DEVRE : 3 CİLT : 1 İÇTİMA SENESİ : 5

Meclisi Mebusan Zabıt Ceridesi

Ondokuzuncu Inikad

28 Teşrinisani 1334 (1918) Perşembe

•

M Ü N D E R E C A T

Sayfa

I. — ZAPTI SABIK HULASASI 204 II. — EVRAKI VARİDE 204 1. — Müteaddit levayih ve tezakirin ait ol­

dukları Encümenlere havalesi. 204 III. — MÜZAKERE EDİLEN MEVAD 205 1. — Tahsili âli görmüş zabıtanın terfileri ile

bilumum zabıtana kıdem zammı itasına dair ka­nun layihası. 205:206

Sayfa

2. — Zabıtai Sıhhıyyei Hayvaniyye hakkın­da Kanunu Muvakkat. 207:209

3. — Memaliki Osmaniyyede şeker fabrika­larının tesisini teşvik hakkındaki kanun layihası 209

4. — Tahtı Silaha alınıp esnayı harpte kay­bolan memurini mülkiyye ve ilmiyye ailelerine tahsis olunacak maaşata dair kanun layihası. 209:211

TBMM KÜTÜPHANESİ

Meclisi Mebussn İ : 19 28 Teşrinisani 1334 (1918) C : 1

BİRİNCİ CELSE

Küşad Saati : 230

REİS : Halil Beyefendi

KÂTİPLER : Ali Haydar Bey (Saruhan), Halet Bey (Erzincan), Memduh Bey (Bursa), Vehbi Bey (Siverek)

REİS — Meclis küşad edildi. Zaptı sabık hulasasını okutuyorum.

ZAPTI SABIK HULASASI

ON SEKİZİNCİ İNİKAD

25 Teşrinisani 1334 Pazartesi

Reisvekili Hüseyin Cahit Beyefendi'nin Riyasetinde ini­kat ederek Zaptı Sabık Hulasası kıraat ve kabul edildi.

Bazı Devair bütçelerine ceman 3 438 264 lira tahsisatı munzamma itasına dair Sadaret Tezkiresi Muvazenei Ma-liyye Encümenine havale olundu.

Karesi Mebusu Hüseyin Feyzi Bey'in, mütareke şerai­tine mugayir olarak vaki olan işgali askerinin, bütün ciha­nı medeniyyet Meclisi Millileri nezdinde protesto edilmesine;

Musul Mebusu Mehmet Ali Fazıl Bey'in, harp.esna­sında ita edilen ceraimin fail ve müsebbiblerinin sureti mu­hakemeleri hakkında Hükümetçe ne düşünüldüğüne dair sual takrirlerinin Hükümete tebliğleri takarrür etti.

Harbiye Nezareti tarafından geri alınan tahsili ali gör­müş zabitanın terfileriyle bilumum zabıtana kıdem zammı itası hakkındaki kararnamenin hemen mahalline iadesiyle müzakeresine dair Askeri Encümen mazbatası;

Bazı devairin 1334 senesi bütçelerinin tahsisatı fev-kaladei şehriyye fasıllarına ceman 1 286 699 lira ilavesine;

1334 senesi Hudut Sıhhıyyc Müdiriyyeti Umumiyyesi bütçeleriyle müdiriyyeti mezkurenin Tekaüt Sandığı bütçe­sinin tahsisatı fevkaladei Şehriyyeleri fasıllarına ilave olu­nacak mebaliğe;

1334 senesi Evkaf Nezareti bütçesinin tahsisatı fevka­ladei şehriyye maddesine 26 250 lira ilavesine;

Müskirat Resmi Kanununun bir fıkrasındaki sehvin tashihi hakkındaki kanun layihasına ve

İaşe Müdiriyyeti Umumiyyesinin avans olarak alaca­ğı 1 000 000 liraya Maliye Nezaretinin kefaletine dair Ka­nun layihaları müzakere ve kabul edildi.

İni kata nihayet verildi. Reis

Reisvekili Hüseyin Cahit

Kâtip Kâtip Saruhan Erzincan

Ali Haydar Halet Kâtip Kâtip Bursa Siverek

Memduh Wıbi

REİS — Zaptı sabık hulasası hakkında bir mütalaa var mı? ("Yok" sesleri) Zaptı sabık hulasası kabul olundu.

i. — EVRAKI VARİDE

1. — Müteaddit levayih ve tezakirin ait oldukları Encü­menlere havalesi.

REİS — Evrakı varide listesini okutuyorum: Seferberlikte tard cezasını müstelzim ceraimi irtikab

eden Ümera ve Zabitanın Ordu ve Donanma Kumandan-larınca nisbeti askeriyyelerinin katına salahiyeti itası hak­kındaki Kararnamenin redden iade olunduğuna dair Ayan Riyaseti tezkiresi.

Dairei Ayan memurin ve müstahdemininin senei ha-liyye son dört aylık tahsisatı fevkalaledeleri olarak 110 000.-

kuruşun Meclisi Ayan Bütçesine ilave olunduğuna dair ayan Riyaseti tezkiresi.

Vilayatı müstahlasa için senei Maliyye Bütçesine 5 000 000.- lira ilavesi hakkındaki layihai kanuniyyenin gönde­rildiğini mutazammın tezkerei samiyje.

Düveli mutelife ve Ukrayna Tebaası hakkında 10 Mart 1332 Tarihli Kanun ahkamı cari olamayacağı hakkındaki layihai kanuniyyenin gönderildiğini mutazammın tezkerei samiyye.

REİS — Kıraat edilen evrakı varide, ait oldukları En­cümenlere gönderilecektir efendim.

— 204 —

TBMM KÜTÜPHANESİ

Meclisi Mebusan 1 : 19 28 Teşrinisani 1334 (1918) C : 1

III. — MÜZAKERE 1. — Tahsüi di görmüş zabıtanın terfileri ile bilumum za-

biiana kulem zammı itasına dair kanun layihası. (1)

REÎS — Efendim, Ruznameye geçiyoruz. Tahsili Ali görmüş zabitanın terfiileri ile bilumum zabitana kıdem zam­mı hakkındaki Kararnameyi geçen gün ruznamemize ithal etmiştik ve Harbiye Nazırı tarafından Muamelatı Zatiyye Müdürü Beyefendi müdafaa edecekler efendim.

ŞEVKET BEY (Harbiye Nezareti Muamelatı Zatiyye Müdürü) — Efendim, fevkalade mühim ve Ordunun ruhu mesabesinde olan bu Kanun için Harbiye Nazırı Sabıkı İz­zet Paşa Hazretleri, bazı tadilat ve tetkikat yapmak için mü­saade olunmasını Meclisi Alilerinden istirham etmiş idi; ve olveçhile kabul buyurulmuş idi. İzzet Paşa Hazretleri bu istirhamından soma hasta oldular ve Makamı Alilerine ge­lemediler ve nihayet Harbiye Nezaretinde tebeddül oldu. Yeni Harbiye Nazırı Paşa Hazretleri, bu mesele için yine Meclisi Muhteremden, İzzet Paşa Hazretlerine verilen mü­saadenin kendilerine de verilmesi ve kendilerinin de olveç­hile tadilat yapmak fikrinde olduklarını ve ondan sonra da tadilatı lazimeyi Meclisi Aliye gelip müdafaada bulunacak­larını beyan buyurdular.

REİS — Encümen Reisi söz söyleyecekler.

HASAN RIZA PAŞA (Hudeyde) — Manzuru Aliniz olan bu Kanun terfi kanununun bir maddesidir. Maattees­süf Terfi Kanunu bugün elimizde mevcut değildir. Bugün elimizde müdevven mazbut bir terfi kanunu mevcut olma­dıkça, bunun yalnız bir maddesini çıkarmayı veyahut böy­le tulu müddet keşmekeşte bulunmayı Askerî Encümeninin ekseriyeti kabul etmiyor. Diyorlar ki; esasen bu, Terfi Ka­nununa dair bir madde olduğu için bunu da red edelim. Bize terfi Kanunu gelsin. Bu Kanun, evvela geçen gün de arz etmiştim, pek keskin bir silahtır. Bu keskin silah ehli­nin elinde bulunmayacak olursa sui istimal eder, kendisi­ni, yani Orduyu yaralar. Bugün Harbiye Nezaretinde cere­yan eden ahval gözönüne getirilecek olur ise böyle mühim, ve diyebilirim ki hüsnü istimal edilmez ise -böyle muzır bir Kanunun Harbiye Nazırı Paşa Hazretlerinin elinde bulun­masını bendeniz kendi nefsimce tecviz etmiyorum. Binae­naleyh teklif ediyorum, bu Kanun red olunsun ve Harbiye Nezareti bize bir Terfi Kanunu ile gelsin.

ŞEVKET BEY (Harbiye Nezareti Muamelatı Zatiyye Müdürü) — Terfi Kanunu epeyce şümullü ve tafsilatlı bir kanundur. Bunun tekrar ihzarı ve tetkikat yapılarak yeni­den Meclisi Aliye takdimi zannederim ki biraz daha teeh­hür eder.

(1) Evveliyatı 6 ve 17 nci inikad zaptında. I — 205

EDİLEN MEVAD HASAN RIZA PAŞA (Hudeyde) — Beis yok efendim,

esaslı olsun da geç gelsin. Bir maddesi şimdi çıkıp diğer maddelerinin çıkmaması nasıl olur? Bunu biz red ederiz.

ŞEVKET BEY (Harbiye Nezareti Muamelatı Zatiyye Müdürü) — Efendim, o halde yeni bir Terfi Kanunu ile Hu­zuru Alinize gelmek üzere bu Kanun geriye veriliyor demek?

HASAN RIZA PAŞA (Hudeyde) — Hayır, red ediliyor.

ŞEVKET BEY (Harbiye Nezareti Muamelatı Zatiyye Müdürü) — Red mi ediliyor efendim?

REİS — Harbiye Nazırı Paşa Hazretleri bu Kanunun bir müddet daha tehiri müzakeresi ile, kendisine bazı tadi­lat teklif edilebilmek üzere zaman bırakılmasını teklif edi­yorlar. ("Hayır, hayır" sadaları) Encümen Reisi Paşa Haz­retleri de: Bu Terfi Kanunu, esasen ortada mevcut değil­dir; binaenaleyh p Kanuna müteferri bir maddei kanuniy-ye şeklinde bir Kararname olarak neşr edilmiştir. Bunun bu suretle idamesi doğru değildir. Biz bunu red edelim ve Har­biye Nazırı bu Terfi Kanununu ihzar eylesin, Meclise getir­sin; diyorlar.

ŞEVKET BEY (Harbiye Nezareti Muamelatı Zatiyye Müdürü) — Yalnız bir nokta kalıyor efendim. Bazı zabıta­nın muharebelerdeki hüsnü hizmetlerinden dolayı teklif va­rakaları sene nihayetinde Ordular beyninde tevzi olunmak üzere yanımızda mahfuzdur. Eğer red edilecek olursa di­ğer arkadaşlarına nazaran bunların hakları geri kalmış olacak.

HASAN FEHMİ EFENDİ (Sinop) — Efendim ben­deniz, Encümeni askeri ile Harbiye Nezareti Celilesi ara­sında bir muhalefat göremiyorum. Harbiye Nezareti, ale­lusul ve her zaman bir çok nezaretlerden de vaki olup ka­bul olunduğu veçhile: Ben henüz mevkii Nezarete yeni ge­liyorum berayı tetkik mütalaamı beyan etmek ve o suretle bir layiha ihzar ve takdim eylemek üzere bana zaman bıra­kınız diyor...

SÜLEYMAN SUDİ BEY (Lazistan) — Layiha değil, Kararnamedir.

HASAN FEHMİ EFENDİ (Devamla) — İster Karar­name, ister layiha olsun...

RIZA BEY (Bursa) — Hiç bir fark yok mudur?

HASAN FEHMİ EFENDİ (Devamla) — Ben, zanne­diyorum ki bu, makuldür ve bugün bu teklif karşısında bu­nun doğrudan doğruya red edilmesini bendeniz muvafık bulmuyorum ve bu Kanun elde mevcut oldukça Ordu aley­hine silah olarak kullanılacağım bendeniz zannetmiyorum. Meclis, şu arzuyu beyan ettikten sonra tekrar bu Kanun­dan bilistifade bir fenalık olacağını kabul etmem. Olur ise Meclisin de tahkik edip bu hususta ifa edecek vazifesi vardır.

TBMM KÜTÜPHANESİ

Meclisi Mebusan İ : 19 28 Teşrinisani 1334 (1918) C : 1

Binaenaleyh bir müddet daha müzakeresi tevkif olunarak Harbiye Nezaretine iadesi muvafık olduğu reyindeyim. ("Hayır" "doğru" sadaları)

REİS — Efendim; Hükümet bu Kararnamenin tehiri müzakeresini talep ediyor. Nizamname mucibince evvel emirde onu reye koyacağım. Eğer Heyeti Celileniz tehirini kabul etmezlerse Kanunun reddi hakkındaki müzakereye av­det ederiz.

HARUN HİLMİ EFENDİ (Tekfurdağı) — Bendeniz söz istiyorum efendim.

REİS — Zannederim mesele layıkl ile tenevvür etti. ("Kafidir" sadaları)

RIZA BEY (Bursa) — Mesele Hasan Fehmi Efendi­nin dediği gibi değildir, efendim.

MEHMET EMİN BEY (Trabzon) — Hasan Fehmi Efendinin dediği gibi değildir derlerse, izah etmek lazım gelir.

FUAT BEY (Divaniye) — Malumu Aliniz, bu Karar­name mevkii tatbikte bulunuyor. Bunun müzakeresinin te­hiri, devamı hükmü demektir ki, Meclisin, öyle hükmü de­vam etmekte olan bir Kararı muvakkatin tehiri müzakeresi hakkındaki talebi istima etmemesi lazım gelir ve Nizam­namemiz mucibince bu talep muhik olamaz. Çünkü, eğer layihai kanuniyye olsa idi tehiri müzakeresini talep edebi­lirdi. Tadilat yapmak istiyorlarsa Meclis huzurunda bu ta­dilatı teklif ederler.

REİS — Efendim, Nizamnamemiz sarihtir. Kanurtu muvakkatların usulü müzakeresi de levayihi kanuniyyele-rin usulü müzakeresine tabidir. Yalnız, Meclis, her ne vakit arzu ederse müzakeresine devam edilebilir. Zira Meclis, ruz-namesine hakimdir. Fakat bu, kararı muvakkat olduğun­dan dolayı yeni bir şey ilave etmek lazım gelir ise onun hak­kında beyanı mütalaa için Hükümet bir kaç günlük bir za­man isteyebilir. Onu verip vermemekde yine Meclisin elin­dedir. Mamafih elinde olmakla beraber yine bir zaman ve­rilebilir.

FUAT BEY (Divaniye) — Fakat muayyen bir zaman.

REİS — Tabii, muayyen bir zaman verilir.

HARUN HİLMİ EFENDİ (Tekfurdağı) — Müsaade buyurunuz, bendeniz bir şey söylemek istiyorum. Bu Ka­nun teklif edildiği zamanki vaziyeti askeriyye ile hali ha­zırdaki vaziyeti askeriyyemiz arasında hayli büyük farklar vardır. Henüz vaziyeti askeriyyemiz taayyün etmeden, ge­rek terfi ve gerek kıdem kanununun yapılması muvafık de­ğildir. Binaenaleyh yalnız Nazırların değişmesi dolayısı ile değil, vaziyeti askeriyyemizin değişmesi dolayısı ile de bu Kanunun müzakeresine mahal yoktur. Herhalde reddi ta­raftarıyım.

MUSTAFA FEHMİ EFENDİ (Hudeyde) — Madem­ki izzet Paşa Hazretleri bu Kanunu bazı tadilat yapmak için istemişlerdi, herhalde Nazırı Cedide de bir kaç gün için ve­relim de tadilat yapsın. Yoksa doğrudan doğruya ceffelka­lem red etmek muvafık olamaz.

HASAN RIZA PAŞA (Hudeyde) — Bu Kanun, Har­biye Nezareti tarafından bir ay evvel alındı, yeni alınmış bir şey değildir. Bir ay evvel aynı mütalaa üzerine Beyefendi teşrif ettiler, aym kürsüde aynı şeyleri söylediler. Bir aydan beri hala tetkik olunmadı. Bunun bir ay zarfında tetkik edi­leceğini kim temin edebilir? Tatbik edilip gider.

NAÎM BEY (Basra) — Bu Kararnameye bir ay müh­let verilmiş olduğu halde bir ay daha verilse ne olur?

ŞEVKET BEY (Harbiye Nezareti Muamelatı Zatiyye Müdürü) — Efendim, az olsa da muayyen bir kaç gün ina­yet buyurmanızı istirham ederim.

SÜLEYMAN SUDl BEY (Lazistan) — Bu, Kanun 1333 senesinde buraya gelmiş, bugüne kadar kalmıştır. Bu­nun teehhür etmesinde bir çok esbab vardır. O esbabın bir kısmı, da harbtir. O harbe nazaran bu kanun iyi yapılmış­tır. Fakat artık bu kanuna lüzum kalmamıştır. Aynı zaman­da bu kanunu biraz daha tehir etmek, Abdullah Paşaya bi­raz daha fenalık yapmak demektir. ("Hayır" sadaları)

Müsaade buyurunuz, gazetelerde görüyorsunuz ki Ab­dullah Paşa Kanuna muhalif harekette bulunuyor. Müşir Kâzım Paşayı gayrı kanunî surette Divanı Harb Riyasetine tayin ediyor. Bunu vermek demek kendi zamanında yapa­madığı şeyleri aynı ile yapmak demektir. Bunun için Ka­nunun reddi taraftarıyım.

RElS — Efendim, eğer arzu ederseniz muayyen bir za­man verelim. Gelecek Perşembe ruznamesine konulmak üzere müzakeresini tehir eyleyelim.

MUSTAFA FEHMİ EFENDİ (Hudeyde) — Bu da az bir zamandır.

RElS — Herhalde müzakere edilmek üzere Perşembe ruznamesine tehir edelim. Tabii Harbiye Nazırı Paşa Haz­retleri namına gelen zat; Hariciye Nazırı Paşaya söyler, o güne kadar mütalaa ederler, tetkik ederlerse hazırlanmış bu­lunurlar. Binaenaleyh Kanunun gelecek Perşembe ruzna­mesine talikan bugün müzakeresinin tehirini kabul edenler lütfen ellerini kaldırsın.

Lütfen ayağa kalkar mısınız efendim? Kanunun gele­cek Perşembe ruznamesine tehirini kabul edenler ayağa kalksın. (Ayağa kalkılır) Efendim, lütfen oturur musunuz? Kanunun bugün müzakeresini kabul edenler lütfen ayağa kalksın.

Kanun; Perşembe ruznamesine tehir edildi. Paşa Haz­retlerine söylersiniz Perşembe'ye kadar gelirler, söylerler.

TBMM KÜTÜPHANESİ

— 206

Meclisi Mebusan t : 19 28 Teşrinisani 1334 (1918) C : 1

2. — Zabıtai Sıhhıyyei Hayvaniyye hakktnda Kanunu Mu­vakkat. (1)

REİS — Efendim, Zabıtai Sıhhiyyei Hayvaniyye Ka­nunu layihasını müzakere edeceğiz. Geçen defa otuzuncu maddeye kadar birinci müzakeresini yapmıştık.

Madde 30. — Belediyesi ve mahsus mezbahası olma­yan mahallerde hayvan zebhiyatı, memurini sıhhiyyenin ten­sibi üzerine Hükümetin irae edeceği bir mahalde icra olunur.

REÎS — Efendim, otuzuncu madde hakkında söz is­teyen var mı? Maddeyi reye koyuyorum efendim, kabul edenler ellerini kaldırsın. (Eller kalkar)

Kabul edildi. Madde 31. — Mezbahası ve baytarı olan her yerde hay­

vanat kabl ve badezzebin talimatı mahsusası veçhile mua­yene olunur.

REÎS — Otuz birinci madde hakkında söz isteyen var mı? Kabul edenler lütfen ellerini kaldırsın. (Eller kalkar)

Kabul edildi.

32. — Lahm ve müstahzaratı lahmiyye v e mevad ve mahsulatı hayvaniyye, ticarethane ve imalathane ve depo­ları teftişatı baytariyye ve Zabıtai Sıhhiyyei Hayvaniyye te-dabirine ve süthaneler ve inek ahırları ve bilcümle hayvan hıfz edilen yerler dahi teftiş ve muayenei baytariyyeye ve hastalık zuhurunda zerkiyatı fenniyye, icabatı halinde ah­kamı umumiyyei nizamiyyeye tabidir.

REÎS — Söz isteyen var mı efendim? Maddeyi kabul edenler lütfen ellerini kaldırsın. (Eller kalkar)

Kabul edildi.

33. — Belediye Teşkilatı olan her Şehir ve Kasabada hayvanat ahz ve itasına mahsus bir pazar mahalli bulunur. Pazar ve panayırlar sükunadan uzak ve turuku umumiyye ile Demiroyllarına ve mezbahalara yakın olmak üzere, Hü­kümetçe tayin edilen mahallere kurulur. Ve memurini bay-tariyyenin tahtı teftiş ve idaresinde bulunur.

REÎS — Söz isteyen var mı efendim? Kabul edenler ellerini kaldırsın. (Eller kalkar)

Kabul edildi.

34. — Her pazar ve panayır mevkiinde, emrazı sariy-ye ile bulaşık veya musab hayvanatın tahtı müşahedeye alın­masına mahsus olarak, mahalli belediyeler tarafından bir tahaffuzhane bulundurulur.

REÎS — Madde hakkında söz isteyen var mı? Kabul edenler ellerini kaldırsın. (Eller kalkar)

Kabul edildi.

(1) Evveliyatı 9 uncu Inikad zaptında.

Madde 35. — Pazar ve panayırların hitamından son­ra memurini baytariyyenin tahtı nezaretinde Belediye tara­fından izalei afenesi icra olunur.

REİS — Madde hakkında söz isteyen var mı? (Kabul edenler el kaldırsın. (Eller kalkar)

Kabul edildi.

Mesuliyet ve Ceza Faslı

Madde 36. — Vazaifi baytariyyede nekaisi fenniyye-den Fen Memurları ve icraatta vuku bulan noksan veya mü­samahadan Mülkiye ve Zabıta ve Belediye memurini ve uh­desine mevdu vazaifi ifa etmeyen alakadaran mesul ve ber-veçhi ati ceza ile mahkum olurlar.

Bir haftadan bir aya kadar hapsi yahut bir Osmanlı altınından beş Osmanlı altıma kadar cezayı nakdiyi müs-telzim olan ahval:

1. — İşbu Kanun hilafına olarak birinci maddede mu­harrer hastalıkla musab olan hayvanatı salimlerle ihtilat ve temasta bulundurmak.

2. — İşbu hastalıkların zuhurunu ketm etmek.

3. — Şahadetnamesiz e badelihtar hastalıklı, şüpheli veya bulaşık mahallerden hayvanat ve sirayeti maraza vası­ta olacak mevaddı nakl etmek.

ALİ GALlP EFENDİ (Karesi) — Efendim, bu mad­de, vazifesini sui istimal edenler, şöyle mücazat olunur; di­yor. Aceba Müdür Beyefendi bize gösteribilir mi ki şimdi­ye kadar Nezarete icra edilen şikayetlerden memurlara hiç bir mücazat edilmişmidir ve kimse gösterebilirler mi? Şu­rada, istanbul'un içinde, rıhtımda günlerce anafer namı ile ladıkları binlerce lirayı Nazır Beye haber verdikleri vakit hiç birisine mücasat olarak ne yaptılar? Maddei kanuniyyeyi tatbik ettiler mi?

ALİ RIZA BEY (Ticaret ve Ziraat Nezareti Umuru Baytariyye Müdürü) —- Burada, İstanbul Gümrükleri hak­kında bize hiç bir şikayet vuku bulmamıştır. Mamafih, ben­deniz de ötede beride aynı suretle rivayetler işi di yorum.

REİS — Efendim, rica ederim; ceza faslıdır, ehemmi­yetlidir. Dikkatle istima edilsin.

ALİ RIZA BEY (Devamla) — Bu rivayetler üzerine teftişat icra ettiriyorum. Kimse tarafından buna dair felan kimse benden şu kadar para almıştır; diye bir şikayet vaki olmamıştır. rainiz, muamelatı teftiş ile kalmıştır. Hatta daha neticelenmemiştir. Sair yerlerde ise bir çok memurlarımızı tecziye ettik. Mesela, Ankara Vilayetinden Baytar Müfet­tiş Muavini vazifesini ifa etmediğinden dolayı kendisini azl ettik ve mazul olarak bugün hizmeti askeriyyede kullanılı­yor. Kendisinin iki bin kuruş maaşı olduğu halde Yüzbaşı­lıkla bin elli kuruş alıyor. Ankara Vilayeti Baytar Müfettiş

TBMM KÜTÜPHANESİ

Meclisi Mebusan İ : 19 28 Teşrinisani 1334 (1918) C : 1

Muavinini böylece azl ettikten sonra mesela, Bursa Baytar Müfettişini de kezalik aym surette cezaya çarptırdık. Fakat, onun yerine başka birisini de getirmek mümkün olamadı­ğından ve baytara son derece ihtiyaç bulunduğu için bu­gün elan onu istihdam ediyoruz. Bunun gibi daha bir kaç tane baytarımız vardır. Fakat, mecburen tutuyoruz. Bugün terhis olunduğu surette Ordudan gelecek memurlarla ken­dilerinin de cezaları tertip edilecektir.

ALİ GALİP EFENDİ (Karesi) — Beyefendiye hürmet­lerim pek çoktur. Mustafa Şeref Bey zamanında haber ve­rildi. Hala bendeniz de bir defa haber verdim. Bu gibi Ka­nunlar halka teshilat için yapılmış değildir. Mesela, haki­katen dölden kalmış, dişleri dökülmüş bir koyunu satacak, eğer bunu satmak için anafora müracaat etmezse imkanı yoktur. Behemahal müracaat edecektir. Emin olunuz ki bu­raya parasız bir mal getiripte satmış hiç kimse yoktur. Ben­denizin Memleketim Karesi Sancağıdır. İzmir'den, Konya'­dan yüzlerce kimselerle isbat edebilirim. Rıhtıma da alır, beriki de alır. v

ALİ RIZA BEY (Devamla) — Eğer esami verilecek olursa daha iyi olur. Bugün zaten teftiş ediliyor. Mezbaha memuru olan ve askerden terhis edilmiş bulunan mıntıka müfettişi vardır. Mıntıka müfettişi ile beraber her ikisi de isticvab ediliyor. Kimse bize gelip de şikayet etmemiştir. Yal­nız biz kendimiz tevatüren işittiğimiz için tahkikat icra edi­yoruz. Fakat esami verirseniz bendeniz bunları tahkik eder, meydana çıkarırım.

REİS — Başka söz isteyen var mı? Otu altıncı madde­yi kabul edenler ellerini kaldırsın. (Eller kalkar)

Kabul edildi.

Efendim, Malumu Aliniz müzakere edilmekte olan Ka­rarnamedir. Hükümetin otuz altıncı maddesi Encümence tayyedilmiş, kâtip bey okumamışlar. Binaenaleyh tayyının Heyeti Celileniz tarafından kabul edilmesi lazım gelir, çünkü bir Kararname maddesidir. Binaenaleyh eski otuz altıncı maddenin tayyini kabul edenler lütfen el kaldırsın. (Eller kalkar)

Kabul edilmiştir.

Madde 36. — Hanlar, cambaz, arabacı ve kiracı ahır­ları ve menzilhaneler gibi toplu hayvanat bulundurulan ma­haller, pazar ve panayırlar hakkında cari olan ahkamı ni-zamiyyeye tabidir.

REİS — Bu, tayyedildi. Şimdi otuz yedinci maddeyi okuyacağız:

Madde 37. — Bir aydan üç aya kadar hapsi veya beş Osmanlı altınından yirmi Osmanlı altınına kadar cezayı nakdiyi müstelzim ahval:

1. — Emrazı sariyyeye musab veya bulaşık olan hay­vanatı, bulaşık olmayan mahallere bilerek sevk ve nakl et­mek veya satılığa çıkarmak veyahut satmak ve satın almak.

2. — Emrazı sariyyeden telef olan hayvanat derilerini yüzmek, İaşelerini veya enkazını gömdükleri mahallerden çıkarmak ve satmak veya bilerek satın almak.

3. — Emrazı sariyyeden ve bittahsis vebayı bakarı ve cemrei bakteridi, cemrei araziyye hastalıklarından musab ve şüpheli olan hayvanatın luhum ve enkaz ve cülud ve sai-resini bilerek saklamak veyahut satmak veya satın almak.

4. — Memurini fenniyyenin tavsiyesi ile Hükümet ta­rafından icrası emr edilen tedabiri fenniyyenin tatbik ve ic­rasına fiilen mümanaat etmek.

5. — İşbu Kanun ahkamına tabi emrazı sariyyeden biri ile maluliyetini yahut sirayete maruz veya bulaşık olduğu­nu bildiği hayvanatı memlekete ithal etmek.

REİS — Otuz yedinci madde hakkında söz isteyen var mı? Kabul edenler ellerini kaldırsın. (Eller kalkar)

Kabul edildi.

Madde 38. — Mevaddı sabıkada musarrah efal ve ha­rekat sebebi ile sirayeti maraza sebeb olanlar üç aydan bir seneye kadar haps olunur.

REİS — Madde hakkında söz isteyen var mı? (Kabul edenler ellerini kaldırsın. (Eller kalkar)

Kabul edildi.

Madde 39. — Hayvanat ve mevaddı hayvaniyye nak­linde kullanılan vagon ve gemi ve bunların müştemilatını ve alat ve adevatını, bermucibi kanun tathiratı fenniyyeye tabi tutmayanlar üç liradan on beş liraya kadar cezayı nak­di ile tecziyeye ve bundan sirayeti maraz vaki olursa, otuz yedinci madde mucibince mücazat olunurlar.

REİS — Madde hakkında söz isteyen var mı? Kabul edenler lütfen ellerini kaldırsın. (Eller kalkar)

Madde kabul edildi.

Madde 40. — İcazetnameyi haiz olmayarak, emrazı sa-riyye ile malul hayvanatı tedavi edenler beş lirayı Osmani-den on lirayı Osmaniye kadar cezayı nakdi ile veyahut bir haftadan bir aya kadar hapis ile mücazat olunurlar.

REİS — Madde hakkında söz isteyen var mı? HAKKI İLHAMI BEY (Hudeyde) — Baytar bulun­

mayan mahallerde ahaliyi bilmeyerek yapacağı şeyden do­layı mücazat doğru olamaz, buraya bir şart koymalıdır.

ALİ RIZA BEY (Ticaret ve Ziraat Nezareti Umuru Baytariyye Müdürü) — Emrazı sariyyeyi tedavi edenler için­dir; emrazı adiyye için denilmiyor. Biri, vabayı bakari gibi müthiş bir hastalığı gizler, bizzat tedaviye kalkışır, kendisi­nin bir hayvanını muhafaza için bütün memlekete sirayeti

TBMM KÜTÜPHANESİ

— 208

Meclisi Mebusan İ : 19 28 Teşrinisani 1334 (1918) C : 1

maraza sebebiyet verirse bunlar İçin tabii böyle bir madde koymak icab eder.

HAKKI İLHAMÎ BEY (Hudeyde) — Baytar bulun­mazsa ne olarak, ne yapacak?

ALÎ RIZA BEY (Devamla) — thbar edecek. Baytar vardır, Merkezden mutlaka gelecek.

REİS — Başka söz isteyen var mı efendim? Kabul eden­ler lütfen ellerini kaldırsın. (Eller kalkar)

Kırkıncı madde kabul edildi. Madde 41. — Zabıtai Sıhhiyyei Hayvaniyye Kanunu

mucibince icab eden takibatı kanuniyye, Zabıtai Sıhhiyye Memurlarının zabıtnameleri üzerine, müddeiumumiler ta­rafından icra edilir ve Zabıtai Sıhhiyye memurlarının za­bıtnameleri, Usulü Muhakematı Cezaiyye Kanununun 144 ncü maddesi ahkamına tabidir.

REÎS — Madde hakkında söz isteyen var mı? Kabul edenler ellerini kaldırsın. (Eller kalkar)

Kabul edildi.

Madde 42. — Her hastalığa mahsus olarak ittihaz edi­lecek tedabiri sıhhiyye ile işbu Kanunun mevkii tatbike va-zma ve teferruatına ait hususat, talimat ve Nizamatı mah­susa ile tayin ve tasrih kılınacaktır.

REÎR — Söz isteyen var mı? Kabul edenler lütfen el­lerini kaldırsın. (Eller kalkar)

Kabul edildi.

Madde 43. — tşbu Kanunun neşri ile bundan evvel neşr edilmiş olan Kavanin ve Nizamatı Sıhhiyyei Hayvaniyye mefsuhtur.

REÎS — Madde hakkında söz isteyen var mı? Kabul edenler lütfen ellerini kaldırsın. (Eller kalkar)

Kabul edildi.

Madde 44. — îşbu Kanunun icrayı ahkamına Dahili­ye ve Adliye ve Ziraat Nazırları memurdur.

18 Muharrem 1332 5 Kânunuevvel 1329

REÎS — Kırk dördüncü madde hakkında söz isteyen yok, bu madde de kabul edildi. Kanunun birinci müzake­resi hitam buldu. îkinci müzakeresine geçilmesini kabul edenler ellerini kaldırsın. (Eller kalkar)

Kabul edildi.

MEHMET EMÎN BEY (Trabzon) — Reis Beyefendi, bendenizin bir takririm vardır. Hemen bir ay oldu. Vilaya-tı müstahlasada yapılan hususata dair Üçüncü Ordu hak­kındadır. Hükümete tebliğ edileli bir ay oldu. Cevap gel­miyor. Geçen gün yine tekid ettim. Yine cevabı gelmedi.

REÎS — Sual takkiri mi?

MEHMET EMÎN BEY (Trabzon) — Evet Efendim.

REÎS — Gelir Efendim. Tekid ederiz. Hükümetin te­beddülü ve ahvalin icabı hasebiyle biraz teehhür edebilir.

MEHMET EMÎN BEY (Trabzon) — Böyle her Hü­kümetin tebeddülünü beklersek bir senede cevap alama­yacağız.

3. — Memaliki Osmaniyye'de seker fabrikalarının tesisini teşvik hakkındaki kanun layihası. (1)

REİS — Efendim, malumu aliniz Şeker Fabrikaları hakkındaki Kanunun berayı tetkik tehiri müzakeresi zım­nında Ziraat Nazırı bir tezkire yazmıştır. Heyetçe Sadaret vasıtasıyla tezkire tebliğ edilsin; denildi. O günden beri teb­ligat ifa edildiği halde bir cevap gelmedi. Fakat bilmiyo­rum, yani Nazır Bey tarafından müdafaaya memuren kim­se gönderilmiş midir? Bunun da müzakeresini şimdilik te­hir edeceğiz.

4. — Tahtı Silaha alınıp esnayı harpte kaybolan memurini mükliyye ve ümiyye ailelerine tahsis olunacak maaşata dair kanun layihası.

REİS — Ruznamede "875" Numaralı bir layihai ka­nuniyye vardır. Kanunun Heyeti Umumiyyesi hakkında söz isteyen var mı? Encümenden kimse yok mu? İbrahim Be­yefendi! Kanunun Heyeti Umumiyyesi hakkında izahat ve­riniz ki maddelere geçelim.

İBRAHİM BEY (Maliye Nezareti Muhassasatı Zatiy­ye Müdürü) — Malumu aliniz; harp esnasında mustahfaz, ihtiyat, muvazzafı ve suveri saire ile hizmeti maksuralı ola­rak silah altına bir takım mükliye ve ilmiye memurları alın­mıştı. Bunların maaşatından bir kısmı ailelerine veyahut ve­killerine verilmiş ve üst tarafı da Hazineye kalmıştı. Bu me­murlardan harp esnasında gaip olan veyahuz şehit olup da haberi şahadeti ailelerine bildirildiği halde, bunların ve şe­hit olanların ailelerine tahsis edilecek maaş; evrakı tahki-kiyyenin vakit ve zamamyle Maliye Nezaretine veyahut de-vairi aidesine vürud etmemesinden dolayı, ailelerinin ihti­yaç içinde kalmamaları için, almakta oldukları maaşları­nın bir kısmının ailelerine tahsis edilmesi düşünüldü. Esa­sen Meclisi Alinizden, 1332 senesinde memurini askeriyye için bu kabil bir kanun yapılmış, memurini mülkiyye için yapılmamıştı. Memurini askeriyye hakkında yapılan bu ka­nunun memurini mülkiyyeye teşmili icap ettiğinden, bunu Meclisi Alinize takdim etmiştik. Yalnız bu kanun layiha­sında bir takım esaslar düşündük. Bu esaslar da, bir me­murun ailesine bu suretle tegayyübünden dolayı tahsis ede­ceğimiz maaş miktarı, her halde kendisi şehit olacak olur­sa ailesine tahsis edeceğimiz maaş miktarından ziyade ol­masını; dedik. Bunun sebebi; tabii tarihi şahadetinden iti­baren ailesine maaş tahsis edecektik.

(1) Evveliyatı 12 nci Inikad zaptında.

TBMM KÜTÜPHANESİ

a i . . . 1 : . : » * _ l f . -an

HHUIM lucuuaaıı i. . 17

Bu suretle tegayübünden dolayı tahsis edilen maaş mik­tarı, ailesinin hakkı kanunisi olan maaş miktarından ziya­de olacak olursa, tabii aileden bunun fazlasını uzun müd­det istirdat etmek lazım gelecektir. Fazlasını istirdat etmek suretiyle esasen velilerini gaip etmiş olan bir aileyi fazla taz-yika mahal yok idi. 12 Mart 1332 tarihli olup, Askeri Me­murlar hakkında Meclisi Alinizin tasdikine iktiran etmiş olan kanun layihasında da bu esas gözetilmiş idi. Fakat Ka-vanini Maliyye Encümeniniz bu noktai nazara iştirak et­medi. Bizim göstermiş olduğumuz miktarım -ki rubu maaştır- tevsi etti ve layihai kanuniyyeyi bu esastan tadil eyledi. Halbuki biz layihai kanuniyyeyi tanzim ettiğimiz sı­rada esasen memurini mülkiyye harpte şehit olacak olur­sa, ya askeri Tekaüt Kanunu mucibince ailesine yüz kuruş maaş tahsis ediyorduk, yahut Mülkiye Tekaüt Kanunu mu­cibince müddeti hizmetine nisbetle gayet cüzi bir maaş ve­riyorduk. Her halde kendi maaşımn ruhundan bir cüzü idi.

Geçen sene hatırı alinizdedir ki, bir kanun kabul olun­du. O kanunda memurini mülkiyye ve ilmiyyeden harbe iş­tirak edenler malul olacak olursa kendilerine ve şehit ola­cak olurlarsa ailelerine maaş tahsis edileceğine dairdir. Bu kanunda rubu maaş asgari olarak kabul edilmiştir. Binae­naleyh Hükümet esasen bunların ailelerinin ahvalini eski kanunlara nisbetle terfihini düşünmüş ve Meclisi Aliniz de buna iştirak etmiştir. Şimdi, bu suretle tegayyübünden do­layı tahsis edilecek maaşatın miktarında geçen sene kabul edilen esasın fevkine çıkmayı Hükümet muafık görmüyor­du. Hükümetin şu noktayı nazarına Muvazenei Maliye En­cümeni de iştirak ediyor ve Kavaram Maliyye Encümeni­nin teklif etmiş olduğu tadilatı kabul etmiyor. Hükümetin, arzetmiş olduğunu esasat dairesinde kanun layihasının mü­zakeresini gösteriyor efendim. Binaenaleyh evvel emirde Hü­kümetin göstermiş olduğu layihanın mı, yoksa Kavanini Maliyye Encümeni tadilatının mı esas ittihaz edilmesinin tayini Heyeti Aliyyenize aittir.

REİS — Muvazenei Maliyye Encümeni namına bir şey söylenecek mi efendim?

HAMlT BEY (Halep) — İştirak ediyoruz. Zaten, maz­batamızda esbabı mucibesini tafsilatıyla arzettik. Eğer He­yeti Celile, bizim noktai nazarımıza iştirak buyuruyorsa, Hükümetin teklif ettiği maddelerin kıraatiyle o suretle re­ye konulmasını talep eder, esas hakkında zaten Hükümet­le müttefikiz.

28 Teşrinisani 1334 (1918) C : 1

REİS — kanunun Heyeti Umumiyyesi hakkında baş­ka söz isteyen var mı? Binaenaleyh, maddelere geçilmesini kabul edenler lütfen el kaldırsın. (Eller kalkar)

Maddelere geçildi efendim.

Kavanini Maliyye Encümeni namına söz söylecek yok mu? Nizamnameye tevfikan evvela Kavanini Maliyye En­cümeninin muaddel maddesini reye vaz edeceğiz. Kabul edil­mediği takdirde Hükümetin maddesini reye koyacağız. ("Muvazenei Maliyye" sadaları) Muvazenei Maliyye yeni bir teklif yapmıyor ki; Hükümetin teklifini kabul ediyor. Şimdi Kavanini Maliyye Encümeninin muaddel maddele­rini Heyeti Celileniz kabul buyurmazsa, Hükümetin mad­desini reye vaz edeceğim. Yani bir şekil teklif etmiş olsalar idi üçüncü bir şekil olmak üzere onu reye koyar idim.

Madde 1. — Hizmeti maksuraya tabi olmak veya ihti­yat ve mustahfaz sınıfından bulunmak hasebiyle, tahtı si­laha alınıp da muharebeye şevkleri malum olan memurini mülkiyye ve ilmiyyeden şehit olanlann şahadeti ve vefat edenlerin vefatı haberleri mensup oldukları dairelere veya memurini maliyyeye resmen tebliğ edildiği ayın nihayetin­de, memuriyyet maaşlarından 14 Şubat 1332 tarihli kanun mucibince kendileri naslarına verilmekte olan kısmı kat olunur.

İBRAHİM BEY (Maliye Nezareti Muhassasatı Zatiy-ye Müdürü) — Evvelce arzettiğim veçhile bu maddenin için­den tegayüp edenler kaldırılmış, ayn bir madde olarak ted­vin edilmiştir. Biz tegayyüp edenlerle şehit olanlar arasın­da bir fark görmüyoruz. Halbuki Kavanini Maliyye Encü­meni bunlan ayrı ayrı ahkama tabi tutuyor. Maddenin bu suretle tedvin olunarak esaslarını ayrılmasını muvafık gör­müyoruz.

REİS — Efendiler, Beşinci Şube içtima ediyor; bazı

zevatı da davet etmiş, onun için ekseriyet hasıl olamıyor.

İnikadı ati ruznamesini okutuyorum:

İNİKADI ATİ RUZNAMESt

Pazartesi : 2 Kânunuevvel 1334

Meclis Badezzeval saat ikide inikad edecektir.

Geçen ruznameden kalan mevad: — Hücrei muattarai Risalet Panahiden kaldırılan ema-

nat hakkında sual takriri.

— 210 —

TBMM KÜTÜPHANESİ

Meclisi Mebusan İ : 19 28 Teşrinisani 1334 (1918) C : 1

— Memaliki osmaniyyede şeker fabrikalarının teessü­sünü teşvik hakkında layihai kanuniye. Tahtı Silaha alınıp esnayı harpte gaip olan memurini mülkiyye ve ilmiyye ali­lerine tahsis olunacak maaşat hakkında layihai kanuniyye

— Askeri Ceza Kanunu'na zeylen 21 Ağustos 1330 ta­rihli kanunun birinci maddesini muaddel Kanunu Mu­vakkat.

— Seferberlik müddetince efrad ve zabıtamn tahtı is­ticarında bulunan mesakine ve hukuku tasarrufiyelerinin teminine dair kanunu Muvakkat.

REÎS — Pazartesi günü içtima etmek üzere inikada ni­hayet veriyorum.

Hitamı İnik ad Saat : 3.20

— 211 —

TBMM KÜTÜPHANESİ

TBMM KÜTÜPHANESİ