My khi git ngi - 7/3/2006 7h:13

30 nm tr li y trong th k 20, M, Anh, Nht ln lt xy ra nhng v khi git ngi, gy tn tht rt ln.

Trc thp k 60, th gii cng xy ra 8 v tc hi ln, trong my khi chim 5 v, rt nhiu ngi b tai nn, phm vi nh hng rt rng. in hnh nht l v khi London (Anh) v khi ha cht Los Angeles (M). Chng i din cho 2 loi khi khc nhau. My khi London l khi oxy ha - kh gy ra ch yu bi hp cht oxy sulfua. My khi Los Angeles l khi quang ha ch yu gy ra bi oxy gi v zn.

Trong mt iu kin a l v thi tit nht nh, cc cht nhim khng kh s t li trong mt khu vc nht nh. V my khi

London hnh thnh trong trng hp . London l mt thnh ph ln c lch s hn 2000 nm, nm trong vng chu th rng ca sng Thamesa. T ngy 5-8 thng 12 nm 1952 mt t London khng c gi, lc by gi ang l ma ng, nhit khng kh rt thp, m t v kh p nng trn bu tri, lm cho London my ngy lin b my m che ph dy c khng thy nh mt tri. Hng ngn vn ng khi vn nh khi vo bu tri, nhng ct khi en c, nng bi khi gp 10 ln bnh thng, nng SO2 gp 6 ln, Fe2O3 trong khi tc dng vi CO2 trong khng kh to ra bt H2SO4, ngng ng trong bi khi thnh nhng m axit. Trong 4 ngy lm cht hn 4000 ngi. Hai thng sau, lin tip cht theo gn 8000 ngi na. Lc , ngi ta khng bit r nguyn nhn nn khng c bin php cu cha v phng nga. Hai nm 1957 v 1962 London li tip tc xy ra v my khi git ngi. Chnh quyn nc Anh so snh 2 v khi nm 1952 v 1962 mi tm ra nguyn nhn tc hi.

Khi quang ha c hnh thnh trong mt iu kin kh hu thi tit nht nh di phn ng quang ha phc tp ca cc cht nhim khng kh. N c hnh thnh trong iu kin c nh sng, nng ca oxit nit v cacbon hiro v iu kin a l, kh hu khng thun tin khuych tn cc kh nhim . V cht ngi v khi Los Angeles hi 3 iu kin trn nn gy ra my quang ha.

My khi London - t 5-8 thng 12 nm 1952 lm cht 4000 ngi trong vng 4 ngy (nh: pyr.ec.gc.ca)

Los Angeles l mt thnh ph cng nghip, nm trong mt lng cho di 50km mt nhn ra bin, lng ta vo ni. u thp k 40 ca th k 20, Los Angeles xut hin mt loi my khi mu lam nht, my ngy khng tan lm cho ngi dn y c nhng triu chng vim hng, au mt, ht hi cay mi, nhc u, bun nn. Sau mt thi gian di iu tra mi n nm 1951 mi pht hin loi khi ny do khi x ca t. By gi Los Angeles c ti hn 2,5 triu chic xe, mi ngy tiu ha 16.000 lt xng. Nhng chic t ny x ra cc hp cht oxit nit cacbon hiro v CO. V ma h v u ma thu Los Angeles nh nng chi chang, di tc dng ca nh nng, phn ng quang ha xy ra vi cc cht trong khi t, hnh thnh my khi quang ha vi ch yu l O3. Loi khi ny gy ra cc triu chng k trn, trng hp b nng s lm kh th, gim th lc v chn tay t lit. Nu nn nhn b lu c th s lm cng ng mch v gim chc nng sinh l.

Hin nay, nhng thnh ph tp trung nhiu xe t vn lun lun b my khi quang ha e da, li thiu bin php hu hiu phng nga.

H.T (Theo Bch khoa tri thc)

Los Angeles thp k 40 ca th k 20 c ti hn 2,5 triu chic xe, khi t l nguyn nhn gy ra phn ng quang ha (nh: bardaglea)