medeni hukuk ve adli psikiyatri - ehukuk.net · hukuk dallari kamu •kamu gücünün...

Medeni Hukuk ve Adli Psikiyatri

Doç. Dr. Zafer Zeytin www.ehukuk.net

HUKUKUN TANIMI Toplumsal hayatı,

kişilerin dışa vurulmuş davranışları düzenleyen,

ihlali halinde devlet destekli yaptırımlar öngörülenkurallar bütünüdür.


HUKUK DALLARI

Kamu

• Kamu gücünün üstünlüğünün esas olduğu hukuk alanıdır. Taraflar arasında eşitlik olmayıp, bir altüst ilişkisi söz konusudur.

• Anayasa Hukukuö Ceza Hukuku, İdare Hukuku

Özel

• Tarafların, ister kamu ister özel hukuk kişisi olsun, eşitliğinin esas olduğu hukuk alanıdır

• Medeni Hukuk, Aile Hukuku, Borçlar Hukuku, Eşya Hukuku


CEZA HUKUKU Suç ve Ceza

Genel Hükümler, bütün suçlar için geçerli olan ilke veteorileri içerir.

Özel Hükümler, ceza kanunlarına göre suç sayılanfiileri düzenler

Adam Öldürme,

Adam Yaralama,

Hürriyeti Tahdit,

Sır Saklama Yükümünün İhlali vb.


MEDENİ HUKUK Doğumdan Ölüme Kadar Özel Hukuk İlişkilerini

Düzenler,

Kişi Kimdir?

Haksız Fiilin Şartları

Evlilik Birliği Ne Zaman Kurulur

Kimler Mirasçıdır vb.


Cezai ve Hukuki


CEZAİ SORUMLULUK Failinin işlediği suç için ceza kanununda öngörülen

yaptırımdan sorumlu olma yeteneğidir.

Fiili işlediği sırada oniki yaşını doldurmamış olançocukların ceza sorumluluğu yoktur (TCK 31 f.1). Bukişiler hakkında, ceza kovuşturması yapılamaz; ancak, çocuklara özgü güvenlik tedbirleri uygulanabilir.

Failin ceza sorumluluğu suç olan fiili işlendiği ana göre belirlenir.


CEZAİ SORUMLULUK12 yaş doldurulmuş15 yaş doldurulmamış (TCK 31 f. 2)

15 yaş doldurulmuş18 yaş doldurulmamış(TCK 31 f. 3)

Ayırt etme gücü yok

Ayırt etme gücü var İndirimli Ceza

Ceza yok, güvenlik tedbiri

İndirimli ceza verilir


CEZAİ SORUMLULUKAkıl Hastaları

(TCK 32)

Ayırt etme gücü yok (TCK 31 f. 1)

Ayırt etme gücü az da olsa var (TCK 31 f. 2)

Ceza yok, güvenlik tedbiri uygulanır İndirimli ceza verilir


CEZAİ SORUMLULUKSağır ve Dilsizler

(TCK 33)

15 yaşını doldurmamış = 12 yaşından küçükler gibi(TCK 33 f. 1)

15 yaş doldurulmuş18 yaş doldurulmamış = 12 yaşını doldurmuş, 15 yaşını doldurmamışlar gibi

18 yaşını doldurmuş 21 yaşını doldurmamış = 15 yaşını doldurmuş 18 yaşını doldurmamış gibi

Ceza yok, güvenlik tedbiri İndirimli ceza verilir

İndirimli ceza verilir


CEZAİ SORUMLULUKGeçici Nedenler, Alkol, Uyuşturucu Madde

(TCK 34)

Geçici Nedenlerle veya İrade Dışı Alkol, Uyuşturucu Madde

İradi Alkol, Uyuşturucu Madde

Fiilin hukukî anlam ve sonuçlarını algılayamayanveya bu fiille ilgili olarak davranışlarınıyönlendirme yeteneği önemli derecede azalmışolan kişiye

Ceza verilir

Ceza yok, güvenlik tedbiri


CEZAİ SORUMLULUĞU KALDIRAN VE AZALTAN BAZI HALLLER Ağır derecedeki zeka gerilikleri (embesilite

seviyesinde),

Şizofreniler,

Hezeyanlı bozukluklar gibi psikotik hastalıklar,

Psikotik özellikli duygulanım bozuklukları,

Ağır organik beyin sendromları gibi ciddinöropsikiyatrik sendromlar,

Hastalıkların seyri esnasında ortaya çıkan psikiyatrikarazlar.


HUKUKİ SORUMLULUK Genel olarak özel hukuk ilişiklerindeki ihlallere

bağlanan sonuçlardan sorumlu olmayı ifade eder.

Haksız Fiilden , Sebepsiz Zenginleşmeden ve Sözleşmeden kaynaklanan

Maddi ve Manevi Tazminat

Aynen veya misli ile ifa

Müdahalenin men’i

Müdahalenin Önleme davası

Zenginleşmenin iadesi

Vb….


HAK EHLİYETİ (TMK 8)

Sağ ve tam doğmak şartıyla her insanın hak ehliyeti vardır.

Buna göre bütüninsanlar, hukukdüzeninin sınırlarıiçinde, haklara veborçlara sahip olabilir ve eşittirler.

Hayvanların hak ehliyeti?

YOKTUR

Yeni doğmuş bir çocuğun hak ehliyeti?

VARDIR


FİİL EHLİYETİ (TMK 9) Fiil ehliyetine sahip olan kimse, kendi fiilleriyle hak

edinebilir ve borç altına girebilir.


FİİL EHLİYETİ (TMK 10) Ayırt etme gücüne sahip ve kısıtlı olmayan her ergin

kişinin fiil ehliyeti vardır.

Tam Ehliyetliler

Sınırlı Ehliyetliler

Sınırlı Ehliyetsizler

Tam Ehliyetsizler


Tam Ehliyetliler


AYIRT ETME GÜCÜ Yaşının küçüklüğü yüzünden veya akıl hastalığı, akıl

zayıflığı, sarhoşluk ya da bunlara benzer sebeplerdenbiriyle akla uygun biçimde davranma yeteneğindenyoksun olmayan herkes, bu Kanuna göre ayırt etmegücüne sahiptir (md. 13).


KISITLI OLMAMAK Velayet altında olmayan küçükler

Akıl hastalığı veya akıl zayıflığı

Savurganlığı, alkol veya uyuşturucu madde bağımlılığı, kötü yaşama tarzı veya malvarlığını kötü yönetmesi sebebiyle

Bir yıl veya daha uzun süreli özgürlüğü bağlayıcı bir cezaya mahkûm olan her ergin kısıtlanır.

Yaşlılığı, sakatlığı, deneyimsizliği veya ağır hastalığı sebebiyle işlerini gerektiği gibi yönetemediğini ispat eden her ergin kısıtlanmasını isteyebilir.


ERGİNLİK (TMK 11, 12) Erginlik onsekiz yaşın doldurulmasıyla başlar.

Evlenme kişiyi ergin kılar.

Onbeş yaşını dolduran küçük, kendi isteği vevelisinin rızasıyla mahkemece ergin kılınabilir.


Sınırlı Ehliyetliler


Eşler ve Yasal Danışman Atananlar Eşler

Aile Konutu üzerinde tek başlarına tasarruf edemezler,

Eşin tasarruf yetkisi sınırlandı ise, diğer eşin rızası gerekir

Yeni BK ile eş diğer eşin rızası olmadan kefil olamaz

Kendisine Yasal Danışman Atanan


Sınırlı Ehliyetsizler


Yasal temsilcilerinin rızası olmadıkça, kendiişlemleriyle borç altına giren sözleşmeleri yapamazlar.

Karşılıksız kazanmada ve kişiye sıkı sıkıya bağlı haklarıkullanmada bu rıza gerekli değildir (md.16).

Bağışlamayı kabul edebilir

Nişanı bozabilirler

Haksız fiillerinden sorumludurlar (md. 16).

Küçükler ve Kısıtlılar


Tam Ehliyetsizler


Ayırt Etme Güçü Olmayanlardır Kanunda gösterilen ayrık durumlar saklı kalmak

üzere, ayırt etme gücü bulunmayan kimsenin fiillerihukukî sonuç doğurmaz (md.15)

Haksız fiilerinden sorumlu değillerdir

Fiilleri nedeniyle borç altına girmezler


Nişanlanma, yasal temsilcilerinin rızası olmadıkça küçüğü veya kısıtlıyı bağlamaz.


Nişanlanma Nişanlanma,

Ayırt etme gücü şarttır.

Yaş şartı kural olarak yoktur. (16 ve yukarısı)

Yasal temsilcilerinin rızası olmadıkça küçüğü veyakısıtlıyı bağlamaz.

Nişanı bozma

kişiye sıkı sıkıya bağlı haktır, küçük ve kısıtlı nişanı yasal temsilcisinin izni olmadan bozabilir


Evlenme Akdi Evlenme kadın ve erkeğin birbirine uygun olumlu

sözlü cevapları ile kurulan bir medeni hukuk sözleşmesidir.

Eşlerin karşılıklı hak ve yükümlükleri vardır.

Kısıtlı ve Küçükler İçin Yasal Temsilcinin Rızası Gerekir!


Akıl Hastalığı Evlenme için ayırt etme gücü şarttır.

Evlenmeye engel derecede akıl hastalığı mutlak evlenme engelidir

Evlenmeye engel olmayana akıl hastaları sağlık kurulu raporu ile evlenebilirler.


Evliliğin İptali Akıl hastası veya ayırt etme gücünden sürekli yoksun

kişinin evlenmesi halinde

evliliğin iptali mümkün,

ancak Ayırt etme gücünün sonradan kazanılmasıveya akıl hastalığının iyileşmiş olması durumlarındaiptal davasını yalnız ayırt etme gücünü sonradankazanan veya akıl hastalığı iyileşen eş açabilir.


Boşanma Eşlerden biri akıl hastası olup da

bu yüzden ortak hayat diğer eş için çekilmez hâle gelirse,

hastalığın geçmesine olanak bulunmadığı resmî sağlıkkurulu raporuyla tespit edilmek koşuluyla bu eşboşanma davası açabilir.


Evlat Edinme Ayırt etme gücüne sahip olan küçük, rızası olmadıkça

evlât edinilemez (TMK md. 308 f.1).

Bedensel veya zihinsel özrü sebebiyle sürekli olarakyardıma muhtaç ve evlât edinen tarafından en az beşyıldan beri bakılıp gözetilmekte ise (TMK 313 f.1 b.1),


Çocuğun Koruması Çocuğun menfaati ve gelişmesi tehlikeye düştüğü takdirde, ana

ve baba duruma çare bulamaz veya buna güçleri yetmezsehâkim, çocuğun korunması için uygun önlemleri alır (TMK md. 346).

Çocuğun bedensel ve zihinsel gelişmesi tehlikede bulunur veyaçocuk manen terk edilmiş hâlde kalırsa hâkim, çocuğu ana vebabadan alarak bir aile yanına veya bir kuruma yerleştirebilir.

Çocuğun aile içinde kalması ailenin huzurunu onlardankatlanmaları beklenemeyecek derecede bozuyorsa ve durumungereklerine göre başka çare de kalmamışsa, ana ve baba veyaçocuğun istemi üzerine hâkim aynı önlemleri alabilir.

Ana ve baba ile çocuğun ödeme gücü yoksa bu önlemleringerektirdiği giderler Devletçe karşılanır.


Çocukların Yerleştirilmesi Çocuğun bedensel ve zihinsel gelişmesi tehlikede

bulunur veya çocuk manen terk edilmiş hâlde kalırsa

hâkim, çocuğu ana ve babadan alarak bir aile yanına veyabir kuruma yerleştirebilir.

Çocuğun aile içinde kalması ailenin huzurunuonlardan katlanmaları beklenemeyecek derecedebozuyorsa ve durumun gereklerine göre başka çare de kalmamışsa,

ana ve baba veya çocuğun istemi üzerine hâkim aynıönlemleri alabilir.


Koruma Amacıyla Özgürlüğün Kısıtlanması


Koruma Amacıyla Özgürlüğün Kısıtlanması Şartları Akıl hastalığı, akıl zayıflığı, alkol veya uyuşturucu

madde bağımlılığı, ağır tehlike arzeden bulaşıcı hastalık veya serserilik sebeplerinden biriyle toplum için tehlike oluşturan her ergin kişi,

kişisel korunmasının başka şekilde sağlanamaması hâlinde, tedavisi, eğitimi veya ıslahı için elverişli bir kuruma

yerleştirilir veya alıkonulabilir.

Görevlerini yaparlarken bu sebeplerden birinin varlığını öğrenen kamu görevlileri, bu durumu hemen yetkili vesayet makamına bildirmek zorundadırlar.


Yetkili Makam Yerleştirme veya alıkoymaya karar verme yetkisi,

ilgilinin yerleşim yeri veya gecikmesinde sakınca bulunan hâllerde bulunduğu yer vesayet makamına aittir.

Yerleştirme veya alıkoymaya karar veren vesayet makamı, kurumdan çıkarmaya da yetkilidir.


İtiraz Kuruma yerleştirilen kişi veya yakınları, verilen karara

karşı kendilerine bildirilmesinden başlayarak on gün içinde denetim makamına itiraz edebilirler.

Bu hak, kurumdan çıkarılma isteminin reddi hâlindede kullanılabilir.


Usul (TMK 436, 437) Karar verilirken ilgilinin bunun sebepleri hakkında bilgilendirilmesi ve

karara karşı denetim makamına itiraz edebileceğine yazılı olarakdikkatinin çekilmesi zorunludur.

Bir kuruma yerleştirilen kişiye, alıkonulma kararına veya kurumdançıkarılma isteminin reddine karşı en geç on gün içinde denetimmakamına itiraz edebileceği derhal yazılı olarak bildirilir.

Mahkeme kararını gerektiren her istem, gecikmeksizin yetkili hâkimeulaştırılır.

Yerleştirme kararı veren vesayet makamı veya hâkim durumunözelliklerine göre bu istemin görüşülmesini erteleyebilir.

Akıl hastalığı, akıl zayıflığı, alkol veya uyuşturucu madde bağımlılığı, ağır tehlike arzeden bulaşıcı hastalığı olanlar hakkında, ancak resmîsağlık kurulu raporu alındıktan sonra karar verilebilir. Vesayetmakamının daha önceden bilirkişiye başvurmuş olması hâlindedenetim makamı bundan vazgeçebilir.

Hâkim, karar verirken ilgili kişiyi dinler.


Teşekkürler


Dinlediğiniz için Teşekkürler, Antalya 15.12.2010

medeni hukuk ve adli psikiyatri - ehukuk.net · hukuk dallari kamu •kamu gücünün...

Documents