materiaalkennis late prehistorie aardewerk
DESCRIPTION
Materiaalkennis Late Prehistorie AardewerkTRANSCRIPT
![Page 1: Materiaalkennis Late Prehistorie Aardewerk](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042521/5571f9f9497959916990e9ad/html5/thumbnails/1.jpg)
MateriaalkennisLate Prehistorie
Aardewerk
![Page 2: Materiaalkennis Late Prehistorie Aardewerk](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042521/5571f9f9497959916990e9ad/html5/thumbnails/2.jpg)
Inhoud
• Rol van aardewerk in archeologie
• Aardewerkproductie
• Aardewerkonderzoek- Technologische analyse- Functionele analyse
![Page 3: Materiaalkennis Late Prehistorie Aardewerk](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042521/5571f9f9497959916990e9ad/html5/thumbnails/3.jpg)
Keramiek
• Woord komt van κεραµος = pottenbakkersaarde (klei) en wat daar van gemaakt wordt
• Aardewerk, steengoed, porselein• Bakstenen, tegels, rioolbuizen, sanitair
![Page 4: Materiaalkennis Late Prehistorie Aardewerk](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042521/5571f9f9497959916990e9ad/html5/thumbnails/4.jpg)
Archeologisch keramiek
Aardewerk wordt veel aangetroffen in
opgravingen omdat:
- het sinds de overgang van het mesolithicum naar het neolithicum in huishoudens veel gebruikt werd
- keramisch materiaal meestal goed geconserveerd blijft
Prettig: aardewerk heeft goede daterende
eigenschappen
![Page 5: Materiaalkennis Late Prehistorie Aardewerk](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042521/5571f9f9497959916990e9ad/html5/thumbnails/5.jpg)
Het oudste aardewerk• 29-25 ka Dolní Vĕstonice• va. ± 10.000 v.Chr. Jomon-cultuur
![Page 6: Materiaalkennis Late Prehistorie Aardewerk](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042521/5571f9f9497959916990e9ad/html5/thumbnails/6.jpg)
Aardewerkproductie-grondstoffen
Basis: Klei
• Natuurlijk voorkomend materiaal, kleine korrelgrootte, plaatjes
• Vervormbaar (wordt plastisch) door er water bij te doen
• Wordt hard bij drogen/bakken
![Page 7: Materiaalkennis Late Prehistorie Aardewerk](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042521/5571f9f9497959916990e9ad/html5/thumbnails/7.jpg)
Klei
• Mineralogisch:- verweringsproduct van steen
• Samenstelling van klei hangt af van:- moedergesteente- fase in verweringsproces
![Page 8: Materiaalkennis Late Prehistorie Aardewerk](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042521/5571f9f9497959916990e9ad/html5/thumbnails/8.jpg)
Klei
• Er bestaan veel verschillende kleien, de ene soort is beter te gebruiken voor aardewerk dan de andere (workability)
• Eigenschappen die van invloed zijn op de keuze van klei zijn bijv. de mate van plasticiteit en de kleur na het bakken
• De pottenbakker is gebonden aan de aanwezige grondstoffen, bovendien spelen traditie en kennis een rol
![Page 9: Materiaalkennis Late Prehistorie Aardewerk](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042521/5571f9f9497959916990e9ad/html5/thumbnails/9.jpg)
Prepareren van de grondstofAls de klei niet geschikt is om er direct
aardewerk van te maken, moet hij geprepareerd worden
• Voor meer plasticiteit:- mengen met een plastische klei- verweren/rotten- ‘weken’ in water
• Voor minder plasticiteit:- mengen met een minder plastische klei- toevoegen van niet-plastisch materiaal, zoals
kwarts of zand (mageren/verschralen)
![Page 10: Materiaalkennis Late Prehistorie Aardewerk](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042521/5571f9f9497959916990e9ad/html5/thumbnails/10.jpg)
Magering
Doel:- verminderen van de plasticiteit- vermindering van krimp bij het bakken- stevigheid geven
Soorten magering:- organische magering (stro, kaf, mest)- mineralen (kwarts, kalk etc.)- biomineraal materiaal (schelpen, koralen)- man-made materiaal (potgruis/chamotte)
![Page 11: Materiaalkennis Late Prehistorie Aardewerk](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042521/5571f9f9497959916990e9ad/html5/thumbnails/11.jpg)
Magering
![Page 12: Materiaalkennis Late Prehistorie Aardewerk](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042521/5571f9f9497959916990e9ad/html5/thumbnails/12.jpg)
Maakwijzen van aardewerk
Onderscheid in:• handgemaakt/handgevormd• op de draaischijf gemaakt
Iedere vormtechniek vereist een bepaaldekleisoort (meer/minder plastisch)
![Page 13: Materiaalkennis Late Prehistorie Aardewerk](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042521/5571f9f9497959916990e9ad/html5/thumbnails/13.jpg)
Maakwijzen van aardewerk
Handgemaakt:
- Duimpotje- Kleirollen- Lappentechniek- Vormschotel- Hamer en aambeeld-techniek
![Page 14: Materiaalkennis Late Prehistorie Aardewerk](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042521/5571f9f9497959916990e9ad/html5/thumbnails/14.jpg)
Duimpotje
![Page 15: Materiaalkennis Late Prehistorie Aardewerk](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042521/5571f9f9497959916990e9ad/html5/thumbnails/15.jpg)
Kleirollen
![Page 16: Materiaalkennis Late Prehistorie Aardewerk](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042521/5571f9f9497959916990e9ad/html5/thumbnails/16.jpg)
Lappentechniek
![Page 17: Materiaalkennis Late Prehistorie Aardewerk](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042521/5571f9f9497959916990e9ad/html5/thumbnails/17.jpg)
Vormschotel
![Page 18: Materiaalkennis Late Prehistorie Aardewerk](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042521/5571f9f9497959916990e9ad/html5/thumbnails/18.jpg)
Hamer en aambeeld
![Page 19: Materiaalkennis Late Prehistorie Aardewerk](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042521/5571f9f9497959916990e9ad/html5/thumbnails/19.jpg)
Afwerktechnieken
• Besmijten• Schrapen• Polijsten• Uitknijpen• Aanzetten van handvat, oor, tuit, voet• Aanbrengen van versiering
![Page 20: Materiaalkennis Late Prehistorie Aardewerk](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042521/5571f9f9497959916990e9ad/html5/thumbnails/20.jpg)
Versieren
• Inkrassen (+ opvullen)
![Page 21: Materiaalkennis Late Prehistorie Aardewerk](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042521/5571f9f9497959916990e9ad/html5/thumbnails/21.jpg)
Versieren
• indrukken
![Page 22: Materiaalkennis Late Prehistorie Aardewerk](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042521/5571f9f9497959916990e9ad/html5/thumbnails/22.jpg)
Versieren
• appliceren
![Page 23: Materiaalkennis Late Prehistorie Aardewerk](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042521/5571f9f9497959916990e9ad/html5/thumbnails/23.jpg)
Versieren
• Sliblaag of engobe
![Page 24: Materiaalkennis Late Prehistorie Aardewerk](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042521/5571f9f9497959916990e9ad/html5/thumbnails/24.jpg)
Versieren
• glazuur
![Page 25: Materiaalkennis Late Prehistorie Aardewerk](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042521/5571f9f9497959916990e9ad/html5/thumbnails/25.jpg)
Versieren
• sgraffitto
![Page 26: Materiaalkennis Late Prehistorie Aardewerk](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042521/5571f9f9497959916990e9ad/html5/thumbnails/26.jpg)
Het bakproces
• Eerst wordt de pot gedroogd, de klei is dan leerhard- krimp- kleurverandering
• Vervolgens begint het echte bakproces:keramische verandering
![Page 27: Materiaalkennis Late Prehistorie Aardewerk](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042521/5571f9f9497959916990e9ad/html5/thumbnails/27.jpg)
Open vuur of oven
![Page 28: Materiaalkennis Late Prehistorie Aardewerk](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042521/5571f9f9497959916990e9ad/html5/thumbnails/28.jpg)
Atmosfeer
• Oxiderend (onder invloed van zuurstof kleurt ijzer in de klei rood, zoals roest)
• Reducerend (er is weinig zuurstof, de klei kleurt zwart)
![Page 29: Materiaalkennis Late Prehistorie Aardewerk](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042521/5571f9f9497959916990e9ad/html5/thumbnails/29.jpg)
Aardewerkonderzoek
Voorbereidend werk
• Wassen• Wegen• Administreren• Nummeren• (Plakken)• (Restaureren)
![Page 30: Materiaalkennis Late Prehistorie Aardewerk](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042521/5571f9f9497959916990e9ad/html5/thumbnails/30.jpg)
Aardewerkonderzoek
Technologische analyse
• Gebruikte grondstoffen• Vorm en versieringstechnieken• Baktechniek
• Aankoeksels
![Page 31: Materiaalkennis Late Prehistorie Aardewerk](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042521/5571f9f9497959916990e9ad/html5/thumbnails/31.jpg)
Aardewerkonderzoek
Grondstofanalyse
• Kleimatrix• Inclusies
Voornamelijk gebruikt voor herkomststudies
![Page 32: Materiaalkennis Late Prehistorie Aardewerk](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042521/5571f9f9497959916990e9ad/html5/thumbnails/32.jpg)
Aardewerkonderzoek
Mogelijke functie- verandering van de inhoud- opslaan van voorraad- transport
Classificatie- ordenen van eenheden die bij elkaar horen
- per doelstelling verschillend
- bijvoorbeeld op basis van technologie, functie, chronologie
![Page 33: Materiaalkennis Late Prehistorie Aardewerk](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042521/5571f9f9497959916990e9ad/html5/thumbnails/33.jpg)
Meer lezen?
Owen S. Rye - Pottery Technology: Principles and Reconstruction