เห็ดถัง่เช่า ดร. ธญัญา ทะพิงคแ์ก

คณะเทคโนโลยีการเกษตร

มหาวิทยาลยัราชภฏัเชยีงใหม ่

ถั่งเช่าทเิบต (Ophiocordyceps sinensis หรือช่ือเดมิ Cordyceps sinensis)

ถัง่เช่าทิเบต หรือถัง่เช่าแท้ จดัว่ามีช่ือเสียงและมีค่ามากท่ีสดุในบรรดา

ราแมลงในสกลุถัง่เช่า เห็ดชนิดนีจ้ะเจริญเติบโตจากตวัออ่นของผีเสือ้กลางคืนท่ี

อยู่บนเทือกเขาหิมาลยัท่ีมีความสงูกว่า 3,500 เมตรจากระดบันํา้ทะเลเท่านัน้

ชาวเอเชียนิยมรับประทานเป็นยาสมนุไพรมาเป็นระยะเวลายาวนานเป็นพนัปี

สรรพคณุของถัง่เช่าถกูค้นพบอย่างบงัเอิญ เล่ากนัว่า สมยัโบราณคนเลีย้งสตัว์

บนท่ีราบสูงทิเบตสังเกตเห็นว่า สัตว์ท่ีเลีย้งไปกินเห็ดดอกเล็กๆ ท่ีมีลักษณะ

คล้ายใบหญ้าเข้าไปแล้วมีสุขภาพแข็งแรง ไม่เป็นโรค และในสตัว์ตวัท่ีมีอายุ

มาก พบว่ามีท่าทางกระฉับกระเฉงเหมือนเป็นหนุ่มสาว จึงเก็บมากินบ้าง

หลังจากทานแล้วพบว่าดีต่อสุขภาพ จัดเป็นยาบํารุงชัน้เลิศท่ีร่ําลือกันไปทั่ว

ประเทศจีนสามารถทําการเพาะถั่งเช่าทิเบตในห้องปฏิบตัิการได้ แต่ผู้บริโภค

นิยมเห็ดท่ีเกิดขึน้เองตามธรรมชาติมากกวา่

ถั่งเช่าสีทอง (Cordyceps militaris)

เห็ดถัง่เช่าสีทองมีการเพาะกนัเป็นการค้ามานานหลายสิบ

ปีแล้วท่ีประเทศจีน ญ่ีปุ่ น เกาหลี มาเลเซีย และอเมริกา เห็ดถัง่เช่า

สีทองสามารถทําการเพาะได้โดยใช้ตวัหนอนเพาะ หรือใช้อาหาร

สงัเคราะห์ สามารถชกันําให้เป็นดอกเห็ดได้โดยใช้อากาศเย็น ถัง่

เช่าท่ีวางขายทัว่ไปในขณะนีโ้ดยมากเป็นถั่งเช่าสีทอง มีรายงาน

หลายฉบบัยืนยนัวา่ ถัง่เช่าสีทองมีคณุสมบตัิเทียบเทา่ถัง่เช่าทิเบต

ถั่งเช่าหมิะ (Paecilomyces tenuipes or Isaria japonica)

ถัง่เช่าหิมะ หรือถัง่เช่าเกาหลี มีสรรพคณุในลดความ

อ้วน ลดคลอเรสเตอรอล ไขมัน นํา้ตาลในเลือด ลดฝ้าทําให้

หน้าขาว นิยมเพาะเลีย้งโดยใช้หนอนไหม ชาวเกาหลีนิยม

บริโภคเพ่ือป้องกนัโรคมะเร็งโดยนํามาอบแห้งทําเป็นผงใช้ปรุง

อาหารตา่งๆ

ถั่งเช่าจักจั่น (Paecilomyces cicadae or Isaria sinclairii)

ถั่งเช่าจักจัน่ ว่านจักจั่น หรือว่านเรไร เป็นดอกเห็ดท่ีขึน้

บนตวัอ่อนของจกัจัน่ สามารถเพาะเลีย้งได้โดยไม่ต้องอาศยัห้อง

เย็น มีสรรพคณุช่วยลดความดนั บํารุงสายตา ป้องกนัต้อหิน การ

ติดเชือ้ไวรัสลงตา (งูสวัด) รักษาโรคสะเก็ดเงิน โรคลมชักในเด็ก

และโรคท่ีเก่ียวข้องกบัระบบประสาท

การเพาะเห็ดถัง่เช่า ผศ. ดร. ธัญญา ทะพงิค์แก

คณะเทคโนโลยีการเกษตร

มหาวิทยาลยัราชภฏัเชียงใหม ่

การเพาะเลีย้งเหด็ในถั่งเช่า สามารถทําได้ 2 แบบใหญ่ๆ ได้แก่

1 การเพาะด้วยตวัหนอน

เป็นวิธีการท่ีเลียนแบบธรรมชาติ โดยทําการใส่เชือ้ลงไปในตัวหนอนสกุล

Thitarodes (Hepialus) โดยท่ีตวัหนอนนัน้ยงัมีชีวิตอยู่ เม่ือได้รับเชือ้ หนอนจะค่อยๆ

อ่อนแอและตายในท่ีสดุ เส้นใยเห็ดก็จะงอกออกมาจากตวัหนอน หนอนท่ีใช้เพาะเชือ้

อาจเก็บมาจากธรรมชาติ โดยเก็บรังไหมมาแล้ว ทําการผ่าเอาดกัแด้ตวัหนอนออกมาใช้

หรืออาจทําการเก็บไข่ผีเสือ้มาทําการเพาะจนได้ตวัหนอนก็ได้ การเพาะด้วยตวัหนอน

ทําได้ทัง้ในสภาพปลอดเชือ้ โดยเลีย้งในขวดแก้ว หรืออาจเพาะในโรงเรือนท่ีสะอาด และ

สามารถควบคมุสภาพแวดล้อมภายในได้ โดยการเพาะในกระบะ

2 การเพาะด้วยอาหาร

เห็ดถั่งเช่าแต่ละชนิดต้องการอาหารท่ีไม่เหมือนกัน ควรทําการเลือกใช้สูตร

อาหารท่ีเหมาะสมกับเชือ้เห็ดชนิดนัน้ๆ อาหารท่ีใช้เพาะเชือ้เห็ดนัน้อาจเป็นอาหาร

วิทยาศาสตร์ ได้มาจากการผสมสารเคมีหลายๆ ชนิด หรืออาจเป็นวัตถุดิบตาม

ธรรมชาติก็ได้

เห็ดถัง่เช่าทิเบต หรือเห็ดถัง่เช่าแท้ (Ophiocordyceps sinensis หรือ

ช่ือเดิม Cordyceps sinensis) ในภาษาจีนจะเรียกว่า “ตงฉงเซี่ยเฉ่า

(Dong chong xia cao)” หากเรียกวา่ “ฉงเฉ่า (Chong cao)” อาจเป็นถัง่

เช่าสีทอง ถัง่เช่าหิมะ (เกาหลี) หรือตวัอ่ืนๆ ก็ได้ (Zhou et al., 2009)

“เห็ดสกุลถั่งเช่า” ซึ่งมีอยู่หลายจีนัส เช่น Ophiocordyceps sp.,

Cordyceps sp., Paecilomyces sp., Isaria sp. เป็นต้น เห็ดสกลุถัง่เช่า

เป็นเชือ้รากินแมลง (Entomofungus) ในกลุ่ม Ascomycetes มี

การศึกษา รวบรวม จําแนก เพาะเลีย้ง ปรับปรุงสายพันธุ์ และผลิตเป็น

การค้าในจีน เกาหลี ไต้หวนั อินเดีย สหรัฐอเมริกา มาเลเซีย และสงิคโปร์

โดยมีการใช้เป็นสมนุไพรรักษาโรคตา่งๆ และเป็นอาหารเสริมสขุภาพ

เห็ดถัง่เช่า จดัเป็นพวกราแมลงในกลุม่ Ascomycetes เห็ดชนิดนีมี้ความสําคญั

ทางเศรษฐกิจเป็นอย่างสูง ด้วยสรรพคุณทางยาท่ีคนจีนเช่ือว่าเป็นเห็ดอายุวัฒนะ

รับประทานแล้วจะช่วยให้ร่างกายแข็งแรง รักษาได้สารพัดโรค จากงานวิจัยทางด้าน

วิทยาศาสตร์มากมายทัว่โลกพบว่า ถัง่เช่ามีสาร Cordycepin ช่วยเพ่ิมประสิทธิภาพการ

ไหลเวียนของเลือด และต้านเชือ้แบคทีเรียก่อโรคหลายชนิด เพ่ิมประสทิธิภาพการทํางาน

ของเม็ดเลือดขาว ทําให้ร่างกายไม่เป็นโรคติดเชือ้ได้ง่าย สาร Adenosine ต้านการ

แข็งตวัของเลือด ต้านการเกิดลิ่มเลือดในร่างกาย สาร Cordycepic acid เพ่ิมเมตาบอลิ

ซึมของร่างกาย ทําให้ร่างกายมีพลัง แข็งแรง ไม่เหน่ือยง่าย และฟื้นตัวเร็ว ป้องกัน

เลือดออกในสมอง ลิ่มเลือด โรคหวัใจขาดเลือด และหอบหืด มี SOD ต้านอนุมลูอิสระ

ทําให้แก่ช้า และต้านการอกัเสบ มี Polysaccharides เพ่ิมภมิูคุ้มกนัแก่ร่างกาย และช่วย

ลดระดบันํา้ตาลในเลือด และโคเลสเตอรอล ไตรกลีเซอไรด์ (ไขมนัในเลือด) ช่วยเพ่ิมพลงั

ทางเพศชาย และมีความน่าจะเป็นในการชว่ยลดการโตของเนือ้งอก และเซลล์มะเร็ง

เห็ดถัง่เช่ามีหลายสายพนัธุ์ มีความหลากหลายของจํานวนชนิดและแมลงอาศยั

เช่น มด ผึง้ต่อ แตน แมงมมุ เพลีย้ ด้วง แมลงปอ ผีเสือ้ และหนอน โดยทัว่ไปราแมลงจะ

มีความจําเพาะกับแมลงเจ้าบ้านชนิดใดชนิดหนึ่งเท่านัน้ หรือใกล้เคียงแมลงเจ้าบ้าน

ชนิดนัน้ๆ และไม่เป็นอันตรายกับคน แต่อย่างไรก็ตามมีเชือ้ราเพียงไม่ก่ีชนิดเท่านัน้ท่ี

สามารถรับประทานได้ และในผู้ ท่ีเป็นภูมิแพ้ก็อาจเกิดอาการแพ้เชือ้ราเหล่านีไ้ด้

(ธญัญา, 2555)