mekansal adres kayit ve ÇevrİmİÇİ emlak ve İnŞaat …¼manlar... · mekansal adres kayıt ve...

MEKANSAL ADRES KAYIT

VE

ÇEVRİMİÇİ EMLAK VE İNŞAAT İZİNLERİ

PROJESİ

ADRES VERİ MODELİ

Proje Kodu: MAKS

Rapor Kodu: MAKS-VeriModeli-AD

Sürüm: 2.0

03.10.2012

Bu doküman “Mekansal Adres Kayıt ve Çevrimiçi Emlak ve İnşaat İzinleri Sistemi Projesi”

kapsamında T.C. İçişleri Bakanlığı Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü tarafından

hazırlanmıştır.

Adres Veri Modeli

Mekansal Adres Kayıt ve Çevrimiçi Emlak ve İnşaat İzinleri Projesi

Adres Veri Modeli

2 / 101

SÜRÜM TARİHÇESİ

Sürüm Tarih Değişiklik Nedeni Değişikliği Yapan

1.0 01.07.2012 İlk Sürüm Proje Ekibi

2.0 03.10.2012

Görüşler

doğrultusunda

gerçekleştirilen

revizyonlar

Proje Ekibi


Adres Veri Modeli

3 / 101

İçindekiler

1 GİRİŞ 7

1.1 ÖNSÖZ 7

1.2 KONU VE KAPSAM 8

1.3 ADRES BİLEŞENLERİ 9

1.4 TEŞEKKÜR 11

1.5 SÜRÜM DEĞİŞİKLİĞİ 11

1.6 TANIMLAR VE KISALTMALAR 11

1.7 REFERANSLAR 12

2 KAPSAM 14

3 TANIMLAMA KAPSAMI 15

4 TANIMLAYICI BİLGİSİ 16

5 VERİ İÇERİĞİ VE YAPISI 18

5.1 TEMEL KAVRAMLAR 18

5.1.1 REFERANS OLARAK ALINAN TİPLER 18

5.1.2 ZORUNLU OLMAYAN ÖZNİTELİKLER 18

5.1.3 KOD LİSTELERİ VE SABİT DEĞERLER 19

5.1.4 STEREOTİPLER 19

5.2 İDARİ BİLEŞENLER UYGULAMA ŞEMASI 20

5.2.1 AÇIKLAMA 20

5.2.2 DETAY KATALOĞU 26

5.3 MAHALLİ BİLEŞENLER UYGULAMA ŞEMASI 42

5.3.1 AÇIKLAMA 42


5.4 YETKİ ALANLARI UYGULAMA ŞEMASI 83

5.4.1 AÇIKLAMA 83


6 REFERANS SİSTEMLERİ 96

6.1 KOORDİNAT REFERANS SİSTEMLERİ 96


Adres Veri Modeli

4 / 101

6.1.1 DATUM 96

6.1.2 KOORDİNAT REFERANS SİSTEMLERİ 97

6.1.3 KOORDİNAT REFERANS SİSTEMLERİ TANIMLAYICILARI 98

7 VERİ KALİTESİ 99

8 VERİ SAĞLAMA 100

9 VERİ ÜRETİMİ 101


Adres Veri Modeli

5 / 101

Tablo Listesi

Tablo 1 Adres Yapıları ............................................................................................................................................................... 10

Tablo 2 Kısaltmalar .................................................................................................................................................................... 12

Tablo 3 Referanslar .................................................................................................................................................................... 13

Tablo 4 MAKS Adres Veri Modeli Hakkında Bilgi .......................................................................................................... 17

Tablo 5 Stereotipler .................................................................................................................................................................... 20

Tablo 6 Detay Kataloğu Metaverisi ...................................................................................................................................... 27

Tablo 7 Detay Kataloğunda Tanımlı Tipler....................................................................................................................... 27

Tablo 8 Detay Kataloğu Metaverisi ...................................................................................................................................... 49

Tablo 9 Detay Kataloğunda Tanımlı Tipler....................................................................................................................... 50

Tablo 10 Kullanım Türleri ....................................................................................................................................................... 77

Tablo 11 Detay kataloğu metaverisi .................................................................................................................................... 89

Tablo 12 Detay kataloğunda tanımlı tipler ....................................................................................................................... 90


Adres Veri Modeli

6 / 101

Şekil Listesi

Şekil 1 İdari Bileşenler Paketine Genel Bakış .................................................................................................................. 22

Şekil 2 İdari Bileşenler Uygulama Şeması ......................................................................................................................... 23

Şekil 3 İdari Bileşenlerin Diğer Şemalarla İlişkisi .......................................................................................................... 24

Şekil 4 Mahalli Bileşenler Paketine Genel Bakış ............................................................................................................. 44

Şekil 5 Mahalli Bileşenler Uygulama Şeması .................................................................................................................... 45

Şekil 6 Mahalli Bileşenler Paketinin Diğer Paketlerle İlişkisi ................................................................................... 46

Şekil 7 Mahalli Bileşenler Kod Listeleri Diyagramı ....................................................................................................... 65

Şekil 8 Yetki Alanları Paketine Genel Bakış ...................................................................................................................... 85

Şekil 9 Yetki Alanları Uygulama Şeması ............................................................................................................................. 86

Şekil 10 Yetki Alanları Paketinin Diğer Paketlerle İlişki ............................................................................................. 87


Adres Veri Modeli

7 / 101

1 GİRİŞ

1.1 ÖNSÖZ

Bu doküman “Mekansal Adres Kayıt Sistemi” Projesi kapsamında proje ekibi tarafından geliştirilen

MAKS Adres Veri Modelini tanımlamaktadır. Veri modelinin anlatımında gerek doğal gerekse kavramsal

şema dilleri kullanılmıştır. Bu doküman INSPIRE Veri Tanımlama Şablonu temel alınarak hazırlanmıştır.

Veri paylaşım servisleri ve veri betimlemesine (İng. portrayal) yönelik kısımlar kapsam dışı

bırakılmıştır.

MAKS tarafından kullanılacak olan adres veri modelini anlamak için gerekli olan tüm elemanlar bu veri

modeli dokümanı içerisinde detaylı teknik tanımlamalar kullanılarak anlatılmıştır. MAKS veri modeline

uygun veri üretimi ve entegrasyon sağlamak için gerekli bilgiler ayrıca yayımlanacak olan MAKS Veri

Üretim Kılavuzu, MAKS Veri Entegrasyonu Kılavuzu ve MAKS Sistem Entegrasyonu Kılavuzu

dokümanlarında anlatılacaktır. Doküman içerisinde yer alan teknik detaylar MAKS ile veri alışverişinde

bulunacak olan tüm yetkili idareleri ve diğer kurum ve kuruluşları birinci derecede ilgilendirmektedir.

Dokümanda öncelikle veri tanımlama süreci ve Adres Bileşenleri veri modeli içeriği ile ilgili genel bir

özet sunulmaktadır.

5 Veri İçeriği ve Yapısı bölümü, veri modeli elemanlarını ve ilişkilerini kolayca görebilmek için UML

şekilleri içermektedir. Bu bölümde ayrıca mekansal nesne tiplerini, özniteliklerini ve ilişkilerini detaylı

biçimde anlatan Detay Kataloğu (İng. Feature Catalogue) bulunmaktadır.

5490 sayılı “Nüfus Hizmetleri Kanunu”nun Adres bilgilerinin tutulması ve adres standardı başlıklı 48

inci maddesinin bir ila üçüncü fıkrası içerisinde yer alan aşağıdaki bentler uyarınca, tüm yetkili idareler

ve ilgili kurum ve kuruluşlar bu dokümanda yer alan veri modeline uyum sağlamakla yükümlüdür.

(1) Yerleşim yeri adresi ve diğer adreslere ait bilgilerin tutulmasına ilişkin politikanın

oluşturulması, geliştirilmesi, yaygınlaştırılması, idarî birimlere göre genel uygulamaya geçiş

tarihlerinin tespit edilmesi, ulusal adres veri tabanı ile MERNİS veri tabanının ilişkilendirilmesi ve

adres bilgilerinin paylaşılmasına ilişkin işlemler Bakanlıkça yürütülür. Bakanlığın nüfus

kütüklerindeki adres kayıtlarını tamamlamak maksadıyla işbirliği talebi kurumlarca karşılanır.

(2) Adres standardı, Mahallî İdareler Genel Müdürlüğünün takip ve sorumluluğunda; Genel

Müdürlük, Türkiye İstatistik Kurumu, Türk Standartları Enstitüsü ve ilgili diğer kuruluşlarca

ortaklaşa belirlenir. Mahallî İdareler Genel Müdürlüğü tespit edilen standardın il özel idaresi ve


Adres Veri Modeli

8 / 101

belediyelere bildirilmesinden sorumludur. Kurumlar ile gerçek ve tüzel kişiler adres ile ilgili iş ve

işlemlerinde adres standardına uymak zorundadır.

(3) Bakanlık, adrese ilişkin her türlü bilgiyi kurumlardan istemeye yetkilidir. Kurumlar söz konusu

isteğe yirmi gün içinde cevap vermekle yükümlüdür.

1.2 KONU VE KAPSAM

Mekansal Adres Kayıt Sistemi, ülke genelinde farklı yetkili idareler tarafından üretilen mekansal adres

verisinin merkezi bir sistemde bütünleştirilmesini hedeflemektedir. Bu hedefi gerçekleştirirken

çözülmesi gereken ilk sorun; resmi olarak yayımlanan ve tüm yetkili idareler tarafından kullanılan bir

mekansal adres veri modelinin mevcut olmaması sebebiyle, her yetkili idarenin kendi tasarım yaklaşımı

ve ihtiyaçları doğrultusunda farklı veri modelleri kullanıyor olmasıdır. Bu sorunun çözümü için projenin

ilk hedefi ülke genelinde uygulanabilecek, ulusal ve uluslararası standartlara uygun bir veri modeli

oluşturmaktır.

MAKS adres veri modeli;

• İlgili mevzuat,

• Proje gereksinimleri,

• Yetkili idarelerde kullanılan mevcut veri modelleri,

• Uluslararası standart ve tanımlayıcı dokümanlar,

• Proje kapsamında gerçekleştirilen analiz ve tasarım çalıştayları

dikkate alınarak hazırlanmıştır.

MAKS Projesi yeni mekansal adres verisi üretimini içermemektedir. Bunun yerine, yetkili idarelerdeki

mevcut verinin ortak veri modelinde bütünleştirilmesini ve bu verinin web servis veya arayüzler ile

güncel tutulmasını amaçlamaktadır. Web servisi kullanacak olan yetkili idareler bu amacı

gerçekleştirmek için mevcut veri modellerini bu dokümanda tanımlanan veri modeline

dönüştürebilecekleri gibi, servis çağırımları esnasında belirli dönüşümler aracılığı ile de entegrasyon

sağlayabilirler.

Gerek MAKS ile entegre olacak kurum ve kuruluşlar tarafından daha kolay algılanması, gerekse ileride

ulusal çapta hazırlanacak olan benzeri çalışmalar ile uyum sağlaması açısından, modelleme araçları ve

gösteriminde ISO/TC 211 standartları ve INSPIRE temel alınmıştır.


Adres Veri Modeli

9 / 101

Bu doküman, mekansal adres veri elemanları ile ilgili gerekli bilgileri içermekte olup, MAKS ile entegre

olabilmek için gerekli olan teknik detay bilgileri içeren aşağıdaki dokümanlar proje kapsamında ayrıca

üretilecektir.

• MAKS Veri Üretim ve Entegrasyon Kılavuzu

Oluşturulan mekansal adres veri modeline uygun olarak gerçekleştirilecek veri üretimi için

yetkili idarelere rehber olması ve veri üretimi çalışmalarının belirli bir düzen, plan ve kalitede

yürütülebilmesine destek olması amacıyla yayınlanacak kılavuzdur.

• MAKS Sistem Entegrasyonu Kılavuzu

Coğrafi Adres Bilgi Sistemi işleten veya işletmeyi planlayan yetkili idarelerin, mekansal

verilerini, Mekansal Adres Veri Modeline uygun bir şekilde düzenlemiş olmaları şartıyla, kendi

sistemlerini merkezi sistemle entegre edebilmeleri için kullanacakları yöntem, süreç, servislere

ilişkin detaylı bilgiler ile entegrasyon sırasında ihtiyaç duyacakları teknik bilgileri içerecek

kılavuzdur.

1.3 ADRES BİLEŞENLERİ

Adres verisi, mekan ile ilişkili herhangi bir nesnenin konumlandırılabilmesi, tanımlanabilmesi, yetki ve

bağlılığının belirlenebilmesi ve acil hizmetlerin görülebilmesi gibi konularda temel veri olarak öne

çıkmaktadır. Bu sebeple INSPIRE tarafından da öncelikli olarak ele alınmıştır.

5490 sayılı Nüfus Hizmetleri Kanunu’nun 3. maddesinin (a) bendinde adres, “Herhangi bir toprak

parçası veya binanın coğrafî konumu ve işlevi açısından tanımlanmasını”; (c) bendinde ise adres

bileşenleri, “Numaralama işlemlerinde kullanılan unsurlar; posta kodları, il, ilçe, bucak, köy ve mezra

isimleri, mahalle, bulvar, cadde, sokak ve bina numarası gibi adres verileri ile tanımlanan coğrafî konum,

kişisel ve kurumsal adres bilgisine ulaşmak için gerekli olan bilgileri” olarak tanımlanmıştır.

Ayrıca 5490 sayılı Nüfus Hizmetleri Kanunu’nun 48 inci maddesinin 2 nci fıkrasında;

• Ülke genelinde kullanılacak adres standardının, Mahalli İdareler Genel Müdürlüğü takip ve

sorumluluğunda, Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü, Türkiye İstatistik Kurumu, Türk

Standartları Enstitüsü ve ilgili diğer kuruluşlarca ortaklaşa belirleneceği;

• Belirlenen standardın yetkili idarelere, Mahalli İdareler Genel Müdürlüğü tarafından

bildirileceği,


Adres Veri Modeli

10 / 101

• Kurumlar ile gerçek ve tüzel kişilerin adres ile ilgili iş ve işlemlerinde bu standarda uymak

zorunda oldukları düzenlenmiştir.

2006 yılında ülke genelinde uygulanacak adres standardının belirlendiği “Adres ve Numaralamaya

İlişkin Yönetmelik” hazırlanmış olup 31.07.2006 tarihli ve 26245 sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak

yürürlüğe girmiştir.

• Adres standardı; il, ilçe, bucak, köy, mezra, belediye adı; mahalle adı ve sabit tanıtım numarası,

meydan, bulvar, cadde, sokak ve küme evlerin adı ve sabit tanıtım numarası ile site, blok, mevki

adı, dış kapı numarası, iç kapı numarası, posta kodu bileşenlerinden oluşturulmuş,

• İl, ilçe adı, dış kapı numarası ve posta kodu bileşenlerinin her adreste bulunması zorunlu

kılınmış,

• Diğer bileşenlerin kullanımı, adresin bulunduğu yerin idari ve mahalli durumuna göre üç farklı

yapıda düzenlenmiştir.

Tablo 1 Adres Yapıları

Adres verisini oluşturan elemanlar idari adres bileşenleri ve mahalli adres bileşenleri olarak ikiye

ayrılmaktadır. İdari adres bileşenleri, merkezi yönetim tarafından belirlenen ve ülkenin idari

bölünüşünü ortaya koyan adres bileşenleridir. Mahalli adres bileşenleri ise yerel yönetimler veya

İl ve İlçe Merkezi

Ülke Adı (Türkiye)

İl Adı

İlçe Adı

Mahalle Adı

CSBM Adı ve STN

Dış Kapı Numarası

İç Kapı Numarası (varsa)

Posta Kodu

İl ve İlçe Merkezi Dışındaki

BelediyelerÜlke Adı (Türkiye)

İl Adı

İlçe Adı

Bucak Adı

Belde Adı

Mahalle Adı

CSBM Adı ve STN



Posta Kodu

Köyler

Ülke Adı (Türkiye)

İl Adı

İlçe Adı

Bucak Adı

Köy Adı

Köy Bağlısı Adı (varsa)

Sokak Adı (varsa)



Posta Kodu


Adres Veri Modeli

11 / 101

merkezi yönetimin taşra örgütleri tarafından belirlenen ve yerelde yönetimi sağlayan adres

bileşenleridir.

1.4 TEŞEKKÜR

Mekansal Adres Veri Modeli’nin oluşturulması sırasında verdikleri doğrudan ve dolaylı katkılar

nedeniyle gerek analiz çalışmaları sırasında ziyaret edilen yetkili idarelere, gerekse proje kapsamında

gerçekleştirilen proje çalıştayları sırasında görüşlerini paylaşan tüm kurum ve kuruluşlara teşekkür

ederiz.

1.5 SÜRÜM DEĞİŞİKLİĞİ

Bu doküman, MAKS Adres Veri Modeli’nin ilk sürümü olarak yayınlanmıştır.

1.6 TANIMLAR VE KISALTMALAR

Kısaltma Açıklama

BAKANLIK T.C. İçişleri Bakanlığı

KURUM T.C. İçişleri Bakanlığı, Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü

Yetkili İdare Belediyeler, İl Özel İdareleri ve Organize Sanayi Bölge Müdürlükleri

Adres Herhangi bir toprak parçası veya binanın coğrafî konumu ve işlevi açısından tanımlanması

Adres Bileşenleri

Numaralama işlemlerinde kullanılan unsurlar; posta kodları, il, ilçe, bucak, köy ve mezra isimleri, mahalle, bulvar, cadde, sokak ve bina numarası gibi adres verileri ile tanımlanan coğrafî konum, kişisel ve kurumsal adres bilgisine ulaşmak için gerekli olan bilgiler

NVİ Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü

MAKS Mekânsal Adres ve Çevrimiçi Emlak ve İnşaat İzinleri Sistemi

MERNİS Merkezi Nüfus İdaresi Sistemi

UAVT Ulusal Adres Veri Tabanı

TÜİK Türkiye İstatistik Kurumu

YSK Yüksek Seçim Kurulu

MEB Milli Eğitim Bakanlığı


Adres Veri Modeli

12 / 101

GCM Generic Conceptual Model

OGC Open Geospatial Consortium

UML Unified Modelling Language

ISO International Organization for Standardization

INSPIRE Infrastructure for Spatial Information in the European Community

PDF Portable Document Format

Tablo 2 Kısaltmalar

1.7 REFERANSLAR

Referans# Hazırlayan, Başlık, Kaynak

[1] 5490 sayılı Nüfus Hizmetleri Kanunu

[2] Adres ve Numaralamaya İlişkin Yönetmelik

[3] ISO/TS 19103:2005, Geographic Information – Conceptual Schema

Language

[4] EN ISO 19107:2005, Geographic Information – Spatial Schema

[5] EN ISO 19111:2007 Geographic information - Spatial referencing by

coordinates (ISO 19111:2007)

[6] EN ISO 19113:2005, Geographic Information – Quality principles

[7] EN ISO 19115:2005, Geographic information – Metadata (ISO 19115:2003)

[8] ISO/TS 19138:2006, Geographic Information – Data quality measures

[9] ISO 3166-1993, Codes for the Representation of Names of Countries

[10] OGC 06-103r3 Implementation Specification for Geographic Information -

Simple feature access – Part 1: Common Architecture v1.2.0

[11] UML 2.1.2, Unified Modelling Language (UML) Superstructure and

Infrastructure, Version 2.1.2

[12] INSPIRE data specification for the theme Addresses

[13] INSPIRE data specification for the theme Administrative units


Adres Veri Modeli

13 / 101

[14] INSPIRE data specification for the theme Building

[15] Drafting Team "Data Specifications" – deliverable D2.3: Definition of Annex

Themes and Scope

[16] D2.5: Generic Conceptual Model, Version 3.2

[17] Drafting Team "Data Specifications" – deliverable D2.6: Methodology for

the development of data specifications

Tablo 3 Referanslar


Adres Veri Modeli

14 / 101

2 KAPSAM

Bu doküman MAKS Projesi kapsamında hazırlanan MAKS Adres Veri Modelini tanımlamaktadır.

MAKS Adres Veri Modeli, temel adres elemanlarının yanı sıra idari birimler, ulaşım ve yapı ile ilgili

kavramları içermekte olsa da, bu kavramlar adres bakış açısı ile ele alınmış ve adrese dair gereksinimler

karşılanmıştır. Bu çerçevede 3 adet uygulama şeması tanımlanarak (İdari Bileşenler, Mahalli Bileşenler,

Yetki Alanları) şema elemanları teknik detayları ile beraber anlatılmıştır.

Doküman içerisinde veri modeline genel bir bakış, modeli tanımlayıcı bilgiler, model oluşturulurken

kullanılan temel kavramlar yer almaktadır. Her bir uygulama şemasına ait UML ve şemada tanımlı

tipleri, bu tiplerin özniteliklerini ve kod listeleri ile sabit değerleri detaylı olarak anlatan detay kataloğu

sağlanmıştır.

Bu dokümanın birincil hedef kitlesi MAKS ile entegre olmak isteyen yetkili idareler ile kurum ve

kuruluşların teknik yetkilileridir.


Adres Veri Modeli

15 / 101

3 TANIMLAMA KAPSAMI

Bu doküman, adres ile ilişkili ve mevzuat kapsamında adres bileşeni olarak tanımlanan verilere ilişkin,

MAKS ile yetkili idareler ve ilgili kurum ve kuruluşlar arasında gerçekleştirilecek veri alış verişinde

kullanılacak veri modelini tanımlamaktadır.


Adres Veri Modeli

16 / 101

4 TANIMLAYICI BİLGİSİ

Başlık MAKS Adres Veri Modeli

Özet

Bu doküman MAKS Projesi kapsamında hazırlanan MAKS Adres Veri Modelini

tanımlamaktadır.

MAKS Adres Veri Modeli temel adres elemanlarının yanı sıra idari birimler,

ulaşım ve yapı ile ilgili kavramları içermekte olsa da, bu kavramlar adres bakış

açısı ile ele alınmış ve adrese dair gereksinimler karşılanmıştır. Bu çerçevede

3 adet uygulama şeması tanımlanarak (İdari Bileşenler, Mahalli Bileşenler,

Yetki Alanları) şema elemanları teknik detayları ile beraber anlatılmıştır.

Konu

kategorileri Adres

Coğrafi

Açıklama

MAKS Veri Modeli, ülke genelinde farklı yetkili idareler tarafından üretilen

mekansal adres verisini kapsamaktadır.

Amaç

Mekansal Adres Kayıt Sistemi, ülke genelinde farklı yetkili idareler tarafından

üretilen mekansal adres verisinin merkezi bir sistemde bütünleştirilmesini

hedeflemektedir. Bu hedefi gerçekleştirirken çözülmesi gereken ilk sorun;

resmi olarak yayımlanan ve tüm yetkili idareler tarafından kullanılan bir

mekansal adres veri modelinin mevcut olmaması sebebiyle, her yetkili

idarenin kendi tasarım yaklaşımı ve ihtiyaçları doğrultusunda farklı veri

modelleri kullanıyor olmasıdır. Bu sorunun çözümü için projenin ilk hedefi

ülke genelinde uygulanabilecek, ulusal ve uluslararası standartlara uygun bir

veri modeli oluşturmaktır. MAKS Projesi yeni mekansal adres verisi üretimini

içermemektedir. Bunun yerine, yetkili idarelerde ki mevcut verinin ortak veri

modelinde bütünleştirilmesi ve bu verinin web servis veya arayüzler ile güncel

tutulmasını amaçlamaktadır. Web servisi kullanacak olan yetkili idareler bu

amacı gerçekleştirmek için mevcut veri modellerini bu dokümanda

tanımlanan veri modeline dönüştürebilecekleri gibi, servis çağırımları

esnasında belirli dönüşümler aracılığı ile de entegrasyon sağlayabilirler.


Adres Veri Modeli

17 / 101

Mekansal

simge tipi Vektör

Mekansal

çözünürlük Mahalli seviyeden Ülke seviyesine kadar

Tablo 4 MAKS Adres Veri Modeli Hakkında Bilgi


Adres Veri Modeli

18 / 101

5 VERİ İÇERİĞİ VE YAPISI

5.1 TEMEL KAVRAMLAR

Bu bölüm MAKS uygulama şemasında kullanılan bazı temel kavramları açıklamaktadır. Bu açıklamalar

INSPIRE GCM[DS-D2.5] dokümanına dayanmaktadır.

Bu dokümanda belirtilen öznitelikler, yetkili idarelerin ilgili bileşenlerde tutmaları gereken minimum

veri seti özelliğine sahiptirler. Diğer bir deyişle, yetkili idareler kendi uygulamalarında adres dışındaki

diğer ihtiyaçlarına istinaden bu öznitelikler dışında farklı öznitelikler de kullanabilirler (ulaşım, vb.

bilgiler).

5.1.1 REFERANS OLARAK ALINAN TİPLER

Bu veri modelinde kullanılan tipler başka uygulama şemalarına ait olmasına rağmen bu dokümandaki

uygulama şemalarında değer tipi, öznitelik ya da ilişki rolü olarak kullanılmış olabilirler. Bu tipler Vekil

(İng. Placeholder) mekansal nesne tipi olarak «placeholder» stereotipi ile gösterilir.

Veri modeli kapsamındaki tüm öznitelikler yalnız adres ihtiyaçları dikkate alınarak belirlenmiş olup,

sorumlu kuruluşlar tarafından ilgili uygulama şemaları oluşturulurken ek olarak başka öznitelikler de

belirlenecektir.

5.1.2 ZORUNLU OLMAYAN ÖZNİTELİKLER

Eğer bir mekansal nesnenin özelliği mekansal veri setinde bulunmuyor fakat gerçek dünyada bulunuyor

ya da uygulanması mümkün ise «voidable» stereotipi kullanılır.

Bir özniteliğin zorunlu olmaması, ilgili değerin yetkili idarenin mekansal veri setinde bulunmadığını ya

da gerçek dünyada bulunmasına ya da uygulanabilir olmasına rağmen var olan değerlerden uygun

maliyetle üretilemediğini belirtir.

«Voidable» stereotipi, özelliğin gerçek dünyada var olup olmadığı ile ilgili bir bilgi belirtmez. Bu bilgi

için çokluk kullanılır:

• Eğer bir özelliğin gerçek dünyada bulunmama olasılığı varsa minimum eleman sayısı 0 olarak

gösterilir. Örneğin bir ilçenin gerçek hayatta bir beldesi olmayabilir ya da birden fazla beldesi

olabilir. Bu nedenle ilgili özelliğin çokluk değeri 0..* olarak gösterilir.


Adres Veri Modeli

19 / 101

• Eğer bir özellik için gerçek dünyada en az bir değer bulunuyorsa minimum eleman sayısı 1

olarak gösterilir. Örneğin bir ilçenin en az bir mahallesi bulunuyorsa ilgili özellik 1..* olarak

gösterilir.

5.1.3 KOD LİSTELERİ VE SABİT DEĞERLER

• Kod listeleri; belli bir öznitelik için kullanılabilecek olası değerleri belirtmek amacıyla

kullanılırlar. NVİ tarafından belirlenmiş değerlerdir ve NVİ tarafından değiştirilebilirler.

Örneğin Bina tipi özniteliği için “kamu”, ”mesken” ve “işyeri” değerleri kod listesi olarak

belirlenmiştir. İhtiyaç durumunda NVİ yeni bir değer belirleyerek bu listeye ekleme yapabilir ya

da listeden bir değeri kaldırabilir.

• Sabit değerler; belli bir öznitelik için kullanılabilecek sabit olası değerleri belirtmek amacıyla

kullanılırlar. Değişebilir değerler değildirler.

Örneğin Numaralama türü özniteliği için “tek” ve “çift” sabit değerleri kullanılmıştır. Bunlar

dışında bir olası değer mümkün değildir.

5.1.3.1 Yönetim

Tüm kod listeleri T.C. İçişleri Bakanlığı, Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü tarafından

yönetilecektir.

5.1.4 STEREOTİPLER

Bu bölümde uygulama şemalarında kullanılan stereotipler açıklanmıştır. Bu stereotipler INSPIRE

referans alınarak kullanılmıştır.

Stereotip Model öğesi Açıklama

applicationSchema Paket INSPIRE ve ISO 19109’a göre MAKS Adres uygulama

şeması

featureType Sınıf Mekansal nesne tipi

type Sınıf Mekansal nesne tipi olmayan kavramsal, soyut tip

dataType Sınıf Mekansal olmayan nesne tipi


Adres Veri Modeli

20 / 101

enumeration Sınıf Sabit değerler listesi

codeList Sınıf Potansiyel değerleri ifade etmek için kullanılan değişken

liste

placeholder Sınıf Vekil sınıfı (bakınız bölüm 5.1.1)

voidable

Öznitelik,

İlişki rolü

Zorunlu olmayan öznitelik ya da ilişki rolü (bakınız

bölüm 5.1.2)

lifeCyclelnfo

Öznitelik,

İlişki rolü

Mekansal nesne tipinin yaşam süreci bilgisini içeren

uygulama şeması özelliği

Tablo 5 Stereotipler

5.2 İDARİ BİLEŞENLER UYGULAMA ŞEMASI

5.2.1 AÇIKLAMA

5.2.1.1 Özet

“İdari Bileşenler” uygulama şeması Türkiye idari bölgelerinin temsiline imkan sağlamaktadır. Şema,

toplamda 9 mekansal nesne tipi içermektedir. Bu mekansal nesneler aşağıda listelenmiştir.

• DevletAlanı

• İdariBileşen

• İl

• İlçe

• Belde

• Mahalle

• Köy

• KöyBağlısı

• YerleşikAlan


Adres Veri Modeli

21 / 101

İdariBileşen mekansal nesne tipi, birçok idari bölgenin özelliklerini gruplayan üst sınıf olma özelliği ile

önemli bir mekansal nesne tipidir. Genellikle üst idari birimler alt idari birimleri içermektedir. Bir idari

birim sadece bir idari birim tarafından yönetilmektedir.

Türkiye idari bölünüş olarak en üst seviyede illerden oluşmaktadır. İller ilçelere bölünmektedir. Bir ilin

altındaki ilçelerin alanları toplamı il alanını oluşturmaktadır. İlçeler resmi olarak bucaklardan

oluşmakla beraber, günümüzde bucaklar işlevini yitirmiş olup ilçenin alt seviyesinde bulunan her idari

bileşenin (köy, belde) bir bucağa bağlı olduğunu söylemek mümkün değildir.

İlçe altında Tablo 1 Adres Yapıları’nda belirtilen 3 farklı yapı görülmektedir; ilçe belediyesi ilçe

merkezini oluşturmakta, ayrıca ilçeye bağlı belde ve köyler bulunmaktadır. Bu belde ve köyler doğrudan

ilçe yerine ilçenin bir bucağına da bağlı olabilirler. Bu durum büyükşehir belediyeleri merkezindeki

ilçeler için farklılık oluşturmaktadır; bu yerlerde bucak, köy ve belde bulunmayıp yalnız ilçe merkezi

bulunmaktadır.

İdari adres bileşenleri geometrik olarak alan (GM_MultiSurface) şeklinde temsil edilecektir. Yalnız

bucak verisi alan olarak mevcut olmadığı ve bu şekilde bir gereksinim bulunmadığı için geometri ile

temsil edilmeyecek, sözel veri (dataType) olarak temsil edilecektir.

Mahalle ve köy bağlıları idari ve mahalli bileşenler arasında bağlantı işlevi görmektedir. Bu adres

bileşenleri yerelde belirlenmekle beraber merkezi yönetim onayı ile tescil edilmektedir. Bu veri

modelinde yer alan mahalle yalnızca belediye sınırları (ilçe merkezi veya belde) içerisinde yer alan,

mahalle olarak tescil edilmiş ve bir muhtarı bulunan mahallelerdir. Bu sebeple bir mahalle bir ilçeye

veya bir beldeye bağlı olabilir. Özellikle büyükşehir mücavir alanında yer alan köylerde bulunan

mahalleler ise Köy Bağlısı olarak Köy Mahallesi tipinde tanımlanmaktadır. Diğer köy bağlısı tipleri

mezra, mevki ve yayla evleridir. Köy bağlısı mutlaka bir köye bağlıdır.

Bu veri modelindeki köy alanı, köyün yerleşim merkezi veya yerleşik alanı değildir, köye bağlı bütün

mezra ve mevkileri de kapsayacak şekilde oluşturulacak bir alandır. Bir köy bağlısının yerleşik alanı

eğer tespit edilmiş ise ayrıca tanımlanmış olan yerleşik alan detayı ile temsil edilecektir. Bir köy

bağlısının yalnız bir yerleşik alanı bulunabilir.

5.2.1.2 UML Genel Bakış

İdari Bileşenler paketi ve referans paketlerine genel bakış Şekil 1’de gösterilmiştir. İdari Bileşenler

Paketi ülke kodu için INSPIRE Base Types paketindeki CountryCode kod listesini kullanmaktadır. Ayrıca

Mahalli Bileşenler ve Yetki Alanları paketi ile ilişkisi bulunmaktadır.


Adres Veri Modeli

22 / 101

Şekil 1 İdari Bileşenler Paketine Genel Bakış

İdari Bileşenler uygulama şemasının tamamı Şekil 2’de, bu şemanın diğer şemalarla ilişkisi ise Şekil 3’de gösterilmiştir.


Adres Veri Modeli

23 / 101

Şekil 2 İdari Bileşenler Uygulama Şeması

class İdari Bileşenler

«featureType»

Dev letAlanı

+ geometri :GM_MultiSurface

+ ülkeKodu :CountryCode

+ ad :CharacterString

«featureType»

İdariBileşen


+ kimlikNo :Integer


«voidable, l i feCycleInfo»

+ geçerli l ikTarihi :DateTime

«voidable»

+ ihti lafDurumu :Sınırİhti lafDurumu [0..1]

+ ihti lafNedeni :CharacterString [0..1]

+ kuruluşKararSayısı :CharacterString [0..1]

+ kuruluşKararTarihi :DateTime [0..1]

«featureType»

İl

«featureType»

İlçe

«voidable»

- merkezIlceMi :Boolean [0..1]

«featureType»

Belde«featureType»

Mahalle

+ tanıtımKodu :CharacterString

«featureType»

Köy

«dataType»

Bucak

+ kimlikNo :Integer


«featureType»

KöyBağlısı


+ kimlikNo :Integer


+ tip :KöyBağlısıTipi

«voidable»

+ köyMerkeziMi :Boolean [0..1]

«featureType»

YerleşikAlan


+ kimlikNo :Integer

«voidable»

+ kararSayı :CharacterString [0..1]

+ kararTarih :DateTime [0..1]

«enumeration»

SınırİhtilafDurumu

var

yok

«codeList»

KöyBağlısıTipi

+ köyMahallesi

+ mevkii

+ mezra

+ yaylaEvleri

+altBirim

0..*

+üstBİrim

1

+altBirim

1..*

+ustBirim

1

+altBirim

1..*

+üstBirim

1

+altBirim

«voidable»

0..1

+üstBirim

«voidable»

1

+altBirim

«voidable»

0..*

+üstBirim 1

+altBirim

«voidable»0..*

+üstBirim1

+altBirim

1..*

+üstBirim

1

+üstBirim0..1

+altBirim

0..*

+üstBirim

0..1

+altBirim 0..*

+altBirim

1..*

+üstBirim 1

+altBirim 1..*

+üstBirim 1


Adres Veri Modeli

24 / 101

Şekil 3 İdari Bileşenlerin Diğer Şemalarla İlişkisi

İdari bileşenler uygulama şemasının ana mekansal nesne tipi İdariBileşen sınıfıdır. DevletAlanı,

KöyBağlısı ve YerleşikAlan mekansal nesne tipleri dışındaki diğer mekansal idari bileşenler bu sınıftan

türemektedir. Bu idari bileşenler İl, İlçe, Belde, Mahalle ve Köy bileşenleridir.

Bu şemaya göre bu sınıftan türeyen her idari bileşenin bir geometrisi, kimlik nosu ve adı olmak

zorundadır. Eğer geçerlilik tarihi, ihtilaf durumu, ihtilaf nedeni, kuruluş karar sayısı ve kuruluş karar

tarihi bilgileri mevcutsa veri setinde bulunacaktır (bakınız 5.1.2). Diğer öznitelikler idari bileşene göre

değişiklik göstermektedir.

Değişiklik gösteren öznitelikler aşağıda açıklanmıştır:

• Mahalle idari bileşeni için tanıtım kodu zorunludur.

• İlçe idari bileşeni için merkez ilçe bilgisi mevcutsa veri setinde bulunacaktır.

class Diğer Temalarla İlişki

Yetkil iİdare

«featureType»

Yetki Alanları::Belediye

+ belediyeTipi :BelediyeTipi

Yetkil iİdare

«featureType»

Yetki Alanları::

İlOzelİdaresi

İdariBileşen

«featureType»

Mahalle


İdariBileşen

«featureType»

Köy

«dataType»

Mahalli Bileşenler::YolOrtaHatYön

+ kimlikNo :Integer


+ tür :NumaralamaTürü

+ uavtKodu :Integer

«featureType,placeholder»

Mahalli Bileşenler::Parsel

+ geometri :GM_Polygon

+ kimlikNo :Integer

+ tip :ParselTipi

+ adaNo :CharacterString

+ parselNo :CharacterString

«voidable»

+ paftaNo :CharacterString

«featureType»

KöyBağlısı


+ kimlikNo :Integer



«voidable»


+yolOrtaHatYön

1..*

+köyBağlısı

0..1

+altBirim 1..*

+üstBirim 1

+parsel 1..*

+mahalle 1

+yolOrtaHatYön

1..*

+mahalle

0..1

+köy

1..*

+ilÖzelİdaresi

1

+üstBelediye 0..1

+altBelediye 0..*

+mahalle 0..*

+belediye 1


Adres Veri Modeli

25 / 101

İdari Bileşenler şemasında mekansal nesne tipi olmayan sadece bir idari bileşen bulunmaktadır. Bu

bileşen Bucak bileşenidir ve kimlik no ve ad öznitelikleri zorunludur.

Ayrıca İdariBileşen sınıfından türemeyen diğer idari bileşenlerin de benzer şekilde zorunlu ve zorunlu

olmayan öz nitelikleri bulunmaktadır.

İdari Bileşenler şemasında öznitelik alanlarında kullanılabilecek olası değerleri belirtmek için sabit

değerler ve kod listeleri kullanılmıştır. Bu şemadaki listeler SınırİhtilafDurumu ve KöyBağlısıTipi

nesnelerinden oluşmaktadır.

İdari Bileşenler arasındaki ilişkiler idari bileşenler uygulama şemasında ilişki rolleriyle belirtilmiştir.

Bir ilçenin mahalleleri içerdiğini belirtmek için içerme (İng. Aggregation) ilişkisi kullanılmıştır. Bir

devletin illerden oluştuğunu belirtmek için oluşum (İng. Composition) ilişkisi kullanılmıştır. İdari

Bileşenler uygulama şemasında kullanılan içerme ve oluşum ilişkileri aşağıda görülmektedir:

• Bir DevletAlanı, bir veya birden fazla İl verisinden oluşmaktadır.

• İl, bir veya birden fazla İlçe verisinden oluşmaktadır.

• Belde, bir veya birden fazla Mahalle verisinden oluşmaktadır.

• İlçe, bir veya birden fazla Mahalle verisini içermektedir.

• İlçe, Belde verisi içermemektedir ya da bir veya birden fazla belde verisi içermektedir.

• İlçe, Köy verisi içermemektedir ya da bir veya birden fazla köy verisi içermektedir.

İdari Bileşenler uygulama şemasının diğer uygulama şemalarıyla ilişkileri bulunmaktadır. Bu ilişkiler

aşağıda görülmektedir:

• Mahalle idari bileşeninin, Yetki Alanları uygulama şemasından Belediye ile ilişkisi

bulunmaktadır.

• Mahalle idari bileşeninin, Mahalli Bileşenler uygulama şemasından Parsel ile ilişkisi

bulunmaktadır.

• Mahalle idari bileşeninin, Mahalli Bileşenler uygulama şemasındanYolOrtaHatYön ile ilişkisi

bulunmaktadır.

• KöyBağlısı idari bileşeninin, Mahalli Bileşenler uygulama şemasından YolOrtaHatYön ile ilişkisi

bulunmaktadır.


Adres Veri Modeli

26 / 101

• Köy idari bileşeninin, Yetki Alanları uygulama şemasından İlÖzelİdaresi ile ilişkisi

bulunmaktadır.

5.2.1.3 Mekansal veri setleri arasındaki tutarlılık

İdari Bileşenler Uygulama şeması içinde tanımlanmış kurallar dışında tutarlılık kuralları

bulunmamaktadır.

5.2.1.4 Tanımlayıcı yönetimi

Adres veri modeli içerisinde yer alan her bir adres bileşeni, MAKS tarafından otomatik olarak atanacak

olan sayısal bir kimlik numarası ile tanımlanacaktır.

5.2.1.5 Nesne referanslarını modelleme

Her bir adres bileşeni genel olarak bir üst bileşene sahiptir. İdari bağlılıkların değişmesi veya yeni idari

bileşenlerin ortaya çıkması durumunda oluşacak olan idari bağlılık değişikliklerinde gerekli referans

güncellemeleri yapılacaktır.

5.2.1.6 Geometri gösterimi

Bu dokümanda kullanılan mekansal tipler [OGC 06-103r3] (Implementation Specification for

Geographic Information – Simple feature access – Part 1: Common Architecture v1.2.0) ile sınırlıdır.

5.2.1.7 Zamansal gösterim

MAKS’a yetkili idareler tarafından sağlanacak veri içerisinde zamansal nitelikte veri bulunması

düşünülmemektedir. MAKS faaliyete geçtikten sonra gerçekleşen değişikliklerin zamansal verisini

MAKS oluşturacak ve bu veriyi sunabilecektir.

5.2.2 DETAY KATALOĞU

5.2.2.1 Detay Kataloğu Metaverisi

Detay katalog adı Adres Veri Modeli İdari Bileşenler detay kataloğu

Kapsam İdari Bileşenler

Versiyon no 1.0

Versiyon tarihi 03.10.2012


Adres Veri Modeli

27 / 101

Tanımlandığı kaynak Adres Veri Modeli

Tablo 6 Detay Kataloğu Metaverisi

Tip Paket Stereotip Bölüm

Belde İdari Bileşenler «featureType» 5.2.2.2.1

Bucak İdari Bileşenler «dataType» 5.2.2.3.1

DevletAlanı İdari Bileşenler «featureType» 5.2.2.2.2

İdariBileşen İdari Bileşenler «featureType» 5.2.2.2.3

İl İdari Bileşenler «featureType» 5.2.2.2.4

İlçe İdari Bileşenler «featureType» 5.2.2.2.5

Köy İdari Bileşenler «featureType» 5.2.2.2.6

KöyBağlısı İdari Bileşenler «featureType» 5.2.2.2.7

KöyBağlısıTipi İdari Bileşenler «codeList» 5.2.2.4.2

Mahalle İdari Bileşenler «featureType» 5.2.2.2.8

SınırİhtilafDurumu İdari Bileşenler «enumeration» 5.2.2.4.1

YerleşikAlan İdari Bileşenler «featureType» 5.2.2.2.9

Tablo 7 Detay Kataloğunda Tanımlı Tipler

5.2.2.2 Mekansal Nesne Tipleri

5.2.2.2.1 Belde

Belde

Üst Sınıf İdariBileşen

Tanım İl ve ilçe merkezi haricindeki belediye teşkilatı bulunan yerleşim yerleridir.


Adres Veri Modeli

28 / 101

Durumu Kullanımda

Stereotip «featureType»

İlişki Rolü: üstBirim

Değer Tipi İlçe

Tanım Bir beldenin bir ilçenin sınırları içerisinde yer aldığını ifade eder.

Çokluk 1


Değer Tipi Bucak

Tanım Bir beldenin bir bucağa bağlı olduğunu ifade eder.

Çokluk 0..1

İlişki Rolü: altBirim

Değer Tipi Mahalle

Tanım Bir beldenin sınırları içerisinde mahallelerin yer aldığını ifade eder.

Çokluk 1..*

5.2.2.2.2 DevletAlanı

DevletAlanı

Tanım Devlet alanını ifade eder.

Durumu Kullanımda

Stereotypes «featureType»

Öznitelik: geometri

Değer Tipi GM_MultiSurface

Tanım Devlet mekansal alanını belirtir.


Adres Veri Modeli

29 / 101

Çokluk 1

Öznitelik: ülkeKodu

Değer Tipi CountryCode

Tanım Avrupa Birliği Resmi Yayınlar Ofisi’nin stil rehberine göre

iki karakter ülke kodunu belirtir.

“”Çokluk 1

Öznitelik: ad

Değer Tipi CharacterString (50)

Tanım Devlet alanının resmi ulusal coğrafi adını belirtir.

Çokluk 1


Değer Tipi İl

Tanım Bir devlet alanının sınırları içerisinde illerin yer aldığını

ifade eder.

Çokluk 1..*

5.2.2.2.3 İdariBileşen

İdariBileşen (soyut)

Tanım İl, İlçe, Belde, Mahalle ve Köy detay tiplerinin ortak

özelliklerini gruplayan soyut detay tipidir.

Durumu Kullanımda





Adres Veri Modeli

30 / 101

Tanım İdari bileşenin mekansal alanını belirtir.

Çokluk 1

Öznitelik: kimlikNo

Değer Tipi Integer (7)

Tanım İdari bileşenin kimlik bilgisini belirtir. Sistem tarafından

otomatik üretilir.

Çokluk 1

Öznitelik: ad


Tanım İdari bileşenin resmi ulusal coğrafi adını belirtir.

Çokluk 1

Öznitelik: geçerlilikTarihi

Değer Tipi DateTime

Tanım İdari bileşenin hangi tarih ve zamandan itibaren gerçek

hayatta kullanımda olacağını belirtir.

Çokluk 1

Stereotip «voidable,lifeCycleInfo»

Öznitelik: ihtilafDurumu

Değer Tipi SınırİhtilafDurumu

Tanım İdari bileşenin sınır ihtilaf durumunu belirtir.

Çokluk 0..1

Stereotip «voidable»

Öznitelik: ihtilafNedeni


Adres Veri Modeli

31 / 101


Tanım İdari bileşenin sınır ihtilaf durumu varsa, ihtilaf nedenini ve

ihtilaflı olunan idari bileşenleri belirtir.

Çokluk 0..1


Öznitelik: kuruluşKararSayısı


Tanım

İdari bileşenin kurulmasını belirten kanun/mevzuata ait

kuruluş kararının alındığı kanun/mevzuat numarasını

belirtir.

Çokluk 0..1


Öznitelik: kuruluşKararTarihi


Tanım İlgili mevzuatın kabul tarihini belirtir.

Çokluk 0..1


5.2.2.2.4 İl

İl


Tanım İdari bakımından mülki taksimatta ilk gelen birimin adıdır.

Mülki amiri validir.

Durumu Kullanımda


Adres Veri Modeli

32 / 101



Değer Tipi DevletAlanı

Tanım Bir ilin bir devlet alanının sınırları içerisinde yer aldığını

ifade eder.

Çokluk 1


Değer Tipi İlçe

Tanım Bir ilin sınırları içerisinde ilçelerin yer aldığını ifade eder.

Çokluk 1..*

5.2.2.2.5 İlçe

İlçe


Tanım Merkezî idarenin taşra teşkilatındaki ikinci bölüm

idaresidir. Mülki amiri kaymakamdır.

Durumu Kullanımda


Öznitelik: merkezİlçeMi

Değer Tipi Boolean

Tanım İlgili ilçenin merkez ilçe olup olmadığını belirtir.

Çokluk 0..1



Adres Veri Modeli

33 / 101


Değer Tipi Mahalle

Tanım Bir ilçenin sınırları içerisinde mahallelerin yer aldığını

ifade eder.

Çokluk 1..*


Değer Tipi Belde

Tanım Bir ilçenin sınırları içerisinde beldelerin yer aldığını ifade

eder.

Çokluk 0..*



Değer Tipi İl

Tanım Bir ilçenin bir ilin sınırları içerisinde yer aldığını ifade eder.

Çokluk 1


Değer Tipi Köy

Tanım Bir ilçenin sınırları içerisinde köylerin yer aldığını ifade

eder.

Çokluk 0..*



Değer Tipi Bucak


Adres Veri Modeli

34 / 101

Tanım Bir ilçeye bağlı bucakların bulunduğunu ifade eder.

Çokluk 0..*

5.2.2.2.6 Köy

Köy


Tanım Nüfusu iki binden aşağı olan ve belediye teşkilatı

bulunmayan yerleşim yerleridir.

Durumu Kullanımda



Değer Tipi İlçe

Tanım Bir köyün bir ilçenin sınırları içerisinde yer aldığını ifade

eder.

Çokluk 1


Değer Tipi Bucak

Tanım Bir köyün bir bucağa bağlı olduğunu ifade eder.

Çokluk 0..1


Değer Tipi KöyBağlısı

Tanım Bir köyün sınırları içerisinde köy bağlılarının yer aldığını

ifade eder.

Çokluk 1..*


Adres Veri Modeli

35 / 101

İlişki Rolü: ilÖzelİdaresi

Değer Tipi Yetki Alanları::İlÖzelİdaresi

Tanım Bir köyün bir il özel idarenin yetki alanı içinde olduğunu

ifade eder.

Çokluk 1

5.2.2.2.7 KöyBağlısı

KöyBağlısı

Tanım Köy altı yerleşim birimlerini belirtir.

Durumu Kullanımda

Stereotypes «featureType»



Tanım Köy bağlısının mekansal alanını belirtir.

Çokluk 1



Tanım Köy bağlısının kimlik bilgisini belirtir. Sistem tarafından

otomatik üretilir.

Çokluk 1

Öznitelik: ad


Tanım Köy bağlısının resmi ulusal coğrafi adını belirtir.


Adres Veri Modeli

36 / 101

Çokluk 1

Öznitelik: tip

Değer Tipi KöyBağlısıTipi

Tanım Köy bağlısının tipini belirtir.

Çokluk 1

Öznitelik: köyMerkeziMi

Değer Tipi Boolean

Tanım İlgili köy bağlısının köyün merkezi olup olmadığını belirtir.

Çokluk 0..1



Değer Tipi Köy

Tanım Bir köy bağlısının bir köyün sınırları içerisinde yer aldığını

ifade eder.

Çokluk 1


Değer Tipi YerleşikAlan

Tanım Bir köy bağlısının tespit edilen yerleşik alanını ifade eder.

Çokluk 0..1


İlişki Rolü: yolOrtaHatYön

Değer Tipi Mahalli Bileşenler:: YolOrtaHatYön


Adres Veri Modeli

37 / 101

Tanım Bir köy bağlısının sınırları içerisinde yol orta hat yönlerin

bulunduğunu ifade eder.

Çokluk 1..*

5.2.2.2.8 Mahalle

Mahalle


Tanım

Belediye sınırları içerisinde yer alan, ortak ihtiyaç ve

öncelikleri benzer özellikler gösteren ve sakinleri arasında

komşuluk ilişkisi bulunan insanların yaşadığı idari

birimdir.

Durumu Kullanımda


Öznitelik: tanıtımKodu


Tanım Mahalle idari bileşeninin tanıtım kodunu belirtir.

Çokluk 1


Değer Tipi Belde

Tanım Bir mahallenin bir beldenin sınırları içerisinde yer aldığını

ifade eder.

Çokluk 1


Değer Tipi İlçe


Adres Veri Modeli

38 / 101

Tanım Bir mahallenin bir ilçenin sınırları içerisinde yer aldığını

ifade eder.

Çokluk 1


Değer Tipi Mahalli Bileşenler:: YolOrtaHatYön

Tanım Bir mahallenin sınırları içerisinde yol orta hat yönlerin


Çokluk 1..*

İlişki Rolü: parsel

Değer Tipi Mahalli Bileşenler:: Parsel

Tanım Bir mahallenin sınırları içerisinde parsellerin bulunduğunu

ifade eder.

Çokluk 1..*

İlişki Rolü: belediye

Değer Tipi Yetki Alanları::Belediye

Tanım Bir mahallenin bir belediyenin yetki alanı içinde olduğunu

ifade eder.

Çokluk 1

5.2.2.2.9 YerleşikAlan

YerleşikAlan

Tanım

Plansız Alanlar İmar Yönetmeliği kapsamında belediye ve

mücavir alan sınırları içindeki imar plânı bulunmayan

mevcut yerleşmelerin (mahalle, köy ve mezralar)

müstakbel gelişme alanlarının da içine alan ve sınırları

Belediye Meclislerince karara bağlanan alanlardır.


Adres Veri Modeli

39 / 101

Valiliklerince tesbit edilmiş ve İl İdare Kurullarınca karara

bağlanmış olan köy ve mezraların yerleşik alan sınırları da

kapsar.

Durumu Kullanımda




Tanım Köy yerleşik alanının mekansal alanını belirtir.

Çokluk 1



Tanım Köy yerleşik alanının kimlik bilgisini belirtir. Sistem

tarafından otomatik üretilir.

Çokluk 1

Öznitelik: kararSayı


Tanım Yerleşik alan sınırı tespitini onaylayan İl İdare Kurulu, İl

Encümeni veya İl Genel Meclisi karar sayısıdır.

Çokluk 0..1

Öznitelik: kararTarih


Tanım Yerleşik alan sınırı tespitini onaylayan İl İdare Kurulu, İl

Encümeni veya İl Genel Meclisi karar tarihidir.

Çokluk 0..1


Adres Veri Modeli

40 / 101


Değer Tipi KöyBağlısı

Tanım Bir yerleşik alanın bir köy bağlısına ait olduğunu ifade eder.

Çokluk 1


5.2.2.3 Veri Tipleri

5.2.2.3.1 Bucak

Bucak

Tanım

Bucak; coğrafya, ekonomi, güvenlik ve mahalli hizmet

bakımlarından aralarında ilişki bulunan belde ve köylerden

meydana gelen, bir idare bölümüdür.

Açıklama

Günümüzde bucakların işlevselliği kalkmıştır, 1970'lerden

beri bucak teşkilatlarına yeni bucak müdürleri

atanmamaktadır. Buna rağmen bucaklar hâlâ hukuken

tanımlıdır ve resmî istatistiklerde belirtilir.

Durumu Kullanımda

Stereotip «dataType»



Tanım Bucak alanının kimlik bilgisini belirtir. Sistem tarafından

otomatik üretilir.

Çokluk 1

Öznitelik: ad



Adres Veri Modeli

41 / 101

Tanım Bucak alanının resmi ulusal coğrafi adını belirtir.

Çokluk 1


Değer Tipi Köy

Tanım Bir bucağa bağlı köylerin bulunduğunu ifade eder.

Çokluk 0..*


Değer Tipi Belde

Tanım Bir bucağa bağlı beldelerin bulunduğunu ifade eder.

Çokluk 0..*


Değer Tipi İlçe

Tanım Bir bucağın bir ilçeye bağlı olduğunu ifade eder.

Çokluk 1

5.2.2.4 Sabit Değerler ve Kod listeleri

5.2.2.4.1 SınırİhtilafDurumu

SınırİhtilafDurumu

Tanım İdari sınırların sınır ihtilaf durumunu belirtir.

Durumu Kullanımda

Stereotip «enumeration»

Değer: var


Adres Veri Modeli

42 / 101

Tanım İdari birimler arasında sınır ihtilaf durumunun olduğunu

belirtir.

Değer: yok

Tanım İdari birimler arasında sınır ihtilaf durumunun olmadığını

belirtir.

5.2.2.4.2 KöyBağlısıTipi

KöyBağlısıTipi

Tanım Köy bağlısının tiplerini belirtir.

Durumu Kullanımda

Stereotip «codeList»

Değer: köyMahallesi

Tanım Köy bağlısının tipinin köy mahallesi olduğunu belirtir.

Değer: mevkii

Tanım Köy bağlısının tipinin mevkii olduğunu belirtir.

Değer: mezra

Tanım Köy bağlısının tipinin mezra olduğunu belirtir.

Değer: yaylaEvleri

Tanım Köy bağlısının tipinin yayla evleri olduğunu belirtir.

5.3 MAHALLİ BİLEŞENLER UYGULAMA ŞEMASI

5.3.1 AÇIKLAMA

5.3.1.1 Özet

Mahalli Adres Bileşenleri Yol, YolOrtaHat, YolOrtaHatYön (3’ü beraber CSBM’yi oluşturmaktadır),

Numarataj, Yapı, Diğer Yapı, Bağımsız Bölüm ve Parselden oluşmaktadır. Parsel verisi arsaların


Adres Veri Modeli

43 / 101

adreslenmesi ihtiyacı sebebi ile bu veri modelinde <<placeholder>> olarak yer almakta olup, ileride ilgili

veri temasından sorumlu kuruluş tarafından ayrıca tanımlanması gerekmektedir.

Bir yol, geometrisi çizgi olan (GM_LineString) ve her bir kavşak ve mahalle sınırında bölünen yol orta

hatlarından;bir yol orta hattı ise 2 adet yol orta hat yön nesnesinden oluşmaktadır. Bu yol orta hatlarının

toplamı yolu vermektedir. Ayrıca numarataj yönünü belirlemek ve mahalle sınırında bulunan yollarda

ilişkiyi sağlayabilmek için yol orta hat yön detayı tanımlanmıştır. Bir yol orta hat yön bir mahalleye

bağlıdır, bir mahalle altında birden çok yol orta hat yön bulunabilir. Yol ve yol orta hat yön, sözel veri

(dataType) olarak temsil edilmektedir.

Numarataj detayı, bir yapıya verilen dış kapı numarasını veya bir parsele (arsaya) verilen numarayı

temsil eder. Geometrik olarak nokta (GM_Point) ile temsil edilmektedir. Bir numarataj altında o

numaradan erişilebilen bağımsız bölümler bulunur.

Parsel bilgisi imar adaları içerisindeki imar parseli olabileceği gibi, kadastral parsel de olabilmektedir.

Mevzuat gereği her bir parsele bir veya birden fazla numara verilebilir.

Yapı sınıfı, belirli bir proje ve yapı ruhsatı ile inşa edilmiş yapıların yanında, ruhsatsız olarak yapılmış

kalıcı yapıları (örn. gecekondu) da temsil etmektedir. Diğer yapı ise geçici yapılar veya adresleme

ihtiyacı olan diğer tüm yapıları (büfe, seyyar satış yeri, vb.) temsil etmektedir. Ayrıca site girişleri veya

site alanları da diğer yapı ile gösterilecektir.

Yapı ve diğer yapı, SoyutYapı sanal detayının özelleşmiş halleridir. SoyutYapı alan geometrisi ile temsil

edilir (GM_Polygon). Bir yapının bir veya birden fazla numaratajı olabilmektedir. Bir yapı bir parsel

içinde bulunmakla beraber aykırı durumlar da desteklenmektedir. Bir yapı içerisinde bir veya birden

fazla bağımsız bölüm bulunabilir.

Bağımsız bölüm adres veri modelinin en alt seviyesindeki bileşendir. Bağımsız bölümler ikamet amaçlı

veya işyeri olarak kullanılabilen yapının iç birimleridir. Bağımsız bölümler sözel veri (dataType) olarak

temsil edilmektedir. Bir bağımsız bölüm mutlaka bir yapıya ve bir numarataja bağlıdır.


Mahalli Bileşenler paketi ve referans paketlerine genel bakış Şekil 4’te gösterilmiştir.


Adres Veri Modeli

44 / 101

Şekil 4 Mahalli Bileşenler Paketine Genel Bakış

Mahalli Bileşenler uygulama şemasının tamamı aşağıdaki Şekil 5’te, bu şemanın diğer şemalarla olan

ilişkisi ise Şekil 6’da gösterilmiştir.


Adres Veri Modeli

45 / 101

Şekil 5 Mahalli Bileşenler Uygulama Şeması

class Mahalli Bileşenler

«featureType»

Numarataj

+ geometri :GM_Point

+ kimlikNo :Integer

+ tip :NumaratajTipi

+ kapıNo :CharacterString

«dataType»

BağımsızBölüm

+ kimlikNo :Integer

+ kullanımTürü :KullanımTürü

+ bağımsızBölümNo :CharacterString

+ Tip :BağımsızBölümTip

«voidable»

+ ad :CharacterString [0..1]

+ durum :BağımsızBölümDurumu

+ katNo :Integer

+ tapuBağımsızKimlikNo :CharacterString [0..1]

«featureType»

SoyutYapı


+ kimlikNo :Integer


«voidable»

+ postaKodu :CharacterString

«featureType»

Yapı

+ tip :YapıTipi

«voidable»

+ durum :YapıDurumu

+ siteVeyaKooperatifAdı :CharacterString [0..1]

+ zeminAltıKatSayısı :Integer

+ zeminÜstüKatSayısı :Integer

+ oluşumYöntemi :GeometriOluşumYöntemi

+ ölçek :Scale


Parsel


+ kimlikNo :Integer

+ tip :ParselTipi



«voidable»


«featureType»

YolOrtaHat

+ geometri :GM_LineString

+ kimlikNo :Integer

«voidable»

+ oluşumYöntemi :GeometriOluşumYöntemi

+ ölçek :Scale

«dataType»

Yol

+ kimlikNo :Integer


+ tip :YolTipi

«dataType»

YolOrtaHatYön

+ kimlikNo :Integer



+ uavtKodu :Integer

«featureType»

DiğerYapı

+ tip :DiğerYapıTipi

+yolOrtaHat 1..*

+yol 1

+yolOrtaHatYön 2

+yolOrtaHat 1

+parsel

0..1+yapı

0..*

+numarataj

1..* +soyutYapı

0..1

+soyutYapı 1

+bağımsızBölüm 1..*

+numarataj 0..*

+üstNumarataj 0..1

+bağımsızBölüm

0..*

+numarataj

1

+parsel 0..1

+numarataj 0..*

+yolOrtaHatYön 1

+numarataj

0..*


Adres Veri Modeli

46 / 101

Şekil 6 Mahalli Bileşenler Paketinin Diğer Paketlerle İlişkisi

Mahalli bileşenler uygulama şemasının ana mekansal nesne tipi Numarataj sınıfıdır. Numarataj

sınıfında geometri, kimlik no, numarataj tipi ve kapı no öznitelikleri zorunlu alanlardır. Mahalli

Bileşenler uygulama şemasına göre, numarataj, bir yapıya, bir parsele ya da bir bağımsız bölüme

verilebilir. Bu nedenle şemada ilişki 0..* veya 0..1 çokluk ilişkisi ile gösterilmiştir. Ayrıca site

numaratajı ve site içi numaratajlar gibi numaratajlar üstNumarataj ilişki rolü ile

ilişkilendirilmiştir.

Diğer önemli mekansal nesne tipi SoyutYapı sınıfıdır. SoyutYapı sınıfından Yapı ve DiğerYapı

sınıfları türemektedir. Bu şemaya göre bu sınıftan türeyen her mahalli bileşenin bir geometrisi,

kimlik nosu ve adı olmak zorundadır. Posta kodu zorunlu olmayan öznitelik olarak belirtilmiştir

(bakınız 5.1.2). Diğer öznitelikler mahalli bileşene göre değişiklik göstermektedir.


• Bina mahalli bileşeni için bina tipi zorunludur.


«dataType»

YolOrtaHatYön

+ kimlikNo :Integer



+ uavtKodu :Integer


Parsel


+ kimlikNo :Integer

+ tip :ParselTipi



«voidable»


İdariBileşen

«featureType»

İdari Bileşenler::Mahalle


«featureType»

İdari Bileşenler::KöyBağlısı


+ kimlikNo :Integer



«voidable»


+yolOrtaHatYön 1..*

+köyBağlısı 0..1

+yolOrtaHatYön

1..*

+mahalle

0..1

+parsel 1..*

+mahalle 1


Adres Veri Modeli

47 / 101

• Bina mahalli bileşeni için bina durumu, site veya kooperatif adı, zemin altı kat sayısı ve

zemin üstü kat sayısı bilgileri mevcutsa veri setinde bulunacaktır.

• DiğerYapı mahalli bileşeni için diğer yapı tipi zorunludur.

DiğerYapı sınıfının kullanılmasının sebebi numarataj yapılırken yapı dışında numaratajlı yapıların

bulunmasıdır (taksi durağı, büfe vb.).

Mahalli Bileşenler şemasında, mekansal nesne tipi olmayan üç mahalli bileşen mevcuttur. Bu

bileşenler BağımsızBölüm, Yol ve YolOrtaHatYön bileşenleridir.

BağımsızBölüm veri tipinin numarataj ve SoyutYapı ile ilişkisi bulunmaktadır. İlişkili olduğu

numarataj bu bağımsız bölüme hangi girişten giriş yapıldığını belirtmek için kullanılır.

Mahalli bileşen şemasında, numaratajın yolla ilişkisini belirtmek için Yol, YolOrtaHat ve

YolOrtaHatYön sınıfları bulunmaktadır.

Numarataj tek ve çift olmak üzere yol orta hat yönlere göre verilmektedir. Bir numaratajın hangi

yol orta hat yönde bulunduğunu YolOrtaHatYön ile ilişkisi belirtmektedir.

Mahalli Bileşenler şemasında öznitelik alanlarında kullanılabilecek olası değerleri belirtmek için

sabit değerler ve kod listeleri kullanılmıştır. Bu şemadaki listeler NumaratajTipi, DiğerYapıTipi,

NumaralamaTürü, BağımsızBölümDurumu, ParselTipi, YapıDurumu, YapıTipi, YolTipi ve

KullanımTürü nesnelerinden oluşmaktadır.

Mahalli Bileşenler arasındaki ilişkiler, mahalli bileşenler uygulama şemasında ilişki rolleriyle

belirtilmiştir. Bir mahallenin parselleri içerdiğini belirtmek için içerme (İng. Aggregation) ilişkisi

kullanılmıştır. Bir yolun yol orta hatlardan oluştuğunu belirtmek için oluşum (İng. Composition)

ilişkisi kullanılmıştır. Mahalli Bileşenler uygulama şemasında kullanılan içerme ve oluşum

ilişkileri aşağıda görülmektedir:

• Bir SoyutYapı, bir veya birden fazla BağımsızBölüm verisinden oluşmaktadır.

• Bir Yol, bir veya birden fazla YolOrtaHat verisinden oluşmaktadır.

• Bir YolOrtaHat, iki YolOrtaHatYön verisinden oluşmaktadır.

Mahalli Bileşenler uygulama şemasının diğer uygulama şemalarıyla ilişkileri bulunmaktadır. Bu

ilişkiler aşağıda görülmektedir:


Adres Veri Modeli

48 / 101

• Parsel mahalli bileşeninin, İdari Bileşenler uygulama şemasından Mahalle ile ilişkisi

bulunmaktadır.

• YolOrtaHatYön mahalli bileşeninin, İdari Bileşenler uygulama şemasından Mahalle ile

ilişkisi bulunmaktadır.

• YolOrtaHatYön mahalli bileşeninin, İdari Bileşenler uygulama şemasından KöyBağlısı ile

ilişkisi bulunmaktadır.


Mahalli Bileşenler Uygulama şeması içinde tanımlanmış kurallar dışında tutarlılık kuralları

bulunmamaktadır.


Adres veri modeli içerisinde yer alan her bir adres bileşeni, MAKS tarafından otomatik olarak

atanacak olan sayısal bir kimlik numarası ile tanımlanacaktır.


Her bir adres bileşeni genel olarak bir üst bileşene sahiptir. İdari/Mahalli bağlılıkların değişmesi

veya yeni idari/mahalli bileşenlerin ortaya çıkması durumunda oluşacak olan bağlılık

değişikliklerinde gerekli referans güncellemeleri yapılacaktır.



Geographic Information – Simple feature access – Part 1: Common Architecture v1.2.0) ile

sınırlıdır.



düşünülmemektedir. MAKS faaliyete geçtikten sonra gerçekleşen değişikliklerin zamansal

verisini MAKS oluşturacak ve bu veriyi sunabilecektir.


Adres Veri Modeli

49 / 101


5.3.2.1 Detay Kataloğu Metaverisi

Detay katalog adı Adres detay kataloğu Mahalli Bileşenler

Kapsam Mahalli Bileşenler

Versiyon no 1.0



Tablo 8 Detay Kataloğu Metaverisi


BağımsızBölüm Mahalli Bileşenler «dataType» 5.3.2.3.1

BağımsızBölümDurumu Mahalli Bileşenler «codeList» 5.3.2.4.2

BağımsızBölümTip Mahalli Bileşenler «codeList» 5.3.2.4.3

DiğerYapı Mahalli Bileşenler «featureType» 5.3.2.2.1

DiğerYapıTipi Mahalli Bileşenler «codeList» 5.3.2.4.4

GeometriOluşumYöntemi Mahalli Bileşenler «codeList» 5.3.2.4.5

KullanımTürü Mahalli Bileşenler «codeList» 5.3.2.4.6

NumaralamaTürü Mahalli Bileşenler «enumeration» 5.3.2.4.1

Numarataj Mahalli Bileşenler «featureType» 5.3.2.2.2

NumaratajTipi Mahalli Bileşenler «codeList» 5.3.2.4.7


Adres Veri Modeli

50 / 101

Parsel Mahalli Bileşenler «featureType,placeh

older» 5.3.2.5.1

ParselTipi Mahalli Bileşenler «codeList» 5.3.2.4.8

SoyutYapı Mahalli Bileşenler «featureType» 5.3.2.2.3

Yapı Mahalli Bileşenler «featureType» 5.3.2.2.4

YapıDurumu Mahalli Bileşenler «codeList» 5.3.2.4.9

YapıTipi Mahalli Bileşenler «codeList» 5.3.2.4.10

Yol Mahalli Bileşenler «dataType» 5.3.2.3.2

YolOrtaHat Mahalli Bileşenler «featureType» 5.3.2.2.5

YolOrtaHatYön Mahalli Bileşenler «dataType» 5.3.2.3.3

YolTipi Mahalli Bileşenler «codeList» 5.3.2.4.11

Tablo 9 Detay Kataloğunda Tanımlı Tipler

5.3.2.2 Mekansal Nesne Tipleri

5.3.2.2.1 DiğerYapı

DiğerYapı

Üst Sınıf SoyutYapı

Tanım Yapı dışında numarataj verilebilen alanları belirtir.

(Simitçi, büfe, taksi durağı vb.)

Durumu Kullanımda


Öznitelik: tip


Adres Veri Modeli

51 / 101

Değer Tipi DiğerYapıTipi

Tanım Diğer yapının tipini belirtir.

Çokluk 1

5.3.2.2.2 Numarataj

Numarataj

Tanım

Bir yapıyı veya arsayı adresleyebilmek için bağlı olduğu

CSBM(ler)den verilen ve dış kapı numarası olarak ta ifade

edilen bilgidir.

Durumu Kullanımda



Değer Tipi GM_Point

Tanım Numarataj geometrisini belirtir.

Çokluk 1



Tanım Numarataj kimlik bilgisini belirtir. Sistem tarafından

otomatik üretilir.

Çokluk 1

Öznitelik: tip

Değer Tipi NumaratajTipi

Tanım Numarataj tipini belirtir.


Adres Veri Modeli

52 / 101

Çokluk 1

Öznitelik: kapıNo


Tanım Numarataj kapı no değerini (dış kapı numarası) belirtir.

Çokluk 1


Değer Tipi YolOrtaHatYön

Tanım Bir numaratajın bir yol orta hat yöne bağlı olduğunu ifade

eder.

Çokluk 1

İlişki Rolü: bağımsızBölüm

Değer Tipi BağımsızBölüm

Tanım Bir numaratajın bağımsız bölümlere bağlı olduğunu ifade

eder.

Çokluk 0..*

İlişki Rolü: soyutYapı

Değer Tipi SoyutYapı

Tanım Bir numaratajın bir yapıya bağlı olduğunu ifade eder.

Çokluk 0..1


Değer Tipi Parsel

Tanım Bir numaratajın bir parsele bağlı olduğunu ifade eder.


Adres Veri Modeli

53 / 101

Çokluk 0..1

İlişki Rolü: üstNumarataj

Değer Tipi Numarataj

Tanım Bir numaratajın bir üst numaratajının olduğunu ifade eder.

Çokluk 0..1

İlişki Rolü: numarataj


Tanım Bir numaratajın alt numaratajlarının olduğunu ifade eder.

Çokluk 0..*

5.3.2.2.3 SoyutYapı

SoyutYapı (Soyut)

Tanım Yapı ve DiğerYapı detay tiplerinin ortak özelliklerini

gruplayan soyut detay tipidir.

Durumu Kullanımda



Değer Tipi GM_Polygon

Tanım Yapı mekansal alanını belirtir.

Çokluk 1




Adres Veri Modeli

54 / 101

Tanım Yapı kimlik bilgisini belirtir. Sistem tarafından otomatik

üretilir.

Çokluk 1

Öznitelik: ad


Tanım Yapı adını belirtir.

Çokluk 1

Öznitelik: postaKodu


Tanım Yapı posta kodunu belirtir.

Çokluk 1


İlişki Rolü: bağımsızBölüm

Değer Tipi BağımsızBölüm

Tanım Bir yapının bağımsız bölümlerden oluştuğunu ifade eder.

Çokluk 1..*



Tanım Bir yapıya bağlı numaratajların bulunduğunu ifade eder.

Çokluk 1..*


Adres Veri Modeli

55 / 101

5.3.2.2.4 Yapı

Yapı

Üst Sınıf SoyutYapı

Tanım

İmar Kanununda “Karada ve suda, daimi veya muvakkat,

resmi ve hususi yeraltı ve yerüstü inşaatı ile bunların ilave,

değişiklik ve tamirlerini içine alan sabit ve müteharrik

tesisler” olarak tanımlanmıştır.

Durumu Kullanımda


Öznitelik: tip

Değer Tipi YapıTipi

Tanım Yapının tipini belirtir.

Çokluk 1

Öznitelik: durum

Değer Tipi YapıDurumu

Tanım Yapının durumunu belirtir.

Çokluk 1


Öznitelik: siteVeyaKooperatifAdı


Tanım Yapının bulunduğu site veya kooperatif adını belirtir.

Çokluk 0..1


Adres Veri Modeli

56 / 101


Öznitelik: zeminAltıKatSayısı


Tanım Yapının zemin altı kat sayısını belirtir.

Çokluk 1


Öznitelik: zeminÜstüKatSayısı


Tanım Yapının zemin üstü kat sayısını belirtir.

Çokluk 1


Öznitelik: oluşumYöntemi

Değer Tipi GeometriOluşumYöntemi

Tanım Yapı verisinin oluşum yöntemini ifade eder.

Çokluk 1


Öznitelik: ölçek

Değer Tipi Scale

Tanım Yapı verisinin ölçek bilgisini ifade eder.

Çokluk 1



Adres Veri Modeli

57 / 101


Değer Tipi Parsel

Tanım Bir yapının bir parselin içinde bulunduğunu ifade eder.

Çokluk 0..1

5.3.2.2.5 YolOrtaHat

YolOrtaHat

Tanım

Yol Orta Hattı olarak nitelenen mahalli bileşen; cadde,

sokak, bulvar, meydan, küme evler, köy bağlantı yolu vb.

olarak bilinen yolların mekânsal olarak ifadesidir.

Durumu Kullanımda



Değer Tipi GM_LineString

Tanım Yol Orta Hat mekansal alanını belirtir.

Çokluk 1



Tanım Yol Orta Hat kimlik bilgisini belirtir. Sistem tarafından

otomatik üretilir.

Çokluk 1

Öznitelik: oluşumYöntemi

Değer Tipi GeometriOluşumYöntemi


Adres Veri Modeli

58 / 101

Tanım Yol Orta Hat verisinin oluşum yöntemini ifade eder.

Çokluk 1


Öznitelik: ölçek

Değer Tipi Scale

Tanım Yol Orta Hat verisinin ölçek bilgisini ifade eder.

Çokluk 1



Değer Tipi YolOrtaHatYön

Tanım Bir yol orta hatta bağlı yol orta hat yönlerin bulunduğunu

ifade eder.

Çokluk 2

İlişki Rolü: yol

Değer Tipi Yol

Tanım Bir yol orta hattın bir yola bağlı olduğunu ifade eder.

Çokluk 1

5.3.2.3 Veri Tipleri

5.3.2.3.1 BağımsızBölüm

BağımsızBölüm

Tanım Kat Mülkiyeti Kanunu'na göre, kat mülkiyetine konu olan

gayrimenkulün, anagayrimenkulün ayrı ayrı ve başlı başına


Adres Veri Modeli

59 / 101

kullanılmaya elverişli olup, kanun hükümlerine göre

bağımsız mülkiyete konu olan bölümleridir.

Durumu Kullanımda



Değer Tipi Long (10)

Tanım Bağımsız Bölüm kimlik bilgisini belirtir. Sistem tarafından

otomatik üretilir.

Çokluk 1

Öznitelik: kullanımTürü

Değer Tipi KullanımTürü

Tanım Bağımsız Bölüm kullanım türünü belirtir.

Açıklama

Kullanım türleri ağaç yapısında seçilebilmektedir. Veri

hakkında bilgi hangi seviyede ise o seviyedeki bilgi kod

listesinden seçilecektir.

Çokluk 1

Öznitelik: bağımsızBölümNo


Tanım Bağımsız Bölüm’e Adres ve Numaralamaya İlişkin

Yönetmelik esasınca atanan numarayı belirtir.

Çokluk 1

Öznitelik: tip

Değer Tipi BağımsızBölümTip


Adres Veri Modeli

60 / 101

Tanım Bağımsız bölümün tipini belirtir.

Çokluk 1

Öznitelik: ad


Tanım Bağımsız Bölüm adını belirtir.

Çokluk 0..1


Öznitelik: durum

Değer Tipi BağımsızBölümDurumu

Tanım Bağımsız Bölüm durumunu belirtir.

Çokluk 1


Öznitelik: katNo


Tanım Bağımsız Bölüm kat numarasını belirtir.

Çokluk 1


Öznitelik: tapuBağımsızKimlikNo

Değer Tipi CharacterString

Tanım Bağımsız Bölümün tapudaki numarasını belirtir.

Çokluk 0..1


Adres Veri Modeli

61 / 101




Tanım Bir bağımsız bölümün bir numarataja bağlı olduğunu ifade

eder.

Çokluk 1

İlişki Rolü: soyutYapı

Değer Tipi SoyutYapı

Tanım Bir bağımsız bölümün bir yapıya bağlı olduğunu ifade eder.

Çokluk 1

5.3.2.3.2 Yol

Yol

Tanım

Yerleşim yeri içerisinde bulunan, yayaların ve/veya

araçların geçmesi için ayrılan cadde, sokak, bulvar, meydan

ve küme evleri temsil eder.

Durumu Kullanımda




Tanım Yol kimlik bilgisini belirtir. Sistem tarafından otomatik

üretilir.

Çokluk 1


Adres Veri Modeli

62 / 101

Öznitelik: ad


Tanım Yol adını belirtir.

Çokluk 1

Öznitelik: tip

Değer Tipi YolTipi

Tanım Yol tipini belirtir.

Çokluk 1

İlişki Rolü: yolOrtaHat

Değer Tipi YolOrtaHat

Tanım Bir yola bağlı yol orta hatların bulunduğunu ifade eder.

Çokluk 1..*

5.3.2.3.3 YolOrtaHatYön

YolOrtaHatYön

Tanım Bir yol orta hattı üzerinde numaralama yapılan yönleri ve

mahalle ilişkilerini saklayan nesnedir.

Durumu Kullanımda

Stereotypes «dataType»




Adres Veri Modeli

63 / 101

Tanım Yol orta hat yön kimlik bilgisini belirtir. Sistem tarafından

otomatik üretilir.

Çokluk 1

Öznitelik: tanıtımKodu


Tanım Yol orta hat yön tanıtım kodunu belirtir.

Çokluk 1

Öznitelik: tür

Değer Tipi NumaralamaTürü

Tanım Yol orta hat yön numaralama türünü belirtir.

Çokluk 1

Öznitelik: uavtKodu

Değer Tipi Long (10)

Tanım Yol orta hat yöne karşılık UAVT’de bulunan CSBM kodunu

belirtir.

Çokluk 1

İlişki Rolü: yolOrtaHat

Değer Tipi YolOrtaHat

Tanım Bir yol orta hat yönün bir yol orta hatta bağlı olduğunu

ifade eder.

Çokluk 1



Adres Veri Modeli

64 / 101


Tanım Bir yol orta hat yöne bağlı numaratajların bulunduğunu

ifade eder.

Çokluk 0..*

İlişki Rolü: mahalle

Değer Tipi İdari Bileşenler:: Mahalle

Tanım Bir yol orta hat yönün bir mahalleye bağlı olduğunu ifade

eder.

Çokluk 0..1

İlişki Rolü: köyBağlısı

Değer Tipi İdari Bileşenler:: KöyBağlısı

Tanım Bir yol orta hat yönün bir köy bağlısına bağlı olduğunu

ifade eder.

Çokluk 0..1


Adres Veri Modeli

65 / 101


Şekil 7 Mahalli Bileşenler Kod Listeleri Diyagramı

5.3.2.4.1 NumaralamaTürü

NumaralamaTürü

Tanım Yol Orta Hat Yön numaralama türlerini belirtir.

Durumu Kullanımda

Stereotip «enumeration»

Değer: tek

Tanım Bu yönde numaralama yapılırken tek numara verildiğini

belirtir.

Değer: çift

class Mahalli Bileşenler

«codeList»

NumaratajTipi

+ arsa

+ bağımsızAnaGiriş

+ bağımsızTaliGiriş

+ binaAnaGiriş

+ binaTaliGiriş

+ diğerNumarataj

+ diğerYapıGirişi

+ tahsis

+ siteGirişi

«codeList»

BağımsızBölümDurumu

+ bilinmeyen

+ proje

+ ruhsatsız

+ yananYıkılan

+ inşaat

+ iskan

«codeList»

KullanımTürü

«codeList»

DiğerYapıTipi

+ büfe

+ diğer

+ geçiciYerleşimYeri

+ seyyarSatışYeri

+ siteVeyaSiteGirişi

+ yeraltıÇarşısı

«codeList»

YapıDurumu

+ bilinmeyen

+ kısmiİskan

+ proje

+ ruhsatsız

+ yananYıkılan

+ inşaat

+ iskan

«codeList»

YapıTipi

+ kamu

+ mesken

+ işyeri

«codeList»

ParselTipi

+ kadastro

+ imar

«codeList»

YolTipi

+ bulvar

+ cadde

+ kümeEvler

+ meydan

+ sokak

+ karayolu

+ otoyol

+ köyBağlantıYolu

«enumeratio...

NumaralamaTürü

tek

çift

«codeList»

GeometriOluşumYöntemi

+ elektronikTakeometre

+ prizmatik

+ optikMekanikTakeometre

+ fotogrametrik

+ gps

+ sayısal

+ paftaÜzerinden

+ ölçüDeğerlerinden


Adres Veri Modeli

66 / 101

Tanım Bu yönde numaralama yapılırken çift numara verildiğini

belirtir.

5.3.2.4.2 BağımsızBölümDurumu

BağımsızBölümDurumu

Tanım Bağımsız bölüm durumlarını belirtir.

Durumu Kullanımda


Değer: bilinmeyen

Tanım Bağımsız bölüm durumunun bilinmediğini belirtir.

Değer: proje

Tanım Bağımsız bölümün yapı ruhsatı işlemlerinin sürdüğünü

belirtir.

Değer: ruhsatsız

Tanım Bağımsız bölümün ruhsatsız olduğunu belirtir.

Değer: yananYıkılan

Tanım Bağımsız bölümün yanmış veya yıkılmış olduğunu belirtir.

Değer: inşaat

Tanım Bağımsız bölümün inşaat aşamasında olduğunu belirtir.

Değer: iskan

Tanım Bağımsız bölümün kullanım izninin verilmiş olduğunu

belirtir.


Adres Veri Modeli

67 / 101

5.3.2.4.3 BağımsızBölümTip

BağımsızBölümTip

Tanım Bağımsız bölüm tiplerini belirtir.

Durumu Kullanımda


Değer: kamu

Tanım Bağımsız bölüm tipinin kamu olduğunu belirtir.

Değer: özel

Tanım Bağımsız bölüm tipinin özel olduğunu belirtir.

5.3.2.4.4 DiğerYapıTipi

DiğerYapıTipi

Tanım Diğer yapı tiplerini belirtir.

Durumu Kullanımda


Değer: büfe

Tanım Diğer yapı tipinin büfe olduğunu belirtir.

Değer: diğer

Tanım Diğer yapı tipi kod listesi dışında kalan diğer yapı tiplerini

belirtir.

Değer: geçiciYerleşimYeri


Adres Veri Modeli

68 / 101

Tanım Diğer yapı tipinin geçici yerleşim yeri olduğunu belirtir.

Değer: seyyarSatışYeri

Tanım Diğer yapı tipinin seyyar satış yeri olduğunu belirtir.

Değer: siteVeyaSiteGirişi

Tanım Diğer yapı tipinin site veya site girişi olduğunu belirtir.

Değer: yerAltıÇarşısı

Tanım Diğer yapı tipinin yeraltı çarşısı olduğunu belirtir.

5.3.2.4.5 GeometriOluşumYöntemi

GeometriOluşumYöntemi

Tanım Geometri oluşum yöntemlerini belirtir.

Durumu Kullanımda


Değer: elektronikTakeometre

Tanım Geometri oluşum yönteminin elektronik takeometre

olduğunu belirtir.

Değer: prizmatik

Tanım Geometri oluşum yönteminin prizmatik olduğunu belirtir.

Değer: optikMekanikTakeometre

Tanım Geometri oluşum yönteminin optik mekanik takeometre

olduğunu belirtir.

Değer: fotogrametrik


Adres Veri Modeli

69 / 101

Tanım Geometri oluşum yönteminin fotogrametrik olduğunu

belirtir.

Değer: gps

Tanım Geometri oluşum yönteminin gps olduğunu belirtir.

Değer: sayısal

Tanım Geometri oluşum yönteminin sayısal olduğunu belirtir.

Değer: paftaÜzerinden

Tanım Geometri oluşum yönteminin pafta üzerinden yapıldığını

belirtir.

Değer: ölçüDeğerlerinden

Tanım Geometri oluşum yönteminin ölçü değerlerinden

yapıldığını belirtir.

5.3.2.4.6 KullanımTürü

KullanımTürü

Tanım Kullanım türlerini belirtir.

Açıklama

Kullanım türleri kod listesi, ağaç yapısındadır. Öznitelik

alanında istenen seviyedeki kod seçilebilir. Kod listesi

Tablo 10’da listelenmiştir.

Durumu Kullanımda



Adres Veri Modeli

70 / 101

Kod Kullanım Türü

1 Binalar

11 İkamet Amaçlı

1110 Mesken

1130 Halka Açık İkamet Yerleri

113001 Huzurevi

113002 Öğrenci Yurdu

113003 Misafirhane

113004 Çocuk Yurdu

12 İkamet Harici

3 Ortak Alan

3001 Kapıcı Dairesi

1211 Otel

121101 5 Yıldızlı Otel

121102 4 Yıldızlı Otel

121103 3 Yıldız Otel

121104 Butik Otel

121105 Apart Otel

121106 Motel

121107 Pansiyon


Adres Veri Modeli

71 / 101

121108 Restorant

1212 Diğer Kısa Süreli Konaklama

121201 Ucuz Otel (Hostel)

121202 Dağ Barınağı

121203 Tatil Kampı

1220 Ofis ve İşyeri

122001 Banka Şubesi

122002 PTT

122003 Belediye

122004 Valilik/Kaymakamlık

122005 Muhtarlık

122006 Diplomatik/Konsüler Misyon

122007 Nato Müttefik Karargah

122008 Noter

122009 Resmi Kurum

122010 Dernek / Vakıf

1230 Toptan ve Perakende Ticaret

123001 Alışveriş Merkezi / AVM

123002 Fuar Merkezi

123003 Hipermarket / Süpermarket

123004 Pasaj


Adres Veri Modeli

72 / 101

123005 Mağaza

123006 Restorant Lokanta

123007 Kargo / Nakliye

1241 Ulaşım ve İletişim

124101 Havaalanı

124102 Tren Garı

124103 Otobüs Terminali

124104 Liman / İskele

124105 Radyo ve Televizyon Yayın Yapıları

124106 Santraller

124107 Metro / Tramvay İstasyonu

124108 Taksi Durağı

124109 Otopark

1242 Garaj Binaları

1251 Sanayi

125101 Fabrika

125102 Montaj tesisleri

125103 Atölye

125104 Ardiye

1252 Depolar

125201 Silolar


Adres Veri Modeli

73 / 101

125202 Su deposu ve tankları

125203 Petrol ve gaz depoları

125204 Soğuk hava depoları

125205 Özel amaçlı depolar

125206 Akaryakıt İstasyonu/Deposu

125207 Sıvılaştırılmış Petrol Gazı (LPG) İstasyonu/Deposu

125208 Sıvılaştırılmış Doğal Gaz (LNG) İstasyonu Deposu

125209 Sıkılaştırılmış Doğal Gaz (CNG) İstasyonu/Deposu

1261 Kamu Eğlence Binaları

126101 Sinema

126102 Konser Salonu

126103 Opera

126104 Tiyatro

126105 Toplantı / Çok Amaçlı Salonlar

126106 Diskotek / Bar

126107 Lokal / Sosyal Tesis

1026108 Düğün Salonu

1262 Müze ve Kütüphaneler

126201 Müze

126202 Sanat Galerisi

126203 Kütüphane


Adres Veri Modeli

74 / 101

126204 Arşiv

126205 Kültür Merkezi

1263 Okul, Üniversite, Araştırma

126301 Okul Öncesi Eğitim

126302 İlk ve Orta Öğrenim

126303 Mesleki Eğitim Okulları

126304 Üniversite / Yüksekokul

126305 Araştırma / Teknoloji Geliştirme

126306 Engellli Eğitim Merkezi

126307 Meteoroloji istasyonları

126308 Rasathane

126309 Dershane

126310 Halk Eğitim Merkezi

126311 Askeri / Polis

126312 Sanat Okulu

1264 Hastane ve Bakım Kuruluşları

126401 Hastane

126402 Silahlı kuvvetlere ve hapishanelere ait hastaneler

126403 Kadın Doğum Hastanesi

126404 Sanatoryum

126405 Bakım Kuruluşları


Adres Veri Modeli

75 / 101

126406 Psikiyatri / Rehabilitasyon Merkezi

126407 Kaplıca / Terapi Merkezi

126408 Görüntüleme Merkezi

126409 Diyaliz Merkezi

126410 Poliklinik-Dispanser

126411 Aile Sağlığı Merkezi

126412 Toplum Sağlığı Merkezi

126413 Kan Merkezi

126414 Veteriner

126415 Eczane

126416 Sauna ve Hamam

1265 Spor

126501 Spor Kompleksi

126502 Yüzme Havuzu / Buz Pateni Sahası / Jimnastik Salonu / Tenis Kortu

126503 Atış Poligonu

1271 Tarım ve Hayvancılık

127101 İkamet Harici Çiftlik Binaları

127102 Ambar / Silo

127103 Bitkisel Ürün Üretim ve İşleme

127104 Hayvansal Ürün Üretim ve İşleme

127105 Sera


Adres Veri Modeli

76 / 101

1272 İbadet veya Dini Faaliyetler

127201 Cami

127202 Cemevi

127203 Kilise

127204 Sinagog

127205 Mescid

127206 Dini Eğitim

127207 Cenaze İşleri

1273 Tarihi veya koruma altındaki abideler

127301 Harabeler

127302 Arkeolojik kazılar

127303 Tarihi binalar

127304 Heykeller

127305 Anıtlar

127306 Sanatsal ve Dekoratif İnşaatlar

127207 Türbe / Şehitlik

1274 Kamu Güvenliği ve Savunma

127401 Polis

127402 Silahlı Kuvvetler

127403 Cezaevi/Tutukevi

127404 Islahevleri


Adres Veri Modeli

77 / 101

127405 İtfaiye

Tablo 10 Kullanım Türleri

5.3.2.4.7 NumaratajTipi

NumaratajTipi

Tanım Numarataj tiplerini belirtir.

Durumu Kullanımda


Değer: arsa

Tanım Numarataj tipinin arsa olduğunu belirtir.

Değer: bağımsızAnaGiriş

Tanım Numarataj tipinin bağımsız ana giriş olduğunu belirtir.

Değer: bağımsızTaliGiriş

Tanım Numarataj tipinin bağımsız tali giriş olduğunu belirtir.

Değer: binaAnaGiriş

Tanım Numarataj tipinin bina ana giriş olduğunu belirtir.

Değer: binaTaliGiriş

Tanım Numarataj tipinin bina tali giriş olduğunu belirtir.

Değer: diğerNumarataj

Tanım Numarataj tipi kod listesi dışında kalan diğer numarataj

tiplerini belirtir.

Değer: diğerYapıGirişi


Adres Veri Modeli

78 / 101

Tanım Numarataj tipinin numaratajlı alan olduğunu belirtir.

Değer: siteGirişi

Tanım Numarataj tipinin site girişi olduğunu belirtir.

Değer: tahsis

Tanım Numarataj tipinin tahsis olduğunu belirtir.

5.3.2.4.8 ParselTipi

ParselTipi

Tanım Parsel tiplerini belirtir.

Durumu Kullanımda


Değer: kadastro

Tanım Parsel tipinin kadastro olduğunu belirtir.

Değer: imar

Tanım Parsel tipinin imar olduğunu belirtir.

5.3.2.4.9 YapıDurumu

YapıDurumu

Tanım Yapı durumlarını belirtir.

Durumu Kullanımda


Değer: bilinmeyen


Adres Veri Modeli

79 / 101

Tanım Yapı durumunun bilinmediğini belirtir.

Değer: kısmiİskan

Tanım Yapının bir kısmı için kısmi kullanım izninin verilmiş

olduğunu belirtir.

Değer: proje

Tanım Yapının yapı ruhsatı işlemlerinin sürdüğünü belirtir.

Değer: ruhsatsız

Tanım Yapının ruhsatsız olduğunu belirtir.

Değer: yananYıkılan

Tanım Yapının yanmış veya yıkılmış olduğunu belirtir.

Değer: inşaat

Tanım Yapının inşaat aşamasında olduğunu belirtir.

Değer: iskan

Tanım Yapıya kullanım izninin verilmiş olduğunu belirtir.

5.3.2.4.10 YapıTipi

YapıTipi

Tanım Yapı tiplerini belirtir.

Durumu Kullanımda


Değer: kamu

Tanım Yapı tipinin kamu olduğunu belirtir.


Adres Veri Modeli

80 / 101

Değer: mesken

Tanım Yapı tipinin mesken olduğunu belirtir.

Değer: işyeri

Tanım Yapı tipinin işyeri olduğunu belirtir.

5.3.2.4.11 YolTipi

YolTipi

Tanım Yol tiplerini belirtir.

Durumu Kullanımda


Değer: bulvar

Tanım Yol tipinin bulvar olduğunu belirtir.

Değer: cadde

Tanım Yol tipinin cadde olduğunu belirtir.

Değer: kümeEvler

Tanım Yol tipinin küme evler olduğunu belirtir.

Değer: meydan

Tanım Yol tipinin meydan olduğunu belirtir.

Değer: sokak

Tanım Yol tipinin sokak olduğunu belirtir.

Değer: karayolu

Tanım Yol tipinin karayolu olduğunu belirtir.


Adres Veri Modeli

81 / 101

Değer: otoyol

Tanım Yol tipinin otoyol olduğunu belirtir.

Değer: köyBağlantıYolu

Tanım Yol tipinin köyBağlantıYolu olduğunu belirtir.

5.3.2.5 Referans olarak alınan tipler

5.3.2.5.1 Parsel

Parsel

Tanım İmar mevzuatına göre ayrılıp sınırlanmış arazi parçasıdır.

Durumu Kullanımda

Stereotip «featureType,placeholder»


Değer Tipi GM_Polygon

Tanım Parsel mekansal alanını belirtir.

Çokluk 1


Değer Tipi Integer

Tanım Parsel kimlik bilgisini belirtir. Sistem tarafından otomatik

üretilir.

Çokluk 1

Öznitelik: tip

Değer Tipi ParselTipi


Adres Veri Modeli

82 / 101

Tanım Parsel tipini belirtir.

Çokluk 1

Öznitelik: adaNo


Tanım Parsel detayına ait ada numarasını belirtir.

Çokluk 1

Öznitelik: parselNo


Tanım Parsel detayına ait parsel numarasını belirtir.

Çokluk 1

Öznitelik: paftaNo


Tanım Parsel detayına ait pafta numarasını belirtir.

Çokluk 1


İlişki Rolü: yapı

Değer Tipi Yapı

Tanım Bir parsel içerisinde yapıların bulunduğunu ifade eder.

Çokluk 0..*




Adres Veri Modeli

83 / 101

Tanım Bir parsele bağlı numaratajların bulunduğunu ifade eder.

Çokluk 0..*



Tanım Bir parselin bir mahallenin sınırları içerisinde yer aldığını

ifade eder.

Çokluk 1

5.4 YETKİ ALANLARI UYGULAMA ŞEMASI

5.4.1 AÇIKLAMA

5.4.1.1 Özet

Yetki alanları, MAKS içerisinde yetkili idarelerin, adres bileşenleri üzerindeki sorumluluk

alanlarını belirlemek amacıyla kullanılmaktadır. 5490 sayılı Nüfus Hizmetleri Kanunu gereğince

belediye teşkilatı olan yerlerde belediyeler, bunun dışında kalan yerlerde ise il özel idareleri adres

ve numaralama yetkisine sahiptir. Diğer taraftan, diğer kanunlarla adres numaralama veya yapı

belgeleri düzenleme yükümlülüğü verilen organize sanayi bölgeleri, serbest bölgeler, çevre ve

şehircilik il müdürlükleri ve teknoloji geliştirme bölgelerinde Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı

yetkili olabilmektedir.

Yetkili İdare detayı adres bileşenleri üzerinde yetkisi olan tüm yetkili idare tipleri için üst bir sanal

detay olarak tanımlanmıştır. Alan (GM_MultiSurface) olarak temsil edilmektedir.

Belediye teşkilatı olan yerlerde belediye sınırları içerisinde kalan alanlar belediyenin birincil yetki

alanını oluşturmakta ve Belediye detayı ile tanımlanmaktadır. Belediye sınırları dışında kalıp da

belediyenin mücavir alanı olarak belirlenen alanlar ayrıca Mücavir Alan detayı ile belirtilecektir.

Bu durumda bir belediyenin yetki alanı, belediye alanı ile mücavir alanlarının birleşimi olacaktır.

Mücavir alan, alan (GM_MultiSurface) olarak temsil edilmektedir.

Belediye teşkilatı bulunamayan yerlerde yetkili olan İl Özel İdareleri, İl Özel İdare detayı ile temsil

edilmektedir.


Adres Veri Modeli

84 / 101

Kanuni hak ve sorumlulukları gereği yetki alanlarında adres ve numaralama veya yapı belgeleri

düzenleme yetkisi olan organize sanayi bölgeleri, serbest bölgeler, çevre ve şehircilik il

müdürlükleri ve teknoloji geliştirme bölgelerinde Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı ise

DiğerYetkilİdare detayı ile temsil edilmektedir.


Yetki Alanları paketi ve referans paketlerine genel bakış Şekil 8’de gösterilmiştir.


Adres Veri Modeli

85 / 101

Şekil 8 Yetki Alanları Paketine Genel Bakış

Yetki Alanları uygulama şemasının tamamı aşağıdaki Şekil 9’da gösterilmiş ve açıklanmıştır.


Adres Veri Modeli

86 / 101

Şekil 9 Yetki Alanları Uygulama Şeması

class Yetki Alanları

«featureType»

Yetkiliİdare


+ yetkil iIdareKodu :Integer


«featureType»

Belediye


«codeList»

BelediyeTipi

+ beldeBelediyesi

+ büyükşehirBelediyesi

+ ilBelediyesi

+ i lçeBelediyesi

«featureType»

İlOzelİdaresi

«featureType»

DiğerYetkiliİdare

+ diğerYetkil iİdareTip :DiğerYetkil iİdareTip

«codeList»

DiğerYetkiliİdareTip

+ organizeSanayiBölgesi

+ serbestBölge

+ teknolojiGeliştirmeBölgesi

+ çevreVeŞehircil ikİlMüdürlüğü

«featureType»

Mücav irAlan


«voidable»

+ kuruluşKararSayısı :CharacterString [0..1]

+ kuruluşKararTarihi :DateTime [0..1]

+üstBelediye 0..1

+altBelediye 0..*

+mücavirAlan 0..1

+belediye 1


Adres Veri Modeli

87 / 101

Şekil 10 Yetki Alanları Paketinin Diğer Paketlerle İlişki

Yetki Alanları uygulama şemasının ana mekansal nesne tipi Yetkiliİdare sınıfıdır. MücavirAlan

mekansal nesne tipi dışındaki diğer mekansal nesneler bu sınıftan türemektedir. Bu nesneler

Belediye, İlÖzelİdaresi ve DiğerYetkiliİdare sınıflarıdır.

Yetki Alanları uygulama şemasına göre bu sınıftan türeyen her nesnenin bir geometrisi, yetkili

idare kodu ve adı olmak zorundadır. Diğer öznitelikler nesne tipine göre değişiklik

göstermektedir.


• Belediye nesne tipi için belediye tipi zorunludur.

• DiğerYetkiliİdare nesne tipi için diğer yetkili idare tipi zorunludur.

Ayrıca Yetkiliİdare sınıfından türemeyen, diğer nesne tiplerine benzeyen, zorunlu ve zorunlu

olmayan öznitelikleri bulunan MücavirAlan mekansal nesne tipi bulunmaktadır. MücavirAlan


Yetkil iİdare

«featureType»

Belediye


Yetkil iİdare

«featureType»

İlOzelİdaresi

İdariBileşen

«featureType»

İdari Bileşenler::Mahalle


İdariBileşen

«featureType»

İdari Bileşenler::Köy

+köy 1..*

+ilÖzelİdaresi 1

+üstBelediye 0..1

+altBelediye 0..*

+mahalle 0..*

+belediye 1


Adres Veri Modeli

88 / 101

nesne tipinde geometri alanı zorunludur. Kuruluş karar sayısı ve kuruluş karar tarihi bilgisi

mevcutsa veri setinde bulunacaktır (bakınız 5.1.2).

Yetki Alanları uygulama şemasında öznitelik alanlarında kullanılabilecek olası değerleri belirtmek

için sabit değerler ve kod listeleri kullanılmıştır. Bu şemadaki listeler BelediyeTipi ve

DiğerYetkiliİdareTip nesnelerinden oluşmaktadır.

Yetki Alanları belediye, il özel idaresi, organize sanayi bölgesi, serbest bölge ve teknoloji

geliştirme bölgelerine göre belirlenmiştir. Belirlenen değerler kod listesi olarak tanımlanmıştır.

BelediyeTipi kod listesinde bulunan olası değerler, Belde Belediyesi, Büyükşehir Belediyesi, İl

Belediyesi ve İlçe Belediyesi değerleridir.


Adres Veri Modeli

89 / 101


Yetki Alanları Uygulama şeması içinde tanımlanmış kurallar dışında tutarlılık kuralları

bulunmamaktadır.


Adres veri modeli içerisinde yer alan her bir adres bileşeni, MAKS tarafından otomatik olarak atanacak

olan sayısal bir kimlik numarası ile tanımlanacaktır.


Her bir adres bileşeni genel olarak bir üst bileşene sahiptir. Yetki alanı bağlılık değişmesi veya yeni yetki

alanı oluşması durumunda oluşacak olan bağlılık değişikliklerinde gerekli referans güncellemeleri

yapılacaktır.



Geographic Information – Simple feature access – Part 1: Common Architecture v1.2.0) ile sınırlıdır.



düşünülmemektedir. MAKS faaliyete geçtikten sonra gerçekleşen değişikliklerin zamansal verisini

MAKS oluşturacak ve bu veriyi sunabilecektir.


5.4.2.1 Detay kataloğu metaverisi

Detay katalog adı Adres detay kataloğu Yetki Alanları

Kapsam Yetki Alanları

Versiyon no 1.0



Tablo 11 Detay kataloğu metaverisi


Adres Veri Modeli

90 / 101


Belediye Yetki Alanları «featureType» 5.4.2.2.1

BelediyeTipi Yetki Alanları «codeList» 5.4.2.3.1

DiğerYetkiliİdare Yetki Alanları «featureType» 5.4.2.2.2

DiğerYetkiliİdareTip Yetki Alanları «codeList» 5.4.2.3.2

İlÖzelİdaresi Yetki Alanları «featureType» 5.4.2.2.3

MücavirAlan Yetki Alanları «featureType» 5.4.2.2.4

Yetkiliİdare Mahalli Bileşenler «featureType» 5.4.2.2.5

Tablo 12 Detay kataloğunda tanımlı tipler

5.4.2.2 Mekansal nesne tipleri

5.4.2.2.1 Belediye

Belediye

Üst Sınıf Yetkiliİdare

Tanım

İl ve ilçe merkezleri ile beldelerde, sakinlerin mahallî

müşterek nitelikteki ihtiyaçlarını karşılamak üzere kurulan

ve karar organı seçmenler tarafından seçilerek oluşturulan,

idarî ve malî özerkliğe sahip kamu tüzel kişisidir.

Durumu Kullanımda


Öznitelik: belediyeTipi

Değer Tipi BelediyeTipi

Tanım Belediye tipini belirtir.

Çokluk 1


Adres Veri Modeli

91 / 101



Tanım Bir belediyenin yetki alanında mahalleler olduğunu belirtir.

Çokluk 0..*

İlişki Rolü: mücavirAlan

Değer Tipi MücavirAlan

Tanım Bir belediyenin mücavir alanının bulunduğunu ifade eder.

Çokluk 0..1

İlişki Rolü: altBelediye

Değer Tipi Belediye

Tanım Bir belediyenin sınırları içerisinde başka belediyelerin


Çokluk 0..*

İlişki Rolü: üstBelediye


Tanım Bir belediyenin başka bir belediyenin sınırları içinde

olduğunu ifade eder.

Çokluk 0..1

5.4.2.2.2 DiğerYetkiliİdare

DiğerYetkiliİdare


Tanım Belediye ve İl Özel İdaresi dışındaki yetkili idareleri belirtir.


Adres Veri Modeli

92 / 101

Durumu Kullanımda


Öznitelik: diğerYetkiliİdareTip

Değer Tipi DiğerYetkiliİdareTip

Tanım Belediye ve İl Özel İdaresi dışında kalan yetkili idare tipini

belirtir.

Çokluk 1

5.4.2.2.3 İlÖzelİdaresi

İlÖzelİdaresi


Tanım

İl halkının mahallî müşterek nitelikteki ihtiyaçlarını

karşılamak üzere kurulan ve karar organı seçmenler

tarafından seçilerek oluşturulan, idarî ve malî özerkliğe

sahip kamu tüzel kişisini ifade eder.

Durumu Kullanımda


5.4.2.2.4 MücavirAlan

MücavirAlan

Tanım

Belediye sınırları içerisinde bulunmayıp imar bakımından

belediyenin kontrol ve sorumluluğunda bulunan ve

belediyenin hizmet götürdüğü alanlardır.

Durumu Kullanımda



Adres Veri Modeli

93 / 101

Öznitelik: kuruluşKararSayısı


Tanım Mücavir alanın kurulmasını belirten kuruluş kararının

numarasını belirtir.

Çokluk 1


Öznitelik: kuruluşKararTarihi


Tanım İlgili kararın kabul tarihini belirtir.

Çokluk 1


İlişki Rolü: belediye


Tanım Bir mücavir alanın bir belediyeye ait olduğunu ifade eder.

Çokluk 1

5.4.2.2.5 Yetkiliİdare

Yetkiliİdare (Soyut)

Tanım Belediye, İlOzelİdaresi ve DiğerYetkiliİdare detay tiplerinin

ortak özelliklerini gruplayan soyut detay tipidir.

Durumu Kullanımda




Adres Veri Modeli

94 / 101


Tanım Yetkili İdare mekansal alanını belirtir.

Çokluk 1

Öznitelik: yetkiliIdareKodu


Tanım MAKS sistem içerisinde atanan kurumu tanımlayıcı kodu

ifade eder.

Çokluk 1

Öznitelik: ad


Tanım Yetkili İdare adını belirtir.

Çokluk 1


5.4.2.3.1 BelediyeTipi

BelediyeTipi

Tanım Belediye tiplerini belirtir.

Durumu Kullanımda


Değer: beldeBelediyesi

Tanım Belediye tipinin belde belediyesi olduğunu belirtir.

Değer: büyükşehirBelediyesi

Tanım Belediye tipinin büyükşehir belediyesi olduğunu belirtir.


Adres Veri Modeli

95 / 101

Değer: ilBelediyesi

Tanım Belediye tipinin il belediyesi olduğunu belirtir.

Değer: ilçeBelediyesi

Tanım Belediye tipinin ilçe belediyesi olduğunu belirtir.

5.4.2.3.2 DiğerYetkiliİdareTip

DiğerYetkiliİdareTip

Tanım Diğer yetkili idare tiplerini belirtir.

Durumu Kullanımda


Değer: organizeSanayiBölgesi

Tanım Diğer yetkili idare tipinin organize sanayi bölgesi olduğunu

belirtir.

Değer: serbestBölge

Tanım Diğer yetkili idare tipinin serbest bölge olduğunu belirtir.

Değer: teknolojiGeliştirmeBölgesi

Tanım Diğer yetkili idare tipinin teknoloji geliştirme bölgesi

olduğunu belirtir.

Değer: çevreVeŞehircilikİlMüdürlüğü

Tanım Diğer yetkili idare tipinin çevre ve şehircilik il müdürlüğü

olduğunu belirtir.


Adres Veri Modeli

96 / 101

6 REFERANS SİSTEMLERİ

6.1 KOORDİNAT REFERANS SİSTEMLERİ

6.1.1 DATUM

MAKS projesinde mekânsal verilerin kullanımında koordinat sisteminin datumu olarak 1996 yılında

hazırlanmış olan Uluslararası Yersel Referans Sistemi (International Terrestrial Referans Frame -

ITRF1996) kullanılmıştır. Uluslararası Yersel Koordinat Sistemi (ITRF), 1979 yılında Uluslararası

Jeodezi ve Jeofizik Birliği tarafından referans elipsoidi olarak kabul edilen GRS-80 elipsoidini referans

elipsoidi olarak temel almıştır.

ITRF1996 datumuna ait referans elipsoidi temel parametreleri:

Referans Elipsoidi : GRS-80

Büyük Yarı Eksen (a) : 6378137 m

Açısal Hız (w) : 7292115E-11 rad/s

Gravitasyonel Sabit (GM) : 3986005E8 m3/s2

2nci Derece Zonal Harmonik Katsayısı : Normalize J2 108263E-8

ITRF1996 datumuna ait referans elipsoidi türetilmiş parametreleri :

Basıklık (f) : 0,00335281068118

Kutupsal Eğrilik Yarıçapı (c) : 6399593,6259 m

Basıklık Tersi (1/f) : 298,25722210100002

Küçük Yarı Eksen (b) : 6356752,3141403561m

Birinci Eksantrisite Karesi (e2) : 0,00669438002290

ITRF1996 datumunda standart olarak başlangıç meridyeni Greenwich-00 0ı 0ıı, ölçü birimi derece ve her

birimdeki radyan karşılığı olarak 0,017453292519943295 değerleri seçilmiştir.


Adres Veri Modeli

97 / 101

6.1.2 KOORDİNAT REFERANS SİSTEMLERİ

MAKS projesinde iki boyutlu koordinat sistemleri kullanılacaktır. Bu koordinat referans sistemleri

hesap yüzeyi olarak datumun referans elipsoidi olarak temel aldığı GRS-80 elipsoit parametrelerini

kullanacaktır. Aşağıda mekânsal verinin kullanacağı koordinat referans sistemleri listelenmiştir:

Coğrafi Koordinat Referans Sistemi

ITRF 1996 koordinat referans sisteminde tüm mekânsal veriler coğrafi koordinat sisteminde

sunulacaktır.

Projeksiyon Koordinat Referans Sistemi

Herhangi bir meridyen dairesine teğet olarak geçirilen silindir ile elde edilen projeksiyon Transversal

Mercator (TM) projeksiyonudur. Buna Gauss-Krüger projeksiyonu da denir. Ülkemizde kullanılan ve

özellikle topoğrafik haritaların üretiminde tercih edilen bir projeksiyondur. Teğet meridyenden

uzaklaştıkça hata oranı artmaktadır. Daha fazla hatayı önlemek için haritalar, arazi parçaları 3 ve 6

derecelik dilimler halinde izdüşümleri çıkarılarak yapılır. 3 derecelik dilim genişliğinde deformasyon

parametresi olan ölçek faktörü değeri 1 dir. Kuzey yarım kürede bu projeksiyonda Y değerleri negatif

çıktığından bu koordinatlara 500000 m eklenir ve YUKARI DEĞER ismini alırlar; X değerlerine ise

herhangi bir değer eklenmez ve SAĞA DEĞER ismini alırlar.

MAKS projesi mekânsal verileri, ülke bütününde 3 derecelik dilim genişliklerinde ve toplamda 7 adet

projeksiyon koordinat referans sisteminde kullanılacaktır. Aşağıda bu koordinat referans sistemleri

listelenmiştir:

ITRF_TM27: İlgili dilim içerisine giren mekânsal veriler yirmi yedi numaralı dilim orta

meridyenine Transversal Mercator silindirik projeksiyonu yöntemiyle iz düşürülmüş olarak

kullanılacaktır.

ITRF_TM30: İlgili dilim içerisine giren mekânsal veriler otuz numaralı dilim orta meridyenine

Transversal Mercator silindirik projeksiyonu yöntemiyle iz düşürülmüş olarak kullanılacaktır.

ITRF_TM33: İlgili dilim içerisine giren mekânsal veriler otuz üç numaralı dilim orta meridyenine


ITRF_TM36: İlgili dilim içerisine giren mekânsal veriler otuz altı numaralı dilim orta


kullanılacaktır.


Adres Veri Modeli

98 / 101

ITRF_TM39: İlgili dilim içerisine giren mekânsal veriler otuz dokuz numaralı dilim orta


kullanılacaktır.

ITRF_TM42: İlgili dilim içerisine giren mekânsal veriler kırk iki numaralı dilim orta meridyenine


ITRF_TM45: İlgili dilim içerisine giren mekânsal veriler kırk beş numaralı dilim orta


kullanılacaktır.

6.1.3 KOORDİNAT REFERANS SİSTEMLERİ TANIMLAYICILARI

Koordinat sistemi adı: Coğrafi sistemde ITRF 1996, Projeksiyon sisteminde ITRF_TMXX olarak

adlandırılırlar.

Projeksiyon (İng. Projection): İzdüşüm yöntemi adını ifade eder. Transverse Mercator olarak tanımlanır.

Sağa Değer (İng. False_Easting): Negatif Y değerini gidermek için 500000,000000 m değeri eklenir.

Yukarı Değer (İng. False_Northing): X değeri yukarı değer olarak tanımlanır.

Dilim Orta Meridyeni (İng. Central_Meridian): Dilim orta meridyeni (DOM) numarasıdır. 27, 30, 33, 36,

39, 42, 45 ülkemizde kullanılan 3 derece dilim genişlikli meridyenler olarak tanımlanır.

Ölçek Faktörü (İng. Scale_Factor): Ölçek faktör 3 derece dilim genişlikli projesiyon sistemlerde

1,000000 olarak tanımlanır.

Başlangıç Boylamı (İng. Latitude_Of_Origin): Standart olarak 0,000000 değerini almaktadır.

Ölçü Birimi (İng. Linear Unit): Ölçü birimi projeksiyon sistemde Metre, Coğrafi sistemde Derece olarak

tanımlanır.

GCS_ITRF_1996 : Coğrafi Koordinat Sistemi adını ifade etmektedir.

Datum: D_ITRF_1996: Datum adını ifade etmektedir.


Adres Veri Modeli

99 / 101

7 VERİ KALİTESİ

MAKS Adres Veri Modeli kapsamında veri kalitesi, yetkili idareler tarafından sağlanacak olan verinin

hassasiyetini belirleme amacı ile ele alınmıştır. Bu sebeple özellikle yetkili idareler tarafından farklı

yöntemler ve kaynaklar kullanılarak üretilen yol ve yapı geometrileri için bu detayların özniteliklerine

oluşumYöntemi ve ölçek adında iki alan eklenmiştir. Bu alanlar yardımı ile yetkili idare veriyi hangi

yöntemle ve hangi ölçekte ürettiğini belirtmiş olacaktır.

Bunların dışında, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından yürütülmekte olan Türkiye Ulusal Coğrafi Bilgi

Sistemi (TUCBS) ve Kent Bilgi Sistemlerinin Standartlarının Belirlenmesi projelerinin çıktılarına bağlı

olarak gerek detay veri seti gerekse detay verisi seyiyesinde ortaya çıkabilecek veri kalitesi

gereksinimleri ayrıca değerlendirilecektir.


Adres Veri Modeli

100 / 101

8 VERİ SAĞLAMA

MAKS Projesi yeniden mekansal veri üretimi süreçlerini içermemektedir. Yetkili idarelerdeki mevcut

verilerin (veya sonradan üretilen verilerin) MAKS’a bir defaya mahsus olmak üzere ilk aktarımı

sağlanacaktır. İlk aktarımdan sonra yetkili idareler kullanıcı arayüzleri veya web servisler aracılığı ile

verileri güncelleyecektir. İlk veri aktarımı ile ilgili daha detaylı bilgi daha sonra yayımlanacak olan MAKS

Veri Entegrasyonu Kılavuzunda, MAKS’a web servisler aracılığı ile entegrasyon ile ilgili detaylı bilgi ise

MAKS Sistem Entegrasyonu Kılavuzunda bulunacaktır.


Adres Veri Modeli

101 / 101

9 VERİ ÜRETİMİ

Bu dokümanda MAKS’a sağlanacak olan mekansal adres verisinin uyum sağlaması gereken veri modeli

sunulmuştur. Bu veri modeline uygun veri üretiminin nasıl yapılacağı ile ilgili detaylı bilgiler daha sonra

yayımlanacak olan Veri Üretim Kılavuzunda bulunacaktır.

mekansal adres kayit ve ÇevrİmİÇİ emlak ve İnŞaat …¼manlar... · mekansal adres kayıt ve...

Documents