Uvod

UvodMedicinski tekstil predstavlja znaajnu vrstu tehnikog tekstila i odlikuje se veoma velikom raznovrsnou, od jednostavnih proizvoda za ienje pa sve do visoko sofisticiranih membrana.Upotreba tekstilnih vlakana u medicini spominje se jos prije 4000 godina, ali "zvanina" primjena poinje rasvojem sanitetskih slubi. Prvi antiseptiki zavoj proizveden je u Francuskoj krajem 16-og vijeka. Medjutim, od tada je prolo mnogo vremena do razvoja opreme specijalno prilagoene preradi tekstila u medicinske svrhe.Razvojem novih vrsta vlakana kao i tehnologija za proizvodnju prediva i tkanina, znaaj medicinskog tekstila proiruje se izvan "konac tehnike", zatitne i higijenske uloge. Pored vlaknastih i tkanih materijala, primjenjuju se i pleteni materijali, a u posljednje vrijeme i netkani tekstil. Uoava se dinamian porast potronje ove vrste tekstilnih proizvoda u poslednjih 30-40 godina a taj trend oekuje se i u budunosti.Cilj primjene tekstila u medicini sve vie postaje konvertovanje "bolnih" dana pacijenata u udobne dane.Uspjena primjena primjena tekstilnih materijala u medicini podrazumijeva interdisciplinarnu saradnju izmeu naunika iz oblasti polimera, tekstilnog inenjerstva i medicine.Karakteristike

Tekstilni materijali koji se koriste u medicinske svrhe ukljuuju: vlakna, pree (monofilamentne i multifilamentne), tkanine, pletenine, netkani tekstil i kompozite. Svi ovi materijali mogu biti prirodni i sintetiki. Pamuk i svila su najei prirodni materijali i zajedno sa regenerisanim celuloznim vlaknima upotrebljavaju se kao neimplantibilni materijali i kao higijenski proizvodi. Sintetiki tekstilni materijali u medicini ukljuuju: poliuretanske elastomere, polietilen visoke molekulske mase, polipropilen, poliestere, poliamid, politetrafluoretilen (PTFE), polimetilmetakrilat (PMMA), polietilentereftalat (PET), ugljenina i staklena vlakna.Postoji i nekoliko vrsta specijalnih vlakana koji se koriste za medicinski tekstil, kao to su:-kolagen- biorazgradivi materijal koji ini 25% svih proteina organizma sisara. Najee se dobija iz vezivnog tkiva ivotinja (ovce i goveda). Moe biti u obliku vlakna i hidrogela(elatin). Kolagenska vlakna se najee koriste za izradu hirurkih konaca.-alginatna vlakna- dobijaju se iz alginske kiseline, koja se izdvaja iz morskih algi. Ova vlakna su netoksina i biorazgradiva, a pomau kod zacjeljivanja rana.-hitin- je polisaharid koji se dobija iz oklopa rakova, koljki i insekata. Vlakna i tkanine od hitinskih vlakana su netrombogena, tijelo ih apsorbuje i imaju dobra svojstva za lijeenje. Netkani tekstil od hitinskih vlakana koristi se za vjetaku kou. On se dobro vee na tijelo i stimulie obnavljanje nove koe sa manje bolova. Alkalnim tretmanom hitina dobija sehitozankoji se moe presti u filamente i koristiti za izradu membrana koje omoguavaju sporo oslobaanje lijeka.Razliiti tekstilni materijali, zavisno od podruja primjene posjeduju razliite karakteristike, a neke od njih su:- sposobnost apsorpcije- jaina,- fleksibilnost,- elastinost,- otpornost na puzanje,- mekoa,- hidrofilnost,- hidrofobnost,- propustljivost vazduha,- propustljivost rendgenskih zraka,- biostabilnost,- biorazgradivost,- biokompatibilnost,- krvna kompatibilnost i dr.

Biorazgradivost

Jedno od veoma vanih svojstava tekstilnih materijala koji se primjenjuju u medicini je biorazgradivost. Materijali koji se apsorbiraju u tijelu dva do tri mjeseca (ili due) poslije implantacije se smatraju kao biorazgradiva. Tu spadaju neki poliuretani, kolagen i alginat. Mada su pamuk i regenerisana celulozna vlakna biorazgradiva ne koriste se kao implantibilni materijali. Poliester, polipropilen, politetrafluoretilen i ugljenina vlakna se ne apsorbuju u tijelo i ona se ne smatraju biorazgradivim vlaknima.Znaaj biorazgradivih materijala se ogleda i u tome da bi u budunosti mogli biti upotrijebljeni za izradu elektronikih ureaja (tzv. tranzistorskih sistema) koji bi se implantirali u organizam, a zatim bi pomou radio signala po potrebi otputali antibiotike ili bi mogli pomoi u praenju procesa zarastanja i oporavka rana, tkiva ili organa unutar tijela, nakon ega bi se cijeli ureaj rastvarao u tijelu.

Slika prikazuje simulaciju ponaanja protutipa tranzistorkog ureaja u uslovima slinim onim koji vladaju u tijelu.

Prva slika gore lijevo pokazuje izgled prije upotrebe. Sive linije pokazuju elektrine vezove od zlata i srebra, materijala koji su odobreni za uporabu unutar tijela. Naredne fotografije pokazuju izgled nakon 10,30, 40, 50 i 70 dana kasnije. Crvena linija na slici je razmjera koja predstavlja irinu od 5 milimetara.

Biorazgradivi i bioresorptivni materijali se razgrauju, metaboliziraju i izluuju iz tijela. Ovi materijali se mogu koristiti i kao privremena zamjena za ljudske organe.

Biorazgradivost polimernih materijala ima dvije faze:- dekompoziciju i- apsorpciju

Prilikom dekompozicije pucaju veze na glavnim makromolekulskim lancima, smanjuje se molekulska masa i nastaju netoksine monomerne i oligomerne komponente.

Zavisno od polimera dekompozicija moe, a ne mora da zahtjeva primjenu enzima. Polimeri koji se raspadaju reakcijom podranom enzimima zovu se enzimski razgradivi polimeri, a svi oni koji se razgrauju nespecifinom hidrolizom i oksidacijom u kontaktu sa fluidima tijela zovu se neenzimski razgradivi polimeri.U fazi apsorpcije dekomponovani proizvodi se bioprocesima prevode u nekodljive i izluuju preko bubrega i znojnih lijezda.Pored biorazgradivosti ovi materijali moraju zadovoljiti i druge zahtjevepoput biokompatibilnost, odgovarajue mehanika i kemijska svojstva i ne smiju biti toksini. Brzina dekompozicije i apsorpcije trebala bi biti kompatibilna sa brzinom lijeenja tkiva i organa. Brzina lijeenja je razliita za razna tkiva ovjeka - za kona tkiva to traje tri do deset dana, jedan do dva mjeseca za unutranje organe, dva do tri mjeseca za vrsta tkiva i najmanje est mjeseci za velike organe.Bioapsorbljivi implantantni materijali trebali bi zadrati svoja mehanika svojstva i funkcije sve dok tkiva ne postanu potpuno zdrava. Poslijepotpunog ozdravljenja tkiva i organa implantantni materijali trebaju serazgrade, brzo apsorbiraju i na taj nain smanje ili potpuno sprijeeneeljeni sporedni uinci koje bi njihovo prisustvo u organizmu mogloizazvati. Prema tome, potrebno je poznavati karakteristike razgradnje materijala.

Faktori koji utiu na razgradnja su kemijske strukture, kristalinost, hidrofobni / hidrofilna ravnotea, oblik i morfologija.Krvna kompatibilnost

Krvna kompatibilnost je neophodna kod biomedicinskih materijala, posebno za ureaje koji su u kontaktu s krvlju, kao to su vjetako srce i vjetaki krvni sudovi, kao i ureaji za proiavanje krvi i krvni kateteri.Krvna kompatibilnost podrazumijeva da materijal ne prouzrokuje tromboze. Pored toga, krvno kompatibilni materijali Koji se primjenjujuza dui period vremena ne smiju da: mijenjaju proteine plazme, unitavaju enzime, razgrauju elijske elemente krvi kao to su crvena i bijela krvna zrnca, uzrokuju oteenja susjednog tkiva, pojavu karcinoma, toksine i alergijske reakcije.Ugljenikova vlakna imaju dobru krvnu kompatibilnost, ali ona nisu pogodna za primjenu gdje se trae tanke i fleksibilne strukture. Nedostatak fleksibilnosti ugljinih vlakana se eliminie izradom kompozita, naslojavanjem sa poliamidom, celuloznim acetatom, silikonskom gumom i poliuretanskim elastomerima. Mikrovlakna u kompozitnim formama su esto krvno kompatibilna. Tipina mikrovlakna su ona izraena od poliestera i polipropilena. Politetrafluoretilenska (PTFE) vlakna se koriste za vjetake arterije i zaliske. Polietilen se esto koristi za cjevice za krv i za intravaskularne katetere.

ZahtjeviOsnovni zahtjevi koje tekstilni materijali moraju ispuniti da bi bili primjenljivi u medicini su:-NetoksinostAko tekstilni materijali izazivaju u ivom organizmu groznicu, poveanjetemperature, hroninu upalu, alergiju, karcinom ili deformacije,smatraju se toksinim i nisu primjenljivi u medicini.-Mogunost sterilizacijeBiomedicinski materijali mogu da se kontaminiraju bakterijama, te je stoga jako vana mogunost sterilizacije. Tehnike sterilizacije mogu biti fizike (toplinom, parom, ionizirajuim zraenjem) ili hemijske.-Dobra mehanika svojstvaDobra mehanika svojstva podrazumjevaju da moraju posjedovati odgovarajuu jainu, elastinost, postojanost i slino.-KompatibilnostVeoma vana karakteristika za sve materijale koji se primjenjuju u medicini je kompatibilnost, koja ukljuuje biokompatibilnost, bioinertnost i bioathezivnost. Parametri koji su bitni za biokompatibilna testiranja ukljuuju toksinost, mutagenost, kancerogenost i dr..

Klasifikacija medicinskog tekstilaU zavisnosti od odruja primjene medicinski tekstil se dijeli na:

1.Hirurki tekstil- tekstil za implantaciju (avovi, vaskularni implantanti, tkanine zasrane zaliske, vjetake tetive, materijali za lijeenje hernije, hirurke mree za ojaavanje i dr.)- neimplantibilni tekstil (povezi, zavoji za rane, flasteri i dr.).2.Tekstil za ureaje izvan tijela(vjetaki bubrezi, jetra, plua i dr.).3.Zatitni tekstil i higijenski tekstilni proizvodi(zatitna odjea, posteljina, hirurke pregae, odjea, vata i dr.).

Implantibilni hirurki tekstil

1. Hirurki konci

Hirurki konci su niti materijala koje slue za vezivanje krvnih sudova i uivanje tkiva.

Zadnja promjena: vitez; pet sij 21 2011, 12:28; ukupno mijenjano 1 put.

Idealan hirurki konac je materijal koji mora posjedovati sljedea svojstva:- Jednostavan za upotrebu,- Lak za rukovanje,- Nereaktivan ili slabo reaktivan za tkivo,- Sterilan,- Netoksian,- vrst,- Konstantnih osobina u tkivu,- Jeftin.

Hirurke konce moemo podijeliti na osnovu:- Materijala od kojeg je izraen,- Svojstva resorpcije,- Vrsti vlakna.

Tri su osnovne grupe materijala od kojih se izrauju hirurki konci.-Hirurki konci od prirodnih materijalaDobijaju se preradom prirodnih materijala, kao to su biljna i ivotinjska tkiva.Mogu biti resorptivni (npr. konac izraen od kolagena) i neresorptivni (npr. konac od svile).-Hirurki konci od sintetikih materijalaKao i konci od prirodnih materijala mogu biti resorptivni (poliglikolacid, polidioksanon) i neresorptivni (poliester, poliamid, polipropilen)-Hirurki konci od prirodnih materijala(ica)Svaka vrsta hirurkog konca ima svoje prednosti i nedostatke.

Hirurki konci od prirodnih materijalaPrednosti- Jednostavno rukovanje- Lako vezivanje vora- Opte poznati materijaliNedostaci- Izraena lokalno zapaljenska reakcija- Nepredvidljivo vrijeme resorpcije- Relativno mala jainaHirurki konci od sintetikih materijalaPrednosti- Velika jaina- Inertnost (mala tkivna reakcija)- Predvidljivo vrijeme resorpcije- Velika glatkoa konca(redukovano oteenje tkiva pri uivanju)Nedostaci- Inkapsuliran konac moe biti odbaen od strane organizma- Mogu biti teki za rukovanje, pogotovo monofilamentni

Prema svojstvu resorpcije hirurki konci mogu biti- Resorptivni- Neresorptivni

Resorptivni hirurki konci

- Razgrauju se u organizmu nakon hirurke implantacije u potpunosti i to:-Hidrolizom- samo prisustvo vode i fluida organizma je dovoljno zaodvijanje apsorpcije; na ovaj nain se apsorbuju sintetiki konci.-Enzimskom aktivnou- kao imfalmatorni odgovor organizma; naovaj nain odvija se apsorpcija tekstilnih materijala prirodnog porijekla.Prednost resorptivnih konaca je u tome to nema zaostajanja stranog tijela u organizmu, a nedostatak to to ne pruaju permanentnu podrku rani.Resorptivni konci su kolagen i kopolimeri poliglikolne i polilaktine kiseline. U novije vrijeme razvijen je resorptivni konac od hitina. Njegova prednost u odnosu na Dexon(R) i kolagen je bolja jaina.Namjenjeni su da zaustave unutranje krvarenje, uivanje tkiva i organa unutar tijela, a nakon ozdravljenja organizam ih razgrauje.Neresorptivni hirurki konci

Ne razgrauju se u organizmu nakon hirurke implantacije ve permanentno ostaju u tijelu.Neki od ovih materijala vremenom gube jainu (poliamid), dok je drugi zadravaju svo vrijeme trajanja u organizmu (poliester, polipropilen)Prednost ove vrste hirurkog konca je to prua permanentnu (dugotrajnu) podrku rani, a nedostatak je zaostajanje stranog tijela u organizmu to moe izazvati neeljenu reakciju.Neresorptivni konci se izrauju od PTFE, polipropilena, poliestera, lana, svile i koriste se na onim mjestima sa kojih se lako mogu odstraniti nakon zarastanja rane (npr. meka tkiva, a svila najee za intraoralne operacije, operacije usana i koe oko oiju)

Prema vrsti vlakana hirurke konce dijelimo na:

- Monofilamentne i- Multifilamentne

Monofilamentni hirurki konci

av ini jedna nit materijal razliite debljine.Prednosti ovakvih konaca su: velika glatkoa konca, nema pogodnog prostora za nakupljanje bakterija, nema kapilarnosti i uslova za irenje infekcije.Nedostaci su: oteana manipulacija i vezivanje vora, krajevi konca mogu izazvati iritaciju tkiva.

Multifilamentni hirurki konci

Multifilamentni hirurki konci su konci formirani od vie niti koje mogu biti upredene ili izuvijene da bi dolo do stvaranja konane strukture.Prednosti ovakvih konaca su: dobra jaina i dobre karakteristike u rukovanju koncem, a nedostaci: pogodan prostor za nakupljanje bakterija izmeu vlakana, kapilarnost i uslovi za irenje infekcije, manja glatkoa u odnosu na monofilamentne konce(vea mogunost oteenja tkiva pri uivanju).

2. Implantanti za meka tkivaBioloki polimeri kompatibilni za meka tkiva su:- Kolagen- Proteini svile- Hitin- Hitozan

Kolagen, koji je glavna komponenta mekog tkiva, ljudskog organizma, je protein koji formira vezivno tkivo in vivo. Prema tome, vjetaki implantanti sa kolagenom modifikovane povre spajine lako sa na meko tkivo. Svila se sastoji od dvije vrste proteina: fibroina i sericina.Vjetaki materijali kompatibilni s mekim tkivom su silikonska guma, poliuretan, hidrogel. Silikonska guma je polimer polidimetilsiloksan povezan poprenim vezama. Hidrogelovi su nerastvorljivi materijali koji sadre vodu. Oni se dobivaju uvoenjem hidrofobnih grupa kao poprenih veza ili kristalnih podruja u vodorastvorljive polimere.Za oblaganje ozlijeene koe koristi se fleksibilni materijali koji pomau regeneraciji koe. Ovi materijali treba da sprijee dehidraciju rana i prodor bakterija, a s druge strane trebaju dovoljno propustljivi za prolaz izluevina kroz pore ili proreze. Materijali za kou su od tkanina ili netkanog tekstila i mikroporoznih slojeva i treba da mogu apsorbovati fluide tijela.Koriste se apsorbtivni enzimski razgradivi polimeri kao to su kolagen, hitin i poli - L - leucin.U hibridnim materijalima za kou mogu se kombinirati sintetiki polimeri i elijske kulture i formirati bioloko - sintetiki kompoziti.Meutim do danas nije pronaen pojedinani bioloki ili sintetiki materijal koji moe biti potpuna zamjena za kou ovjeka, jer takav materijal mora zadovoljiti veliki broj zahtjeva.Ti zahtjevi ukljuuju kompatibilnost s tkivom, transmisiju vodene pareslino normalnoj koi, nepropusnost za mikroorganizme, sprjeavanjekontrakcije rana, elastinost koja omoguava kretanje donjih slojevatkiva, otpornost na naprezanje, nisku cijenu i dugotrajnost

3. Vjetake tetive i ligamenti

Tekstilni materijali koji posjeduju jainu i fleksibilnost mogu sluiti kaozamjena za tetive, ligamente i hrskavice, kako u rekonstruktivnoj takoi u korektivnoj hirurgiji. U sutini, struktura ligamenata koji povezuju kosti i tetiva koje povezuju muskulaturu s kostima je slina polimernim tekstilijama, jer su one sastavljene od mnotva fibrila i fibrilnih snopia. Umjetne tetive se izrauju od tkanih i upletenih poroznih struktura naslojenih silikonima.Osnovni zahtjevi za vjetake tetive su kompatibilnost s tkivom, jaina na zatezanje, otpornost na zamor, poroznost i fleksibilnost. Uobiajene veliine pora kod polietilena su od 100 do 500 kadratnih mikrona.Za ove namjene se koriste tkane ili pletene strukture, sa karakteristikama sile zatezanja, i stepena istezanja, slinim onima koje imaju prirodne tetive i ligamenti.Upletene kompozitne tekstilne strukture izraene od ugljinih i poliesterskih vlakana su posebno dobre za zamjenu ligamenata koljena. Upleteni poliesterski ligamenti imaju dobru jainu i otpornost na puzanje pri ciklikim optereenjima.Zahtjevi prema ligamentima i tetivama su kako bioloke tako i biomehanike prirode.Polietilen niske gustoe ima kompatibilna svojstva sa prirodnim hrskavicama i prema tome je upotrebljiv za hrskavice za lice, ui, nos i drijelo.Dakle izbor materijala je izuzetno kritian za proizvode kao to su vjetaki ligamenti ili tetive koje moraju nastaviti da nose teret. Upotrijebljeni materijali moraju biti u stanju da se odupru optereenju, istezanju, savijanju i slino. Ukoliko su nam takvi materijali dostupni onda e i bioloka tkiva da prue podrku integriranim odnosno ugraenim i doprinjeti njihovoj dugoronosti.

4. Materijali za lijeenje hernije

Za lijeenje hernije koristi se hirurki ugraena polipropilenska mreica. Polipropilen je otporan prema infekcijama i ne izaziva alergije. Ovakve propilenske mreice su sterilne, meke, gipke, fleksibilne i prilagodljive tjelesnim pokretima.Materijal pod trgovakim nazivom GORETEX za rjeavanje problema hernije izrauje se od istegnutog politetrafluoretilena (PTFE).Zavisno od vrste hernije, i operativne metode koriste se razliite vrste mreica kao to se moe vidjeti na slikama.

4. Tvrdi implantanti

Tvrdi materijali moraju imati odlina mehanika svojstva kompatibilna sa stvarnim tkivima organizma. Njihova primjena ukljuuje vjetake kosti, kotani cement i vjetake spojeve. U praksi se kombinuje bioaktivna keramika sa polimerima ili metalima.Za zamjenu kosti i spojeva koriste se ortopedski implantanti, a zastabilizaciju preloma kostiju koriste se ploice za fiksaciju. Tekstilni strukturni kompoziti kao to su ugljenikovi kompoziti, zamjenjuju metalne implantante. Oko implantanata se oblau tkani vlaknasti materijali izraeni od grafita i politetrafluoretilena.

5. Kardiovaskularni implantanti

Ako je prirodni kardiovaskularni sistem blokiran ili oslabljen za zamjenu

pojedinih segmenata sustava koriste se umjetne vene i arterije.Tipian primjer je kod zamjene sekcije aorte kod pojave aneurizma (proirenja).Drugi primjer su arterije u nogama dijabetiara koje su sklone zaepljenju.Umetci su obino u obliku cijevica i ugrauju se kao bajpas da se izbjegne blokada i pobolja cirkulacija. Najee koritena vlakna su poliesterska i istegnuti politetrafluoretilen. Poliesterski vaskularni implatanti mogu biti tkani, pleteni ili ekstrudirani.Na vjetakim sranim zaliscima koriste se manetne od poliesterskih tkanina za povezivanje zaliska na tkivo.

6. Biomaterijali u oftalmologiji

Prirodni i sintetiki hidrogelovi su fiziki slini onom tkivu i zato se koriste u oftalmologiji za meke kontaktne lee. Meke kontaktne lee se izrauju od transparentnog hidrogela s visokom propustljivou kiseonika. Tvrde kontaktne lee se izrauju od materijala koji mogu biti hidrofilni ili hidrofobni, a najee su to polimetilmetakrilat i celuloznoacetatni butirat. Fleksibilne kontaktne lee se izrauju od silikonske gume.Materijali za lee trebaju imati visoku povrinsku energiju i da se lako vlae suzama. Veoma vana je osobina propustljivosti kiseonika.

7. Dentalni biomaterijali

Poto regeneracija zubnog materijala nije mogua, koriste se biopolimeri kao zamjena za kvarove. Glavni zahtjevi za zubne polimere su prozirnost, stabilnost, dobra otpornost na abraziju, nerastvorljivost u oralnim fluidima, netoksinost, relativno visoka taka omekavanja, jednostavna proizvodnja i primjena.Najvie koriteni polimer za dentalnu primjenu je polimetilmetakrilat (PMMA) i njegovi derivati. Ostali materijali za ove namjene su polisulfoni i polietersulfoni. Za poboljanje trajnosti proizvedeni su zubi od umreene akrilne smole.

Neimplantibilni hirirki tekstil

Obuhvata one materijale koji se ne ugrauju u organizam, a koriste se na tijelu u kontaktu ili bez kontakta sa koom. Tu spadaju zavoji, bandae, flasteri, gaze, vata, platno za povezivanje, komprese itd.

Hirurke komprese i gaze

Komprese za rane imaju viestruku namjenu. One tite rane od infekcije, apsorbuju i odnose krv i suvine fluide, nose lijekove za lijeenje. Ovaj materijal koji slui za prekrivanje i zatitu rana sastoji se od tri sloja:

- Sloj u kontaktu s ranom- Sloj za apsorpciju- Osnovni materijal

Komprese trebaju biti meke, da dobro nalijeu i da tite od daljnjih povreda, da se lako postavljaju i odstranjuju, da su sterilne i da su netoksine. Osnovni materijal je naslojen sa akrilnim adhezivom.Najbolje rezultate u zacjeljivnju rana dala su kolagenska, alginatna i hitinska vlakna. Interakcijom izmeu alginatnih vlakana i tenosti koja se izluuje iz rane stvara se sodaalginatni gel, koji je hidrofilan, propustljiv za kisik, nepropustljiv za bakterije i pomae formiralju novog tkiva.Gaza i parafinom naslojena gaza se najee koriste uz komprese i zavoje. Veina gaza se izrauje od pamuka. Gaze slue i za internu primjenu, kao i za brisanje i ienje.

Zavoji i flasteriZavoji ine irok asortiman terapeutske primjene od previjanja, terapeutskog djelovanja, zatite i sanacije povreda, kompresivnih i traumatskih lijeenja, do imobilizacija. Mogu biti izraeni od prirodnih i umjetnih materijala, postupcima tkanja, pletenja, oplemenjivanja te impregniranja, ali i od netkanog tekstila. Izrauju se kao zavojne trake razliitih irina, duina i formata. Zavisno od podruju primjene mogu biti snabdjeveni kopama za fiksiranje krajeva, apsorpcijskim jastucima, poveznim trakama i drugim dodatcima, tako da razlikujemo vie razliitih vrsta zavoja, kao to su:Individualni prvi zavoj, sterilizovan, koji se upotrebljava se za pruanje prve pomoi kod ozljeda s krvarenjem. Sastoji se od zavoja (poveske) i jastuia od gaze i vate.Zavoj za opekotine namjenjen je za prvu pomo kod tekih povreda, posebno kod opekotina. Metalizirana strana se stavi na ranu, blagim pritiskom priljubi, a zatim trakama povee. Sprjeava razvijanje bakterija i ubrzava ozdravljenje. Ne lijepi se na ranu i zato je njegovo skidanje bezbolno.Visokoelastini zavoji imaju veoma iroku upotrebu npr.. poslije hirurkih intervencija na venama i tromboze, kao podrka ligamentnom aparatu zglobova, prvencije hematoma, kod kontuzija, uganua i ozljeda tetiva.Zavoji mogu i da se pletu u obliku mreastih cijevi raznih promjera. Namjenjeni su za to bolje fiksiranje kompresa i drugih zavoja.Kompresioni zavoji se koriste gdje je potrebna odreena kompresija za tretman i spreavanje tromboze u venama, zagnojavanje noge i proirenje vena. Prema stupnju kompresije dijele se na lake, srednje i zavoje sa visokom kompresijom. Oni mogu biti tkani i pleteni sa pamunim elastomernim preama.Netkani ortopedski zavoji se koriste ispod flastera i kompresionih zavoja kao punjenje za bolji komfor. Oni se izrauju od poliesterskih ili polipropilenskih vlakana, u mjeavini s prirodnim ili drugim sintetikim vlaknima. Moe se koristiti i poliuretanska pjena.