meme sağlığı ve meme kanserisemihaydintug.com/wp-content/uploads/2016/05/sunum-meme...meme, süt...
TRANSCRIPT
Meme Sağlığı ve Meme Kanseri
Prof. Dr. Semih Aydıntuğ
Meme, süt üretmek için dizayn edilmiş
modifiye bir ter bezidir.
MEME:
* Memenin şeklini veren deri ve deri altı
yağ dokusu
* Destek doku
* Süt üreten lobüller
* Sütü taşıyan kanallardan
oluşur
Görünüm olarak normal memeler. Sekonder seks karakteri olma yanında
süt üretimi için dizayn edilmiş bu organda esas yapıyı bir ağacın dalları
gibi binlerce olan süt taşıyan kanallar ve süt üreten lobüller oluşturuyor.
Bağ / destek doku, yağ, memenin şeklini veriyor. Meme içinde damarlar
ve sinirler ve en önemlisi lenfatik sistem mevcut.
Bu şematik resimde, memenin derinliklerinde “Ağaç dalları ” gibi dallanmış
Süt kanalları ve süt üretiminin yapıldığı “ Lobüller” görülüyor. Meme kanserle –
rinin çoğu, süt kanalı – lobül birleşme yerinden kaynak alır.
DCIS: Kanserdir. Ama tümör hücreleri süt kanalı dışına taşmamışlardır
İnvaziv Meme Kanseri: Tümör gelişimi kanal içinde başlar ama saldırganlığı
nedeniyle çevre bağ ve yağ dokusu içine yayılır. Tedavi edilmezse metastaz
yapma gücü vardır.
Meme Sağlığı
• Çocukluk ve adölesan dönem
• Menopoz öncesi dönem
• Gebelik ve emzirme dönemi
• Perimenopozal dönem
• Menopoz dönemi
Çocukluk ve adölesan dönem(1)
• Doğuştan malformasyonlar ( Gögüs
duvarı ve memede gelişme geriliği. Eşlik
eden başka organ malformasyonları
olabilir)
• Travmadan sakınmak gerekir.
• Bu dönemde yapılan cerrahi girişimlerin
gelecekte ortaya çıkabilecek olan
olumsuz etkilerini unutmamak gerek.
Çocukluk ve adölesan dönem(2)
• Erken dönemde başlanan Oral
kontraseptifler ( Uzun dönemde meme için
zararlı – Genç meme Östrojen ve
Progesterona daha duyarlı)
• Radyasyon, meme ve Tiroid dokusuna çok
zararlı (Bölgeye Radyoterapi gören genç
kızlar, Meme kanseri ve Tiroid kanseri
açısından yakından izlenmelidirler.)
Çocukluk ve adölesan dönem(3)
• Obezite ve PCOS ( Polikistik over
sendromu)
Jinekologlar kadar meme doktorlarını da
çok yakından ilgilendiren ciddi bir problem.
Çok sık rastlıyoruz, çoğunlukla atlanıyor.
Altta yatan İnsülin rezistansı ve Diyabet,
adet düzensizliğinden daha önemli.
Çocukluk ve adölesan dönem(4)
• Bu çocuklarda çok erken ve uzun süre
doğum kontrol hapı kullanılmasının
tehlikeleri var.
PCOS‟nun, adölesan çağdaki
hareketsizliğin ve yanlış beslenmenin
gelecekteki faturası çok büyük !
Çocukluk ve adölesan dönem(5)
• Son yıllarda genç kızlarda da Hashimoto
Tiroiditi sık görülüyor. Gelişen Tiroid
Yetmezliği çocuklarda yorgunluk,
konsantrasyon eksikliği, aşırı uyuma
isteği ve adet düzensizliğine yol açıyor.
Çocuğun okul başarısı düşüyor.
Anneler: Çocuğunuzu sıkıştırmadan
önce Tiroid fonksiyon testlerini yaptırın.
Reprodüktif Dönem (1)
• 21 yaş civarında doğum yapmak meme kanseri riskini azaltıyor.
• 35 yaşından sonra yapılan doğumlar meme kanseri riskini muhtemelen arttırıyorlar.
• Tüp bebek uygulamalarında kullanılan hormonların “ MEME” Kanserini arttırdığına dair şüpheler var ama henüz “ DELİL” yok.
Reprodüktif Dönem (2)
• Meme kanseri daha çok bu dönemin sonlarına doğru artmaya başlıyor.
• Ama temelleri bu dönemin başında atılmaya başlanıyor.
• Bu bölümde daha çok bunlar üzerinde duracağız,
• Meme kanserine geçmeden önce bu çağa ait meme kanseri dışındaki meme problemlerine kısaca değineceğiz;
Reprodüktif Dönem- Meme Kanseri harici
hastalıklar (1)
• Meme ağrısı – Mastalji ( Çoğunlukla
masum, şiddetli ve devamlı olanlar
tedavi gerektirir )
• Memede Fibrokistik değişiklikler
(Günümüzde çok anlamlı bir terim değil.
Çünkü kadınların %60‟da var )
• Memede basit kistler ( Kanser riski yok.
Büyük kistler boşaltılmayı gerektirebilir)
Reprodüktif Dönem- Meme Kanseri harici
hastalıklar (2)
• Memede “Komplike” kistler. İyi bir radyolog gerektirirler. Yakından izlenmeleri gerekebilir.
• Memede Fibroadenom: 20‟li ve 30‟lu yaşlı genç kadınların hastalığıdır. İyi huylu tümörlerdir. 2-2.5 cm‟ye ulaşınca ince iğne aspirasyon biyopsisi yapılır. Daha da büyürse cerrahi olarak eksize edilir.
Reprodüktif Dönem- Meme Kanseri harici
hastalıklar (3)
• Fillod tümör: Fibroadenoma benzer. Daha yaşlı
kadınlarda görülür. Bırakılırsa sürekli büyür. 7 –
9 cm olur. Bazıları kanserdir. Mutlaka cerrahi
girişim gerekir.
• Meme absesi: Laktasyon döneminde olanlar
çoğunluktadır. Meme enfeksiyonu ilerleyerek
meme içinde irin dolu bir boşluk oluşturmuştur.
Şiddetli ağrı, ateş yapar. Mutlaka cerrahi olarak
boşaltılması gerekir.
Reprodüktif Dönem- Meme Kanseri harici
hastalıklar (4)
• Atipik duktal hiperplazi : Herhangi bir
nedenle biyopsi yapılmış bir hastanın patoloji
raporunda yazan bilgidir. Meme kanseri
açısından artmış riski gösterir. Bu tür
hastalar yakından izlenmelidir.
• Duktal karsinoma insitu: Meme kanserinden
bir önceki hastalıktır. Bir biyopsi sonucudur.
Hasta Meme kanseri gibi tedavi edilir.
Kemoterapi gerekmez.
Reprodüktif Dönem- Meme Kanseri harici
hastalıklar (5)
• Lobüler karsinoma insitu: Biyopsi ile ortaya konan patolojik bir tanıdır. Bu tür hastaların çok yakından takibi gerekir. Nasıl tedavi edilecekleri tartışmalıdır.
• DCIS ve LCIS‟lu hastalar daha çok mammografi sırasında ortaya çıkan “ Mikrokalsifikasyonlarla –kireçlenmelerle ” tesadüfen tanınırlar.
Reprodüktif Dönem- Meme Kanseri harici
hastalıklar (6)
• İsimsiz Lezyonlar- hastalıklar: Bunlar Fizik
muayenede şüphelenilen ya da radyolojik
yöntemlerle ortaya konan lezyonlardır. Çok
sayıda isimleri olabilir. Önemli olan isimler
değil bir meme doktorunun bunu nasıl
değerlendirdiğidir.
• Ne yazık ki bu grup içinde bulunan hastalar,
yanlış bilgilendirmelerle en fazla telaşlandırılan
hasta grubunu oluşturmaktadır.
Reprodüktif Dönem- Meme Kanseri harici
hastalıklar (7)
Önemli Not: Hastaların meme ile ilgili
şikayetleri, saptanan radyolojik
anormallikler, yapılan ince iğne
aspirasyon biyopsileri tabii ki önemlidir.
Fakat hastanın yaşı, aile anamnezi,
özgeçmişi gibi konular da son derece
önemlidir. Bütün bilgiler birleştirildikten
sonra karara varılır.
Meme Kanseri
• Kadınlarda en sık rastlanan kanser türü.
• Akciğer kanserinden sonra sonra en çok
ölüme neden olan kanser.
• Meme kanserinden ölümler azalıyor.
(Erken tanı en önemli etken)
• Hastalık daha kronik bir seyir izlemeye
başladı.
• Hastaların hayatta kalma süresi uzadı.
Meme Kanseri
• Batı dünyasında Meme kanseri görülme
sıklığı henüz artmaya devam ediyor. Bir
miktar hız kestiğini gösteren deliller var.
• Türkiyede muhtemelen hızını arttırarak
yayılmaya devam ediyor.
• Neden?
Yüzlerce neden var. Fakat:
Meme Kanseri
• 100 – 120 yıl önce meme kanseri bu
derece sık değildi.
• Bugün hala Asya‟nın belli bölgelerinde,
“ Batı tipi” beslenmeyen toplumlarda
meme kanseri bizdeki kadar sık değil.
• Demek ki bazı şeyleri değiştirmek
elimizde.
Meme Kanseri
• Önlemek için yapılabilecekler arasında
en basiti, ama muhtemelen en az
yapılanı “Aerobik Fizik egzersiz” dir.
Aerobik Fizik Egzersiz Nedir?
• Haftada 3 gün
• Minimum 35 dakika
• 220 – (kişinin yaşının %70‟i)=nabız sayısı
• Bu nabız sayısı egzersiz boyunca
korunacak.
• Egzersiz bitiminde açlık duygusu
olmamalıdır.
Reprodüktif Dönem – Meme
Kanseri
• Obezite olumsuz bir etken
• Hızlı kilo alıp vermek daha olumsuz bir
etken
• Yağlar arasındaki dengeyi korumak
(Mutlaka Balık yağı - Omega-3 yağ
asidi tüketmek)
• D vitamini
Reprodüktif Dönem- Meme
Kanseri
• Düşük D vitamini düzeyleri meme kanseri
riskini arttırıyor
• Kışın D vitamini düzeyleri daha da
düşüyor
• Yazın bile ek D vitamini almak gerekebilir
• D vitamini düzeyini ölçtürmek gerekir
• Türkiyede kadınların % 80‟inde D vitamini
düşük
Erken Tanı (1)
• Periyodik hekim kontrolu ( Yüksek riskli
kadında 25 yaşında başlar, düşük riskli
kadında 35 yaşında başlar)
• Periyodik kontrol içine: Hastanın
eğitimi, Fizik muayene, Radyolojik
görüntüleme yöntemleri, gerekirse
biyopsi girer.
Erken Tanı (2)
• Kişinin kendi kendini 1-2 ayda bir
muayene etmesi gerekir.
• Ele gelen nodüler oluşumların
görüntüleme yöntemleri ile masum
olduğunu ispat etmek gerekir
• Bundan sonra değişiklik olursa normal
kontrol zamanından önce hekime
gitmek gerekir
Reprodüktif Dönem – Meme
Bağlantılı Diğer problemler
• Erken Menopoz:
• Giderek artan bir problem
- Stress
- Hipotiroidi
Bu hastalarda Hormon Replasman
tedavisi kullanılacak mı?
Reprodüktif Dönem – Meme
Bağlantılı Diğer problemler
• IVF ile gebelik:
Meme kanseri riskini arttırıyor mu?
Tartışmalı, ama bazı düşünceler arttırdığı yönünde.
• En azından, Tüp bebek meme kanseri riskinin yükseldiği daha ileri yaşlarda yapılıyor.
Bu dönemde 6-7 mm‟lik bir tümörü atlamak mümkün.
Reprodüktif Dönem – Meme
Bağlantılı Diğer Problemler
• Geç yaşta gebe kalan kadınların gebelik
öncesi meme değerlendirmelerini çok
detaylı yapmaları / yaptırmaları gerekir.
Çünkü gebelik sırasında Meme kanseri
daha hızlı seyrediyor. Anne ve bebeğin
sağlığını ciddi olarak etkiliyor.
Meme Kanseri Tanısı Almış
Kadınların Hayatı ( 1)
• Uygun Cerrahi tedavi (Meme Koruyucu tedavi, Mastektomi, Aksiller lenf nodu disseksiyonu ya da sentinel lenf nodu eksizyonu)
• Uygun sistemik tedavi = Zaman ayıran Medikal Onkolog
• Kemoterapi sırasında beslenme ( Yüksek doz antioksidanlardan sakınmak , kilo almamaya çalışmak)
• Psikolojik destek ( En iyi destek hastanın ailesinden ve iyi iletişim kurabildiği hekiminden geliyor )
Meme Kanseri Tanısı Almış
Kadınların Hayatı ( 2)
• Hormon tedavisi görenlerde;
- Rahim kanseri araştırması,
- Osteoporozun önlenmesi
• Aşırı kilo alımının nüksü kolaylaştırdığını
bilmek
• Yeterli fizik egzersiz
• Doğru beslenme (Kanıtlanmamış „bitki‟
reçetelerine dikkat). Yeterli D vitamini
Meme Kanseri Tanısı Almış
Kadınların Hayatı ( 3)
• Periyodik aralıklarla kontrole gitmek
• Durumu abartmamak !
• Sonuç olarak hayatının çoğunu hekim
muayenehanelerinde ve hastanelerde
geçirmek övünülecek bir tıbbi pratik
sayılamaz.
• Kendini başka hastalarla
karşılaştırmamak
Perimenopoz ve Menopoz (1)
• Psikolojik problemler
• Ağır vazomotor reaksiyonlar ( Soya,
terlemeleri azaltmıyor )
• Hızlı kilo almak
• Osteoporoz riskinin artması
• Meme kanseri görülme sıklığının artması
• Menopoz döneminde Hormon almak?
Evet?/Hayır?
Perimenopoz ve Menopoz (2)
• Menopoz dönemi uzun süren bir dönem
• Sessiz veya gürültülü geçirmek mümkün
• Meme kontrollerinin bu dönemde önemi
daha da fazla
• İdrar inkontinansı gibi ürolojik problemler
de ekleniyor
• Birçok problemi basit yöntemlerle
gidermek mümkün