medya ve İletişim Önlisans programı metİn...

Televizyon Program Türleri Ünite 9

1

METİN YAZARLIĞIMedya Ve İletişim Önlisans Programı

Öğr. Gör. Aynur ARSLAN

2

Ünite 9

İçİndekİler9.1. TELEVIZYON IÇIN SKEÇ YAZMAK ........................................................................................... 39.2. TELEVIZYON IÇIN BELGESEL PROGRAM METNI YAZMAK ................................................. 39.3. TELEVIZYON IÇIN MÜZIK PROGRAMLARI METNI YAZMAK ............................................... 39.4. RADYO PROGRAM TÜRLERI .................................................................................................... 4

9.4.1. Eğitim Programları ............................................................................................................................................... 49.4.2. Kültür Programları ................................................................................................................................................ 59.4.3. Drama Programları............................................................................................................................................... 69.4.4. Radyo Oyunu ......................................................................................................................................................... 79.4.5. Müzik - Eğlence Programları ............................................................................................................................ 8

9.5. KAYNAK ...................................................................................................................................... 9

TELEVİZYON PROGRAM TÜRLERİÖğr. Gör. Aynur ARSLAN


3

9.1. TELEVIZYON IÇIN SKEÇ YAZMAKGüldürü senaryosu yazmak yazım türleri içinde en zor olan tarzdır. Bu nedenle komedi yaza-cak yazarların bu işte tecrübeli olmaları önemlidir. Star olmuş kişiler için yazılan metinlerde sanatçının güçlü yönlerini öne çıkaracak konular işlenmelidir. Skeç yazarken dikkat edilecek önemli noktalar şunlardır;

Skeçlerde gelişim çizgisindeki gerilimin yumuşak olmasına dikkat edilmelidir

Skeçlerin amacı seyirciyi heyecanlandırmaktan çok merak uyandırmaktır

Skeçler çoğunlukla toplumsal ölçütlere, çarpıklıklara törelere ve eğilimlere bir tepki oldu-ğundan içinde bulunduğu çağa ve topluma göre değişmelidir. Yani belli bir dönemde gü-lünç olan bir skeç çağın ve toplumun değişmesiyle hiç de gülünç olmayabilir. Yazar buna özellikle dikkat etmelidir.

Skeçler istenildiği kadar uzatılıp kısaltılabilir ancak bu, konu bütünlüğü bozulmadan yapıl-malıdır.

9.2. TELEVIZYON IÇIN BELGESEL PROGRAM METNI YAZMAKBelgesel programlarda ayrıntılı bir çekim senaryosu yazılmaz. Daha çok yapımcının önce-den kafasında canlandırdığı ve programın girişi, ilerlemesi ve bitişi için gerekli olduğunu düşündüğü sahneler ve çekimlerini bir anlamda bir dizi izlenim, biçiminde sıralandığı bir tretmanla yetinilir.

Ancak, belgesel programların çekim sonrasında, kurgu aşamasında gerçekleştirildiği dü-şüncesiyle hiçbir yazılı hazırlık yapılmaksızın, herhangi bir metin yazılmaksızın işe girişmek programın toparlanmasını ve bağlanmasını çıkmaza sokabilir.

Temel olarak, programın girişi, gövdedeki önemli görülen bölümler, özellikle de doruk nok-ta ve programın sonu önceden kağıt üzerinde belirlenmelidir.

9.3. TELEVIZYON IÇIN MÜZIK PROGRAMLARI METNI YAZMAKMüzik programlan sadece bir akış planıyla ya da özet metinle gerçekleşebilir. Ancak olabil-diğince ayrıntılı bir metin programın hem içeriğini, hem de biçim ve tarzını önceden sağlam olarak tanımlamaya imkan sağlayacaktır. Özellikle kullanılacak müzik parçalarının seçimi ve sıralanması bu programların metinlerinde bir iskelet işlevi görecektir.

Metin Yazarlığı

4

9.4. RADYO PROGRAM TÜRLERIGünümüzde bilgisayar ve dolayısıyla internet ve cep telefonları en yaygın kullanılan medya araçları olmakla birlikte, televizyon ve radyo gibi kitle iletişim araçları da önemini korumaya devam etmektedir.

Radyo, geçmişten günümüze erişimin kolay olması, ucuz olması ve anındalığı sayesinde toplumsal ve bireysel yaşantımızda önemli bir yere sahip olmuştur.

Sese dayalı bir iletişim aracı olan radyoda programlar; amacına, kapsama alanına, yapım biçimine ve dinleyici kitlesinin özelliğine göre değişiklik gösterir. Örneğin yerel bir radyoda yayınlanacak program ile ulusal bir radyo programının içeriği ve yapım biçimi birbirinden farklıdır. Ya da gençler için yapılacak bir program ile yetişkinler için yapılacak programın içeriği ve tarzı başkadır.

Dolayısıyla radyo için yazılacak metinler programların bu özellikleri dikkate alınarak ha-zırlanır. Radyo programlarını amacına göre şu şekilde sıralayabiliriz;• Eğitim programları• Kültür programları• Drama programları• Müzik eğlence programları• Haber programları• Spor programları• Reklam programları

9.4.1. Eğitim ProgramlarıEğitim programları izleyenlere herhangi bir konuda bilgi vermek, onları uyarmak, onların merakını gidermek, eğitmek için yapılan programlardır. Dinleyiciler, bir takım bilgileri edi-nerek karşılarındaki kişilerin saygısını kazanmak, iş hayatındaki statülerini geliştirmek, yeni bilgi ve beceri kazanmak ve sağlık programlarında olduğu gibi kendilerini korumak için bu tür programları tercih etmektedir.

Radyo için eğitim programı yazan metin yazarı, programın konusunu iyi bilmeli, önceden araştırmalı, gerekirse uzmanlardan yardım almalıdır. Programa uzman kişi davet edilecekse, sunucunun program içinde söyleyecekleri, girişler, uzman kişinin sırası , müzik gibi ayrıntı-lar program formatına uygun olarak bir akış planı halinde hazırlanmalıdır.

“Örnek Radyo Eğitim Program Metni”

Programın Adı : SAĞLIĞIMIZ VE BİZProgramın Konusu : Mevsimsel HastalıklarProgramın Amacı : Mevsimsel hastalıklardan korunma yöntemlerini öğretmekProgramın Hedef Kitlesi : Genel


5

Yayın Dönemi : I. II. Ve III. IV. Yayın DönemleriPeriyodu : Haftada Bir GünYazarı : Selma KumaşYapımcısı : Selma KumaşYayının Yapılacağı Radyo : TRTYayın Kanalı : TRT- 1Yayın Tarihi : 15.12.2015Yayın Saati : 13.30Yayın Günü : CumartesiSüresi : 30 dk.Yapımcı Ünite : Ankara Radyosu (Eğitim ve Kültür Yayınları)

SAĞLIĞIMIZ VE BİZSES 1: İyi günler sevgili dinleyiciler.” Sağlığımız ve Biz” programında yine sizlerle birlik-teyiz. Bugünkü programımızın konusu mevsimsel hastalıklar.SES 2: Sonbaharı yaşadığımız bugünlerde özellikle havaların hızlı değişimi grip ve nez-le gibi solunum yolu hastalıklarına karşı bizleri savunmasız bırakıyor. Sıcak ve kuru yaz ayları ile soğuk-nemli kış mevsimi arasındaki geçiş döneminde enfeksiyon hastalıkla-rının görülme sıklığı artıyor. Müzik: Kısa GeçişSES 1: Ani ısı değişikliklerinin üst solunum yollarını olumsuz etkilediğini belirten uz-manlar, boğaz ağrısı ile başlayan nezlenin 4-5 gün, yüksek ateş neden olan gribin ise 15 gün kadar sürdüğünü belirtiyor

9.4.2. Kültür ProgramlarıDinleyicileri edebiyat, resim, heykel, müzik, sinema, tiyatro, dans gibi konularda eğitmek ve eğlendirmek amacıyla hazırlanan programlardır. Amaç, kültürel değeri aktarmak, arklı kül-türleri tanımak ve dinleyicilerin çağdaş kültürel donanıma sahip olmasına katkı sağlamak.

Metin yazarı, sanatın hangi türünde yazacaksa o konu hakkında araştırma yapmalı, konuş-ma diline uygun yazarak hazırlamalıdır.

Metin Yazarlığı

6

“ Örnek Program Metni”

MÜZİĞİN USTALARIWOLFGANG AMADEUS MOZARTMÜZİK: BAŞLAR/ YÜKSELİR FONA GEÇER(TÜRK MARŞI 1. BÖLÜM)SES 1: Merhaba sevgili dinleyiciler, yeni bir “Müziğin Ustaları” programıyla tekrar birlik-teyiz. Bu hafta sizlerle klasik müzik dünyasının en büyük ustalarından birini, bir dahiyi konuşacağız ve eserlerinden örnekler dinleyeceğiz.MÜZİK: BAŞLAR/YÜKSELİR(TÜRK MARŞI 1. BÖLÜM-DEVAM)SES 1: Dünyanın en ünlü sayılı bestecilerinden biri olan Wolfgang Amadeus Mozart, 27 Ocak 1756 yılında Avusturya’nın Salzburg kentinde doğmuştur. Babası Leopold Mo-zart, Satzburg Başpiskoposu’nun yardımcı müzik direktörlüğünü yapan kemancı ve bestecidir….

9.4.3. Drama ProgramlarıRadyoda drama programları yapılırken, seçilen konunun radyoda sunuma uygun olması önemlidir. Radyonun sese dayalı olması, görselliğin olmaması drama eserinde konunun daha ilgi çekici olmasını gerektirir. Konu ve metinin işlenişi dinleyiciyi hayal dünyasına gö-türmelidir.

Radyo yayınları içende yer alan kısa temsil (skeç)ler, arkası yarın türü diziler (serials), ve ko-medi türü oyunlardaki (sitcom) biçimler, dramatik yapım biçimleridir. Bu eserlerin yazımın-da ve sunumunda giriş, gelişme ve sonuç bölümlerinin merak uyandırması çok önemlidir.

Müzik ve efekt bu metin türünün radyoda uygulanmasında tamamlayıcı unsurlardır. Oyun-daki karakterlerin özellikleri seslerle, vurgularla ve efektlerle iyi yansıtılmalıdır. Dinleyici sanki televizyon başında ya da bir tiyatro sahnesinde izliyor gibi olayları hayalinde can-landırabilmelidir. Diyaloglar, kısa, anlaşılır ve sade olmalıdır. Efektler çok önemlidir. Radyo metninde büyük harflerle yazılır ve altı çizilir. Müzik genelde girişte, sahne geçişlerinde ve finalde kullanılır.

“ Örnek Drama Metni”MÜZİK: BAŞLAR/ SÜRER FONA GEÇERANNE: (MUTLU BİR SESLE)Nihayet bugün hepsini göreceğim. Eeee!! Anneler Günü gelecekler elbette. Onlar için yaptığım yemekleri görünce nasılda sevinecekler. Sürpriz yaptık sanacaklar ama, ben bilmem mi evlatlarımı?MÜZİK : KISA GEÇİŞEFEKT :TELEFON ZİLİANNE: Evet, buyrun. Oğlum, nasılsın?OĞUL: (ÜZÜNTÜLÜ VE SIKILGAN BİR TAVIR TAKINIR)Anneciğim nasılsın?ANNE : İyiyim çocuğum, hayrola sesin iyi gelmiyor?


7

OĞUL (ÜZÜNTÜLÜ): Anneciğim, anneler gününü kutlamak için aradım. Gelmeyi çok istedik ama çocukların okulu, kursu derken biz de çok yorulduk. Dinlenmek istedik..ANNE: Tabii yavrum, olsun. Dinlenin siz, yoruluyorsunuz. Başka zaman gelirsiniz. OĞUL: (SEVİNÇLİ). Annem benim, anlayacağını biliyordum. Hadi öpüyorum ellerinden..ANNE: (ÜZGÜN; AMA SAKLAMAYA ÇALIŞIR)Ahh.. Ahmet Bey ahh.. Bu yıl da gelemiyor bizimki.. Sen başımızda olmayınca düzen de bozuldu böyle.. Erken gittin, beni yalnız bıraktın..MÜZİK : BAŞLAR/ SÜRER/ BİTER

9.4.4. Radyo Oyunu MÜZiK - Kararlılığı yansıtan gergin bir müzik girer, 5 saniye sürer. Fona geçer. (…) NiNE - Ne zaman sona erecek bu kan yağmuru hey oğul? K. HASAN - Toprak doyunca. NiNE - Cana doymayan toprak kana doyar mı? EFEKT - (Ayak Sesleri)

Tiyatro NiNE - Ne zaman sona erecek bu kan yağmuru hey oğul? K. HASAN - Toprak doyunca. NiNE - Cana doymayan toprak kana doyar mı? (Oğul, içeri girer)

Bir radyo oyununda yazar dinleyiciye, sıcağı, soğuğu, kalabalığı yani her şeyi kelimelerin ve yardımcı unsurların (efekt) etkisiyle geçirebilmelidir. Dinleyici kendini o odanın içinde, o sokakta ve o soğukta ya da o ruh halinde hissedebilmelidir. Örneğin gemide geçen bir hikaye dinliyoruz. Deniz, rüzgar, dalgalar, sallantı, bulantı gibi sözcüklerle denizin üstünde bir gemide olduğu ve geminin çok sallandığı izlenimi verilebilmelidir dinleyiciye.

Radyo oyunlarında;• Görsel anlatım araçları kullanılmadığı için bazı ayrıntılar söze dönüştürülür, bazıları atla-

nır. • Müzik ve efekt yazıldığı noktada başlar. Devam edip etmeyeceği net olmayan efektlerin

(sert kapı sesi gibi) nerede bitecekleri açıklanır. • Gerektikçe “müzik yavaşça girer”, “ağır ağır söner” gibi açıklamalar eklenir. . • Müzik en az 5, en çok 15 saniye olmalıdır. • Duygulu, düşündürücü sahnelerden sonra geçiş müziği uzun tutulur. • Dinleyiciye, kişiler, çevre ve bazı ayrıntılar hakkında kısa bilgi ve ipuçları vermelidir. (“Aa,

ne güzel yer, ufka kadar yeşillik”, “Ne oldu, hâlâ sabahlıkla dolaşıyorsun.”) Bunları tiyatro-da ya da sinemada söylemenin gereği yoktur.

• Satır sonlarında sözcükler bölünmez, aşağı satıra geçilir. Sayfa sonlarında cümle bölün-mez. Bütünüyle öbür sayfaya alınır (çünkü radyo oyunları ezberlenmez, okunarak kayde-dilir)

Metin Yazarlığı

8

9.4.5. Müzik - Eğlence ProgramlarıGünümüzde radyolarda en çok dinlenen programlar müzik-eğlence programlarıdır. Özellik-le gençlerin çok tercih ettikleri müzik programları da bir metin halinde hazırlanarak sunulur. Müzik programında metin yazarı, hangi tür müzik ve hangi sanatçılar konu edinilecekse ona göre bir hazırlık yapar ve programın akışını hazırlayarak metni oluşturur.

Örnek Müzik Programı Metni‘’ Gençlerden Gençlere Müzik”PROGRAM CINGILIMÜZİK : YAVAŞÇA YÜKSELİR/ FONA GEÇER/ DEVAM EDERSes 1: Merhaba sevgili arkadaşlar, Ankara Üniversitesi Stüdyolarından yaptığımız prog-ramımızın bu haftaki konusu “Türk Pop Müziği”Ses 2: Programımızda, geçmişten bu güne Türk Pop Müziğinin en çok dinlenen şarkı-larına yer vereceğiz. Ses 1: Annelerimizin, babalarımızın dinlediği müziklerden, bugün bizim dinlediğimiz pop müzik şarkılarına doğru keyifli bir yolculuk yapacağız.Müzik: BAŞLAR/ SÜRER/ FONA GEÇER


9

9.5. KAYNAK

• MEGEP (2006). Radyo-Televizyon Yapım Ve Yayıncılığı. Miili Eğitim Bakanlığı, Ankara. • Mutlu, E.(1995). Televizyonda Program Yapımı. Ankara Üniversitesi Letişim Fakültesi Yayınları,

Ankara.• Özakman, T. Oyun Ve Senaryo Yazma Tekniği. Bilgi Yayınevi. • https://prometeatro.files.wordpress.com/2010/12/ozakman-kisaozet.pdf

Metin Yazarlığı

10

medya ve İletişim Önlisans programı metİn...

Documents