Hz. Mevlana'nn En Byk Eseri Mesnevi'de Geen Btn Hikyeler Hazrlayan MEHMET ZEREN Tasavvuf Kitapl/9 ISBN: 975-8466-32-1 Bask Sistem Matbaaclk Mart 2002, istanbul SEMERKAND YAYINLARI Eyp Sultan Mah. Osmangazi Cad. Esma Sk. No: 8 Samandra - STANBUL Tel: 0 216 311 13 35 Faks: 0 216 311 83 03 indekiler Mesnevi'nin Birinci Cildinde Geen Hikyeler Akn Gc ......... 17 Bakkal ve Papaann Hikyesi..................................................21 Eein Hali .......... 22 ann inad ......... 22 Vezirin Hilesi ........ 23 Atee Atlan ocuk ....... 27 Farenin Hilesi ......... 27 Leyla'nn Cevab ........ 28 Resulullah'a Dil Uzatan Kii ........ 28 Hz. Hud'un Mucizesi ........ 29 eyban- Rfnin Hikyesi ....... 29 Aslan ile Tavan ......... 29 Azrail'in Tuhafna Giden ey ..... 32 Sinein Hayali .......... 34 Hdhd ile Karga .......... 34 Papaann Hikyesi ......... 36 Gayb Yamuru ....... 38 algcnn Hikyesi .......... 39 Ebucehil'in inad ....... 40 Ebucehil ve Ebubekir (r.a.) ....... 41 Hz. Salih'in Devesi .......... 42 Nahivciyle Gemicinin Hikyesi ........ 43 Bedevi'nin Armaan ........ 43 Bir Kazvinlinin Hikyesi ......... 45 Ava giden Aslan Kurt ve Tilkinin Hikyesi (Aslan Pay) ............47 Sevgilinin cevab ........ 49 Sofinin Yeri ........... 50 Hz. Yusuf'a Uygun Hediye ....... 50 Sarn Hasta Ziyareti :....... 51 Aradan Perde Kalknca ........ 53 Lokman ve Kleler ........ 55 Hz. mer'in Yangn Sndrmesi.............................................55 Hz. Ali'nin Dmann ldrmemesi........................................56 Mesnevi'nin kinci Cildinde Geen Hikyeler Grd Hayali Gerek Sanan Adam ......... 61 Ylancnn Duas ......... 61 Lahavle Yiyen Eek ........ 62 Padiahn Doan ve Kocakar..................................................64 Helvac ocuk ....... 64 Zahidin Cevab ......... 66 Kylnn Hli ......... 67 Sofilerin Hali ......... 67 Her Berfet - Eek Gitti ....... 67 Anasn ldren Kii ....... 69 Klenin Akl ......... 69 iki Kle ........ 70 Padiahn Doan ......... 71 Susuz Adamn Hli ......... 71 Yolun Kenarna Diken Eken Adam...........................:...............72 Adam ve Su ......... 73

Znnun'u Msrnin Tmarhaneye Dmesi...............................74 eyh ile Padiah .......... 75 Lokman Hekim ve Efendisi......................................................75 inkarc Filozofun Bana Gelen ...... 76 oban ve Hz. Musa (a.s) ....... 77 Azna Ylan Kaan Adam.......................................................78 Aynn Dostluu ....... 78 Kr Dilenci ..... 80 Deli ile Calinus ....... 80 Karga ile Leylein Arkadalnn Sebebi..................................81 Hz. Musa'ya Allah'n (c.c.) Hitab ...... 81 Bahvann Hilesi ......... 82 eyh ile Mridi ....... 83 Kr Dilencinin Hli ........ 84 Delkak'n Cevab ......... 84 Sarhoun cevab ........ 85 6 Velinin Gence Nasihati ..... 86 Bahvan ve Kuru Aa ........ 88 Hrszn Ayak zi ....... 89 Mescid-i Drar ...... 90 Aptal Hrsz ......... 90 Drt Hintli ........ 90 Neden ldryorlarm ...... 91 htiyarn ikyeti ......... 92 Baba ile Olu ....... 93 Sava Eri ........ 94 Bedevi" ile Filozof ......... 94 brahim Ethem ve Emir ........ 96 Eein Hli ....... 97 iki Demircinin Fark ....... 98 Deve ile Fare ...... 99 Hrszlkla itham Edilen Dervi ..... 100 Kt Huylu Sofu ........ 100 Nahivcinin (Dil bilgininin) Misali ....... 102 Hayat Aac ........ 103 Birbirinin Dilinden Anlamayan Drt Kiinin Kavgas................104 Zahidin Duas ....... 105 Mesnevi'nin nc Cildinde Geen Hikyeler Fil Yavrular ...... 109 Hz. Bilal'in Hatas ..... 111 Gnahsz Azla Dua Etmek..................................................111 Allah' (c.c.) Zikretmenin Karl ...... 112 Kylnn ehirli Dostunu Kye Davet Etmesi........................113 Sebe Halknn Azgnl ....... 117 Hastalarn Her Sabah Hz. isa (a.s.) Gelmeleri:........................118 Doann Kazlar Karaya Davet Etmesi....................................118 Darvanllarn Hilesi ....... 119 Mecnun'un Kpei pmesi...................................................120 Ben Tavusum Diyen akaln Hikyesi.....................................121 Kuyruk Parasyla Byklarn Yalayan Adamn Hikyesi.........123 Firavun'un Yoldan kmasnn Sebebi....................................124 7 Da Keisinin Tuzaa Dmesi..............................................124 Hz. Musa ile Firavun ....... 125 Moullarn Hilesi ....... 132 Souktan Donan Ejderha.......................................................132 Fil Nedir? ...... 133 Hz. Nuh ile olu Kenan ....... 134 Kr Sal Adamn Hikyesi ....... 136 Zeyd'in cevab ........ 136

An Mektubu ....... 137 Tembelin Duas ........ 138 Bir Muallimin Hikyesi ........ 140 Kuyumcunun Cevab ........ 144 Yeminin Bedeli ........ 145 Sabrn Sonu ........ 146 Dervi Dekuki'nin Hikyesi ........ 147 Katrn ikyeti ........ 147 eyhin Olu ....... 148 Kr Derviin Kur'an'a Baknca Grmesi..................................149 Lokman ile Hazreti Davud.....................................................150 Hz. isa (a.s.) Kamasnn Sebebi............................................150 Kr, Sar ve plak ....... 152 Hrszn Cevab ........ 153 Kpein Sz ........ 154 Klenin Cevab ....... 154 Yanmayan Pekir ........ 155 . Susuz Kalan Kervan ........ 156 Bebein Konumas ........ 157 Kuun Hz. Peygamberin Ayakkabsn Karmas....................158 Haddini Amann Zarar ....... 159 ocuklar len Kadn ....... 161 Hz. Hamza'nn Kahramanl.................................................162 Alverite Aldanan Adam ........ 162 Hangi ehir Daha Gzel ....... 163 eytann Kurey'i Kandrmas.................................................163 Nbet Davulu Dinleyen Deve.................................................164 Atn Yavrusuna Nasihati ....... 165 8 Misafir Olanlarn Sa kmad Mescit.................................165 Sivrisinein Hz, Sleyman'a ikyeti......................................166 Tavukla Deve ....... 168 Mesnevrnin Drdnc Cildinde Geen Hikyeler Alayan Gvercin ....... 171 Bekiden Kaan Ak ....... 171 Ktlere Dua Eden Vaiz ....... 172 Hz. isa (a.s) sorulan soru ...... 173 Aptal An Hli ....... 173 Hz. mer (ra) ve Hrsz ....... 174 Dnyann Hli ........ 175 Gl Kokusundan Baylan Adam.............................................176 Nasihat .......... 177 Hz. Ali'nin (k.v) Cevab ....... 177 Saba Melikesi Belks'n Hediyesi.............................................178 Toprak Yiyen Adam ....... 179 Helvacnn Kz ....... 180 Odunculuk Yapan Dervi.......................................................180 Suya Ceviz Silkeleyen Adam..................................................181 Neyzen'in Nktesi ....... 182 ibrahim Edhem ........ 182 iyi Kalpli Vezir ....... 183 Firavun ve Haman ........ 185 Hz. Sleyman (a.s) ve Yeeren Otlar......................................186 En Basit Sanat ........ 187 Mecnun'un Devesi ....... 187 Fakih ile Hrsz ...... 188 Yalancnn Hli ......... 189 Rzgar ve Hz. Sleyman (a.s)................................................190 Hz. Sleyman (a.s) ve Tac ...... 190 Dmann Tavsiyesi ....... 191 Derviin Hli ........ 191

Cahilin Duas ........ 192 Baln Hikyesi ...... 192 Tuzaa Den Kuun d.................................................193 Hz. Musa'nn Firavun'a Nasihati............................................195 Padiah'n Doanyla Kocakar...............................................196 ocuu Olua Kayan Kadn..................................................197 Arap Ulularnn Teklifi ...... 197 Mminle Filozof ....... 199 Padiahn fkesi ....... 199 Padiahn Olu ........ 200 Zahidin Hli ...... 202 Katrn Hikyesi ........ 203 Kptinin Hli ....... 203 Hilebaz Kadn ....... 204 Kafda ve Zlkarneyn ........ 206 Karnca ........ 206 Mesnevi'nin Beinci Cildinde Geen Hikyeler Yol Kesen Manevi" Kular ...... 211 Bedevi'nin Kpei ....... 211 Ava Giden Avlanr ...... 212 Ceylann Hli ....... 213 Bu Cihann Hli ....... 213 Yaral Eein Hli ....... 214 Hakiki An Yapmas Gereken.............................................215 Garip Bir Sual ....... 216 Sarn Glmesi ...... 216 Derviin Ryas ....... 216 Zavall Papaan ....... 217 eytann Sevinci ....... 217 nemli Arkada ...... 218 Artaki Drt Irmak ...... 219 Emaneti Getiren Melek ...... 219 Zindan Kuyusuna Hapsedilen Adam......................................220 iki Kii ....... 221 Mecnun'un Endiesi ....... 221 Eyaz'n Srr ........ 222 Zahid'in Kars ....... 223 10 Nasuh Tvbesi ...... 223 Sakann Eei ....... 225 Rzkn Mecburiyeti ....... 226 Deveye Cevap ...... 227 Ya Beni de Gtrrlerse ...... 228 Eek ile Tilki ....... 228 An Hli ....... 230 kzn Hli ....... 230 Gndz Kandille Dolaan Adam............................................231 Hrsz ile Beki ...... 232 iini Bilen Manav ...... 232 Allah'n Kulu ve Allah'n (c.c.) Sopas.....................................232 Allah'n (c.c.) Kulu ve Efendinin Kulu.....................................233 Leyla'nn Gzellii ....... 234 Kfirin Cevab ....... 234 irkin Sesin Karl ....... 235 Hilebaz Kadn ...... 236 Padiahn Satranta Yenilmesi...............................................236 A Eri ve Sava Eri ...... 237 Denize Para Atan Adam........................................................239 Garip Bir Deneme ....... 239 Mesnevi'nin Altnc Cildinde Geen Hikyeler Kuyruu mu Ba m ....... 245

Hintli Kle ...... 245 Hrszn Hilesi ....... 246 Eyaz'n Marifeti ........ 247 Aptal Kuun Bana Gelenler.................................................249 ocuklarn Hli ...... 250 Hrszn Hilesi ....... 251 Eer isterseniz ....... 252 Ak Uyuyunca ........ 253 Sarho ile algc ......... 253 airin aknl ....... 255 Davulcunun Hali ........ 256 Krl Bir Alveri ........ 256 11 Daha Domam Adam.........................................................257 Huysuzun Hali ...... 257 Dilencinin Duas ....... 258 Kurnaz Dilenci ....... 258 Kle ve Sultan Mahmut ....... 259 Bir Sillenin Bedeli ....... 260 Hangisi Daha Yal ...... 261 Terzinin Hilesi ...... 262 Azmin Sonu ....... 264 eyhin Kars ........ 266 Arkada ....... 267 Deve kz ve Ko ...... 269 Zalimin Zulm ....... 270 Delkak'n Tel ........ 270 Kurbaa ile Fare ....... 272 Pein mi, Veresiye mi? ...... 273 Sultan Mahmut ve Hrszlar...................................................274 Borlunun midi ...... 276 Hz. Musa (a.s) ve Koyun ...... 277 Atn Kusuru ...... 278 Hocann Hilesi ...... 279- imrlkaysn Ak ....... 280 Tilkinin Hilesi ....... 281 Msr'daki Hazine ....... 281 Kadnn Hilesi ....... 283 Padiahn Olu ....... 286 Saki'nin Tedbiri ...... 287 Annenin Nasihati ...... 288 12 Sunu Hz. Mevlana'nn en byk eseri olan Mesnevi ayn zamanda kltrmzn temel kaynaklarndan biridir. Tamam alt cilt olan Mesnevi, yirmi alt bin beyit, yani elli iki bin satrdan oluur. Mesnevi'de Hz. Mevlana; anlatmak istediklerini yer yer hikyeler eklinde ifade etmitir. Ancak bu hikyeler ou zaman i ie anlatld iin okuyann hikyeyi ve hikyede verilmek isteneni kavramas olduka zordur. Uzun bir almann rn olan elinizdeki bu eser, ayn zamanda Mesnevi'deki hikyelerin tamamn iine alan ilk almadr. Yapm olduumuz bu almayla meydana gelen bu eseri okuyan herkes; alt cilt, elli iki bin satr ve yaklak iki bin yz sayfa olan Mesnevi'nin tamamn okumasna gerek kalmadan kltrmzn temel kaynaklarndan biri olan Mesnevi'ye ve oradaki hikyelere rahatlkla ulam olacaktr. Uzun zamandan beri hazrlamay dndm, zevkli bir yorgunluun rn olan bu almay siz deerli okuyucularma sunmaktan byk bir bahtiyarlk duyuyorum. Bu eseri byk bir zevkle hazrladm. mit ederim ki sizler de zevkle okuyacaksnz. Mehmet Zeren 13

Mesnevi'nin Birinci Cildinde Geen Hikyeler Akn gc Zamann birinde bir padiah vard. Padiah bir gn adamlaryla ava giderken yolda gzel bir cariye grp ona ak oldu. Onu alp sarayna getirdi. Fakat bir mddet sonra o gzel cariye hastaland gnden gne eriyip tkenmeye balad. Memleketin en iyi hekimleri cariyenin hastalna bir are bulamadlar. Padiah bunu grnce ok zld, gnlerce areler arad, saa kotu, sola gitti olmad. Sonunda bir mescide gidip el aarak dua etti, secdeye kapanarak alad. Cariyenin iyilemesi iin yalvard. Bu srada uykuya dald. Ryasnda bir pir grd; pir ona: "Artk zlme duan kabul oldu. Yarn ehrinize bir yabanc gelecek o bizdendir. Onun yapaca tedaviyle cariyen iyileecek." dedi. Sabah olup gne dounca padiah pencereye koup ryasnda grd piri beklemeye balad. Uzaktan onun geldiini grnce kendisi sarayn kapsna koarak kapy ap piri ieriye ald. Konuup grtkten sonra, padiah pire hastann hastaln anlatt daha sonra onu hastann yanna gtrdler. Hekim nce hastann yzne bakt sonra nabzn sayd. Hastaln belirtilerini sorup sebeplerini dinledi. "Dier hekimlerin tedavileri iyiletirmek yerine bsbtn harap etmi hastay." dedi. Sonra yle devam etti. 17 "Onlarn ierden haberleri yok, onun iin de hepsinin akl fikri iin d yznde." dedi. Hekim hastaln ne olduunu anlamt, fakat bunu padiaha sylemedi. Hastann hlinden inlemesinden onun gnl hastas olduunu hemencecik anlayverdi. nk hibir hastalk gnl derdi gibi deildir. Hekim durumu anlaynca: "Padiahm, dedi. Herkesi uzaklatr kede bucakta kimseler kalmasn ki ben hastayla ba baa kalp rahat rahat alaym, hastann hastaln anlayp ona gre bir tedbir dneyim." Padiah emretti oda boald hastayla hekimden baka kimse kalmad. Hekim yaklap hastann baucuna geldi yumuak ve tatl bir sesle: "Memleketin neresi, nerelisin? Bana syle, nk her memleketin halknn ilac baka bakadr. Memleketinde yakn akrabandan kimler var, kime yaknsn?" diye sordu. Hekim elini kzn nabzna koymutu. Hem soruyor hem de nabzn kontrol ediyordu. Kz yava yava hekime btn olanlar anlatyor, bandan ne getiyse sylyordu. Hekim kzn nabzn tutmutu ve: "Bu kz kimin adn sylediinde eer heyecanlanr, nabz hzlanrsa demekki sevdii, uruna hasta olup yataklara derek mum gibi eridii odur." diye dnyordu. 18 Kz nce doup byd memleketi ve oradaki dostlarn sayp dkt. Fakat nabzmda bir deiiklik olmad. Hekim: "Doduun yerlerden ayrlnca hangi memlekete gittin?" diye sordu. Bunun zerine kz bir ehir ismi syleyip geti ama ne yznn rengi ne de nabznn at deiti. Daha sonra srasyla gtrld yerleri, ehirleri grp tant insanlar birer birer sayp dkt. Lkin hlinde bir deiiklik olmad. Ta ki hekim Semerkant ehrini soruncaya kadar. Semerkant'n ad geince kzn nabz hzland yz, yanaklar kzard. nk o Semerkant'ta bir kuyumcuya akt ve ondan ayrlm olmann strabyla yanp tutuuyordu. Bunu renen hekim kuyumcunun Semerkant'n hangi semtinde ve hangi mahallesinde olduunu sorup rendi. Sonra kza: "Ben senin hastaln ve bu derdin aresinin ne olduunu ok iyi anladm. Fakat sen bu bana anlattklarn sakn bakasna syleme, hele hele padiaha hi anlatma" diyerek tembih etti. Hastann yanndan ayrlan hekim doruca padiaha gelip durumu anlatt. "Bu kzcazn iyilemesi iin o kuyumcuyu getirmekten baka are yok." dedi.

Bunu duyan padiah hekimin nasihatini canu gnlden kabul etti. Hi zaman geirmeden kuyumcuyu davet etmek zere bir eli gnderdi... Eli Semerkand'a varnca doruca gidip kuyumcuyu buldu. Padiahn gnderdii hediyeleri takdim etti ve padiahn onu davet ettiini 19 eer gelirse padiahn en yakn adamlarndan olacan ok byk ihsanlara ve iltifatlara mazhar olacan syleyince, kuyumcu zaman kaybetmeden yola koyulup padiahn sarayna en ksa zamanda ulat. Saraya gelen kuyumcuyu hekim alp padiahn huzuruna gtrd. Padiah kuyumcuya iltifatlar yadrp ihsanlarda bulundu. Hazinesini ona teslim etti. Hekim bunun zerine: "Ey padiah o cariyeyi bu kuyumcuya ver ki hastalktan tamamen kurtulup iyilesin." dedi. Padiah o ay yzl gzeli kendi eliyle kuyumcuya verdi, alt ay murat alp murat verdiler. Bylece kz tamamen iyilemi oldu. Ondan sonra hekim kuyumcuya bir ila hazrlad, ilac ien kuyumcu hastalanarak gnden gne irkinleip erimeye balad. Eski gzelliinde eser kalmad. Kuyumcu byle gnden gne eriyip irkinleince kzn gnl de ondan yava yava soudu, ak gnden gne azald. Bir mddet sonra kuyumcu ld. lnce de kzn ak tamamen sona erdi. Bylece o gzeller gzeli o aktan ve hastalktan arnp tertemiz oldu.* Bu cihan bir dadr, bizim yaptklarmz ise ses, seslerin aksi yine dnp bize gelir. * Buradaki Padiah: Ruhu Cariye: Nefsi Cariyeyi tedavi edemeyen hekimler: Sahte eyhleri Cariyeyi tedavi eden hekim: Mrid-i Kmili Kuyumcu ise: insandaki Heva ve heves (bo ve lzumsuz arzular) gibi eyleri temsil ettikleri unutulmamaldr. 20 Bakkal ile Papaann hikayesi Bir bakkaln yeil renkli gzel sesli ve ok iyi konuan bir papaan vard. Bu papaan dkkann deta bekiliini stlenmiti; gelenlere gzel nkteler syleyip, akalar yapard. Tpk bir insan gibi konumasnn yannda ayrca ok gzel de terdi. Bakkal bir gn evine gitmiti. Papaan da her zaman olduu gibi dkkan bekliyordu. O srada bir fareyi kovalayan bir kedi dkkndan ieriye dald. Korkudan ne yapacan aran zavall papaan ordan oraya kaarken gl ya iesini devirdi ortal birbirine katt. Biraz sonra evinden dnen dkkn sahibi durumu grnce ok kzd ve kzgnlkla papaann bana vurdu. Vurunca da olan oldu papaann dili tutuldu bandaki tyler dkld. Zavallnn ba kel oldu. Gnler geti fakat papaan bir trl konumad. Bakkal yaptna bin piman oldu. Ah vah ederek san sakaln yoldu: "Elim krlsayd da zavall kua vurmasaydm." diye kendi kendine syleniyor, kuu yeniden dile gelsin diye yoksullara sadakalar veriyordu. Aradan gn gece geti fakat ku hi konumad. Bakkal bu ku artk konumayacak diyerek zntyle kara kara dnyordu. O srada ba kabak gibi tamamen tysz biri geiyordu. Bunu gren papaan hemen dile gelerek konumaya balad: "Ey kel neden yle kel oldun, yoksa sen de mi gl ya iesini dktn?" diye seslendi. Bunu duyan herkes glmeye 21 balad. nk papaan grd bu adamn da kendisi gibi gl ya iesini devirip krdn, bu yzden sahibinin onunda bana vurarak salarnn dklmesine sebep olduunu sanmt. Her iki ar da ayn iee kondu, ayn yerden beslendi birinin yedii bal dierinin ki zehir oldu. Eein hali Bir kii eein kuyruunun altna bir diken koyar. Eek o dikeni nasl karacan bilmedii iin habire ifte atp durur. ifte atp zpladka kuyruunun altndaki diken daha ok batarak eein cann yakar.

O dikeni eein kuyruunun altndan karmak iin akll bir kiiye ihtiya vardr. Ancak akll biri o dikeni karrsa eek azaptan kurtulup rahatlar. ann nad Bir ustann a bir ra vard. Bir gn ustas ona: "Bizim eve git rafta bir ie var onu al bana getir." dedi. a eve gitti kapy ap ieriye girdi, ustasnn dedii rafa baknca iki ie grd, dnp geldi: "Ustacm hangi ieyi getireyim, nk dediiniz rafta iki ie var." dedi. 22 Usta: "O rafta iki deil sadece bir ie var git onu getir." diye tekrarlad. rak ayak diretti itiraz etti: "Beni bo yere azarlama usta o rafta iki ie var, aka hangisini getirmemi istiyorsan syle." dedi. Usta raa anlatamayacan, ne sylerse sylesin dinlemeyeceini grnce: "Madem yle, orada iki ie var diye inat ediyorsun git birini kr dierini al getir." dedi. rak gitti ienin birini yere alp krnca ikisinin de gzden kaybolduunu grd. nsan tarafgirlikten hiddet ve ehvetten a olur hakk ve hakikati olduu gibi gremez. Vezirin hilesi Zamann birinde Yahudilerin zalim, sa dman ve Hristiyanlar yakp yandran bin bir eziyet eden bir Padiah, bu padiahn da kendisinden bin beter, hilekr dzenbaz bir veziri vard. Hile ve dzen kurmakta o kadar ustayd ki yapt hilelerle suyu bile balayp dmlerdi deta. Bu hilekar vezir bir gn padiaha: "Padiahm, dedi. Hristiyanlar dinlerini gizleyerek, kendilerini koruyorlar, sen ne kadar ldrsen de onlarla baa kp hepsini temizleyemezsin. Kimin gnlnde ne sakl nereden bileceksin." 23 Bunu duyan padiah: "Madem yle syle bakalm are nedir, ne yapalm, ki ne ak dindar, ne de gizli Hristiyan kalmasn." dedi. Vezir bunun zerine hilesini anlatt: "Padiahm siz benim kulaklarm ve elimi kestirin burnumu kulam yardrn, sonra idam edilmek zere daraacna gnderin. Tam idam edileceim zaman sizin kramayacanz biri kp benim affm sizden dilesin. Bunun ok kalabalk bir yerde ve tellal artarak halkn huzurunda yapmalsnz. Bunun zerine siz beni affedip uzak bir yere srgn edin. O zaman Hristiyanlar benden phe etmezler ben de onlarn dinlerini bozarak onlar yoldan karrm, onlara: "Ben gizlice Hristiyan olmu biriydim padiah bunu anlad iin bana bunlar yapt. Ben yllardr dinimi gizleyerek padiahn dininde gzktm, fakat bunu anlaynca bana bu zulm yapt; eer isa'nn manevi gc yetimeseydi beni para para edecekti. Ben sa dini iin canm vermekten bir an olsun ekinmem, fakat ben", bu dinin btn bilgilerine vakfm. O dinin cahiller elinde kalmas bana byk bir azap verir, diyeyim." dedi. Bunu duyan padiah son derece sevindi. Dnd bu gzel tedbirden dolay vezirini tebrik etti. En ksa zamanda vezirin dediklerini yaparak onu Hristiyanlarn ok olduu bir blgeye srd. Vezir oraya gider gitmez davete balad. "Ey insanlar devir sa dininin devridir. Bu dinin yce srlarn benden dinleyin." dedi. Ksa zamanda hreti her yana yayld. Samimi dindarlar onun etrafnda toplanmaya balad. Vezir grnte sa dininin hkmlerini anlatyordu lkin bu onlar tuzaa ekmek iin bir yemdi. Az zamanda vezirin etrafnda yzlerce, binlerce insan topland. Herkes onu sa'nn samimi bir halifesi sayyordu. Aradan alt ay geince vezir btn Hristiyanlarn gnln kendine balad. Bu arada padiahla vezir arasnda haberler gidip geliyordu.

Bu srada sa kavminin on iki emiri vard. Her frka bir emire balyd. Fakat btn emirler o vezire gnlden balanmlard. Herkes ona sonsuz bir gven duyuyor, hi kimse onun samimiyetinden phe etmiyordu. Vezir l dese her emir hemen lmeye hazrd. Vezir her emir iin ayr bir risale hazrlad. Her kitap ayr bir olaydan farkl bir eyden bahsediyordu. Her biri dierinin tam zdd eyler ifade ediyor, birinin ak dediine dieri mutlaka kara diyordu. Birinde riyazat ve alk tvbenin esas ve Allah'a (c.c.) dnmenin art saylrken, dierinde riyazat faydaszdr, deniyordu. Birinde alk ekmek ve sadaka irk saylrken dierinde tam tersi syleniyordu. Hasl hibiri dierine uymuyor, her biri yek dierinin tam tersi eyler emrediyordu. Vezir bir mddet sonra halka vaiz ve nasihati brakarak yalnzla ekildi. Krk, elli gn yalnzlkta kald. Onu sevenler, sohbetinden mahrum olan halk deli divane olmaya balad. Alayp yalvardlar, szlayp dvndler fakat nafile vezir: 24 25 "Ruhum sizlerle beraber fakat dar kmama izin yok." dedi. Onlarn alamalarna, yalvarmalarna aldrmad. Bir mddet sonra da emirleri tek tek arp, her birine: "Benden sonra bu dini sen ihya edeceksin, benim halifem sensin, fakat ben lmeden bunu sakn aklama!" deyip eline bir risale tututurdu ve: "Gerek din ve isa'nn emirleri bu risalede yazldr, bunun dndakiler hurafedir." dedi. Daha sonra kapsn kapayp hi kimseye amad. Krknc gn kendini ldrd. Halk vezirin lmn duyunca oraya yld vezirin mezar maher yerine dnd. Drt bir yandan gelen insanlar gnler ve aylarca alayp inlediler. Zaman geip ac hafifleyerek ortalk sakinleince halk: "Ey beyler o kutlu kiinin yerine kim geerek bu ii devam ettirecek, ortaya ksn ki biz onunla teselli olalm." dediler. Bunun zerine emirlerden biri ortaya kp: "O kutlu kii beni vekil ve halife tayin etti ite elimdeki risale bunun delilidir." diye ortaya kt. Dieri: "Hayr gerek halife benim." dedi. Hasl on iki emir de halifelik davasna kalkt. Ortalk toz duman oldu. Halk birbirini krmaya balad. Bylece vezirin ektii fitne tohumu yeermi dindarlar birbirine girmi, isa dininin hkmleri, karm ve o mnafk da bylece lm pahasna muradna ermi oldu. 26 Atee atlan ocuk Yahudiler iinde -daha nce hikyesi geen padiahn soyundan- zalim bir padiah daha kt sa dininde olanlara zulme balad. Byk bir ate yaktrarak yanna bir put dikti ve puta secde etmeyeni atee atmaya balad. Kucanda ocuuyla bir kadn getirdiler. ocuu kucandan alp atee attlar kadna: "Eer puta secde etmezsen seni de atarz." dediler. Kadn puta yaklat secde etmek zereyken atee atlan ocuk atein iinden seslendi: "Anne sakn bunu yapma, puta secde etme ben burada ok rahatm, Allah'n nimetlerine nail oldum. Her ne kadar grnte bu bir atese de gerekte bir gl bahesi. Yce Allah'n (c.c.) cenneti." dedi. Bunun zerine bata ocuun annesi olmak zere halk kendiliinden atee atlamaya balad, gelen atlad, gelen atlad. Bunu gren padiah utand yapt iten dolay mahcup oldu, gnl skld nk halk bylece imanna daha sk skya balanmt. Farenin hilesi Bizler bir ambara buday biriktiren bir kii gibiyiz. Ambara buday biriktirip topluyoruz; fakat buday kaybolup gidiyor. Biz zavalllar bu budayn fareden dolay kaybolup gittiini fark edemiyoruz. Fare ambar delmi her yandan buday uup gitmekte... 27

nce farenin errini defedip onu ambardan uzaklatrp sonra buday biriktirmek gerekir. Leylann Cevab Padiahn biri Mecnun akndan deli divane olup llere dt Leyla'y ok merak eder. Leyla'nn bulunup huzuruna getirilmesini emreder. Leyla'y bulup getirirler. Padiah Leyla'y grnce hayretler iinde kalp sorar: "Mecnun'un akndan deli divane olup dalara llere dt Leyla sen misin? senin yle fevkalde bir gzelliin olmad gibi, sradan bir kadndanda hibir farkn yok. Hl byle iken nasl olur da Mecnun senin iin deli divane olur." ,*

Leyla hi tereddt etmeden cevap verir: ; "Padiahm sus! nk sen Mecnun deilsin. Bendeki gzellii grebilmen iin sende Mecnun'un gzlerinin olmas ve bana Mecnun'un gzleriyle bakman gerekir." der. Padiah bu hakl szler karsnda syleyecek bir ey. bulamaz, susup kalr. Resulullaha dil uzatan kii Bir kfir bir gn alay etmek maksadyla, Hz. Muhammed (s.a.v.)'n adn azn eerek and. Azn eip o mbarek ad syler sylemez arplp ylece kald, az eildi. Adam piman olup Allah'n (c.c.) Rasulu'na (s.a.v.) geldi: 28 "Ey Muhammed (s.a.v.) sen Allah'n Resulsn beni affet, hata ettim, cahilliimden bilgisizliimden senin mbarek isminle alay ettim, beni bala." dedi. Yce Allah (c.c.) bir kimsenin perdesini yrtmak isterse onu temiz kiileri ayplamaya, ktlemeye meylettirir. Bir kimsenin de aybn rtmek isterse o kimseyi aypl kimselerin ayb hakknda ses karmaz hale getirir. Hz. Hud'un Mucizesi Hud (a.s.) kavmine Allah'n azab yetitii zaman mminleri bir araya toplayarak etraflarna bir izgi izdi. O iddetli frtna izginin dndakileri havalandrp paralarken izginin iinde olan mminlere dokunmad gibi onlara sabah yeli gibi ho ve ltif esiyor onlar incitmiyordu. eyban- Rfnin Hikyesi eyban- Raf koyun srleri gderdi. Cuma gnleri cuma namazna gidecei zaman koyunlarn etrafnda bir daire izer yle namaza giderdi. Kurtlar bu izilen daireden ieriye girerek koyunlara zarar veremedikleri gibi koyunlar da bu izgiden dar kmazlard. Aslan ile Tavan Gzel bir vadideki av hayvanlar aslann korkusundan strap iindeydiler. Toplanp bir araya geldiler: . 29 "Varalm aslana teklif edelim, onun gnlk yiyeceini gnderelim. O da bizi avlamaktan vazgesin." dediler. Aslann huzuruna gidip durumu sylediler. Aslan: "Eer hile yapmayacanz sznzde duracanza -. emin olsam buna raz olurum. Fakat ben size gvenmiyorum, onun iin de kendi rzkm kendim arayacam, avlanmaya devam edeceim." dedi. Hayvanlar aslann huzurunda szler verip yeminler ettiler, bin bir diller dkerek aslan sonunda raz ettiler. ; Her gn kura ekiliyordu kime isabet ederse o aslana kendi ayayla gidip teslim oluyor, dierleri de bylece rahat ediyordu. Tilki, geyik, akal derken sra tavana geldi. Tavana sra gelince de tavan yan izmeye: "Bu zulm daha ne kadar srecek." demee balad. Dier hayvanlar toplanp: "Yapma etme, bu kadar zamandr szmzde durduk yeminimizi tuttuk. Eer sen bunu bozarsan aslan hepimizi perian eder." dediler. Tavan: "Siz merak etmeyin ben aslana yle bir oyun oynayacam ki ebediyen ondan kurtulacaz. Yeter ki siz bana gvenin." dedi. Dier hayvanlar tavann ne yapacan aslana nasl bir oyun oynayacan merak edip renmek iin ok altlar. Fakat tavan onlara srrn sylemedi. Bir hayli geciktikten sonra aslann huzuruna vard. Aslan ackm, hayvanlarn szlerini tutmadklarn, anlamay bozduklarn dnerek kzm kkreyerek penesiyle yeri

30 kazp duruyordu. Tavann yava yava geldiini grnce iyice sinirlendi: "Bre neredesin neden geciktin diye kt." Tavan: "Efendimiz eer dinlemek ltfunda bulunursanz gecikmemin ok mhim bir sebebi var arz edeyim." dedi. Aslan daha da sinirlendi: "Ahman zr kabahatndan byk olur, nasl bu kadar gecikirsin?" diye kkredi. Tavan yumuak yumuak yalvararak aslan mazeretini dinlemeye raz etti. Sonunda aslan: "Syle bakalm neden geciktin?" diyerek sordu. Tavan sze balad: "Efendim sabahn seher vakti yola ktm yanmda da benden daha iman daha etli tam aznza lyk bir tavan arkadam daha vard, yolda gelirken bir aslan yolumuzu kesti biz yalvardk yakardk: "Yapma biz efendimiz kralmzn yemeiyiz ona gidiyoruz bizi yolumuzdan alkoyup geciktirme." dedik dinlemedi. "Sizin padiah dediiniz de kim oluyor o benim ayamn tozu bile olamaz" diyerek size hakaretlerde bulundu. Arkadam yakalad ben de kaarak izimi kaybettirip, gelene kadar zaman geti, o yzden geciktim." dedi. Bunu duyan aslann akl bandan gitti: "abuk beni o kendini bilmezin yanna gtr." diye kkredi. Tavan nde, aslan arkada bir hayli zaman yrdler byk ve derin bir kuyuya yaklatklarnda tavan geri kalmaya balad. Bunu gren aslan iyice sinirlendi. -...' .: 31 , ,.- "Neden geride kalyorsun ilerle yanma gel." diye emretti. Tavan: "Yce sultanm o zalim aslan u ilerdeki kuyuda yayor korkumdan yryemiyorum ayaklarm tutmaz oldu." dedi. Bunu duyan aslan tavana: "Ben senin yanndaym korkma, yr bak bakalm o kendini bilmez orada m?" dedi. Tavan: "Ben bir kere onun zulmn grdm onun iin korkumdan gzm ap oraya bakamam. Ancak beni kucanza alrsanz bakabilirim." dedi. Bunun zerine aslan: tavan kucana alp kuyunun bana gitti. Baknca ne grsn heybetli bir aslan kucanda iman bir tavanla kuyunun dibinde durmuyor mu. Aslan btn gcyle kkreyerek elindeki tavan bir kenara frlatp kuyuya atlad. Boulup gitti. Suda grnen aksini baka biri, gerek bir aslan sanmt. Bylece tavann tuzana den aslann zulmnden btn hayvanlar kurtulmu oldu. Azrail'in Tuhafna Giden ey Bir gn bir adam koarak Hz. Sleyman (a.s) huzuruna girdi. Yz sararm, dudaklar morarmt, adam tir tir titriyordu. Adamn bu hlini gren Hz. Sleyman sordu: "Sana ne oldu nedir bu hlin?" dedi. 32 Adam soluk solua cevap verdi: "Azrail bana ok tuhaf bir nazarla, hatta hmla bakt. ime tarifi kabil olmayan bir korku dt. Sizin adalet hapnza sndm." dedi. Bunun zerine Hz. Sleyman: "Peki imdi benden ne istiyorsun ne yapaym senin iin?" dedi. Adam: "Ey adaletli padiah rzgara emret beni Hindistan'a gtrsn belki oraya gidince Azrail'in hmndan canm kurtarr, iimdeki bu korkudan kurtulurum." dedi. Hz. Sleyman rzgara emretti rzgar da adam Hindistan'da bir adaya gtrd. Ertesi gn Hz. Sleyman divan vakti halk kabule balaynca Azrail kageldi; Hz. Sleyman bir gn nce olanlar ve adam hatrlayp sordu. "Dn bana bir adam geldi kendisine hmla baktn syledi, bunun sebebi nedir bana syleyebilir misin? Ey Azrail!" dedi. Azrail cevap verdi:

"Ey byk padiah, ben o adama hmla bakmadm onu grnce ardm, nk Cenab Rabbl alemin bana: "Git falan kulumun cann Hindistan'da al." buyurdu. Adam grnce ardm. "Bu adamn yz tane kanad olsa yine de Hindistan'a gidemez." diye dndm. O yzden kendisine tuhaf tuhaf ve arm olarak baktm, fakat Hindistan'a gidince adam orada grp daha da ardm ve bana emredildii gibi adamn cann Hindistan'da aldm." dedi. 33 Bu dnya zindandr, biz de zindandaki mahpuslarz, zindan del kendini kurtar. Eer insan suretle insan olsayd, Ahmed'le (s.a.v) Ebu Cehil msavi olurdu. Sinein Hayali Sinein biri kendini fevkalde bir ey sanrd. Kendi kendine: "phesiz ki ben bu devrin zmrd anka kuuyum, benden daha stn kimse olamaz." derdi. Bir gn bir eein sidiinin iinde bulunan bir saman pne kondu. Eein sidiini usuz bucaksz bir deniz, saman pn gemi, kendini de kaptan sand. "ite bu bir okyanus, bu da benim mkemmel gemim ben de dnyann denizler aan en byk kaptanym." diye karar verdi kendi kendine gururland koltuklarn kabartt. Ey gizlice heva ve hevesini tazeleyen kimse, imann tazele, yalnz bu sadece dille olmasn. Heva ve heves tazelenip durduka iman taze deildir, nk heva iman kapsnn kilididir. Kalemin rzgardan kadn sudan olursa ne yazarsan yaz derhl yok olur. Hdhd ile Karga Hz. Sleyman bir gn byk adrn kurunca btn kular gelip hnerlerini birer birer sayp dkmeye baladlar. 34 Her biri hnerini anlatyor, sonra dieri geliyordu. Nihayet sra hdhd kuuna geldi hdhd: "Ey ulu padiah, dedi. Ben size kk bir hnerimden bahsedeceim." Hz. Sleyman: "Buyur syle seni dinliyorum." deyince Hdhd: "Ykseklerde uarken baktmda yerin derinliklerindeki suyu grrm, o suyun ne kadar derinlikte olduunu, renginin nasl olduunu, topraktan m, yoksa tatan m kaynadn grr, bilirim. Ey ulu padiah sefere gidersen beni yanna al. Sana konaklayacan yer konusunda faydal olurum." dedi. Hz. Sleyman da: "Ey gzel arkada, susuz ve usuz bucaksz llerde bize arkada ol bylece bize faydal olursun." dedi. Bunu duyan karga araya girdi: "Bu zavall yalan syleyip yzn kara etmektedir, dedi. nk eer byle bir hneri olmu olsa nce yerdeki tuza grp ona yakalanmaz ve kafeslerde mahkm olmazd." Bunun zerine Hz. Sleyman: "Ey hdhd yaptn beendin mi bizim huzurumuzda yalan sylemek olur mu?" diye hdhd azarlad. Hdhd: "Ey yce padiah, benim hakkmda kargann sylediklerine inanma. Ben huzurunuzda yalan sylemedim. Dediklerim dorudur. Benim tuza grmeyiimin sebebi kaza ve kaderin gzm kapatmas, aklm balamasdr. Yoksa elbette ki yerin stndeki tuza grrm. Fakat 35 ne yazk ki kaza gelince bilgi uykuya dalar, ay tutulur, gn kararr." dedi. Papaann Hikyesi Bir tacirin bir papaan vard. Kafeslere mahkum edilmi gzel bir kutu. Bir gn tccar Hindistan'a gitmek iin yol hazrlna balad. Klelerinin, cariyelerinin her birine ayr ayr: "Sana Hindistan'dan ne getireyim ne istersin?" diye sordu. Her biri ayr bir ey istedi. Tccar papaanna da sordu: "Ey gzel kuum sana ne getireyim Sen Hindistan'dan ne istersin?" dedi. Papaan: "Oradaki papaanlar grnce hlimi anlat ve de ki falan papaan benim mahpusumdur, ben onu kafeste besliyorum. Size selam syledi. Ben gurbet ellerde kafeslerde sizin hasretinizle can vereyim, siz serbeste aalklarda

kayalklarda dolan bu reva mdr. Hi deilse bir seher vakti ben garibi de hatrlayn ki bende birazck mutlu olaym, dedi." de. Baka da bir ey istemem." dedi. Tccar kervann dzd yola koyuldu. Gnler geceler boyu yol gitti nihayet Hindistan'a vard. Giderken birka papaan grd kayalklara konmu, bekliyorlard, atn durdurup seslendi: 36 "Ben falan memlekette filan kiiyim ticaret yapmak iin buralara geldim. Benim bir papaanm var size selm syledi ve byle byle dememi istedi." dedi. Tccar szlerini bitirir bitirmez o papaanlardan birisi titredi, nefesi kesildi dp ld. Tccar bu haberi verdiinden dolay bin piman oldu. "Ne yaptm, bu zavall kuun lmne sebep oldum. Galiba bu benim kuumun bir yakn, candan seveni olsa gerek." diye dnd. Aradan bir hayli zaman geti tccar alveriini bitirip memleketine dnd. Herkesin istediini bir bir verdi. Ku kafesinde bu olanlar seyrediyordu. Sonunda dayanamayp tccara sordu: "Benim istediim nerede. Hemcinslerimi, papaan zrbelerini grdn m, ne syledin ne grdnse bana anlat beni de mutlu et." dedi. Tccar: "Sevgili kuum kusura bakma fakat sylemesem daha iyi olacak sanyorum, nk hl o sama sapan haberi gtrerek yaptm aklszla ve cahillie yanmaktaym, onun iin anlatmasam daha iyi." dedi. Papaan srar etti; bunun zerine tccar istemeye istemeye olanlar anlatt: "Tarif ettiin yere varp dostlarn olan papaanlar grnce senin sylediklerini ve selmn syledim ilerinden biri buna dayanamad zld titredi ve hareketsiz kald, ld patlad dayanamad ld gitti." dedi. Bunu grnce ok piman oldum fakat nafile bir kere sylemi bulundum." dedi. 37 Tccarn szlerini duyan papaan kafesin iinde titredi hareketsiz kald ve biraz sonra dp ld. Tccar bunu grnce akl bandan gitti alayp szlamaya balad, klahn yere vurdu. "Ey gzel sesli kuum sana ne oldu neden bu hle geldin, ben ne yaptm bama ne iler atm." diye dvnd. Alad atlar syledi. Sonunda l papaan kafesten karp pencerenin kenarna getirdi, getirir getirmez papaan hemen canlanp utu bir aacn en yksek dalna kondu. Tccar buna ap kald. "Ey gzel ku bu ne itir bu ne haldir, bana anlat, bu hileyi nasl rendin de beni kandrdn." dedi. Papaan konduu yerden seslendi: "Sevgili efendim o Hindistan'da grdn papaan benim selmm alnca dp lm gibi yaparak bana bu haberi gnderdi. "Eer kurtulmak istiyorsan l!" dedi. Ben de grdn gibi onun dediini yaparak hapisten kurtuldum. Ksaca ldm kurtuldum kafeslerde tutulmaktan." dedi. Ey dil sen hem bitmez tkenmez bir hazinesin hem de derman olmayan bir dertsin. Gayb Yamuru Bir gn Resulullah (s.a.v) bir dostunun cenazesinin defni iin mezarla gitmiti. Mezarlktan dnp Hz. Aye'nin (r.anh.) yanna gelince Hz. Aye ellerini Rasulullah'n 38 yzne, sana, yakasna ve gsne srd. Bunun zerine Resulullah (s.a.v): "Byle ne aryorsun?" diye sordu. Hz. Aye: "Bugn hava bulutluydu sen mezarlktayken yamur yad. Fakat hi slanmamsn, hibir yerinde yamurun eseri yok." dedi. Resulullah (s.a.v) bunun zerine: "O srada bana ne rtmtn?'' diye sordu. Hz. Aye: "Senin ridan bama rtmtm." deyince Allah'n Resul:

"Ey temiz kadn bu yzden senin gzne gayp yamuru -grd. O grdn yamur bu gkten ve bu buluttan deil baka gkten, baka buluttandr." dedi. algcnn hikayesi Hz. mer (r.a.) dneminde-bir algc vard. Mthi cenk alard. Ya ilerleyip ihtiyarlaynca sesinin gzellii kayboldu, beli bkld, itibardan dt, bir parack ekmee muhta oldu. "Yarabbi, bunca zamandr sana isyan edip durdum, benden bir gn bile ihsann kesmedin, bugn kazan yok, engi senin iin alacam." dedi. engini alarak mezarla gitti, bir hayli aldktan sonra; engi bann altna alarak yatp uyudu. O srada Hz: mer'e (r.a.) de bir uyku geldi uyudu. Ryasnda bir ses ona:

39 ' "Ey mer, kulumuzu ihtiyatan kurtar, mezarlkta bir kulumuz var, beytlmaldan yedi yz dinar alarak gtrp ona ver, ona: "Bunu al harca bitince yine buraya gel, de." dedi. Hz. mer bu sesin heybetinden srayp kalkarak doruca mezarla gitti arad tarad lkin ihtiyar algcdan baka kimse yoktu, ihtiyar algcnn has bir kul olabileceine ihtimal vermeyerek, mezarl yeniden dolat fakat baka kimseye rastlamad. Bunun zerine kendi kendine: "Bana mbarek ve makbul bir kul diye sylendi, nasl olur da ihtiyar bir algc Allah'n (c.c.) has kullarndan olur." diye dnd. Yeniden mezarl batan baa dolat fakat baka kimse yoktu. Gelip algcnn yan bana oturdu. algc uyanp da Hz. mer'i (ra) grnce ard. Bir an nce oradan uzaklamak isteyince Hz. mer (ra): "Benden kama ben sana Allah'n emriyle u kadar, para getirdim. Bunlar harca bitince yine gel." dedi, ve paray algcya verdi. algc ok utand btn bir mrn boa harcadna, heba ettiine piman oldu. engini yere vurup paralad alayp inleyerek Allah'a yalvard. kretti. Ebucehil'in inad Bir gn Ebucehil elinde saklad ta paralaryla Resulullah'a (s.a.v) sordu: "Madem Peygamber olduunu sylyorsun, bil bakalm benim elimde ne var dedi." 40 Resulullah (s.a.v): "Ben mi syleyeyim yoksa avucunda sakladklarn m benim hak peygamber olduumu sylesinler." deyince Ebucehil: "ikincisi daha iyi, avucumdakiler konusun." dedi. Resulullah bunun zerine: "Allah (c.c.) bundan daha tesine de kadirdir." der demez, talar ahadet getirmeye, Hz. Muhammed (s.a.v)'in peygamber olduunu sylemeye baladlar. Bunun zerine Ebucehil talar hiddetle yere frlatt. Ebucehil ve Ebubekir (r.a.) Ebucehil bir gn Peygamber Efendimize (s.a.v): "Beni Haimde senden daha irkin suratl biri gelmemitir." dedi. Peygamber Efendimiz (s.a.v): "Her ne kadar haddini atnsa da yine de doru syledin." dedi. Biraz sonra Ebubekir (ra) Peygamber (s.a.v) efendimizin yanna gelince: "Ey gne yzl Resul senden daha gzel daha parlak bir yz grmedim." dedi. Efendimiz bunun zerine (s.a.v): "Ey aziz dost, ey deersiz dnya kaydndan kurtulan doru syledin." dedi. 41 Orada bulunanlar bu durum karsnda arp: "Ey Ulu Peygamber (s.a.v) bu ikisi de birbirine zt eyler sylediler, sen her ikisine de "doru syledin" dedin bunun sebebi nedir?" diye sordular. Peygamber efendimiz (s.a.v.) "Ben Allah'n cilalad bir ayna gibiyim, bana bakan kendini grr." buyurdu. Hz. Salih'in Devesi O zalim kavim Hz. Salih'in devesini kesince Salih Peygamber: "Madem sz dinlemediniz bu kt ii yaptnz o hlde Allah'n (c.c.) azabn bekleyin. gn sonra Allah'n (c.c.) azab gelecek, o azabn almeti var. ilk gnlerde yzleriniz sararacak, ikinci gn kzaracak. nc gn ise

yzleriniz tamamyla kararacak. O zaman Allah'n (c.c.) azab yetiecek. Eer bunun delilini istiyorsanz devenin yavrusunu kovalayn eer yakalayabilirseniz, azaptan kurtulursunuz, yok yakalayamazsanz vaktinize hazr olun." dedi. Bu sz duyanlar av kpekleri gibi deve yavrusunun peine dtler. Fakat hibiri o yavruya yetiemedi. Deve yavrusu dalar arasnda kaybolup gitti. Bunun zerine Salih Peygamber: "Grdnz m olan Allah'n (c.c.) azabnn nne kimse geemez." dedi. Ve o kavim o zaman zarfnda Allah'n (c.c.) gnderdii azaptan helak oldu . 42 Nahivciyle Gemicinin Hikyesi Bir nahiv limi gemiye binmi gidiyordu. Gemiciye sordu: "Ey gemici nahiv bilir misin?" Gemici: "Hayr bilmiyorum." dedi. lim glerek: "Desene mrnn yars boa gitti." dedi. Gemici bu sze kzd fakat sesini karmad. Aradan zaman geince frtna balad gemi bir girdabn ortasnda kald. Gemici Alime seslendi: "Muhterem efendim yzme bilir misin?" Nahiv limi korkudan bzld yerden cevap verdi. "Ne gezer, ben yzme bilmem." dedi. Gemici keyifle bard: "Yazk desene mrnn tamam hie gitti. nk gemi bu girdaptan kurtulamaz, batacak." dedi. Bedevi'nin Armaan Zamann birinde cmertlii dillere destan bir halife vard. O kadar cmertti ki yapt ba ve ihsanlarn haddi hesab yoktu. Bu halifenin devrinde son derece fakir bir bedevi" bir lde karsyla birlikte yayordu. Bir gn kars fakirlikten usanp ikyete balad. Dnyay adama zindan etti. Adam kadna diller dkt nasihatler etti, sabrn faziletlerini 43 anlatt fakat nafile kadn dinlemedi, sonunda da alayp gzya dkmeye balad. Bunun zerine adam dayanamad. "Alamay brak bir are biliyorsan onu syle." dedi. Kadn frsatn yakalamt biraz daha alayp nazlandktan sonra: "Halifeye git derdini anlat o sana ihsanda bulunur, nk halife ihsanda nisan bulutunu gemitir fakir fukarann mit kapsdr." dedi. Adam: "Yahu hatun iyi diyorsun da koskoca halifenin huzuruna eli bo varlr m, benim gtrecek bir hediyem yok ne gtreyim, o kutlu kiinin huzuruna nasl varaym?" dedi. Kadn: "Sen halifeye bir testi yamur suyu gtr, nk tatl su ok deerlidir. Halifenin suyu kim bilir nasl ac ve iilmez bir sudur." dedi. Bu i adamn da aklna yatt ertesi gn bir testi suyu alarak yollara dt, gnlerce gittikten sonra nihayet halifenin sarayna vard. Halifenin mihmandarlar adam karlayp gler yzle tatl szler syleyerek saraya aldlar. Halifenin saray Dicle nehrinin kysndayd. Adam testideki suyu halifeye sundu, sonra getirdii o suyu ve ve bitiremedi. Halife suyu teekkr ederek ald. Testiyi altnla doldurarak adama geri verdi. Adamlarna: "l yolu uzundur bu zavall adam Dicle yoluyla, gemiyle gnderin." diye tembihledi. 44 Halifenin adamlar bedeviyi gemiye bindirmek zere Dicle'nin kenarna gtrdler. Bedevi grl grl akan tatl sulu Dicle'yi grnce mahcup oldu. Halifenin bu ihsan karsnda hayretler iinde kald. Bir Kazvinlinin Hikyesi Rivayetiler yle rivayet ederler. Kazvinlinin biri bir gn vcuduna bir aslan resmi dvdrmek ister ve telkaka (dvmeciye) gider. "Usta, der, bana bir dvme yap, fakat canm actma." Telkak sorar: "Ne resmi istersin sana ne dveyim?" der.

Adam: "Talihim aslandr onun iin bana bir aslan resmi dv, |fakat dikkat et bu ii adam akll yap" der. Telkak sorar: "Vcudunun neresine yapaym aslan resmini?" Kazvinli: "ki omzumun arasna." der. Dvmeci ineleri alp ie koyulur. Adamn can acmaya balar. Adam feryat eder: "Aman usta beni ldrdn ne yapyorsun." diye barr. Usta: "Aslan resmi yap dedin ya onu yapyorum." der. Kazvinli sorar: "Neresinden baladn?" 45 Usta: "Kuyruundan." diye cevap verince: ' Kazvinli: "Aman iki gzm canm ustacm, brak kuyruu aslann kuyruunu yapacaksn diye kuyruk sokumum szlad. Canm burnuma geldi. Aslan varsn kuyruksuz olsun. ; iime fenalk geldi acdan nerdeyse baylacam." der. Usta bunun zerine aslann baka bir tarafn yapmak \ zere ineleri batrmaya balad. Kazvinli feryada balad. "imdi aslann neresini iziyorsun?" Usta: "Kulan iziyorum." dedi. Kazvinli can acsyla bard: "Brak ustacm Allah akna varsn aslan kulaksz olsun, canm ok acd." dedi. : Usta bu defa aslann baka bir yerini izmeye balad. Kazvinli yine feryat etti: "Bu defa aslann neresini dvyorsun?" dedi. Usta: "Azizim imdi aslann karnn yapmaya alyorum.", dedi. Bunun zerine Kazvinli: "Aman ok fena acd canm, brak ineleri batrma varsn aslan karnsz olsun, karn eksik olsun aslann." deyince: Usta sinirlenerek ineleri yere att. 46 "Bu benim bama gelen, bu lemde hi kimsenin bana gelmemitir. Hi kuyruksuz, basz, kulaksz ve karnsz aslan olur mu? Byle bir aslan kim grm?" diye ii brakt. Ava giden Aslan Kurt ve Tilkinin Hikyesi (Aslan Pay) Bir gn bir aslan, bir kurt ve bir tilki birlikte avlanmak zere szleerek dalarda dolamaya baladlar. Birbirlerine yardm edecek bylece bol bol av hayvan yakalayacaklard. Geri bu i aslann arna gidiyor, onlarla avlanmaktan utanyordu lkin sabrediyordu. birden dolaarak uzun sre avlandlar, derken bir yaban kz, bir da keisi bir de semiz tavan avladlar. Dolaarak bir su bana geldiler, uzun sre dolam yorulmulard. Oturdular. Aslan: "Ey kurt bu avladmz hayvanlar adaletli bir ekilde paylatr, adaleti yeniden ihya et." dedi. Kurt kalkt kendinden son derece emin admlarla yrd: Yaban kzn ald aslann nne brakt: "Efendimiz, dedi. Siz bizim efendimizsiniz ayrca yaban kz de byk ve iri siz de; onun iin yaban kz sizin hakknz. 47 Kei orta boyda ve orta irilikte onun iin o da bana der onu da ben alyorum. En kmz tilki olduuna gre tavan da onun hakkdr." dedi. Bu paylatrma karsnda aslan kzarak kkredi. "Ey kurt ben iyice anlamadm bir daha syle bakaym, ne dedin? Ey kendini bilmez eek yakla bakalm." dedi. ve bir pene vurarak kurdu paralad. Tilkiye dnd. "Ey tilki bu avlar sen adaletli bir ekilde paylatr." dedi. Tilki nce aslann nnde secde etti; sonra: "Bu semiz kz siz efendimizin kuluk yemei bunu kuluk vakti yersiniz.

Kei, siz byk kralmzn le yemei iin gzel bir yahni olur, onu da le vakti yersiniz. Tavana gelince; o da size akam yemei olur onu akam afiyetle yersiniz." dedi. Aslan sevinerek haykrd: "Ey tilki ok adil davrandn ok gzel bir ekilde pay etme iini hallettin. Syle bakalm bylesine gzel payet-meyi kimden rendin?" dedi. Tilki fark ettirmeden her ihtimale kar birka adm uzaklat sonra kurnaz kurnaz glerek cevap verdi. "Kurdun bana gelenlerden." dedi. ;' 48 Sevgilinin cevab Bir gn bir ak sevgilisinin kapsna gidip kapy alnca sevgili ierden seslendi. "Kapy kim alyor, kim o!" Ak cevap verdi: "Ey yce sevgili kapna gelen benim, ben zavall sadk klen." dedi. Sevgili kzarak bard. "ekil git kapmdan sen daha olgunlamamsn bu sofrada hamlara yer yok, bu ev kk iki kii smaz." dedi. Zavall adam aresiz oradan ayrld tam bir yl o sevgilinin ayrlyla yanp dolat kavrulup piti. Bir sene sonra sevgilinin kapsna geldi kapy ald. Sevgili ierden seslendi. "Kimdir o, kim kapm alyor?" aresiz ak perian bir hlde cevap verdi: "Ey cana can katan sevgili ey bir bakyla binlerce a-I perian eden, gnlm alan sensin." dedi. Sevgili seslendi: "Madem ki sen bensin ey ben gel ieriye, gnl evi [dardr oraya iki kii smaz." dedi. 49 Sofinin yeri Padiahlar meclisinde; sol tarafta yiitler, bahadrlar, kahramanlar oturur; nk kalp vcudun sol tarafnda bulunur. Defterdarlar, hesap'memurlar, katipler, air ve edipler padiahn sanda yer alrlar, zira yaz yazmak ve i yapmak sa elin iidir. Sofilere padiahlar karlarnda yer verirler. nk onlar can aynasdr, ayna da insann karsnda olmaldr. Hz. Yusuf'a Uygun Hediye Bir dostu Hz. Yusuf'u ziyarete geldi bir gn oturup konutular. Hz. Yusuf bandan geenleri, kuyuda iken ektikleri skntlar dile getirdi. Uzun sre konuup dertletiler. Konumann sonunda.Hz. Yusuf misafirine: "Syle bakalm bana ne hediye getirdin, zira dostun evine eli bo gidilmez." dedi. Misafir zle skla zr beyan etti: "Sana getirmek iin her neye baktysam, hibirini beenemedim, lyk grmedim. Bir altn zerresi alnp altn madenine, bir damlack su okyanusa hediye gtrlr m? Sana gnlm ve canm hediye olarak getirsem bile Hindistan'a baharat satmaya gtrm gibi olurum. Senin gzelliine lyk bir hediye bulmam ok zor oldu fakat sonunda sana bir ayna getirmeye karar verdim, 50 ona baktka gne gibi parlayan gzel yzn grr, sevinir, beni hatrlarsn." dedi ve getirdii aynay kararak Hz. Yusuf'a sundu. Hz. Yusuf bu hediyeye ok sevindi. Varln aynas yokluktur, ahmak deilsen yokluu tercih et. Sarn Hasta Ziyareti Bir gn anlayl yol, yordam, hl hatr bilen bir zat bir sara: "Komun hasta" diye haber verdi. Bunun zerine sar dnd ve kendi kendine: "Bu sar kulaklarla komumun szn anlamam mmkn deil, fakat yine de gitmek lzm gitmezsem olmaz." diye dnd. Sonra kendi kendine yle dedi:

"Hastay ziyarete giderim ona: "Ey benim sevgili dostum naslsn?" derim o zaman elbetteki "iyiyim yahut da houm krler olsun" diye cevap verecek. Ondan sonra: "Ne orbas yedin?" diye sorarm. O da: "Mercimek orbas." diye cevap verecek o zaman ben de: "Afiyet olsun, dedikten sonra hekimlerden kim geliyor, seni kim tedavi ediyor?" diye sorarm. O: "Filan hekim." deyince: "O hekimin aya ok uurludur, o ok usta bir tabiptir o geldi mi iin yolunda demektir. Biz de onu denedik 51 neye elini srerse, kimi tedavi ederse onun ii tamam demektir." derim. Sar kafasnda sorular ve cevaplar kurarak komusunu ziyarete gitti; selm verdi: "Naslsn komum?" diye sordu. Komusu inleyerek: "lyorum." dedi. Sar daha nce dnd ve tasarlad gibi: "ok kr." deyince buna hastann can ok skld. "Bu ne biim komu, galiba benim ktlm dnyor." diye dnd. Tam bu srada: Sar devam etti: "Ne yedin?" diye sordu. Hasta kzgnlkla: "Zehir!" dedi. Sar sknetle: "Afiyet olsun." dedi. Bunun zerine hasta iyice sinirlendi, fakat sesini karmad, sar devam etti. "Tedavi iin hekimlerden kim geliyor?" dedi. Artk dayanamayan hasta: "Bamdan defolup git be adam, kim gelecek Azrail geliyor!" diye bard. Bunun zerine sar: "Ha o mu, onun aya ok uurludur, artk znty brak sevin, neelen." dedi. Artk hastann zntsnn snr yoktu, deta kahrol-mutu. 52 Sar, komuluk hakkn dedim, hasta komumun (hlini hatrn sordum diye sevinerek dar kt. Hasta bu srada: "Bu adam benim dmanmm, ktlm istiyormu, bugne kadar anlayamamm." diye dnyordu. Ebucehil'in olu iman edip mslman oldu, Hz. Nuh'un olu yanlp kfrde kald. Aradan Perde Kalknca inliler kendilerine gvenerek Rumlara kar vndller: "Resim sanatnda dnyada bizden daha stn yoktur." dediler. Buna karlk Rumlar da: "Hayr bu iddianz doru deildi, biz daha mahir kiileriz." dediler. Bu iddialar adil bir padiahn kulana gitti. Padiah: "Ben sizi imtihan edeceim, bakalm hanginizin dedii doru." dedi. inliler de Rum diyarnn ressamlar da hazrlandlar. inli ressamlar: "Bize bir oda verin, bir odada siz aln, her birimiz burada hnerlerimizi sergileyelim, iimiz bitince padiah gelsin baksn ve kimin daha stn olduuna karar versin." dediler. Kaplar kar karya iki odadan birini inli ressamlara dierini Rum diyarnn ressamlarna verdiler. 53 inliler padiahtan yz trl boya istediler. Padiah bunun zerine hazinesini at. inlilere her sabah hazineden boyalar verilmekte onlar da bu boyalarla eitli resimler ssler yapmaktayd. Rum ressamlar ise:

"Pas giderilmeden ne boya ie yarar ne de resim." diye dnyorlar ha bire her yeri cilalayp duruyorlard. Rum diyarnn ressamlar bu dnceyle gnlerce duvarlar cilalayp durdular. Sonunda her yer prl prl oldu. Gkyz gibi berrak bir hl ald. Nihayet inli ressamlar ilerini bitirdiler. Hepsi de yaptklarndan emindi ve yaptklar bu gzel iten dolay ok sevinliydiler. Padiaha haber verildi. Padiah gelerek nce inli ressamlarn resim yapp ssledikleri odaya girdi, resimleri grd, btn yaplanlar fevkalde eylerdi. inli ressamlarn yaptklarn beenerek taktir eden padiah buradan karak Rum diyarnn ressamlarnn bulunduklar odaya girdi. Bir Rum ressam inli ressamlarn resim yaptklar oday grmeye mani olan aradaki perdeyi kaldrd. inli ressamlarn yaptklar ssler ve resimler bu odann cilalanm duvarlarna yansd. O odada ne varsa burada da yle daha gzel ve daha parlak bir biimde grnmeye balad. Rum diyarnn ressamlarnn bulunduklar oda dille tarifi mmkn olmayan bir hldeydi ve bu haliyle inli ressamlarn odasndan binlerce defa daha gzeldi. Bylece Rum diyarnn ressamlar bu imtihan kazanm oldular. 54 Lokman ve Kleler Lokman efendisinin yanndayken dier kleler tarafndan olduka kskanlyordu. Bir gn efendisi klelerini baa meyve toplayp getirmeleri iin gnderdi. Kleler topladklar meyveleri yolda gelirken yiyip bitirdiler ve gelip efendilerine: "Btn meyveleri Lokman yedi." dediler. Efendisi Lokman'a kzd. Lokman efendisinin kzgnlnn sebebini aratrp anlaynca: "Efendim, dedi. Hepimize scak su iir ovaya inelim sen atl olarak biz de yaya olarak koalm. O zaman gerek ortaya kacak." dedi. Efendisi Lokman'n dediini yapt. Byk sahrada koup yorulan kleler yediklerini kusmaya baladlar. Bylece kimin yalanc olduu ortaya kt. Hz. mer'in Yangn Sndrmesi Hz. mer dneminde bir yangn kt bu o kadar iddetli bir yangnd ki ate talar bile kuru odun gibi rahatlkla yakyordu. Yangn ok bykt ve her an daha da byyordu. Yangn bydke byd; evleri, yaplar hatta kularn kanatlarn ve yuvalarn tututurmaya balad. Ksa bir srede alevler ehrin yarsn sard: Artk su kr etmiyordu. Halk atee kova kova su ve sirke dkyordu, fakat nafile. 55 Yangn sndremeyen halk mer'e komaktan baka are bulamad. "Ya halife yangn sndremiyoruz, bize yardm et." diye yalvardlar. Hazreti mer iin asln ve srrn biliyordu. "O yangn Allah'n (c.c.) almetlerindenir. Sizin cimrilik ateinizin bir ulesidir. Yangna su serpmeyi brakn cmertlik edip fakirlere, yoksullara yardm edin, yiyecek iecek datn, cimrilii brakn." dedi. Bunu duyan halk itiraza balad: "Biz cmert insanlarz fakirleri doyuruyor yoksullara yardmda yaryoruz." dediler. Bunun zerine Hz. mer (r.a.): "Siz det hline getirdiiniz iin yoksula yardm ediyorsunuz, Allah (c.c.) rzas iin deil. Sizin derdiniz, maksadnz, vnmek, gsteri yapmak. Yoksa siz Allah'n (c.c.) rzasn gzetmiyorsunuz. Bunu terk edin ki Rabbim* size merhamet etsin." buyurdu. D alemdeki atei su sndrr. Fakat ehvet atei kyamete kadar srp gider. Hz. Ali'nin Dmann ldrmemesi Allah'n (c.c.) aslan Hz. Ali (r.a.) bir sava esnasnda! dman olan bir yiidi yere ykp ldrmek zereyken, dman Hz. Ali'nin (r.a.) yzne tkrd. Bunun zerine-Hz. Ali dmann brakarak ayaa kalkt. 56 "Yr git seni ldrmekten vazgetim, serbestsin." dedi. Sava bu duruma at.

"Beni alt edip ldrmek zereyken neden vazgetin. Seni ne alkoydu?" diye sordu. Hz. Ali (r.a.) cevap verip yle dedi: "Ben seninle Allah (c.c.) yolunca ve Allah'n rzasn kazanmak iin savayordum ve onun iin seni ldrecektim. Sen yzme tkrnce kinlendim, sana kzdm; eer o an ldrseydim sana kzgnlmdan bunu yapm olacaktm. Yani seni Allah (c.c.) rzas iin deil de kendi nefsim iin ldrm olacaktm. Bu yzden seni serbest braktm." Bunu duyan adam, bu byk asalet ve incelik karsnda iman ederek mslmanlarn safna katld. 57 Mesnevi'nin kinci Cildinde Geen Hikyeler Ayardan halvet etmek gerek, yoldan deil. Krk baharda deil, kn ie yarar. Akili baka bir aklla btnleince nuru artar yol meydana kar. Kt dostla nsiyet belya bulamaktr. Kargalar gz mevsiminde otalarn kurdular m, blbller susup gizlenirler. Ruh ilimle, aklla dosttur, ruhun Arapayla Trkeyle ne ii var. Hayvan duygusu padiah grseydi, kzle eek de Allah' (c.c.) grrd. Gnl aynas saf ve pak bir hle gelince, sudan ve topraktan hari suretler grrsn. Grd Hayali Gerek Sanan Adam Hz. mer'in (r.a.) halifelii zamannda oru ay geldiinde birka kii bir dan tepesine kt. Hilli grmek istiyorlard. Daa kan bu insanlarn arasnda Hz. mer (r.a.) de vard. lerinden biri: "Ya mer ite hill, ben hilli gryorum." dedi. Hz. mer (r.a.) bunun zerine gkyzne daha dikkatlice bakt, fakat ay gremedi. Hilli grdn syleyen adama: "Sen hayal gryor olmalsn. Ellerini slatarak yzn svazla ondan sonra gk yzne bak." dedi. Adam denileni yapp gkyzne baknca ay gremedi. "Demin grdm ay imdi grnmez oldu." dedi. Ylancnn Duas Bir hrsz bir ylan oynatcsnn ylann ald.. Aptallndan ok deerli bir ey aldn sanyordu. Ylan hrsz zehirleyerek ldrd. 61 Ylanc da durmadan hrsz bulup ylann geri almak iin dua edip duruyordu. Nihayet bir gn ylann alan hrszn lsne rastlad. Ylann hrsz zehirleyip ldrdn anlaynca ylann bulmak iin ettii dualarn kabul edilmeyiine sevinerek Allah'a (c.c.) kretti. Nice dualar vardr ki ziyann, helak olmann bedduann ta kendisidir. Yce Rabbimiz onlar kereminden dolay kabul etmez. Lahavle Yiyen Eek Bir sofi seyahate kt, dnp dolarken yolu bir tekkeye urad gece orada misafir oldu. Binip dolat eeini ahra balayarak geip oturdu. Oradakilerle sohbete dald, zikir etti. Zikir sona erince yemek ikram edildiinde sofi hayvann hatrlad. Hizmetiye: "Ahra git hayvanma saman ve arpa ver, hayvan a kalmasn." dedi. Hizmeti ban sallayarak: "Lahavle, bunu sylemeye ne lzum var bu benim asli grevim, her zaman yaptm bir i." dedi. Sofi: "nce arpay slat nk eek karttr, dileri salam deil." dedi. Hizmeti: "Lahavle, bana bunu sylemenize gerek yok, ben bu ilerin ustasym." dedi. 62 Sofi: "nce eein semerini indirip srtna ila koy yaralar iyilesin." dedi. Hizmeti: "Lahavle, bu ne biim sz elbette bunun en iyi ekilde nasl yaplacan ben bilirim." dedi.

Sofi: "Eein yerini spr ta toprak kalmasn, eer yeri slaksa kuru toprak ser, dedi. Hizmeti buna da bir "lahavle" ekerek cevap verdi. Hasl sofi her ne dediyse Hizmeti bir "lahavle" ekerek o ii en iyi kendisinin bildiini ve en gzel ekilde yapacan syledi. Kalkp gitti fakat ahra uramad. Arkadalarnn yanna giderek sofinin syledikleriyle alay edip gld. Sofi yatp uyuyunca gece ryasnda hep eei grd. Eei bazen kurt paralyor, bazen de yolda giderken bir kuyuya yahut da bir ukura dyordu. Sofi sabaha kadar bu kt ryalarla urat durdu. Fakat yapacak bir ey yoktu. Sofinin eei ok kt bir durumdayd bu srada. Zavall eein palan ters dnm ta toprak iinde a susuz yatyordu. Sabah olunca hizmeti geldi, eein palann dzeltti, birka sopa indirdi, eek can acsyla srayp kalkt. Sofi eee binip kervana katld biraz sonra eek takatsizlikle yz st dmeye balad. Herkes eei hasta sand. "Ey sofi! Hani sen dn bu eek byle iyidir yle iyidir diyordun, buna ne oldu da byle oldu?" dediler. 63 Sofi durumu anlamt: "Sormayn dostlar, dedi. Geceleyin sabaha kadar "lahavle" yiyen eein hli byle olur. Geceleyin eek "lahavle" tespihi ekerse gndz de byle secde eder." dedi. nsanlarn ou insan yiyicidir. Onlarn selm vermelerine bakp aldanma. Yabanc senin topraktan olan bedenindir, senin gama, eleme dmen onun yzndendir. Miski tene srme gnle sr, misk en yce olan Rabbin addr. Padiahn Doan ve Kocakar Bir padiahn gzel ve bakml bir doan kuu vard. Bir gn bu ku serkelik edip kat bir kocakarnn adrna girdi. Kocakar bu srada un eliyordu. Doan tutup balad, kanatlarn ve trnaklarn kesti. "Ehli olmayanlarn eline dmsn sana iyi bakamamlar, kanatlarn da trnaklarn da ok uzam." dedi. Doan yesin diye nne saman koydu. "Anacn sana ne gzel bakp seni besleyecek." dedi. te cahilin sevgisi byledir, cahil yolda daima arpk, daima yampiri yrr. Helvac ocuk Cmertliiyle tannm bir eyh vard. Bu yzden bir trl bortan kurtulmazd. 64 eyh yllarca bulduunu datt, bundan dolay da borcu arttka artt, nihayet drt yz dinara ykseldi. Bir gn eyh hastaland leceini anlayan alacakllar bana toplandlar. eyhe kt kt bakyor, onun hakknda fena fena eyler dnyorlard. O srada helva satan bir ocuk sokaktan geiyordu. eyh hizmetisine: "Git u ocuktan helvann tamamn satn al da bu alacakllar yesin, hi olmazsa bir sre gnlleri ho olsun." dedi. Hizmeti kp helvac ocuu ard, helvay yarm dinara satn ald, getirip eyhin borlularna ikram etti. Borlular helvay yiyip bitirdiler. Helvac ocuk bo tepsiyi eline ald ve cetini istedi. lmek zere olan eyh: "Ben zavall ve lmek zere olan bir adamm bende para ne arar." dedi. Bunu duyan helvac ocuk alayp inlemeye, feryada balad. Alacakllarn buna iyice canlar skld ileri geri sylenmeye baladlar. ocuk ta ikindi vaktine kadar alayp durdu. eyh bu srada gzlerini yummu ocua hi bakmyordu. ikindi vaktinde bir hizmeti elinde bir tabak ieriye girdi taba eyhin nne brakt. eyh hizmetiye taba alacakllarna vermesini syledi. Hizmeti taba alacakllarn nne koydu. Taban rtsn atklarnda herkes hayretler iinde kald. Zira tabakta -eyhin borcu olan-drt yz dinar vard. Taban bir kenarnda da kada sarl 65 yarm dinar vard. O yarm dinar da helvac ocuun parasyd.

Bu duruma aran alacakllar, utandlar eyh hakkndaki kt szlerine ve yanl zanlarndan dolay piman oldular. eyhin ellerine sarldlar: "Ey ulu kii bu iin srr, hikmeti nedir anlat bize." dediler. Bunun zerine eyh: "Ey insanlar bunun srr udur. Ben bunu Allah'tan (c.c.) diledim. Cenab Allah (c.c.) bana doru yolu gsterdi. O parann gelmesi ocuun alamasna balyd. Helvac ocuk alamasayd rahmet denizi comazd." dedi. Ey karde, ocuk, senin cisim ocuundur. yi bil ki muradna erebilmen de alamana baldr. Zahidim. Cevab Durmadan alayp inleyen ve Allah (c.c.) iin gzya dken bir zahide bir dostu: "Bu kadar fazla alayp durma ki gzn bozulmasn." dedi. Zahit dnmeden cevap verdi: "Bu iin iki yn var. Gz ya grr yahut da gremez. Gz eer Allah'n (c.c.) nurunu grrse artk gam deil. nk Allah'a ulamak, O'nun rzasn kazanmak iin iki gzden olmak ok deersiz bir eydir. Yok eer bu gzler eer Allah'n (c.c.) nurunu gremeyecekse byle gzlerin grmesindense kr olmas daha evldr." dedi. 66 Kylnn Hli Kylnn biri kzn ahra balamt. Gece bir aslan gelip kz yedi, kzn yerine yatt. Kyl karanlkta ahra girip aslann orasn burasn tutup pervaszca okamaya balad. Bunun zerine aslan: "Eer aydnlk olsayd beni pervaszca okayan bu zavallnn d patlar, yrei kan kesilirdi. Fakat o imdi pervaszca beni okuyor nk beni kz sanyor." diye dnd. Sofilerin Hali Dnyada tamahsz sofi az bulunur. Bundan dolay sofi hayli hor ve hakirdir. Ancak Allah'n (c.c.) nuruyla doyan ve dilenme zilletinden kurtulan sofi bundan mstesnadr. Fakat sofilerin binde biri bu eit sofilerdendir, dierleri de bunun sayesinde yaarlar. Her Berfet - Eek Gitti Sofinin biri gelerek bir tekkeye misafir oldu. Eeini gtrp ahra balad yemini suyunu kendi eliyle verdi. O tekkede bulunan sofiler yoksul kimselerdi. Toplanp aralarnda konutular, misafire ikram etmek gerekti, kendileri de at. Neticede eei satmaya karar verdiler. Hemen eei satp yiyecek aldlar, mumlar yaktlar. "Tekkede 67 bu gece yemek var, sema var!" diye ortala bir velvele dt. Yemek yendi sema balad sofiler cotuka cotular Semann en heyecanl yerinde algc "Her berfet - Eek gitti-" diye bir name tutturdu. Derviler de buna uyarak hep bir azdan "Her berfet" diye syleyip oynamaya baladlar. Bu name eein sahibi olan o sofinin de houna gitti. Herkesten daha fazla el rpyor ve "Her berfet, Her berfet, Ey puser her berfet - Ey oul eek gitti- diyordu." Gece yarsndan sonra sema bitti sofiler birer ikier dalp gittiler. Sabahleyin o soficik kalkt eyalarn toplad eeine ykleyip yola koyulacakt. Ahra gidince eei yerinde bulamad. nce "Belki hizmeti suya gtrmtr." diye dnd. Bir mddet bekledi. Hizmeti gelince ona eeini sordu. Hizmeti: "Eek satld. Eei satp akamki ziyafeti tertip ettiler." dedi. Sofi kzd: "Siz kimin maln kime satyorsunuz, bu ne adaletsizlik byle ey olur mu? Neden bana haber vermedin?" diye kt. Hizmeti boynunu bkt. "Bana kzmayn efendim. Size haber vermek zere gelince baktm ki siz herkesten ok "Her berfet - Eek gitti" diye baryorsunuz. O zaman siz biliyorsunuz, haberiniz vardr diye dndm ve sylemekten vazgetim." dedi. Bu cevap karsnda sofi syleyecek sz bulamad. 68

Anasn ldren Kii Adamn biri bir gn anasn hanerleyerek ldrd. Bunun zerine halk bana toplanp onu azarlamaya: "Anan niin ldrdn, ne hayrsz evltsn!" demeye baladlar. Adam cevap verdi: "Anam ok irkin bir i yapt onun iin ldrdm, gnahn toprak rtsn." dedi. Bunun zerine: "Anneni ldreceine ona musallat olan adam ldrseydin, anan neden ldrdn?" dediler. Adam: "Her gn baka birini ldreceime sadece bir kiiyi ldrdm." dedi. "Ktln kaynan kuruttum" demek istedi. Bil ki o kt huylu ana, fesad her tarafta ak olan nefsindir. Klenin Akl Klenin biri bir gn efendisine kzp kinlendi. Ona zarar vermek iin damdan atlayp kendini ldrd. Allah seni irkin yarattysa bile kendine gel de hem yz hem de huyu irkin olma!.. 69 iki Kle Bir gn padiah iki tane kle satn ald. Klelerden biri ok temiz yzl inci dili biriydi, nefesi gl gibi kokuyordu. Dieri olduka irkindi, dileri rm az kokuyordu. Padiah o gzel yzl kleye ihsanlarda bulunarak onu hamama gnderdi. Dileri rm az kokan kleyi yanna ard. Kendini ok beendiini fakat arkadann kendisi hakknda ok kt eyler sylediini belirterek, onun da arkadann kt huylarn sylemesini istedi. Fakat kle arkadana toz kondurmad hep onu vc szler syledi. Padiah ne yaptysa bir trl o kleye arkada hakknda kt bir sz syletemedi. Nihayet ikinci kle hamamdan geldi. Padiah onu da snamak iin huzuruna ard, onu vc szler syledi: "Shhatlar olsun ne kadar zarif ve ltif olmusun. Keke br klenin sayp dkt kt huylarn da olmasa ne olurdu." dedi ve onu da dier kle gibi denemek istedi. Bunun zerine kle kzd, kprd ve arkada hakknda kt eyler sayp dkmeye balad. Biraz konutuktan, arkadann ktlklerinden bahsettikten sonra padiah onu susturdu: "Yeter artk ikinizin de zn, asln anladm, onun az kokuyor, senin ise iin kokmu, bundan sonra sen o doru szl ve gzel huylu klenin emrindesin haydi git." dedi. Gzel ve iyi yz, kt huyla birlikte olursa bir kalp aka bile etmez. 70 Padiahn Doan Padiahn doan uarken bir gn yolunu kaybetti, baykularn mekn olan bir viraneye girdi. Baykular "Doan bizi yerimizden yurdumuzdan kovup buraya yerlemek iin geldi." diyerek byk bir korkuya kapldlar. Hepsi doann bana erek kanatlarn, tylerini ekitirmeye baladlar. Baykularn bu hareketine can sklan doan: "Kendinize gelin. Benim bir tek tym kopsa padiah bu bayku yuvasnn kkn kazr." dedi. Susuz Adamn Hli Bir rman kenarnda ok yksek bir duvar vard, o duvarn stnde susuz bir adam duruyordu. Suya yetimesine duvar mani oluyordu. Zavall adam su iin, sudan km balk gibi rpnp duruyordu. Birden aklna geldi duvardan bir kerpi kopararak suya att. Suyun sesi kulana ok tatl ve ho geldi. Suyun tatl sesi adamn kulana bir sevgili sesi gibi tatl geldi adam sarho etti. Bunun zerine adam duvardan talar, kerpiler kopararak suya atmaya balad. Bunun zerine su adama seslendi: "Ey adam bana niin ta atyorsun, bundan sana ne fayda var?" dedi. 71 Adam yank bir sesle cevap verdi:

"Ey su bu iin bana iki faydas var onun iin bu iten vazgemem, birinci faydas suyun sesi susuzun kulana en gzel bir musiki gibi gelir, ikincisi de kopardm her ta, her kerpi duvar biraz daha alaltp, beni suya yaklatryor." dedi. Yolun Kenarna Diken Eken Adam Adamn biri bir yolun kenarna dikenler ekti. Dikenler byyp geliince yoldan geenleri rahatsz etmeye balad. Gelip geenler: "Bu dikenleri sk, insanlar rahatsz etmesinler." demeye baladlar. Fakat adam bunlar duyuyor fakat aldrmyordu. Bir gn Allah'n bir velisi ona: "Mutlaka bu dikenleri sk." dedi. Adam itiraz etmedi: "Evet mutlaka bir gn skerim." dedi. Adam ha bire yarn yarn dedike dikenler byyp kuvvetleniyordu. Veli adama: "Ey vaadinde durmayan adam, sk u dikenleri bu ii srncemede brakma." dedi. Adam: "Babacm, bir hayli gn var, bugn olmazsa yarn, bir gn mutlaka bu ii yapacam." dedi. 72 Allah'n (c.c.) velisi bunun zerine u szleri syledi: "Sen, hep yarn diyerek bu ii erteliyorsun; fakat unu bil ki her geen gn o dikenler byyp gleniyor, dikenleri skecek olan sen ise g kuvvet kaybediyorsun dikenler gn getike genleiyor sense ihtiyarlyorsun." dedi. Cmertlik, ehvetleri lezzetleri terk etmektir. Da vardr sesi iki misli aksettirir, da vardr sesi yz misli aksettirir. Adam ve Su Su pis bir adama: "Ey pis adam ko bana gel ki seni temizleyeyim." dedi. Pis adam: "Sudan utanyorum." dedi. Su bunun zerine: "Eer utanrsan nasl temizleneceksin, bu pislik benim dmda nasl temizlenir." dedi. Gnl ten havuzunda amura buland, ama ten gnl havuzunda temizlendi. Ten deniziyle gnl denizi birbirine bitiiktir, fakat aralarnda bir berzah -bir aralk- vardr, birbirlerine kavumazlar. 73 Znnun'u Msrnin Tmarhaneye Dmesi Znnun'u Msrinin bana bir hl geldi. Bu hl onda yeni yeni cokunluklar, yeni yeni cezbeler meydana getirmekteydi. Bunu anlamayan gafiller ondan rahatsz oldular. Nihayet Znnun'u tmarhaneye attlar. Bunu duyan dostlar onu ziyarete gittiler. Znnun onlara bard: "Siz kimsiniz, neden geldiniz?" dedi. Onlar sknetle cevap verdiler: "Biz senin dostlarnz, buraya hlini, hatrn sormak iin geldik." dediler. Znnun bunun zerine, onlara saldrd, zerlerine ta, toprak atmaya onlara sopa sallamaya balad. Her biri korkusundan bir yana kat bunun zerine Znnun bir kenarda durup glmeye balad. "Neden byle kap her biriniz bir keye sndnz. Hani dostlarmdnz. Dostun eziyeti dosta ar gelir mi, dostluun almeti dosttan gelen zorlua katlanmak deil midir.?" dedi. Kalpte her an baka baka eyler ba gsterir insan bazen eytanlar, bazen melekleir, bazen tuzak kesilir, bazen de yrtc hayvan. nci nedir ki? Bir katrede gizlenmi bir deniz, bir zerreye snm gne. Madem ki hrszlk ediyorsun bari ltif bir inciyi al, madem ki hamallk ediyorsun bari deerli bir yk ta. eyh ile Padiah Bir padiah bir eyhe bir gn: "Benden bir ey dile." dedi. eyh cevap verdi: "Ey padiah bana bunu sylemekten utanmyor musun? Hele biraz daha yksel de yle konu. Benim iki klem var, onlar ok basit kimseler olduklar hlde her gn sana hkmederler, emrederler" dedi.

Padiah bundan dolay kzd: "Ey eyh bu szn hatal bir sz, kim bana emredebilir, o dediin kiiler kimlerdir, syle!" dedi. eyh glerek cevap verdi: "Sana emreden klelerimden biri kzgnlk, dieri ehvettir." dedi. Lokman Hekim ve Efendisi Lokman Hekim'in efendisi Lokman'a son derece gvenip onu severdi. Ne zaman nne bir yemek gelse nce onu Lokman'a takdim eder eer Lokman beenirse ondan sonra kendisi yerdi. Bir gn bu efendiye bir karpuz hediye geldi. Lokman' ararak karpuzdan bir dilim kesip kendi eliyle ona sundu. Lokman karpuzu byk bir itahla yedi. Bunu gren efendi ikinci bir dilimi de kesip verdi. Lokman bunu da nceki gibi yiyip bitirdi. Efendisi Lokman'n karpuzu ok sevdiini sand son dilime kadar kesip Lokman'a verdi. Son 74 75 bir dilim kalmt onu da kendisi yemek istedi dilimi azna gtrp srd, srmasyla azna zehir gibi bir tadn yaylmas bir oldu. Elindeki karpuzu bir kenara frlatp att, Lokman'a acyan gzlerle bakt: "Bylesine ac karpuzu nasl ylesine itahla yedin?" diye sordu. Lokman cevap verdi: "Efendim siz bana olan bunca iyilik ve ihsannz varken ben, bana ikram etiiniz eyi nasl reddedebilirdim." dedi. . Sevgiden tortulu, bulank sular, ar, duru bir hle gelir, sevgiden dertler ifa bulur. Sevgiden l dirilir, sevgiden padiahlar kul olur. Sevgi de bilgi neticesidir, noksan bilgi nereden sevgi douracak. inkarc Filozofun Bana Gelen inkarc filozofun biri giderken, bir mminin: "Benim gibi ihsanda ululukta emsalsiz olan Tek Allah'tan (c.c.) baka kim vardr ki suyu tekrar kaynana getirebilsin" ayetini okuduunu duydu. Duyduklarn inkar ederek: "Suyu klnkle biz kazp karrz. Belin ve kazmann darbeleriyle yerin dibinden kaynatrz." dedi. Filozof gece ryasnda aslan gibi bir adam grd adam filozofa bir tokat vurarak iki gzn kr etti: 76 "Ey kt insan, eer sylediklerin doruysa iki eme olan bu gz pnarlarn da kazma ile nurlandr." dedi. Filozof korkuyla srayarak uyand iki gznn kr olduunu grd. Ah vah etti. Fakat i iten gemiti. oban ve Hz. Musa (a.s) Musa (a.s) bir gn giderken bir obana rastlad. oban: "Ey kerem sahibi Allah'm neredesin ki sana kul kurban olaym; arn dikeyim san tarayaym. Elbiseni y-kyaym, bitlerini kraym... Yce Rabbim sana st ikram edeyim. Btn keilerim sana kurban olsun." deyip duruyordu. Hz. Musa (a.s): "Kiminle konuuyorsun?" dedi. oban: "Yeri g yaratan Allah'mla konuuyorum." dedi. Musa oban azarlad, yaptklarnn yanl olduunu Allah'a bu trl hitap etmenin doru olmadn syledi. oban yaptklarn piman olarak ban alp le doru komaya balad. Biraz sonra Hz. Musa'ya: "Kulumuzu bizden ayrdn. Biz sze, dile bakmayz, gnle, hle bakarz." diye vahiy geldi. Musa ln yolunu tutarak oban buldu ve mjdeyi verdi. 77 Azna Ylan Kaan Adam

Bir svari atna binmi gidiyordu, uyumakta olan bir adamn azna bir ylann katn grd, ylana mani olmak iin atn hzlca srd, fakat yetiemedi ylan uyuyan adamn azna kat. Svari uyuyan adam uyandrd birka topuz vurarak onu orada bulunan aalara doru kovalad. Aalarn altnda rk elmalar vard. Svari onlar yemesi iin adam zorlad. Adam yememek iin direndi yalvard yakard. Fakat nafile, svari stne hcum ederek o rk elmalar ona zorla yedirdi, sonra da atyla peine derek onu kovalamaya balad. Adam gnein sca altnda hem kouyor hem de beddualar ediyordu. Nihayet adam yoruldu. Midesi buland yediklerini karmaya balad. kardklar arasnda o koca siyah ylan grnce bu iin sebebini ve svarinin kendisine dman deil dost olduunu anlad. Yapt beddualardan piman olarak dualar etmeye balad. Eek sahibinden eeklii yznden kaar, hlbuki sahibi iyiliinden dolay onun peine der. Aynn Dostluu Bir ejderha bir ayy yakalamak zere sktrmt bu srada oradan geen bir er aynn feryatlarn duydu. Aynn yardmna kotu. Akln ve gcn kullanarak ejderhay yendi ayy kurtard. 78 Ay grd bu iyilik karsnda o babayiidin peini brakmad, tpk sadk bir kpek gibi onu takip etmeye balad. Bir gn yiit hastalanp yataa dt. Ay da banda [beklemeye balad. Oradan geen biri yiidin hlini sor-|du. Sonra da: "Bu aynn senin yannda ne ii var?" diye sordu. Yiit ejderha hikyesini anlatt. Adam: "Ahman dostluu dmanlktan beterdir, sen bu [ayya gvenme ne yapaca belli olmaz." dedi. Yiit: "Bunu kskanlndan sylyorsun, baksana zavall |hayvann sevgisine." dedi. Adam: "Ahman sevgisi aldatc bir sevgidir buna inanma!" |dediyse de dinletemedi. Yiit aydan vazgemedi. Bir mddet sonra yiit uyudu. Bir sinek gelip yiidin yzne kondu. Ay onu kovalad. Ay kovalad sinek geldi. Buna sinirlenen ay koca bir kaya parasn ald uyuyan yiidin yzne konan sinei ldrmek iin kayay frlatt. Kaya adamn yzn paralayp beynini datt. Bylece ay iyilik yapaym derken yiidi ldrd. Aptaln sevgisi, aynn sevgisidir; kini sevgidir, sevgisi kindir. 79 Kr Dilenci Kr adamn biri: "Ey insanlar bana acyn merhamet edin. Benim iki krlm var. u hlde bana iki kat acmanz lzm." diyordu. Bunu duyan adamn biri: "Krlnn birini gryoruz ikincisi nedir onu da syle bilelim." dedi. Kr bunun zerine dedi ki: "ikinci krlm sesimin irkin olmasdr. Ses irkinlii ve krlk iki kat krlktr. Sesimin irkinlii halk rahatsz etmekte, onlarn bana merhametini azaltmaktadr." dedi. Bunun zerine herkes ona acmaya balad. Deli ile Calinus Calinus bir gn talebelerine: "Bana falan ilac getirin ieceim." dedi. rencileri itirazda bulundular: "Efendim, dediler. O ila deliler iindir. Hlbuki siz Bir dhisiniz." Calinus: "Bugn bir deli nce yzme bakt, sonra bana gz krpt. Daha sonra da stm bam yrtt. O deli eer bende kendine benzer bir yn bulmasayd bana bunu yapmazd. Hi kimse kendi cinsinden olmayana musallat olmaz, iki kii birbirine satat m aralarnda mutlaka bir ortaklk aramak lzmdr." dedi. Karga ile Leylein Arkadalnn Sebebi Akll bir kii dedi ki:

"Bir gn yazda bir karga ile bir leylein birlikte utuklarn grp merak ettim ve bu arkadalklarnn srrn aramaya karar verdim. Yanlarna yaklanca her ikisinin de topal olduunu |hayretle grdm." dedi. Hz. Musa'ya Allah'n (c.c.) Hitab Cenab- Allah'tan (c.c.) Hz. Musa'ya (a.s) u hitap geldi: "Ya Musa hastalandm, niin beni sormaya gelmedin?" Bu hitap karsnda Hz. Musa (a.s) ard: "Yarabbi sen kusurlardan mnezzehsin bu hitabn srrn bana bildir." diye niyaz etti. Cenab- Rabbl alemin bunun zerine: "Benim has kullarmdan biri hastaland onu neden ziyaret etmedin?" buyurdu. Hz. Musa (a.s) bylece iin asln hitabn manasn anlad. 80 81 Bahvann Hilesi Bir bahvan bahesine tane hrszn girdiini grd. Bunlardan biri fakih, birisi bir erif, biri de sofuydu. de ayn ayarda hafif merep ve vefasz kimselerdi. Bahvan dnd. "Bunlarn yle birlikte tek bama baa kamam nce bunlar birbirinden ayraym." dedi. Bahvan nce Sofiden balad. "Eve git de bu arkadalar iin bir kilim, oturacak bir ey getir." dedi. Sofi ayrlnca dier ikisinin yanna vard, Fakihe: "Sen bir fakihsin, bizler, senin ilmin sayesinde dinimizi renip ona gre hareket ediyoruz. Bu da nl bir erif Peygamberin soyundan bir ehzade efendimiz. Bu pisboaz sofi de kim oluyor ki sizin gibi ulu kiilerle arkada olabiliyor. Onu savn gitsin sonra istediiniz kadar benim bahemde kalp yiyin iin." dedi. Bylece onlar kandrd. Sofi gelince iki arkada onu savdlar. Sofinin gittiini gren bahvan koca bir sopayla ardna dt: "Ey kpek sofi sen hangi cesaretle benim baheme giriyorsun? Hangi eyh, hangi pir sana yol gsterdi." diyerek sofiyi tenhada gzelce bir dvd, ban yard. Sofi giderken: "Benim sram geti, fakat sra o iki arkadamda siz de benim grdm grecek, yediimi yiyeceksiniz." diye sylendi. Bahvan sofiden kurtulunca, dier ikisinin yanna dnd. erife: 82 "Ey erif eve git, kuluk yemei iin piirttiim yufka ekmeklerini ve kzarttm kaz getirmelerini syle." dedi. erif gidince bahvan Fakihe: "Ey yce kii. Sen gngrm bir insansn her eyi grr anlarsn, o erifim diyen ne olduu bilinmezin doru syledii nereden belli, onunki bo bir iddia, anasnn ne halt yediini kim bilir. Zaten birok ahmak aslsz olarak kendilerinin Hazreti Ali'nin ve Peygamberin (S.A.S.) soyundan olduunu iddia ederler." dedi. Daha birok szler syleyerek Fakih'i kandrd. Fakih, erifin ardndan giderek ona: "Ey eek buraya seni kim davet etti? Hrszlk sana Peygamber'den mi miras kald?" diyerek erife ok ac szler syledi. erif de gittikten sonra Bahvan Fakih'e dnd: "Ey utanmaz adam eli kesilesice balara girmek bakasnn maln talan etmek caiz midir, bunu nereden okudun?" diyerek Fakih'i gzelce bir dvp badan kovdu. eyh ile Mridi Bir eyhe yeni balanan bir mrit gnn birinde bir ev yaptrd. eyhi gelip evini grd ve o mridini imtihan etmek maksadyla sordu: "Ey yolda bu eve niin pencere atn?" dedi. Mrit: "Ik gelsin diye atm." diye cevap verdi. 83 Bunun zerine eyhi:

"Hayr yle deil, o grnrdeki sebebi, gerek sebep ise ezann duyulmas iindir." dedi. Kr Dilencinin Hli Mahallenin birinde bir kpek kr bir dilenciye saldrd. Dilenci kpein elinden bizar olup, kpee yalvarmaya balad. "Ey aslanlar aslan, dedi. Benim gibi zavall bir kr avlayp da ne yapacaksn. Senin erefli dostlarn llerde yaban eekleri avlyorlar, senin benim gibi bir zavallya saldrman reva m?" dedi. Kpek bile ilim renince azgnlktan kurtulur. Kpek bile arif olunca ashab- kehften olur. Delkak'n Cevab Delkak'a: "Neden bir fahieyle evlendin, bize syleseydin sana namuslu bir kz alrdk." dediler. Delkak bunun zerine yle dedi: "Tam dokuz tane namuslu temiz kadn aldm hepsi fahie oldu, derdimden, zntmden eridim bittim. Bunun iin bu ie yaramaz fahieyi aldm bakalm bunun sonu ne olacak? (*) Delkak Gazneli Mahmud'un devride yaayan ve Nasrettin Hoca gibi bir zattr. 84 Birok defalar akl snadm. Buncan sonra bir taria arayacak ve oraya delilik tohumu ekeceim." dedi. Toprak, su, yer ve kvlcmla ate bizimle her eyden habersiz, fakat Allah'la (c.c.) her eyden haberdardrlar. Bizim ise Hak'tan gayr bir eyden haberimiz var da Hak'tan haberimiz yok. Sarhoun cevab Bekinin biri gece yars bir yere urad. Duvarn dibinde bir adamn uyuduunu grd. Adam uyandrarak sorgu suale balad: "Hey sarho musun ne itin abuk syle?" dedi. Adam: "Testidekinden itim." dedi. Beki: "Syle testide ne var? diye sordu. Adam "itiim ey" dedi. Beki: "Bu gizli bir sz aka syle, ne itin, itiin ne?" diye sordu. Adam: "Testide gizli olan ey ite." dedi. Bu sorular ve cevaplar bir birine eklenip srdke bek-|i eek gibi amura saplanp kald. 85 Sarhoa: "Gel de bir ah de bakalm" dedi. Sarho sz sylerken "hu hu" dedi. Beki: "Ben sana "ah" de dedim, "hu" de demedim. Sen hu diyorsun" deyince Sarho: "Ben neeliyim, sen gamdan iki bklm olmusun "Ah, dertten ve gamdan ve zulmden olur bense neeliyim." Beki: "Hadi kalk zindana gel" dedi. Sarho gld: "Yr iine git beki, eer yrmeye takatim olsayd burda yatar mydm evime giderdim." dedi. Velinin Gence Nasihati Adamn biri bir ehire urad: "ehrinizde akll bir kimse yok mudur ki nasihat alaym?" diye sordu. "ehrimizde ulu bir kii var, o da kendini delilie vurmu, u sokakta ocuklarla oyun oynuyor." dediler. Gen adam, yryp oraya vard, sopasna at gibi binmi Veli'nin yanna yaklat: "Ey sopaya at gibi binen atl bir an iin atn bu tarafa sr."

86 Veli kendisine yaklat: "Ne syleyeceksen abuk syle, atm ok serketir, pek huysuzdur. abuk ol ki seni tepmesin. Ne soracaksan aka sor. Gen adam gnlndeki srr syleyemedi, ondan vazgeip Veli'yi alaya ald. "Bu sokakta oturan kadnlardan birini almak istiyorum. Benim gibi bir adama hangisi lyktr." dedi. Veli yle dedi: "Dnyada trl kadn vardr, ikisi zahmet biri mihnetten ibarettir." Biri daimf bir hazinedir onu alrsan tamamyla senin olur. kincinin yars senin olur, yars senden ayr kalr, ncs ise sana hi mal olmaz. Hadi yr, yolumdan ekil atm seni tepmesin. Yoksa bir dtn m bir daha (kalkamazsn." dedi. ve sopasn srp ocuklarn arasna otld. Gen adam pek bir ey anlamamt ona tekrar seslendi: "Gel de hi olmazsa unu gzelce bir anlat, bu bahsettiin eit kadn kimlerdir? Bir anlat dedi. Veli yine atn srerek onun yanna geldi. "Eer bakire alrsan tamamyla senin olur, gamdan kurtulursun. Yars senin olan duldur. Fakat hibir zaman sana mal olmayacak olan kadn ise ocuu olan kadndr. Eer kadnn ilk kocasndan ocuu olursa sevgisi de btn hatralar da oraya gider." dedikten sonra hay huy edip sopasn srerek ocuklarn yanna gidecekken adam tekrar seslenir. 87 "Ey padiah bir sorum kald. Ltfen ona da cevap ver ondan sonra git." dedi. Veli gelerek: "Ne istiyorsun abuk syle" dedi. Adam: "Ey Padiah bu kadar akla ve irfana sahip olduun hlde neden byle yapyor, kendini gizliyorsun?" dedi. Veli ona yle cevap verdi: "Beni bu ehre kad yapmak istediler, reddettim. Fakat are bulamadm, bu yzden kendimi gizliyorum. Akl ve irfan bir hazinedir. Hazinenin yerini ise ancak deli olan gsterir." dedi. Bahvan ve Kuru Aa Bahvan bahesinde bulunan kuru bir aac kesmek iin baltasyla oraya vard. Aa ona yalvard: "Yiidim ben susuz gnahsz bir aacm. Neden benim boynumu vuruyorsun?" dedi. Bahvan: "Sus! Bir de konuuyorsun kurumu olman su olarak yetmez mi?" Aa: "Ben doruyum eri deilim ki beni neden kesiyorsun?" dedi. Bahvan: "Kutlu bir ey olsaydn da keke eri br olsaydn, fakat ya olsaydn, yle olsaydn yerden suyu alr hayat 88 bulurdun. Senin tohumun ktym, asln bozukmu gzel bir aa olamamsn. Gzel bir aa dal kt bir aaca alansa, o gzellik o kt aacn tabiatn da gzelle-tirir kuru olduun iin senin yle bir ansn bile yok, sen kesilmeyi hakketmisin." dedi. Hrszn Ayak zi Bir gn bir adam, bir hrszn evine girdiini grnce onu kovalamaya balad. Bu kovalamaca bir hayli zaman srd. Adam kan ter iinde kald. Tam hrsz yakalayacakt ki birinin can havliyle kendisini: "abuk buraya gel yeti!" diye ardn duyup "Orada mutlaka daha kt bir durum var. Mutlaka ailemin ve ocuklarmn bana bir i geldi gelecek." diye dnerek sesin geldii tarafa kotu. Kendisini arann yanna varp: "Ne var ne oldu ki byle feryat edip beni aryorsun, | kt bir ey mi oldu." diye sordu: Adam heyecanla tella cevap verdi. "ite bak, dedi. Hrszn ayak izleri burada o alak I mahlk bu tarafa gitmi, zaman kaybetme ko peinden | yeti."

Beriki cevap verdi: "Bre ahmak sen neler syleyip duruyorsun ben hrszn kendisini yakalamak zereydim. Sen beni arnca vazgetim. Sen tutmu bana hrszn ayak izinden bahsediyorsun." dedi. 89 Mescid-i Drar Mnafklar bir mescit yaparak Peygamber Efendimize (s.a.s.) gelerek, onun gelip orada ibadet etmesi iin niyazda bulundular. Resulullah (s.a.v.) nce onlar kramayarak kabul etti. Fakat Cenab Rabbl Aleminin onlarn niyetlerini bildirmesi zerine bundan vazgeti ve orann yklmasn emretti. Aptal Hrsz Aptal hrszn biri bir eve girmeye kalkr, bin bir zahmetle girince bakar ki hrszlk iin girdii ev kendi eviymi. Ey souk, hareketlen ki snasn, sertlie al ki yumuayasm. Drt Hintli Drt hintli bir mescitte namaza durmular, ibadet ediyorlard. Bu srada mezzin ieriye girdi. Hintlilerden biri farknda olmadan konutu: "Ey mezzin ezan okudun mu yoksa vakit daha var m?" diyerek sordu. ikinci hintli: "Sus yahu konutun namazn bozuldu." dedi. ;, 90 nc hintli ikinci hintliye: "Sen onu knayacana kendine bak kendi derdine yan." dedi. Drdnc hintli: "Allah'a (c.c.) hamdolsun ki ben nz gibi kuyuya dmedim konuup namazm bozmadm." dedi. Bylece farknda olmadan drdnn de namaz bozulmu oldu. Ne mutlu o kiiye ki kendi aybn grr. Neden ldryorlarm Kan dkc Ouz Trkleri mallarn yamalamak zere bir kye girdiler. Kyn erafndan iki kiiyi yakalayp birini ldrmeye niyetlendiler. ldrmek iin ellerini ayaklarn baladlar. Adam feryat etti: "Ey Padiahlar, ey yce erler beni niin ldrmek istiyorsunuz gryorsunuz ki ben zavall zararsz ve yoksul bir insanm." dedi: Ouzlardan biri cevap verdi: "Biz seni arkadan korksun ve altnlar karsn diye ldrmek istiyoruz:" dedi. Adam: "O benden daha yoksul bir adamdr." dedi. Bunun |zerine Ouz: "Bize haber verdiler onun altn var." dedi. 91 Adam: "Madem ki bizden bir eyler umuyorsunuz evvel ^ ldrn ki ben korkup size altnlarn yerini gstereyim^' dedi. Merhamet sahibi Yce Rabbimiz (c.c.) Nuh ve Hud kavminin akbetini bize gsterdi. Biz korkalm ibret alalm diye onlar kahretti ya aksi olsayd vay hline. htiyarn ikyeti htiyarn biri bir doktora ikyet etti. "Dimam yorgun aklm yerinde deil." dedi. Doktor: "Akl zayfl ihtiyarlktandr." dedi. ihtiyar: "Gzlerim de kararyor." dedi. ^ Doktor: "ihtiyarlktandr." dedi. ihtiyar: "Srtm dehetli aryor." dedi. Doktor: "Zavall dostum ihtiyarlktan." dedi. ihtiyar adam: "Ne yersem yiyeyim bana dokunuyor, hazmedemiyorum." dedi. Doktor: "Mide zayfl da ihtiyarlktandr." dedi. htiyar: "Nefes alrken sknt ekiyorum, nefes darlm var." dedi. Doktor: "Nefes darl da ihtiyarln eseridir, ihtiyarlaynca insanda iki yz trl dert balar." dedi. ihtiyar kzarak bard: "Bre adam Allah (c.c.) "Her derdin bir derman var" dedii hlde neden papaan gibi ayn eyleri tekrarlayp

92 duruyorsun, sende ne akl var ne de bilgi nereden gelip sana attm!" dadi Doktor glerek cevap verdi: "Ey ya altm, ii bitmi dostum bu kzgnlk, bu hiddet de ihtiyarlktandr." dedi. Baba ile Olu ocuun biri babasnn tabutu nnde alayp duruyordu. "Baba, babacm seni yle dar yle elemli bir eve gtryorlar ki ne hli, ne de hasr var. Orada gece ne bir k var ne gndz bir dilim ekmek, ne yemek kokusu var, ne de yiyecekten bir eser var. Orada ne gzel bakml bir kap var, ne damnda bir yol var, ne de yaknnda dertleecek bir komu var. Amansz bir ev, dar bir yer, orada hlin nice olacak." deyip duruyordu. Gzlerinden yalar akyordu. O srada bunlar duyan babasnn elinden tutmu bir ocuk dayanamayarak konutu: "Babacm, bu adam bizim eve gtryorlar." dedi. Babas ocuuna kzd: "Aptal olma! dedi. Olan babasna direndi: "Baksana babacm ocuun sayd zelliklerin hepsi bizim evde var. Bizim evde; ne k var ne hasr, ne kilim, ne yiyecek ne iecek ne doru drst bir kap ne de komumuz var." dedi. 93 Bu cihan denizinde ten balktr, ruh da sabahn nurundan mahcup olan yunustur. Yunus baln karnnda Allah' (c.c.) tespih ettii iin hazmolmaktan kurtuldu... Sava Eri Cins bir ata binmi silahl iri csseli bir er ormana dalm gidiyordu. Usta bir oku onu grp korktu yayn gerdi, onu vuracakt, oku frlatmadan svari onu fark ederek: "Sakn grnme bakp aldanma ben sava eri deilim." dedi. Bunun zerine oku: "Az kalsn seni vuracaktm, haydi yr iine git." dedi ve onu vurmaktan vazgeti. Zalolu Rstem'in silahlarn bile kuansan ehli olmadktan sonra canndan olursun. Bedevi" ile Filozof Bir bedevi devesine iki dolu uval yklemi stne de kendisi binmi gidiyordu. Giderken st ba perian birine rastlad. Adamla durup konutu. O yoksul adam kendisine birok sorular sorarak hakknda bilgiler ald, sonunda da: "Devene yklediin uvallarda ne var?" diye sordu. 94 Bedevi": "uvallardan birinde buday dierinde de kum var." Idedi. Adam: "Neden uvala kumu doldurdun?" diye sordu. Bedevi": "uval bo kalmasn, devenin stnde kolayca dursun." dedi. Adam: "yle yapacana aklllk edip budayn yarsn bu uvala yarsn brne koy, bylece hem uvallar hafifler, hem de devenin yk yar yarya azalm olur." dedi. Bedevi bu fikri ok beendi: "Ey akll ve bilgili kii bylesine akll ve bilgili olduun hlde neden stn ban perian ve yaya yryorsun?" dedi. Adama acd ve onu devesine bindirmeyi dnd. "Ey gzel szl hakim bana doru syle sen ya bir vezirsin yahut da tebdil-i kyafet etmi bir padiahsn." Adam: "ikisi de deilim halktan zaval bir filozofum, hlime, kyafetime baksana." dedi. Bedevi": "yleyse mutlaka zengin ve varlkl biri olmalsn, kendini gizlemek iin byle geziyorsundur. Syle ka deven, ka kzn var?" diye sordu. Filozof cevap verdi:

"Bouna uzatp durma, ne devem var ne kzm." dedi. 95 Bedevi": "Dkknlarn, mallarn olmal dkanlarndaki mallar nelerdir, bari onu syle." dedi. Filozof: "Ne dkknm var ne de malm." dedi. "yleyse paran soraym, ne kadar paran, pulun var, madem bu kadar bilgilisin, bunca hikmet sahibisin, her tuttuunu altn edebilir, bakr altna evirebilirsin." dedi. Filozof: "Para pul yle dursun, bir lokma ekmek alacak bir mangrm bile yok, byle diyar diyar dolap duruyorum, kim bir lokma ekmek verirse onunla idare ediyorum." dedi. Bunun zerine bedevi kzd: "Yr uursuz herif yanmdan uzakla, senin uursuzluun bana da bulamasn, sen o yana gideceksen ben bu yana gideceim. Benim uvallardan birine kum doldurmam; aptallm, senin aklllndan daha iyi, nk daarcmda azm uvalmda budaym var." dedi. Fikir ona derler ki bir yol asn, yol ona derler ki bir padiaha ulatrsn. brahim Ethem ve Emir Bir gn ibrahim Ethem tenha bir deniz kysnda oturmu ineye iplii takarak hrkasn dikiyordu. Yanna bir emir geldi. Emir, ibrahim Ethem'in Padiahl dnemindeki adamlarndand. ibrahim Ethem'in bylesine kendi kendine hrkasn diktiini grnce ard. "ylesine yce bir sultanl brak da gel byle fakirane bir hayata raz ol. Bu nasl bir i." diye dnd. Emir'in bu dncesini anlayan brahim Ethem elindeki ineyi denize frlatp att. Biraz sonra azlarnda altndan inelerle yzlerce balk deniz kysna yld. Her biri: "Ya eyh ineni al ltfen!" diye sesleniyordu. Bunun zerine brahim Ethem Emir'e dnerek: "Ey emir daimi olan gnl sultanl m yoksa ylesine baya bir sultanlk m?!" diye sordu. Emir dncesinden dolay mahcup oldu. Bu zahirf lem bir niandan ibarettir, aslnda bir hi bile deildir. Batn aleme varrsan bunun yirmi mislini grrsn. Allah'n (c.c.) ihsan ihtiyaca gre zahir olur, aa kar. Yr ihtiyacn arttr da Allah'n (c.c.) kereminden cmertlik denizi cosun. Sz yuva gibidir, mana ku gibi, cisim rmak gibidir ruh akp giden su gibidir. Eein Hli Eek hzl yryeyim derken bir amura saplannca or-dan kurtulmak iin her an abalar durur, orada kalmak iin yerini dzeltmeye kalkmaz, orann kalnacak yer olmadn bilir. 96 97 Duygun ve anlayn eek duygusundan daha aa m ki gnln bu amur deryasndan kurtulmak