maturski rad - evidencija otuđivanja osnovnih sredstava

Maturski rad iz knjigovodstvaEVIDENCIJA OTUIVANJAOSNOVNIH SREDSTAVA

Mentor:Uenik:

Banja Luka, maj 2013.

S A D R A J

1. UVOD.................................................................................................................................................3 2. EVIDENCIJA OSNOVNIH SREDSTAVA...................................................................................42.1. Vrijednost osnovnih sredstava....................................................................................................52.2. Knjigovodstvena evidencija osnovnih sredstava.......................................................................52.3. Amortizacija osnovnih sredstava................................................................................................73. DOKUMENTACIJA VEZANA ZA NABAVKU OSNOVNIH SREDSTAVA..........................83.1. Odluka o izvrenju nabavke osnovnog sredstva........................................................................83.2. Zapisnik o prijemu osnovnih sredstava......................................................................................93.3. Faktura za osnovna sredstva.......................................................................................................93.4. Kupovina osnovnih sredstava....................................................................................................10 3.4.1. Kupovina novih osnovnih sredstava....................................................................................103.4.2. Kupovina upotrebljavanih osnovnih sredstava..................................................................123.5. Izgradnja osnovnih sredstava....................................................................................................15 3.5.1. Izgradnja osnovnih sredstava od strane izvoaa radova.................................................153.5.2. Izgradnja osnovnih sredstava u sopstvenoj reiji..............................................................174. OTUIVANJE OSNOVNIH SREDSTAVA...............................................................................194.1. Besplatno ustupanje osnovnih sredstava..................................................................................194.2. Prodaja osnovnih sredstava.......................................................................................................204.2.1. Prodaja osnovnih sredstava kada je prodajna vrijednost jednaka neamortizovanoj sadanjoj vrijednosti.............................................................................................................214.2.2. Prodaja osnovnih sredstava kada je prodajna vrijednost vea od neamortizovane sadanje vrijednosti...............................................................................................................224.2.3. Prodaja osnovnih sredstava kada je prodajna vrijednost manja od neamortizovane sadanje vrijednosti...............................................................................................................234.3. Rashodovanje osnovnih sredstava............................................................................................245. ZAKLJUAK.................................................................................................................................28LITERATURA......................................................................................................................................29

1. UVOD

Svako preduzee, da bi moglo uspjeno na trajnoj osnovi obavljati zadatke koje ima u procesu drutvene reprodukcije, mora da raspolae sredstvima kao materijalnim faktorom reprodukcije i radnom snagom kao ljudskim faktorom. S obzirom na to da se svi privredni subjekti ne bave istom djelatnou, to i sredstva koja su im potrebna za izvravanje zadataka nisu, ni po obimu, a ni po strukturi jednaka.Tako e se razlikovati sredstva kod preduzea koja se bave industrijskom djelatnou od preduzea koja se bave trgovinskom ili nekom drugom djelatnou. Sva sredstva preduzea predstavljaju njegovu bruto imovinu i nazivaju se zajednikim imenom aktiva. Svi izvori sredstava nazivaju se zajednikim imenom pasiva. Preduzeu su za normalno poslovanje neophodna sredstva, do kojih ono moe doi bilo iz sopstvenih izvora, bilo iz pozajmljenih izvora.U zavisnosti od funkcije ovih sredstava u poslovanju, ukupna sredstva preduzea se mogu podijeliti na osnovna i obrtna. Osnovna sredstva su sredstva koja imaju relativno visoku vrijednost, koju ne mogu prenijeti na nove proizvode ili usluge u jednom poslovnom ciklusu (ne mogu je utroiti), ve se njihova vrijednost postepeno smanjuje usljed fizikog i moralnog rabaenja, s tim to ona do kraja svog ivotnog vijeka zadravaju svoj prvobitni oblik. Za razliku od njih, obrtna sredstva su sredstva koja imaju relativno nisku vrijednost, koju, po pravilu, u cjelini prenose na nove proizvode ili usluge i jednom poslovnom ciklusu.Prema naim zakonskim propisima, usvojena je podjela osnovnih sredstava koja za kriterijum uzima odnos osnovnog sredstva prema procesu proizvodnje. Tako se osnovna sredstva dijele na: osnovna sredstva u pripremi, osnovna sredstva u funkciji i osnovna sredstva izvan funkcije. Evidencija otuivanja osnovnih sredstava je tema ovog maturskog rada.

2. EVIDENCIJA OSNOVNIH SREDSTAVA

Preduzeu su za normalno poslovanje neophodna sredstva, do kojih ono moe doi bilo iz sopstvenih izvora, bilo iz pozajmljenih izvora. U zavisnosti od funkcije ovih sredstava u poslovanju, ukupna sredstva preduzea se mogu podijeliti na osnovna i obrtna. Osnovna sredstva su sredstva koja imaju relativno visoku vrijednost, koju ne mogu prenijeti na nove proizvode ili usluge u jednom poslovnom ciklusu (ne mogu je utroiti), ve se njihova vrijednost postepeno smanjuje usljed fizikog i moralnog rabaenja, s tim to ona do kraja svog ivotnog vijeka zadravaju svoj prvobitni oblik. Za razliku od njih, obrtna sredstva su sredstva koja imaju relativno nisku vrijednost, koju, po pravilu, u cjelini prenose na nove proizvode ili usluge i jednom poslovnom ciklusu.Prema naim zakonskim propisima, usvojena je podjela osnovnih sredstava koja za kriterijum uzima odnos osnovnog sredstva prema procesu proizvodnje. Tako se osnovna sredstva dijele na[footnoteRef:2]: [2: Vidjeti: Mati J., Markovi N., Knjigovodstvo i praktina nastava za II razred ekonomske struke, Zavod za udbenike i nastavna sredstva, Istono Sarajevo; 2008, str. 79.;]

osnovna sredstva u pripremi, osnovna sredstva u funkciji i osnovna sredstva izvan funkcije. O osnovnim sredstvima u pripremi se govori onda kada je donesena odluka o njihovoj nabavci. Bez obzira iz kojih se izvora vri nabavka osnovnog sredstva, ovdje se radi o postupku kojim se dobija osnovno sredstvo koje je spremno za ukljuivanje u poslovne procese. Od trenutka u kojem su uinjena poetna ulaganja, pa do aktiviranja osnovnog sredstva, obino protekne odreeni vremenski period. U toku ovog vremena ova sredstva se smatraju sredstvima u pripremi. U tom smislu, osnovna sredstva u pripremi su sredstva ija izgradnja jo nije zavrena i koja jo nisu spremna za ukljuivanje u poslovanje. Faza pripreme obuhvata obezbjeenje novanih sredstava, nabavku investicionog materijala i opreme, izgradnju i montau, zavretak osnovnog sredstva i ukljuivanje osnovnog sredstva u poslovanje. Osnovna sredstva u pripremi se mogu javiti u obliku: potraivanja za avanse po osnovu investicija, potranje po osnovu zajednike izgradnje osnovnih sredstava i investicija u toku. Nakon to se zavre, osnovna sredstva naputaju fazu pripreme i ukljuuju se u poslovanje, odnosno postaju dio osnovnih sredstava u funkciji.Pod osnovnim sredstvima u funkciji se podrazumijevaju sva osnovna sredstva koja se koriste u poslovnom procesu. Osnovna sredstva izvan funkcije su ona sredstva koja se vie ne mogu koristiti u poslovanju zbog toga to su fiziki istroena, moralno zastarjela, zato to njihovo korienje nije ekonomski racionalno ili zato to su izgubila svoju upotrebnu vrijednost za preduzee zbog izmjene proizvodnog programa. Ove sredstva, iako se ne koriste u poslovanju i predstavljaju predmet otpisa, takoe uzrokuju i trokove dranja i osiguranja ime utiu na smanjenje finansijskog rezultata preduzea. Zbog toga, preduzee nastoji da ova sredstva ponovo ukljui u proces poslovanja. Ukoliko ukljuivanje nije mogue, preduzee nastoji ili da ih proda ili da ih ustupi drugim preduzeima na privremeno ili trajno korienje. Ukoliko ni ovo nije mogue, preduzee pristupa njihovom rashodovanju.

2.1. Vrijednost osnovnih sredstava

Da bi se mogla uspjeno voditi evidencija osnovnih sredstava i obraun amortizacije, potrebno je napomenuti da se njihova vrijednost razlikuje.Vrijednost po kojoj su osnovna sredstva nabavljena (kupljena) od dobavljaa je njihova fakturna vrijednost. Kada se ovoj vrijednosti dodaju zavisni trokovi (doprema, carina, porez ...) i trokovi uvoenja osnovnih sredstava u funkciju, dobije se nabavna vrijednost. Za evidenciju osnovnih sredstava u knjigovodstvu se koristi nabavna vrijednost. Takoe, nabavna vrijednost je i osnovica za obraun amortizacije (otpisivanje). Kada se nabavna vrijednost umanji za iznos amortizacije (amortizovanu vrijednost), dobije se sadanja vrijednost. Vrijednost osnovnih sredstava koja se postie njihovom prodajom na tritu predstavlja njihovu trinu vrijednost.

2.2. Knjigovodstvena evidencija osnovnih sredstava

Preduzea su obavezna da vode evidenciju osnovnih sredstava na takav nain da se u svakom trenutku mogu sagledati sve njihove vrijednosti (i nabavna i amortizovana i sadanja vrijednost). Ovo se odnosi kako na sva osnovna sredstva u cjelini, tako i na svako pojedinano osnovno sredstvo. Preduzea vode evidenciju o stanju i kretanju osnovnih sredstava kroz[footnoteRef:3]: [3: Vidjeti: Mati J., Markovi N., Knjigovodstvo i praktina nastava za II razred ekonomske struke, Zavod za udbenike i nastavna sredstva, Istono Sarajevo; 2008, str. 81.;]

glavnu knjigu, knjigu inventara, analitike kartice osnovnih sredstava. U glavnoj knjizi se vodi sintetika evidencija i evidencija po grupama osnovnih sredstava (npr. zemljite, ume, oprema, dugogodinje zasadi). Preko ovih rauna se prati stanje i kretanje osnovnih sredstava samo po vrijednosti.Knjiga inventara osnovnih sredstava je oblik analitike evidencije. Ona je obavezno povezana u cjelinu i ne moe se voditi u odvojenim (slobodnim) listovima. Zbog toga se i zove knjiga. Knjiga inventara najee sadri sljedee stavke (u vidu kolona): inventarni broj, nomenklaturni broj, naziv osnovnog sredstva sa bliim oznakama, podaci o dobavljau i njegovom sjeditu, broj i datum dokumenta o prijemu osnovnog sredstva, vijek trajanja osnovnog sredstva, datum stavljanja u upotrebu, nabavna vrijednost, otuenje, rashodovanje sa naznakom datuma, primjedba.

Prilikom upisa u knjigu inventara, svako pojedinano osnovno sredstvo dobija inventarni broj koji se ne moe naknadno mijenjati, a ni naknadno dodijeliti drugom osnovnom sredstvu, pa ni onda kada je osnovno sredstvo otueno ili potpuno rashodovano (potpuno otpisano). Na analitikim karticama osnovnih sredstava se vodi, kao to i sam naziv to kae, analitika evidencija. Ona se vodi na slobodnim listovima karticama. Za svaku stvar iz osnovnih sredstava se otvara posebna kartica. Na prednju stranu ove kartice se upisuju bitni podaci o osnovnom sredstvu iz knjige inventara, a na poleini kartice se knjie stanja i promjene u vrijednosti osnovnog sredstva. Skup analitikih kartica ini kartoteku osnovnih sredstava. Pored ovih obaveznih oblika evidencije o osnovnim sredstvima, u praksi se u preduzeima esto vode i pomone evidencije. Najea i vrlo korisna je knjiga reversa ili reversna knjiga. Zadatak ove knjige je da se u svakom momentu prui uvid o tome gdje se nalaze, tj. u kojem dijelu preduzea se nalaze i koriste odreena osnovna sredstva.

2.3. Amortizacija (otpis) osnovnih sredstava

Vrijednost osnovnih sredstava se postepeno smanjuje zbog troenja, kao posljedica prirodnih sila i zbog ekonomskog zastarijevanja. Smanjenje vrijednosti osnovnih sredstava treba da bude registrovano u raunovodstvu. Osnovni zadatak obraunavanja visine otpisa osnovnih sredstava je da se kroz pravilnu raspodjelu trokova osnovnih sredstava na obraunske periode obezbjedi ispravno obraunavanje rezultata poslovanja. Ukljuivanje otpisa osnovnog sredstva ili trokova amortizacije u cijenu kotanja proizvoda ili usluge treba da obezbjedi i nadoknadu utroenog dijela osnovnog sredstva. Amortizacija je postupak kojim se na osnovu utvrenih kriterijuma i pravila obraunava i nadoknauje prenesena ili umanjena vrijednost stvari ili nematerijalnih prava koja ine osnovna sredstva, u skladu sa njihovim fizikim, odnosno moralnim rabaenjem. Za vrijednost te obraunate amortizacije treba ispraviti prvobitnu nabavnu vrijednost osnovnih sredstava, kako bi se ouvao integritet vrijednosti sredstava. Osnovicu za obraun amortizacije ini nabavna vrijednost osnovnih sredstava. Za utvrivanje visine otpisa uglavnom se koriste dva metoda: vremenska amortizacija (metod vremenskog otpisivanja) i funkcionalna amortizacija (metod funkcionalnog otpisivanja).Karakteristika vremenske amortizacije je u tome da se nabavna vrijednost osnovnih sredstava rasporedi na cijeli vijek trajanja njihovog korienja. Ovdje se mogu koristiti sljedei postupci: linearno (konstatno) otpisivanje, progresivno otpisivanje i degresivno otpisivanje.Za razliku od vremenskog otpisivanja, od funkcionalne amortizacije visina trokova otpisa zavisi od obima usluga koje odreeno osnovno sredstvo moe da prui. Ovaj oekivani obim usluga se izraava u procijenjenom broju proizvoda koji se mogu dobiti korienjem osnovnog sredstva ili u moguem broju asova njegovog rada. Ovaj metod se prvenstveno primjenjuje na opremu i to na dijelove opreme kod kojih se uinak moe predvidjeti i mjeriti. Na primjer, kod transportih sredstava se esto uzraava uinak u preenim kilometrima. U odnosu na vremensku amortizaciju, funkcionalna amortizacija uzima samo mjerilo fizikog rabaenja, a pri tom zanemaruje ekonomsko obezvrjeivanje zbog tehnikog napretka.

3. DOKUMENTACIJA VEZANA ZA NABAVKU OSNOVNIH SREDSTAVA

Preduzea mogu nabavljati osnovna sredstva na vie naina: kupovinom, izgradnjom, prijemom bez naknade (besplatno) i na druge naine. Kupovina i izgradnja podrazumijevaju izdvajanje finansijskih sredstava, bilo iz pozajmljenih izvora, bilo iz vlastitih izvora. Bilo koji od naina nabavke osnovnih sredstava podrazumijeva postojanja odgovarajue dokumentacije, a na osnovu te dokumentacije se vri i odgovarajue knjigovodstveno evidentiranje. Obavezna propisana dokumentacija u procesu nabavke osnovnih sredstava nije ista u svim zemljama, ali je bitno da se u svim zemljama formalno pokrivaju sve faze nabavke osnovnih sredstava. U prvoj fazi se mora donijeti odluka o nabavci, u drugoj fazi je fiziki prijem nabavljenog osnovnog sredstva (ili jednog dijela), a u treoj fazi evidentiranje ovih dogaaja. Pri nabavci osnovnih sredstava javljaju se sljedea dokumenta: odluka nadlenog organa o izvrenju nabavke, zapisnik o prijemu osnovnih sredstava, faktura (fakture) ili obraunska situacija dobavljaa odnosno izvoaa radova.

3.1. Odluka nadlenog organa o izvrenju nabavke osnovnog sredstva U odluci o nabavki osnovnog sredstva, pored odreivanja vrste i koliine stvari iz osnovnih sredstava koje treba nabaviti, odreuje se i iz kojih e se izvora nabavka finansirati. Takoe, u ovoj odluci se navodi ako se radi o besplatnom prijemu osnovnog sredstva. Pored toga, odlukom se odreuje i komisija (najee sastavljena od tri lana) iji je zadatak da se stara o nabavci i da izvri fiziki prijem nabavljenih osnovnih sredstava. O D L U K A1) Da se iz vlastitih sredstava nabave sljedee stvari iz osnovnih sredstava: jedan (1) novi kamion marke FAP nosivosti pet (5) tona;2) Predraunska vrijednost nabavke iznosi 38.000 KM;3) Nabavka e se finansirati iz izdvojenih novanih sredstava za investicije;4) U komisiju koja e izvriti prijem osnovnog sredstva odreuje se: Novak Novi, predsjednik komisije, Duan Simi, lan, Rade Mari, lan.

Dostavljeno: Predsjednik UO Bijeljina, 10.05.2013. godine

Slika 1. Odluka o nabavci osnovnog sredstva3.2. Zapisnik o prijemu osnovnih sredstava

Kada osnovno sredstvo ili investicioni materijal koji je na osnovu odluke nadlenog organa nabavljen prispije u preduzee, tada komisija koja je odreena od strane nadlenog organa vri fiziki i tehniki prijem, odnosno utvruje ispravnost nabavljenog osnovnog sredstva. Tom prilikom se sastavlja Zapisnik o prijemu osnovnih sredstava u kojem se navodi vrsta i koliina, te eventualne primjedbe na kvalitet ili koliinu.ZAPISNIK O PRIJEMU OSNOVNIH SREDSTAVA1.Naziv i koliina osnovnog sredstvaJedan (1) kamion 5 nosivost t

2.Odluka organa upravljanja o nabavciBroj 4/13 od 14.05.2013. godine

3.Nabavna vrijednost osnovnog sredstva38.000 KM

4.Dobavlja FAP Fabrika automobila Priboj

5.Nain prevoza i dokument o prevozuPreuzeto u fabrici

6.Konstatacija komisijeKamion je u potpunosti ispravan i kompletan

7.Prijedlog komisijeDa se stavi u upotrebu

8.Sredstva je dato na rukovanjePetrovi Petar, voza

9.Inventarski broj 98171

Slika 2. Zapisnik o prijemu osnovnih sredstava3.3. Faktura za osnovna sredstava

FAP Fabrika automobila PribojPriboj Datum: 15.05.2013. godine

F A K T U R A br. 25

Kupac: GP Semberija BijeljinaIsporuka: Franko skladite prodavca, reklamacije u roku od osam (8) danar.b.Naziv robeJedinica mjereKoliinaCijenaVrijednost

1.Kamion 5 tBroj motora 256474Broj asije 253791Komad138.000,00 KM38.000,00 KM

33.000,00 KM

Slovima: tridesettrihiljade KMIsplata u roku od 15 dana na iro-raun broj: .....................................................................Prilog: Garantni listUputstvo o korienju i osnovnim karakteristikama Komercijalni direktor, _________________

Slika 3. Ulazna faktura za nabavljeno (kupljeno) osnovno sredstvoDobavlja za osnovna sredstva, nakon to izvri isporuku osnovnog sredstva, sastavlja fakturu na osnovu otpremnice i tovarnog lista (slika 3.). Tu fakturu dobavlja tada alje kupcu i trai plaanje prodatog osnovnog sredstva. Faktura pored iznosa koji se mora platiti obavezno sadri vrijeme i nain plaanja. 3.4. Kupovina osnovnih sredstava

Nakon to su obezbjeena finansijska sredstva, najvei broj stvari i prava koja ine osnovna sredstva preduzea nabavljaju na tritu. Ve je pomenuto da ta novana sredstva mogu biti ili iz vlastitih izvora ili iz pozajmljenih izvora, ili kombinacija ovih izvora sredstava. Pored novih osnovnih sredstava, preduzea mogu ponekad nabavljati i ve koriena osnovna sredstva. Knjigovodstveno obuhvatanje kupovine novih i korienih sredstava se razlikuje.

3.4.1. Kupovina novih osnovnih sredstava

Ukoliko preduzee kupuje nova osnovna sredstva koja moe odmah ukljuiti u poslovanje (staviti u funkciju), onda se takva nabavka knjii zaduivanjem rauna osnovnih sredstava za nabavnu vrijednost i odobravanjem rauna za osnovna sredstva.Primjer: 1) Prema fakturi br. 13 kupljen je od preduzea Univerzal novi kompresor u iznosu od 25.000,00 KM.2) Isplata obaveze prema dobavljau je izvrena iz odobrenog dugoronog kredita za osnovna sredstva.

D Oprema PD Dobavlja za osnovna sredstva P

(1) 25.000(2) 25.000(1) 25.000

D Dugoroni krediti P

(2) 25.000

D N E V N I Kr.b.OpisIznos

DugujePotrauje

1.

2. Oprema Dobavljai za osnovna sredstvaza kupljenu opremu po fakturi br. 13.25.00025.000

Dobavljai za osnovna sredstva Dugoroni kreditiza izmirenu obavezu po fakturi br. 13. 25.00025.000

Slika 3. DnevnikUkoliko se kupljeno osnovno sredstvo ne moe odmah ukljuiti u poslovanje, zbog toga to se prethodno mora montirati, izgraditi postolje za njega i drugo, onda se kupovina ovog sredstva knjigovodstveno obuhvata na taj nain to se za sve trokove nabavke (nabavna vrijednost) zaduuje raun Osnovna sredstva u pripremi (Investicije u toku), a odobravaju Dobavljai za osnovna sredstva. Izmirenje obaveza prema dobavljaima za osnovna sredstva se obuhvata zaduivanjem rauna Dobavljai za osnovna sredstva i odobravanjem odgovarajueg rauna u zavisnosti od toga iz kojih izvora je nabavka finansirana. Primjer: 1. Nabavljena je maina za obradu drveta, ija vrijednost po fakturi br. 95 iznosi 11.000 KM,2. Primljena je faktura br. 56 na ime prevoza maine na 2.000 KM,3. Primljena je faktura br. 78 za trokove montae maine na 5.000 KM,4. Na osnovu izvjetaja strune komisije maina je stavljena u upotrebu,5. Obaveze prema dobavljaima su izmirene iz izdvojenih novanih sredstava za investicije (saldo na ovom raunu je 22.000 KM).

GLAVNA KNJ I GA

D Osnovna sredstva u pripremi P D Dobavljai za osnovna sredstva P

(1) 11.000(2) 2.000 (3) 5.000(4) 18.000(5) 18.000(1) 11.000(2) 2.000 (3) 5.000

D Izdvojena nov. sredstva za invest. P D Oprema P

(0) 22.000(5) 18.000(4) 18.000


DugujePotrauje

1.

2.

3.

4.

5.Osnovna sredstva u pripremi Dobavljai za osnovna sredstvaza kupljenu mainu po fakturi br. 9511.00011.000

Osnovna sredstva u pripremi Dobavljai za osnovna sredstvaza trokove prevoza po fakturi br. 562.0002.000

Osnovna sredstva u pripremi Dobavljai za osnovna sredstvaza trokove montae po fakturi br. 785.0005.000

Oprema Osnovna sredstva u pripremiza predatu mainu u upotrebu18.00018.000

Dobavljai za osnovna sredstva Izvojena novana sredstva za investicijeza izmirene obaveze18.00018.000

Slika 4. Dnevnik

3.4.2. Kupovina upotrebljavanih osnovnih sredstava

Ve je pomenuto da preduzea mogu, pored novih, kupovati i upotrebljavana osnovna sredstva. Prilikom kupovanja upotrebljavanog osnovnog sredstva, knjigovodstveno evidentiranje je drugaije, jer se drugaija vrijednost unosi u odnosu na nova osnovna sredstva. Naime, ako bi i ova sredstva bila unesena u knjigovodstvo kupaca po cijeni koja je za njih plaena (a koja je po pravilu nia od nabavne vrijednost), onda bi i osnovica za obraun amortizacije bila nia, ime bi se produio amortizacioni vijek.Zbog toga se nabavka korienih osnovnih sredstava knjii zaduivanjem rauna osnovnih sredstava po prvobitnoj vrijednosti i odobravanjem rauna Ispravke vrijednosti osnovnih sredstava za otpisanu vrijednost. Ako je kupovna vrijednost ovakvog osnovnog sredstva jednaka njegovoj knjigovodstvenoj vrijednosti, onda se knjienje vri zaduivanjem rauna osnovna sredstva za nabavnu vrijednost i odobravanjem rauna ispravke vrijednosti za otpisanu vrijednost i rauna dobavljaa za osnovna sredstva za kupovnu cijenu.Ukoliko fakturna vrijednost korienih osnovnih sredstava odstupa od njihove knjigovodstvene vrijednosti, tada bi trebalo poveati stanje na raunu ispravke vrijednost osnovnih sredstava ukoliko je knjigovodstvena sadanja vrijednost via od kupovne cijene. Stanje na raunu ispravke vrijednosti osnovnih sredstava trebalo bi smanjiti ukoliko je kupovna cijena via od knjigovodstvene sadanje vrijednosti. Na ovaj nain se otklanja problem pogrene procjene visine otpisa. Preduzea mogu kupiti i koriena osnovna sredstva, tj. sredstva koja prodaju druga preduzea zbog toga to im vie nisu potrebna. Cijena ovih sredstava ne zavisi od njihove knjigovodstvene vrijednosti, ve od ponude i tranje. Zbog toga njihova fakturna cijena, odnosno kupovna vrijednost moe biti jednaka, via ili nia od njihove neotpisane (sadanje) vrijednosti.Koriena osnovna sredstva ulaze u knjige preduzea po prvobitnoj nabavnoj vrijednosti, s obzirom da prema zakonu sredstva moraju biti otpisivana po minimalnim godinjim stopama, sve do njihovog potpunog otpisa. Ako bi ova sredstva bila unesena u knjigovodstvo kupaca po cijeni koja je za njih plaena, a koja je po pravilu nia od nabavne vrijednosti, onda bi i osnovica za obraun amortizacije bila nia, ime bi se produio amortizacioni vijek sredstva. Zbog toga se nabavka korienih osnovnih sredstava knjii zaduivanjem rauna osnovnih sredstava po prvobitnoj nabavnoj cijeni i odobravanjem rauna ispravke vrijednosti osnovnih sredstava za otpisanu vrijednost.Ako je kupovna vrijednost ovakvog osnovnog sredstva jednaka njegovoj knjigovodstvenoj vrijednosti, onda se knjienje vri zaduivanjem rauna osnovna sredstva za nabavnu vrijednost i odobravanjem rauna ispravke vrijednosti za otpisanu vrijednost i rauna dobavljaa za osnovna sredstva za kupovnu cijenu.Ukoliko fakturna vrijednost korienih osnovnih sredstava odstupa od njihove knjigovodstvene vrijednosti, tada bi trebalo poveati stanje na raunu ispravke vrijednosti osnovnih sredstava ukoliko je knjigovodstvena sadanja vrijednost via od kupovne cijene. Stanje na raunu ispravke vrijednosti osnovnih sredstava trebalo bi smanjiti ukoliko je kupovna cijena via od knjigovodstvene sadanje vrijednosti. Na ovaj nain se otkanja problem pogrene procjene visine otpisa.Primjer:1. Od drugog preduzea je nabavljena koriena maina za brojanje novca ija je kupovna cijena 3.000 KM, nabavna vrijednost 6.000 KM, a otpisana vrijednost 3.000 KM.

GLAVNA KNJIGAD Oprema P D Ispravka vrijednosti opreme P

(1) 6.000(1) 3.000

D Dobavljai za osnovna sredstva P

(1) 3.000


DugujePotrauje

1. Oprema Ispravke vrijednosti opreme Dobavljai za osnovna sredstvaza kupljenu upotrebljavanu mainu6.0003.0003.000

Slika 5. DnevnikPrimjer:1. Od drugog preduzea je nabavljena koriena oprema za kancelariju, ija je kupovna cijena 4.000 KM, nabavna vrijednost 5.000 KM, a otpisana vrijednost 1.000 KM.

GLAVNA KNJ I GA

D Oprema P D Ispravka vrijednosti opreme P

(1) 5.000(1) 1.000


(1) 4.000


DugujePotrauje

1.Oprema Ispravke vrijednosti opreme Dobavljai za osnovna sredstvaza kupljenu upotrebljavanu mainu5.0001.0004.000

Slika 6. Dnevnik

Primjer:1. Od drugog preduzea je nabavljena koriena digitalna automatska maina za rezanje papira ija je kupovna cijena 300 KM, nabavna vrijednost 800 KM, a otpisana vrijednost 500 KM.

GLAVNA KNJ I GA

D Oprema P D Ispravka vrijednosti opreme P

(1) 800(1) 500


(1) 300


DugujePotrauje

1.Oprema Ispravke vrijednosti opreme Dobavljai za osnovna sredstvaza kupljenu upotrebljavanu mainu800500300

Slika 7. Dnevnik

3.5. Izgradnja osnovnih sredstava

Jedan od naina pribavljanja osnovnih sredstava je i njihova izgradnja. Izgradnja se obino povjerava graevinskim preduzeima, ali se moe vriti i u sopstvenoj reiji, ako je to osnovna djelatnost preduzea ili ukoliko preduzee posjeduje slubu koja se bavi graevinarstvom. Izgradnju osnovnih sredstava moe obavljati i vei broj preduzea onda kada postoje zajedniki ekonomski interesi. U zavisnosti od naina finansiranja i izbora izvoaa radova (sopstvena reija ili drugo graevinsko preduzee), knjigovodstveno evidentiranje se vri na razliite naine.

3.5.1. Izgradnja osnovnih sredstava od strane izvoaa radova

Ukoliko se izgradnja osnovnog sredstva povjeri graevinskom preduzeu, tada se izmeu njega kao investitora i graevinskog preduzea kao izvoaa radova sklapa ugovor kojim se reguliu njihova meusobna prava i obaveze. Ugovor sadri tehnike podatke o sredstvu koje se gradi, cijeni i roku zavretka gradnje, avansu, nainu gaenja avansa, roku i nainu plaanja i drugo. Sa aspekta investitora avans predstavlja potraivanje od izvoaa radova i obuhvata se na dugovnoj strani rauna Avansi za osnovna sredstva. Isplaeni iznos avansa se obuhvata u zavisnosti od naina otplate odobravanjem iro-rauna, rauna Dugoroni krediti za osnovna sredstva ili rauna Izdvojena novana sredstva za investicije. Sa aspekta izvoaa radova avans se obuhvata poveanjem novca na iro-raunu i poveanjem Obaveze za primjene avanse. Avans se moe likvidirati odjednom podnoenjem prve privremene situacije ili postepeno. Izvoa radova preko privremenih i definitivnih situacija obraunava izvrene radove. Privremene situacije predstavljaju raune (fakture) u kojima se iskazuje vrijednost izvrenih radova na objektu u izgradnji od poetka gradnje do trenutka sastavljanja situacije.Situacije se nazivaju privremenim zato to su one privremene u odnosu na situaciju koja se sastavlja po zavretku izgradnje objekta, a koja se naziva konanom ili definitivnom situacijom. Sve situacije se obuhvataju zaduivanjem rauna Osnovna sredstva u pripremi (investicije u toku) i odobravanjem rauna Dobavljai za osnovna sredstva, s obzirom da se za vrijednost izvrenih radova poveavaju obaveze prema izvoau radova. Ove situacije uvijek glase na bruto iznos, zbog ega se prilikom knjienja druge i svih narednih privremenih situacija, kao i definitivne situacije, knjii samo razlika izmeu iznosa na koji glasi data situacija i iznosa koji su ve proknjieni na osnovu prethodnih situacija na raunu Osnovna sredstva u pripremi.Po zavretku gradnje vrijednost zavrenog objekta se sa rauna Osnovna sredstva u pripremi prenosi na odgovarajui raun Osnovnih sredstava (u funkciji), odnosno zaduuje se raun Osnovna sredstva po nabavnoj vrijednosti objekta, a za isti iznos se odobrava raun Osnovna sredstva u pripremi. Primjer (sa finansiranjem izgradnje iz sopstvenih izvora) :1. Sa graevinskim preduzeem MG je sklopljen ugovor o izgradnji zgrade magacina. Predraunska suma u iznosu od 250.000 KM je prenesena na poseban raun (stanje na iro-raunu je 550.000 KM),2. Sa posebnog rauna je isplaen avans izvoau radova u iznosu od 40.000 KM,3. Primljena je prva privremena situacija koja glasi na 120.000 KM,4. Sa posebnog rauna je isplaena privremena situcija po odbitku avansa,5. Primljena je konana situacija koja glasi na 250.000 KM (bruto iznos),6. Sa posebnog rauna je plaena konana situacija,7. Po zavretku radova je izvren prenos graevinskog objekta u upotrebu.G L A V N A K NJ I G AD iro-raun PD Izdvojena nov. sred. za investicije P

(0) 550.000(1) 250.000(1) 250.000(2) 40.000(4) 80.000(6) 130.000

D Avansi za osnovna sredstva PD Osnovna sredstva u pripremi P

(2) 40.000 (4) 40.000 (3) 120.000 (5) 70.000(7) 250.000

D Dobavljai za osnovna sredstva PD Graevinski objekti P

(4) 120.000(3) 120.000(7) 250.000

(6) 130.000(5) 130.000

D N E V N I Kr.b.O P I SIZNOS

DugujePotrauje

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.Izdvojena novana sredstva za investicije iro-raunza prenos sredstava250.000250.000

Avansi za osnovna sredstva Izdvojena novana sredstvaza investicije za isplaeni avans40.00040.000

Osnovna sredstva u pripremi Dobavlja za osnovna sredstvaza primljenu I privremenu situaciju120.000120.000

Dobavljai za osnovna sredstva Avansi za osnovna sredstva Izdvojena novana sredstva za investicijeza plaenu I privremenu situaciju120.00040.00080.000

Osnovna sredstva u pripremi Dobavljai za osnovna sredstvaza primljenu konanu situaciju130.000130.000

Dobavljai za osnovna sredstva Izdvojena novana sredstva za investicijeza plaenu konanu situaciju130.000130.000

Graevinski objekti Osnovna sredstva u pripremiza predat objekat u upotrebu250.000250.000

Slika 8. Dnevnik

3.5.2. Izgradnja osnovnih sredstava u sopstvenoj reijiUkoliko su registrovana za obavljanje graevinske djelatnosti ili ukoliko posjeduju odgovarajuu opremu i kadrove, preduzea mogu graditi osnovna sredstva i u sopstvenoj reiji, pod uslovom da njihova predraunska vrijednost ne prelazi zakonski limit. Izgradnju osnovnih sredstava moe obavljati poslovna jedinica preduzea koja se posebno formira za ovu namjenu. U tom sluaju izgradnja se obuhvata na isti nain kao u sluaju kada izgradnju obavlja izvoa radova koji je angaovan sa strane.Meutim, ee se izvoa radova javlja kao posebna organizaciona jedinica koja ve posluje u sastavu preduzea. Tada se izgradnja obuhvata kao interna realizacija i knjii zaduivanjem rauna Osnovnih sredstava u pripremi za primljene privremene situacije (odnosno definitivnu situaciju) i odobravanjem rauna Interna realizacija gotovih proizvoda i usluga. Po zavretku izgradnje osnovnog sredstva, njegova predaja u upotrebu se knjii zaduivanjem rauna Osnovna sredstva po nabavnoj vrijednosti sredstva i odobravanjem rauna Osnovna sredstva u pripremi.

4. OTUIVANJE OSNOVNIH SREDSTAVA

Preduzea mogu otuiti osnovna sredstva na jedan od sljedeih naina[footnoteRef:4]: [4: Vidjeti: Mati J., Markovi N., Knjigovodstvo i praktina nastava za II razred ekonomske struke, Zavod za udbenike i nastavna sredstva Istono Sarajevo, 2008, str. 81;]

besplatnim ustupanjem, prodajom, rashodovanjem.Bez obzira na nain otuivanja, u svim sluajevima mora postojati odluka organa upravljanja na osnovu koje e se osnovna sredstva isknjiiti iz evidencije. Najpovoljniji nain otuivanja osnovnih sredstava je prodaja putem javne ponude sa nadmetanjem (licitacije). Dokumenta koja se javljaju prilikom prodaje osnovnih sredstava su: ugovor o prodaji, zapisnik o primopredaji osnovnog sredstva, faktura o prodaji osnovnog sredstva.

4.1. Besplatno ustupanje osnovnih sredstava

Besplatno ustupanje osnovnih sredstava se obavlja na osnovu odluke organa upravljanja i to najee prilikom statusnih promjena preduzea. Ovakvo rjeenje ima ekonomsko opravdanje i za preduzee koje ustupa i za preduzee koje prima osnovno sredstvo.Poto se obino ustupa sredstvo koje je upotrebljavano, ali ne i amortizovano u potpunosti, preduzee koje besplatno ustupa osnovno sredstvo nema obaveze nadoknaivanja neamortizovane vrijednosti. U praksi postoje sluajevi da je osnovno sredstvo koje se ustupa finansirano prilikom nabavke iz kredita, a kredit u trenutku ustupanja nije otplaen. Tada se uz saglasnost kreditora moe ustupiti i obaveza po neisplaenom dijelu kredita.Primjer za knjienje:1) Na osnovu odluke UO i ugovora o prenosu sredstava, besplatno je ustupljen poslovni inventar drugom preduzeu ija je nabavna vrijednost 15.000 KM, izvreni otpisi 7.000 KM, a sadanja vrijednost inventara je 8.000 KM;2) Na osnovu odluke ogana upravljanja o prenosu sredstava, ustupljena je bez naknade drugom preduzeu maina ija je nabavna vrijednost 10.000 KM, izvren otpis 5.000 KM, a obaveza po neisplaenom dugoronom kreditu koju drugo preduzee preuzima uz saglasnost kreditora je 2.500 KM. GLAVNA KNJIGAD Oprema PD Ispravka vrijednosti opreme P

(0) 50.000(1) 15.000(2) 8.000(1) 7.000(2) 5.000(0) 15.000

D Sopstveni kapital PD Dugoroni krediti P

(1) 15.000(2) 2.500 (0) 118.000(2) 2.500

(0) 20.000

DNEVNIKr.b.OpisIznos

DugujePotrauje

1.

2.Sopstveni kapitalIspravka vrijednosti opreme Opremaza besplatno ustupljenu opremu8.0007.000

15.000

Sopstveni kapitalIspravka vrijednosti opremeDugoroni krediti Oprema za besplatno ustupljenu mainu 2.5005.0002.500

10.000

Slika 9. Dnevnik 4.2. Prodaja osnovnih sredstava

Jedan od najeih oblika otuivanja osnovnih sredstava je prodaja. Preduzee moe prodati osnovno sredstvo drugom pravnom ili fizikom licu. Kada se obavlja prodaja drugom pravnom licu, tada se mora obaviti javno nadmetnje licitacija. Prilikom prodaje osnovnih sredstava prodajna vrijednost moe biti[footnoteRef:5]: [5: Vidjeti: Mati J., Markovi N., Knjigovodstvo i praktina nastava za II razred ekonomske struke, Zavod za udbenike i nastavna sredstva Istono Sarajevo, 2008, str. 106;]

jednaka neamortizovanoj sadanjoj vrijednosti, vea od neamortizovane sadanje vrijednosti ili manja od neamortizovane sadanje vrijednosti.4.2.1. Prodaja osnovnih sredstava kada je prodajna vrijednost jednaka neamortizovanoj sadanjoj vrijednosti

Primjer za knjienje otuenja putem prodaje osnovnog sredstva kada je prodajna vrijednost jednaka neamortizovanoj sadanjoj vrijednosti:1) Na osnovu kupoprodajnog ugovora preduzee je prodalo poslovni inventar za 20.000 KM. Nabavna vrijednost iznosi 60.000 KM, otpisana vrijednost 40.000 KM, a sadanja vrijednost je 20.000 KM.2) Kupci su izmirili dug uplatom na iroraun.

GLAVNA KNJIGA D Oprema PD Ispravka vrijednost opreme P

(0) 50.000(1) 60.000

(1) 40.000

(0) 15.000

D iro raun PD Kupci P

(0) 10.000(2) 20.000 (1) 20.000

(2) 20.000

D N E V N I Kr.b.

OpisIznos

DugujePotrauje

1.

2.KupciIspravka vrijednosti opreme Opremaza prodat poslovni inventar po fakturi br. 28/1320.00040.000

60.000

iroraun Kupci za doznaku duga 20.000

20.000

Slika 10. Dnevnik

4.2.2. Prodaja osnovnih sredstava kada je prodajna vrijednost vea od neamortizovane sadanje vrijednosti

Primjer[footnoteRef:6]: [6: Vidjeti: Staji .T., Kuti J. Primjenjeno raunovodstvo, Besjeda, Banja Luka, 2008, str. 90-91;]

1. Preduzee je prodalo opremu za iznos od 24.000 KM. Prodato osnovno sredstvo prema knjigovodstvenoj evidenciji ima sljedee vrijednosti: nabavna vrijednost 100.000 ispravka vrijednosti 80.000 sadanja neotpisana vrijednost 20.000; 2. Kupac je izvrio uplatu na iro raun kod banke za iznos fakturne vrijednosti.


(0) 156.000

(1) 100.000(1.) 80.000

(0) 12.000

D iro raun PD Kupci u zemlji P

(0) 312.580(2) 24.000 (1) 24.000

(2) 24.000

D Dobici po osnovu prodaje P

(1) 4.000

D N E V N I Kr.b.

OpisIznos

DugujePotrauje

1.

2.3. Kupci u zemljiIspravka vrijednosti opreme Oprema Dobici po osnovu prodate opreme 24.00080.000

100.0004.000

iroraun Kupci za doznaku duga24.00024.000

Slika 11. Dnevnik

4.2.3. Prodaja osnovnih sredstava kada je prodajna vrijednost manja od neamortizovane sadanje vrijednosti

Preduzee je putem javne licitacije ponudilo u prodaju nepotrebnu opremu, ija je knjigovodstvena vrijednost na dan prodaje bila[footnoteRef:7]: [7: Vidjeti: Staji .T., Kuti J. Primjenjeno raunovodstvo, Besjeda, Banja Luka, 2008, str. 91-92;]

nabavna vrijednost 75.000 ispravka vrijednosti 55.000 sadanja vrijednost 20.000.

1. Osnovno sredstvo oprema je prema ugovoru sa kupcem prodato za 15.000 KM;2. Kupac je izvrio uplatu na iro raun kod banke za ugovoreni iznos.


(0) 156.000

(1.) 75.000(1.) 55.000

(0) 11.000

D iro raun PD Kupci u zemlji P

(2) 15.000 (1) 15.000

(2) 15.000

D Gubici po osnovu prodaje opreme P

(1.) 5.000

D N E V N I Kr.b.

OpisIznos

DugujePotrauje

1.

2.4. Kupci u zemljiIspravka vrijednosti opremeGubici po osnovu prodaje opremeza prodato osnovno sredstvo Opremaza prodat poslovni inventar po ugovoru15.00055.0005.000

75.000

iroraun Kupciza doznaku duga15.00015.000

Slika 12. Dnevnik 4.3. Rashovodanje osnovnih sredstava

Rashodovanje osnovnih sredstava predstavlja postupak kojim se eliminiu iz upotrebe osnovna sredstva. Ovo se obino deava onda kada su osnovna sredstva u stanju u kojem se vie ne mogu ni koristiti, a ni prodati.U tom sluaju se u preduzeu formira komisija za rashodovanje koja daje prijedloge za rashodovanje sredstava. Rashodovana sredstva se eliminiu iz knjigovodstvene evidencije, tj. isknjiavaju se sa rauna Osnovna sredstva. Zavisno od toga u kojem stepenu su amortizovana, ona mogu biti[footnoteRef:8]: [8: Vidjeti: Mati J., Markovi N., Knjigovodstvo i praktina nastava za II razred ekonomske struke, Zavod za udbenike i nastavna sredstva Istono Sarajevo, 2008, str. 110.;]

potpuno amortizovana ili djelimino amortizovana.Do rashodovanja osnovnih sredstava koja su potpuno amortizovana (sadanja vrijednost je jednaka nuli) dolazi kada istekne procijenjeni vijek njihovog trajanja. U tom sluaju se za iznos nabavne vrijednosti rashodovanog osnovnog sredstva smanjuje stanje na raunu Osnovna sredstva, dok se istovremeno za otpisanu vrijednost rashodovanog osnovnog sredstva smanjuje stanje na raunu Ispravka vrijednosti osnovnih sredstava. Za vrijednost likvidacionog ostatka, tj. materijala od kojeg je napravljeno rashodovano osnovno sredstvo, poveava se stanje na raunu Otpaci osnovnih sredstava i istovremevo se poveava stanje na raunu Vanredni prihodi (dobici po osnovu rashodovanja osnovnih sredstava). Ako rashodovano osnovno sredstvo nema likvidacioni ostatak, ovo knjienje nije potrebno. Do rashodovanja osnovnih sredstava koja su djelimino amortizovana (sadanja vrijednost je vea od nule) dolazi kada su ona neispravna, zastarjela ili kada njihovo korienje nije racionalno. Pri tome se rashodovanje ovih sredstava knjigovodstveno razliito obuhvata u zavisnosti od veliine likvidacionog ostatka. Ukoliko je vrijednost likvidacionog ostatka vea od sadanje vrijednosti rashodovanog osnovnog sredstva, razlika e se knjiiti kao vanredni prihod (dobici po osnovu rashodovanja osnovnih sredstava). Ako je vrijednost likvidacionog ostatka jednaka sadanjoj vrijednosti razlika se ne pojavljuje, a za likvidacioni ostatak se zaduuje raun Otpaci osnovnih sredstava. Ako je vrijednost likvidacionog ostatka manja od sadanje vrijednosti rashodovanog osnovnog sredstva, razlika e se knjiiti na raunu Vanredni rashodi (gubici po osnovu rashodovanja osnovnih sredstava). Prilikom rashodovanja osnovnih sredstava potrebno je da organ upravljanja donese odgovarajuu odluku o rashodovanju osnovnih sredstava. Ovoj odluci prethodi prijedlog koji sainjava posebna komisija putem zapisnika o prijedlogu za rashodovanje. Organ upravljanja donosi odluku usvajajui prijedlog u cjelosti ili vrei neke izmjene u njemu. Na osnovu te odluke, iji je osnov Zapisnik o rashodovanju, vre se knjienja u knjigovodstvu.

Stalna komisija organa upravljanjaza rashodovanje osnovnih sredstava je izvrila pregled osnovnih sredstava koje predlae za rashodovanje, o emu je sastavljen

ZAPISNIK O RASHODOVANJUInv. br.Naziv i opisJedinica mjereKoliinaNabavna cijenaNabavna vrijednostOtpisana vrijednostSadanja vrijednost

123Strug kom16.5006.5006.500

456Presa kom13.0003.0002.800200

Sredstva navedena u zapisniku su neupotrebljiva, te ih treba rashodovati.Komisija: Marko Markovi, Simo Drljaa, Petar ivkovi. Doboj20.04.2012.

Slika 13. Zapisnik o rashodovanju osnovnih sredstavaPrimjer za knjienje:1. Organ upravaljanja je donio odluku o rashodovanju jednog putnikog automobila ija je nabavna vrijednost 10.500 KM, a koji je otpisan 60 %. Procijenjena vrijednost likvidacionog ostatka iznosi 5.500 KM.2. Na osnovu odluke organa upravljanja donesena je odluka o rashodovanju potpuno otpisanog kamiona ija je nabavna vrijednost 15.000 KM, a vrijednost likvidacionog ostatka prodanog na kredit je 3.000 KM.3. Na osnovu odluke organa upravljanja donesena je odluka o rashodovanju magacina nabavne vrijednosti 22.500 KM, koji je otpisan za 90 %. Vrijednost likividacionog ostatka prodatog na kredit je 1.500 KM.4. Organ upravljanja je donio odluku o rashodovanju djelimino otpisane maine ija je nabavna vrijednost 7.500 i ija je otpisana vrijednost 6.00 KM. 5. Likvidacioni ostatak iz promjene 1 je prodat na kredit za 5.500 KM. Kupci su izmirili ukupne obaveze uplatom novanih sredstava na odgovarajui raun preduzea.

D N E V N I Kr.b.O P I SIZNOS

DugujePotrauje

1.

2.

2a.

2b.

3.

3a.

4.

5.

5a.Ispravka vrijednosti osnovnih sredstvaOtpaci osnovnih sredstava Osnovna sredstva Vanredni prihodi za rashodovan putniki automobil6.3005.500

10.5001.300

Ispravka vrijednosti osnovnih sredstava Osnovna sredstvaza potpuno rashodovan kamion15.00015.000

Otpaci osnovnih sredstava Vanredni prihodiza likvidacioni ostatak3.0003.000

Kupci Otpaci osnovnih sredstavaza prodate otpatke3.0003.000

Ispravka vrijednosti osnovnih sredstvaOtpaci osnovnih sredstavaVanredni rashodi Osnovna sredstvaza rashodovan magacin 20.2501.500750

22.500


Ispravka vrijednosti osnovnih sredstavaOtpaci osnovnih sredstava Osnovna sredstvaza rashodovanu mainu6.0001.500

7.500


iroraun Kupciza doznaku duga10.00010.000

Slika 14. Dnevnik

GLAVNA KNJIGAD Osnovna sredstva PD Ispravka vrijednosti osn. sred. P

(0) 150.000(1) 10.500(2) 15.000(3) 22.500(4) 7.500(1) 6.300(2) 15.000(3) 20.250(4) 6.000(0) 97.500

D Otpaci osnovnih sredstva PD Vanredni prihodi P

(1a) 5.500 (2a) 3.000(3) 1.500(4) 1.500(2b) 3.000(3a) 1.500(5) 5.500(1) 1.300(2a) 3.000

D Kupci PD Vanredni rashodi P

(2b) 3.000(5a) 10.000(3) 750

(3a) 1.500(5) 5.500

D iro-raun P

(5a) 10.000

5. ZAKLJUAK

Preduzea mogu nabavljati osnovna sredstva na vie naina: kupovinom, izgradnjom, prijemom bez naknade (besplatno) i na druge naine. Kupovina i izgradnja podrazumijevaju izdvajanje finansijskih sredstava, bilo iz pozajmljenih izvora, bilo iz vlastitih izvora. Bilo koji nain nabavke osnovnih sredstava podrazumijeva postojanja odgovarajue dokumentacije, a na osnovu te dokumentacije se vri i odgovarajue knjigovodstveno evidentiranje. Kada se radi o otuivanju, preduzea mogu otuiti osnovna sredstva na jedan od sljedeih naina: prodajom, besplatnim ustupanjem ili rashodovanjem. Bez obzira na nain otuivanja, u svim sluajevima mora postojati odluka nadlenog organa upravljanja na osnovu koje e se osnovna sredstva isknjiiti iz evidencije.Besplatno ustupanje osnovnih sredstava se obavlja na osnovu odluke organa upravljanja i to najee prilikom statusnih promjena preduzea. Poto se obino ustupa sredstvo koje je upotrebljavano, ali ne i amortizovano u potpunosti, preduzee koje besplatno ustupa osnovno sredstvo nema obaveze nadoknaivanja neamortizovane vrijednosti. U praksi postoje sluajevi da je osnovno sredstvo koje se ustupa finansirano prilikom nabavke iz kredita, a kredit u trenutku ustupanja nije otplaen. Tada se uz saglasnost kreditora moe ustupiti i obaveza po neisplaenom dijelu kredita.Najpovoljniji nain otuivanja osnovnih sredstava je prodaja. Preduzee moe prodati osnovno sredstvo drugom pravnom ili fizikom licu. Kada se obavlja prodaja drugom pravnom licu, tada se mora obaviti javno nadmetnje licitacija. Prilikom prodaje osnovnih sredstava prodajna vrijednost moe biti: jednaka neamortizovanoj sadanjoj vrijednosti, vea od neamortizovane sadanje vrijednosti ili manja od neamortizovane sadanje vrijednosti. U svim ovim sluajevim knjigovodstveno evidentiranje se razlikuje. Rashodovanje osnovnih sredstava predstavlja postupak kojim se eliminiu iz upotrebe osnovna sredstva. Ovo se obino deava onda kada su osnovna sredstva u stanju u kojem se vie ne mogu ni koristiti, a ni prodati. U tom sluaju se u preduzeu formira komisija za rashodovanje koja daje prijedloge za rashodovanje sredstava. Prilikom rashodovanja osnovnih sredstava potrebno je da organ upravljanja donese odgovarajuu odluku o rashodovanju osnovnih sredstava. Ovoj odluci prethodi prijedlog koji sainjava posebna komisija putem zapisnika o prijedlogu za rashodovanje. Organ upravljanja donosi odluku usvajajui prijedlog u cjelosti ili vrei neke izmjene u njemu. Na osnovu te odluke se vre se knjienja u knjigovodstvu.

LITERATURA

1. Mati J., Markovi N. Knjigovodstvo i praktina nastava za I razred ekonomske struke,: Zavod za udbenike i nastavna sredstva Istono Sarajevo, 2008;2. Mati J., Markovi N. Knjigovodstvo i praktina nastava za II razred ekonomske struke, Zavod za udbenike i nastavna sredstva, Istono Sarajevo, 2008;3. Staji .T., Kuti J. Primjenjeno raunovodstvo, Besjeda, Banja Luka, 2008;4. http://scindeks.ceon.rs/article.aspx?artid=0350-59280332319S.,(15.05.2013.).

DATUM PREDAJE: ________________

Komisija:Predsjednik ___________________Ispitiva ______________________lan _________________________

Komentar:

Datum odbrane: _______________ Ocjena:___________( )30

maturski rad - evidencija otuđivanja osnovnih sredstava

Documents