JAVNA USTANOVA SREDNJA MEDICINSKA ŠKOLA TUZLA

MATURSKI RAD

Tema: Srčana insuficijencija

Tuzla, avgust 2013.

JAVNA USTANOVA SREDNJA MEDICINSKA

1

ŠKOLA TUZLA

Maturski rad iz predmeta: interne bolesti

Tema: Srčana insuficijencija

Tuzla, avgust 2013. Učenik :

2

Prezime i ime: Korjenić Jasmina

Škola: Javna ustanova Srednja medicinska škola Tuzla

Tema: Srčana insuficijencija

Maturski rad iz: internih bolesti

Mentor: dr. Cavrić Suada

Sastav komisije: 1. ___________________ 2. ___________________ 3. ___________________

3

SADRŽAJ:

Cilj..............................................................................................................5

Uvod...........................................................................................................6-8

Epidemiologija...........................................................................................9

Etiologija....................................................................................................10

Patogeneza..................................................................................................11

Dijagnoza....................................................................................................12-17

Terapija.......................................................................................................18

Kvalitet života oboljelih od srčane insuficijencije.....................................19

Ispitanici i metode.......................................................................................20

Rezultati......................................................................................................21

Zaključak....................................................................................................22

Literatura....................................................................................................23

4

CILJ:

Cilj ovoga rada je da podignem nivo znanja o srčanoj (koronarnoj) insuficijenciji i pratećim problemima ove bolesti. Nadam se da će znanje koje steknem kroz ovaj rad pomoći mi i u budućem školovanju.

5

UVOD:

Srčana insuficijencija

Srčana insuficijencija (SI) se definiše kao sindrom koji se manifestira kao nemogućnost srca da primi ili istisne krv zbog strukturalnih ili funkcionalnih srčanih oštećenja. Definiše se i kao klinički sindrom karakteriziran sistemski neadekvatnom perfuzijom da zadovolji zahtjevima metabolizma u tijelu, a nastao kao posljedica poremćene funkcije srčane pumpe.Prema mehanizmu nastanka srčana insuficijencija može biti uzrokovana oštećenjem miokarda, disfunkcijom drugih srčanih struktura (npr. valvula), cirkulacijskim poremećajima (npr. volumno opterećenje srca u sklopu bolesti jetre, bubrega).Insuficijencija srčane pumpe ogleda se u tome da srce ne može istisnuti dovoljno krvi u arterijsku cirkulaciju ili ne može u potrebnoj mjeri prihvatiti venski dotok što dovodi do kongestivnih simptoma u cirkulaciji proksimalno od insuficijentnog srčanog ventrikula. Dakle, srčana insuficijencija je stanje koga karakterišu strukturni ili funkcionalni poremećaji srca koji dovode do nemogućnosti srčanih komora da primaju, odnosno istiskuju krv i time transportuju kisik do organa u količini koja zadovoljava njihove potrebe.Postoji širok spektar potencijalnih kliničkih manifestacija kod zatajenja srca. Većina bolesnika su sa znakovima i simptomima volumnog opterećenja i kongestije pluća, uključujući dispneju, ortopneju i paroksizmalnu noćnu dispneju, osjećaj umora, edeme, nikturiju, oliguriju i cerebralne simptome.Najvažnije kliničke manifestacije sindroma srčane insuficijencija su gušenje, sa tipičnim nedostatkom vazduha ili zamorom (u mirovanju ili prilikom napora) i otok članaka.

6

Termini koji opisuju srčani insuficijenciju su:

Akutna i hronična srčana insuficijencijaAkutna srčana insuficijencija je termin koji se koristi za akutnu (kardiogenu) dispneju koju karakterišu znaci plućne kongestije uključujući edem pluća.Međutim akutna srčana insuficijencija se može odnositi i na kardiogeni šok, sindrom koji karakteriše nizak arterijski pritisak, oligurija i hladni periferni dijelovi tijela, koji se mora razlikovati od edema pluća. Nastaje najčešće naglo, npr. Kod opsežnog infarkta miokarda zbog ispadanja iz funkcije veće mase srčanog mišića ili zbog naglog volumnog opterećenja kod akutno nastale mitralne ili aortne regurgitacije (rupture papilarnog mišića ili aortnog kuspisa), a desnog srca kod akutne plućne embolije.Hronična srčana insuficijencija je najčešći oblik srčane insuficijencije, često praćen akutnim pogoršanjima tj. hronična srčana insuficijencija se može akutno dekompenzovati sa kliničkom slikom akutne srčane insuficijencije.Najčešće se razvija postepeno, u početku može biti latentna, a kasnije se očituje simptomima i znakovima plućne i sistemske kongestije.Bolesnici sa hroničnim zatajivanjem srca najčešće razvijaju akutna pogoršanja zbog: nedovoljno liječene hipertenzije, prekida uzimanja lijekova (diuretika) ili uzimanja lijekova koji zadržavaju so i imaju negativan inotropni učinak, superinfekcije, plućne embolije, miokarditisa, infektivnog endokarditisa, vaskulitisa, akutne ishemije, aritmija, promjene viskoznosti krvi, hiperhidracije u bubrežnoj insuficijenciji, anemije, tireotoksikoze i dijetetskih ili klimatskih činioca.

Sistolna i dijastolna srčana insuficijencija

Razlikovanjem ove dvije forme odnosi se na to da li je glavna abnormalnost u nemogućnosti komore da izbaci dovoljnu količinu krvi (sistolna insuficijencija) ili nemogućnost da se relaksira i/ili normalno puni (dijastolna insuficijencija).Glavne kliničke manifestacije odnose se na neadekvatan udarni volumen praćen slabošću, zamaranjem, smanjenom tolerancijom na napor i ostalim simptomima hipoperfuzije, dok se dijastolna SI uglavnom ogleda u povišenju pritiska punjenja. Mnogi bolesnici, pogotovo oni koji imaju komorsku hipertrofiju i dilataciju, ispoljavaju abnormalnosti i kontrakcije i dilatacije zajedno.Dominantna dijastolna disfunkcija je relativno rijetka u mlađih bolesnika, ali je značajna u starijih bolesnika kod kojih sistolna hipertenzija, kao i hipertrofija miokarda, doprinose srčanoj disfunkciji.Najveći broj bolesnika sa srčanom insuficijencijom i poremećenom dijastolnom funkcijom imaju, takođe, i sistonu disfunkciju.

7

Drugi termini koji se koriste u opisu srčane insuficijencije

Insuficijencija lijeve i desne komore manifestuju se uglavnom sindromom kongestije plućnih vena ili sistemske kongestije.SI sa malim ili velikim minutnim volumenom, manifestna, liječena ili zastojna su neki od opisanih termina koji se još uvijek upotrebljavaju, mada ih treba bolje definisati.Termini ne moraju ukazivati koja je komora više oštećena. Termini blaga, umjerena ili teška srčana insuficijencija se koriste u kliničkoj praksi, gdje se blaga odnosi na pacijente koji se kreću bez posebnih ograničenja, teška se odnosi na one u kojih su simptomi jasno vidljivi i kojima je potrebna česta medicinska pomoć i umjerena za sve ostale kategorije pacijenata.

EPIDEMIOLOGIJA

8

Podaci o učestalosti srčane insuficijencije u našoj zemlji su nepoznati zbog nepostojanja Registra kardioloških pacijenata.Prevalenca simptomske srčane insuficijencije u opštoj populaciji evropskih zemalja se procjenjuje između 0,4% i 2%.U Sjedinjenim Američkim Državama (SAD) prevalenca srčane insuficijencije je 2%.Ona se povećava sa starenjem tako da prosječna dob iznosi oko 74 godine.Učestalost je 1-2% kod populacije mlađe od 55 godina i dramatično se povećava u iznosu od 10% u onih starijih od 75 godina.Srčana insuficijencija se može javiti u bilo kom dobu ovisno o uzroku. Umlađim skupinama SI je češća u muškaraca, jer su najčešći razlozi koronarne bolesti srca. U starijih osoba učestalost je jednaka među spolovima.Posmatrane su razlike između muškaraca i žena oboljelih od srčane insuficijencije i uočeno je da: žene imaju tendeciju razvijanja SI u kasnijem životnom dobu, veća je vjerovatnoća da će imati očuvanu sistolnu funkciju, imaju više izražene znakove i simptome SI, te da preživljavaju duže nego muškarci.Veliki broj ljudi ima srčanu insuficijenciju koja nije dijagnostikovana zbog ne prisustva ili slabije izraženih simptoma i netraženja ljekarske pomoći.Procjenjuje se da u Evropi najmanje 10 miliona stanovnika ima simptomatsku srčanu insuficijenciju, dok je broj pacijenata sa asimptomatskom disfunkcijom lijevog ventrikula sličan.U 2006 godini 1,1 milion bolesnika bili su primljeni u bolnicu zbog akutne dekompezacije srčani slabosti u SAD, gotovo dvostruko više od broja primljenih prije 15 godina.Osim toga ambulantne posjete ljekaru zbog bolesti srca su se povećale za 3,4 miliona. Svake godine se dijagnostikuje oko 550.000 novih slučajeva od srčane insuficijencije a 300.000 smrtnih slučajeva se dešava zbog bolesti srca. Stopa rehospitalizacije 6 mjeseci nakon otpusta je 50%. Prosječno trajanje hospitalizacije je oko 6 dana. U 2008 godini, ukupna procjena troškova za liječenje srčane slabosti u SAD-u je 37,2 milijarde dolara, što predstavlja 1-2% zdravstvenih troškova.

ETIOLOGIJA

9

U svakom individualnom slučaju treba razmotriti etiologiju srčane insuficijencije, prisustvo faktora koji je pogoršavaju, kao i drugih bolesti koje bi mogle imati značajan uticaj na liječenje. Hronična srčana insuficijencija može biti posljedica disfunkcije miokarda, aritmije, valvularnih mana, oboljenja perikarda, ili može biti izazvana poremećajima ritma.Anemija, bubrežna disfunkcija, kao i kardiodepresivni lijekovi, mogu da pogoršavaju ili, mnogo rjeđe da prouzrokuju srčanu insuficijenciju.

Tabela : Najčešći uzroci zatajenja srca zbog slabosti srčanog mišića (miokardna bolest)

Koronarna bolest srca

Mnoge manifestacije

Hipertenzija Često povezana s hipertrofijom lijeve komore i sačuvana je ejekciona frakcija

Kardiomiopatije Familijarna ili genetska, ne-familijarna/ne-genetska (uključujući i stečene, npr. miokarditis)Hipertrofijska, dilatativna, restriktivna, aritmogena kardiomiopatija desnog ventrikula, neklasificirane

Lijekovi Blokatori, antagonisti kalcija, antiaritmici, citotoksični lijekovi

Toksini Alkohol, lijekovi, kokain, elementi u tragovima (žive, kobalta, arsena)

Endokrini Šećerna bolest, hipo/hipertireoza, Cushingov sindrom, insuficijencija nadbubrežne žlijezde, pretjeran rast

Nutritivni Nedostatak tiamina, selena, karnitina, gojaznost, kahexia

Drugi Chagas bolest, infekcija humanium imunodeficijentnim virusom (HIV), terminalna zatajenja bubrega

PATOGENOZA

10

Patogenoza srčane insuficijencije nedovoljno je poznata. Bez obzira na etiologiju oštećenja, insuficijentni miokard karakteriziraju zajednički, nespecifični stanični i substanični poremećaji.

Na osnovu mehanike srčanog mišića, SI se patofiziološki može klasifikovati na sljedeće načine:

promjene u predhodnom opterećenju: povećanje ili smanjenje volumena (hipervolemija, aortna insuficijencija, smanjenje venske zapremine krvi).

promjene u naknadnom opterećenju: povećanje i smanjenje pritiska (arterijska hipertenzija, aortna stenoza, plućna hipertenzija).

promjene u kontraktilnosti: ishemijska bolest srca, negativni inotropni agensi, miokarditis, kardiomiopatije.

restrikcija punjenja ventrikula: mitralna stenoza, konstriktivni perikarditis, restriktivne kardiomiopatije.

promjene u srčanom ritmu: bradiaritmija ili tahiaritmija.

Brojni kompenzacijski mehanizmi se aktiviraju sa početkom slabljenja srčane funkcije sa ciljem da održe krvni pritisak i adekvatnu prokrvljenost organa.Osnovni kompezatorni mehanizmi odvijaju se u srcu, perifernoj cirkulaciji, bubrezima i skeletnoj muskulaturi.

DIJAGNOZA

11

Dijagnoza srčane insuficijencije se postavlja na osnovu simptoma, kliničkih znakova i dodatnih dijagnostičkih postupaka (laboratorijski testovi, elektrodiagram, Rendgen snimak grudnog koša, ehokardiografija, ergometrijsko testiranje, Holter monitoring, mikrokateterizacija desnog srca, kateterizacija srca i koronarografija, radionuklidna ventrikulografija i neurohormonska dijagnostika). Da bi se postavila ispravna dijagnoza moraju se uzeti u obzir i druga oboljenja osim srčanih, pogotovo kod starijih bolesnika koji boluju od više bolesti istovremeno.

Simptomi i znaci srčane insuficijencije:

Simptomi i znaci su značajni jer upozoravaju ljekara na mogućnost postojanja srčane insuficijencije. Nedostatak vazduha, otoci članaka i umor su karakteristični ali ne i specifični simptomi srčane insuficijencije. Za procjenu simptoma i znakova kod starijih bolesnika, gojaznih osoba i žena potrebna je posebna pažnja i iskustvo.Osnovni simptomi SI su: dispneja, paroksizmalna noćna dispneja, ortopneja, nepodnošenje fizičkog napora, osjećaj umora i edemi.Dispneja je subjektivni osjećaj nedostatka zraka i vodeći je simptom u SI.Povećan pritisak u plućima nedvosmisleno uzrokuje edem pluća barem djelimično, ali brojna istraživanja odnosa kontrolisanog fizičkog opterećenja i hronične SI-e ne ukazuju na jednostavan odnos između plućnog kapilarnog pritiska i stepena izlaganja naporu.Prema tome, povišen kapilarni pritisak u plućima nije jedini odgovoran za nedostatak vazduha ili sadašnji način određivanja plućnog kapilarnog pritiska nije adekvatan.Prema nedavnim istraživanjima, dispneja u naporu usko je vezana sa porastom nivoa laktata u serumu.Paroksizmalna noćna dispneja označava napade dispneje u snu. Bolesnici su uplašeni, ustaju i imaju tvrdokorni kašalj. Noćni napadi se uglavnom javljaju zbog uspotavljanja aktivnosti centra za disanje usljed smanjene saturacije arterijske krvi kisikom.Ortopneja označava dispneju koja se javlja u ležećem položaju, nastaje djelimično zbog preraspodjele tekućine iz abdomena i donjih ekstremiteta u grudni koš. Bolesnici zauzimaju sjedeći položaj, ustaju, hodaju, jer na taj način smanjuju venski priliv srcu i hidrostatski plućni kapilarni pritisak. Sa razvojem insuficijencije desnog srca ortopneja se gubi.Osjećaj umora uz osjećaj slabosti u nogama posljedica je smanjene perfuzije skeletnih mišića, poremećene vazodilatacije i anaerobnog metabolizma.Nikturija se obično javlja u ranoj fazi srčane insuficijencije. Tokom dana količina urina je manja zbog smanjenog volumena i redistribucije protoka krvi

12

zbog tjelesne aktivnosti. Oligurija će se javiti u kasnijoj fazi srčane insuficijencije kao psoljedica značajnog sniženja minutnog volumena krvi.Cerebralni simptomi mogu se javit u obliku: zaboravnosti, zbunjenosti, straha, glavobolje i nesanice. Noćne more, rjeđe psihotična stanja sa smetnjama orjentacije, delirij i halucinacije prisutni su pretežno kod starijih bolesnika sa srčanom insuficijencijom i moždanom ishemijom.Simptomi SI pretežno desnog srca: dispneja u ovih bolesnika posljedica je povećanog sadržaja ugljen dioksida u krvi usljed neadekvatne alveolarne ventilacije ili nedovoljne perfuzije alveola krvlju.Bolesnici sa desnom stranom srčane insuficijencije mogu da leže u horizontalnom položaju iako su dispnoični i cijanotični za razliku od bolesnika sa lijevom stranom SI.

Klinički znakovi SI moraju biti procjenjeni u toku pažljivog kliničkog pregleda uključujući inspekciju, palpaciju i auskultaciju pacijenta. Fizikalni nalaz bolesnika može varirati praktički od normalnog statusa do auskultatornog nalaza zastojnih hropaca na plućima, pleuralnog izliva, tiših srčanih tonova i cijanoze.Protodijastolički galop (S3) osnovni je auskultacijski znak insuficijencije srca.To je niskofrekventni ton. S3 nije odraz zatajenja srca, nego volumnog opterećenja komora.Atrijski galop (S4) nespecifičan je za insuficijenciju srca ali upućuje na smanjenu rastežljivost komora.Arterijski pritisak je obično u granicama normale, a u poodmaklim stadijima hronične SI često je izražena hipotenzija. U određenog broja bolesnika je povišen dijastolni krvni pritisak radi generalizirane vazokonstrikcije.Najčešće je prisutna sinusna tahikardija, međutim mogući su i svi poremećaji srčanog ritma. Edemi nogu znak su perifernog venskog zastoja, a javaljaju se simetrično najčešće oko skočnih zglobova, na podkoljenicama ili u sakralnoj regiji ako bolesnik leži. Koža ekstremiteta može biti blijeda, hladna i oznojena.

13

Klinička sumnja na postojanje srčane insuficijencije mora biti potvrđena određenim ispitivanjima koja se posebno odnose na procjenu srčane funkcije. (shema 1)

Suspektna SI na osnovu prisutnih simptoma i znakova

Procijeniti prisustvo bolesti srca na osnovu EKG-a, RTG-a, ili vrijednosti natriuretskog peptida (ako je tehnički izvodljivo)

Rezultati ispitivanja odstupaju od normale

Metode za vizuelizaciju srca: Ehokardiografski pregled

Rezultati ispitivanja odstupaju od normale

Procijeniti etiologiju, stepen, tip srčane disfunkcije, kao i faktore koji je pogoršavaju

Izbor terapije

Shema 1. Algoritam za postavljanje dijagnoze srčane insuficijencije

14

Normalni rezultati ispitivanja Srčana insfucijencija malo vjerovatna

Normalni rezultati ispitivanjaSrčana insuficijencija malo vjerovatna

Dodatni dijagnostički testovi, ako su potrebni (npr. selektivna koronarografija)

Nakon postavljene dijagnoze SI važna je i procjena težine kliničke slike.Simptomi bolesti mogu biti korišteni za klasifikaciju težine srčane insuficijencije i mogu poslužiti kao pokazatelji efekta terapije.Postoji slaba povezanost između simptoma i težine srčane disfunkcije kao i između simptoma i prognoze.Danas u svrhe klasifikacije SI koristi se revidirana NYHA (engl. New York Heart Association) klasifikacija.Nova revizija NYHA klasifikacije uzima u obzir i objektivne pokazatelje bolesti kardiovaskularnog sistema.Procjena funkcionalnog kapaciteta se i dalje izražava u stadijumima od I do IV, uz oznake koje se odnose na subjektivnu dijagnostiku (A-D).

Funkcionalna klasifikacija ima IV stadija:

Stadij I: Srčana bolest bez fizičkog ograničenja, svakodnevna aktivnost ne izaziva neodgovarajući umor, aritmiju, nedostatak vazduha ili anginu pectoris.

Stadij II: Srčana insuficijencija uz malo ograničenje fizičkog kapaciteta. Nema tegoba u mirovanju, svakodnevno opterećenje izaziva umor, aritmiju, nedostatak vazduha ili anginu pectoris.

Stadij III: Srčana insuficijencija uz viši stepen ograničenja fizičkog kapaciteta. Nema tegoba u mirovanju, mali napor izaziva umor, aritmije, nedostatak vazduha ili anginu pectoris.

Stadij IV: Tegobe u mirovanju.

Objektivni nalaz se klasifikuje od A-D pri čemu je:A: Bez objektivnih pokazatelja bolesti kardiovaskularnog sistema.B: Objektivni pokazatelji minimalne bolesti kardiovaskularnog sistema.C: Objektivni pokazatelji umjerene do ozbiljne bolesti kardiovaskularnog sistema.D: Objektivni pokazatelji ozbiljne bolesti kardiovaskularnog sistema.

15

Elektrokardiogram

Elektrokardiogram (EKG) treba biti urađen svakom bolesniku sa sumnjom na srčanu insuficijenciju. Normalan EKG ukazuje da treba pažljivo razmotriti dijagnozu srčane insuficijencije. Dijagnostička vrijednost EKG promjena znatno je veća u prisustvu simptoma i znakova srčane insuficijencije. Ponovljena EKG snimanja nisu neophodna ukoliko ne postoje promjene u kliničkom statusu.

Rendgenski snimak grudnog koša

Rendgenski snimak grudnog koša je bitna komponenta u dijagnostici SI-e i treba da bude dio inicijalne dijagnostičke procjene srčane insuficijencije.Snimak grudnog koša može biti od pomoći u razlikovanju kardiogenog plućnog edema od drugih plućnih uzroka teškog disanja.Visoka prediktivna vrijednost rendgenskog snimka grudnog koša postiže se samo kada se snimak interpretira u konteksu kliničkog nalaza i EKG promjena.

Laboratorijski testovi

U bolesnika sa hroničnom SI preporučuju se kao rutinske dijagnostičke procedure, kompletna krvna slika, serumski eletroliti, kreatinin, glukoza, enzimi jetre kao i analiza urina.Takođe treba razmotriti hormone štitne žlijezde, uričnu kiselinu i ureu.Anemija može pogoršati postojeću SI.Povišen hematokrit može ukazivati na nedostatak kisika, posljedica plućnog oboljenja i urođene srčane mane.Povišen kreatanin može može biti posljedica primarnog bubrežnog oboljenja koje dovodi do simptoma srčane insuficijencije zbog volumnog opterećenja.SI i bubrežna disfunkcija često se sreću udruženo u okviru neke, već postojeće bolesti kao što je šećerna bolest i/ili arterijska hipertenzija.Neliječena srčana insuficijencija, rijetko je udružena sa značajnim poremećajima elektrolita, ali su oni česti u pacijenata koji koriste diuretike.Analiza urina je korisna u otkrivanju proteinurije i glikozurije, što bi moglo da ukaže ljekaru na mogućnost bubrežnog oboljenja ili diabetes melitusa, bolesti koje mogu doprinijeti pojavi ili pogoršati SI.

Ostale neuroendokrine analize

Drugi biohemijski testovi koji ukazuju na neuroendokrinu aktivaciju se ne preporučuju za rutinsko postavljanje dijagnoze ili za procjenu prognoze bolesnika.

16

Ehokardiografija

Pojam ehokardiografski se koristi i odnosi se na sve srčane ultrazvučne tehinke snimanja, uključujući i pulsirajući i kontinuirani dopler, kolor dopler i tkivni dopler. Ehokardiografska potvrda dijagnoze SI i/ili srčane disfunkcije je obavezna i mora se obaviti neposredno nakon sumnje na srčanu insuficijenciju.Ehokardiografija je široko dostupna, brza, sigurna, te pruža detaljne informacije o anatomiji srca, gibanju stijenki i funkciji zalistaka. Pregled pruža bitne informacije o etiologiji SI. Transtorakalna ehokardiografija procjenjuje dimenzije, debljinu zidova i geometriju komora, analizu regionalne, globalne, sistolne i dijastolne ventrikularne funkcije.

Test fizičkog opterećenja

Test fizičkog opterećenja ima ograničenu vrijednost za dijagnozu SI. Međutim, normalan test pod maksimalnim opterećenjem kod bolesnika koji se ne liječe od SI isključuje srčanu insuficijenciju kao dijagnozu. Test opterećenja se koristi kod ovih bolesnika i primjenjuje se za procjenu funkcionalnog stanja, kao i za procjenu efekta liječenja i prognoze bolesti.Potrošnja kisika je pouzdaniji pokazatelj podnošenja opterećenja nego samo vrijeme opterećenja.

17

TERAPIJA

Terapijski pristup SI se sastoji od opštih mjera, farmakološke terapije, primjene različitih aparata i hirurških intervencija. Ove metode, uz poštovanje individualnog pristupa za svakog bolesnika podrazumijevaju uticaj na:

1. Prevenciju (prevencija i/ili kontrola oboljenja koje dovodi do srčane disfunkcije i insuficijencije; prevencija progresije SI nakon što je ustanovljena disfunkcija srca);

2. Morbiditet (održavanje ili poboljšanje života);3. Mortalitet (produženje životnog vijeka).

Način liječenja hronične SI-e:

1. Nefarmakološka terapija Opšta upustva i mjere Fizička aktivnost i trening

2. Farmakološka terapija Diuretici ACE inhibitori Blokatori beta receptora Glikozidi digitalisa Pozitivno inotropni agensi Vazodilatatori (nitrati/hidralazin) Antitrombotična terapija Antiaritmici Kisik

3. Upotreba aparata i hirurške terapije Revaskularizacija, aortokoronarni by-pass, prekurane koronarne

intervencije, druge hirurške metode Pace-makeri Implantabilni kardioverter defibrilator (ICD) Transplatacija srca, privremena mehanička podrška lijeve komore,

vještačko srce, ultrafiltracija i hemodijaliza

18

KVALITET ŽIVOTA OBOLJELIH OD SRČANE INSUFICIJENCIJE

Kvalitet života je širok pojam kojim se nastoje opisati različiti aspekti (tjelesni, socijalni i emocionalni) pacijentovog stanja.Procjena kvaliteta života može biti upotrebljena da opiše težinu bolesti, da prati liječenje i evaluira efekat novih terapijskih procedura.Širokim pristupom i diskusijom je usaglašeno da najmanje četiri dimenzije moraju biti uključene u praženje kvaliteta života: fizička, funkcionalna, psihološka i socijalna.Fizička dimenzija zdravlja ukazuje prvenstveno na vezu bolest, tretman i simptom.Funkcionalno zdravlje uključuje brigu o sebi, pokretnost i nivo fizičke aktivnosti kao i nošenje različitih uloga u porodici ili na poslu.Kognitivno funkcionisanje, emocionalni status i generalno shvatanje zdravlja, blagostanja, životne satisfakcije i sreće, su centralne komponente psihičkog područja kvaliteta života.Srčana insuficijencija zahtjeva od oboljelih svakodnevnu odgovornost i brigu za svoje zdravlje kroz pridržavanje raznih uputstava u okviru svakodnevnog života: uzimanje preporučene terapije, izbjegavanje fizičkog napora, ograničenje slanog i masnog u ishrani, ograničenje unosa tečnosti, zabrana alkoholnih pića, zabrana pušenja a i učestale kontrole kardiologa. Srčana insuficijencija je najčešće bolest starijih ljudi. Primarni cilj liječenja oboljelih sa srčanom insuficijencijom je produženje životnog vijeka i poboljšanje kvaliteta života. Brojne studije ukazuju na to da je kvalitet života u oboljelih od srčane insuficijencije značajno narušen. Istraživanja su pokazala da pacijenti sa srčanom insuficijencijom imaju značajno umanjene sve aspekte kvalitete života a ne samo fizičkog funkcionisanja.SI predstavlja hronični ishod mnogih kardiovaskularnih poremećaja i predstavlja oboljenje sa lošom prognozom. Preživljavanje oboljelih od SI se povećava zahvaljujući novim terapijskim mjerama koje će stabilizirati i održavati oboljelog, ali je potrebno da poboljšaju i udobnost bolesnika u preostalom životnom razdoblju.Poboljšanje kvaliteta života je značajna s obzirom na činjenicu da je prognoza srčane insuficijencije lošija nego kod karcinoma dojke ili prostate.

19

ISPITANICI I METODE

Ispitanici

Analizirana je populaciji pacijenata sa ranije postavljenom dijagnozom srčane insuficijencije, a koji su bolnički i ambulantno liječeni u Klinici za interne bolesti JZU Univerzitetsko kliničkog centra u Tuzli.Analizirano je 120 ispitanika oboljelih od srčane insuficijencije, svih starosnih skupina, oba spola. Pacijenti su podijeljeni u 4 grupe prema NYHA klasifikaciji srčane insuficijencije.Kontrolnu skupinu čini 10 ispitanika koji se boluju od srčane insuficijencije, svih starosnih skupina, oba spola. Istraživanje je bilo odobreno od strane etičkog komiteta JZU UKC-a u Tuzli.

Metode za istraživanja i potvrde dijagnoze SI su Framingham-ovi kriterijumi.Procjena kvaliteta života vršena je pomoću upitnika:

1. Skala kvaliteta života (SF-36 Savremena anketa zdravlja)2. Upitnik <Minnesota-život sa srčanim zatajenjem>

SF-36 je upitnik zdravstvenog statusa, sastoji se iz 36 pitanja.Osam je dimenzija zdravlja koje se mjere S-36 upitnikom.

1. Fizičko funkcionisanje2. Ograničenja zbog fizičkih poteškoća3. Ograničenja zbog emocionalnih poteškoća4. Socijalno funkcionisanje5. Duševno zdravlje6. Vitalnost i energija7. Tjelesni bolovi8. Percepcija opšteg zdravlja

Ovih osam oblasti su grupisane u dvije dimenzije: fizičko i mentalno zdravlje.Ukupni skor se izračunava putem mikrokompjuterskog programa (SF-36.EXE) i iznosi 0-100 odnosno loš do odličan kvalitet života.

Upitnik Minnesota-život sa srčanim zatajenjem sastoji se od 21 pitanja koja ispituju koliko je srčana slabost uticala na kvalitet života oboljelih tokom posljednjih mjesec dana. Ispitanici odgovaraju na pitanja zaokruživanjem ponuđenih odgovora bodovanih od 0 do 5, da bi pokazali koliki je bio uticaj oboljenja na kvalitet života. Dobiveni odgovori se sumiraju, a bodovi vezani za fizičku dimenziju i bodovi vezani za emocionalnu dimenziju se sabiraju da bi se dalje okarakterisao uticaj srčane slabosti na kvalitet života pacijenta.

20

REZULTATI

Ukupno je analizirano 130 ispitanika, podijeljenih u 4NYHA skupine po 30 ispitanika, te jednu kontrolnu grupu od 10 ispitanika.

Slika 1. Distribucija ispitanika prema Njujorškoj klasifikaciji srčane insuficijencije i kontrolna grupa

21

ZAKLJUČAK

Od srčane insuficijencije jednako obolijevaju oba spola.

Pojava srčane insuficijencije se povećava sa starenjem gdje prosječna dob iznosi 66 godina, a najveći broj oboljelih od srčane insuficijencije pripada dobnoj skupini od 71 do 75 godina.

Srčana insuficijencija je ne samo smrtonosna već i onesposobljavajuća bolest.2% svetske populacije boluje od srčane insuficijencije, dok taj broj raste posle 65. godine na 6-10%.30-40% bolesnika umire u 1. godini od postavljanja dijagnoze, dok 60-70% doživi smrtni ishod unutar nekoliko godina, najčešće zbog progresije bolestiili iznenadne smrti uslijed aritmije.

Kvalitet života mjeren SF-36 Savremenom anketom zdravlja u oboljelih od srčane insuficijencije je značajno pogoršan.

Kvalitet života mjeren SF-36 Savremenom anketom zdravlja u oboljelih od srčane insuficijencije u istoj mjeri je pogoršan kod oba spola.

22

LITERATURA

1. SADAT KURTALIĆ (2010) KVALITET ŽIVOTA PACIJENATA SA SRČANOM INSUFICIJENCIJOM, MAGISTARSKI RAD

2. OLIVERA BATIĆ-MUJANOVIĆ (2012) PREVENCIJA KORONARNE BOLESTI SRCA U PORODIČNOJ MEDICINI

3. ACTA MEDICA SALINIANA (1975)

4. http://sr.wikipedia.org/wiki/Zatajenje_srca

5. http://www.vasdoktor.com/medicina-od-a-do-z/kardiovaskularne-bolesti/831-srcana-insuficijencija

23