis gamo
RmerTi ras taZris uzenaesma mRvdelmTavarma ptax-xnemum Tavisi uSreti energiiT Seqmna arseba, romelic misi sulis bnel mxared gadaiqca. mas saxelad montu-sexmeti daerqva. swored maSin gamoeyo sinaTles wyvdiadi
daiwyo brZola sinaTlesa da wyvdiads Soris. montu-sexmetma WeSmaritebis qalRmerTis maatis Svili mokla da amiT samyaros Zalaufleba xelSi Caigdo. amieridan samyaroSi wyvdiadi gabatonda.
maS ase, wonasworoba darRveulia da amis Sedegi momaval civilizaciebzec airekleba. igi kacobriobis yvela Taobaze moaxdens gavlenas da bevr ubedurebas moutans.
aqtivoba II
axla ki gamoicaniT es fragmentebi albomis `New Mythology~ kompoziciebis
fragmentebSi da miuwereT saTanado siuJeturi svlebis gverdiT marjvena ujrebSi
maTi nomrebi.
gaeciT pasuxi kiTxvebs:
• romeli versia mogeCvenaT ufro dramatulad, metad STambeWdavad? ratom?
• romeli klasikuri nawarmoebis citatam ~Symphony X” -is SesrulebiT yvelaze
gansxvavebulad gaiJRera? ram ganapiroba es gansxvaveba?
88
• iyo iseTi fragmenti, romlis klasikuri da metalis versiebi sxvadasxva
siuJetur svlas miusadageT? xom ver axsnidiT, ratom?
• iyo iseTi fragmenti, romlis erT-erTi versia arc erT siuJetur svlas ar
miusadageT? Tu iyo, ratom moxda ase?
• yvelaze dramatulad romeli siuJeturi svla mogeCvenaT?
• klasikuri fragmentebidan romeli miiCnieT emociurad yvelaze gawonaswo-
rebulad? ratom? miuTiTeT maxasiaTeblebi
aqtivoba III
mas Semdeg, rac daasrulebT dasmul kiTxvebze pasuxis gacemas, CawereT
videofiri, sadac isaubrebT, imsjelebT:
• riT iyo saintereso aRniSnuli davalebis Sesruleba?
• ra gaigeT axali? riT iyo saintereso aRniSnuli kompozicia?
89
II Tavi – musika sazogadoebaSi da sazogadoeba musikaSi
Tema: piraduli da sazogadoebrivi musikaSiT
emat
ur
i bl
oki
:: mu
sika
saz
og
ado
ebaS
i d
a sa
zo
gad
oeb
a mu
sika
Si
Tem
a:: s
oc
ial
ur
i ka
tak
liz
mebi
mu
sika
Si
saaTebis
savar
audo
rao
denoba
- 1
0 saaT
i T
emas
Tan
dak
avS
ireb
ul
i mk
vid
ri
war
mod
gen
ebi::
• samyar
oSi
momxdar
i bu
nebr
ivi da so
cialuri katakliz
mebi
musikaSic
aisaxeba;
•
globaluri katakliz
mebi
musikaSi
, rogo
rc
xel
ovnebis
sxva dar
gebSi an
lit
erat
uraSi,
xSirad
SeiZl
eba
erTeu
li SemT
xvevebis
, katastrofebis
war
moCeniT
iyo
s asaxuli;
•
musikaSi
, rogo
rc
xel
ovnebis
sxva dar
gebSi an
lit
erat
uraSi,
erTeu
li katastrofa SeiZleba iyos
asaxu
li misi
ubr
alo
aRweriT
(bgerwera)
, kat
astrofis
dros an
mis
Semdeg
dau
flebuli ganc
debis
gad
mocemiT
(emo
ciu
ri kavSir
i); simbo
loebiT
(Sef
aseba)
; •
katastrofis
aRsawerad
an mis dros dau
flebuli ganc
demis
gad
mosacemd
kompozit
orebi,
xSir
SemTxvevaSi,
msxvil
musikalur
formebs
mimar
Taven
, rogo
ric
aa kantat
a, orat
oria
, simfonia;
•
katastrofis
Semdeg
adamianis Sinagani
mdgo
mareo
bis gadmo
cema,
ukve Camo
Tvl
ili msxvil
i formebis garda,
kompozit
orebi
mimarTaven
sasimRer
o Janrebs,
gospel
s, himnebs
da a.S.
; •
katastrofis
sombolurad
gad
mosacemad
iyeneben sxvadasxva Janris
maxasiaTeblebs,
iseTebis
, rogo
ric
aa, mag
., rekviemi da
sxv.
Tem
is f
arg
leb
Si
das
amu
Sav
ebel
i sa
kiT
xi
1. katakliz
miT
gamowveu
li ganc
debi akad
emiu
r musikaSi
; 2.
katakliz
miT
gamowveu
li ganc
debi po
pular
ul
musikaSi
.
Tem
is f
arg
leb
Si
das
amu
Sav
ebel
i qv
ecne
bebi
::
1.
rit
mi -
rit
mis saxeobebi
rit
mul
figurac
iebSi;
2.
me
lo
dia
- intonaciu
ri formu
lebi;
3.
h
armo
nia
- har
moniuli formu
lebi,
har
moniuli svlebi;
4.
f
or
ma --
musikaluri Temebi;
5.
J
anr
i -- o
rat
oria
, mcir
e vo
kaluri Janrebi,
programuli mu
sika
: simfoniuri po
emebi,
instrument
uli ciklebi;
progr
esulis
roki
; axali neokl
asic
izmi.
90
sami
zne
cne
bebi
da
maT
Tan
d
akav
Sir
ebu
li
mkvi
dr
i w
armo
dg
eneb
i
saki
Txi
da
qvec
nebe
bi
sakv
anZo
Sek
iTxv
a // S
ekiT
xveb
i ko
mpl
eqsu
ri
dav
aleb
a
kat
akl
izmi
T g
amo
wveu
li
gan
cd
ebi
akad
emiu
r m
usi
kaS
i r
itmi
- rit
muli figurac
iebi
, rogo
rc
musikaluri niSani
;
mel
od
ia - intonacia
, intonaciu
ri formu
la,
rogo
rc
simbolo
;
har
moni
a - int
ervalebi
fo
rma
kupl
eturi,
cikli,
samnawil
iani
forma
;
Jan
ri
-- simfonia,
kantat
a,
trad
iciu
li mu
sika
; orat
oria
, simR
era,
gospel
i.
1. rogo
r gad
moic
ema
katakliz
mi akademiu
r
musikaSi
? 2.
rogo
r mivaniWo
musikas
katakliz
mis er
Teu
li
SemT
xveviT
gamowveu
li
emociebis gadmo
mcemi
JRer
adoba
? 3.
rogo
r Sevar
Cio
Sesabamisi
rit
mi, har
monia,
forma
mu
sikisT
vis,
romelic
kat
akliz
miT
gamo
wveu
li emic
iebis
gadmo
cemas
emsaxureba?
№№88 SeTavazebuli
musikaluri fragment
ebis
mixedviT
esse Temaze:
„socialuri katakliz
mebi
sxvadasxva drois
musikaSi
“ da misi
prez
entac
ia,
wardgena
.
rit
mi
• rit
mi grZl
ivobis
mixedviT
xmebs
, bger
ebs garkveu
li
Tanmimd
evrobiT
al
agebs da mu
sikaSi
er
Tgvar
wesrigs
amyarebs;
• xmebi da bger
ebi
lagdeba usazRvr
o
rao
denobis rit
mul
figurac
iebSi;
• mu
sikaSi
mel
odia
ar
ar
sebo
bs
rit
mis
etap
i 11.
ko
mpl
eqsu
ri
dav
aleb
is a
rsi
s g
acno
ba ((
ra
saki
Txs
exe
ba,,
ra
fo
rmi
T C
atar
deb
a ko
mpl
eqsu
ri
dav
aleb
is p
rez
ent
acia
)) •
rogo
r amo
vicno
Sesabamisi rit
mi, har
monia,
forma
musikaSi
, romelic
katakliz
miT
gamowveu
li emociebis gadmo
cemas
emsaxureba?
•
rogo
r amo
vicno
musikaluri fragment
ebis
stat
usi
kat
astrofis
dros/Semd
eg dau
flebuli ganc
debisa da emociebis gadmo
mcem
mu
sikaSi
?
etap
i 22.
ko
mpl
eqsu
r d
aval
ebaz
e mu
Sao
ba..
sami
zne
cne
basT
an//c
nebe
bTan
d
akav
Sir
ebu
li
mkvi
dr
i w
armo
dg
eneb
is d
amu
Sav
eba..
•
ra xerxebiT
gad
moic
ema mu
sikaSi
kat
akliz
miT
gamowveu
li emociebi
da
ganc
debi?
•
ra maxasiaT
eblebiT
gamoir
Ceva
kat
akliz
mebi
?
91
sami
zne
cne
bebi
da
maT
Tan
d
akav
Sir
ebu
li
mkvi
dr
i w
armo
dg
eneb
i
saki
Txi
da
qvec
nebe
bi
sakv
anZo
Sek
iTxv
a // S
ekiT
xveb
i ko
mpl
eqsu
ri
dav
aleb
a
kat
akl
izmi
T g
amo
wveu
li
gan
cd
ebi
akad
emiu
r m
usi
kaS
i r
itmi
- rit
muli figurac
iebi
, rogo
rc
musikaluri niSani
;
mel
od
ia - intonacia
, intonaciu
ri formu
la,
rogo
rc
simbolo
;
har
moni
a - int
ervalebi
fo
rma
kupl
eturi,
cikli,
samnawil
iani
forma
;
Jan
ri
-- simfonia,
kantat
a,
trad
iciu
li mu
sika
; orat
oria
, simR
era,
gospel
i.
1. rogo
r gad
moic
ema
katakliz
mi akademiu
r
musikaSi
? 2.
rogo
r mivaniWo
musikas
katakliz
mis er
Teu
li
SemT
xveviT
gamowveu
li
emociebis gadmo
mcemi
JRer
adoba
? 3.
rogo
r Sevar
Cio
Sesabamisi
rit
mi, har
monia,
forma
mu
sikisT
vis,
romelic
kat
akliz
miT
gamo
wveu
li emic
iebis
gadmo
cemas
emsaxureba?
№№88 SeTavazebuli
musikaluri fragment
ebis
mixedviT
esse Temaze:
„socialuri katakliz
mebi
sxvadasxva drois
musikaSi
“ da misi
prez
entac
ia,
wardgena
.
rit
mi
• rit
mi grZl
ivobis
mixedviT
xmebs
, bger
ebs garkveu
li
Tanmimd
evrobiT
al
agebs da mu
sikaSi
er
Tgvar
wesrigs
amyarebs;
• xmebi da bger
ebi
lagdeba usazRvr
o
rao
denobis rit
mul
figurac
iebSi;
• mu
sikaSi
mel
odia
ar
ar
sebo
bs
rit
mis
etap
i 11.
ko
mpl
eqsu
ri
dav
aleb
is a
rsi
s g
acno
ba ((
ra
saki
Txs
exe
ba,,
ra
fo
rmi
T C
atar
deb
a ko
mpl
eqsu
ri
dav
aleb
is p
rez
ent
acia
)) •
rogo
r amo
vicno
Sesabamisi rit
mi, har
monia,
forma
musikaSi
, romelic
katakliz
miT
gamowveu
li emociebis gadmo
cemas
emsaxureba?
•
rogo
r amo
vicno
musikaluri fragment
ebis
stat
usi
kat
astrofis
dros/Semd
eg dau
flebuli ganc
debisa da emociebis gadmo
mcem
mu
sikaSi
?
etap
i 22.
ko
mpl
eqsu
r d
aval
ebaz
e mu
Sao
ba..
sami
zne
cne
basT
an//c
nebe
bTan
d
akav
Sir
ebu
li
mkvi
dr
i w
armo
dg
eneb
is d
amu
Sav
eba..
•
ra xerxebiT
gad
moic
ema mu
sikaSi
kat
akliz
miT
gamowveu
li emociebi
da
ganc
debi?
•
ra maxasiaT
eblebiT
gamoir
Ceva
kat
akliz
mebi
?
gareSe,
Tumc
a rit
ms
musikaSi
damoukideblad
ar
sebo
ba Seu
Zlia
; • rit
mi mel
odias
da
zogadad
, mTlian
musikalur
nawarmo
ebs
sxvadasxva xasiaT
s sZens;
• rit
mi musikas sZens
dinamikas
; • rit
mi musikas
emociis,
emo
ciu
ri
cvalebad
obis
gadmo
cemaSi
exmareba
melodia
• melodia
aris
erT
xmaSi
gadmo
cemuli
musikaluri azri;
• melodiaSi
mu
sikaluri azri
droSi
xmis
simaRleebis
cvl
iT
gadmo
icema;
• intonacia
melodiis is
mniSvnel
ovani
el
ementia
, romelic
mas
Sinaar
ss sZens
da
simaRlis
mixedviT
ubr
alo
• ra msgavsebebia
musikisa
da katakliz
mis maxasiaT
eblebs So
ris
? •
Janris
ra maxasiaT
eblebi asrulebs gadamwyvet
rols ko
nkret
uli
Sinaar
sis gad
mocemaSi?
•
ra SemT
xvevaSi iyeneben
kompozit
orebi ama Tu
im Janrs katastrofis
Sinaar
sis gad
mosacemad
?
resursebi
::
1. k.
pender
ecki
- „xir
osimaSi
daR
upu
lTa dat
ireba“
; 2.
s.
proko
fievi
- kant
ata
„oqt
omber
i“;
3. j
. adamsi
- „sulTa gadasaxlebis
Sesaxeb
“;
4. d
. Sost
akoviCi
- simf
. №10
.
Sef
asebis
krit
eriu
mi//
krit
eriu
mebi
moswavlem
und
a SeZlos::
•
musikaluri
nawarmo
ebis
harmo
niaze,
rit
msa da
formaze dakvirvebiT
msjel
oba
, Tu
rogo
r
axer
xebs
ompozit
ori
katakliz
miT
gamo
wveu
li emociebis
gadmo
cemas
muskaSi;
• amoic
nos mu
sikaluri
fragment
ebis
st
atusi
katastrofis
dros/Semd
eg
dau
flebuli
ganc
debisa da
emociebis gadmo
mcem
mu
sikaSi
.
92
bger
aTcvl
isgan
ganasxvavebs
; • intonacia
xSir
SemT
xvevaSi
bunebaSi
ar
sebu
l
intonaciebs
emsgavseba
, riT
ac
igi ansaku
Trebul
emociu
r
gamo
xmurebas
po
vebs
msmenel
Si:
• ar
sebo
bs
melodiu
ri
intonaciebi
, roml
ebsac
ko
nkret
uli
mdgr
adi
Sinarso
brivi
dat
virTva
gaaCnia
da sxvadasxva
epoqis mu
sikaSi
amave
Sinaar
sobr
ivi
mniSvnel
obiT
gamo
iyeneba;
• melodia
ar
ar
sebo
bs rit
mis
gareSe
har
moni
a
• har
monia cal
keul
bger
ebs
TanaxmianobebSi
aerTianebs
; • harmo
niaSi
sxvadasxva
bger
ebis
Tanaxmianoba
saki
Txi
da
qvec
nebe
bi
sakv
anZo
Sek
iTxv
a // S
ekiT
xveb
i ko
mpl
eqsu
ri
dav
aleb
a
kat
akl
izmi
T g
amo
wveu
li
gan
cd
ebi
popu
lar
ul
mu
sika
Si
rit
mi - rit
muli figurac
iebi
, rogo
rc
musikaluri niSani
;
mel
od
ia - intonacia
, int
onaciu
ri
formu
la,
rogo
rc
simbo
lo
;
har
moni
a - int
ervalebi
fo
rma
kupl
eturi,
cikli,
samnawil
iani
forma
;
Jan
ri
-- simfonia,
kantat
a, trad
iciu
li
musika
; orat
oria
, simRer
a, gospel
i.
1. rogo
r gad
moic
ema
katakliz
mi popu
lar
ul
mu
sikaSi
? 2.
rogo
r gamovicno
Janris
maxasiaT
blebi
katakliz
mis gadmo
mcem
mu
sikalur
nawar
moebSi
?
3. rogo
r gamoviyeno
sxvadasxva Janris
maxasiaT
eblebi
katakliz
mis
gadmo
sacemad
?
№№99..
SeT
avazebuli
musikaluri fragment
ebis
mixedviT
esse Temaze:
„ra
rols TamaSobs
Janrobr
ivi
maxasiaT
eblebi mu
sikaSi
katakliz
miT
gamowveu
li
ganc
debis
dros?
“ da misi
pr
ezentac
ia, war
dgena
.
etap
i 11.
ko
mpl
eqsu
ri
dav
aleb
is a
rsi
s g
acno
ba ((
ra
saki
Txs
exe
ba,,
ra
fo
rmi
T C
atar
deb
a ko
mpl
eqsu
ri
dav
aleb
is p
rez
ent
acia
)) •
rat
om gamoiyeneba Janris
sxvad
asxva maxasiaT
ebel
i katakliz
mis
gadmo
sacemad
? •
rogo
r amo
vicno
sxvad
asxva mu
siakluri Janris
maxasiaTeblebi?
•
rogo
r avxsna,
Tu
rogor
ukaSired
eba katakliz
mis asaxvis formebs
Janris
maxasiaTeblebi?
etap
i 22.
ko
mpl
eqsu
r d
aval
ebaz
e mu
Sao
ba..
sami
zne
cne
basT
an//c
nebe
bTan
d
akav
Sir
ebu
li
mkvi
dr
i w
armo
dg
eneb
is d
amu
Sav
eba..
•
katakliz
mis gamo
xatvis ra formebs
iyeneben mu
sikaSi
? •
musikaluri Janris
ra maxasiaT
eblebs iyeneben
kompozit
orebi
katakliz
mis gadmo
sacemad
? •
rogo
r amo
vicno
Janrebis
maxasiaTeblebi?
93
bger
aTcvl
isgan
ganasxvavebs
; • intonacia
xSir
SemT
xvevaSi
bunebaSi
ar
sebu
l
intonaciebs
emsgavseba
, riT
ac
igi ansaku
Trebul
emociu
r
gamo
xmurebas
po
vebs
msmenel
Si:
• ar
sebo
bs
melodiu
ri
intonaciebi
, roml
ebsac
ko
nkret
uli
mdgr
adi
Sinarso
brivi
dat
virTva
gaaCnia
da sxvadasxva
epoqis mu
sikaSi
amave
Sinaar
sobr
ivi
mniSvnel
obiT
gamo
iyeneba;
• melodia
ar
ar
sebo
bs rit
mis
gareSe
har
moni
a
• har
monia cal
keul
bger
ebs
TanaxmianobebSi
aerTianebs
; • harmo
niaSi
sxvadasxva
bger
ebis
Tanaxmianoba
saki
Txi
da
qvec
nebe
bi
sakv
anZo
Sek
iTxv
a // S
ekiT
xveb
i ko
mpl
eqsu
ri
dav
aleb
a
kat
akl
izmi
T g
amo
wveu
li
gan
cd
ebi
popu
lar
ul
mu
sika
Si
rit
mi - rit
muli figurac
iebi
, rogo
rc
musikaluri niSani
;
mel
od
ia - intonacia
, int
onaciu
ri
formu
la,
rogo
rc
simbo
lo
;
har
moni
a - int
ervalebi
fo
rma
kupl
eturi,
cikli,
samnawil
iani
forma
;
Jan
ri
-- simfonia,
kantat
a, trad
iciu
li
musika
; orat
oria
, simRer
a, gospel
i.
1. rogo
r gad
moic
ema
katakliz
mi popu
lar
ul
mu
sikaSi
? 2.
rogo
r gamovicno
Janris
maxasiaT
blebi
katakliz
mis gadmo
mcem
mu
sikalur
nawar
moebSi
?
3. rogo
r gamoviyeno
sxvadasxva Janris
maxasiaT
eblebi
katakliz
mis
gadmo
sacemad
?
№№99..
SeT
avazebuli
musikaluri fragment
ebis
mixedviT
esse Temaze:
„ra
rols TamaSobs
Janrobr
ivi
maxasiaT
eblebi mu
sikaSi
katakliz
miT
gamowveu
li
ganc
debis
dros?
“ da misi
pr
ezentac
ia, war
dgena
.
etap
i 11.
ko
mpl
eqsu
ri
dav
aleb
is a
rsi
s g
acno
ba ((
ra
saki
Txs
exe
ba,,
ra
fo
rmi
T C
atar
deb
a ko
mpl
eqsu
ri
dav
aleb
is p
rez
ent
acia
)) •
rat
om gamoiyeneba Janris
sxvad
asxva maxasiaT
ebel
i katakliz
mis
gadmo
sacemad
? •
rogo
r amo
vicno
sxvad
asxva mu
siakluri Janris
maxasiaTeblebi?
•
rogo
r avxsna,
Tu
rogor
ukaSired
eba katakliz
mis asaxvis formebs
Janris
maxasiaTeblebi?
etap
i 22.
ko
mpl
eqsu
r d
aval
ebaz
e mu
Sao
ba..
sami
zne
cne
basT
an//c
nebe
bTan
d
akav
Sir
ebu
li
mkvi
dr
i w
armo
dg
eneb
is d
amu
Sav
eba..
•
katakliz
mis gamo
xatvis ra formebs
iyeneben mu
sikaSi
? •
musikaluri Janris
ra maxasiaT
eblebs iyeneben
kompozit
orebi
katakliz
mis gadmo
sacemad
? •
rogo
r amo
vicno
Janrebis
maxasiaTeblebi?
arse
bobs
: in
ter
val
i,
ako
rd
i,
kil
o,
bger
aTwy
oba
d
a a.
S.;
• ha
rmo
niaS
i
ako
rd
ebis
T
anmi
mdev
ro
bebi
s mk
acr
i ka
none
bi
arse
bobs
, ras
ac
har
moni
ul
svl
ebs
an
fo
rmu
leb
s u
wod
eben
; •
har
moni
ul
i sv
leb
is
saSu
aleb
iT
viT
ard
eba
musi
kal
ur
i az
ri;
•
har
moni
as
gans
aku
Tr
ebu
li
mniS
vnel
oba
eni
Web
a mu
siki
T g
anwy
obi
s Se
qmna
Si;
• ha
rmo
nias
mn
iSvn
elo
vani
ro
li
eniW
eba
movl
enis
ad
amia
nis,
sag
nis
dax
asia
Teb
aSi;
•
har
moni
as
mniS
vnel
ova
ni r
ol
i
eniW
eba
musi
kiT
ga
rem
os
Seqm
nis
dr
os;
•
mel
od
iac
har
moni
is
nawi
lia
. forma
• f
or
ma g
viCv
eneb
s, T
u
ro
gor
ar
is a
gebu
li
• r
ogo
r u
kavS
ireb
en k
omp
oz
ito
reb
i mu
sika
lu
ri
Jan
reb
is
maxa
siaT
ebl
ebs
kat
akl
izmi
s ga
moxa
tvi
s f
or
mebs
? ➢
r
a Si
naar
sobr
ivi
dat
vir
Tva
eZl
eva
sxv
adas
xva
Jan
ris
ma
xasi
aTeb
els
musi
kaSi
kat
akl
izmi
s wa
rmo
Ceni
s d
ro
s?
➢
ro
gor
avx
sna
yove
liv
e es
sit
yveb
iT?
➢
ro
gor
gam
ovi
yeno
sxv
adas
xva
Jan
ris
max
asia
Teb
eli
mu
siki
T
kat
akl
izmi
s ga
dmo
cem
is d
ro
s?
resursi
:
1.
m. j
eqso
ni –
„ded
amiw
is s
imR
era“
; 2.
p.
mak
art
ni -
Ebon
y An
d Av
ory;
3.
U
sa F
or A
frica
– W
e Ar
e Th
e W
orld
; 4.
g
osp
eli;
5.
r
ekvi
emi;
6.
x
alxu
ri
simR
era;
7.
d
. So
stak
ovi
Ci -
sime
bian
i kv
art
eti
№8;
8.
l
.v. b
eTho
veni
- si
mfo
nia
№ 3
, II n
awil
i, „s
amgl
ovi
aro
mar
Si“;
9.
r
. St
rau
si -
„met
amo
rf
oz
ebi“
; 10
. Sh
enan
doah
- sa
mxed
ro
sim
Rer
a;
11.
r. j
uni
- „C
ven
Segv
iZl
ia i
sev
gava
keT
oT
“.
Sef
asebis
kr
iter
iumi
// kr
iter
iumebi
mosw
avl
es S
euZl
ia:
• am
oic
nos/
isau
bro
s J
anr
is
maxa
siaT
bleb
ze
kat
akl
izmi
s ga
dmo
mcem
mu
sika
lu
r
nawa
rmo
ebSi
;
• im
sjel
os,
ro
gor
ga
moiy
eneb
a sx
vad
asxv
a J
anr
is
maxa
siaT
ebel
i ka
tak
liz
mis
gad
mosa
cem
ad
94
musikaluri
nawarmo
ebi;
• mu
sikaluri forma
exmareba
kompozit
ors
sxvadasxva
musikaluri
elementi
gaaerTiano
s er
T
srulyo
fil
mu
sikalur
nawarmo
ebSi
; • formis saSu
alebiT
gadmo
icema mT
liani
mu
sikaluri
nawarmo
ebis
mxat
vruli Sinaar
si;
• mu
sikaluri formis
saSu
alebiT
gadmo
icema
musikaluri
nawarmo
ebis
mTavar
i id
ea:
• mu
sikaluri formis
meSveo
biT
iqmneba
mxat
vruli saxe
;
95
• mu
sikaluri
formis
gareSe
SeuZl
ebel
ia
musikaluri
azris
ganvrcoba
; Janri
• mu
sikaluri
nawarmo
ebis
saxeo
ba,
romelsac
garkveu
li
stil
isturi,
siuJet
uri,
ko
mpozic
iuri
maxasiaT
eblebi
gaaCnia;
• mu
sikaluri Janris
warmo
Sobas xSir
SemT
xvevaSi
istoriu
li
movl
enebi
ganapirobebs
; • mu
sikaSi
Janri
nawarmo
ebis
formas
ganapirobebs
(xSir
SemT
xvevaSi Janrisa
da formis
saxelwo
deba
emTxveva kidevac
) da
gansazRvr
avs mis
Sinaar
ssa da xasiaT
s;
• xSir
ad Janris
warmo
qmnas
garkveu
li epoqis
esTet
ikuri
Sexedulebebi
uwyobs
xel
s
96
gakveTili 3135
kataklizmebi akademiur musikaSi
mkveTr, gamanadgurebel cvlilebas bunebaSi an sazogadoebaSi kataklizms
uwodeben. unda aRiniSnos, rom yvela katastrofas kataklizms ver vuwodebT, Tumca
xelovnebaSi xSiria SemTxveva, rodesac raime adgilobriv katastrofas globaluri
JReradoba eniWeba. ufro konkretulad rom vTqvaT, raime ubeduri SemTxveva an
pirovnuli tragedia SeiZleba globaluri kataklizmis erTgvari simbolo gaxdes.
aqtivoba
mizani: TemaSi Sesvla; ganwyobis Seqmna; kataklizmisa da misi momaswavebeli
kerZo SemTxvevebis niSnebis dakavSireba.
resursi: saxelmZRvanelo
msvleloba:
vfiqrobT, moswavleebs ar gauZneldebaT, Tuki qvemoT CamoTvlil kataklizmebs
maT momaswavebel erTeul SemTxvevebTan daakavSireben isrebiT (es ukanaskneli
moswavlis wignSi marjvena svetSi areuli TanmimdevrobiT aris ganlagebuli, aq ki
swor versias gTavazobT):
kataklizmebi katalkizmebis momaswavebeli kerZo SemTxvevebis
niSnebi
terorizmi TviTmfrinavis Sejaxeba caTambjenTan
totalitarizmi gansxvavebuli azris mqone adamianis sazogadoebidan
gariyva, xalxis mtrad gamocxadeba
klimaturi cvlileba atomuri afeTqeba
saxelmwifoebrivi
struqturebis ngreva
revolucia
kiTxvebi:
• gadaxedeT CamonaTvals: „revolucia“ raimes gamomwvevi mizezia, Tu raimes
Sedegi? saxelmwifoebrivi struqturebis ngrevis Sedegi
• riT SecvlidiT magaliTs „TviTmfrinavis Sejaxeba caTambjenTan“?
• aris Tu ara am CamonaTvalSi iseTi erTeuli SemTxveva, romelic erTze meti
kataklizmis momaswavebelia? – atomuri afeTqeba
97
aqtivoba
mizani: varaudebis gamoTqma, msjeloba, sakuTari azris dasabuTeba
resursi: saxelmZRvanelo.
msvleloba:
maswavlebeli sTavazobs moswavleebs, warmoidginon, rom kompozitori arian.
gamoTqvan varaudi, qvemoT mocemuli gamoxatvis formebis aRwerebi kataklizmebis
romeli kerZo SemTxvevis gadmosacemad gamodgeboda?
CamoTvlilTagan: totalitarizmi; terorizmi; klimaturi cvlileba;
saxelmwifoebrivi struqturebis ngreva – moswavleebma SearCion da fanqriT
miaweron TiToeuli aRweris gaswvriv kerZo SemTxvevis aRmniSvneli niSani.
gamoxatvis formebis aRwera
aRwera №1. gundis udaburi kvintebis efemeruli JReradobis fonze mSrali
melodeklamaciuri wamoZaxilebi am qveynis miRma samyofelis arsebobis gancdas
gvitovebs klimaturi cvlileba (fragmenti #3).
aRwera №2. rigrigobiT aRebuli bgerebi erTiandeba erT Semzarav klasterSi,
romlis JReradoba saSineli katastrofis garduvalobis SegrZnebas hbadebs –
terorizmi (fragmenti #1).
aRwera №3. simebianebis rbili akompanementis fonze eulad gaJRerebuli
klarnetis solos gausaZlisi sasowarkveTilebiT damuxtul intonaciebs
mTrTolvare fleitis vedrebis intonaciebi enacvleba totalitarizmi
(fragmenti #4).
aRwera №4. ostinaturi saorkestro Tanxlebis fonze uxeSi melodeklamaciuri
wamoZaxili, qalTa da mamakacTa gundebis mokle frazebis monacvleoba erTiandeba
dauokebel nakadSi, romelic, didi urCuxulis msgavsad, veeberTela nabijebiT
ufskrulisken miemarTeba saxelmwifoebrivi struqturebis ngreva (fragmenti #2).
aqtivoba
mizani: musikis mosmenis Semdeg wina aqtivobebSi Sesrulebuli davalebebis
Sejameba
resursi: k. penderecki (1933-2020), „xirosimaSi daRupulTa datireba“,
s.prokofievi (1891-1953), kantata „oqtomberi“; j. adamsi (1947 w.), „sulTa
gadasaxlebis Sesaxeb“; d. SostakoviCi (1906-1975), simfonia №10.
msvleloba:
masw.:
– axla ki moismineT CamonaTvalSi mocemuli musikaluri fragmentebi da yvela
zemoT mocemuli CamonaTvalis aRmniSvneli simboloebi CasviT cxrilis saTanado
ujrebSi.
98
kataklizmi (globaluri problema)
kataklizmis momaswavebeli
erTeuli SemTxveva
gamoxatvis forma musikaluri fragmenti
№
klimaturi cvlileba
gundis udaburi kvintebis efemeruli JReradobis fonze mSrali melodeklamaciuri wamoZaxilebi am qveynis miRma samyofelis arsebobis gancdas gvitovebs
3
socialuri kataklizmi (globaluri problema):atomuri afeTqeba
kataklizmis momaswavebeli
erTeuli SemTxveva
gamoxatvis forma musikaluri fragmenti
terorizmirigrigobiT aRebuli bgerebi erTiandeba erT Semzarav klasterSi, romuvalobis SegrZnebas hbadebs
1
socialuri kataklizmi (globaluri problema):
kataklizmis momaswavebeli
erTeuli SemTxveva
gamoxatvis forma musikaluri fragmenti
totalitarizmi
simebianebis rbili akompanementis fonze eulad gaJRerebuli klarnetis solos gausaZlisi sasowarkveTilebiT damuxtul intonaciebs mTrTolvare fleitis vedrebis intonaciebi enacvleba
4
socialuri kataklizmi (globaluri problema):
kataklizmis momaswavebeli
erTeuli SemTxveva
gamoxatvis forma musikaluri fragmenti
saxelmwifoeb rivi
struqturebis
ngreva
ostinaturi saorkestro Tanxlebis fonze uxeSi melodeklamaciuri wamoZaxili, qalTa da mamakacTa gundebis mokle frazebis monacvleoba erTiandeba dauokebel nakadSi, romelic didi urCuxulis msgavsad veeberTela nabijebiT ufskrulisken miemarTeba
2
99
kiTxvebi:
• vidre musikalur fragmentebs moismendiT, ramdenad gagiWirdaT gamoxatvis
formebis aRwerebisa da kataklizmis erTeuli SemTxvevebis dakavSirdeba? rogor
fiqrobT, ratom?
• romeli aRweriTi teqstis dakavSireba gagiWirdaT kataklizmebis erTeul
SemTxvevebTan? ratom?
• ramdenad advilad gamoicaniT musikalur fragmentebSi gamoxatvis formebis
aRwerebi?
• musikalur fragmentSi romeli aRweris amocnoba gagiWirdaT yvelaze metad?
• aris Tu ara iseTi aRwera, romelic saerTod ver amoicaniT musikalur
fragmentebSi?
• SecvaleT Tqveni pasuxebi musikaluri fragmentebis mosmenis Semdeg?
• aRweraSi № 2 romeli instrumentebiT aris gadmocemuli es gamomsaxvelobiTi
xerxebi?
Sesrulebuli davalebis ganzogadeba: sakuTari SegrZnebebidan gamomdinare
moswavleebi Seavseben am cxrils, Semdeg ki upasuxeben kiTxvebs:
katastrofis dros
dauflebuli gancdebisa
da emociebis gadmomcemi
katastrofis Semdeg
dauflebuli gancdebisa
da emociebis gadmomcemi
katastrofis aRmweri
katastrofis alegoriulad
gadmomcemi
fragmenti 1 fragmenti 2 fragmenti 3 fragmenti 4
• im musikalur fragmentSi, romelic katastrofis aRmwerad miiCnieT, musikis
romeli gamomsaxveli xerxebia gamoyenebuli?
• ra gancdas gitovebT meoTxe fragmentSi klarnetisa da fleitis solo?
kataklizmis momaswavebel romel erTeul SemTxvevas daukavSireT es fragmenti?
• cxrilis romel daxasiaTebas daukavSireT es fragmenti?
• rogorc iciT, alegoria gaxlavT aRweris iseTi mxatvruli xerxi, rodesac
movlena, movlenis Sinaarsi konkretuli saxiTaa warmodgenili (mag., omi – urCxulis
saxiT; Tavisufleba – mSvenieri qalwulis saxiT da a.S.). Tqveni azriT, ra movlena da
ra saxiT aris warmodgenili musikalur fragmentSi, romelic Tqven katastrofis
alegoriulad gadmomcemad CaTvaleT?
• mesame fragmentSi warmodgenilia jon adamsis nawarmoebi orkestris, gundis,
bavSvTa da audioCanawerisTvis, romelsac ewodeba „sulTa gadasaxlebis Sesaxeb“.
ra erTeul movlenas daukavSireT es fragmenti? ratom?
• ragor fiqrobT, ratom daarqva ase kompozitorma Tavis nawarmoebs?
100
gakveTili 3640
kataklizmebi pop musikaSi
ganvlil gakveTilebze Cven SemogTavazeT akademiuri musikis nimuSebi, sadac
kataklizmebis sxvadasxva saxeoba iyo musikalurad warmoCenili.
1. maikl jeqsoni,“Earth Song“
2. pol makartni da sTiv uanderi1 – “Ebony And Ivory”3. USA For Africa – We Are The World
mosmenis logo
mousmineT pop musikis nimuSebs da CawereT fanqriT aqve miTiTebuli
katastrofis erTeuli SemTxvevebi saTanado ujraSi.
rasizmi socialuri katastrofa ekologiuri katastrofa
pop musikis nimuSebi katastrofis erTeuli SemTxvevebi
maikl jeqsoni – “Earth Song“ ekologiuri katastrofa
pol makartni da sTiv uanderi – “Ebony And Ivory”
rasizmi
USA For Africa – We Are The World socialuri katastrofa
gaeciT kiTxvebs pasuxi:
• rogor aRwerdiT im fragmetis emociur muxts, romelic Tqven katastrofis
alegoriulad gadmomcem simRerad CaTvaleT? – maikl jeqsoni,“Earth song“
• raSi mdgomareobs es alegoria? ra xilul saganTan an movlenasTan asocirdeba
es simRera?
• risi alegoriaa?
• romel kataklizms daukavSirebdiT am simReras?
• Tqveni azriT, romel simReraSi igrZnoba moaxloebuli katastrofis
daZabuli molodini?
• ra fsiqologiur mdgomareobas gadmoscems simReraSi Earth Song gundisa da
solistis erToblivi kulminaciuri JReradoba?
panikas;
ganrisxebas;
brZolisTvis mzadyofnas.
• romeli simRera mogeCvenaT yvelaze daZabulad? ratom?
• romeli simRera giqmniT harmoniuli Tanacxovrebisken mowodebis ganwyobas?
• Ebony And Ivory – TeTri da Savi feris klaviSebs musikalur sakravze ZaluZT
harmoniuli, sasiamovno SegrZnebebis gadmomcemi musikis gaxmovaneba. Tqveni
azriT, am or ferze gakeTebuli aqcenti katastrofis romeli saxeobis alegoriad
CaTvaleT?
• ra ganwyobisaa simRera, romelic Tqven katastrofis Semdeg dauflebuli
gancdebis gadmomcemad CaTvaleT?
• am musikis ra maxasiaTeblebis safuZvelze gamoitaneT es daskvna?
1 SezRuduli SesaZleblobis normalizebis xelSewyobis mizniT, vfiqrobT, maswavlebelma moswavleebs unda ganumartos, rom momRerali sTiv uanderi aris usinaTlo.
101
kompleqsuri davaleba №7
gvari, saxeli
TariRi:
dawereT ese, Semdeg gaakeTeT prezentacia Temaze:
ra rols TamaSobs Janrobrivi maxasiaTeblebi musikaSi kataklizmiT
gamowveuli gancdebis asaxvis dros?
Tqven ukve iciT, rom kataklizmebi (xSir SemTxvevaSi socialuri) aisaxeba
musikaSi sxvadasxva saxiT:
a) kataklizmis gamovlinebis romelime erTeuli SemTxvevis (zog SemTxvevaSi)
aRwera;
b) kataklizmis mimarT reaqciis gamoxatva;
g) kataklizmis alegoriuli saxiT warmoCena.
es davaleba dagexmarebaT ukeT gaigoT, Tu ra rols TamaSobs Janrobrivi maxa-
siaTeblebi musikaSi kataklizmiT gamowveuli gancdebis asaxvis dros.
aqtivoba I
mousmineT fragmentebs sxvadasxva Janris musikaluri nawarmoebebidan. romel
Janrs an Janris maxasiaTebels gamoiyenebdiT kataklizmiT gamowveuli gancdis
gadmosacemad. SeavseT cxrili:
Janrebi da maTi
maxasiaTeblebi
kataklizmiT gamowveuli gancdebi
katastrofis dros
dauflebuli gancdebisa
da emociebis gadmomcemi
katastrofis Semdeg
dauflebuli gancdebisa
da emociebis gadmomcemi
katastrofis alegoriulad
gadmomcemi
gospeli
(religiuri himnebisa da xalxuri melodiebis
Serwymis Sedegad Seqmnili Janri)
rekviemi
(samgloviaro oratoriis erTgvari saxeoba)
102
xalxuri simRera an masobrivi simRera
(simRera martivi melodiiT, romelsac
asrulebs bevri momRerali)
aqtivoba II
• es musikaluri magaliTebi romeli maxasiaTeblis mixedviT daukavSireT
kataklizmebiT gamowveul gancdebs?
• romel musikalur fragmentSia gamoyenebuli gamRerebuli reCitativi?
• ra Sinaarsi eZleva am gamRerebul reCitativs? SearCieT swori pasuxi:
mimndobi saubari;
Cxubi;
vedreba;
godeba;
sayveduri;
sxva. axseniT Tqveni arCevani;
• yvela musikalur magaliTSi JRers gundi. gundiT Sesrulebuli mraval-
xmianoba qmnis ganumeorebel harmonias. ra ganwyoba Seaqvs/ ra Sinaarss sZens igi
TiToeul musikalur fragments?
• Tqveni azriT, Tavisi ganwyobiT romeli musikaluri fragmenti ukavSirdeba
yvelaze naklebad kataklizmiT gamowveul gancdas?
• rogor fiqrobT, risi gadmomcemi SeiZleba iyos es musikaluri magaliTi?
• am SemTxvevaSi ra Sinaarsobrivi datvirTva eqneboda am musikalur magaliTs?
103
aqtivoba III
ganmeorebiT moismineT sami musikaluri fragmenti da SeZlebisdagvarad
gansazRvreT, romelia amaTgan gospeli, rekviemi da xalxuri simRera.
gospeli rekviemi xalxuri simRera
fragmenti
I
fragmenti II
fragmenti III
• musikaluri Sinaarsis, ganwyobis, xasiaTisa Tu emociuri muxtis mixedviT
romel JanrTan daakavSirebdiT TiToeul fragments?
• musikis gamomsaxveli xerxebis (melodiis, ritmis, harmoniis, tembris,
SemsrulebelTa Semadgenlobis) mixedviT romel JanrTan daakavSirebdiT TiToeul
fragments? daakonkreteT es xerxebi.
104
kompleqsuri davaleba №8
mimarTuleba: musikis gageba konteqstSi da interpretacia
gvari, saxeli
TariRi:
Sefasebis rubrikebi (ras vafasebT?)
aRwera
akavSirebs musikalur fragments ganwyobis mixedviT konkretul SinaarsTan
amoicnobs calkeul musikalur maxasiaTeblebs da maT funqcias
amoicnobs Janrobrivi maxasiaTeblebis funqcias
axsna
xsnis Tavis arCevans (argumentis dros miznobrivad iyenebs terminebs, saTanado leqsikas)
Sefaseba
adgens Janrobrivi maxasiaTeblebis gamoyenebis kanonzomierebas
prezentaciis dros gasagebad da Tanmimdevrulad gamoTqvams mosazrebebs
davalebis piroba: dawereT esse „socialuri kataklizmebi sxvadasxva drois musikaSi“ d. SostakoviCis N8 simebiani kvartetis, “The Four Sergeants” da rozmari junis „We Did It Before And We Can Do It Again”, r. Strausis „metamorfozebis“ da samxedro simReris „Shenandoah“ mixedviT. imisaTvis, rom gagiadvildeT esses dawera,
SeasruleT Semdegi aqtivobebi:
aqtivoba I
moismineT samgloviaro marSi l.v. beThovenis N3 simfoniis II nawilidan (simfoniis
saxelwodebaa „gmiruli“) da gansazRvreT:
• ras gadmoscems es fragmenti?
• Tuki am fragmentidan motivs an mTlianad musikalur Temas gamoiyenebdiT
rogorc musikalur citatas, rogori Sinaarsis, ganwyobis gadmocemas daakisrebdiT?
105
aqtivoba II
daadgineT, cxrilis pirvel svetSi CamoTvlili nawarmoebebidan romelSi JRers
mTlianad musikauri Tema an Temis intonaciebi? dasviT ai, √ es niSani saTanado
grafaSi.
musikaluri fragmentebi l. v. beThovenis № 3 simfoniis II nawilis Temis intonaciebi gaJRerda
d. SostakoviCi – kvarteti N8
r. juni – „We Did It Before And We Can Do It Again”
r. Strausi – „metamorfozebi“
„Shenandoah“ – samxedro simRera
aqtivoba III
kvlav moismineT oTxive fragmenti da SeavseT cxrili, ra drosac unda
gaiTvaliswinoT wina davalebis pasuxebi:
musikaluri fragmentis statusi
katastrofis dros
dauflebuli gancdebisa
da emociebis gadmomcemi
katastrofis Semdeg
dauflebuli gancdebisa
da emociebis gadmomcemi
katasrtofis aRmweri
katastrofis alegoriulad
gadmomcemi
katastrofiT dazaralebu-
lebis
gamamxnevebeli
1.
2.
3.
4.
• cxrilis mixedviT miuTiTeT, ra statusi mianiWeT TiToeul nawarmoebs;
• aRniSneT TiToeuli nawarmoebis maxasiaTeblebi da maTi roli cxrilSi
mocemuli Sinaarsis gadmocemaSi;
• miuTiTeT, Janris ra maxasiaTeblebma iTamaSes gadamwyveti roli konkretuli
Sinaarsis gadmocemaSi;
• am magaliTebze dayrdnobiT axseniT, ra SemTxvevaSi iyeneben ama Tu im Janrs
garkveuli Sinaarsis gadmosacemad.
106
III Tavi – me musikaSi da musika CemSi
Tema: gmiri da antigmiri muskaSi
Temat
uri bl
oki
:: me mu
sikaSi da mu
sika
CemSi
Tema:
gmiri da antigmiri mu
skaSi
saaTebis
savar
audo
rao
denoba
-- 11
00 saaT
i
TemasTan
dakavSir
ebuli mkvidri war
modgenebi::
• gmir
isa da antigmiris
mxatvr
uli saxe
musikaSi
aisaxeba;
•
musikaSi
, iseve
, rogo
rc
xel
ovnebis
sxva dar
gebSi da lit
erat
uraSi mr
avlad
gvxvd
eba gmir
isa da antigmiris
fiqrebis
, ganc
debis
, qmedebebis
asaxva;
•
gmir
isa da antigmiris
mxatvr
uli saxis gadmo
sacemad
an maTi qmed
ebiT
gamowveu
li ganc
debis
aRsawerad
kompozit
orebi
mimarTaven
rogo
rc
mcir
e, ise
msxvili formis mu
sikalur
Janrebs
(opera,
simfonia)
; •
musikis sxvadasxva gamo
msaxveli saSu
aleba
(mel
odia
, rit
mi, har
monia,
tembr
i, registri da a.S.
) Sinaarso
brivad
ukavSrdeba gmir
isa da antigmiris
maxasiaTeblebs;
•
gmir
is mxatvr
uli saxis transf
ormacia
(gar
dasaxva
) musikalur
nawar
moebSi
sxvad
asxva gamo
msaxveli xerxis er
Tobl
ivi
gamo
yenebiT
SeiZl
eba ganxorcieldes
.
Temis
far
glebSi dasamuSavebel
i sakiTxi
1. gmir
i da antigmiri msxvil
i formis JanrebSi
(simfonia,
opera)
.
Temis
far
glebSi dasamuSavebel
i qvec
nebebi
::
1. rit
mi -
rit
mul
figurac
iebi
; punqtir
uli rit
mi; r
itmu
li ost
inat
o.
2. melodia
- intonaciu
ri formu
lebi,
laitmo
tivebi,
3.
har
monia
- har
moniuli svlebi,
int
ervali;
ako
rdi
; 4.
forma
-- musikaluri Temebi;
sao
pero
aria
, duet
i;
5. Janri
-- opera,
simfonia.
107
sami
zne
cne
bebi
da
maT
Tan
d
akav
Sir
ebu
li
mkvi
dr
i w
armo
dg
eneb
i
saki
Txi
da
qvec
nebe
bi
sakv
anZo
Sek
iTxv
a // S
ekiT
xveb
i ko
mpl
eqsu
ri
dav
aleb
a
gmi
ri
da
ant
igmi
ri
msxv
ili
fo
rmi
s J
anr
ebS
i ((s
imf
oni
a,,
ope
ra))
.. r
itmi
- rit
muli figurac
iebi
rit
muli ost
inat
o, punqtir
uli
rit
mi;
mel
od
ia - melodiu
ri xazi,
melodiu
ri intonaciebi
, intonaciu
ri formu
la
har
moni
a - int
ervalebi,
qr
omatuli svla,
fo
rma
-- cikli,
ciklis
Semadgeneli nawili
(sonaturi
alegro
);
Jan
ri
-- simfonia,
opera.
1. rogo
r gad
moic
ema gmirisa
da antigmiris
mxatvr
uli
saxe
simf
oniasa da
operaSi
? 2.
rogo
r Sevar
Cio
Sesabamisi
melodia
, rit
mi, har
monia,
mu
sikisT
vis,
romelic
gmir
isa da antigmiris
mxat
vruli saxis
Seqmnas
emsaxu
reba?
3.
rogo
r icvl
eba mu
sikalur
nawarmo
ebSi
gmiri
cxo
vrebis
gamocdil
ebis
mo
geriebisa
da
gansac
del
is gad
alaxvis
Semd
eg?
№№1100
SeT
avazebuli
musikaluri fragment
ebis
mixedviT
prez
entac
iis
gamz
adeba
Temaze:
„ro
go
r
icvl
eba
gmi
ri
cxo
vreb
is
gam
ow
veve
bis
mog
erie
bisa
d
a g
ansa
cd
elis
ad
alax
vis
Sem
deg
““
rit
mi
• rit
mi grZl
ivobis
mixedviT
xmebs
, bger
ebs garkveu
li
Tanmimd
evrobiT
al
agebs da
musikaSi
erTgvar
wesr
igs amyarebs;
• xmebi da bger
ebi
lagdeba usazRvr
o
etap
i 11.
ko
mpl
eqsu
ri
dav
aleb
is a
rsi
s g
acno
ba ((
ra
saki
Txs
exe
ba,,
ra
fo
rmi
T C
atar
deb
a ko
mpl
eqsu
ri
dav
aleb
is p
rez
ent
acia
)) •
rogo
r amo
vicno
Sesabamisi rit
mi, har
monia,
forma
musikaSi
, romelic
gmir
isa da antigmiris
mxatvr
uli saxis
emo
ciebis gadmo
cemas
emsaxu
reba?
•
rogo
r amo
vicno
is mu
sikaluri
xer
xebi
, roml
ebic
Sinaarso
brivad
ukavSir
deba gmir
is maxasiaTeblebs?
etap
i 22.
ko
mpl
eqsu
r d
aval
ebaz
e mu
Sao
ba.. s
amiz
ne c
neba
sTan
//cne
bebT
an
dak
avS
ireb
ul
i mk
vid
ri
war
mod
gen
ebis
dam
uS
aveb
a..
108
rao
den
obi
s r
itmu
l
fig
ur
acie
bSi;
•
musi
kaSi
mel
od
ia
ar a
rse
bobs
rit
mis
gar
eSe,
Tu
mca
rit
ms m
usi
kaSi
d
amo
uki
deb
lad
ar
sebo
ba S
euZl
ia;
• r
itmi
mel
od
iasa
d
a z
og
adad
, mT
lia
n mu
sika
lu
r
nawa
rmo
ebs
sxva
das
xva
xasi
aTs
sZen
s;
• r
itmi
mu
sika
s sZ
ens
din
amik
as; r
itmi
mu
sika
s em
oc
iis,
em
oc
iur
i c
val
ebad
obi
s ga
dmo
cem
aSi
exma
reb
a •
melodia
• me
lo
dia
ar
is
erT
xma
Si
gad
moc
emu
li
musi
kal
ur
i az
ri;
•
mel
od
iaSi
mu
sika
lu
ri
azr
i d
ro
Si x
mis
sima
Rl
eebi
s
cvl
iT
gad
moic
ema;
• r
a ma
xasi
aTeb
leb
iT g
amo
irCe
va g
mir
i mu
sika
lu
r n
awr
moeb
Si?
• r
a ms
gavs
ebeb
ia m
usi
kisa
da
gmir
is m
axas
iaT
ebl
ebs
Sor
is?
• J
anr
is r
a ma
xasi
aTeb
leb
i as
ru
leb
s ga
dam
wyve
t r
ol
s ko
nkr
etu
li
Sina
arsi
s g
admo
cem
aSi?
•
ra
SemT
xvev
aSi
iyen
eben
ko
mpo
zit
or
ebi
ama
Tu
im
Jan
rs
gmir
is
mxat
vru
li
saxi
s g
admo
sac
emad
? •
ra
tr
ansf
or
mac
ias
gan
icd
isgm
iri
nawa
rmo
ebSi
(sim
fo
niaS
i)d
ar
a
xer
xebi
Tar
isga
dmo
cem
ul
iyo
vel
ive
es
resursebi
::
1.
l.v
. beT
hove
ni -
fr
agme
nteb
i №
3 si
mfo
niis
oT
xive
naw
ilid
an;
2.
f. S
ube
rt
i - f
rag
ment
ebi №
8 si
mfo
niis
pir
vel
i na
wil
idan
; 3.
z
. fal
iaSv
ili
- fr
agme
nteb
i o
per
idan
„abe
sal
om
da
eTer
i.“
Sef
asebis
krit
eriu
mi//
krit
eriu
mebi
moswavlem
und
a SeZlos::
•
musi
kal
ur
i na
war
moeb
is
har
moni
aze,
rit
msa
da
fo
rma
ze
dak
vir
vebi
T
msj
elo
ba, T
u r
ogo
r
axer
xebs
ko
mpo
zit
or
i g
mir
isa
Tu
ant
igmi
ris
mx
atvr
ul
i sa
xis
ga
dmo
cem
as m
usi
kaSi
;
• ms
jel
oba
imi
s Se
saxe
b, T
u m
usi
kis
sxva
das
xva
gamo
msax
vel
i sa
Sual
ebeb
i (m
elo
dia
, rit
mi,
har
moni
a, t
embr
i,
reg
ist
ri
da
a.S.
)
109
rao
den
obi
s r
itmu
l
fig
ur
acie
bSi;
•
musi
kaSi
mel
od
ia
ar a
rse
bobs
rit
mis
gar
eSe,
Tu
mca
rit
ms m
usi
kaSi
d
amo
uki
deb
lad
ar
sebo
ba S
euZl
ia;
• r
itmi
mel
od
iasa
d
a z
og
adad
, mT
lia
n mu
sika
lu
r
nawa
rmo
ebs
sxva
das
xva
xasi
aTs
sZen
s;
• r
itmi
mu
sika
s sZ
ens
din
amik
as; r
itmi
mu
sika
s em
oc
iis,
em
oc
iur
i c
val
ebad
obi
s ga
dmo
cem
aSi
exma
reb
a •
melodia
• me
lo
dia
ar
is
erT
xma
Si
gad
moc
emu
li
musi
kal
ur
i az
ri;
•
mel
od
iaSi
mu
sika
lu
ri
azr
i d
ro
Si x
mis
sima
Rl
eebi
s
cvl
iT
gad
moic
ema;
• r
a ma
xasi
aTeb
leb
iT g
amo
irCe
va g
mir
i mu
sika
lu
r n
awr
moeb
Si?
• r
a ms
gavs
ebeb
ia m
usi
kisa
da
gmir
is m
axas
iaT
ebl
ebs
Sor
is?
• J
anr
is r
a ma
xasi
aTeb
leb
i as
ru
leb
s ga
dam
wyve
t r
ol
s ko
nkr
etu
li
Sina
arsi
s g
admo
cem
aSi?
•
ra
SemT
xvev
aSi
iyen
eben
ko
mpo
zit
or
ebi
ama
Tu
im
Jan
rs
gmir
is
mxat
vru
li
saxi
s g
admo
sac
emad
? •
ra
tr
ansf
or
mac
ias
gan
icd
isgm
iri
nawa
rmo
ebSi
(sim
fo
niaS
i)d
ar
a
xer
xebi
Tar
isga
dmo
cem
ul
iyo
vel
ive
es
resursebi
::
1.
l.v
. beT
hove
ni -
fr
agme
nteb
i №
3 si
mfo
niis
oT
xive
naw
ilid
an;
2.
f. S
ube
rt
i - f
rag
ment
ebi №
8 si
mfo
niis
pir
vel
i na
wil
idan
; 3.
z
. fal
iaSv
ili
- fr
agme
nteb
i o
per
idan
„abe
sal
om
da
eTer
i.“
Sef
asebis
krit
eriu
mi//
krit
eriu
mebi
moswavlem
und
a SeZlos::
•
musi
kal
ur
i na
war
moeb
is
har
moni
aze,
rit
msa
da
fo
rma
ze
dak
vir
vebi
T
msj
elo
ba, T
u r
ogo
r
axer
xebs
ko
mpo
zit
or
i g
mir
isa
Tu
ant
igmi
ris
mx
atvr
ul
i sa
xis
ga
dmo
cem
as m
usi
kaSi
;
• ms
jel
oba
imi
s Se
saxe
b, T
u m
usi
kis
sxva
das
xva
gamo
msax
vel
i sa
Sual
ebeb
i (m
elo
dia
, rit
mi,
har
moni
a, t
embr
i,
reg
ist
ri
da
a.S.
)
• intonacia
melodiis
is
mniSvnel
ovani
el
ementia
, romelic
mas
Sinaar
ss sZens
da
simaRlis
mixedviT
ubr
alo
bger
aTcvl
isgan
ganasxvavebs
; • intonacia
xSir
SemT
xvevaSi
bunebaSi
ar
sebu
l
intonaciebs
emsgavseba
, riT
ac
igi
gansakuTrebul
emociu
r
gamo
xmurebas
po
vebs
msmenelSi
: • ar
sebo
bs
melodiu
ri
intonaciebi
, roml
ebsac
ko
nkret
uli
mdgr
adi
Sinarso
brivi
dat
virTva
gaaCnia da
sxvadasxva
epoqis mu
sikaSi
amave
Sinaar
sobr
ivi
Sinaar
sobr
ivad
rogo
r ukavSir
deba
gmir
isa da
antigmiris
maxasiaT
eblebs;
•
imsj
elos imis
Sesaxeb,
Tu
gmiris
mxat
vruli saxis
transf
ormacia
(gar
dasaxva
) mu
sikalur
nawarmo
ebSi
sxvadasxva
gamo
msaxveli xerxis
erTobl
ivi
gamo
yenebiT
rogo
r
SeiZleba
ganxorcieldes
.
110
mniSvnel
obiT
gamo
iyeneba;
• melodia
ar
ar
sebo
bs rit
mis
gareSe
har
monia
• har
monia cal
keul
bger
ebs
TanaxmianobebSi
aerTianebs
; • harmo
niaSi
sxvadasxva bger
is
Tanaxmianoba
ar
sebo
bs:
inter
vali,
ako
rdi,
kilo
, bgeraT
wyoba
da a.S.
; • harmo
niaSi
akordebis
Tanmimd
evrobebis
mkac
ri kano
nebi
ar
sebo
bs, r
asac
harmo
niul
svl
ebs
an formu
lebs
uwo
deben
; • harmo
niuli
svlebis
saSu
alebiT
viTar
deba
musikaluri azri;
•
har
monias
gansakuTrebuli
mniSvnel
oba
111
mniSvnel
obiT
gamo
iyeneba;
• melodia
ar
ar
sebo
bs rit
mis
gareSe
har
monia
• har
monia cal
keul
bger
ebs
TanaxmianobebSi
aerTianebs
; • harmo
niaSi
sxvadasxva bger
is
Tanaxmianoba
ar
sebo
bs:
inter
vali,
ako
rdi,
kilo
, bgeraT
wyoba
da a.S.
; • harmo
niaSi
akordebis
Tanmimd
evrobebis
mkac
ri kano
nebi
ar
sebo
bs, r
asac
harmo
niul
svl
ebs
an formu
lebs
uwo
deben
; • harmo
niuli
svlebis
saSu
alebiT
viTar
deba
musikaluri azri;
•
har
monias
gansakuTrebuli
mniSvnel
oba
eniWeba mu
sikiT
ganwyo
bis SeqmnaSi
;
• harmo
nias
mniSvnel
ovani
roli eniWeba
movl
enis,
adamianis,
sagnis
daxasiaTebaSi;
• harmo
nias
mniSvnel
ovani
roli
eniWeba
musikiT
gar
emos
Seqmnis dros;
• melodiac
harmo
niis
nawil
ia.
forma
• forma
gviCvenebs,
Tu
rogo
r aris
agebuli
musikaluri
nawarmo
ebi;
• mu
sikaluri forma
exmareba
kompozit
ors
sxvadasxva
musikaluri
elementi
gaaerTiano
s er
T
srulyo
fil
mu
sikalur
nawarmo
ebSi
; • formis
saSu
alebiT
gadmo
icema
mTliani
112
musikaluri
nawarmo
ebis
mxat
vruli
Sinaar
si;
• mu
sikaluri
formis
saSu
alebiT
gadmo
icema
musikaluri
nawarmo
ebis
mT
avar
i id
ea:
• mu
sikaluri
formis meSveo
biT
iqmneba mxat
vruli
saxe
; • mu
sikaluri
formis gareSe
SeuZl
ebel
ia
musikaluri azris
ganvrcoba
; Janri
• mu
sikaluri
nawarmo
ebis
saxeoba
, romelsac
garkveu
li
stil
isturi,
siuJet
uri,
ko
mpozic
iuri
maxasiaT
eblebi
gaaCnia;
• mu
sikaluri Janris
warmo
qmnas xSir
SemT
xvevaSi
istoriu
li
movl
enebi
ganapirobebs
;
113
musikaluri
nawarmo
ebis
mxat
vruli
Sinaar
si;
• mu
sikaluri
formis
saSu
alebiT
gadmo
icema
musikaluri
nawarmo
ebis
mT
avar
i id
ea:
• mu
sikaluri
formis meSveo
biT
iqmneba mxat
vruli
saxe
; • mu
sikaluri
formis gareSe
SeuZl
ebel
ia
musikaluri azris
ganvrcoba
; Janri
• mu
sikaluri
nawarmo
ebis
saxeoba
, romelsac
garkveu
li
stil
isturi,
siuJet
uri,
ko
mpozic
iuri
maxasiaT
eblebi
gaaCnia;
• mu
sikaluri Janris
warmo
qmnas xSir
SemT
xvevaSi
istoriu
li
movl
enebi
ganapirobebs
;
• mu
sikaSi
Janri
nawarmo
ebis
formas
ganapirobebs
(xSir
SemT
xvevaSi
Janrisa da formis
saxelwo
deba
emTxveva kidevac
) da gansazRvr
avs
mis Sinaar
ssa da
xasiaT
s;
• xSir
ad Janris
warmo
qmnas
garkveu
li epoqis
esTet
ikuri
Sexedulebebi
uwyobs
xel
s
114
gakveTili 41-50gmiri da antigmiri musikaSi.
aqtivoba
mizani: TemaSi Sesvla; gmirisa da antigmiris maxasiaTeblebis mixedviT musikaluri fragmentebis amocnoba da asociaciuri kavSiris damyareba
resursi: l.v. beThovenis simfonia №3, „gmiruli“ (fragmentebi oTxive nawilidan)
msvleloba:
vidre moswavleebi saxelmZRvaneloSi ecnobian gmirisa da antigmiris ram-
denime maxasiaTebels, sasurvelia, maswavlebelma dasvas kiTxvebi: raSi SeiZ-
leba gamovlindes gmiroba, mxolod fizikur brZolaSi? gaixseneT Tanamed rove
gmirobis magaliTebi; ra aris samoqalaqo gmiroba? maT SeuZliaT am maxa-
siaTeblebis mixedviT romelime lite raturuli personaJic gaixsenon.
maxasiaTeblebi
gmiri antigmiri
• dadebiT konteqstSi gamoCenili adamiani, romelic gamorCeulia zneobiT, moraliT, RirebulebebiT;
• ideas (patriotuls, zogadasakacobrios) Sewiruli adamiani;
• adamiani, romelsac eWvi ar epareba faseulobebSi, mas SeiZleba mxolod sakuTar TavSi Seeparos eWvi
• adamiani, romelic cxovrebiseul gamowvevebze reagirebs.
• gamoCenisTanave upirispirdeba protogonists (dadebiT gmirs);
• Tavisi arsiT negativis matarebelia;
• kritikul situaciaSi ver axerxebs sakuTar RirebulebaTa dacvas;
• antigmiri yovelTvis uaryofiT gmirs ar niSnavs da musikaSi (zogadad, xelovnebaSi) sxvadasxva mxatvruli saSualebiT misadmi TanagrZnobac SeiZleba iyos gamoxatuli
imis gasarkvevad Tu musikis saSualebiT gmirisa da antigmiris mxatvruli saxis Seqmna ramdenadaa SesaZlebeli, moswavleebi usmene l.v. beThovenis simfonias №3, „gmiruli“ (firi №1-2-3-4), avseben aseT cxrils, sadac pirvel svetSi ganTavsebulia miniSnebebi (aRwerilobebi). am miniSnebebis gaswvriv meore grafaSi Caweren gaJRerebuli fragmentis nomers, xolo mesame grafaSi ki musikaluri enis im elementebs, romlebsac moswavleebi amoicnoben.
115
miniSnebebi l.v. beThovenis „gmiruli“
simfoniis I nawilidan IV nawilis
CaTvliT
fragmenti № musikaluri enis
romeli elementi/
elementebi
gamoikveTa
I. cxovreba urTierTsawinaaRmdego, mtrul sawyisTa Sejaxebis, brZolis sarbielia, sadac gmiri Tavisi zneobiTa da zogadsakacobrio RirebulebebiT daufiqreblad ebmeba.
4
ostinaturi ritmi;
melodia; harmonia;
registri; tembri da
a. S.
II. cxovreba mxolod brZola rodia – es aris fiqri, Wvreta, ocneba... konkretul SemTxvevaSi ki – glova.. SesaZloa gmiri brZolis dros daiRupos, magram misTvis idea umTavresia, vidre sikvdili.
3
melodia;
punqtiruli ritmi da
a. S.
III. nu daiviwyebT, cxovrebas sxva mxarec aqvs – garToba, xumroba, mxiaruleba... am nawils skerco hqvia, rac italiurad „xumrobas“ niSnavs.
1
ritmuli ostinato;
melodia da a. S.
IV. es aris namdvili dResaswauli gamarjvebulis sapativcemulod... gmiri daiRupa, magram ideam, romelsac is Seewira, gaimarjva.
2
motivi; intonacia;
melodia; ritmi da a. S.
• romeli fragmenti miusadageT pirvel miniSnebas? • am fragmentSi saorkestro Tutti-s ori Zlieri akordi raze mianiSnebs
msmenels? a) brZola daiwyo b) brZola dasrulda g) sxva
• musikalur bgerebs, ra Tqma unda, ar gaaCniaT metoqeTa saxelebi, magram Tqveni azriT, ramdenad ZaluZs musikas mogviyves, ratom ebrZvian es Zalebi erTmaneTs?
116
• SegiZliaT axsnaT: a)mZafria es samkvdro-sasicocxlo brZola Tu SedarebiT mSvidobiani?b) msubuqi kamaTia Tu Rrma drama? g)am brZolaSi gmiris upiratesoba Cans, Tu is uZluria? – am kiTxvebze pasuxis
gasacemad, garda musikis mosmenisa, daakvirdiT sanoto fragments da yuradReba miaqcieT, rogor viTardeba gaJRerebuli musikaluri Temis melodiuri xazi – aRmavalia Tu daRmavali? safexurebrivad moZraobs Tu naxtomebiT? rogori emociis gamomxatvelia melodiuri xazis amgvari moZraoba?
• daakvirdiT sanoto magaliTs, yvelaze bevrjer romeli noti meordeba?• gaixseneT, ra hqvia melodiaSi aseT nots – tonika, subdominanta Tu
dominanta?• romelia es noti?• tonikuri samxmovanebis bgerebze amgvari moZraoba am musikalur Temas
simyares sZens Tu meryeobas?• swori pasuxi/pasuxebi moniSneT fanqriT: sanoto fragmentis IV-V
taqtebSi qromatul svlas
a) Semoaqvs harmoniuli daZabuloba; b) Semoaqvs mSvidi, TavSekavebuli ganwyoba g) es aris gmiris mier dasmuli erTgvari SekiTxva – kidev bevri gansacdeli elis Tu ara brZolis dros.
• Tqveni azriT, rogor esmis beThovens gmiri, igi revoluciuri suliskveTebisaa Tu mSvidi, gawonasworebuli?
• musikalur TemaSi ori urTierTsawinaaRmdego sawyisi rogor aris musikiT warmoCenili? kompozitori gamosaxvis ra xerxebs mimarTavs? – daasaxeleT Tundac erTi niSani; yuradReba miaqcieT registrebis monacvleobas
• daakvirdiT am sanoto Canawers, sanoto sistemaze romel registrSi JRers mTavari Tema? raze mianiSnebs am registris gamoyeneba? imsjeleT;
• rogori faqturaa, akorduli Tu polifoniuri?• moniSneT fanqriT is taqtebi, sadac ostinaturi ritmuli naxati SeniSneT;
117
• Tqveni azriT, ras unda ganasaxierebdes amgvari ritmuli naxati? ra funqcias asrulebs:
a) igi gadmoscems ganwyobas (Tu gadmoscems, daakonkreteT, ra ganwyobas);b) igi musikaluri Temis erTgvari Tanxlebaa. ratom fiqrobT ase?• romeli fragmenti miusadageT cxrilis meore miniSnebas?
• rogor fiqrobT, am fragmentSi gmiri daiRupa Tu danebda? • romeli inter vali qmnis samgloviaro gawyobas?• moniSneT fanqriT intervali wminda kvarta. gansazRvreT, aRmavalia Tu
daRmavali?• ra ganwyobas sZens es intarvali intonacias: a) amays b) SemarTebiTs g) brZolis uunarobis
• rogor fiqrobT, es samgloviaro procesiaa (svlaa) Tu gmiris glova?• musikis romeli gamomsaxveli elementi mianiSnebs Tqvens mosazrebas?• daakvirdiT sanoto teqstSi rogori ritmuli naxatia warmodgenili, ra
azris gadmocemas unda emsaxurebodes punqtiruli ritmis gamoyeneba?kiTxvebi ganzogadebisTvis:
• musikaluri enis elementebis gamoyenebiT ramdenad Seqmna kompozitorma gmiris portreti?
• imsjeleT, rogori gza ganvlo beThovenis gmirma oTxive nawilSi?• gaixseneT gmiris maxasiaTeblebidan, romeli miesadageba beThovenis mesame
simfoniis gmirs? • eTanxmebiT azrs imis Sesaxeb, rom musikis saSualebiT gmiris mxatvruli
saxis Seqmna SesaZlebelia ritmuli Tu harmoniuli da aseve sxva xerxebis gamoyenebiT (ganavrceT, musikaluri enis kidev romel elementebs iyeneben kompozitorebi).
118
antigmiri operaSi
aqtivoba
mizani: mosmenili musikaluri fragmentebis asociaciuri dakavSireba teqstTan; msjeloba, dialogi.
resursi: z. faliaSvili, op. „abesalom da eTeri“ – fragmentebi (firi № 5-6-7-8).
msvleloba:moswavleebi saxelmZRvaneloSi ganTavsebul cxrilSi ecnobian zaqaria
faliaSvilis operis „abesalom da eTeri“ libretodan siuJetur detalebs, Semdeg maswavlebeli asmeninebs musikalur fragmentebs da SeecadeT, daukavSiroT musika teqsts. vidre mousmendeT, gansazRvreT, ra Cans am teqstSi, operis personaJTagan romelia antigmiri? romelma detalma miganiSnaT amaze?
siuJeturi detalebi firi № eTeri ufliswul abesalomis vezirs, murmansac Seuyvarda,
magram mas esmoda, rom ufliswuls metoqeobas ver gauwevda da
SuriT anTebulma gadawyvita, radac ar unda dasjdomoda, eTeri
misi gamxdariyo. daxmarebisTvis eSmaks mihyida suli.
6
eTeri ukurnebeli seniT daavadda. hgodebs abesalomi, hgodebs
xalxi. mkurnalobam ver uSvela. eTeri dedoflobas ver gaswevs.
abesalomma xalxs mimarTa: „vis gindaT qali eTeri?..“
7
eTerTan daSorebam ufliswuli abesalomi daasneula. igi
gzavnis Tavis vezirs, murmans, cxrawyaroze ukvdavebis wylis
mosatanad.
8
dedofali naTela eTers abesalomis monaxulebas sTxovs, magram
eTeri uarzea – mas aRar swams ficis gamtexica!.. Tumca, dedofali
naTelas Txovna guls ulbobs eTers da mzadaa Sexvdes satrfos,
Tuki es abesalomis tanjvas Seamsubuqebs. xanmokle gamodga maTi
Sexvedra. dasustebuli abesalomi eTeris mklavze kvdeba.
5
SeniSvna: eleqtronul saqaRaldeSi ganTavsebuli musikaluri firebisTvis
nomrebi miniWebulia maswavleblis gzamkvlevad, Sesabamisad, aRniSnul da agreTve sxva cxrilebSic musikaluri fragmentis nomeri moswavlem unda Caweros im rigiTi nomriT, ra TanmimdevrobiTac igi gaJRerdeba gakveTilze.
• romel siuJetur detalSi ikveTeba uaryofiTi personaJis (antigmiris) mxatvruli saxe?
• eTeris mosapoveblad murmanma eSmaks mihyida suli – rogor, ra xerxebiT aris gadmocemuli es musikaSi:
119
a) romeli sasimRero xma asrulebs murmanis arias?b) rogor ganwyobas qmnis am personaJis musikaluri daxasiaTeba?• Tuki literaTi „A“ aRvniSnavT murmanis Sinagan gancdas, wuxils, „vwuxvar,
ara var mec mefe“, xolo literaTi „B“ aRvniSnavT murmanis borot zraxvebs, rogor sqemas miusadagebdiT am personaJis arias? moniSneT swori pasuxi:
a) Sesavali – A-B-A; b) Sesavali – A-A-B.• rogor fiqrobT, romeli musikaluri fragmenti asaxavs abesalomis
godebas?• musikis romeli gamomsaxveli xerxebiT aris gadmocemuli es detali? –
daakvirdiT melodiuri xazis moZraobis mimarTulebas, teqsts, instrumentul Tanxlebas;
• ramdenad daeTanxmebiT mosazrebas imis Taobaze, rom erTi SexedviT, dadebiT gmirSic aRmovaCinoT antigmiris niSnebi da Tu eTanxmebiT, xom ar SegiZliaT gamokveToT operis libretoSi amgvari personaJi? moZebneT cxrilSi amis damadasturebeli siuJeturi detali.
• antigmiri yovelTvis uaryofiT gmirs ar niSnavs da musikaSi sxvadasxva mxatvruli saSualebiT misadmi TanagrZnobac SeiZleba iyos gamoxatuli – moismineT abesalomis aria da imsjeleT, ramdenad Seesabameba es debuleba am personaJs.
120
kompleqsuri davaleba № 9
mimarTuleba: musikis gageba konteqstSi da interpretacia
davalebis piroba: aageT kompoziciurad franc Subertis me-8 simfoniis I
nawilis magaliTze mxatvruli gmiris mier ganvlili gza – „rogor icvleba gmiri cxovrebis gamowvevebis mogeriebisa da gansacdelis gadalaxvis Semdeg“. gaakeTeT prezentacia warmodgenili etapebis mixedviT.
Tqven mier asagebi kompozicia Semdegi nawilebisgan unda Sedgebodes:
1. gmiris gacnoba;
2. gmiris SeWideba cxovrebasTan;
3. brZola cxovrebiseul gamowvevebTan; 4. gmiris transformacia (gardasaxva).I etapi
moismineT fragmentebi areuli TanmimdevrobiT da SeavseT cxrili. cxrilis II svetSi ganTavsebulia musikiT gadmocemuli emociis, ganwyobis Cveneuli interpretaciebia, romelic gmiris mier ganvlil gzas aRwers, I svetSi CawereT musi kaluri fragmentis nomeri (III svets SeavsebT momdevno aqtivobis ganxor cielebis Semdeg).
fragmenti № musikiT gadmocemuli emociis, ganwyobis
Cveneuli interpretaciebi (aRwerilobebi)
fragmenti
№pirvelive taqtebidan ikveTeba gmiris
sulieri tragedia, romelic SemdgomSi
sasowarkveTis paTosad gadaiqceva.
gmiri, erTi SexedviT mSvidad gamoiyureba,
Tumca Sinagani daZabulobiTaa aRsavse.
gmiris Tbili da gulubryvilo mogonebebi
savsea mkveTri emociebiT.
gmiri Sinaganad acnobierebs Tavis
Seusabamobas garemomcvel realobasTan.
II etapi – upasuxeT kiTxvebs:
• romelaRwerilobas miusadageT fragmenti dabal registrSi gaJRerebuli, TiTqos siRrmidan gamosuli intonaciebis mixedviT? ratom?
121
• romel aRwerilobas miusadageT fragmenti violinoebis mSfoTvare akompanementis fonze hoboisa da klarnetis temriT gaJRerebuli, erTi SexedviT, mSvidi, magram Sinagani daZabulobiT aRsavse melodiis mixedviT? axseniT, ratom?
• romel aRwerilobas miusadageT fragmenti Tbili mogonebebis gadmomcemi valsis mixedviT?
III etapi – gaecaniT teqstebs da miusadageT maT musikaluri
fragmentebi. kvadratSi CawereT musikaluri firis nomeri.
a) violinoebis mRelvare „Jruantelis“ fonze mTavari Tema gaJRerdeba... melodia martivi da gamomsaxvelia, mas sevda axlavs, TiTqos erTi SexedviT, mSvidia, Tumca Sinagani daZabulobiT aRsavse. melodiis akompanementi qmnis SfoTiani mousvenrobis SegrZnebas. musika ufro da ufro aqtiurdeba da aRwevs Fortissimo-s.
b) dabal registrSi violonCeloebis tembrSi gaJRerdeba simfoniis Sesavlis Tema daJinebuli da usixarulo intonaciebiT, romlebic sadRac siRrmidan Cndeba. es Tema simfoniaSi laitmotivis rols asrulebs da araerTxel gamoCndeba, rogorc maradiuli cxovrebiseul dilemad.
g) mSvenier idilias moulodnelad sruli dumili (pauza) wyvets. saorkestro Tutti-s afeTqeba... kvlav pauza. idilias enacvleba drama. gamanadgurebeli akordebi Zaladobrivad izrdeba da gamoCndeba saxeSecvlili valsis Tema – gmiri gatexilia... da amas adasturebs SesavalSi gaJRerebuli idumali da boroti laitmotivis gaJRereba.
d) es ki Tbili valsia, TiTqos mSvidobis kunZuli. valsis Tema kidev ufro mbrwyinavi xdeba, rodesac maRal registrSi violinoebis tembriT gaJRerdeba...
122
IV etapi – miubrundiT pirvel etapze ganxilul cxrils da III svetSi
saTanado teqstis litera CawereT.
V etapi – wina aqtivobebze dayrdnobiT SeavseT sqema. CawereT Tavisufal
ujrebSi musikaluri fragmentis nomeri.
gmiris
gacnoba
gmiris
cvlileba
gmiris SeWideba
cxovrebasTan
cxovrebiseul
gamowvevebTan
brZola
# # # #
daalageT musikaluri fragmentebi Tqven mier Sevsebuli sqemis mixedviT da gaakeTeT prezentacia. amisaTvis gamoiyeneT gegma da upasuxeT kiTxvebs:
1. rogor warmogidgaT simfoniis dasawyisSi gmiris mxatvruli saxe (isaubreT, musikis gamomsaxvel saSualebebze: melodia, ritmi, dinamika, tembri da sxva);
2. rogor icvleboda gmiri? 3. gaixseneT gmirisa da antigmiris maxasiaTeblebi – Subertis simfoniaSi
romeli mxatvruli saxea warmoCenili, gmiri Tu antigmiri? imsjeleT, ratom fiqrobT ase;
4. rogor fiqrobT, es gmiri zogadsakacobrio ideis gamarjvebisTvis ibrZvis
Tu is pirad gancdebs acocxlebs?
• ra daskvna gamoitaneT zogadad am Temis Seswavlis dros, rogor fiqrobT, SesaZlebelia musikis saSualebiT gmirisa da antigmiris mxvatruli saxis Seqmna?
123
IV. damatebiTi informacia
berikaoba (ix. firi # 20 folderSi 1-10)
berikaoba sayveliero wes-TamaSobaTa ricxvs ganekuTvneboda. igi xSirad
mTeli yvelieris ganmavlobaSi mimdinareobda (imereTi, qarTli).
`yvelieris orSabaTs~ (anu berikaobas) mTeli sofeli sazeimo ganwyobilebas
gamoxatavs. soflis centrSi TavSeyrili bavSvebi da axalgazrdebi gazafxulis
sadidebeli dRis aRsaniSnavad emzadebian. dResaswaulSi ZiriTadad monawileoben
axalgazrdebi, romelTa ricxvi oc-ocdaaTs aRemateba. xalxi sanaxaobis ZiriTad
gmirebs: berikebs, Tavberikas, dedofals, mayrebsa da sxva niRbosan pirebs irCevs.
am SemTxvevaSi iTvaliswineben individis unarsa da wina wlebis gamocdilebas.
sadResaswaulo samzadisis dros mis monawileebs moaqvT Txis, cxvris, xaris
tyavebi, tyavkabebi, pirutyvis kudebi, gogris, nabdis, muyaosa da qaRaldis
niRbebi, Rorisa da Txis gamxmari Tavebi, sxvadasxva cxovelis rqebi, frinvelis
bumbuli, sapatarZlo kaba, Tavsaburavebi, naWris Tojinebi, zarebi, krialosani,
xis xmlebi, xanjlebi, farebi, Surdulebi da sxv. iqve mzaddeba sxvadasxva feris
almebi da CiraRdnebi.
samzadiss saxeldaxelo lxiniT, simReriTa da cekva-TamaSiT amTavreben.
mestvire, romelic berikaobis winamZRolad iTvleba, dResaswaulisTvis
sagangebod Seqmnil, maRal xmaze Sesasrulebel `berikuls~ (mestviruls) ukravs.
dResaswauli dilidan iwyeba. bukisa da naRaris xma sofels berikaobis
dawyebas amcnobs da monawilenic Sesaferisad irTvebian – saxlSi, Tavlasa da
im adgilebSi, sadac Cveulebisamebr saweso qmedebebi sruldeba.
dResaswaulis mTavari moqmedi berika axalgazrda, mkvircxli vaJia, mis
gareSe arc erTi rituali ar sruldeba. Tavberika, anu mTavari berika niRbiT
aris Semosili.
berikaobis sanaxaobaSi yuradRebas ipyrobs dedoflis persona. mas ganasa-
xierebs uwverulvaSo axalgazrda, lamazi pirisaxis vaJi, romlis morTulobac
patarZlis Cacmulobas Camohgavs, rasakvirvelia, Teatralizebuli niRbis (anda
mkveTri feris saRebaviT saxis SeRebvis) damatebiT.
sanaxaobis amalas Seadgenen: mayrebi, berikebi, naTlia, romlebic
imavdroulad nefe-dedoflis, nefe/berikas mxleblebsa da dedoflis mcvelebsac
warmoadgenen. dResaswaulSi monawileoben zoomorfuli niRbiT Semosili pirebi,
124
magaliTad, taxberika (kaxeTSi), romelsac mTavar berikas uwodeben da Roris
niRabs atarebs; mRvdeli, diakvani, romelTa monawileoba sakarnavalo misteriis
xasiaTis Semcvelia da RorisniRbian berikasTan erTad, dedoflisadmi ltolvis
gamomxatveli.
calke unda aRiniSnos dResaswaulis moqmedebaSi arabis, TaTrisa da lekis
monawileoba, romlebic `soflis damrbevelni da amwiokebelni~ da dedoflis
motacebis iniciatorebi arian.
berikaobis monawileni moivlian soflebs, xSirad Soreulsac estumrebian,
rogorc wesi, aseve estumrebian SeZlebul ojaxebs. msvleloba mimdinareobs dRis
ganmavlobaSi (saRamos anda zogjer RamiT). ojaxSi Sesulni marTaven sanaxaobas
cekva-simReris TanxlebiT, iTxoven sanovages da zogjer fulsac. maspinZlebi
aRfrTovanebulni xvdebian dResaswaulis monawileebs, umarTaven nadims,
asaCuqreben msvlelobis wevrebs. Tu winamZRoli ZRveniT ukmayofiloa, maSin
arabi, TaTari an leki ezoSi gagordeba, rac, mosaxleobis azriT, mousavlianobasa
da sikvdilianobas moaswavebs, amitomac mas saswrafod ayeneben da asaCuqreben.
berikaobis, rogorc ritualis ZiriTadi arsi mdgomareobs sursaTis anda
frinvelis gatacebaSi, rasac arabi, TaTari an leki akeTebs.
dResaswaulis kulminacias warmoadgens nefe/berikas dedofalze daqorwinebis
scena. igi mimdinareobs sasiyvarulo dapirebaTa fonze, ris Semdegac dedofali
Tanxmdeba. mas mosdevs jvrisweris ritualic, romlis drosac ewyoba dedofalze
Tavdasxma. mas itacebs TaTari, leki an arabi. sanaxaobis bolos mcvelebi
warmatebiT igerieben ieriSs. wyvili saydarSi mihyavT. moqmedebis yvela etapi
musikaluri instrumentis TanxlebiT mimdinareobs. amave dros TamaSdeba
sasiyvarulo scenebi, Sairoba, kafiaoba.
berikaobis safinalo miTologemas warmoadgens berikas sikvdili da dedoflis
datireba. am siuJetSi monawileoben mRvdeli, berikebi, romelTac `micvalebuli~
sasaflaoze mihyavT. motiral dedofals TaTari, arabi an leki `amSvidebs~,
ukeTes qmarsa da momavals hpirdeba, ris Semdegac mas itacebs. mcvelebi verafers
xdebian da `micvalebuls~ CasZaxeben dedoflis gatacebis ambavs. berikac maSinve
cocxldeba da dedofals ibrunebs. amis Semdeg aseve TamaSdeba dedoflis
`gardacvalebisa~ da `aRdgenis~ rituali.
gardacvaleba-aRdgenis rituals mosdevs sabrZolo Serkineba, xelCarTuli
brZola, Widaoba da lxini.
yuradRebas ipyrobs istoriuli epoqis nakvalevis naSTebi, romelic
dampyrobelTa saxiTaa realizebuli warmodgenebSi. faqtobrivad, TaTari, arabi,
leki, Sah-abasi, Temurlengi, rusi generlebi istoriuli suraTis rekonstruqciis
erTgvari saSualebaa, romelic xalxis cnobierebam dResaswaulSi, rogorc yofiT
sanaxaobaSi, ucvlelad gadmoitana.
dResaswaulis msvlelobisas, rogorc wesi, monawileni saxedarze, aqlemze,
cxenze amxedrdebian. mxedroba socialuri statusis mimaniSnebeli simbolocaa,
125
romelsac dResaswaulSi sakarnavalo elementebi erTvis da komikur xasiaTs sZens
(garToba-sanaxaobaSi moqmedi pirebi cxovelebze ukuRma arian amxedrebulni).
qarTuli miTolgia – lazare (ix. firi # 22 folderSi 1-10)
lazare aRmosavleT qarTveli warmarTebis amindis RvTaeba gaxldaT (ar
agerioT saxarebiseul lazareSi). misi kulti mTel aRmosavleT saqarTvelos
moicavda, magram dasavleT saqarTveloSic umRerodnen mas gvalvianobis
periodebSi amgvarad: `lazare modga karsa, midga, modga Tarosa, daemsgavsa
mTvaresa~ da sxv. lazares sapativsacemod, mis sadideblad Zveli qarTvelebi
marTavdnen dReobas saxelad `lazaroba~. am dResaswaulze aRsrulebuli
ritualebi da locvebi mimarTuli iyo lazaresadmi saTxovnelad rom gaeCina
cis nami, aetalaxebina gvalvisgan ganawamebi miwebi. am dros lazares Tixis kerps
kardakar daatarebdnen, ritualurad wyliT asvelebdnen da ambobdnen:
`ah, lazare, lazare,
cas Rrublebi aSale,
Cven dagiklavT cikansa,
Sen mogviyvan wvimasa.~
Tu am rutualebis Semdeg lazare marTlac Seismenda locvebs da gvalvian
periods wvimiani periodi Secvlida, da xalxi ukve zedmeti wvimianobisgan
gabezrdeboda, ukve xalxi am yvelafris SeCerebas evedreboda mas: `goraxi gaaCine,
talaxi gaaSre~.
lazarobis rituals Tan axlda martivi sacekvao moZraobebi. kardakar
mosiarule lazarobis monawileni saxlis mepatronis gamowvevas leqs-simRerasTan
erTad cekviTac ganasaxierebdnen. saferxulo cekvebi SuamTobis periodSi
gamarTuli lazarobis drosac icodnen. samwuxarod, es rituali, misi formebi,
laz meTevzeTa cekvebis msgavsad, Tanamedrove qoreografiaSi ver damuSavda da
igi mxolod Zveli tradiciuli saxiT agrZelebs sicocxles. Zvelad simRera da
cekva ganuyofeli iyo. aqedan gamomdinare, Tvlian, rom lazares simReris drosac
nelsa da narnar sawesCveulebo cekvas Tavisi ritmuli monaxaziT asrulebdnen.
126
zaqaria faliaSvili opera „abesalom da eTeri“
libretos avtori: petre mirianaSvili, premiera Sedga TbilisSi, 1919 wels
Sinaarsi
pirveli moqmedeba
tyeSi ganmartoebiT zis avi dedinacvlisgan gamoqceuli glexis gogo eTeri
da Tavis oblobas dastiris. Soridan moismis monadireTa simRera. ufliswuli
abesalomi da misi veziri murmani amalasTan erTad nadiroben. eTeri simReris
xmas gahyveba da gzad murmans gadaeyreba. moulodneli Sexvedrisgan damfrTxali
eTeri sxva mxares garbis. aq ki mas gzas abesalomi gadauRobavs. eTeris silamaziT
mojadoebuli ufliswuli maradiul siyvaruls eficeba mas. eTeris mimarT
siyvarulis grZnoba murmansac daeufleba, magram igi veziria da aSkarad amis
gamoxatvas ver bedavs. murmani gulSi borot zraxvas Caidebs da fics debs, rom
abesaloms eTers waarTmevs.
meore moqmedeba
sasaxleSi qorwilia. samefo amalis TanxlebiT Semodian abesalomi da eTeri.
mefe locavs jvardawerilebs. abesalomi da eTeri erTgulebis fics deben. murmani
eTers saCuqrad miarTmevs patara zardaxSas, romelSic mojadoebuli yelsabami
devs. am samkaulma saSineli seni unda Sehyaros eTers da mxolod murmans SeuZlia
am senisgan misi daxsna. eTeri SeuZlod xdeba. abio mefe cdilobs gaamxiarulos
stumrebi da marexs sTxovs simReras. imarTeba mxiaruli cekva-TamaSi.
mesame moqmedeba
sasaxles ubedureba daatyda Tavs – eTeri ukurnebeli seniT daavadda.
sasowarkveTilebam Seipyro abesalomi. glovobs mTeli sasaxle. dedofali
urCevs Svils gauSvas eTeri, – iqneb mTebma da mzem daubrunos mas janmrTeloba.
abesalomi iZulebulia daTmos eTeri. murmani sawadels ewia – eTeri mas mihyavs.
meoTxe moqmedeba
murmanis koSkSi eTeri ganikurna, kvlav daibruna silamaze. murmanis deda da
debi Tavs evlebian mas, magram eTeri kvlav abesalomze fiqrobs. ismis sayvirebis
xma. ver aitana abesalomma eTerTan ganSoreba da murmanis koSks Tavad ewvia, raTa
Tvali mainc Seavlos satrfos. imisTvis, rom murmani eTers daaSoros, abesalomi
vezirs ukvdavebis wylis mosatanad gzavnis. dedofali naTela eTers abesalomis
naxvas Txovs, magram eTeri uarzea – mas aRar swams ficis gamtexisa!.. marexis
Txovna sguls ulbobs eTers da mzadaa Sexvdes satrfos, Tuki es abesalomis
tanjvas Seamsubuqebs. xanmokle gamodga maTi Sexvedra. dasustebuli abesalomi
eTeris mklavze kvdeba. eTeri Tavs iklavs im daniT, romelic odesRac abesalomma
aCuqa erTguli siyvarulis niSnad.
127
musikaluri terminebis leqsikoni
aranJireba (gadamuSaveba) – musikaluri kompoziciis morgeba Sem sruleb lebis sxva SemadgenlobisaTvis.Assai (asai) – sakmaod, sakmarisad, Zalian. Attacca (ataka) – gadaabi. miTiTeba raime nawilis Semdeg, romelic niSnavs Seusvenebliv Sesrulebas. A tempo (a tempo) – wina tempSi. pirvandeli tempis dabruneba.Bel canto (bel kanto) – mSvenieri simRera. 1. italiur operasTan dakav Si rebuli simReris manera, romlisTvisac damaxasiaTebelia teqnikuri srulyofa da bgeraTwarmoTqmis silamaze.Beat (ingl.) – ritmuli pulsacia, ritmuli aqcentireba.gama, bgeraTrigi – bgerebis erToblioba, romlebic miekuTvneba raime kilour sistemas da gansazRvruli rigis mixedviT arian ganlagebulni (aRmavali da daRmavali moZraobis SemTxvevaSi, rogorc wesi, gamis saxiT).garetaqti – musikaluri nawarmoebis dawyeba sust droze. gasaRebi – sanoto sistemis dasawyisSi dawerili niSani, romelic gan sazRvravs momdevno sanoto Canaweris simaRlebriv mdebareobas (mag., banis, violinos, altis da a. S.).gundi – momReralTa ansambli, romelic danawevrebulia oTx partiad (sopranoebi, altebi, tenorebi da banebi). Da capo (da kapo) – `Tavidan~; miTiTeba piesis an nawarmoebis nawilis Tavidan gameorebaze; Semokl. D. C.Dal segno (dal senio) – `gameoreba niSnidan~; miTiTeba fragmentis Tavidan gameorebaze niSnidan; Semokl. D. S. damuSaveba – musikaluri ideis ganviTareba Temebis fragmentebis gamokveTis, tonalobebis Secvlis, sekvencirebis da ganviTarebis sxva xerxebis gamoyenebis gziT. damuSaveba ewodeba agreTve sonaturi formis meore, ganviTarebad nawils. Decrescendo (dekreSCendo) – dinamikuri niSani: bgeris siZlieris TandaTan Semcireba. diapazoni – xmis, instrumentis JReradobis moculoba. diatonika – oqtavis farglebSi Svidtoniani bgeraTrigi, romelsac ar gaaCnia alterirebuli tonebi. Divisi (divizi) – miTiTeba ansamblis monawileebisTvis, Sesasrulebeli partiis xmebSi danawevrebaze. diezi da dubldiezi – niSnebi, romlebic miuTiTebs tonis naxevari an mTeli toniT amaRlebaze. Diminuendo (diminuendo) – xmovanebis TandaTanobiTi Sesusteba, igivea, rac dekreSCendo.
128
diplipito – qarTuli dasartyami sakravi ori sxvadasxva zomisa da wyobis tyavgadakruli Wuris saxiT. diskanti – biWunaTa maRali xma. disonansi – arakeTilxmovaneba. disonansi xSirad wydeba konsonansSi. disonansi iseve, rogorc konsonansi, istoriulad cvalebadi cnebaa.eleqtronuli musika – musika, romlis JReradi masala sinTezatoris daxmarebiT aris Seqmnili.enharmonizmi – erTi da imave bgeris Cawera sxvadasxva xerxiT: magaliTad, la diezi da si bemoli.varireba – kompoziciis xerxi, romlis dros pirvelad gadmocemuli masala gameorebisas ganicdis cvlilebebs.Vivace (vivaCe) – cocxlad, swrafad, tempis aRmniSvneli termini.vokalizi – 1) simRera xmovan bgerebze (vokaluri savarjiSo); 2) nawarmoebi xmisa (usityvo) da TanxlebisaTvis. imitacia – musikaluri azris zusti an nawilobriv Secvlili gameoreba polifoniuri faqturis sxvadasxva xmaSi.intervali – musikaluri da maTematikuri (akustikuri) manZili or tons Soris. intervali SeiZleba iyos melodiuri, rodesac tonebi iReba mimdevrulad da harmoniuli, rodesac tonebi JRers erTdroulad.Cantabile (kantabile) – mReradad Seruleba. kantilena – lirikuli, mReradi xasiaTis vokaluri an instrumentuli melodia. Cantus firmus (laT.) (kantus firmus) – wamyvani melodia, romelic polifoniuri kompoziciis sayrdens warmoadgens. konsonansi – ori an meti tonis keTilxmovani JReradoba. konsonansis koncefcia sxvadasxva epoqisa da stilis musikaSi icvleboda. kontralto – registrulad yvelaze dabali qalis xma. kontrapunqti – ramdenime damoukidebeli xmis erTdrouli Sexameba. farTo gagebiT, kontrapunqti igivea, rac polifonia. kontrfagoti – didi fagoti, romelic Cveulebriv fagotze oqtaviT qvemoT ukravs. kontrtenori – mamakacis yvelaze maRali xma.Crescendo (kreSCendo) – dinamikis aRniSvna: xmis siZlieris TandaTan gaZliereba.koWa – Zveleburi qarTuli cekva. rokvaa buqnasaviT (s. s. orbeliani). krakoviaki – krakovis mcxovrebTa cekva, erT-erTi polonuri erovnuli cekva. krimanWuli – dasavleT saqarTvelos (guria, aWara) mravalxmiani xalxuri simRerebis zemo xma, mdidari melodiuri naxtomebiT, ornamentikiT. krini – maRali, varirebuli xmis qarTuli saxelwodeba.laitmotivi – melodiuri, ritmuli, harmoniuli motivi, mokle, xSirad gameorebuli musikaluri fraza, romelic asocirdeba personaJTan, drosa da moqmedebis adgilTan. lekuri – swrafi, temperamentuli lekuri xalxuri cekva orwilad zomaSi, asrulebs solisti mamakaci, agreTve qalisa da mamakacis wyvili. lendleri – germaniasa da avstriaSi gavrcelebuli xalxuri wyvilTa wriuli cekva samwilad zomaSi.
129
Lento (lento) – tempis aRniSvna: nela.maJori da minori – terminebi gamoiyeneba: 1) garkveuli intervalebis xarisxis gansazRvrisas, mag., tercia SeiZleba iyos maJoruli, an didi (do-mi) da minoruli, an patara (do – mi-bemol); 2) ori ZiriTadi saxis samxmovanebis aRniSvnisas: samxmovaneba, romlis pirveli tercia maJorulia – maJorulia (do-mi-sol), xolo samxmovaneba, romlis fuZe minoruli terciaa – minorulia (do-mi-bemol- sol); 3) 1700 w.-is Semdeg evropul musikaSi ori yvelaze gavrcelebuli bgeraTrigis aRsaniSnavad – maJoruli (didi terciiT I da III safexurebs Soris) da minoruli (patara terciiT I da III safexurebs Soris). mazurka –polonuri cekva, romelic daibada mazoviaSi. gamoirCeva punqtiruli ritmiT mesame Tvlaze aqcentiT. manuali – organisa da klavesinis klaviatura. Marcato (markato) – gamomsaxvelobis aRniSvna: xazgasmiT, gamoyofiT.melodia – musikaluri azri, romelic erT xmaSia gadmocemuli da aqvs gansazRvruli simaRlebrivi da ritmuli konturebi. Meno (meno) – „naklebad~; meno mosso (meno moso) – tempis aRniSvna: naklebi siCqariT. menueti – franguli cekva samwilad zomaSi.Moderato (moderato) – tempis aRniSvna: zomierad, andante-sa da allegro-s Soris. modulacia – maJorul-minorul sistemaSi tonalobis Secvla. Molto (molto) – Zalian; tempis aRniSvna: molto adagio – Zalian nela. monodia – solo an erTxmiani sagundo simRera akompanementis gareSe. motivi – mokle melodiko-ritmuli figura, musikaluri nawarmoebis formis yvelaze mcire damoukidebeli erTeuli. moZaxili – sagundo simReris dasawyisi, romelsac asrulebs moZaxilis mTqmeli an momReralTa mcire jgufi, ris Semdegac simReras mTeli gundi aitacebs. nadi – erT-erTi daxmarebis forma Sromis dros, xolo naduri aris simRera.Perpetuum mobile (perpetum mobile) (laT. „mudmivi moZraoba~): piesa, romelic Tavidan bolomde agebulia Cqar, uwyvet, ritmul moZraobaze. Pianissimo (pianisimo) – Zalian Cumad; Semokl.: pp. Piano (piano) – Cumad; Semokl.: p. Piu (piu) – ufro metad; piu allegro – tempis aRniSvna: ufro Cqara. Pizzicato (picikato) – Sesrulebis xerxi simebian sakravebze, TiTis gamogvra.Portato (portato) – Sesrulebis saxeoba legato-sa da staccato-s Soris.ritmi – musikis organizacia droSi; konkretulad – bgerebis grZliobebis Tanmimdevroba. rokoko – me-18 saukunis pirveli naxevris mxatvruli mimarTuleba, romelmac ganviTareba pova umTavresad arqiteqturaSi. musikaSi misTvis damaxasiaTebelia ornamentuli motivebis siuxve.samwiladi metri, zoma – zoma, romlisTvis tipuria TiToeul taqtSi (3/4, 3/2) erTi Zlieri da ori susti wilis arseboba. sanoto sistema – sanoto damwerlobaSi xuTi horizontaluri xazis erTob lioba.sinkopa – aqcentis gadatana Zlieri wilidan sustze. sinTezatori – eleqtronuli musikaluri instrumenti. skerco – sityvasityviT xumroba. piesa an ciklis nawili Cqar tempSi.
130
Staccato (stakato) – mowyvetiT. bgeris miRebis manera. StaccatoTema – SedarebiT dasrulebuli musikaluri azri, romelic xasiaTdeba into-naciur-ritmuli individualobiT, struqturuli gaformebiTa da lako nu robiT. tembri – adamianis xmis an instrumentis specifikuri Seferiloba. tempi – musikis moZraobis siCqare. tenori – 1) oTxxmian wyobaSi qvevidan meore partia; 2) mamakacis maRali sasimRero xma.fraza – melodiis fragmenti, romelic Tavisi daniSnulebiT uTanabrdeba sametyvelo winadadebas. qromatizmi – kilos diatonuri safexurebis Secvla naxevartoniT.Conguri – qarTuli sawkmeti sakravi. Wuniri – qarTuli xalxuri xemiani sakravi, gavrcelebulia svaneTSi. xma – 1) bgera, romelsac gamoscems adamianis iogebi; 2) instrumentuli an vokaluri nawarmoebis melodiuri xazi an konkretuli nawarmoebis faqturis nawili. jazi – me-20 saukunis musikaluri stili, warmoiSva aSS-Si; jazis safuZvels warmoadgens feradkanianebis xalxuri musikaluri Semoqmedebis improvizaciuli formebi. Giocoso (jokozo) – laRad, keklucad. gamomsaxvelobis niSani.
131
informacia Linux programis Sesaxeb: LMMS, anu Linux MultiMedia Studio
programa LMMS saSualebas gvaZlevs SevqmnaT motivebi, movaxdinoT
bgerebis/xmebis sinTezireba, gamoviyenoT xmovani nimuSebi. programas aqvs MIDI klaviaturis mxardaWera.
rodesac momxmarebeli uSvebs LMMS programa monitoris ekranze, is
dainaxavs ai, aseT gamosaxulebas:
panelis nawilebi (elementebi) danomrilia. TiToeul elements Tavisi fun-
qcia aqvs:
1. mTavari meniu gvaZlevs proeqtis failebTan, danamatebTan da onlain-
cnobarTan wvdomis saSualebas;
2. instrumentebis panelis marcxena nawilSi ori rigia:
zeda rigis Rilakebi dakavSirebulia proeqtis failebTan (SevqmnaT axali
proeqti, gavxsnaT arsebuli, SevinaxoT mimdinare da gadavamisamarToT xmovan
failSi);
132
qveda rigis Rilakebis daniSnulebaa interfeisis ZiriTad nawilSi sxvadasxva
fanjris ekranze gamotana/daxurva.
3. instrumentebis panelis marjvena nawilSi warmodgenilia kompoziciis
marTvis zogierTi instrumenti, magaliTad, tempi, taqtis zoma, xmovanebis
sidide, tonis simaRle da vizualizaciis ZiriTadi paneli.
4. gverdiT panels aqvs eqvsi Rilaki. nebismier maTganze zemoqmedeba iwvevs
Sesabamisi CanarTis CarTva/gamorTvis mdgomareobaSi gadayvanas.
TiToeuli CanarTi gamosaxavs garkveuli tipis informacias: Instrument plugins (instrumentebi), My projects (Cemi proeqtebi), My samples (Cemi nimuSebi), My presets
(Cemi parametrebi), My home (Cemi saxli), My computer (Cemi kompiuteri) – yvela
zemoT moyvanili momxmareblis gankargulebaSia kompoziciis Seqmnisas.
rodesac LMMS monitorzea, ixsneba oTxi fanjara:
● Song-Editor (simReris redaqtori) – aq SesaZlebelia kompoziciis Seqmna.
● Beat+Bassline Editor (nabijebis redaqtori) – aq iqmneba dramebi (ritmi).
● FX-Mixer (FX miqSeri) – xmovani miqSeria, romelSic regulirdeba
yoveli arxis xmovaneba. mas aqvs damatebiTi fanjara, romelSic SesaZlebelia
specefeqtebis damateba da maTi urTierTdakavSireba.
133
programis gamoyenebis instruqcia
mas Semdeg, rac ekranze gamoCndeba programa LMMS-is paneli, marcxena
mxares davawkapoT Rilakze, rac gamoaCens sampl-ebis CamonaTvals. SevarCevT
da orjer dawkapebiT panelis marcxena kuTxeSi sasurveli sample gamoCndeba.
imisaTvis, rom sasurveli xma CavrToT, davaWiroT CarTvis Rilaks #1. iqvea
gaTiSvis Rilaki #2.
134
am panelze moniSnulia Semdegi Rilakebi: CarTva (marcxnidan pirveli), ga-
TiSva (marcxnidan meoTxe), biTlainis damateba (mexuTe).
imisaTvis, rom arasasurveli SAMPLE waiSalos, iqvea saSlelis Rilakic.
Project menu+import-ze dawkapebiT SesaZlebelia sxva sampl-is Casma da misi
xangrZlivobis gazrdac.
imisaTvis, rom gavzardoT sampl-is xmovanebis xangrZlivoba, martivi moZ-
raobis Sesruleba mogviwevs – kursori xelauReblad gavwioT.
135
rogor SevqmnaT SAMPLi
SediT My Compiuter-Si da airCieT – C:\Program Files (x86)\LMMS\data\sample.
sample-Si Sesvlisas SeqmeniT axali saqaRalde.
daakvirdiT qvemoT ganTavsebul sqemebs da Tanmimdevrulad SeasruleT
konkretuli miTiTebebi:.
136