mbingarkesa mendore ngapËrkujdesja pËr viktimat:kur lËndohesh duke ndihmuar tËtjerËt
TRANSCRIPT
-
8/3/2019 MBINGARKESA MENDORE NGAPRKUJDESJA PR VIKTIMAT:KUR LNDOHESH DUKE NDIHMUAR TTJERT
1/21
MBINGARKESA MENDORE NGAPRKUJDESJA PR VIKTIMAT:
KUR LNDOHESH DUKE NDIHMUAR TTJERT
Yvonne Bryant, Punonjse Sociale e LiencuarZyra e Prokurorit t Shteteve t Bashkuara
pr Distriktin e Kolumbias
-
8/3/2019 MBINGARKESA MENDORE NGAPRKUJDESJA PR VIKTIMAT:KUR LNDOHESH DUKE NDIHMUAR TTJERT
2/21
OBJEKTIVAT
Nj pamje e prgjithshme e Mbingarkess ngaPrkujdesja
Shenjat paralajmruese dhe simptomat
Parandalimi
Kujdesi pr veten
Trajtimi
-
8/3/2019 MBINGARKESA MENDORE NGAPRKUJDESJA PR VIKTIMAT:KUR LNDOHESH DUKE NDIHMUAR TTJERT
3/21
FAR SHT MBINGARKESA NGAPRKUJDESJA?
Ndryshe quhet rregullim Traumatik Dytsordhe Traum e Transferuar
Mbingarkesa nga prkujdesja sht cfilitjafizike, emocionale, mendore dhe shpirtroreq psojn profesionistt nga ekspozimi ivazhdueshm ndaj puns me viktima edshmitar, sidomos ata persona q umbijetojn pasojave t ngjarjeve traumatike.
-
8/3/2019 MBINGARKESA MENDORE NGAPRKUJDESJA PR VIKTIMAT:KUR LNDOHESH DUKE NDIHMUAR TTJERT
4/21
KUSH PRJETON MBINGARKES NGAPRKUJDESJA?
Profesionet e kujdesit shndetsor
- Mjekt, infermiert, ofruesit e shrbimeve tshndetit mendor
Profesione t tjera ndihmse
- Msuesit, klerikt, avokatt
Zjarrfiksit, personeli i ambulancave,punonjsit e zbatimit t ligjit
Bamirsit (ekspozim i teprt)
-
8/3/2019 MBINGARKESA MENDORE NGAPRKUJDESJA PR VIKTIMAT:KUR LNDOHESH DUKE NDIHMUAR TTJERT
5/21
KUSH SHT I RREZIKUAR T PRJETOJMBINGARKES NGA PRKUJDESJA
Kushdo q ka aftsi pr t ndjerdhembshuri, simpati, shqetsim dhe
prkujdesje t vrtet Personat me trauma personale tpazgjidhura
Njerz q po kalojn t njjtat vshtirsi Forca m e madhe (lidhja prej
dhembshuris) sht gjithashtu edhedobsia m e madhe
-
8/3/2019 MBINGARKESA MENDORE NGAPRKUJDESJA PR VIKTIMAT:KUR LNDOHESH DUKE NDIHMUAR TTJERT
6/21
FAZAT E MBINGARKESS NGA
PRKUJDESJA
Faza e zellshmris
Faza e irritimit Faza e trheqjes
Faza Zombi
-
8/3/2019 MBINGARKESA MENDORE NGAPRKUJDESJA PR VIKTIMAT:KUR LNDOHESH DUKE NDIHMUAR TTJERT
7/21
FAZA E ZELLSHMRIS
I prkushtuar, i prfshir, i disponueshm
Zgjidh probleme/bn ndryshimin
Bn me dshir m shum sesa ikrkohet
Entuziazm i madh
Del vullnetar pr dika, pa iu krkuar
-
8/3/2019 MBINGARKESA MENDORE NGAPRKUJDESJA PR VIKTIMAT:KUR LNDOHESH DUKE NDIHMUAR TTJERT
8/21
FAZA E IRRITIMIT
Fillon ti bjer shkurt
Fillon tu shmanget klientve
Fillon t tallet me kolegt dhe klientt
Prdor humor t paprshtatshm Pavmendje, gabime dhe munges
prqndrimi
Fillon distancohet nga miqt e kolegt
-
8/3/2019 MBINGARKESA MENDORE NGAPRKUJDESJA PR VIKTIMAT:KUR LNDOHESH DUKE NDIHMUAR TTJERT
9/21
FAZA E TRHEQJES
Entuziazmi fillon e bie Klientt nga persona kthehen n faktor
irritues
I lodhur gjith kohn, nuk do t flas pr punn Fillojm t neglizhojm familjet, klientt,
kolegt dhe vetet tona
Prpiqemi ti shmangemi dhimbjes dhetrishtimit
-
8/3/2019 MBINGARKESA MENDORE NGAPRKUJDESJA PR VIKTIMAT:KUR LNDOHESH DUKE NDIHMUAR TTJERT
10/21
FAZA ZOMBI
Gjendja jon e pashpres kthehet ntrbim
Fillojm t urrejm njerzit...t gjith, padallim T tjert na duken t paaft apo t
paditur Fillojm i prmojm klientt tan Nuk kemi durim...ndjenj humori...koh
pr tu argtuar
-
8/3/2019 MBINGARKESA MENDORE NGAPRKUJDESJA PR VIKTIMAT:KUR LNDOHESH DUKE NDIHMUAR TTJERT
11/21
CFILITJA
Cfilitje emocionale Kur ndjehesh i mbingarkuar dhe i rraskapitur emocionalisht
Arritje personale t zvogluara Nj rnie n ndjenjn e aftsis dhe perceptimin e arritjeve
n pun
Depersonalizim Nj reagim negativ, i pandjeshm dhe tepr i distancuar ndaj
njerzve
Maslach dhe Jackson
-
8/3/2019 MBINGARKESA MENDORE NGAPRKUJDESJA PR VIKTIMAT:KUR LNDOHESH DUKE NDIHMUAR TTJERT
12/21
MBINGARKESA NGA PRKUJDESJA APODJEGIA (ZHGNJIMI, APATIA)
Mbingarkesa ngaprkujdesja
Shqetsim pr traumat dhe
streset emocionale t ttjerve
Simptoma t ngjashme medjegien, por fillimi sht
m i shpejt e ka m shummundsi pr tu prmirsuar
Mund t oj n djegie
Djegia
Do m shum koh
Ndjen se nuk je efikas n
pun, bhesh cinik,distancohesh
Personi fillon t mendoj qnuk sht i prshtatshm pr
at lloj pune
-
8/3/2019 MBINGARKESA MENDORE NGAPRKUJDESJA PR VIKTIMAT:KUR LNDOHESH DUKE NDIHMUAR TTJERT
13/21
DALLIMI
Bni pyetjen
A e dua punn time?Po Jo
mbingarkim nga Djegie (zhgnjim,prkujdesja apati)
-
8/3/2019 MBINGARKESA MENDORE NGAPRKUJDESJA PR VIKTIMAT:KUR LNDOHESH DUKE NDIHMUAR TTJERT
14/21
SIMPTOMAT E MBINGARKESS NGA PRKUJDESJA
Aftsi pr njohuri Emocionale T sjelljes Shpirtrore Marrdhniet
Personale
Fizike/
trupore
Rezultatet n
pun
Humbje
prqndrimi
Pafuqi Humor i
ndryshuesh
m
humbje e
qllimit
Trheqje Dhimbje
koke
Moral i dobt
Ulje evetbesimit
Ankth/Ndjenj faji
I irritueshm Inat me Zotin Vetmi Djersitje Shmangjedetyrash
Ashprsi Inat/
Trbim
Pa durim Humbje
besimi n nj
fuqi hyjnore
Mosbesim Rrahje t
shpeshta
zemre
Motivim i
dobt
orientim Trishtim Probleme me
gjumin
Vihet n
dyshim
kuptimi i jets
Shfaqje e inatit
apo vnie faji
Marrje
mendsh
Komunikim i
dobt n pun
Minimizim Frik Trheqje Humbje e vet-
knaqsis
M shum
konflikte
ndrpersonale
Marrje
fryme
Mungesa
Shqetsim pr
traumn
Depresion I prirur pr
aksidente
Vihen n
dyshim besime
t mparshmefetare
Izolim nga t
tjert
Dhimbje Konflikte me
personelin
-
8/3/2019 MBINGARKESA MENDORE NGAPRKUJDESJA PR VIKTIMAT:KUR LNDOHESH DUKE NDIHMUAR TTJERT
15/21
PARANDALIMI
Identifikimi dhe ndrgjegjsimi i hershm jan ky Ruani nj ekuilibr t mir mes puns dhe jets:
- Ushqimi: 3 vakte n dit, kufizoni ushqimet e shpejtdhe alkoolin
Gjumi: Krijoni nj rutin relaksuese, flini dhe zgjohunin t njjtn koh do dit
Ushtrimi: 20-30 minuta 3-4 dit n jav Merrni dit pushimi nga puna ( mini pushime) Argtim: Kryeni disa aktivitete q jan thjesht pr tu
argtuar
-
8/3/2019 MBINGARKESA MENDORE NGAPRKUJDESJA PR VIKTIMAT:KUR LNDOHESH DUKE NDIHMUAR TTJERT
16/21
KUJDESI PR VETEN
Krijoni/ruani lidhje me t tjert Merrni pjes n veprimtari shoqrore
Hiqni dor nga krkimi i perfeksionit
Praktikoni t folurit pozitiv me veten Thuajini JO prgjegjsive shtes
Kontrolloni/vlersoni/monitoroni gjrat q ju
motivojn kujdesin pr veten
-
8/3/2019 MBINGARKESA MENDORE NGAPRKUJDESJA PR VIKTIMAT:KUR LNDOHESH DUKE NDIHMUAR TTJERT
17/21
KUJDESI PR VETEN
Merrni pjes n kurse pr menaxhimin e stresit dhet tjera q kan lidhje me kujdesin pr veten
Pranoni ndihmn dhe mbshtetjen e ofruar -Komunikoni, Bashkpunoni, Delegoni
Organizojeni jetn n mnyr t atill q t jeniaktiv e jo thjesht reagues
Kufizoni ekspozimin ndaj lajmeve Vendosini vetes disa synime e projekte personale
-
8/3/2019 MBINGARKESA MENDORE NGAPRKUJDESJA PR VIKTIMAT:KUR LNDOHESH DUKE NDIHMUAR TTJERT
18/21
KUJDESI PR VETEN N PUN
Vendosni kufij- Kini parasysh rolin tuaj- kini parasysh kufizimet tuaja
- Kini parasysh kur duhet t thoni JO Premtoni m pak dhe jepni/arrini m shum Punoni q t fuqizoni t tjert Mos e krahasoni veten me t tjert Bni m t mirn tuaj,jo M T MIRN Przgjidhini telefonatat t cilave u prgjigjeni dhe
renditini sipas prparsis
-
8/3/2019 MBINGARKESA MENDORE NGAPRKUJDESJA PR VIKTIMAT:KUR LNDOHESH DUKE NDIHMUAR TTJERT
19/21
KUJDESI PR VETEN N PUN
Asnjher mos rrini pa drek; dilni nga zyra dhegzojeni pushimin e dreks
Bni pushim... 15 minuta n mngjes dhepasdite
Kini nj shok/shoqe...dik me t cilin mund tdiskutoni pa problem e me siguri mbi shtje q
ju shqetsojn
Bjeni pushim kur jeni smur
Nj her n dit drgojini kolegveme email njvideo apo histori gazmore
-
8/3/2019 MBINGARKESA MENDORE NGAPRKUJDESJA PR VIKTIMAT:KUR LNDOHESH DUKE NDIHMUAR TTJERT
20/21
TRAJTIMI
Merrni trajtim mjeksor pr ato simptomaq ndikojn n jetn tuaj t prditshme
Krkoni kshillim profesional prshndetin mendor
Merrni pjes n nj grup q ofronmbshtetje n rast stresi traumatik
Mos u kuroni me ilae (droga) apo alkool
-
8/3/2019 MBINGARKESA MENDORE NGAPRKUJDESJA PR VIKTIMAT:KUR LNDOHESH DUKE NDIHMUAR TTJERT
21/21
PRMBLEDHJE
Mbingarkesa nga prkujdesi pr viktimat vjen sirrjedhoj e trysnis q ndihet kur ndihmon personaq kan kaluar trauma, kriza apo tragjedi
Karakterizohet nga sjellje, ndjenja dhe mendimeshqetsuese Njohja e shenjave t mbingarkess nga prkujdesi
mund t ndihmoj n parandalimin apo kufizimin eimpaktit t saj
Hartimi i strategjive kundr saj ul impaktin n mnyrq personeli q ofron prkujdesje t mund t ruajnekuilibrin dhe t jen ndihms dhe udhheqsefikas