MEMLEKETİNBİRİNDEAZİZNESİNVEHALKMASALLARIÜnlüyazarAzizNesin,birsüredirmizahhikayelerindeolduğukadaroyunlarındadamasalmotiflerini,anlatımtekniğinikullanıyor.Çokyazmakzorundaoluşu,onu,sürekliolarakyenitemalaragötürünce,elbetteeskihalkmasallarınınvehikayeleriningürkaynağınıdayoklamadanedemeyecekti.Kendimizahölçüleriiledilanlayışıkadar"toplumcuöğreti"amaçlarıdaonu"masalvehalkhikayeleri"ndekiuygunanlatımaiteliyordu.Bundandolayıdırki,1958yılındansonra"büyükleriçinmasallar"yolunudenedi.Halkmasallarınıhenüzgerektiğiölçüdederlememiş,yeterikadararaştırıptanımlamasınıyapmamışbirülkede,onun,masalıyenileyerek,gittikçedaralankendihikayecilikyolunuaçabilecekbirdenemeyegirişmesi,ilgiçekenbiryenilikolarakbeliriyordu.Bizdemasallar,bölgelerdealdıklarıdüzenle,motifsıraları,biçimleriiyicebozulmuşsöyleyişlerhalindenotediliyor,radyolardaiseeskiprofesyonelmasalcılarahastekerlemelereboğularakkarıştırılıyor,motifsıraları,temelbiçimlerindekiyalınanlatımgüzelliğininfarkınabilevarılmadan,çocuklarıoyalayanbirgevezelikseviyesineindiriliyordu.Aynışeyçocuklariçinçıkartılandergivekitaplardadayürüyüpgidiyordu.Varyantlarınkarşılaştırılmasıyla,temeldüzendeki"anlatımvemotifsırasınınyenidenkurulmasınagidenGrimmKardeşler'in"Urform-Temeldüzen"anlayışınagidilmiyor;Andersen'inisemasallarınıçocuklariçinyazdığısanılıyor,çokzarifbiranlatımınınaltınasakladığıobellibelirsiz"ironivetoplumeleştirisinin"farkınabilevarılmıyordu.AzizNesin,geçimderdiyleçalakalemyazmakzorundakaldığımizahhikayeleriçıkmazından,buseferdeağzıkalabalık,çenesidüşük"masalcıbaba"tekerlemelerininçıkmazınadüşebilirdi.Amadüşmedi.Halkmasalları,fıkraları,meddahhikayelerinintemalarıkadar,anlatımtekniklerinide,çözümleyicibirdikkatleyapılarındaniyiceayırarak,kendikurduğubuyenianlatımdüzenindekullanmayayöneldi.Masalışiirdekullanınca,nemotiflerinde,netemalarındaaslındakimasalşiirindenkopmakmümkünolamadığıhalde,AzizNesin,bumasallarınaaldığıunsurlarıasıllarıtanınmayacakölçüdeyenidenişleyerekkullanmış.AzizNesin,38kitabınadağılmışolanmizahhikayeleriveromanlarında,yeryer,"masalvehalkhikayeleri"temalan,motifleri,anlatımteknikleri,formüllüdeyişvetekerlemelerigenişölçüdekullanmış,kendihikayeanlatımdilinde,halkhikayeciliğindengenişölçüdeyararlanmıştı.Bukonuşmadaonunyalnızsonikikitabınaderlediğimasallarüzerindedurulacaktır.MemleketinBirinde(1958)adındakiilkmizahmasallarıkitabındabaşlıcaikianlatımtekniğikullandı.Bunlardanilki,kitabınınbüyükbirbölümünükaplayan,masaldüzenindeanlatılmış,hepsidegünümüzüntoplumvepolitikasorunlarına,yüzegelenkişileredeğinenhikayelerindegörülür.Amaçlarıvealegorileriiyicebelirlenmişolanbuhikayelerine,aslındamasaldançok"meddahanlatımı"demekgerekiyor.Üstelikyazarınhikayeciliğinde,oldumolası,sözlühalkhikayeciliğindekianlatımşekillerininbüyüketkisiolduğundan,buyenihikayelerinde"meddahanlatımına"iyicekaymasıonuyadırgatmamış.Giriş,geçişvebitirişformüllerinde,masaldaniyiceuzaklaşan,üstüiyiceaçılmışironilitaşlamalarlasertbirtoplumcugerçekçiliğebağlananbuhikayelerinde,bizdekieskimeddahların,dinleyicilerinegörezamanzamankullandıkları,okesin,hızlıvesertanlatımlavurucubiretkilemeyeulaşmakistediğigörülüyor.AzizNesin,"faydacısezgisi"yle,masallardakihayalunsurlarıvemotifsıralamaları,formüllüdeyişlerinaltındasaklanmışkapalıdüşüncelerinçıkmazınadüşmemiş,halkhikayeciliğiningerçekçiliğeenyakınbirkolunaaşılanmayaçalışmış,yeryerkullandığımasalunsurlarınınüstlerini,halkınanlamasıiçin,iyiceaçarakbelirlemiş"toplumcuöğreti"amacınıdahaetkilihalegetirmiş.

Bukitabındadenediğiikinciyoldaeskihayvanhikayelerini(fable)yenileştirerekyazmasıdır.Yazar,buhayvanhikayeleriniyazarken,eskitoplumlardakikullanılışdüzeninindefarkınavarmışgörünüyor.Bunlardaki"saldırıvesatır"gücününyanında"politiköğreti"gücününde,içiçeoluşunuiyianlamış.Eskitoplumlar,çeşitlikaynaklardangelenkarmaşıkbaskılaraltında,halkaulaşanpolitikatartışmasınınyoksunluğunu,busoyhayvanhikayeleriylekapatmakyolunututmuşlardı.Eskitoplumlardaolduğukadar,bugünküköylülerarasındada,hayvanhikayeleri,toplumçatışmalarınıifadeetmedekullanılıyor.AzizNesin,butürünetkileyicigücünühenüzyeteriölçüdehikayelerindekullanmadığıhalde,tekperdelikbirkomedisindebaşarıyladenedi:BuyıliçindeSermetÇağan'ınsahneyekoyduğuAhBizEşekler,Kastamonu'danderlenmişbirhayvanhikayesinedayanıyordu.Bukitabınikincibölümünde,ilkbölümdeyaptığıgibi,çağımızınşartlarınauygunyenimeddahhikayelerikurmayolunagirmiyor.Buradaeskihalkhikayelerini,gerçekçiözlerindenyararlanarak,yenidenişlemeyolunagidiyor."MerhumunVasiyeti","TamburanınTeli","PırtlıMasal"gibiörneklerebakılınca,bunlarınmasallardançok,eskihalkhikayelerinebağlanabileceğigörülüyor.Bütünbunlar,AzizNesin'in,kendianlatımyolunayatkıntemleriaraştırırken,rasgelebirbeğenininpeşinetakılmadığınıgöstermektedir.BualandaikincikitabıHoptirinam(1960)ile,masalanlatımıyolunayerleşeceği,eskihalkhikayelerimalzemesinikeyfincekullanacağıartıkiyiceanlaşılmaktadır.AzizNesin,buörneklerde,aslında"formüllüvekalıplı"biranlatımdüzeniolanhalkhikayeciliğininyerleşmişkuralveölçülerinihayliaşıyor,masalvehalkhikayelerindenaktardığıunsurlarıkendianlatımındabaştanbaşadeğiştirereközgürcekullanıyor.Ünlübirmasalgirişformülünüşöyledeğiştiriyor:"Birvarmış,ikiyokmuş...Eskigünlerdeyeryüzününbirülkesindehiçbişeyyokmuş.Hiçbişeyiolmayanbuülkeninbirpadişahıvarmış","birvarmış,biryokmuş...Kimindeazolan,kimindeçokmuş.Karnıtokolanıngözüaç,gözüaçolanınkarnıtokmuş.Vurvuranın,kırkıranın,Alikıranbaşkeseninçokolduğubiryerde,birzamandabirülkevarmış".Buradahemformüldüzenini,hemdeözüvekullanışşeklinideğiştiriyor.Masalınbaşındagirişolarakkullanılanbuçeşitformüller,dinleyiciyihazırlar,gündelikilgilerdenuzaklaştırır,oyunlubirbaşkadünyanıngerçekdışıhavasınagötürür,masalcınıngerekligördüğü"büyülenme"yisağlardı.Buradaise,uzakbirteknikyansımayla,girişformülü,uyancı,düşündürücübiryöndekullanılıyor.Formülünmasaldakiözünde,anlatılanın"yalan"olduğunu,"belliolmayanbirzamanda,bilinmeyenbirülkede"geçtiğinianlatma,temelilkeolduğuhalde,AzizNesin,buişlerinçağımızda,hemdearamızdaolupbittiğinidahaişegirişirkenhaberveriyor.Masalanlatımtekniğindenaldığıbuunsurukullanıştakiözgürlüğü,AzizNesin'inmasallardan,öze,yapıyabağlıkalmadan,yalnızanlatımtekniklerindekivedillerindekigüçlüanlamzenginliklerindenyararlanmaktanilerigeçmekistemediğinigösteriyor.Bundandolayıdırki,onunmasallarını,halkvehayvanhikayelerinidoğrudandoğruyabelirliörneklerebağlamanınimkanıyoktur.Varsada,bunlarınsayılanpekazdır.Buyenihikayelerininbirikiyerineserpiştirilmişbirikimotif,masallıkdeyimler,yenidenbiçimesokulmuştekerlemeveformüllerikullandıktansonra,AzizNesin,alabildiğinehızlıtempolubiranlatımageçiyor,amaaradasıradadamasalyazdığınıansıyor,meddahlığagirişiyor.Budüzende,onun,kendieskimizahhikayesiylehalkhikayesianlatımdüzenlerinikarıştırarakaşılamaya,yenibirbileşimyapmayagiriştiğigörülmektedir.Onunmizahhikayeciliğiilehalkayönelişindekiamaçla,eskihikayecilerinhemteknikleri,hemdeamaçlanbakımındanuygunlukderecesinevaranbiryakınlıkbulunduğuanlaşılıyor.Eskihikayecilerde,tıpkıonunyaptığıgibi,fırsatbuldukçahalkkarşısında,hemdeuygunyerlerde,çağlarınınyüzeçıkansorunlarını,gözebatankişilikleri,azgıntutkuları"lisan-ımünasiple"yerdiklerivetaşladıkları,becerebildiklerivedinleyicilerininanlayışlarınınmümkünkıldığıölçüdede,serttaşlamalardantoplumeleştirmelerinekadaruzandıklarıoluyordu.Halkdilinevegeniş

okuyucukitlelerinebağlanmazorunluluğu,AzizNesin'i,buiçeyararveetkiliyolubulmayagötürmüştürkanısındayım.Yazımınbundansonrası,AzizNesin'le,13Mart1966pazargünüyaptığımbirkonuşmayaayrılmıştır.Buradaonunla,masalınasıl,nedenkullandığıüzerindekonuştuk.Bukonuşmalarınyukarıdakigörüşleridesteklediğigörülecektir.T.ALANGU-Çocukluğunuzdaçokmasaldinledinizmiydi?AZİZNESİN-BizimkuşaktanbirTürkyazanmasaldinlememişolsun?..Bumümkünmüdüracaba?Ben"masal-edebiyat"ilişkileriüzerindeşöyledüşünüyorum:Masaldanesinlenerekmasalyazılmalıdır.Benimiçinolumluveyararlıetki,masalınbiryazan,dolaylıyoldanetkilemesidir.Okuduğumuzyazarı,yadamasalıelealarakyazarsakbutaklitolur.Bizebatıetkisihepbutaklityolundagelmiştir,haladasürüpgidiyor.Bizbatıdayaşadığımıziçinaslındataklitdemümkündeğil.0zamanezicivekişiliğiyitirici"baskı-etkilenme"altındakalıyoruz.Oysabizhaladilvehikayeanlayışımızla"masalvemeddah"geleneğininsürekli"havasıiçinde"yaşıyoruz,buortamdançıkmadıkhala.BirTürkyazarımasaldinlememişveokumamışdaolsa,yinedebuortamındolaylıetkilerialtındaeserlerinimeydanagetirir.Oysabirbatıyazarından,ancak"taklit"yoluileyararlanmakmümkündür.Onunortamındadeğilizki,olumluetkisiolsun.Etkiaslındadolaylıyoldanolmalıdır.Bundandolayıdırki,bütünTürkyazarları,azveyaçok,masalınetkisindedirler.Bizimbütünmasallarımızbirçokbakımlardanbatıdakilerinebenzemez.Bundandolayıgerçeğedayanır.Masalyaratankafagerçeklerigereksiniyorsa,fantaziyapamaz.Dışarıdannakletsebilegerçeğeindirgemekzorundadır.Masalbuanlamda,birfantaziolarak,ucuekmeğedayananpolitikasorunlarıiçindeçalkalanan,bunlarınbaskısıaltındabulunaninsanlariçinmümkündeğildir.Halkbaşkaldırmıyorsa,hakkınıgerektiğikadararayamıyorsa,budurumunaancakbiredebikılıkveriyor.Buanlamda,bizdemasalıkullanırkengerçekçikalıyoruz,bununlaçağımızıanlatıyoruz.(Buradaaçıkça,AzizNesin'inkendimasalanlayışınıgörüyoruz.Buanlayışbütünmasallarıiçinealan,türlerinegörebelirlemelereyönelen,bilimselbiranlayışdeğilelbette.ÖrneğinTürkmasallarındakifanteziunsurunureddedişiyanlışbirbelirleme.Amaonunmasalanlayışını,kendianlamındakullandığımasalunsurlarıaçısındanalırsak,söyledikleriileyaptıklarıarasındatambiruygunlukolduğugörülüyor.O,masalı,kendiişineyarayanyanıilealıyor,işeyararoluşlarıbakımındandeğerlendiriyor.)T.ALANGU-Mizahhikayelerinizinvebaşkayapıtlarınızınhangilerindemasalınmotif,temveunsurlarınıkullandınız?AZİZNESİN-Özellikleikikitabımda,biriMemleketinBirinde,ötekideHoptirinamadındakikitaplarımdakullandım.Ötekikitaplarımdaisedağınıkolarakvar.Bazısındamasalıyalnızbiçimolarakaldım.Bazılarındaisemotifolarakaldım.YeşilRenkliNamusGazı'ndaki(1965)"BizimKöyünDelileriBalladı"parçası,muhtelifmasallardanderlenmişmotifleredayanır.MemleketinBirindekitabınınsonundamotifolarakaldıklarımdanbirkaçtanevar.BirazGelirmisiniz?(1958)adındakioyunda"ölümsüzlükülkelerinekaçma"motifinikullandım.Bununeredenaldığımıbilmiyorum.Edebiyatımızdaokadaryaygınbirmotifki...Birkaçmasalınbendekalmıştortusuolarakkabulediyorum."Ölümsüzülke"yi,insanoğlununyaratıcılığında,işekoşulurkenelineverilenzamanınsınırlıoluşuileçatışmasınıifadeetmedekullandım.RusyazarlarındanS.Sçedrin'inBakanlıkKlasikleriarasındaçıkanmodernmasallarıbeniçoketkilemişti.T.ALANGU-Çocukluğunuzdaaile,yadayakınçevrenizdemasalanlatılırmıydı,bunlarsizinüzerinizdenasılbiretkibıraktı?AZİZNESİN-Bunubenkendiotobiyografyamdayazdımdı:BöyleGelmişBöyleGitmez(1966).Aradanuzunyıllargeçtiktensonra,şimdianlıyorumki,onyaşınakadardinlediğim

masallar,bana"hayaletme"olanağınıvermiş.Bunuancakyeniyenianlıyorum.Anneminanlattığıbir"TopalLeylek"masalıvardı,halaansarım.Süleymaniye'deŞeyhülislamlığınarkasındakidarsokaktaotururduk.Mezarlığınbitişiğindeydi.Herodasındabirkiracıailevardı.Büyükbirahşapevdi.KarşıodadaŞıracıRecepAğa'nınkansıEmineHanımvardı.Odurmadan,fakirliğinartırdığıözlemlibirtutkuiçinde,hazineler,yarılanduvarlar,dökülenaltınlarıanlatırdı.Evinaltındakiboşodalarınduvarlarındanaltınlarındökülmesinibeklerdim.Babamdefinepeşindesıksıkortalıktankaybolur,giderdi.Yoksa,bukadınbana,babamınişinimidokunduruyordudersin?Yahu,şimdiaklımageldi,bukadındefinecininoğluna,enuygundüşecekşeydefinemasallarıdırdiyemibanabunlarıanlatmıştı!..Bendebunları,sonradankendiçocuklarımamasallaruydururkenanlattım,öyleya,onlardadefinecinintorunlarıydı.Baksenhele,neredennereye!..Onyaşındansonramasalladoğrudandoğruyakarşılaşmadım.Okullardadamasalokumadım.Amahapishanelerde,ayrıayrı,paraylamasalanlatanlararastladım.Bunlarromanlarıbilemasallaştırarakanlatırlardı.T.ALANGU-Biryazarolarakmasallarayönelmeningereğininedenduydunuz?AZİZNESİN-Benhalkımasallarındavehikayelerinde,fıkralarında,"baskıyakarşıdirenme"eğilimigördüm.Bumasalalışkanlığındanyararlanarakkanunlu,yadakanunsuzbaskıyakarşı"bilinçli"olarak,oikikitabımıyazdım.Onlarıogünlerdehalkınbildiğimasalbiçimindevermekgereğiniduydum.Aslındaonlarhikayeydi.Oysamasalda"öğreticibiryorumlama"var.Halk,masalıdinleyince,yadaokuyunca,"lafınedemeyegetirmiş?"diyedüşünüyor.Sözünaçıkça,dobradobrakullanılmadığınıkendialışkanlığındanbiliyor.Heryerdebu,"nedemeyegetirmiş?"sorusunusormagereğiniduyuyor.Bizdesözveyazınındoğrudanbişeydemekiçindeğil,erbabınamalumolacakşekildeanlamınüstünüörtmektekullanıldığınıçokiyibiliyorhalk.Amahikayedeböylebirtemsilegitmeyoktur."KargalarınSeçtiğiPadişah"birmasalesinlemesidir,ama,benimsöylemekistediğimbaşkadır.Masalın,mizahhikayelerindendahaçokdüşündürdüğünüanladım.Ben,birtarihlerde"Karagöz"dergisiniçıkardım.Ramizderesimleriniyapardı.Ben,ozamanbakkaldükkanıişletiyordum.Halkbunuokur,Ramiz'inresimleriniuzunuzadıyaseyreder,ayrıntılarındanyorumyoluylaanlamlarçıkarırdı.Masaldabirsoyutlamahalivar,anlamderinleşiyor,amabusoyutlamadabüyükgerçeklikvar.Ozaman,birçokşeyleri,halkıetkileyerekanlatmagücünübuluyoruz.Soyutlamada"absurde"olanakarşıyımben.Amahalksoyutlamayıve"absurde"übirfanteziolarakdeğilgerçeklerinvekendidirenmesininetkilibirifadearacıolarakkullanıyor.Halkoyunda,hikayevemasaldasoyutlamayı,bellikoşullaraltında,yabaskıdankurtulmak,yadagenellemeyeyönelmekiçinyapıyor.T.ALANGU-Sözünüettiğinizkitaplarınızdamasal,meddahhikayesi,fıkralarıbirbirlerindenayırarakmıkullanıyorsunuz?AZİZNESİN-Meddahhikayeleriniveanlatımşekilleriniokurlabirleştirmekiçinkullanıyorum.Bunlarınyalnızanlatımlarınıaldım.Bunlarbenimkolayanlaşılırhikayelerimdir.Meddahlarıntekniğini,"çokkolayvesoyutlama"nıngerektirdiğiyerlerdealdım.Bumeddahhikayelerindezihniçalışmayoktur,herşeyisergiler.Masallardaisesoyutlamayollarıaçılıyor.Meddahhikayelerindedinleyiciileprofesyonelilgibirleşmesivardır.Masalböyledeğildir.Birmeddahhikayelerindedinleyiciileprofesyonelilgibirleşmesivardır.Masalböyledeğildir.Birmeddahhikayesiniancakbirikikeredinlersin.Oysamasallarda,süreklisoyutlama,alegorivesembollervar.Bundandolayıdırki,masallardakiyenilikbitmeztükenmez.Herdurumdayenidenbirbaşkaaçıdanalıpdinlemekmümkündür.T.ALANGU-Edebiyatımızdamasalvehalkhikayesitürlerinibaşarılıolarakkullanmışkimleritanıyorsunuz?AZİZNESİN-NazımHikmet,GüngörDilmen,HaldunTanerkullandılar.Herbirihalkhikayesitürlerindenbirinikullandı.GüngörDilmen,Midas'ınKulakları'nda,bilineneskibirefsaneyi,

sonundaolumlubirbiçimdedeğiştirmiş,NazımHikmetiseFerhadileŞirin'de,bilinentürkülühalkhikayesini,toplumcubiramaçlakullanmış.HaldunTanerise,ünlüAbderelejandını,pekdeğiştirmedençağımızauygulamış.Benmasaldan,buanlamdayararlanmadım.Onları,yapısınıbozmadan,doğrudandoğruyaişlemedim.Benancakmasaldanetkilendim.T.ALANGU-Okuyucularınızdanhiçkimse,ikikitabınızdakimasallarıbeğendiğinisizeduyurdumu,ötekikitaplarınızdanfarklıolarakbunlarbaşarısağladılarmısizce?AZİZNESİN-"Masaldazihinçalıştırmasıvar,okuruzorlamavar,"dedim.Buyüzdenbikaçdefaokunabilir,yadadinlenebilir.îçindekialegorilerigittikçeanlaşılmayabaşlar.Buyüzdenbunlar,ötekihikayelerimkadaretkibırakmadı.Buanlamdaki"modernmasal"içinokuyucuyabirhazırlıkgerekirdi.Bumasallarda,hikayelerdekikadar"direkilişki"kurulamıyor.Amabumasallaraydınlararasındailgigördü,sevildi.Örneğinköylerdebenimhikayelerimianlıyorlardı,doğrudandoğruyabirilişkisioluyordu.Masaldabuolmadı,okurunzihninizorlayanbiryanvar.T.ALANGU-Ohalde"halkçıvetoplumcu"biryazariçinmasalayönelmekveonukullanmak,halkaulaşmadabirengelolmuyormu?Buyenianlatımaracımkullanırken,dahavurucu,dahaetkinbirbiçimaranıyor.Halbukialınansonuçtersoluyor.Bukonudanelerdüşünüyorsunuz?Buişinsonunda"halkiçinyazmıyor"durumunadüşmüşolmuyormusunuz?AZİZNESİN-Buradahalkkavramınıiyicetanımlamadanhareketetmişoluyoruz.Halkhomogenbirbütünolsaydı,ozamanondandışadüşmüşolurdum.Oysabenceortaokulbitirmişlerin,teknisyenlerintümühalktır.İştebenimmasallarımbunlaraulaşıyor.AyrıcaTürkiye'de"halk"çokkarışık.Bölgeler,gelenekvegörenekler,iklimler,dinvemezhep,tarihbirikimleriilekarışık.Hepsinibiryerekoymakyanlış.Buradahangihalk,bunlarınhangikatıiçinyazıyorumsorunuortayaçıkıyor.T.ALANGU-Ohaldeeskimizahhikayelerinizlekimlere,masallarınızlakimlereyöneliyorsunuz?AZİZNESİN-Bütünhikayelerimiaynıkategoriyesokmakdoğrudeğil.Amamasallarımıbellibirkategoriiçinyazıyorum.Hikayeleriminpublikumuelbettedahageniş.Sonrahalkınanlamadığısanateseri,hakimsınıfı"tedirginetmek,gıdıklamak"içinyazılıyorsavebuişidegörüyorsa,dolaylıolarakhalkiçinyazılmışdemektir.Halkıbirbütün,somutbirbütün,somutbirkitle,hepsiniaynıniteliktesaymıyorum.İstanbul'dakimahallebekçisi,büyükbirfabrikadakimarangoz,güneydekiırgataynışeydeğildir.Halkıntiyatroyagelemediğibirülkede"halkiçintiyatro"olmaz.T.ALANGU-Masalkitaplarınıokurmusunuz?AZİZNESİN-Yanlışanlaşılmasın.Benfolklordergilerini,masalkitaplarını,helePertevNaili'ninkitaplarınıokurum.Dolaylıetkiyianlatmakiçinyukardaöylesöyledim.T.ALANGU-Bundansonrayazacağınızeserlerdede,masalı,kendiaçınızveanlayışınızlakullanmayıdüşünüyormusunuz?Bukonudabellibirhazırlığınızvarmı?AZİZNESİN-Benimbirmasallardosyamvar.Onlarüzerindeçalışıyorum.Kendimcebir"modernmasallarkitabı"tasarlıyorum.Halk,baskıyakarşıbaşkaldırmadığıiçin,içinimasalyoluileboşaltmış,bence.BirDoğuAnadolumasalıvar.Kadınınkocasınıaskerealmışlar.Açkalmış,birkaççocuğuvar.Mevsimkış,çaresizkalınca,ağanınkapısınagidiyor."Neolur,bana,kocamgelesiyetahılver,"diyor.Herifde,"Tarlayok,tokatyok.Neiledenkleştiripvereceksiniz?Helesoyun,§umerdivendençık.Sanaüçölçekbuğdayvereyim,"diyor.Çocuklaraç,sızlanırlar.Kadın,çaresizsoyunupmerdivendençıkarken,herifaşağıdanağzınışaplatarakseyredermiş.Kadın,"DilerimTanrıdanböylekalasın,"diyor.Herifdehemenoracıktakazadönüyor.Hayvanhikayelerininvehalkfıkralarının,lejantlarınınhepsininböylebaskıaltındakalmışlardangelenbirkaynağıvar.Benyenikitabımdabunlarıkullanacağım.Butoplumdangelenbiryaratmakaynağıdır.Bunlarıoluşveçıkışyerlerini,zamanlarınıbilsek,tarihioluşumşartlarınıve

iddialarımızırahatçaortayakoyabilirdik.Busoyyaratışlar,ahlakıniyicerezilleştiği,baskınınalabildiğinearttığıveyayıldığıyerlerdegörülür,bence.T.ALANGU-Ohaldesizinikimasalkitabınızda,bunabenzertoplumşartlanaltındayazılmışolmalıdır,değilmi?AZİZNESİN-Evet,tamamenböyledir.Yaşadığımızsondöneminenzorlugünlerindeyazılmıştıbunlar.Kitaplarıntarihlerindenönceyazılmıştı.1958-1960döneminde.Öncedergilerdeçıkmıştı.Böyleceköylükendidirenmesini,hangikoşullaraltında,nasılanlatmışsa,bendeogünlerdeaynıdurumdaydım.SabahattinAlideSırçaKöşk'ündeki(1947)masallarıböyledarbiryerdeyazmıştı.Böylebelirlişartlarınyazarları,belirliifadeşekillerineveedebiyattürlerinezorladığını,itelediğinianlatmakistiyorum.Türlerinçıkışını,gelişmelerini,evrimlerini,kullanılmalarınıbunabağlayabiliriz.SabahattinAlidemasallarını1947'lerdeyazmıştı.Biçimseldemokrasiningeldiği,tekpartiidaresialışkanlıklarınınsürüpgittiğibirbuhranlıdevirdi.T.ALANGU-Gençkuşakyazarlarınınbatıyıvebatıörneklerinitekveyeterlikaynakolarakalmalarına,bukonuşmalaraçısındannasılbiranlamveriyorsunuz?AZİZNESİN-Türkiye'deyetişmişbiraydın,birsanatçı,batıyıtekkaynakolarakalamaz.insankendindenkurtulamaz.Batıyıtekkaynakolaraksaymaknemümkün,nedeyararlıdır.Benşekilolarakhalkkaynaklarınadönmeyikabuletmiyorum.Aldığımızherkonu,heretki,kendindenöncekizincirinhalkalarınıiçindetaşıyordur.BundaTürklerindeyerleriolmalıdır,eğervarsa.Ben,eskihalkalaradönüpyenidenbağlanmayıdüşünüyorum.Aslındayazarlar,yalnızkendiçağlarını,kendiyerlerinideğil,binlerceyılıveyeriyazıyorlar.Masallaravehalkkaynaklarınadönüşübirgeriyedönüşolarakalmıyorum.Sosyalisteseryazayımdiyesosyalist,gerçekçieseryazayımdiyegerçekçieseryazılmışolmaz.Yazareğermasaldünyasınıniçindeyse,ondantümkopmamışsa,çaresizbukaynaktanyararlanacaktır.Bilinçli,yadabilinçsizbunagidecektir.Bizimyazarımızınbaşkatürlüedememesigereklidir.Yazargerçekçiolursa,içtihadıneolursaolsun,karşıolduğuinsanıbilegerçekboyutlarıileanlatır.Masaliçindedurumböyledir.Kişiliğinizde,dünyanızdamasaldeğerleriyoksa,kalıntılar,birikmeler,tortular,esinlemeleryoluylarahatçakaleminizegelipoturmuyorsa,zorlamaklaeldeedilmez.Varsabileyinezorlamayın,onlarsizegelecek,kaleminizeoturacaktır.T.ALANGU-Yazıyolunayenigirmiş,henüzkişiliğinibulamamış,aramavedenemeaşamasındaolanlariçindeayrısözlerisöylemekmümkünmü?Önlerindeeleştiri,yadaörnekleryolundanbirrehberlikolsa,uyarmadeğeritaşımazmı?Masalbirikimindenyoksunbirinsan-bugününgençleriiçinbumümkündür-masaldünyasınakitaplaryoluilegirerse,birzorlamasayılabilirmi?Böylebiryönelmeyadırganacaktersbirişmidir?AZİZNESİN-İnsanoğlununkulağıyalnızalabileceğiseslerialıyor.Yüzçeşitsesçıkıyor,bizimkulağımızbunlarıniçindenüçtonuseçipalıyorsa,öbürlerinesağırkalıyoruz.Hepimizöyleyiz.BengeçenyılÇiçudiyebiroyunyazdım.Yenibireseryazdımdiyeseviniyordum.Dosyalarımıkarıştırırkendehşetlibişeyoldu.1948'deÇiçu'nuntaslağınıhapishanedeyazmışım.Unutmuşkalmışım,amabilinçaltındaoturmuş.Demekkibendesesikalmış.Yeniyazdığımşeyleri,onbeşyılönceyazdığımı,zamanzamananlıyorum.Demekki,bizbelliseslerüzerindeçalışıyoruz,yalnızkulağımızınaldığı.Biroyun,birromanokurken,biz,ondankendiseslerimizialırız,öbürlerinesağırız.Gençsanatçınınkulağıdakendikişiliğininelverdiğiseslereaçıktır.Eğersağırdeğilse,etkilenecektir.Bualandayayınlaryapmak,özelsayılarhazırlamak,araştırmalarayönelmekelbetteyararlıdır.Ziraoseslerialabilecekolanlaraulaşır,onlarıbesler.Alabilecekolaninsanamalzemeverilmelidir.TAHİRALANGUYeniDergi,"MasalÖzelSayısı",

Ağustos1966,sayı23HAZİNEDEKİPASLITENEKEBiryokmuş,ikiyokmuş,üçyokmuş...Eskigünlerdeyeryüzününbirülkesindehiçbişeyyokmuş.Hiçbişeyiolmayanbirülkeninbirpadişahıvarmış.Bupadişahındabirhazinesivarmış.Buhazinedeoulusunendeğerlibiremanetikorunurmuş.Atalardankalanbuemanetleoulusövünürmüş."Hiçbişeyimizyoksada,atalarımızdanbizeböylebiremanetkaldı"diyeavunurlar,yoksunluklarını,yoksulluklarınıunuturlarmış.Atalardankalanemanet,birkişinin,ikikişinindeğil,bütünulusunolduğundan,.herkesbudeğerliemanettenkendineövünmepayıçıkarırmış.Onunkorunmasınacanla,başlaçalışırlarmış.Bütünulusunmalıolanemanetikorumakiçinenuygunyerpadişahınhazinesiolduğundan,buemanetdehazinedesaklıdururmuş.Hazineyi,gözlerinikırpmadansilahlınöbetçilerbeklermiş.Hazineninolduğuyerdekuşbileuçurtmazlarmış.Padişah,sadrazam,vezirler,sarayınbütünilerigelenleri,heryılınbirgünü,atalardankalankutsalemanetikoruyacaklarınanamuslarıüzerineyeminederlermiş.Gelzamangitzaman,günlerdenbigünpadişahıniçine,ulusuncanları,kanlarıyolunakoruduklarıbuemanetinneolduğunuanlamakisteğidüşmüş.Padişah,buemanetkutusununiçindekinigörmekiçinyanıptutuşurmuş.Sonundabuisteğiniyenememiş,bigünhazinedairesinegirmiş.Nöbetçilerpadişahadayasakdiyecekdeğillerya...Sarayınhazinesinepadişah,sadrazam,vezirlerherzamanellerinikollarınısallayaraközgürcegirerler,emanetinyerindedurupdurmadığınabakarlarmış.Padişahdaböyleyapmış.Buemanet,odaodaiçinde,odaodaiçindekırkodadangeçtiktensonrakırkbirinciodanıniçindedururmuş.0odanıniçindedekutukutuiçinde,kutukutuiçinde,kırkbirincikutununiçindeymiş.Padişahkırkodanınkapısınıaçmış.Kırkbirinciodayagirmiş.Sonrakırkkutuaçmış.Kırkbirincikutuyuaçarkenheyecandanyüreğikütkütçarpıyormuş."Buncayıldırkoruduğumuzemanetneola?"diyebüyükbirmerakiçindeymiş.Birdekırkbirincikutuyuaçıpbaksınki,negörsün:Yeryüzündeozamanakadargörülmemişbirmücevher.Biralevgibiyanıpduruyor.Altındesenaltındeğil,platindesenplatindeğil,gümüşhiçdeğil...Padişahkendinitutamamış,içinden,"Atalardankalanbukutsalemanetibenkendimealırım.Benimolur.Kimneredenbilecek?"diyegeçirmiş.Güneştenkoparılmışbirparçagibiışılışılyanankutsalemanetikutusundançıkarıp,cebineatmış.Atmışama,"Yabenimçaldığımanlaşılırsa..."diyedeiçinebirkorkudüşmüş.Ozaman,"Benbupınlpırılyananşeyialır,onunyerineüstüyakut,sedef,zümrüt,inci,elmaslasüslübirplatinkoyarım,hiçkimsebuemanetigörmediğinegöre,gününbirindekutuyuaçarlarsa,kutsalemanetinçalındığınıanlayamazlar..."diyedüşünmüş.Dediğigibideyapmış.Sonrakırkbirkutuyuiçiçe,onunüstünede,kırkbirodanınkapısınıdaüstüstekilitleyiphazinedençıkmışarna,yaptığıdüzenanlaşılacakdiyedeödükopuyormuş.Hiçkimsenin,kutsalemanetiçaldığınıanlamamasıiçin,ozamanakadaryıldabirkutsalemanetüzerineantiçilirken,padişahbuandıyıldaikiyeçıkarmış.Heryılikikez,alanlardatoplanırlar,padişahda,başkalarıda,bütünulus,atalardankalankutsalemanetikanlarıile,canlanilekoruyacaklarınaantiçerlermiş.Sadrazamkurnazbirkişiymiş."Eskidenyıldabirkezemanetikorumakiçinantiçilirken,şimdinedenpadişahbunuikiyeçıkardı?.."diyesadrazamıniçinebirkuşkudüşmüş."Yıllardanberikoruduğumuzbuemanetneola?"diyeodabigünhazineyegirmiş.Kırkbirodadangeçip,Kırkbirkutuyuaçıpemanetigörmüş.Nedeolsapadişah,dalaveresiçakılmasındiye,çaldığıemanetin

yerineendeğerlitaşlarlasüslükocabiraltınkoyduğundan,bugüzelşeykarşısındasadrazamşaşkınadönmüş."Benbuemanetialır,yerineüstürenkli,parlaktaşlarlasüslübiraltınkoyarım.Nasılolsa,hiçkimse,emanetinneolduğunubilmediğinden,gününbirindekutuyuaçarlarsa,kutsalemanetinbuolduğunusanırlar..."diyedüşünmüş.Dediğigibideyapmış.Amaiçinde,yaptığıişanlaşılacakdiyebirkorkuolduğundan,padişahınyıldaikiyeçıkardığıantiçmetörenini,yaz,kışvebaharlardaolmaküzereyıldadördeçıkarmış.Gelgelelimvezirlerdenbirikurnazbirkişiymiş."Şimdiyedek,yıldaikiantiçilirkennedendördeçıkarıldı?.."diyeiçinebirkuşkugirmiş.Oda,kimseyedanışmadanhazineyegirebildiğinden,bigün,hazineyegirmiş,kırkbirodadangeçmiş,kırkbirkutuyuaçmış.Kırkbirincikutudançıkanüstüparlaktaşlarlasüslüaltınıgörünce,sevinçtengözleriparlamış."Benbunualıryerinebirgümüşkoyarım.Kimnerdenbilecek?.."diyedüşünmüş.Düşündüğügibideyapmış.Yapmışamaiçindeöylebirkorkuvarmışki,hırsızlığıbelliolmasındiye,ulusakutsalemanetinekadariyikoruduğunuanlatmakiçin,yıldadörtkezyapılanantiçmetöreniniherayyaptırmayabaşlamış.Ulus,herayalanlardatoplanıp,sonkişidesondamlakankalanakadarkutsalemanetikoruyacağınaantiçermiş.Saraynazırıkurnazbirkişiymiş.Antiçmeninaydabireçıkmasındanişkillenmiş."Bundabirişolacak,birgidipşuemanetigöreyim..."demiş.Kırkbirodadangeçip,kırkbirkutuyuaçıpemanetigörmüş.Atalardankalankutsalemanetokadarhoşunagitmişki,"Benbunualıpyerinebirbakırkoysam,kimneredenanlayacak?.."diyedüşünmüş.Düşündüğügibideyapmış.Yapmışama,içindehırsızlığıanlaşılacakdiyebirkorkuolduğundan,emanetinekadartitizliklekoruduğunuhalkagöstermekiçinaydabiryapılanantiçmetörenini,haftadabireindirmiş.Gelgelelim,hazineyikoruyansubaşı,kurnazbiradammış.içinden,"Neoluyorböyle?..Haftadabirantiçiyoruz!Şukutsalemanetibirgidipgörsem..."demiş.Odaöbürlerigibikırkbirodadangeçip,kırkbirkutuyuaçmış.Parlakbakıngörünceçoksevinmiş."Benbunualır,yerinedemirkoyarım,kimnerdenbilecek?.."demiş.Dediğigibideyapmış.Amayaptığıiş,içinesinmediğinden,emanetikorumaktanekadarcanlabaşlaçalıştığınıherkeseanlatmakiçingösterişebaşlamış.Hergün,atalardankalankutsalemaneti,ölümübilegözealarakkoruyacağınaantiçermiş.Gelzamangitzaman,ulusuniçindenbirkişiçıkmış.-Bütünulusyıllardanberiatalardankalanemaneticanımızla,kanımızlakoruyacağımızahergünantiçipduruyoruz.Doğrusubuemanetihazinedeçokiyisaklıyor,koruyoruz.Pekiamabuemanetnedir?Bizemanetçideğilizya...Şuodaları,kutularıaçalımda,atalarımızdankalankutsalemanetinneolduğunu,neyikoruduğumuzubiröğrenelim!..demiş.Busözlerbombaetkisiyaratmış.Baştapadişaholmaküzere,emanetehıyanetedenlerinhepsibirden,hırsızlıklarıanlaşılacakkorkusuyla,budileğiortayaatankişininüstüneçullanmışlar.Gerçekemanetiaşırıponunyerinesırasıylasahtesinikoyanlar,bukatakulliyiyalnızkendilerininyaptığınısandıklarındanvebirbirlerininoyununubilmediklerinden,hırsızlıklarıortayaçıkacakdiyeödlerikopuyormuş."Koruduğumuzemanetinneolduğunugörelim!.."diyenkişiyi,-Vayhain!..Atalarımızdankalanöylekutsal,öyledeğerlibiremaneti,senkimolasındagöresin...diyerek,okişiyi,kutsalemanetiküçümsemek,aşağılamaklasuçlandırmışlar.Bütünulusudakandırdıklarından,kendileriylebirlikedip,bunusöyleyeninüstüneyürümüşler.Zavallıazkalsınlinçedilecekmiş.Sonrapadişah,-Bizbunuöldüreceksekyasayauygunöldürelim!..demiş.Bukişiyiöldürmekiçinöncebiryasayazıp,sonraözelbirmahkemeyargısıileöldürmüşler.Gelgelelim,öldürmekleişbitmemiş.Çünkü,ölenkişininsözleriağızdanağızayayılmış.Odüşüncebirçığgibigittikçebüyümüş.Gününbirindehalkıniçindenbiri,"Ölümügözealarak

koruduğumuzemanetinneolduğunu,nedenölümügözealarakgidipgörmeyelim?.."diyedüşünmüş.Amakendisindenöncekininbaşınagelenleribildiğindenbudüşüncesinihiçkimseyeaçmamış.Gizlicehazineyegirip,kutsalemanetebakmayıkafasınakoymuş.Amapadişah,sadrazam,vezirler,bütünemanethırsızları,çaldıklarıbelliolmasın,kimseanlamasındiye,atalardankalankutsalemaneti,dahadoğrusuonunyerinekoyduklarışeyi,eskisindendahasıkıkoruyorlarmış.İştebuyüzdendehazineyegizlicegirmeyibaşarankişi,kutsalemanetialıp,bütünulusagöstermekiçindışarıçıkarken,hazineyikoruyanlarınelinedüşmüş.Adamınelinde,emanetiensonçalanın,onunyerinekoyduğubirpaslıtenekevarmış.Subaşı,adamınelindetenekeyigörünce,-Kutsalemanetbudeğil!..diyebağırmış.SarayNazırı,-Budeğil!..demiş.Vezirde,-Budeğil!..demiş.Sonrasırasıylapadişahakadarhepsi,-Budeğil,budeğil!..demişler.Ozaman,elindepaslıtenekeyitutanadam,-Kutsalemanetinbuolmadığımsiznerdenbiliyorsunuz?Budeğilse,yahangisi?..diyesormuş.Busoruyuoradakilerinhiçbiriyanıtlayamamış.Çünkühepsideemanetinyerinekoyduklarışeyinsonradançalındığınıanlamışlar.Yakalanankişiyihemenoradaboğdurupişinibitirdiktensonrapaslıtenekeyikutuyakoymuşlar.Kutukutuiçinekırkbirkutuya,onudakırkbirodaiçinegizlemişler.Amaiçleribitürlürahatolmadığından,kutsalemanetikorumakiçinbiryasaçıkarmışlar.Buyasayagöre,sabah,öğle,akşam,gündeüçöğün,bütünulus,atalardankalanemanetikoruyacaklarınaantiçmekzorundaymış.Buandıiçenlerinhiçbiri,koruduklarıkutsalemanetinçalınaçalına,ensonundabirpaslıtenekeolduğunuhiçbirzamanbilememiş.PADİŞAHAGİRENKAZIKRaviyan-ıahbarvenakılan-ıasarvemuhaddisan-ırüzigarogünarivayetvebutarzüzrehikayetederlerki,çookeskizamanlarda,yeryüzününbilinmedikbiryerinde,sularıbol,dörtyanıyol,kişilerierimli,toprağıverimli,halkıerdemli,yazarlarıgörkemlibirülkevardı.Oülkedeherkişisaltkendiçıkarındaolup,"gemisinikurtarankaptan,sençuvalgiybenkılaptan"diyerek,kimsekimseyidüşünmezdi.Herkoyunkendibacağındanasılır,hereşekkendiayağındannallanır,"bananegerek,baklavabörek"deyip,herkişikarnıtok,sırtıpekolunca,herkesleridekendigibisanırdı.Günlerdenbigünbirkişiortayaçıkıp,-Eyaman,banakazıkgiriyor,kazıkgiriyoooor!..diyebirsözüyerde,birsözügökte,haykırmayabaşlayınca,öncelerihiçkimsealdırmayıp,-Elegirenkazıktanbenimnemegerek...Tanrıyabinşükürlerolsun,banakazık,mazıkgirdiğiyoktur!..diyebusesekulakasmadı.Amagelgörki,adamın,-Kazıkgiriyoooor!..diyebağırmasıöylearttıki,bağırtısındanoülkedeyaşayanlartedirginolupkayguyadüştüler.Kentindüzeninikoruyankolcular,subaşılar,hiçdurmadanbağıranadamıyakalayıpheryanınaiyicebaktılarsada,hiçbiryerinegirenkazıkgörmediler.-Buherifyalancıdır,bağırır,çağırır,herkesitedirgineder!..diyerekokişiyikenttenuzakbir

yeresürüpbirmağarayakapadılar.Gelzamangitzaman,günlerdenbigün,"kazıkgiriyor!"diyebağırankişiyiçalyakaedipgetirenkolcularlasubaşıda,-Kazıkgiriyooor!..diyebağırmayabaşladılar.Gürültülerindenyeryerindenoynadı.Subaşını,kolcularıdertopyakalayıpKadıyaçıkardılar.Kadıdaonlarıbiriyiceeldengeçirip,-Kazıkmazıkgirdiğiyoktur.Kazıkgirsegörünür.Sizboşyerekentiayağakaldırırsınız!..diyerek,birkesinyargıyabağlayıpokişileri,ayaklarınazincirvurupzindanaattırdı.Aradangüngeçti,aygeçti,bigünKadıdacüppesinineteklerihavadauçuşup,sarığı,kavuğurüzgardasavrulup,sokağauğradı.-Kazıkgiriyooor,aman!..diyebağırmayabaşladı.Kadı'nınbağırtısı,yüceliğinceyüksekolduğundan,padişahınkulağınakadargitti.Padişahbuolanişlereçokçaşaşıp,-Buişneiştir,Kadıyabilekazıkgirer.Biriyicebakınbakalım.Kadıyagerçektenkazıkgirermi?..diyebuyrultuverdi.Hekimbaşı,yanınavarıp,Kadıyıevirdi,çevirdi,Kadı'nınheryanınabaktıysada,hiçbirgirenkazıkgörmedi.Sonunda,"Kadıyakazıkgirmeyip,ancakkendüyekazıkgirmişsanarak,hepimizihuylandırmakta,kentiayağakaldırmaktadır.Aklındanzoruolduğundantımarhaneyekapamakdoğruolur..."diyeraporverdi.HemenKadıyıtımarhaneyekapadılar.Birzamansonra,KadıyagirenkazığıgörmeyenHekimbaşı,-Eyamaan,banadaşimdikazıkgiriyooor!..diyegündoğumundasıcakdöşeğindensokaklarauğradı.Hekimbaşıyıböylegörenler,ellerinidizlerinevuravura,kahkahadanikibüklümolup,-Vayhele,Hekimbaşıdamıdelirmiş?..KocaHekimbaşıkendüyakazıkgirmişsanır...diyerekHekimbaşıyıalayaaldılar.Tenekelerçalarakkentinçocuklarıardınadüşüp,Hekimbaşıya,"Yuuu!.."çektiler.Hekimbaşı,-Buderttenbiranlayanyokmu,eyyurttaşlarım!..Banagirenkıymıkdeğil,kazıktır.Benbuderttenonmam,ölürüm!..diyeveryansınbağırıyordu.Padişahdakızdı,-Bunlarişiazıttıartık.Kendileri,kazıkgirerder,ama,hiçkimsegirenkazığıgörmez.Bilirkişilergelipbaksın.Onlarınbilimgücüvardır,bizgörmeyizdeonlargörürler...buyurdu.Enbüyükmedresedenüçmüderris,bilirkişiseçilip,Hekimbaşıyabaştanayağabir,birdahabaktılar.Hiçbirgirenkazıkgörmediler.-Girençıkankazıkyoktur.KoskocaHekimbaşıhiçutanmadanbizikandırmayaçalışır.Boşyerehalkıayaklandırır!..dedikte,Hekimbaşıyı,elleriniayaklarınıbağlayıpuzakbiryeresürdüler.Aradançokgeçmeden,bilirkişiolanüçmüderrisdebigün,-Eyamandinkardeşleri,kazıkgiriyor!..diyesesleriçıktığıncahaykırmayabaşladılar.Şeyhülislamolsun,reis-ülküttapolsun,sadrazamolsun,hepsidemüderrislerebakıp,-Boşyereyaygaraedersiniz,kazıkmazıkgirdiğiyoktur!..dedikçe,müderrislerde,-Birgözügörenkulyokmueydinkardeşleri!İştekazıkgiriyor!..diyeçığlığıbastıklarındanonlardazindanlaraatıldılar.Günerişip,birzamangeldi,şeyhülislamilebütünvezirler,reis-ül-küttap,sadrazamda,-Vayamaan,bukazıknekazıktır,Şimdidebizegirer!..diye,birferyadüfiganeyledilerkitabirolunamaz!Padişah,-Ortadakazıkyoktur.Olsagörünür.Yalansöylersiniz!..dedi.Ammagelgör,gitgideoülkedeyedidenyetmişe,genciyaşlısı,birzamangeldi,-Kazıkgiriyooor!..diyebağırmayabaşladı.Padişahda,

-Kendilerinekazıkgirmeyenler,kazıkgiriyor,diyebağıranlarabaksın.Bakalım,dedikleridoğrumudur?..dedi.Kendilerinekazıkgirmeyenler,kazıkgiriyor,diyebağıranlaraiyideniyiyebaktılarsadahiçbirgirenkazıkgörmediler.-Padişahımçokyaşa!..Sayendehiçbirkazıkmazıkgirmeyip,bunlarbozgunculuketmektedirler...dediler.Böylecebirzamandahageçtiktensonra,oülkedeherkesbağırmaya,kendinekazıkgirdiğinisöylemeyebaşladı.Padişahda,-Herkesbirbirinebaksın,gerçektenkazıkgirermi?..dedi.Herkesbirbirinebaktı.Amahiçbiri,öbürünegirenkazığıgörmedi.Herkesbirbirine,-Yalancı,sanagirenkazıkyoktur.Kazıkyalnızbanagirmektedir.Seninyaygarandanbenimsesimekulakasanolmuyor!..diyebağırıphepsibirbirlerinedüştüler.Gelzamangitzaman,hiçkimse,"Kazıkgiriyor!"diyebağırmazoldu.Artıkkazığaalışmışlardı.Hiçbirsesçıkmadı.Herneolduysa,ilkbağıranlaraolmuştu.Birgeceyansısaraydanbirsesyükseldiki,osesleyeryerindenoynayıp,herkesyatağındanfırladı.Padişahdongömlekkendinisokağaatıp,-Amaneybenimsevgilikullarım,yetişin!Banadakazıkgiriyooor!..diyedurmadanbağırmayabaşladı.0kentinkişileri,-Padişahtır,yalansöylemez.Elbetkazıkgirdiğidoğrudur.Bizdençokbağırmasıda,herkese,rütbesinegörebüyüklüktekazığıngirmesindendir.Padişahagirenkazıksultaniolmakgerek...dediler.Padişahyerigöğüinleterek,-Nedurursunuz,gelipkazığıçıkarsanızya...diyeyalvardı.Padişahınçevresindekiler,-Eysultanım,nasılçıkaralım,bukazıkbaşkakazıklarabenzemez.Gözlegörülmez.Elletutulmaz.Acısınıdakazığıyiyendenbaşkasıduymaz.Azdahasıkdişini,birzamansonrabizimgibisendekazığaalışır,rahatakavuşursun!..dediler.ESKİROMA'DAYAŞAYANBİRİAnlatacağımolay,milattanönce128yılındageçti.Dikkatbuyurun,geçmişdemiyorum,geçtidiyorum.Benbuolayıtarihkitaplarındanalmadım,kendibaşımdangeçti."Tenasüh"denilenruhgöçüne,yanişimdikiinsanlarınçokdahaöncekiyıllardabaşkakişilerin,hattahayvanlarınkalıplarındayaşadıklarınainanırmısınız?İsterinanın,isterinanmayın,bubeniilgilendirmez.Bendüngece,bundanikibinseksendörtyıloncekihayatımıyenibaştanyaşadım.Daha"ruh-ül-kudüs"ebedibakireHazret-iMeryem'inkarnınagirmemiş,yaniortadaHazret-iİsa'nınneadı,nesanıvar.Yıl,milattanönce128...BenRomalıbiryurttaşım.Plafiumdağınıneteğindeçokgenişbirbahçeiçindebüyükbirvillamvar.Üçgeceöncevillamabirsürükonukgeldi:Valustus,YuliusPerus,Sompeius,Tiseronvedahabaşkaları.Bütündostlarımgelmişlerdi.Sizbunlarınhiçbirinitanımazsınız.Onuniçinkimlerolduklarınıkısacaanlatayım.DostumValustus,ünlübirgladyatördür.DahageçenlerdeKolesseum'daçoktanınmışbirgladyatörledövüştü.Busıkıdövüşügörmeniziçokisterdim.İkigladyatörortayaçıkınca,Kolesseum'udolduranaltmışbinkişininuğultusuinsanısağıredecekkadaryükseldi.Şimdikizamandapartitoplantılarında,birdemillitakımlarınfutbolmaçlarındaancakbukadargürültüolur.DostumValustus,saygıylaKonsül'ünlocasınadöndü,Konsül'üselamladıktansonra,

-Elvedasaygıdeğerkonsülümüz,Şimdiölecekolanlarseniselamlıyor!..diyebağırdı.Halköylealkışladıki,sizbukadargürültüyüancakstriptiz'eçıkanbirdansözeyapılangösterideduymuşolabilirsiniz.İkigladyatörtamüçbuçuksaatdövüştüler.SonundadostumValustusdüşmanınıamansızbırakıpyereyıktı.Yerdekigladyatörün,pınlpırılparlayantunçzırhlarınınaltındagöğsününkalaycıkörüğügibinasılinipçıktığıgörülecekşeydi.Yenikgladyatör,elininikiparmağınıkonsüledoğruuzattı.Öldürmemesiiçinafdiliyordu.Coşanseyirciler,-Ölüm,ölüüüüüm!..diyebağırdılar.Bu,tıpkı,futbolmaçlarındaseyircilerin,-Kovaaa!Kova!Yeonu!..diyebağırmalarınabenziyordu.Konsül,aslanpençesinebenzeyenelini,locasınınönünüörten,altınsırmaişlemelikadifeyeuzattı,güldü.Başınıyavaşçaaşağıindirdi.Bu,Valustus'aişaretti."Düşmanınişinibitir!..."diyordu.Valustus,mızrağınıkaldırdı,yerdekidüşmanınkalbinesapladı.İşte,dostumValustus,böylebiradamdır.ÇağırdıklarımdanöbürüYuliusPerusbenimsavaşarkadaşım.Ünlübirgeneraldir.Hellenizmkrallığınıyıkanordununbaşındaydı.DostumSompeius'egelince,oeskidenköleydi.Amaünlübirhekimvefelsefeciolduğundan,efendisininhastalığınıiyiedinceefendisideonuazatetti.Köleliktenpatrici'lerarasınakatılanSompeiusaklıvebilgisiyleTribunaMeclisindetribunoldu.DostumTiserongençliğindeRoma'nıneniyiarabayarışçısıydı.Şimdişiirler,piyesleryazar.Evimdekişölençokiyigeçti.Çalgıcılarharp,lir,gitar,filavtalarçaldılar.Dansözlereniyirakslarınıoynadılar.İçkiselgibiaktı.Valustus,şöleninşampiyonuoldu.Üçgünde,uzandığıdivanınönünetamyirmidefayiyecek,içkiveyemişledolusinigeldi.Volustusdörtdefakustu,sonrayenibaştanyedi,içti.Böyleceşöleninşampiyonuoldu.Bukadaryiyenadamısizbelkigazetecilereverilenziyafetlerdegörmüşolabilirsiniz.Çokgüzelbirşölenoldu.Üçgünyenildiiçildi.Sonrayemekten,içmektenhepimizbaygındüştük.Şimdikiaçılıştörenlerindekiziyafetlergibibişeydibu.Üçgünsonrakendimizegelebildik.Banyodansonravücudumakokularsürdüm,harmaniyemiomuzumaalıpdışarıçıktım.Nereyegideceğimibilmiyordum.KomşumPlebius'unvillasınagittim.Plebius,-Yarınavaçıkacağız,adamlarınlahazırlan!..dedi.-Yarınkiişkolay,dedim,bugünneyapacağız?Plebiuspartiarkadaşımdır.Bizimpartiyebüyükhizmetivardır.-İstersenyarışlaragidelim,dedi,iddialıkoşularvar.-YorgunumPlebius...dedim.-ÖyleyseBüyükAmfi'yegidelim,iyioyunvar..dedi.DostumPlebius'laBüyükAmfi'yegittik.Hesapianus'unbirkomedisivardı.Bualçakherifibenhiçsevmem.Dilikoparılacakbirheriftir,zehirgibidilivardırhergelenin.HeroyunundadayaSenatus'açataryadaKuriaMeclisine...YaKonsül'üyerer,yadaPretur'u.Kaçdefa"Şuherifinişinibitirelim,şölendezehirlişarapverelim..."dedim.BizimfelsefeciSompeius,-Romacumhuriyettir.Bircumhuriyetteböyleşeyolmaz.Herkesistediğigibiyazardasöylerde...dedi.ÇokkızıyorumbuHesapianusdenenhergeleye.BenKonsül'ünyerindeolsam,onusirktekudurmuşaçkaplanlaraparçalatırdım.Onunleşiniyiyenkaplanlarbilezehirlenirdi,pisherif..Halkadakızıyorum.Şuhergeleninyazdığıoyunoldumu,BüyükAmfi'yitıklımtıklımdolduruyorlar.Amagelenlerdençoğupleb'ler.Patrici'lerden,yaniözyurttaşlardanpekazgelenvar.Hesapianusogünküoyunundayinebizimpartiyiyeriyordu.Güyabizimkilerseçmenlerikandırmışlar.Düpedüzböylesöylemiyorama,nekadardolambaçlısöylersesöylesin,

anlaşılıyoryine.OyunbitincealkıştanBüyükAmfiyıkılıyordu.Çokcanımsıkıldı.Sövesayavillamageldim.Amaneo?Neoluyor?Villamınönündebirkalabalık.Kölelerimdışarıfırlamışlar.-Neoluyor?..diyesordum.Kölelerimdenbiri,-Efendimiz,dediaskerleroğlunuzKabakius'ututuklamayageldiler.OğlumututuklamayagelenaskerlerinbaşındadostumYuliusPerusvardı.-BuneişbrePerus?Oğlumunedentutukluyorsunuz?..dedim.Perus,-Sebebinibilmiyorumama,söylentilerebakılırsa,oğlunKabakiusbirşiiryazmış.Şiirinbirmısrasında"Roma'yagidenyollarkapalı"demiş.-E,bundanevar?Lağımçukurlarıkazıldığıiçinyollarkapalı.Yalanmısöylemiş?-Belkidesuçubudeğildir.Belkibudur.Bilmiyorum.Herkesinbildiğigerçekleriaçıkçasöylemekbazansuçolur.Mercimekius'unnedenöldürüldüğünühatırlarsan.Roma'nıncumhuriyetleyönetildiğiniherkesbildiğihaldeo,"Romabircumhuriyettir!"diyebağırdığıiçinöldürülmüştü.Bentutuklamasebebinibilmem.Amaelimdetutuklamabuyruğuvar.-YuliusPerus,buemrikimverdi?ÇabuksöyleJupiterhakkıiçinleşinisereceğimonun.Hançerimikınındançıkardım.YuliusPeruselindekikağıtlarıuzattı:-İştesenindüşmanınbukağıtlar,dedi.Emirburada.Mars'ınüzerineyeminederimki,oğlunubenkendiliğimdentutuklamıyorum.Sendebilirsinkibenancakgörevimiyapıyorum.-Evet,görevgörevdir,dedim.Amasanabubuyruğuverenkim?-BucakMüdürüPolakius.HarmaniyemisavurasavuraBucakMüdürüPolakius'egiderkenyoldadostumfelsefeciSompeius'lakarşılaştım.-Beberius,nedirbutelaşın,arkadancehennemtanrısımıkovalıyor?..dedi.-Plütonbeniçarpsınki,buBucakMüdürüPolaikus'uncanınıcehennemeyollayacağım.OğlumKabaikus'untutuklanmasıiçinbuyrukçıkarmış.-Polakiuskendiliğindenbişeyyapmaz.0dabiyerdenemiralmıştır.-Benhalisyurttaşpatrici'lerdendeğilmiyinSompeius?..diyesordum.-Evet,dedi,seneskibirRomalısın.Romalıanababadandünyayagelensoyluyurttaşsın.-Bentoprak,çiftlikvekölesahibideğilmiyim?-EvetBeberius.-Buherifleriişbaşınagetirmekiçinoyvermedimmi?-VerdinBeberius.-Öyleysebuişbanayapılırmı?Buhaksızlıkdeğilmi?-HaksızlıkBeberius.-Öyleysebuhaksızlığıyapanbirsuçluvar.Jupiterhakkıiçinonuöldüreceğim.-YeminetmeBeberius.Eğergerçeksuçluyubulabilirsenöldüremezsin.Hançerinsuçlununkalbinedeğil,kınınagirer.-Büyükyeminettim.Görürsün...dedim.Harmeniyeminetekleriniuçurauçura,hançerimelimde,firladım.BucakMüdürüPolakius'a,-Doğruyusöylediğiiçinoğlumututuklayansenmisin?..diyesordum.-Benimsuçumyok,iştekaymakamınverdiğiyazılıbuyruk...dedi.Kaymakamakoştum.Oda,-Benaldığımemriyapıyorum,okadar,dedi.İşteRomaValisiZıbarius'unemri.Valiyekoştum.-Oğlumusenmitutukluyorsun?-HayırBeberius.Doğrusöylediğiiçinbirgencintutuklanmasınabendeüzüldüm.-Öyleysesuçlukim?Banabirsürükağıtparçaları,dairelerintaşduvarlarınıgösteriyorlar.

Oğlumu,doğruyusöyledidiyebukağıtlar,bumermerduvarlarmıtutukluyor?Kağıtlarımıhançerleyeyim?Duvarlarımıdişleyeyim?Söyle,düşmanımkim?Zıbariusdabirsürükağıtuzattı,-İşteTribunaMeclisi'ninemri,dedi,üstündeüçtribün'ünimzasıvar.,Hemensoluksoluğatribünlerekoştum-BenRomaiçinkanımdökenBeberiusdeğilmiyim?-KahramanRomayurttaşı,partimizineniyiüyesiBeberius'uselamlanz...dediler.-Selamda,kahramandayerindibinebatsın!diyebağırdım.Oğlumusizmitutukluyorsunuz?-Bizbuişinasılyaparız?dediler.Konsülemirverdi.-Konsülmü?İsterseKonsülolsun,buhaksızlığıncezasınıçekecektir.HançerimelimdeKonsülOktamirus'unkarşısınaçıktım.-Söyle,benimdüşmanımsenmisin?..diyebağırdım.KonsülOktamirus,-ÇıldırdınmıBeberius,dedi,benkraldeğilim,diktatördedeğilim.Romacumhuriyetleyönetiliyor.İşteoğlununtutuklamaemriburda.-Yinemikarşımakağıtlarçıktı?Oğlumubukağıtlarmıtutukluyor?Birisiçıksınkarşıma!-BuemriSenatusverdi,Beberius.Senatusüyelerininkararıylaoluyor.Rüzgargibifırladım.Mutlakadüşmanımıbulacaktım.Yoldaouğursuzheriferastladım,haniŞuSenatusaleyhindeyergiler,taşlamalar,alaylaryazanoyunyazanHesapianus'lakarşılaştım.-"Roma'yagidenyolkapalı"dedigiiçinoğlumututukluyorlarHesapianus,dedim.Buhaksızlıkdeğilmi?-Evet,haksızlık...dedi.-Buhaksızlığıyapankim?Düşmanımkim?diyesoruyorum,banaüstündeemirleryazılıbirsürükağıtgösteriyorlar.Söyle,benkağıtlarımıparçalayayım?Buhaksızlığıyapansuçlunerede?-Suçluyuneyapacaksın?-Jupiterhakkıiçinleşiniakbabalarayemyapacağım.OdatıpkıdostumfelsefeciSompeiusgibi.-Suçluyubulsanbişeyyapamazsın...dedi.-Yapamazmıyım?Görürsün.Büyükyeminettim.Bukağıtlarıilkçıkaranyeriarıyorum.-HiçşüphesizSenatus...dedi.-Evet...dedim.-Senatusüyelerikimler?-Bizimpartililer.-Onlarıkimseçti?-Ben!-Öyleysedahasuçluyumuarıyorsun?Hançerimikaldırdım,göğsümesapladım.Beyazharmaniyemalaboyandı.Suçluyuöldürmüştüm..İnsanın,eskidenhangiçağda,hangikalıplardayaşadığınıhatırlamasıkadarkötühiçbişeyyok.Aranızdabenimgibimilattanönce128yılındaRomaCumhuriyetindeyaşamışbiridahavarmı?DAYANINYURTTAŞLARIMÇookeskiden,bukavanozdiplikocadünyanınbiryerinde,dörtbiryanıdağ,ortasıbağ,

sularışınlşml,gökleripırılpırolbirülkevarmış.Dünyanınheryerindeolduğugibi,buradada,insanlardanbaşkayaratıklardavarmış.Bunlarınarasındasürüngenler,zehirliböcekler,örümceklerdeelbetbulunurmuş.Amabunlar,başkayerlerdekindenneçok,neazolduklarındanhiçkimseningözünebatmazmış.Buülkeninbaşındabirkişibulunurmuş.Buna"Başbay"denirmiş.Oülkedebaşbaylıkseçimleolurmuş.Başbayolmakisteyenler,adaylıklarınıkoyarlar,seçmenlerdebunlarıniçindenbeğendikleriniBaşbayseçerlermiş.Hangiadayınaldığıoyçoksao,Başbayolurmuş.Gelzamangitzaman,oülkedebirşaşılasıdeğişmeolmuş.Sürüngenler,zehirliböceklergündengüneçoğalmayabaşlamış.Yılanlar,çıyanlar,kırkayaklar,akrepler,örümcekler,kertenkeleler,hemhergünbirazdahaçoğalıyor,hemdehergünbirazdahabüyüyüpirileşiyorlarmış.Yılanlar,kavakkadaruzayıpboylanmış,kavakgövdesikadarenalmış.örümceklerbüyüyebüyüyeevkadarolmuşlar.İrileşenkertenkelelerinyenidoğanyavrulanbiletimsahtanbüyükolurmuş.Kırkayaklar,yolcutrenlerigibiuzamış.Yarasalarınkanatlarıçadırkadargenişlemiş.Aklıergin,derinbilgin,erdemlikişiler,buişinnedeniüstündekafapatlatmışlar,düşünmüşler,amabitürlübuzararlıyaratıklarınnedengündengünebüyüyüpçoğaldıklarınıanlayamamışlar.İşbukadarladakalmamış.Buzararlıyaratıklar,insanlarısokmaya,ısırmaya,zehirlemeyedebaşlamışlar.Dahabirşaşılacakyanı,bunlarınısırıpzehirlediğikişilerölmüyorlarmış.Ölmediktenbaşka,buzehirlerinsanınbeyniniuyuşturuyor,tatlıbiryarıuykuveriyormuş.Buöylebirkeyifmişki,kanınabirkerebuzehirdenkarışan,hemenbuzehirealışırmış.Artıkbukişikendisiniyılanlara,akreplereısırtmadan,kırkayaklaraörümcekleresokturmadan,kertenkelelere,yarasalarakanınıemdirtmedenduramazmış.Hemdebuzehirinverdiğikeyfinsonuyokmuş.Bikerebuzehirealışanlar,onunverdiğikeyfihiçbirzamanyeterbulmazlar,hergündahaçok,dahaçokisterlermiş.Haftadabirkendilerinizehirletenler,giderekikigündebir,hergün,dahasonradagündebikaçöğünkendilerinizehirletmeyebaşlamışlar.Beyinlerinindüşünmeyeyaradığınıbilen,kafasıönce,yüreğiyücekişiler,nasıletsekdeinsanoğlunuşuyılançıyanzehirindenkurtarsakdiyebiryolaramışlar.Amaöbüryandan,kendileriniillezehirleterekkeyiflenmekisteyenlerböyledüşünenlerekarşıdururlarmış.Buyüzdenoülkedekiinsanlarikiyeayrılmışlar.Aralarındabaşkaayrılıklardavarmışelbetama,çoğunluklaikibelliayrımvarmış.Yılançıyanzehirinealışanlar,buzehirinçokiyiyararlıbirşeyolduğunusavunanlarla,bununtersinisöyleyenler.Yarasalar,.örümcekler,akrepler,kırkayaklardurmadaninsanlarısokmayahızverdiklerinden,zehirealışanlargündengüneçoğalıyor,öbürlerihergünbirazdahaazınlıktakalıyorlarmış.Gelzamangitzaman,buzehireahşanlarokadarçokzehirlenmeyebaşlamışlarki,gitgideyüzlerigözleri,elleriayaklandeğişmeyebaşlamış.Kendileriniyılanlarasokturanların,hergünbirerparça,birerparçaderilerininrengiyeşilekaçıyor,vücutlarıuzuyor,kafalarıküçülüyor,birzamansonrabüsbütünyılanolupçıkıyorlarmış.Ozamanyılandanhiçayrımsız,yerdesürünmeyebaşlıyorlar,başkalarınısokmaya,zehirlemeyeçalışıyorlarmış.Bitakımlarınındaparmaklan,tırnaklan,elleri,ayaklangitgideinceliyor,uzuyor,yenidenellerayaklarçıkıyor,yavaşyavaşderkengününbirindeiribirörümcekoluyorlarmış.Ondansonrabaşkainsanlarınüzerineatılıyorlarmış.Böyleböylederken,zehirleneninsanlarda,kanlarınakarışanzehirinetkisiylegündengüneyılanlaşmaya,çıyanlaşmaya,yarasalaşmaya,solucanlaşmaya,sürüngenleşmeyebaşlamışlar.Ötekiler,insankalmakiçindirenirlerken,herelverenyerdedillerinindöndüğükadar,-Yurttaşlar!..İnsanlığınızıkoruyun,örümcekleşmeyin,akrepleşmeyin!..diyebağırırlar,söylerler,amadinletemezlermiş.Zehirlenipdeğişenlergitgideçoğaldıklarından,böylesöyleyenlere,

-Hainler,alçaklar!..diyebağırır,üzerineyürürlermiş.İnsanlığınıkoruyanlargitgideodenliazınlıktakalmışlarki,gününbirindeoülkedebüsbütüninsankalmamasındankorkmayabaşlamışlar.Başbayseçimizamanıgelince,kamuoyudaonlardanyanaolduğuiçin,yılan,çıyan,yarasa,örümcekbiçiminegirmişolanlarkimiseçerlerse,oülkeyeBaşbayolurmuş.Oülkedeaydınkişilerdevarmış."Başımızagelenlernedir?Bundanyurttaşlarımızınasılkurtarırız,koruruz?"diyedüşünmeyebaşlamışlar.Heraydınkendikafasınagörebunabiryolbulmuş.Kimi,-Zehirealışaalışasürüngenleşenler,örümcekleşenler,artıkinsansayılmazlar.Onlardainsanlığınnebiçimikalmış,neözü...BununiçindeBaşbayseçiminekatılmasınlar!..demiş.Hernekadarbiçimleriinsandeğilsede,ilkgelişleri,doğuşlarıinsan.Çünkü,bunlarınçocuklarıyineinsandoğarmış.Kanlarınazehirkatılmazsa,hepinsankalırlarmış.Oülkedekiaydınlarınkimiside,-İnsankalmakiçin,çatallayemekyensin!..demiş."Ütülüpantolongiymeli"diyen,"Hergüntıraşolmalı"diyendoluymuş.Amabunlarınhiçbiri,insanlarıninsanlığınıkorumayayetmezmiş.Ozaman,oülkeninaydınları,"Birdebaşkaülkelerebakalım.Oralardadabiçimini,kalıbını,içini,özünüdeğiştirenlervarmı?Varsa,neleryapıyorlar?Bununasılönlüyorlar,gidipgörelim!"demeyebaşlamışlar.Dediklerigibide,başkaülkeleregidip,oralardakiinsanlarıincelemişler.Sonra,oralardagörüpöğrendiklerini,kendiülkelerineuygulayıp,yurttaşlarınayararlıolmakiçin,evlerine,çocuklarınadönmüşler.Yineeskisigibiherkeskendincebirdüşüncesürmüşileri.Kimisi,-Evleredahagenişpencereleraçalım!..demiş.Kimisi,-Başkaülkelerdenörnekinsanlargetirelim!..demiş.Kimiside,-Bizimkileribaşkaülkeleregönderelim,oralardakiinsanlarıgörsünler!..demiş."Gündeüçkerezıplamakgerek.""Yataktasolyanayatmalı."diyenlerbilevarmış.Yalnızbunlarınaralarındakafasıişleyenbiriçıkmış.-Benidinleyin,demiş,bensürüngenlerin,böceklerinnedençoğalıpgeliştiklerinianladım.Yeryüzününbaşkaülkelerinebakıp,bunuöğrendim.Birhavaesiyor,buhavasürüngenlere,böceklereokadaryarıyorkibüyüyorlar,çoğalıyorlar.Şimdiiş,buhavanınesmesineengelolmakta.Buhavada,doğuyönündenesiyor.Gezipdolaştığımyerlerdegördüm.Doğudanesenbuhavayıkesendağdibindekurulmuşülkelerde,bizdeolanlarolmuyor.Aklımızıbaşımızatoplayıp,büsbütünişiştengeçmeden,doğudanesenhavayolunukapamalıyız.Yoksahepimiz,gününbirindedeğişipinsanlıktançıkacağız,yılançıyanolacağız.Busözlereinananlardaolmuş,inanmayanlarda,gülüpgeçenlerde..Amainananlarişisıkıtutup,zehirlisürüngen,örümcek,kertenkele,yarasabiçimindekilerlesavaşagirmişler.Buölümkalımsavaşıçokkanlıolmuş.ÇünküozamanınBaşbayıda,çoğunluktanyanaymış.O,ülkedüşmanlardankorunmakiçinçepçevrekaleduvarlarıylaçevriliymiş,Bukalınduvarlarınherbiyanakapılarıvarmış.Ülkenininsanları,doğukapısınıkapamayaçalışırlarken,öbürleridekapatmamayaçalışırlarmış.İnsanlarkapıyıiçerdenitmeye,öbürleridışardandayanıpkapatmamayauğraşırlarkensellergibikanlarakmış.Amasonundaiçerdekilerbaşarıkazanımışlar,doğukapısınısıkıcakapamışlar.Öbürleridekapınındışındakalmışlar.Budüşünceyiilerisürüpbaşarıkazanankişi,oülkeyeBaşbayolmuş.Yurttaşlarına,-Sakın,demiş,bukapıyıaralamayın!Birkerearalarsanız,sonunualamazsınız.Buböylebirkapıdırki,birparmakaralansa,gününbirindeardınakadaraçılır.

Birzamansonrabuakıllıkişiölmüş.OnunyerinebaşkalarıseçileseçileBaşbayolmuşlar.Yineeskiden,heryerde,herzamanolduğugibioülkededesürüngenlerleötekiböceklervarmışama,doğukapısıkapalıolduğundan,doğudanhavagirmediğiiçin,bunlarolduklarındandahaçokbüyüyemez,üreyemezlermiş.Gelzamangitzaman,Başbayadaylarıarasında,senseçileceksin,benseçileceğim,diyeçatışmalarbaşlamış.DoğrusubuBaşbayadaylarınınhiçbiri,yenideninsanlarınörümcekleşmesini,akrepleşmesiniistemiyorlarmış.İstemiyorlarmışama,neyapsınlar,oykazanmakgerek.OzamanınBaşbayı,düşünmüştaşınmış,öbüradaydanüçoydahaçokalsaseçimikazanacak.-Benşukapıyıüçoylukaralarım!..demiş.Dediğigibideyapıp,Başbaylığıbaşkasınabırakmamış.Bunugörenöbüradaylar,kapıyıdahadaaçıp,kendilerineoyverecekleriiçerisokmayabaşlamışlar.Onlarda,kapınınbüsbütünaçılıphepsinindolmasınıistemiyorlarmış.Bununiçindekendilerinegereklionoylukkadarkapıyıaralamışlar.Biyandandakapıtemelliaçılmasındiye,kendiadamlarına,kapıyıardındanittirirlermiş.Kapıonoyluk,yüzoyluk,binoylukaralanaaralana,güngelmiş,ardınakadaraçılmış.GelgelelimBaşbaylar,kapınınheptenaçıkkalmasınıistemediklerinden,-Dayanın,içerdenitin!diyedekendiadamlarınaemirlerverirlermiş.İçerdenite,dışardanite,kapıkendiekseniüstündefırfırdönmeyebaşlamış.İşteozamandanberioülkededoğukapısıfırfırdöner,amaBaşbaylarda,hiçdurmadan,-Dayanınyurttaşlarım,dayanın!..diyebağırırlarmış.HAZRET-İİSAİLEİKİKIŞİBigünHazret-iİsailebirestetikcerrahioperatörü,birdeotomobiltamircisi,birgazinodaoturuyorlardı.Hazret-iİsa,onlaradintelkinlerindebulunuyordu.Konuşmasırasmdaotomobiltamircisi,Hazret-iİsa'ya,-Eybüyüköğretmen!İnsanlaraiyiliketmekiçiniçimdebirateşliistekvar.Neyoldaiyilikedebilirim?..diyesordu.Hazret-iİsa,-Tannınnşeriatındanasılsaöyleyapmalısın!..dedi.Otomobiltamircisi,-Sana,kötülükedenlereiyilikederek,onlarıkötülükettikleriiçinutandırarak...dedi.Estetikcerrahioperatörü,-İnsanlarınmayasıkötüdür,dedi.Deneyimlerimedayanaraksöylüyorum.İnsanlarkötüdür.Otomobiltamircisi,-Hayır,dedi.İnsanlanniçindeiyilikvardır.SizdebuErihakentinineniyiinsanıdeğilmisiniz?-GerçektenErihakentininenzenginiolanestetikcerrahioperatörü,hemdebukentineniyilikseverkişisiydi.BukadariyiinsanınŞimdinasılolupda,insanlarakötüdediğinetamircişaşmıştı.Operatör,-Benbaşka...dedi.Benbütünyaşamımdaherkeseiyilikettim.Amakarşılığındadehepkötülükgördüm.Demekinsanlarkötü...Hiçkimsebugerçeğibenimkadarbilemez.KonuşmayapekkatılmayanHazret-iİsa,önündekitoprakçanaktan,şarabınıiçti.Otomobiltamircisi,operatöre,-Öyleysecennettesizbirbaşınızakalacaksınız...dedi.Operatör,-Öyle,dedi,benimdekorkumbuya...Kocacennettetekbaşımacanımsıkılacak.Bukonuşmanınsonundatamirciyleoperatör,insanlariyidir,kötüdürdiyebahsegirdiler.

İnsanlarıniyiolduğunusavunantamirci,dediğiçıkarsa,operatörünbütünmalınımülkünüelindenalacaktı.Dediğiçıkmazsa,nesivarnesiyoksahepsioperatörünolacaktı.ÜçübirlikteEriha'danYeruşalim'egidenyolüstündekırlıkbiryeregeldiler.Estetikcerrahioperatörübuyoldatekbaşınaduracaktı.Bakalım,buyoldangelipgeçenleronaiyilikmi,yoksakötülükmüedeceklerdi.Hazret-iİsa'ylaotomobiltamircisideolupbiteniuzaktanseyretmekiçintepeyeçıktılar,birzeytinağacınınarkasınagizlendiler.İkisidekendidediğininçıkmasıiçinTannyayalvarıyorlardı.Tamirci,ellerinigökyüzüneaçmış,-Tannm,insanlarŞuoperatöreinşallahiyilikederler...diyeyakanyordu.Kendidediğiçıkarsaoperatörünözelhastanesi,malikaneleri,köleleri,cariyeleri,hepsindenönemlisidebankadakibeşyüzbindolarıonunolacaktı.-Tanrım,inşallahinsanlarbanakötülükederlerdetamircininbütünmalınımülkünüelindenalırım.Operatöründediğiçıkarsa,tamircinindükkanları;evleri,köleleri,hepsindenönemlisidebankadakiyüzbindolarıonunolacaktı.Uzaktanbirayaksesiduyuldu.Operatöriçinden,-Hah,iştehaydut!.diyegeçirdi.Tamircideiçinden,-İşteerdemlibirkişi...dedi.Yolundönemecindenbiradamçıktı.Operatörünyanınagelincekamasınıçekipüstüneyürüdü,-Çıkarparaları!..diyebağırdı.Operatörbunaokadarsevindiki,gülüpoynayarakceplerindekibütünparalançıkardı.Soyduğuadamınsevincineşaşıranhaydut,-Buncayıldırsoygunculukyapanm.Şimdiyekadarsoy-duklarımınarasındahiçseningibisevinenigörmedim...dedi.Sonraoperatörünüstünübaşınıaradı.Bütünparalarınıalıpgiderkenoperatörarkasındanseslendi:-Saygıdeğerhaydut,şucebimdedebeşdolarkalmış,onugörmemişsiniz.Buyurunalın...Haydut,-Sen,dinibütünbiriolmalısın.Anlaşılan,beniyaptığımdanutandırmakistiyorsun,amabanavızgelir.Verbakalımonlarıda...dedi.Paralarıalıpyollandı.Operatör,tepede,zeytinağacınınarkasındakitamirciyesevinçleseslendi:-İştegözünlegördünkiinsanlarkötü...Bahsikaybettin,bütünmalların,paralarınbenimoldu.Hazret-iİsa,yumuşakamatokbirsesleonatepeden,-Aceleetmee!Veinsanlarıniyiolduklarınainanvebekle!..dedi.

Operatörbeklemeyebaşladı.Birayaksesidahaduyuldu.Tamircide,operatördeumutlandılar.Biriiyi,biridekötüinsanbekliyor,gelenindileklerineuygunbiriolmasıiçinTanrıyayakarıyorlardı.Operatör,-Tanrım,bugelenadambanakötülükederse,tamircidenaldığımmallarınkırktabiriniyoksullaradağıtarakinsanlaraiyilikleryapacağım...dedi.Tamircide,-Tanrım,ayaksesiduyulanadam,operatöreiyilikyaparsa,ondanalacağımmallannkırktabiriniyoksullaradağıtacağım...dedi.Dönemeçtenbiradamçıktı.Operatörünyanınagelincekamasınıçekip,göğsünedayadı,-Çıkarparaları!..diyebağırdı.Operatörsevinçiçinde,-Hiçparamyok.İnanmazsanızarayın.Amaistersenizüstümdedeğerlibulduğunuznevarsaalabilirsiniz...dedi.Haydut,operatörünparmaklarındakiyüzükleri,gümüştabakasını,çakmağını,altınuçludolmakaleminialdı.Alınacakhiçbişeyikalmayıncaoperatörağzınıaçarakhayduda,-Bakın,bakınağzımıniçinebakınlütfen...Solüstçenemdekiazıdişialtındır.İşinizeyaramazmı?..dedi.Haydut,operatörüyereyıkıp,altınkaplamayıalmakiçinazıdişinisöktü.Operatörcanacısındankıvranırkenbiyandandasevinçtengülüyordu.Haydut,-Sizyoksadelimisiniz?..dedi.Operatördenaldıklarınıcebinekoyupgitti.Operatörzeytinağacınınarkasınagizlenenlere,-İştebudakötülükedenbiri.Benkazandım.Bütünmalların,paralarınbenimoldu...diyebağırdı.Hazret-iİsa,yumuşak,içeişleyensesiyletepedenona,-Sabırlıoool...Veumudunukesmevebeklemesinibil!..diyeseslendi.Uzaktanbirayaksesidahaduyuldu.Operatör,umutla,-İştebirkötüinsandaha...diyeiçindengeçirdi,budakimbilirbananekötülükedecek,bendetamircininmallarınakonacağım.Tamircide,-İyiinsandır.Kimbiliroperatöreneiyilikedecek.Bendeoperatörünbütünmallarınıalıponubeşparasız,aççıplakbırakacağım...diyeiçindengeçirdi.Dönemeçtenbiriçıktı.Operatörünyanınagelince,kamasınıgöğsünedayayıp,-Sökülmangırları!Yaparanı,yacanını!..diyebağırdı.Operatör,-Sizdenönceikisaygıdeğerhaydutbenisoydular.Hiçbişeyimkalmadı,dedi.Amasizdeüstümdekileri,başımdakilerisoyupalırsanız,benisevindirirsiniz.Elbiselerim,pabuçlanmdayenidir.Haydut,operatörünüstündekileriçıkardı.Hepsinibirçıkınyapıpgiderkenoperatörona,-Saygıdeğerhaydut,donumkaldı,dedi.Donumuistemezmisin?Çokyenidir.Dahailkdefagiyiyorum.Haydut,-Sendinibütünolmalısın,amabanavızgelir.Çıkarbakalımdonunuda...dedi.Donudaalıp,operatörüanadandoğmaçıplakbıraktı.Operatörneredeysesevincindenuçacaktı.Tamirciye,-Heyy,diyeseslendi.Görüyorsunya,budabanakötülüketti.Artıkbütünmalın,paranbenimoldu.Hazret-iİsa,zeytinağacınınarkasındanoyumuşak,otatlı,amatoksesiyle,-EyTanrınınkulu!.Sabırlıolvebekleveaceleetmeveelbetbuyeryüzündebiriyiinsandabulunur...dedi.Operatörbeklemeyebaşladı.Birayaksesiduyuldu.Sonradönemeçtenbiradamçıktı.

Operatör,-Üstümdehaydudunsoyacağıbişeykalmadıinşallahbucanidir,canımıalmakister.Bendetamircininmallarınıalırım...diyegeçirdiiçinden.Tamircide,-Buiyibiriolmalı,çıplakkalanoperatöreörtünmekiçininşallahbirbezverir...diyegeçirdiiçinden.Gelenadamınsallanmasından,birsarhoşolduğuanlaşılıyordu.Elindebirsopavardı.Operatörünyanınagelince,sopayıonunbaşınaindirmeyebaşladı.Operatör,sopayıyedikçe,-Solyanımavurmadınız,birazdasolomzumavurunkardeş...diyesarhoşayalvarıyordu.Sarhoşsolunavuruncasağınıdönüyordu.Sopalarınacısındanoperatörinleyerekyereyıkıldı.-Saygıdeğerserseri,başımadavurunlütfen,Zahmetolmazsasırtımaikiüçsopadahaindirin!.dedi.Sarhoş,-Sendinibütünbiriolmalısınamabanavızgelir.İştedileğiniyerinegetiriyorum...diyerekolancahızıylaoperatörünkafasınabirsopadahaindirdi.Sonrayinesallanasallanagitti.Operatöryığıldığıyerde,kanlariçindekalmıştı.İnleyerek,-Bütünmalın,paranbenimoldu...diyetamirciyeseslendi.Hazret-iİsa,zeytinagacınınarkasındançıktı.İnsanıniçineişleyen,büyüleyici,amatoksesiyle.-EyTannnınkulu!Sabırlıolvebekleveaceleetmevebuyeryüzündeelbetbiriyiyüreklikişibulunacak!..dedi.Birayaksesiduyuldu.Yerdeinleyenoperatör,-İnşallah,bubirkatildir,beniöldürmekister...dedi.Tamircide,-İnşallahoperatöreyardımedecektir...dedi.Dönemeçtenbiradamçıktı.Yerdeinleyenoperatörünyanınaçöktü.-Neyinvarkardeş?Yaralarınçokmuağır?..dedi.Buadamınkendisineyardımedeceğinianlayanoperatör,Hazret-iİsa'yaduyurmamayaçalışarak,-Defol!..diyeadamabağırdı.Adam,heybesindenşarap,zeytinyağıçıkardı.Operatörünyaralarınıtemizlemekistedi.Ağzından,burnundankanlarakanoperatör,-Gitbaşımdan,bensendenyardımistemiyorum!..diyebağırdı.Adam,-Senacıduyarken,bensananasılyardımetmem...dedi.-Banayardımetmekistiyorsan,hemendefolgitburadan...Hattagiderkenkıçımabirtekmedeindirsenbanaasılozamanyardımetmişolursun...dedi.-Birbirlerineyardımetmek,iyiliketmekinsanlarıninsanlıkborcudur.Beniyardımdanalıkoymayın,kardeş.Adamilledeyardımetmek,operatörünyaralarınıtemizleyipsarmak,sonradasırtınaalıpşehregötürmekistiyordu.Operatör,-İyilikmiyilikistemem,gitulanbaşımdan!..diyebağırdı.İyiinsanıbaşındansavamayacağınıanlayanoperatör,adamasövüpsaymayabaşladı.Amaohiçkızmadanonunyaralarınışarapla,zeytinyağıylatemizliyor,sırtındançıkardığıgömleğiniparçalayıpbuyaralarısarıyordu.Kendisineyapılanbuiyilikyüzündenbütünmalının,parasınınelindengideceğinianlayanoperatör,yerdenbirtaşkapıpzorlaayağakalktı.Taşıiyiinsanınkafasınaindiriponuyereyıktı,üstüneçöktü.Hazret-iİsa'ylatamirci,tepedeniniponlarınyanınageldiler.Estetikcerrahioperatörüaltındakiiyiadama,-Senbaşımabelamısın?Çabukgit,yoksaseniöldürürüm!..dedi.Başınataşlavurulanadam,-Seniböylebırakıpgidemem...dedi.

Operatördetaşıdahahızlıkafasınaindirip,onucansızbıraktı.Sonrasendeleyerekayağakalktı.KanlıelleriniHazret-iİsa'yauzatıp,-Bahsikazandım,dedi,iştegörüyorsunuzkiiyiinsanyok..Tamirci,-Neredenbiliyorsunuz?..dedi.Operatör,-Kendimdenbiliyorum.Bunukendimdenbiliyorum...diyebağırdı,yereyıkıldı.Otomobiltamircisimallarının,paralarınınelindengideceğikorkusuyla,öldürmekiçinyaralıoperatörünüstüneatıldı.Hazret-iİsa,-Onusırtınaalveşehrekadartaşıveşehregidincecandarmayateslimet!Dedi.KARGALARINSEÇTİĞİPADİŞAHBirvarmış,biryokmuş...Eskiçağlarda,ülkeninbirindebirzavallıkişivarmış.Günlükyiyeceğininbileyoksunu,çulsuzunbiriymiş.Amakötüyüreklidedeğilmişhani...Bütünisteğibaşkalannaiyiliketmekmiş.İyiliketmekistermişistemesineama,bununnasılyapılacağınıdapekbilmezmiş.Sıksık,-Aaahah,denniş,birgücümyetsedeşuinsanlarahepiyiliketsem...Busözleriduyanlarsorarlarmış:-Peki,nasıliyilikedeceksin?0da,-İyilikişte,dermiş,herkeseiyilikedeceğim...Heleogünlerbirgelsin,benbilirimnasıliyilikedeceğimi...Günlerdenbigündağbaşında,«Tannmbanayardımetsede,bendeinsanoğlunaiyilikedebilsem.»diyemınlmınlmınldanırken,arkadangelenbiryolcu,yaklaştıkçaadamınbusözleriniduymuş.-Merhabaoğul!..demiş.İyilikyapmakisteyenadambaşınıçevirince,aksakalıgöbeğinekadaruzanmışbiryolcugörmüş.-Merhabababa...demiş.-Nediröylekendikendinekonuşuyorsun,Tanndanbişeyleristiyorsun?Adamderdini,insanlaraiyiliketmekiçinnasıliçininyandığınıdilinindöndüğükadaranlatmış.Aksakallıadam,-Seningibiçokkişibaşkalannaiyilikyapmakistemiştirçimdiyedek.Buiyiliğinnasılyapılacağmıbilseydin,bukadarçokiyilikyapmakistemezdin.İnsanlaraiyilikyapmak,kötülükyapmaktandahazordur.Dünyakuruldukurulalıbunubecerebilençokazkişiçıkmıştır...diyeadamaakılvermişsede,odinlemez,-Ah,demiş,benbaşkalarınabenzemem.Helebiröyleyeregeçsem,bütünkötülüklerikaldıracağımyeryüzünden.Aç,susuzkalmayacak.Çıplak,çulsuzkalmayacak.Kavgadövüşkalmayacak...Bütünişleriyolunakoyacağım.Aksakallı,-Çokistiyorsunama,demiş,yapmakistediğinişinnasılyapılacağınıbilmiyorsun.Sendenöncedeseningibiyapmakistedikleriişibilmeyenlerçokgeldigeçti.Öbürü,-İyilikyapmaktankolaynevaryeryüzünde...demiş.Sakallıda,-Eh,demiş,demekokadarçokistiyorsuniyilikyapmasını,öyleyseburalardadurma.Durmadangezdolaş...Öylebiryergelir,öylebirzamangelir,sendeistediğinyereyükselirsin...İyilikyapmakisteyenkişi,aksakallınınyalnızsonsözlerinidinlemiş,almışbaşınıyürümüş...

Orasısenin,burasıbenim,yıllaryılıgezimşdolaşmış.Hergittiğiyerde,insanoğlunaiyilikyapmakiçin,nasıliçininyanıptutuştuğunuanlatmış.Yineböylegezip,dolaşıpdururken,bütüngün,sonrabütünbirgeceyürümüş,gökbitimiışırken,uzaktabirkentgörünmüş.Bukentçepçevrekaleduvanylaçevriliymiş.Kentegirilecekkapıyıbulmuş,içeriyönelmiş.Kapıdankentinalanınagirinceşaşırmışkalmış.Nasışaşırmasın...Alaninsanladolu...Bendiyeyimyüzbinkişi,sendeüçyüzbinkişi...İnsanyığınınınucubucağıgörünmüyor.0dakalabahğıniçinedalmış.Herkafadanbirsesçıkıyormuş.Adam,konuşulanlarakulakvermiş.Şöylediyorlarmış:-Yurttaşlar!Bensiziniyiliğiniziistiyorum.Benipadişahyapmasıiçinkargalarasöyleyin.Kargalarbenipadişahyapsınlar.Göreceksiniz.sizlereçokiyilikleredeceğim.Bukentinırmaklarındanşerbetlerakacak,kaldırımtaşlarıaltındanolacak.Yağmuryerinegöktenşurupyağdırtacagım.Birelinizyağda,birelinizbaldaolacak.HerTanrınıngünübaklavabörekyemektenartıkbıkıpusanacaksınız.Öylerahatedeceksinizki,rahatsizirahatsızetmeyebaşlayacak.Sayınyurttaşlarım!Söyleyinkargalara,benipadişahyapsınlar.Bütünağızlardanhepbusözleriduyanadamşaşırmış.Birdeyanındakinebakmışki,yıllarcaöncekendisiylebirdağbaşındakarşılaştığıaksakallıgöbeğindekiyaşlıadamdeğilmi...-Merhabababa...demiş.Sakallıda,-Merhabaoğul...demiş.-Görüyorum,bukentteherkesbitürlükonuşuyor.Öyleysenedenbağınpçağırıyorlar?..diyeaksakallıyasormuş.Aksakallı,-Herkessaltkendisininiyilikyapabileceğinisanıyor,amabuiyiliğinasılyapacağınıbilmiyordaondan...demiş.-Buinsanlarhepböylebağırışırlarmı?-Hayır.Seçimdenseçimebağırırlar.Buradayıldabirseçimolur.Seçimzamanıgelinceherkeskendisininseçilmesiniister.-Neden?-Çünküherkessaltkendisininiyilikyapacağınısanır.Hepsideiyilikyapmakister.Kötülükyapmakisteyenhiçyoktur.-Neseçilirburada?-Padişahseçilir...Buülkebaşkaülkelerebenzemez.Başkaülkelerdekigibi,buradapadişahhkbabadanoğulakalmaz.Heryılhalkıniçindenyenibirpadişahseçilir.Seçilenpadişah,sözverdiğigibihalkaiyilikyaparsapadişahkalır,yapamazsaertesiyılyeniseçimyapılır.Şimdiyedekbiryıldançokpadişahlıkedençıkmadı.-Peki,neden«karga,karga!»diyebağırıyorlar?-Buülkedepadişahlarıkargalarseçerdeondanböylebağırıyorlar.Derkenhavabirdenkararmış;Gökyüzünübirkargabulutudurkaplamış.Kargabulutlarındangüneşgörünmezolmuş.Kargalarinsanlarıntepesindeuçuşupgakgaaakdiyebağırışırlarken,insanlarda,-Kargakardeş,kargakardeş,amanbeniseç!.diyeonlarayalvarırlarmış.Kargalarböylecenebağıra,uçuşadursun,içlerindeniribirkargayeredoğrusüzülmüş,iyilikyapmakiçindağbayırdolaşanadamınbaşınınüstündedönmeyebaşlamış.Dönmüş,dönmüş,ensonundagakdiyepislemiş.Sonrayinegöklereyükselmiş.-Üçtebirpadişaholdun,üçtebirpadişaholdun!diyeadamaünlemeyebaşlamışlar.Neyeuğradığınışaşıranadamda,yanındakiAksakal'a,-Nedir,neoluyor?..demiş.Aksakal,-Buradapadişahseçimiişteböyleolur,demiş.Birkarga,birininbaşınaüçkerepislerseokişibuülkeyepadişahseçilir.Senşimdiüçtebirpadişaholdun,demektir.Duaetde,kargayine

seninbaşınıseçsin.Demeyekalmamış,kargayinefırdönüpoadamınbaşınabirdahaetmiş.Alanıdolduranlar,-Üçteikipadişaholdun,üçteikipadişaholdun!..diyebağırmışlar.Karganınüçüncüişinideyineoadamınbaşınayapmamasıiçin,herkeskendibaşınıaçip,-Kargakardeşburaya,kargakardeşburaya!.diyeseslenerekkargayayalvarıyormuş.Kargabusözleridinlememiş.Üçüncükeredeyineoadamınbaşınıseçmiş.Bununüzerineadamı,-Padişaholdun!..diyealıpsallasırtederek,omuzlanndasarayataşımışlar.Adampadişaholunca,kendisinipadişahyapankargalannbuiyiliğiniunutmamış.Bütünbostanlardaki,tarlalardakibostankorkuluklarınınkaldınlmasıiçinbirfermançıkarmış.Kargalarıtaşlayan,kışlayanlanmahkemeyeveripcezalandırmış.Bununladakalmamış,herevinkargalaragündebiravuçyematmasınıbuyurmuş.Halk,mırılmırılmınldanmayabaşlamışama,padişahıngozükargalardanbaşkasınıgörmüyormuş.Böyleceilkyılıgeçirmişler.Yeniseçimegirmişler.Oülkeninkişileriyinekentinalanınatoplanmışlar.Yineherkeskendisininseçilmesiiçinkargalarayalvarmayabaşlamış.Yinehepsideinsanlaraiyilikyapmakistediklerinisöylüyorlarmış.Kargalarbulutbulutgelmiş.Yinegökkararmış.Gakseslerigöklerdeuğuldamış.Heryılpadişahıbirkargaseçerken,buyıl,padişahtangördükleriiyiliğeteşekküriçin,onkargabirdengelip,eskipadişahınbaşınaüçerkerepislemişler.Oadamyinepadişaholuncakargalarınbuiyliğiniunutmamış,herkesinevindeyirmikargabeslemesinizorunlukılmış.Kargalara,soğuktan,rüzgardankorunmalarıiçinyuvalaryaptırmış.Kargalarbeslenebeslenebüyüdükçebüyümüş,yağlandıkçayağlanmış.Herbirkargabirhindikadarolmuş.Derkenyineseçimzamanıgelmiş.Padişahıhiçsevmeyenhalkmınldanmışdurmuş,amaneyeyarar,buseçimdehindikadaryüzkargabirdenüçerkere,yineeskipadişahınbaşınıbeğenmişler.Üçüncükerepadişaholanadam,-Kargalarınüstündehiçbirbitbulunmayacak...Bitlerayıklanıp,kargalartemizlenecek.Kargalarınayaklarınıcilalayacak,gerileriniyağlayacaksınız!diyefermançıkartmış.Kargalarbeslene,bakıla,koyunkadarolmuşlar,hemdegündengüneçoğalıyorlarmış.Birzamangelmiş,çoğalan,irileşenkargalarkentesığışamazolmuş.Yineseçimzamanıgelmiş.Buseçimdepadişahadahaçokteşekküriçin,beşyüzkargabirdenüçerkereyineeskipadişahınbaşınıbeğenmiş.Padişahda,kargalaraokadariyibaktırmışki,kargalardankendilerinekentteyerkalmayaninsanlar,evlerini,yurtlarınkargalarabırakıp,dağlarabayırlaradüşmüşler.Beslenenkargalarsığırkadaririleşmişler.Birseçimdahaolmuş.Havadasığırkadaririkargalaruçmayabaşlamış.Onlarıngürültüsündenkulaklarsağıroluyormuş.Kargalar,padişahaolanborçlannıödemekiçin,buseferhepbirdengelip,padişahıntepesineteşekkürlerinibırakmışlar.İnsanlar,yenidenseçilenpadişahısarayagötürmekiçinyaklaşıncabirdebakımışlarki,kargatersindenbirtepe...Padişahdabutepeninaltındaboğulmuş,ezilmiş.Oradakiinsanlar,sevinçiçinde,yeniden,-Kargakardeş,beniseç.Kargakardeş,beniseç!..diyebağrışmayabaşlamışlar.BİRÇİNHİKAYESİ(*)(*Bukitaptatoplananmasallar,Türkiye'dedüşünözgürlüğütarihibakınundanilginçtir.Bu

yazılar,1955-1957arasında«Akbaba»dergisindeve«Demokratİzmir»gazetesindeyayımlandı.Çoğunu,zorluklavetakmaadlarlayayımladım.Okuduğunuzbuhikayedekiolay,ilkyazılışbiçimiyleTürkiye'degeçiyordu.Amabirçokdergilerdengeriçevrilince,buhikayeyiuydurmabirÇin'liyazaradıyla,olayÇin'degeçiyormuşvehikayeçeviriymişgibi,dergideyayımladım.Aynıhikaye,birkaçaysonra,başkabirdergide,çevrilmişbirÇinhikayesiolarakçıktı.)Kung-Su,GüneyÇinDenizindeküçükbirbalıkçıkasabasıdır.Şirinkasabanınhemenbütünhalkı,balıkçılıklageçinir...Pung-Çiyang'ınbalıkçıkahvesindebirsabah,nerden,nasılgeldiğibelliolmayanbirkediyavrusumiyavlamayabaşladı.İhtiyarPung,sıskakediyavrusunuiriavuçlarınınarasınaaldı.Küçüktekirinsütmavimsigözlerinebaktı,-SenibanaAllahgönderdi!..diyesöylendi.Sonraçırağına,-Buküçüğünadı,Çung-Ban...Bunaiyibak!..dedi.Çung-Ban,küçükmaskara,birkaçgüniçindegelişti,büyüdü.YalnızPungAmca'nındeğil,bütünmüşterilerinsevgilisioldu.Çung-Ban'ınkötübirhuyuvardı,hırsızlık...Aşagıyukanherkedihırsızdır.AmaÇung-Bangibisigörülmemiştir.Dahaaltıaylıkvaryoktu,bütünkomşularşikayetebaşladılar.Hersabah,dahagünağarmadanvazifesinesadıkbirmemurgibi,işeçıkar,öğleyekadarbütünmahalleyitalanederdi.Girmediğimutfak,kanştırmadığıteldolapyoktu.Ocaktakaynayantencereninkapağınıaçıp,içindensıcaksıcakbirparçabalıgıçalmadığıgünolmazdı.Çung-Ban'ı,bütünzararına,hırsızlığınarağmenherkesseviyordu.Çünkü,okadarkurnazcahırsızlıkyapıyorduki,onunyüzündenzararaugrayanlarbile,buhırsızlıklarıÇung'unmuziplikleridiyekarşılarlardı.Bigün,PungAmca'nınkahvesinebirmüşterigeldi.Elindekibalıkdolukesekağıdınırafakoyduktansonra,kağıtoyununadaldı.Nedensonrakahvedençıkarkeneliniraftakikesekağıdınaatınca,ağzıbirkarışaçıkkaldı.Kesekağıdınınhiçbiryeribozulmamıştı,fakatiçibalıkyerinehavayladoluydu.Yalnız,altındanbirdelikaçılmıştı.Çung'un,bukadarkalabalıkmüşteridenhiçbirifarkınavamadan,balıklarıtekertekerkesekağıdındanboşaltması,herkesişaşırtmıştı.Çung'unhırsızlıktakimaharetininbukadartakdiredilmesininönemlibirsebebivardı.Kung-Sukasabasındahırsızlıketmeyeninsanınonparalıkitibarıyoktu.Çalmakayıpdeğildi.Ayıpolan,çalarkenyakalanmaktı.Hırsızlıksırasındayakalananlar,bütünkasabadabeceremedikleriişiyüzlerine,gözlerinebulaştırdıklarıiçinrezilolurlardı.Okadarki,hırsızlıkyapmayanerkeğe,karısınıgeçindiremezdiyekızvermezlerdi.Kung-SukasabasınınsembolühalinegelenÇung,yıldanyılaefsanevibiryaratıkoldu.Ondörtyaşınagelince,zavallıÇung'ungözlerineperdeindi.Görmeyengözleriylede,birzamanmesleğinedevametti.Birinsangibimutfakkapılarınınmandalınıaçar,ocağınbaşındakikadın,başınıarkasınadöndürünceyekadar,ızgaradakibalığıkaparkaçardı.Kocalarınaakşamyemeğiyetiştiremeyengevezekadınlar,hırsızÇung'ubahaneederler,-Neyapayım?BalığıocaktanÇungçaldı!..derlerdi.Birsabah,Çung'uncesediniyüksekbirduvarındibindebuldular.Çung,vazifebaşındaruhunuteslimetmişti.BütünKung-Sukasabasıhalkı,gözyaşıdöktü,matemtuttu.Çung'abüyükbircenazetöreniyapıldı.Çolukçocuk,gençihtiyar,mezarınınbaşındatoplandılar.Çung'unarkasından,kasabayıbirsessizlikaldı.Amaikiaysonrabirmucizeoldu.ZavallıÇung'unmezarıüstündebüyükbirbinayükseldi:Vergidairesi...Kung-Sukasabasıhalkı,birbirlerinevergidairesinigösterip,-Çung'unruhuhortladı!..Dediler.

KÖTÜLERİNBAKAMADIĞIMÜCEVHERBirvarsabinyokmuş.Yenizamaniçinde,heryerdumaniçinde,Sputnikfırfırdöneriken,atomçatlarpatlariken,benküfeyidevirmişyatariken,yeryüzününbirülkesindeçokzenginbirhazinevarmış.Paradanpuldanyanatamtakırolanbuhazine,değerbiçilmeztarihieşyalarlatıklımtıklımdoluimiş.Hemdeneeşyalar...Yediülkenintopraklarınıçiğnemişatlarınnalları,altınişlemelisırmapüsküllükırbaçlar,uzunuzunkılıçlar,süslüyatağanlar,zağlıpalalar,işlemelikalkanlar,hepbuhazinededoluimiş.Helebukırbaçlarokadarsüslüpüslüimişki,bugüzelkırbaçlarabakınca,bunların,hayvansağrılarındaşaklatmakiçinmi,yoksagüzelesirkadınlarınkalçalarınıgıdıklamakiçinmiyapıldığınıinsananlayamazmış.Kılıçlaröyleuzun,öylekocamanmışki,bukadarkocamankılıçlarlasavaşçılarınkarşısında,olsaolsaancakyadeve,yadafilolabilirmiş.Bütünbunlaröyledeğerlieşyalarmışki,bunlarısatınalmayayeryüzündekibütünparalaryetmeyeceğiiçinbunlarınkaçparaettiğinihiçbirzamankimsebilmezmiş.Amabunların,çokdeğerlieşyalaroldukları,hazinedairesindesıkısıkısaklanmalarındankoruyucuaskerlerindeohazineyigecegündüzbeklemelerindenbelliimiş.Gelgelelim,bueşyalarınnekadarbüyükdeğeriolduğunuherkesanlayamazmış.Bunlarhazinedençıkarılıpdayolüstüneatılsa,hiçkimsebaşınıçeviripbunlarabakmazmışbile.Bunlarındeğeri,ancakhazineyekonuluncabelliolurmuş.Başkaülkelerinhazineleribukadarzengindeğilmiş.Değilmişama,onlarınhazinelerindebirmücevhervarmışki,öylebirmücevherdebuhazinedeyokmuş.Oülkedeyaşayanlar,«Nasıledelimdeşöylebirmücevherdebizelegeçirelim!»diyedüşünürdururlarmış.Birdeomücevherlerdenolsakendilerinde,onlarınhazinesiyeryüzününenzenginhazinesiolacakmış.Amaomücevheribulmak,elegeçirmek,yapmak,çok,amaçokzormuş.Çünkübumücevher,yüzlerce,binlerceinsandanyapılırmış.Nekadarçokinsandanyapılırsa,mücevherindeğeriokadarartarmış.Başkaülkelerinhazinelerindekibumücevherinenbüyüğüyumurtakadarmış.Bunlar,omücevherincevizhattafındıkkadarınabileçoktanfitmişler.Bumücevherinözüdemirdenmiş,amatoprakaltındançıkan,bildiğimizdemirdendeğil.Bumücevherindemiri,insankanındakidemirdenolurmuş.Birinsanınbütünkanında,birmiligramdanbiledahaazdemirolduğunagöre,omücevherinfındıkkadarınıbileyapabilmekiçin,binlerceinsanınkanlarınıvermesi,buuğurdaölmesigerekirmiş.Kandakidemirdenyapılanmücevherpırılpırılparlarmış.Bakıncaışıklıparıltısınagözlerdayanamazmış.Altınparıltısı,yanındasönükkalırmış.Güneştenbileparlakmış.Buparlaklık,insangözündeki,insanbeynindekifosfordaneldeedilirmiş.Binlerceinsanınbeynindeki.gözündekifosfor,kandançıkarılandemirinüstünesürülürmüş.Öyleki.bukandemirininüstündemilyonlarcaküçücükgöz,ışılışılyanarmış.boncukboncukparlarmış.Bumücevheriyapabilmekiçinbinlercekişi,kanlarını,beyinlerini,gözlerinivermeliymiş.Amaişbukadarladabitmezmişki...Mücevherde,kandemirinden,beyinvegözfosforundanbaşka,yineinsancanındansüzülmüşmagnezyumalevleriyanar,karbonparçacıklarıparlar,sodyum,potasyum,kalsiyumkristalleri,klorofilrenkleriiçindeışıldarmış.Binlerceinsanınkemiklerindençıkankalsiyumlaancakfındıkkadarcıkbirmücevheryapılabilirmiş.Bundanbaşkabumücevher,birdenbireyapılmazmış.Birgün,birhafta,biray,biryıldadeğil...Yüzlerceyılda,küçücükparçalarbirikebirike,ancakbirfındıkkadarmücevhereldeedilebilirmiş.Dünyanınenzenginhazinesikendisindeolanülkeninkralı,nazırları,hazinelerindedeğerbiçilmezatnalları,süslükırbaçlar,işlemeliyularlar,kılıçlar,paralarolduğuhalde,bumücevherin

olmayışınaçok,amapekçoküzülürlermiş.Oülkededepekçokkişibumücevherieldeedebilmekiçinkanlarınıakıtmışlar,canlarınıvermişlersede,buişzamanzaman,yeryer,ayrıayrıolduğundan,onlarınkanlarındakidemir,beyinlerindekifosfor,kemiklerindekikireçşurada,burada,parçapürçükyitmiş,gitmiş.Bitürlübirarayagetirilipomücevherlerdenyapılmamış.Hazinedeilledebumücevherdendebulunmasınıisteyenkralvenazırlar,binlercesığırı,öküzü,eşeğikurbanediponlarınkanındancanındanbumücevherleriyapmakistemişlersedeyineolmamış.Eldeedilenşey,mücevherdeğil,pis,çirkin,karabirtopakmış.Neyapsak,neetsek,diyeuzunuzundüşünmüşler.Sonundabumücevherlerdençokolanülkelerdenbirparçacıkistemeyekararvermişler.Komşuülkelerdenbirininbaşbuğu,-Sizhazinenizdekileribanaverirseniz,bendesizebumücevherdenbirazcıkveririm...demiş.Karşılıklıoturupkonuşmuşlar.Öncebirticaret,arkadandabirsiyasetanlaşmasıyapmışlar.Mücevheriverecekolanülkeninadamlarızenginhazineyegirip,kılıçlardan,kalkanlardan,kırbaçlardan,nallardanenbeğendiklerinialmışlar.Heristediklerinialdıktansonra,fındıkkadarmücevherionlaravermişler.Mücevherhazineyegirmişama,gelgelelimbumücevher,okadarparlakmışki,gözlerinikırpmadangüneşebakankral,nazır,sarayadamlarıbilebumücevherebakamıyorlarmış.Bakarbakmazgözlerikamaşıpyereyıkılıyorlarmış.Bakanlarıniçindekörolanlarbilevarmış.Mücevheriverenülkeye,buneiştirdiyesormuşlar.Gelencevaptaşöyledeniliyormuş:"Omücevher,öylebirmücevherdirki,onakötügözlebakanlarkörolur.Omücevherlereyalnıziyiler,doğrular,içidışıbir,özüsözüdoğruolanlarbakabilir."Bununüzerinebirşaşkınlıktırbaşlamış.Bumücevherigetirenlerdeyaptıklarıiştenvazgeçmişlerama,işiştengeçmiş.Yalnızülkeniniyi,doğrukişilerimücevherebakabiliyorlarmış.Ülkeninkralı,ülkesindekibütünbilginleritoplamış.Onlara,-Ben,demiş,iyi,doğrubirkişiyim.Bunainanıyormusunuz?Bilginlerdenyarısıhiçsesiniçıkarmamış.Öbüryarısınınçoğu,-Seniyi,doğrubirkişideğilsin!..diyebağırmışlar.Yalnız,şeytanınsütkardeşiolanbirkaçbilgin,krala,-Sendemişler,iyilerdendeiyisin,doğrularınendoğrususun!..Kralkendisinekarşıolanbilginlerinikidudaklarınısırımladiktirip,ağızlarınıkapatmış.Sorusunahiçsesçıkarmayanlarada-Sizebuülkedebilginlikyasak!..demiş.İyi,doğrukişiolduğunusöyleyenbilginlere,-Öyleyse,bennedenbumücevherebakamıyorum?Sizbilginseniz,göreyimsizi,öylebişeyyapınki,benbugüzelmücevherebakmakzevkindenyoksunkalmayayım.Buişikimbecerirse,sarayınbaşbilginiolacak...demiş.Bununüzerineşeytanınsütkardeşiolanbilginler,krala,-Haşmetlüefendimiz,demişler,mücevheriterskoyarsanız,yanibaşaşağıgetirirseniz,gözlerinizrahatsızolmadanonabakabilirsiniz.Kral,-Gözlerimkörolmazmı,kamaşmazmı?..diyesormuş.-Hayır,hiçbişeyolmaz.Bilginlerindediğigibiyapmışlar.Mücevherbaşaşağıgelince,kral,nazırlar,bütünsarayadamlarıonarahatrahatbakmayabaşlamışlar.BAYÖKÜZ'LEBAYAHMETBirzamanlar,ülkeninbirindebirAhmetBeyvarmış.Arpa,mısır,samanalışverişiyaparmış.

Çokzenginmiş.Zenginmişama,harvurupharmansavurmayıdasevmezmiş.Tutumlubirkişiymiş.Karısı,bigünAhmetBey'e,-Çocuğunayakkabısıeskidi.Yeniayakkabıalmakgerek...demiş.AhmetBey,karısınakızmış:-Bunasıliştir?Annembanaikiüçyıldabirayakkabıalırdıdababamyinekızardı.«Bizimzamanımızdabirayakkabıbeşonyılgiderdi.»diyesöylenirdi.«İnsanlardanamuskalmamış,herşeyiçürükçarıkyapıyorlar.»derdi.Şimdibizimoğlumuzikiaydabirayakkabıparalıyor.Sendehiçmiinsafkalmadı?..Kadın,-Suçbenimdeğil,demiş,ayakkabıyıeskitenbendeğilim.Kadınbukızgınlıklaoğlunaçıkışmış:-Sennebiçimçocuksun...Babanda,bendebirayakkabıyıikiyılgiyerdik.Şimdikizamanınçocuklarındahiçinsafkalmamış.ikiaydabirayakkabıeskitilirmi?Oğlan,-Suçbenimdeğil,demiş,sizdebiliyorsunuz,beneskidenbirayakkabıyıbiryılgiyerdim.Sonraancakaltıaygiyebildim.Şimdiherşeybozulduyeryüzünde...Birayakkabıikiaydaparamparçaoluyorsabenneyapayım?Satıcılardaahlakkalmamış.Çürükayakkabısatıyorlar.Anneileoğul,herzamanayakkabıaldıklarısatıcıyagitmişler.Nedençürükayakkabıyaptığınısormuşlar.Satıcı,-Bununsuçubenimdeğil,demiş.Ayakkaplarınçürüklüğündenşikayetçiolanbirsizdeğilsiniz.Herkesdesizingibi.Bendebuçürükayakkaplarıbeğenmiyorum.Amaneyapayımki,şimdizamandeğişti.insanlardaahlakkalmadı.Kunduracılar,hepböyleçürükkundurayapıyorlar.Kunduralarınçürüklüğündenodenliçokyakınmışki,satıcıda,kunduracıyagidip,nedensağlamkundurayapmadığınısormuş.Kunduracı,-Bundabenimsuçumyok,demiş.Benkundurayapmakiçinaldığımgereçlere,eskisindendahaçokparaveriyorum.Amanekadarçokparaversemişeyaramıyor.Eskiinsanlardahanamusluydu.Sağlamgereçsatarlardı.Şimdikiköseleler,derilerçürükdayanıksız.Bundabenimhiçsuçumyok.Kunduracısiniriçinde,deriköselealdığıtüccaragitmiş.Nedendayanıksız,çürükderiler,köselelersattığınısormuş.Derici,-Benimhiçsuçumyok,demiş.Bendayanıksızderi,köselesatıpda,alıcılarımıkaçırmakistermiyim?Amazamandeğiştikardeşim.Şimdiinsanlardaahlak,namuskalmadı.Kaçderifabrikasıdeğiştirdim.Hepsidekötü,dayanıksızderiyapıyor.Derici,işibukadarlabırakmamış.Alışverişettiğifabrikanınsahibinegitmiş.-Sizinçürükderileriniz,köselelerinizyüzündenbenutanılacakdurumadüşüyorum...demiş.Fabrikanınsahibide,-Nedesendoğru,kardeşim,demiş.Amabenimhiçsuçumyok...Eskizamanlardafabrikamızdaişlemekiçinaldığımızhamderilersağlamçıkardı.Şimdiinsanlardahiçahlakkalmamış.Hemeskisindenpahalı,hemdeçürükderisatıyorlar...Fabrikanınsahibi,kendisinehamderisatantüccara,gelenşikayetlerianlatmış.Deritüccarı,-Çokdoğru,demiş,şimdikiderilereskiderilergibisağlamçıkmıyor.Amaderilerinsağlamolmamasıbenimyüzümdendeğil.Bizbuderilerimezbahayakasaplıkhayvangetirensürüsahiplerindenalıyoruz.Eskiden,insanlarınahlakıgibi,aldığımızderilerdesağlamdı.Deritüccarıda,kendisineöküzderilerisatansürüsahibineçıkmış.Sürüsahibi,-Bundabenimsuçumyok,demiş.Şimdizamandeğişti.Yalnızinsanlarınahlakıdeğil,öküzlerinderisidebozuldu.Bensizekendiderimisatsam,nedençürükderisatıyorsundiyebanakızmayahakkınızvar.Amabensizekendiderimideğil,öküzünderisinisatıyorum.inanır

mısınız,öküzlerdebilenamuskalmadı.Suçbenimdeğil,öküzün.Sürüsahibi,süreklişikayetlerkarşısında,mezbahayagötüreceğiöküzlerdenbiriniyakalamış.Onaşöylesöylemiş:-Benitüccarakarşıutandırmaktanhiçsıkılmıyormusun?Seninyüzündenbanaçıkışıyorlar.Sizöküzmilletininderilerieskidendahasağlamolurdu.Şimdiderinizbilebozuldu.Öküz,boynunubükmüş,şöylesöylemiş:-Bundabizöküzlerinenküçüksuçumuzyok.İşte,benielealın.Ben,bütüngücümle,etimle,boynuzumla,gübremle,derimlesahibimeyararlıolmayaçalışıyorum.Nasılolsainsanlarbenikesipderimiyüzecekler.Hiçinsanlaradahasağlam,dahakalınderivermekistemezmiyim?Amaneyapayımkizamanlardeğiştişimdi.Bizimderilerimiz,babalarımızınderilerigibisağlam,dayanıklıolmuyor.Amabunabenneyapabilirim?Derimikalınlaştırmak,sağlamlaştırmakelimdedeğil...Önümearpadiyekoyduklarışeyinyarısıtoprak,kum...Samandiyeçürümüşotveriyorlar.Hemdeeskidenverdiklerininyansıkadarbiledeğil...Bukadaryemleiştebukadarderiolur.Öküz,derisininaşağılanmasındançoküzülmüş.Oüzüntüyle,sahibinegitmiş:-Nedenbanaiyibakmıyorsun?demiş,hemaz,hemdekarışık,bozukyemveriyorsun.Kemiklerimirileşmiyor,derimkalınlaşmıyor.Seninyüzündensuçuöküzlereyüklüyorlar.Öküzünsahibişöyledemiş:-Doğrusöylüyorsunamasuçbenimdeğil.Biliyorsun,benimküçüktarlamdançıkanarpaylasamanhayvanlarımayetmiyor.Bendegidip,arpatüccarıAhmetBey'densiziniçinsaman,arpaalıyorum.BayÖküz,şimdidünyadeğişti.Namuslukişikalmadı.ArpatüccarıAhmetBey,hemfiyatlarıartırdı,hemdekarışık,katkılımalsatıyor.Bendesanaeskisikadarbolveiyiyemveremiyorum.Adam,Öküz'ünsözlerineöylesinealınmıştıki,hementüccarAhmetBey'egitmiş.Nedenhayvanyemlerinikarışık,bozuk,pahalısattığınısormuş.TüccarAhmetBeyde,-Çokdoğrusöylüyorsun,demiş.Amabenimbundahiçsuçumyok.İnsanlardaahlakkalmadı.Zamanlarçokdeğişti.Eskidenoğlumaaldığımbirayakkabıbiryılgiderdi.Şimdikilerikiayzordayanıyor.Hemdahapahalı,hemdeçürük...Yalnızayakkabımı?..Elbisede,giyecekde,yiyecekde,herşeybunagöre...Çolukçocuğumungeçiminisağlayabilmekiçin,başkalarıbananeyapıyorsa,bendeonlaraöyleyapmakzorundakalıyorum.Amabunuistemedenyaptığımainan...Benimhiçbirsuçumyok.TüccarAhmetBey,okızgınlıklakunduracıyagitmiş.Kunduracı,fabrikaya,fabrikanınsahibihamdericiye,hamdericisürüsahibine,sürüsahibiÖküze,Öküzkendisahibine,Öküz'ünsahibiTüccarAhmetBey'egitmiş.Herkesbirbirine,-Çokdoğrusöylüyorsunama,bundabenimhiçsuçumyok.Şimdizamanlardeğişti.İnsanlardanamus,ahlakdiyebişeykalmadı...demiş...Onlarermişmuradına,bizçıkalımtahtaboşa…DÜNYANINENBÜYÜKKRALIVETAHTAKURUSUBirvarmışbiryokmuş...Kimindeazolan,kimindeçokmuş.Karnıtokolanıngözüaç,gözüaçolanınkarnıtokmuş.Vurvuranın,kırkıranın,Alikıranbaşkeseninçokolduğubiryerde,insafınhiçolmadığıbirzamandabirülkevarmış.Buülkedeyaşayanlaryılınbirgünütartılırlar,kimdahaağırgelirse,oülkeninkralıolurmuş.Oyüzdenoradayaşayanlar,kralolabilmekiçindurmadandinlenmedenyerler,içerlermişki,şişmanlasınlardatartıdaağırçeksinler.

Oülkedecılız,sıska,kanıiliğikurumuşbirivarmış.Odaöbürlerigibi,gecegündüz,-Ahbirkralolsam,ahbirkralolsam...derdururmuş...Böyledermişama,gözündeyaşıvar,tasındaaşıyokmuş.Neyesin,neiçsindeşişmanlasın?..Birgece,kulübesindeharthartkaşınmayabaşlamış.Hemtatlıtatlıkaşınır,hemdebiyandanacıacıdüşünürmüş:-Ah,nasılbirkralolsam,ahnasılbirkralolsam...Kemiğineyapışanderisinibişeyısırıpduruyormuş.Adam,elinisırtınaatmış,bacaklarınınarasınabakmış.bitürlübuısıranşeyibulamamış.Elindenbaşkabişeygelmeyincedeboyunakaşınır,durmadanda,-Kralolsam,kralolsam...dermiş.Oböylesöylenirken,kulağınavızıltıgibibirsesgelmiş.Kulakkabartmış.Vızıltışöyledermiş:-Buadamında,hiçkanıcanıyok...Adamsabahakadar,-Ahkralolsam...deyipkaşındıkça,ovızıltıda,-Bundanekan,necanvar...dermiş.Sıskaadam,-Kimdiro?..diyekaranlığasormuş.Karanlıktanvızıltı,-Benim!..Ben,tahtakurusu!..demiş.-Neredesin?-İkikürekkemiğininortasında.-Şöylegeldesenigöreyim...Tahtakurusu,adamınsırtındandizinegelmiş.Açlıktanzarolmuşbirtahtakurusu,karnındabirsıkımlıkkanyok.Adam,-Nesöylenipduruyorsun?..demiş.Tahtakurusudaona,-Bütüngecevücudundadolaştım,emecekbirdamlakanbulamadım.Yasennesöylenipduruyorsun?..demiş.Adam,tahtakurusunuikiparmağınınarasınaalmış,tamezeceğisıradatahtakurusu,-Beniezme,benseninkralolmanayardımederim...demiş.-Senbirtahtakurususun,benimkralolmamanasılyardımedersin?-Senbenibesle,bendesenibeslerim.İkimizdeşişmanlarız.Senşişmanlayıncakralolursun,bendeseninsayendeyaşarım.-Pekibenseninasılbesleyeyim?-Seninhiçdüşmanınyokmu?Benidüşmanlarınınyanınagötür,bırak.Benonlarınkanınıemerim.Öyleemerimkişaşarsın.Emeemekanlarınıkuruturum.Sendeonlarınnesivarnesiyoksahepsinekonarsın.Tahtakurusununbusözlerisıskanınaklınayatmışama,düşünmüştaşınmış,hiçbirdüşmanıyok...Tahtakurusuna,-Benimdüşmanımyokki...demiş.Tahtakurusudaona,-Nasılolur?demiş,yeryüzündeheryaratığındüşmanlarıvardır.Senindedüşmanınvardırama,haberinyok.Helebirdüşünbakalım...Adamdüşünmeyebaşlamış:-Acabadüşmanımkim?Şumu,bumu,omu,yoksaöbürümü?Tahtakurusu,-Busaydıklarınınbelkihepsidesenindüşmanlarındandırdasenbilmiyorsun.Enkorkunçdüşman,sanagüleryüzgösterensinsidüşmandır...demiş.Adam,-Doğru...demiş,tahtakurusunualıp,birkomşuevinpenceresindeniçeribırakmış...Kendisideçullarınınarasınagiripuyumuş.Ertesigeceyine,-Ahbirkralolsam,ahbirkralolsam...deyindururken,osesiyineduymuşama,dahakalınlaşmışbirsesmiş.

Birdebakmış,tahtakurusu.Amatombulbirtahtakurusu,-Bak,birgecedefıstıkgibioldum,benigötürdedüşmanınınkanınıemeyim...demiş.Adamyinekomşusununevinegötürmüştahtakurusunu.Dahaertesiakşam,fındıkkadaririleşentahtakurusuyuvarlanayuvarlanagelmiş,-Bakgördünmü,nekadaroldum,demiş,banasendüşmanlarınınkanınıemdir,dahadabüyürüm.Adam,-Senşişmanlıyorsunama,demiş,banabişeyolduğuyok.-Aceleetme,çokgeçmedensendeokadarşişmanlayacaksınki,sonundasenikralyapmakzorundakalacaklar.Adam,hergecetahtakurusunukomşusununevinebırakır,ertesigecetahtakurusudönergelirmiş.Gelirmişama,herseferindebirazdahairileşerek.İrileşeirileşe,cevizkadar,elmakadar,farekadarolmuş.Farekadarolunca,komşusuartıkbutahtakurusununyüzündenevindeduramazolmuş,çoluğunuçocuğunualıpbaşkabiryereçıkmış.Sıskada,komşusundanboşalanevetaşınmış.Ağaçlarındakimeyveleri,bahçesindekisebzeleriyemeyebaşlamış.Böyleböylesıskacıkadamdatoplanmış,azçokkendinegelmiş.Amatahtakurusu,-Benimkarnımaç,banaemecekkanbul!..dermiş.Adamboyuna,"Acababenimdüşmanımkim?"diyedüşünürmüş.-Dünsabahfilankişihatırımısormadı,sakındüşmanımolmasın?-Yoksabenimdüşmanımfalancamı?Evet,oolacak.Çünkühiçbanaselamvermiyor!-Belkidedüşmanımişteşudur.Şimdiyekadarhiçbanayardımettimi?Tahtakurusunualır,hergecebirdüşmanınevinesalıverirmiş.Tahtakurusudadüşmankanıemeeme,kedikadarolmuş,derkentavşankadarolmuş.Birevdeniçerigirdimi,kimvarsagırtlağınayapışır,kanınıemer,öldürürmüş.Tahtakurusununsahibide,ölenadamınevine,malınakonarmış.Konuncadayeriçer,şişmanlarmış.Amatahtakurusuhiçdurmaz,-Banadüşmanınıgöster,kanınıemeceğim.Benimkarnımaç!..dermiş.Artıktahtakurusuazgınbirbuldogköpeğinedönmüş.Kimigörsehırlar,üstüneatılırmış.Sahibinekarşıda,sadıkbirköpekgibiymiş.Hiçonunsözündendışarıçıkmazmış.Adam,tahtakurusunuiplerlebağlamış.Tahtakurusuiplerisökmüş.Zincirebağlamış,zincirlerikoparmış.Kanemip,karnıdoyduğuzamanyatıpuyuyor,karnıacıkıncabitürlüusludurmuyor,hepbağırıyormuş:-Karnımaç,banadüşmanbul,kanınıemeceğim...Adam,birisininkızınıister,kızıvermezlerseonudüşmanbilirmiş.Hementahtakurusunuüstünesalarmışadamın.Birisiyanlışlıklaayağınabassa,-Vaybenimdüşmanımsın!..diyeonutahtakurusunayedirirmiş.Tahtakurusuboğakadarolmuş.Adamdaşişmişdeşişmiş.Sonundakralseçimiiçin,tartılmazamanıgelmiş.Herkesgibioadamdatartılmış.Adamokadarağırmışki,tartıldığıodunkantarıçekmemiş,kopmuş.Ahali,-Şimdiyekadarbaşımızahiçbukadarbüyükbirkralgelmedi.Tarihimizinenbüyükkralı...YaşasınBüyükKral!..diyealkışlayarakyenikralısarayataşımışlar.Azgıntahtakurusudakralınyanıbaşındatahtınyanınakurulmuş.Geceotuncatepinmeye,bağırmayabaşlamış:-Karnımaç...Kanisterim,canisterim!..Kral,BaşNazırınıçağırmış,-Krallığımızıniçindebanadüşmanolanlarkimlerse,çabukbulgetir...demiş.

BaşNazır,-Amanefendimiz,demiş,ülkenizdehiçkimsesizedüşmandeğildir.Sizzorlakralolmadınızki...Sizimillettarttı.Herkestenağırgeldiğiniziçinkraloldunuz.Sizindüşmanınızyoktur.Kral,-Olamazöyleşey,diyebağırmış,benbirkralolayımdabenimdüşmanlarımolmasın...Çabuk,banadüşmanlarımıbulupgetirin!BaşNazırbuişeşaşmışama,neyapsın.Kralınfermanı...Bütünnazırlara,nazırlardakendilerindensonragelenlereemirvermiş.-Neredekralımızındüşmanıvarsatutupgetirin!Başlamışlardüşmanaramaya...Amadüşmanyok.BaşNazır,kendibaşındankorktuğuiçin,-Herkimsağabakarsakralımızındüşmanıdır,tutupgetirin!..demiş.Buemriduymayıpsağabakanlarıkralındüşmanıdiyegetirmişler.Tahtakurusu,bunlarıbirsoluktayemiş.Yemişamadoymamış:-Benkanisterim,karnımaç!..Başınıduvarlaravurdukçasarayıntemellerisarsılırmış.BaşNazır,-Herkimsolabakarsakralımızındüşmanıdır...demiş.Hiçkimsesağasolabakamazolmuş.Yanlışlıklabakanlarıtutupgetirmişler.Filkadarolantahtakurusubunlarınüzerineatılıpkanlarınıemmiş,dahadaşişmiş.-Karnımaaaç!..diyebağırdıkçayergöksarsılırmış.Tahtakurusunadüşmanbulabilmekiçin,ileribakan,geribakan,aşağıbakan,yukarıbakan,hepdüşmansayılmış.Artıkoülkedekiler,kralındüşmanısanılıpdacanlarındanolmamakiçin,gözlerinikapamışlar,hiçbiryerebakmamışlar.Amakral,-Banadüşmanlazım.Çabukdüşmanbulun!..diyekükremiş.Nasılkükremesin?Kanemeemesarayasığmayacakkadaririleşentahtakurusu,öyleazmışki,kralabile,-Yabanaemecekkanbulursun,yaseninkanınıemerim!..demeyebaşlamış.Kral,düşmanbulamazsa,kendicanındanolacak.Kralındüşmanıolmamakiçinhiçkimsedeevindendışarıçıkmıyormuş.Neyapsınlar?Oülkedebir"DüşmanArama-Bulma"örgütükurmuşlar.Tahtakurusunahergündahaçokdüşmangerekliolduğundan,örgütdegündengünegenişliyor,büyüyormuş.Herkeskendicanınıkorumakiçin,birini,-Bu,kralımızındüşmanıdır!..diyehabervermeyebaşlamış.Amabitürlütahtakurusununkarnıdoymuyormuş.Nasıldoysun?Kanemdikçeşişiyor,şiştikçeacıkıyormuş.Evlerindegizleneninsanlarızorladışarıçıkarırlar,-Bugüngünlerdennedir?diyesorarlarmış.Günlerdençarşambaysa,-Bugünçarşamba...diyenlerikralındüşmanıdiyeyakalar,tahtakurusununönüneatarlarmış.Artıkherkesçarşambaya,perşembedemeyebaşlamış.Amabudayetmemiş.Tahtakurusununayaklanyerde,sırtıbulutlarda.Okadarbüyümüş.Kralahırlar,-Banaemecekdüşmankanıbul,karnımaç!Yoksaseniyeryutarım!..dermiş.Kral,tahtakurusununkorkusundan,çevresindekiherkesidüşmangörmeyebaşlamış.Saraydakimvarsa,-Sizbenimdüşmanımsınız!..diyebağırır,onlarıtahtakurusununfırınağzıkadargeniş,alevliağzınaatarmış.Bütünnazırları,başnazırları,enyakınlarınıbiletahtakurusunavermiş.Sonunda"DüşmanArama-Bulma"örgütünüdetahtakurusunayedirmiş.Tahtakurusuokadarbüyümüşki,hantal,irivücudu,bütünülkeninüstüneçökmüş.Çenesiniaçıp,boğayılanıgibidilinikralauzatıp,

-Karnımaç!..Banaemecekkanbul!..demiş..Kralsağınabakmış,solunabakmış,arkasınabakmış,önünebakmış,kendisindenbaşkakimseyok.Başlamışkaçmaya.Amanereyekadarkaçacak?Kocakral,tahtakurusununyanındapirekadarbilekalmıyormuş.Tahtakurusu,parmağınınucundakiağaçdalıuzunluğundakibirkıllakralıyakalamış.-Banadüşmanınıgöster,onunkanınıemeyim.Karnımaç!..diyealevalevsolumuş.Kralağlamış,yalvarmış,tahtakurusununönündeyerekapanmış.Amahiçbiriparaetmemiş.-Banadüşmanınıgöster,kanınıemeceğim.-Kralınsağelininişaretparmağıkendigöğsüneuzanmış.Tahtakurusu,hüüpdiye,dünyanınenbüyükkralınıyutuvermiş.ÇOBANKÖPEĞİİLEMOTORLUTRENKoyunlaryenikuzulamıştı.Sürü,herzamankigibiyayladaotluyordu.Tepeninüstündekiiriçobanköpeği,dörtbiyanabaktı,koruduğusürüiçinbirtehlikevarmıdiyearaştırdı.Hayır,görünürlerdehiçbirtehlikeyoktu.Yereuzandı.İribaşını,ikiönayağınınüstünedayadı.Tepeninenyüksekyerinden,otlayansürüyüseyrediyordu.Aradabirsesduyulsahemenkulaklarımdikip,birtehlikeolupolmadığımanlamayaçalışıyordu.Sürününotladığıtepeninbirazönündendemiryolugeçiyordu.Tren,tüneldençıkarçıkmaz,buyoldantepeninönündengeçipgidiyordu.Sürüdenbikaçkuzuoynaşarakdemiryolunadoğruaçıldılar.Heptetikteolançobanköpeğihemenyattığıyerdenfırladı,sürüdenayrılankuzulangöğüsleyerekyinesürüyekattı.İkikoyundafundalığadoğruaçılmışlardı.Onlarındayolunukesti,geriçevirdi,sonrayinegeliptepeninenyüksekyerineuzandı.Birsesduyuldu.Bu,motorlutreninsesiydi.Çobanköpeğiokgibiyerindenfırladı,sesingeldiğiyanaatıldı.Motorlutrendetüneldençıkmıştı.Çobanköpeği,motorlutreninkendindenbüyükolduğunukuvvetliolduğunuhiçdüşünmüyordu.Neolursaolsun,koyunlarınıkorumakiçinonunüzerineatılacaktı.Çobanköpeğibirazdahahızlıkoşabilseydi,motorlutrenlegöğüsgöğüsegelecekti.Amao,tamdemiryolunaindiğizaman,motorlutreninsonkompartımanınınsontekerleği,önündengeçmişti.Çobanköpeğiyılmadı,motorlutreninarkasındanatıldı.Oysatreninnekoyunsürüsünden,nedeonlarıkoruyançobanköpeğindenhaberivardı.O,kendisineçoköncedenyapılmışolanyolda,oyoldanbirparmakayrılmadangidiyordu.Kocaçobanköpeği,kuyruğuhavada,kulaklarıdikilmiş,hemkoşuyor,hemhavlıyordu:-Havhavhav...Kendinegüveniyorsankaçma!Motorlutrenraylarınüstündengidiyordu.Çobanköpeğihavlayarakkoşuyordu:-Kaçmaulan!Havhavhav...Trenleköpeğinarasıgittikçeaçılıyordu.Koşmaktan,havlamaktançobanköpeğisoluksoluğakalmıştı.Göğsüdemircikörüğügibişişipiniyordu.Durmadanhavlıyordu:-Havhavhav...Motorlutrengittikçeondanuzaklaşıyordu.Uzaklaştıkçadatrenküçülmekteydi.Küçüldükçedeçobanköpeğikeyifleniyordu:-Nasıldaküçültüyorum.Havhavhav...Korkusundanküçülüyor.Havhav...Çobanköpeğisankikuşolmuşuçuyordu.Motorlutrenneçobanköpeğinigörüyor,nedeonunhavlamasınıduyuyordu.O,kendisineyapılantarifeyegöre,zamanındagideceğiistasyonavarmakiçin,kendiyolundadurmadanilerliyordu.Çobanköpeğidearkasındaydı.Amaaralarıgittikçeaçılıyordu.

Motorlutrenuzaklaşauzaklaşabirparmak,birnoktakadarkaldı.Ensonragözükmezoluncaçobanköpeğidurdu.Biradımdahaatacakkuvvetikalmamıştı.-Yokettim,yokettim.Koskocatren,korkusundanyokoldu.Havhavhav...diyehavladı.Köpeğinkulağıdüşmüştü.Çokyorulmuştu.Geriyedöndü,yavaşyavaşyürümeyebaşladı.Ayaklarınızoratıyordu.Amadurmadanövünüyordu:-Nasılkaçırdımkocatreni...Havhavhav...Sürümükorudum.Trenbendenkorkusundanyokolduya.Dumanıbilekalmadı.Sürüsünü,motorlutrenekarşıkoruduğuiçinsevinçliydi.Tepeyizortırmandı.Artıkhavlayacakhalibilekalmamıştı.Tepeyeçıktı.Amaneo?Tepedebirtekkoyunkuzukalmamıştı.Oradaburadakemikler,kanpıhtıları,yolunmuştüylervardı.Çobanköpeği,birkurtsürüsünün,koyunları,kuzularıparçalayıpyediğinianladı.Şuradaburadaboğulmuşkoyunleşleriseriliydi.Çobanköpeği,tepeninenyüksekyerineçıktı.Motorlutreningittiğiyanabakıp,-Büyüktehlikeyikaçırdım.Kocatreniyokettim.Korktubenden.Havhavhav...diyeövündü.Sonrabitkin,yereuzanıp,koyunkuzuleşlerinikeyifleseyretti.ESNEYENİNSANLARÜLKESİBirvarmış,biryokmuş,sanavarsabanayokmuş,banavarsaonayokmuş.Birzamanlaryeryüzününbiryerindebirülkevarmış.Buülkedekikişilermutlulukiçindeyaşardururlarken,Tanrıvermesin,birbilinmezsalgınhastalıkonlarıkırıpgeçirmeyebaşlamış.Öylebirhastalıkki,ülkedekiinsanlarınbitakımızayıflamaya,küçülmeye,bitakımlarıdaşişmanlamaya,irileşmeyebaşlamış.Zayıflayanlarınboylarıdagündengüneufalıyormuş.Amabuufalma,küçülme,zayıflamaokadaryavaaaşyavaşoluyormuşkihiçkimsenekendisinin,nedebaşkalarınınküçüldüğününfarkınavarmıyormuş.Gündeancakbeşongramzayıflıyor,birikimilimetreküçülüyorlarmış.İnsanlarküçüleufala,zayıflayasıskalaşa,birzamangelmiş,bastonkadarincelmiş,sacayağıkadarkısalmışlar.Gündengünedahadakısalıpufalıyorlarmış.Beriyandanbitakıminsanlardagündengüneşişmanlıyor,irileşiyorlarmış.Öbürlerininküçülmesi,ufalmasıgibi,buirileşme,şişmanlamada,gündengünebikaçmilim,gündebeşongramolduğundan,nekendileri,nedebaşkalarıonlarınhergünbirazdahadevleştiklerininfarkınavarmıyorlarmış.Boylarıyangınkulelerikadaruzamış,gövdelerivapurlarkadaririleşmiş.Amaoülkedebüyüyenlerinsayısı,zayıflayıpufalanlarınsayısınadenkdeğilmiş.İkiyanınsayısıbirbirineeşitolmuyormuş.Beşonküçülene,ufalanakarşılık,ancakbirkişikocamanlaşırmış.Zayıflarınçocukları.dazayıf,fındıkkadarküçükdoğmayabaşlamışlar.Bunakarşılık,irilerinçocuklarıdafilyavrusukadarbüyük,kocamandoğuyorlarmış.Doğuştanküçükolanlarla,doğuştanbüyükolanlar,oldumolasıyabuişinböylegelipböylegittiğinisanırlar,bundahiçbirayrılık,uygunsuzluk,olağanüstülükgörmezlermiş.Görmediklerigibi,küçülenler,kendilerindendahaküçüklerinigörüp,onlarabakarak,"Tanrım,bunadaşükürlerolsun,küçüğünküçüğüvar.Benyineiyiyim!"diyeavunurlarmış.Gündengüneirileşenlerde,kendilerindendahairilerinigördükçe,"Tanrım,beniondandahairiyap!"diyeyakarırlarmış.Dileklerini,yakarmalarınıTanrıdadinler,onlarıgündengüneşişirirdeşişirirmiş.Birzamangelmişki,şişmanlayanlar,irileşenler,oturduklarıevlere;yattıklarıyataklara,geçtikleriyollarasığmazolmuşlar.Herneyapsalar,ayaklarıyorganlarındandışarıçıktığından,yorganlarınıayaklarınagöreuzatmaya,yollarıgövdelerinegöreaçmaya,evlerinideboylarınagörebüyütmeyebaşlamışlar.Birzamangelmiş,açtıklarıyollardandageçemez,büyüttüklerievleredegiremez,uzattıklarıyorganlarınadasığamazolmuşlar.Yeniden,evleriniyollarını,yorganlarınıbüyütmüşler.Alanlar

küçükgelmiş,alanlarıaçmışlar.Yaşadıklarıkentküçükgelmiş,kenttendışarıkaçmışlar.Yayıldıkçayayılmışlar,taştıkçataşmışlar.Küçülenlerdeküçüldükçeküçülmüşler,ufaldıkçaufalmışlar,artıköyleolmuşki,birzamansonrakimisievdiyekarpuzkabuğuna,kimisiceviz,kimisidefındıkkabuğunagirerolmuş.İşbukadarladakalmamış,birzamansonraküçüleküçületemellikaybolmayabaşlamışlar.Gözlegörülemezolmuşlar.Ancakmikroskoplabakılıncagörülebiliyorlarmış.Bütünbuolanbitenleri,herkesolağanbişeysanır,hiçbiriyakınmadabulunmazmış.Gelzaman,gitzaman,irileşenlerinirileşmesi,şişmanlayanlarınşişmanlamasıdurmuş.İşbununladakalmamış.Onlardaküçülmeye,ufalmayabaşlamışlar.Gündengünezayıflıyorlarmış.Nevarki,zayıflamaları,şişmanlamalarıgibiyavaşyavaşdeğil,birdenbireoluyormuş.Eskidenboylangündebirikimilimuzarken,şimdigündebirikikarışbirdenkısalıyorlarmış.Eskidengündebikaçgramşişmanlarken,şimdigündebeşongrambirdenzayıflıyorlarmış.Boyubeşmetre,ağırlığıikitonolanlargeceyataklarınaböyleyatıyor,sabah,boylarıikimetre,ağırlıklarıikiyüzkiloolarakuyanıyorlarmış.Büyükbirhızlaerimeyebaşlamışlar.Birzamangelmiş,artıkbirbirlerinibiletanımıyor,aynadakihayallerindenkorkuyorlarmış.Büyükbirkorkuyadüşmüşler.Bubüyükkorkuylaküçüleküçülebüsbütünyokolmaktansa,kendicanlarınakıyanlarbileolmuş.Arkaarkayakendileriniöldürüyorlarmış.Kentinheryanındaağlamalar,bağırtılargöklereyükseliyormuş:-Zayıflıyoruz!..-Eriyoruz!...-Bitiyoruuuz!..Ağlamak,sızlamak,bağırmakbirişeyaramamış."Büsbütünortadanyokolupgitmedenaklımızıbaşımızadevşirelim.Küçülmemiziönleyicibirçıkaryolbulalım!"demişler.Artıkşişmanlamaktan,büyümektengeçmişler,olduklarıgibikalsalar,çoktanrazılar.Doktorlarabaşvurmuşlar.Doktorlaronlardanbeter.Herkeskendibaşınınderdinedüşmüş.Gözgöregöreufalıyor,eriyorlar.Buöyleamansızbirsalgınhastalıkmışki,ondanonageçiyormuş.Doktorlar,şişmanlıkilaçlanvermişler,kemikleribesleyiciiğneleryapmışlar."Bolbolyiyin!"demişler"Üzülmeyin,canınızısıkmayın!"demişler.Amabütünbunlarınhiçbiriyararlıolmazmış.Ozamanoülkedeyaşayanlar,düşünmüşler,taşınmışlar,"Başkabirülkeden,derdimizedermanbulacakbiruzmanarayalım,"demişler.Dediklerigibideyapıp,dünyanınenbüyükşişmanlatmauzmanınıkendiülkelerineçağırmışlar.Uzmangelmiş,küçülenlere,ufalanlarabakmış.-Buyenibirhastalıkdeğil,demiş.Dünyanınbaşkayerlerindedegörülmüştür.Hernekadarsalgınbirhastalıksadaönlenebilir.Aranızdabirzamanyaşayacağım.Benneyaparsam,sizdegözünüzü,kulağınızıaçın,benimyaptığımgibiyapın.Göreceksinizki,benimyaptıklarımıyaparsanız,hemzayıflamanız,küçülmeniz,hemşişmanlamanızduracak...Nasılsanızöylekalacaksınız.Bunusöylediktensonrauzman,onlarıngözleriönündetartılmış,ölçülmüş.Ağırlığı75kilo,boyuda1.79gelmiş.Oülkedeyaşayanlar,neleryapacakdiyeuzmandangözleriniayırmamışlar.Hepsigözkulakkesilmiş.Heponabakıyorlarmış.Uzmanoülkedekırkgün,kırkgecekalmış.Sonraoradayaşayanlarıçevresinetoplayıp,-Buncazamanaranızdayaşadım.Neleryaptığımıgördünüz,sizdebenimgibiyapar,benimgibiyaşarsanız,buderttenkurtulursunuz!..demiş.Demişama,oülkedeyaşayanlar,uzmanınkendilerindenayrıonlarınyaptıklarındanbaşkabişeyyaptığınıgörmemişler.Görselerdeanlamamışlar.Uzman,-İştebakın,yinegözünüzünönündetartılıyorum!...demiş.Tartılmış,ağırlığı75kilo;

ölçülmüş,boyu1.79...Nasılgeldiyseyineöyle.Neşişmanlamış,nezayıflamış.Oülkedeyaşayanlarbüsbütünşaşırmışlar."Buuzmanbizdenayrı,bizimyaptıklarımızdanbaşkaneyaptıda,hiçzayıflamadı,kısalmadı?.."demişler.Uzman,vapurabinip,oülkedenayrılırken,-Anladınızya...demiş,benneyaptımsasizdeöyleyapın!...Allasmarladık.Uzmanbirgeceöncedenuykusuzolduğuiçin,busözlerisöylediktensonraküçükdiligörünenekadarağzınıaçıp,birdeesnemiş.Oülkedeyaşayanlarbunugörünce,hepbirdensevinçlebağırmışlar:-Tamam...-Uzmanesnedi...-Uzmangerindi...-Şimdianladıknedenzayıflamadığını...-Uzmanneyaptıysa,bizdeonuyapalım...Ogündensonra,oülkedeyaşayanlar,uzmanesnedi,gerindidiye,onlardahiçdurmadanesnemeye,gerinmeyebaşlamışlar.Gerçektendezayıflamaları,küçülmeleri,kısalmalarıdurmuş.İrileriri,ufaklarufakkalmış.Hiçbirdeğişmeolmamış.Çünkü,esnemekten,gerinmektenvakitbulupdayaşayamıyorlarmışkiküçülsünler,ufalsınlar,yadabüyüyüpirileşsinler...Hepesniyor,hepgeriniyorlarmış.Anakarıncaylababakarınca,yavrukarıncalançevrelerinetoplamışlar,onlarakarıncalıkdersiveriyorlardı.Babakarınca,dersininsonunuşöylebitirdi:-Yavrularım!Hayattakarıncaolmayaçalışın!Hiçbirzamankarıncalıktanayrılmayın.Yavrular,-Nasılkarıncaolalım?Karıncalığınyollarınelerdir?..diyesordular.Babakarınca,-Kendinizebiziörnekalın,dedi.Bizneyapıyorsak,sizlerdeonuyapın!Yavrukarıncalar,babakarıncaylaanakarıncayabaktılar.Onlarneyapıyorlarsaöyleyaptılar.Yazdanyiyeceklerinitoplayıptoprakaltınayığdılar.Kışınuyudular.Zamanıgelinceyumurtladılar.Babakarıncaylaanakarınca,çocuklarınıyineçevrelerinetopladılar.Babakarıncaonlara,-Yavrularım!dedi.Benartıkölüyorum.Hepinizdenmemnunum.Hepinizkarıncaoldunuz.Hiçbirinizkarıncalıktanayrılmadınız.Hakkımhelalolsun.Allahsizdenrazıolsun.***Bababalıklaanabalık,yavrubalıklarıçevrelerinetoplamışlar,onlarabalıklıkdersiveriyorlardı.Bababalık,dersininsonunuşöylebitirdi:-Yavrularım!Hayattabalıkolmayaçalışın!Hiçbirzamanbalıklıktanayrılmayın.Yavrular,-Nasılbalıkolalım?Balıkolmanınyollannelerdir?..diyesordular.Bababalık,-Biziörnekalın,dedi.Annenizvebennasılyapıyorsaksizdeöyleyapın!Yavrubalıklar,anabalıklabababalığabaktılar,onlarneyapıyorlarsaöyleyaptılar.Denizdeyüzdüler.Kendilerindenküçükleriyuttular,kendilerindenbüyüklereyutuldular.Yumurtalaryapıpürediler.Bababalıklaanabalıkçocuklarınıçevrelerinetopladılar.Bababalıkonlara,

-Yavrularım!dedi.Artıksizyetiştiniz.Bizderahatrahatölebiliriz!Hepinizdenmemnunum.Hepinizbalıkoldunuz.Hiçbirinizbalıklıktanayrılmadınız.Emeklerimizboşagitmedi.Hakkımhelalolsun.Allahsizdenrazıolsun.Yavrubalıklar,-Bizçokbişeyyapmadık,dediler,sizneyaptınızsabizdeöyleyaptık...***Babaördekleanaördek,yavruördekleriçevrelerinetoplamışlar,onlaraördeklikdersiveriyorlardı.Babaördekdersininsonunuşöylebitirdi:-Yavrularım!Hayattaördekolmayaçalışın.Hiçbirzamanördekliktenayrılmayın.Yavrular,-Neyapalımdaördekolalım?Ördekolmanınyollarınelerdir?..diyesordular.Babaördek,-Çokkolay,dedi.Biziörnekalın.Annenizvebenneyapıyorsak,sizdeöyleyapın!Yavruördekler,anaördeklebabaördeğebaktılar.Onlarneyapıyorlarsaöyleyaptılar.Vakvakdiyeseslerçıkardılar.Sudayüzdüler,karadayürüdüler.Çiftleştiler.Yumurtladılar,kuluçkayayattılar,yavruçıkardılar.Babaördekleanaördekçocuklarınıyineçevrelerinetopladılar.Babaördekonlara,-Yavrularım!dedi.Artıksizyetiştiniz.Hepiniziyibirerördekoldunuz.Hiçbirinizördekliktenayrılmadınız.Emeklerimizboşagitmedi.Hakkımızhelalolsun.Allahsizdenrazıolsun.Yavruördekler,-Bizbişeyyapmadıkki,dediler.Size'baktık,sizneyapıyorsanız,bizdeonuyaptık...***Babaköpekleanaköpek,yavruköpekleriçevrelerinetoplamışlar,onlaraköpeklikdersiveriyorlardı.Babaköpek,dersininsonunuşöylebitirdi:-Yavrularım!Hayattaköpekolmayaçalışın.Hiçbirzamanköpekliktenayrılmayın.Yavrular:-Neyapalımdaköpekolalım?Köpekolmanınyollarınelerdir?..diyesordular.Babaköpek,-Çokkolay,dedi.Biziörnekalın.Annenizvebenneyapıyorsak,sizdeonuyapın!Yavruköpekler,babaköpekleanaköpeğebaktılar.Onlarneyapıyorlarsaöyleyaptılar.Havladılar.Bekçilikettiler.Sadıkoldular.Çiftleştilerveyavruladılar.Babaköpekleanaköpek,çocuklarınıyineçevrelerinetopladılar.Babaköpekonlara,-Yavrularım,dedi.Sizartıkyetiştiniz.Hepiniziyibirerköpekoldunuz.Bizdeölüyoruz.Hepinizdenmemnunuz.Hiçbirzamanköpekliktenayrılmadınız.Emeklerimizboşagitmedi.Hakkımızhelalolsun.Allahsizdenrazıolsun.***Sığır,manda,hamsi,balina,deve,fil,yılan,koyun,yeryüzündenekadarbabahayvanveanahayvanvarsa,yavrularınakendilerigibiolmaları,bununiçindekendilerineyapıyorlarsaöyleyapmalarınısöylediler.Yavruhayvanlardababahayvanlaanahayvanabakıponlarınyolundangittiler,sonundaiyibirerhayvanoldular.Babahayvanlaanahayvandaölürken,yavrularınamemnunluklarınısöylediler,haklarınıhelalettiler.

***Babainsanlaanainsan,çocuklarınıçevrelerinetoplamışlar,onlarainsanlıkdersiveriyorlardı.Babainsan,dersininsonunuşöylebitirdi:-Yavrularım!Hayattainsanolmayaçalışın,hiçbirzamaninsanlıktanayrılmayın.Çocuklar,-Neyapalımdainsanolalım?İnsanlığın,insanolmanınyollannelerdir?..diyesordular.Babainsan,-Çokkolay,dedi.Kendinizebiziörnekalın.Annenizvebenneyapıyorsak,sizdeöyleyapın!Çocuklar,babainsanlaanainsanabaktılar,onlarneyapıyorlarsaöyleyaptılar.Hepsidetıpkıtıpkısınababalarınabenzediler.Babainsanlaanainsançocuklarınıyineçevrelerinetopladılar.Babainsanonlara,-Yazıklarolsun!diyebağırdı.Hiçbirinizbizimistediğimizgibiyetişmediniz.Hiçbirinizinsanolmadınız.Hepinizdeinsanlıktanuzaksınız.İnsanlıktanayrıldınız.Artıkölüyoruz.Yazıkolduemeklerimize,boşagitti.Bütünhakkımızharamolsun,Allahhepinizikahretsin.Çocuklarşaşırdılar,-Pekiama,bizenedenbedduaediyorsunuz?dediler.Bizyanlışbişeymiyaptıkyoksa...Sizebaktık,siziörnekaldık.Sizneyaptınızsa,bizdeonuyaptık…KENDİNİTANIMAYANKRALBirvarmış,biryokmuş.Birzamanlaryeryüzününbiryerindelafıbol,işiazbirülkevarmış.Buülkenineskizamanlardaherülkeninolduğugibibirkralıvarmış.Oülkedeyaşayanlarkralıhiçsevmezlermiş.Yalnızhalkdeğil,saraydayaşayanlar,kendiadamlarıbilekralısevmezlermiş.Doğrusukraldasevilecekbirkraldeğilmişhani...Amabunakarşılıkveliahtıherkessevermiş.Gençveliaht,bütünoülkeninbüyüksevgisinikazanmış.Küçüğübüyüğüherkesonubütünyüreğiylesevermiş.Öylesevermişki,veliahtınöldediğiyerdeherkesgözünükırpmadansevesevecanınıvermeyehazırmış.Busevgideboşunadeğilmiş.Veliahtdayurdunuçoksevermiş.Kralınbaskısındanarasırakurtulupdagezmeyevakitbuldukça,bakımsıztopraklarkarşısındagözyaşlarıdöker,içinden,"Ahbenimcanımyurdum,buralarıböylemikalmalı!.."diyegeçirirmiş.Bataklıklargörür,"Buralarıcennetolur,busularakıtılırsaçoraktopraklarsulanır.Hastalıkkalmaz!"diyedüşünürmüş.Gazetecilerdeveliahtıçokseverlermiş.Çünküveliaht,kralınbasınayaptığıbaskıyaçokkızar,gazetecilere,-Basınhürriyetiolmayanülkededemokrasiolmaz!...dermiş.Ensevdiklerigazetecilermiş.Ençokonlarlakonuşur,dertleşir,içinidökermiş.Gününbirindekralıdüşürüp,yerinebuveliahtıkralyaparlarsa,basınhürriyetinindegeleceğineinanangazeteciler,onunyanındanhiçayrılmazlarmış.Veliaht,gazetecilereziyafetlerçeker,onlarlabirlikte,onlarınaralarındaresimlerçektirirmiş.Buresimlerinarkalarına"iyiarkadaşlıkgünlerininanısı"diyeyazar,imzalarmış.Sözvedüşüncehürriyetindenyanaolanveliahtıbütünsanatçılardaseverlermiş.Veliahtkralolunca,geçimzorluğuçekilmeyeceğineinanandargelirliler,işçilerdeonabüyükdeğerverirlermiş.Memurlarınsevgisi,saygısıdahadabüyükmüş.Yurducenneteçevireceğinisöyleyenveliahtıköylülerelüstündetutarlarmış.Oülkeninkralı,veliahtıhalkınbukadarçoksevdiğinianlayınca,veliahtayapmadığını,

etmediğinibırakmamış.O'nunhalklakonuşmasınıyasaketmiş.Sarayınayrıbirbölümünekapamış.İstediğikadaraltın,para,engüzelkızlarıvererek,veliahtısusturmak,uyutmakistermişama,halkaveülkesineyararlıolmakiçiniçiyanıptutuşanveliahtbunlarınhiçbirinekanmazmış.Kralınonubukadaryüceltmesinede,ölümbaskısıaltındatutmasınadaboşverirmiş.Kralınsarayındayaşayanlar,nazırlarbilekralıhiçsevmezlermiş.Hepsideveliahttanyanaymışlar.Onuniçindesarayakapatılanveliahttangazetecileresıksık,gizlimektuplar,haberlergötürürlermiş.Gününbirindekralınbaskısınadayanamayanhalk,aydınlarındaönderliğiyleayaklanmış,kralıdevirmişler.Veliahtıdaonunyerinekralyapmışlar.Halksevinçtendüğünbayrametmiş.veliahtınkralolmasındabüyükişgörmüşolansarayilerigelenleriyenikralıkutlamayagitmişler.Tahtındaoturanyenikral,bunlarıbirbirsüzmüş.Sonraonlara,-Sizkimsiniz?...diyesormuş.Sarayınilerigelenlerişaşırmışlar.Onukralyapmakiçinbukadaruğraştıklarıhalde,şimdinasılolurdakralonlarıtanımaz.İçlerindenbiri,kendisinitanıtmayaçalışmış:-Haniefendimiz,sizsarayınayrıbirbölümündetutukluykenbensizinmektuplarınızıölümübilegözealarakgizligizligazetecileregötürürdüm.Kraldüşünmüşdüşünmüş-Hiçböylebişeyanımsamıyorum,demiş.NezamanolduBUanlattıklarınız?Bensiziilkgörüyorum.Sonrabaşkabiri,-Benihatırlayacaksınızefendim,demiş.Bengeceyarılarıgizligizliyanınızagelirdim.Eskikralıdevirmekiçinsabahlarakadarsizinleplanlaryapardık.Benbuplanlanuygulamakiçinçalışırdım.Kral,-Sizrüyagörmüşolacaksınız,demiş,buanlattıklarınızınhiçbirinibilmiyorum.Sarayadamlarıneyapmışlarsakendilerinikralatanıtamamışlar.Ertesigün,gazetecileryenikralıkutlamayagelmişler.Kral,gazetecileridetanımamış.Hepsineayrıayrı,baştanayağatekertekerbakmış,-Bensizitanımıyorum,demiş,sizlerihiçgörmedim.Gazetecilerdenbiri,-Amanefendimiz,nasılolur?demiş,sizbana"kardeşim"derdiniz.Birlikteolunca,kolunuzuboynumaatardınız.Benihergördüğünüzyerdeboynumasarılıröperdiniz.Hattasiz,"Ahhürriyet,ahhürriyet!"diyeağlardınız.-Kim?Benmi?-Evet,siz.-Nezaman?-Kralolmadandahabikaçgünönce.-Nerede?-Heryerde...-Hiçbilmiyorum.Sakınbenibirinebenzetmişolmayasınız.Sonragazetecilerdenbaşkabiri,birlikteçektirdikleri,arkasındadaveliahtkenimzasıveelyazısıolanfotoğrafıkralagöstermiş.Amakralonudatanımamış.Sevinçtenhafızasınıkaybetmişolacakdiye,kralıbirazdolaştırmışlar.Herzamancenneteçevireceğinisöylediğikıraçların,bataklıklarınönünegetirmişler.Kral,elinigözlerinesiperedipbataklığabakmış,bakmış,sonra,-Buralarıneresi?..diyesormuş.-Hanibubataklığıgölyapacaktınız.Herkesbugöldebalıkavlayacaktı.Turistlerkoşupgelecekti.

Kralbakmışbakmış.-İlkgörüyorumburalarını,demiş,amannepisyerler...Kral,veliahtlığızamanındaolanlarınhiçbirinianımsamıyor,eskiarkadaşlarınınhiçbirinitanımıyormuş.Kraldançokbaşkalarıbunaşaşırmışlar.İçlerindenbiri,-Belkidekralhafızasınıkaybetti,bakalımkendisinitanıyacakmı?...demiş.Kralhazretlerininkarşısına,altınçerçevelibirboyaynasıgetirmişler.Kralaynadakihayalinebakmışbakmış,amabitürlükendisinitanıyamamış.-Bukim?..diyesormuş.-Sizsiniz!..demişler.Kral,-Hayır,bendeğilim,demiş.Busuratıtanımıyorum,ilkgörüyorum.-Sizsiniz!..demişlerbirdaha.Kral,-Bendeğilim,demiş,istersenizsizdebakın,benmiyim?Oradakilerkralınaynadakihayalinebakıncabüsbütünşaşırmışlar.-Kralhazretlerikendisinibiletanımamaktahaklıdır...demişler.Kralınaynadakihayali,hiçgörülmedikbişeymiş,ikiuzuneşekkulaklı,ikiöküzboynuzlu,mandagözlü,maymungibikıllı,ayıkadarkaba,domuzburunlu,gergedanağızlıbiryaratık...Oradakilerkralıdoğrulamışlar.Saraydatutukluolanyeniveliahtıkralyapmak,eskisinidevirmekiçinoradanayrılmışlar.Gökteninmişbirelma,yarısıbana,öbüryarısıyinebana.Nahsana!NahsanaOnlarermişmuradına,bizçıkalımtahtaboşa…BAYANMAYMUNTelkafesininiçindeondanfazlamaymunvardı.Tüneksopalarıüzerindetrapezcambazlarıgibinumaralaryapıyorlardı.Yalnıziçlerindenbirtanesi,Rodin'in"DüşünenAdam"heykelipozunda,hiçkımıldamadandüşünüyordu."Tıpkıinsangibi"diyeiçimdengeçirdim,tıpkıinsan.Buşempanzedenbüyükçe,çeşidinibilmediğimbirmaymundu.Karşılıklıuzunuzunbakıştık:-Birazbakarmısınız?Kafesinönündenayrılırkenbirçağrılışlabaşımıgeriçevirdim:-Sizesöylüyorumbayım.Birdakikabenidinlermisiniz?Demindenberidüşünenmaymun,şimdidekonuşuyordu.-Sizmikonuşuyorsunuz?-Amanyavaş,maymunterbiyecisigörmesin,benikonuşturmaz.-Amasizinsangibikonuşuyorsunuz.-Tabii...Çünkübeninsanım.-Nasıl?İnsanmısınız?Öyleyseokafesteişinizne?-Kafesegireninsanyalnızbendeğilimya...Kimisievlenirkafesegirer,kimisibaremkafesinegirer.Sizhiçkafesegirmedinizmi?-Senbanabakma.Benhemyazarım,hemdemizahçıyım.Böyleoluncaarasıra"Aslankafestegerek"diyebeniiçerialırlar.-Baymizahyazarı,sizdenbirricamvar.-Buyrunbaymaymun...-Benbaydeğilim,bayanım...-Sizidinliyorumbayanmaymun.

-Maymundeğilimdiyorumsize,beninsanım...-Buradaneişinizvar,anlamıyorumki...-Bendesizeonuanlatacağım.Bensinemayaçokmeraklıyım.BirzamanlarGretaGarbo'yahayrandım.Onungibiesrarengizbiryaşayışabaşladım.SaçlarımıGretaGarbogibiomuzlarımınüzerinedağınıkbırakırdım.Beniozamangörmeliydiniz.SonraMarieneDietrichbeniçekti.Kaşlarımıcımbızlaaldım,kendimionabenzettim.SuratımaMarleneDietrichgibiuçukveremsarısıpudrasürdüm.Tıpkıonungibiavurtlarımıiçeriçekerdim.SonradanZarahLeanderortayaçıktı.Bendeonutaklidebaşladım.Onungibituvaletyapar,sesimionungibiboğuklaştırarakşarkısöylerdim.-Bayan,ricaederim,siznedenburayageldiniz?-Bendesizeişteonuanlatıyorum.Z.Leander'densonrabenimiçinidealClaraBow'du.Saçlarımıkoyusiyahaboyadım.Tombullaştım.Şen,şuhbirkadınoldum.AmaJeanHarlow'ugördüktensonra,artıkbenimiçinmodelbuaçıksarısaçlıyıldızolmuştu.Saçlarımıplatinsarıyaboyadım.Belimiinceltmekiçinkorselertaktım.Kaşlarımıincecikyaptım.Neyazıkki,JeanHarlowuçakkazasındaölünce,benimmodelimdeVeronicaLakeolmuştu.TıpkıVeronicagibi,saçlarımbirgözümüörtüyordu.Dudaklarımıonungibiiri,dolgun,kıpkırmızıboyuyordum.-Ricaederimbayan,bendenistediğiniznedir?-Benibeşdakikadinlersenizneistediğimiöğrenirsiniz.Veronica'nınmodasıçabukgeçti.ElizabethTaylorparladı.Bendeonungibiboyanmayabaşladım.Onungibikaşlarımıpüskülpüskülyaptım.Görenbana"YerliElizabeth"diyordu.AmaRitaHaywort,AğaHan'laevlenince,saçlarımıkızılaboyadım.Yüzümemahsustanonungibiçilleryaptım.SonradanMarilynMonroe'nunsüksesiartınca,bendeyüzümünvevücudumunşeklinideğiştiripMarilyn'ebenzedim.Kimgörse"BizimMarilynMonroe"diyorlardı.-Affedersinizaceleişimvar,banamüsaade.-Şimdibitiyorhikayem.Biriyilikyapmakistemezmisiniz?-Lütfençabukanlatın.-AudreyHepburnortayaçıkıncasizbenigörmeliydiniz.Erkekgibikısasaçlarımdantutunda,herşeyimAudreyoldu.AmaGinaLollobrigidaherşeyideğiştirdi.-Anladım.Gina'yabenzediniz.SonraSophiaLoren'itaklitettiniz.-Evet,nasılbildiniz?Dediğinizgibi...EnsonkendimiGraceKelly'yebenzetmiştim.Onungibiağırşapkalargiyiyor,onungibiboyanıyordum.Yakalanıncayakadarhayatımböylegeçti.-Nedediniz,yakalanıncayakadarmı?-Evet.Bigünsokaktagidiyordum.Beniyakalayıpburayagetirdiler."Yapmayın,beninsanım!"diyebarbarbağırdım,dinletemedim.-Mahkemeyemüracaatetseydiniz.-Ettim.Benibilirkişiyegönderdiler.Bilirkişilerdemaymunolduğumadairraporverdiler.Şimdisizdenricamşu:Ensonmeşhurolansinemayıldızıkimdir,söylermisiniz?Nasılgiyiniyor,nasılboyanıyor,saçlarınasıl?Pozları,konuşmasınasıl?Busıradahayvanterbiyecisigeldi.Benimlekonuşanmaymuna:-Yinemi,yinemi?diyebağırdı,halamımaymunolmadığınıonabunasöyleyipduruyorsun?Elindekisopailezavallıhayvanıdövmeyebaşladı.Hayvanterbiyecisininelindentuttum.-Seninyaptığın,insanhaklarınaaykırıdır,dedim,birinsanınasılolurdadöversin?Hayvanterbiyecisi:-Bayım,dedi,sizbumaymununsözlerineinandınızmı?Ricaederim,şusuratabakın!Kaşına,gözünebakın.Maymundankalıryerivarmı?Bundahiçinsansuratıvarmı?Bununinsanlıklabirilgisikalmışmı?Kafestekikadınadikkatlebaktım.Gerçektenhayvanterbiyecisidoğrusöylüyordu.

-Evet,dedim,birmaymun...-Tabiimaymun...Bütünprofesörler,doktorlar,veterinerlermuayeneetti,onunmaymunolduğunaraporverdiler.Benuzaklaşırken,bayanmaymun:-Ah,neolur,şimdihangiyıldızınsüksesivarsöylesenize?..diyeyalvarıyordu.NİŞANALANEŞEKEvvelzamaniçinde,kalbursamaniçinde,devetellaliken,sıçanberberiken,benanamınbeşiğinitıngırmıngırsallariken,BekriMustafa'nınŞeyhülislam,İnciliÇavuş'unKazasker,Karagöz'ünSadrazamolduğubirmemlekettebirpadişahvarmış.Bupadişahınegemenliğialtındakimemleket,sankioradademokrasigüneşidoğmuş,toprağındahürriyetağacıyeşermişgibi,güllükgülistanlıkmış.İnsanların,hiçamahiçdertleriyokmuş.Gelzamangitzaman,herneolmuşsaolmuş.Tanrıgöstermesin,anlatılmazbirkıtlıkbaşgöstermiş.Birzamanlaryediğiönünde,yemediğiardında,bireliyağdabirelibaldaolaninsanlar,birdilimkuruekmeğinyoksunuolmuşlar.Padişahbakmışkikıtlıkhalkıkırıpgeçirecek,bunuönleyicibirçıkaryolaramış.Sonunda,memleketindörtbiyanına,sokaksokak,köşebucakçığırtkanlarsalmış.ÇığırtkanlarPadişahfermanınışöylebağırırlarmış:-Eyahali!..Duydukduymadıkdemeyin!...Herkimindevletebirhizmeti,vatanabiryararlığıolmuşsa,koşupsarayagelsin!Padişahımızefendimizonlaranişanlarverecek!..İnsanlar,açlığı,yokluğu,derdi,borcu,harcıunutup,Padişahtannişanalmaksevdasınadüşmüşler.Padişahtayapılanhizmetinbüyüklüğünegöreçeşitçeşitnişanlarvarmış.Birinciderecedenaltınyaldızlınişan,ikinciderecedenaltınsuyunabatmışnişan,üçüncüderecedengümüşkaplamanişan,dördüncüderecedendemirnişan,beşinciderecedenkalaylınişan,altıncıderecedençinkonişan,yedinciderecedentenekenişan...Gelengidennişanalıyormuş.Artıköyleolmuş,öyleolmuşki,nişanyapmaktanPadişahınmemleketindehurdademir,çinko,tenekekalmamış.Fincancıkatırınınboynundakiçangurçungursallanancamboncuklarnasılsa,körükgibişişirilengöğüslerüzerindedenişanlar,işteöylesallanmayabaşlamış.İnsanlarıngöğüslerindeşangurşungurnişanlarınsallandığı,Padişahınkimgelirsenişandağıttığınıduyanbirinekde,-"Nişanasılbenimhakkım!"diyerekbirnişanalmayıaklınakoymuş.Açlıktanbirderibirkemik,böğrüböğrüneçökmüş,kaburgasıomurgasınageçmişinekkoşakoşasarayınkapısınagelmiş.Kapıcıbaşıya,-Padişahahaberverin!demiş.Birinekkendisinigörmekistiyor.Başlarındansavmakistemişlersede,-Padişahıgörmeden,bukapıdanbiradımatmam!...diyeböğürmeyebaşlayınca,Padişaha,-Efendimiz,kullarınızdanbirinekhuzurunuzaçıkmakistiyor...demişler.Padişah,-Gelsinbakalım,budanasılbirinekmiş...diyeineğihuzurunaçağırıp,-Böğürbakalım,neböğüreceksin?...diyesormuş,İnekde,-Sultanım,demiş,duyduğumagörenişanlardağıtıyormuşsun.Bendenişanalmakistiyorum.Padişah,-Hangihakla?diyebağırmış.Senneyaptın.Memleketenasılbiryararlılığındokundukisananişanverelim?...Ozamaninek,-Efendimiz!diyesözebaşlamış.bananişanverilmesindekimlereverilsin?Bendahainsanlaraneyapayım?Etimiyersiniz,sütümüiçersiniz,derimigiyersiniz.Gübremibilebırakmaz

kullanırsınız.Tenekebirnişaniçin,dahaneyapayım?Padişah,ineğinisteğinihaklıbulmuş.İneğeikinciderecedenbirnişanverilmiş.Boynundanişanı,ineksevinçtenoynayaoynayasaraydandönerkenkatırlakarşılaşmış.-Selaminekkardeş!-Selamkatırkardeş!-Nedirbusevincin?Neredengelirsinböyle?İnekherşeyibirbiranlatmış.Padişahtannişanaldığınıdasöyleyincekatırdacoşmuş.Ocoşkunlukladoğrudörtnalasarayavarmış.-Padişahımızefendimizigöreceğim!..demiş.-Olmaz!..demişler.Ama,babadankalmainatçılığıilekatırartayaklarıylasaraykapısındadirenince,Padişahadurumuiletmişler.Padişah,-Gelsinbakalım,katırkulumda...demiş.Katırhuzuravarınca,birkatırselamıverip,eleteköptüktensonra,nişanistediğinisöylemişPadişahsormuş:-Senneyaptınkinişanistiyorsun?-Ahünkarım,dahaneyapayım?Savaştatopunuzu,tüfeğinizisırtımdataşıyanbendeğilmiyim?Barıştaçoluğunuzuçocuğunuzuarkamdagötürenbendeğilmiyim?Benolmazsam,işiniztemellibitiktir.KatırıdahaklıbulanPadişah,-Katırkulumadabirinciderecedenbirnişanverilsin!...diyefermaneylemiş.Katırdabirsevinçbirsevinç,dörtnalasaraydandönerkeneşeklekarşılaşmış.Eşek,-Selamyeğenim!...demiş.Katır,-Selamamcabey!..demiş.-Neredengelip,nereyegidersin?Katırbaşındangeçenlerianlatınca,-Duröyleise,padişahımızagider,birnişandabenalırım!..diyedörtnalasarayakoşmuş.Saraykoruyucuları,dehdemişler,çüşdemişler,eşeğibirtürlüatlatamayıncaPadişahavarıp,-Eşekkulunuzgelmiş,huzuraçıkmakister!demişler.EşeğikabulbuyuranPadişah,-Nedilersineyeşekkulum?..deyince,eşekdedilediğinibildirmiş.Padişah,canıburnunagelipkükremiş:-İneketiile,derisiile,gübresiylebumemlekete,bumilletehizmetetti.Katırdersensavaşta,barıştayüktaşıdı,buvatanahizmetetti.Aeşek,yasenneişgördünki,birdekalkmışeşekliğinebakmadannişanistersin?..Utanmadanbirdekarşımagelmişsin.Söyle,nehaltettin?Ozamaneşekkeyfindensırıtarak,-AmanPadişahımefendim,demiş,sizeenbüyükhizmetieşekkullarınızyapmıştır.Eğerbenimgibibinlerceeşekkullarınolmasaydı,hiçbirtahtüzerindeoturabilirmiydin?Saltanatsürebilirmiydin?Duaetbizeşekkullarınaki,bizimgibieşeklervarda,sendeböylesaltanatsürüyorsun.Padişah,karşısındakieşeğin,öylehereşekgibitenekenişanlagözüdoymayacağınıanlamış,-Eyeşekkulum,demiş.Seninbuçokyüksekhizmetinikarşılayabilecekbirnişanımyok.Sanaölünceyekadarbeylikahırındanhergünbirçuvalsamanbağladım.Ye,yesaltanatımiçindurmadananır!..MERHUMUNVASİYETİKasımEfendi'ningaripinanışlarıdavardı.MerhametlikalbindehayvansevgisinegenişyerverenKasımEfendi'ninevindesürüylekediler,köpeklerbulunurdu.Enbüyükzevkigüvercinlere

ekmekdoğramaktı.Hayatındahiçetyemez,bahçesindehercinskümeshayvanıbeslerdi.Amaonunençoksevdiği"Karabaş"tı.Ondörtyıllıkköpeğiyleöylesineanlaşırdıki,kelimesizbirbirlerininsevinçlerini,üzüntülerinianlarlardı.Çolukyok,çocukyok...OndörtyılbuKarabaş'labirliktegeçmişti.Karabaşikigünsürenbirhastalıktansonraölünce,KasımEfendiperişanoldu.Hiçbişeyonuavunduramazoldu.Yirmidörtsaat,başındaağladı.Onuevinealdığızamanyumrukkadarbişeydi.Parmağımsütebanar,memegibiağzınaverirdi.Karabaşsonradankoçkadariri,güzel,insanlardançokanlayışlıbirhayvanolmuştu.KasımEfendi,Karabaş'akarşısonsevgisinidegösterecekti.Gözyaşlarıiçindehayvanı,tıpkıbirinsancesedigibisıcaksabunlusularlayıkadı.Onabirdetabutyaptırdı.Kendisinitanımadıklarıbirmahalleyetaşındı.Konukomşuya,muhtara,imamaçocuğununöldüğünüsöyledi.BüyükbircenazetöreniyleKarabaşevdenkaldırıldı.KasımEfendi,paradanyanasakınmıyordu.İskatçılara,duacılara,imamabolbolparalarverdi.Tabutcamiavlusundamusallataşınakondu.Törentamamlandıktansonra,mezaragötürüldü.İştebütünaksilikordaoldu.OyuncubirhayvanolanKarabaş,sonoyununudaoynamıştı.Hocalar,kalabalıkmezarınbaşında,biyandangözleriyaşlıKasımEfendi'yiteselliederlerken,biyandandadualarokuyorlardı.İkimezarcı,tabutualıpçukurayerleştirirken,gözleriacayipbişeyeilişti.Tabuttahtasınınbudakdeliğindendışanyaikikarışuzunluğundabirköpekkuyruğusarkıyordu.İkimezarcıkorkudantabutuellerindendüşürdüler.Herkesibirşaşkınlıktıraldı.KasımEfendi,işidüzeltmekiçin,"Yavrumkuyrukluydu!"filandediama,biryavrudaikikarışuzunluğundakuyrukolabileceğinekimseinanmadı.Tabutuaçtılar,içindenKarabaş'ınölüsüçıktı.KasımEfendi'yiçalyakaKadı'nınkarşısınaçıkarttılar.İmamdan,cemaattenmeseleyidinleyenKadı,KasımEfendi'ye,-Biriti,niçinbirinsangibiteçhizvetekfinedersiniz?Dinimizadabüerkanınamugayirdeğilmi?..diyesordu.KasımEfendi:-AhKadıEfendi,dedi,Karabaş'ınnasılbirhayvanolduğunu,onunmeziyetlerinibilseydiniz,suçlubulmazdınız.-Biritinnemeziyetiolurki,onumezarlığadefnedersin?..-Evvela,sadıktı...Birkemikparçasınınölünceyekadarhatırınısayardı.Kimseyefenalıketmezdi.Cesurdu,güzeldi.-Bunlarsebepdeğil...SıkışanKasımEfendi,kendiyaptırdığıhayratı,Karabaşyapmışgibianlatmayabaşladı.-Hayırhasenatsahibiydi.Malınınzekatınıverirdi.Fitresiniverirdi.Fakirfukaranıngönlünühoşederdi.-Böyleşeyolmaz...-Hatta,sağlığındabirçeşmedeyaptırmıştı.Birsebiltamirettirmiş,medreseyeikihalıhediyeetmişti.Kadı,-Senmecnunmusun?dedi,birköpekböyleşeyleryapabilirmihiç?ZordurumdakalanKasımEfendi,-Köpektiama,sizonunneköpekolduğunubilemezsiniz.Hattaölmedenöncebanavasiyetetmişti...dedi.HiddetlenenKadı,-Bremecnun,senherkesikendingibisersemmisanırsın?Hiçitvasiyetedermi?...diyebağırdı.OzamanKasımEfendi,-KadıEfendi,inanınvasiyetetti.Malınınfakirfukarayaverilmesinisöyledi...dedi.

KasımEfendikuşağınınarasındanbirkeseçıkardı:-HattaşubeşyüzaltınındaKadıEfendiHazretleri'neverilmesinivasiyetetmişti.KadıEfendi'ningözleriyaşardı,-Allah'ınrahmetiüstüneolsun,dedi,anlatKasımEfendi,anlat.Merhumdahanelersöylemişti?...Amanhepsinibirbiranlat...Merhumunvasiyetiniyerinegetirelim.Büyüksevabıvardır.TAMBURANINTELİBirzamanlarİstanbul'daparasıpulufakirlerinçenesiniyoran,malımülküdilleredestanbirZenginAhmetBeyvarmış.BuZenginAhmetBey,başkazenginlerebenzemezmiş.Eliaçık,gönlügani,konuksever,düşkünlereyardımederbiradammış.Amanekadarverse,okadargelirmişbiyandan.Denizdekum,ZenginAhmetBey'depara...Bitecek,tükenecekşeydeğil.Boğaz'dabikaçyalı,Anadoluyakasındaköşkler,şehiriçindekonaklar,uzaktayakındaçiftlikler...ZenginAhmetBey'eTanrıverdikçeveriyor.BirramazanakşamıAhmetBey,arkasındakahyasıŞehzadebaşı'ndakikonağınaağırağırgiderken,sinekkovalargibi,heryandankendineverilenselamlarıalır,tanıdıktanımadıkkimigörsekonağınaiftaraçağırırmış.SebilinyanındakibirçergideeskicilikyapanYoksulMehmetAğa'nınyanınagelinceonadaselamvermiş,hatırsormuş,ihtiyareskicideZenginAhmetBey'inhersözüne,-Allahömürlerversinefendim!..diyekarşılıkvermiş.-İşindahaçokmuMehmetAğa?-Elimdebirşuyamavar,bitiyorefendim.-HaydibitirdebirliktebiriftaredelimYoksulMehmetAğa,çergisininönündebekleyenbirhamalınyemenisiniyamayıncayakadar,ZenginAhmetBeydeoradadurmuş,onubeklemiş.SonraYoksulMehmetAğa,işinibitirinceçergisinikapamış,hepbirlikteyoladüzülmüşler.Konak,iftaragelenlerledolu.Selamlığınherodasındabirsofrakurulu...Kadıntakımıdaharemdebakırsinileretrafındatoplanmışlar.İftartopununatılmasınıbekliyorlar.Toppatlamış,iftaredilmiş,yenmişiçilmiş.NedensonraZenginAhmetBey,üçdefaeliniçırpmış,sesegelenkahyasına,-Kahya,MehmetAğa'yaikigümüşliraver!..demiş.-Başüstüneefendim.Zenginevlerineiftaragelenlerebirdedişkirasıvermek,ozamanadetolduğundan,YoksulMehmetAğakonakkapısındançıkarkenkahyadaMehmetAğa'nınavcunabirgümüşlirabırakmış.YoksulMehmetAğaşaşırmış,-Amankahyaefendi,demiş,kulaklarımçokiyiduyar.Bey,birliradeğil,yanılmıyorsamikiliraver,demişti.Bunaçokkızankahya,YoksulMehmetAğa'yaverdiğigümüşlirayıdaelindenalıp,-Vaysenigidihaddinibilmez.Bulmuşdabirdebunuyor!..diyerekihtiyarısilletokatkapıdışarıetmiş.YoksulMehmetAğadatalihineboyuneğerekkulübesinegitmiş.Ertesiakşam,yineiftarayakınbirsaatteZenginAhmetBey,arkasındakahyası,etraftakendineverilenselamlansinekkovalargibialarakkonağınagiderken,YoksulMehmetAğa'nınçergisinegelincedurmuş,-HaydiMehmetAğa,iftarabizebuyur.Allahneverdiysebiriftaredelim.YoksulMehmetAğa,birakşamöncekahyadanyediğizılgıtınkorkusuylaçağrıyagitmekistememişsedeZenginAhmetBey,

-Dünakşamkonuşupgörüşemedik,illedegel!..diyedirenmiş.YoksulMehmetAğada,AhmetBey'inarkasınatakılmış.Yineyenilmişiçilmiş.Saatlerilerlemiş.YoksulMehmetAğagitmekiçinizinisteyipayağakalkıncaZenginAhmetBeyüçdefaellerinibirbirinevurmuş.Gelenkahyasına,-Kahya,MehmetAğa'yaüçgümüşliraver!demiş.YoksulMehmetAğakapıdançıkarken,kahyaavucunaüçdeğil,ikilirasıkıştırmış.ZavallıYoksulMehmetAğaboynunubükerek,-Kahyahazretleri,demiş,dünakşambelkibiryanlışlıkoldu,benyanlışduydumdiyerek,bugeceiyicekulağımıaçtım.AhmetBey'inüçliraverdediğiniçokiyiduydum.NedenBeyinemriniyerinegetirmiyorsunuz?Sizingibigüngörmüşbirkahyayabenimgibibiryoksulunhakkınıyemekyakışırmı?Küplerebinenkahya,-Heleşunankörzibidiyebak!Vayteresvay!..Bulmuşdabunuyor...diyerekYoksulMehmetAğa'nınelindekiikilirayıdaalıp,tekmetokatkapıdışarıetmiş.TalihineküsenYoksulMehmetAğadakulübesinegitmiş.Ertesiakşamyineaynışeyolmuş.ZenginAhmetBey,YoksulMehmetAğa'nınçergisinegelip,onuiftaraçağırmış.YoksulMehmetAğa,kahyadankorkusundangitmekistememişama,AhmetBey,okadarricaetmişki,buiyiyüreklizengininhatırınıkıramamış.İftardansonraBey,yineelçırpıpkahyasınıçağırmış.Busefer,-Dörtliraver!..demiş.Kahyayineeksikvermiş.YoksulMehmetAğa'nınbirgümüşlirasınıiçetmiş,YoksulMehmetAğa,kahyaya:-AmanAğahazretleri...demiş.Buakşamkulaklarımıdörtaçtım.AhmetBeydörtgümüşdediler.Kahyayineverdiğiüçgümüşüelindenalıponusokağaatmış.Dördüncüakşam,yineZenginAhmetBey,onuiftaraçağırınca,buseferkahyayışikayetiçin,hemenZenginAhmetBey'inarkasınatakılmış.İftardaherzamankigibiyenilmişiçilmiş.YoksulMehmetAğaartıkgitmekiçinmüsaadeisteyince,buseferZenginAhmetBeyelçırpıpkahyasınıçağırmamış.BireliniYoksulMehmetAğa'nınomuzunaatarak,onukimseolmayanbirodayaçekmiş.-MehmetAğa,demiş,seninlebirazbaşbaşakonuşalım.-Buyrunefendim.-GörüyorsunkiMehmetAğa,dünyalarkadarmalımmülküm,sayısızparamvar.Değilyüzsene,beşyüzseneyesem,içsem,dahadabeşbinkişiyiyedirsemiçirsemparampulumbitecek,tükenecekgibideğil...Herneişeelimiatsambaşarıkazanıyorum.Toprağıtutsamaltınoluyor.Doğrusutalihimbanaçokgüldü.Şimdisendenbirdileğimvar.-Buyrunefendim.-Sendinibütün,yüreğitemizbiradamolduğundanbuişiyalnızsanaverebilirim.Topkapısurlarınındışınaçık.Kabristanınarkasındabirkuyuvardır.Okuyutalihkuyusudur.Okuyununağzındaniçeriyeüçdefa,"ZenginAhmetBey'intalihi!.."diyebağır.Karşınabenimtalihimçıkacak.Kendisineselamlarımısöyle.Banaverdiğibuncazenginliktenötürükendisineteşekkürederim.Amaartıkbişeyistemiyorum.Banahiçbişeyvermesin.Banavereceklerinifakirfukarayaversin.Birazdabaşkalarırahatakavuşsunlar.AlşualtınıdaMehmetAğaHaydigit,dediklerimiyap!

ZenginAhmetBey'inverdiğialtınıcebineindirenYoksulMehmetAğa,-Başüstüne!...diyerekoradançıkar.DoğruZenginAhmetBey'intarifettiğitalihkuyusunagider.İkieliağzınaboruyapıpkuyudaniçeriüçdefabağırır:-ZenginAhmetBey'intalihi!..ZenginAhmetBey'intalihi!..Zengin...Karşısındasamurkürkleriçindeparmaklarıyakut,zümrüttaşlıaltın,platinyüzüklerledolu,yakışıklıbiradambelirir,-Buyur!der,ZenginAhmetBey'intalihiyim.Benimiçağırdınız?-Evetefendim.BeniZenginAhmetBeyyolladı.Selamlarıvar.Diyorki..ZenginAhmetBeyhernedediyse,hepsinitekrarlamış.DahalafınıtamamlamadanZenginAhmetBey'intalihi,elinikaldırıp:-Olmaaaz!diyebağırmış.Katiyyenolmaz.SenZenginAhmetBey'esöyle,ohiçtasalanmasın,hiçüzülmesin.Benimonaverdiklerimdahahiçbişeydeğil.Asılbundansonravereceğim.Elindekiherbir,binolacak.Yangelsin,çoluğuçocuğuile,yesin,gezsintozsun,eğlensin...Bunlarısöylediktensonra,ZenginAhmetBey'intalihigözdenkaybolmuş.YoksulMehmetAğaşaşırmış.Kendikendine,-Buneiştir,diyesöylenmiş...Bunasıliştirböyle?Benimgibifakirfıkaraüçkuruşubiraradagörmekiçingecegündüzçalışırdayineikiyakasıbirarayagelmez.Öteyandandünyakadarzenginbiri,"Artıkyeter,istemiyorum!"der,talihi,"Olmaaaz,illedevereceğim!"diyetutturur.BöyledüşünedüşüneYoksulMehmetAğa,-Hazırburasınıöğrenmiş,talihkuyusununbaşınagelmişkenbirdekenditalihimiçağırayım!Talihimeyalvarıpyakarayım,belkiyüzümegüler...diyedüşünmüş.Buseferkuyununağzından,-YoksulMehmetAğa'nıntalihi!..diyeüçdefabağırarakkenditalihiniçağırır.Kuyunundibinden"Dımdımdadım,dımdımdadımdım...Vermemdevermem...Vermemdevermem!"diyebirsesduyulur.DerkenYoksulMehmetAğa'nınkarşısınaelindebirtamburailebiradamçıkar.Adamamaneadam...İkikarışboyuvar,sırtındakocamanbirkambur.Birayağıdatopal,birgözükör,birkoluçolak,biçimsiz,suratsız,terspisbirherif...Elindetuttuğutamburayıhemçalar,hemdeYoksulMehmetAğa'nınetrafındasekesekefırfırdönmeyebaşlar:-Dımdımdadım...Vermemdevermem...Dımdımdadımdım...Neo,benimiistedin?-BenYoksulMehmetAğa'yım.Senkimsin?-Bendeseninkörtalihinim.Çağırdıngeldikişte...Dımdımdadım...Vermemdevermem...YoksulMehmetAğa,talihineyalvarmayabaşlar:-Eybenimkörtalihim!Eybenimtopaltalihim!Bakhalimigörüyorsun.Yaşımyetmiş,işimbitmiş.Aksakaldanyoksakalagidiyorum.Bütünömrümce,gecedemedim,gündüzdemedim,hiçdurmadançalıştım.Amaneyeyarar?Bigünbilegülmedim.İkiyakambirarayagelmedi.Eybenimkamburunusevdiğimhemkör,hemkel,hemtopaltalihim!Yalvarırımsana...Şuradaüçgünlükömrümkaldı.Neolurgülbanaartık.Güldedünyadakişuüçgünlükkonukluğumuolsunrahatgeçireyim.YoksulMehmetAğa'nıntalihi,-Ulanalçak,der,elinebiraltıngeçtidiyeşımardın,yüzbuldunha?Öylemi?Dımdımdadımdım...Dımdımdadımdım...Vermemdevermem...Bensanaoaltınıdavermezdimama,senduaetki,osıradatamburamıntelinitamirediyordum.Yoksaobiraltınısenömründezorgörürdün...Anladınmımendebur?YoksulMehmetAğa'nıntalihi,etrafındatamburaçalıp,-Vermemdevermem!...diyeşarkısöyleyesöyleyekaybolur.YoksulMehmetAga,birazdahayalvarıp,körtalihinintaşkalbinibelkiyumuşatırımdiye,onun

arkasındankuyuyaeğilir...Cuuup!Kuşağınınarasındakialtındakuyuyadüşer.Kuyunundibindenbirkahkahasesiakseder:-Dımdımdadımdım...Vermemdevermem.PIRTLIMASALBirvarmışbiryokmuş.Memleketinbirindeçokzenginolduğukadardacimribirkankocavarmış.Saraykadargenişbirevde,kendilerigibicimribiruşaklarındanbaşkakimseleriyokmuş.Uşak,sukatılmamışhalisbiruşakolduğuiçin,efendisivehamımnebuyurursa,onundoğrumu,yanlışmıolduğunudüşünmedenyaparmış.Günlerdenbigünefendisiuşağına,-Gitpazardanbirtasbalal!..demiş.Yüzdeyüzhalis,hilesizuşakyerlerekadareğilmiş:-Başüstüneefendim.Hemenpazarakoşmuş.Zenginefendisinikazandırmakiçin,yoksulbalcılarakazıkatmanınyollarınıaramış.Çekişeçekişepazarlıketmiş.Sonundaogünhiçsatışyapamamışihtiyarbirbalcıdan,görülmemişucuzluktabalalıpkocamantasıdoldurmuş.İhtiyarbalcı,ogünelinebikaçkuruşgeçirebilmekiçin,uşağabalı,sermayesindendahaucuzavermekzorundakalmış.Uşak,sukatılmamış,halisbiruşakolduğundanzenginefendisinikazandırıpyoksulbalcıyıkazıkladığındansevinçiçindeyoldagiderken,üstübaşı,yırtıkzavallıbirkadın,-Elindekitastan,neolurbanabirtadımlıkbalversene...çocuğumhasta,hekimlerbirkaşıkbalyemezseöleceğinisöylediler...diyeyalvarmayabaşlamış,Hilesiz,hurdasızuşak,zavallıyoksulkadınla,-Pırt,pırt!...diyealayetmiş,diliniçıkarmış.Hastayavrusununacısıylayüreğiyananzavallıkadınşöyledemiş:-Bütünefendiler,kendilerindendahabüyükefendilerininuşaklarıdır.Otastakibaldanyiyenbütünuşaklar,dilerim,seningibipırtlasın...Uşak,kahkahalarlagülerekyine,-Pırt,pırt!...diyekadınlaalayetmiş.Evegelinceuşak,efendilerindenöncetadınabakmakiçintastanbirparmakbalalıpyemiş.Sonrasofradabekleyenefendisiilehanımımnönünebaltasımkoymuş.Hanımsormuş:-Pahalıalmadınyabalı?Katıksızuşakcevapvermiş:-Hayırpırt...Pahalıpırt,almadımpırt...Çokpırt,ucuzapırt,aldımpırt...Efendisipırtlayanuşağınaşaşmış,-Neoldusana?demiş,nedenböylepırtlayıpduruyorsun?Uşakda,demişki:-Benpırt,baldanpırt,aldıktanpırt,sonrapırt,böylepırtoldumpırt...Hanım,tastakibaldanbirparmakalmışsonra,-Nesivarpırt,bubalınpırt,pekalabalpırt...demiş.Efendikızmış,-Neoluyorsize,pırtlayıpduruyorsunuz?...diyebağırmış.Odabaldanbirparmakalınca,-Balınpırt,nesivarpırt,pekalapırt,baliştepırt...demiş.Efendi,hanım,uşakherkelimeninsonundapırtlamadankonuşamazolmuşlar.-Haydipırt,bunupırt,belediyepırt,reisinepırt,götürelimpırt...Balıaldıklarıgibibelediyereisinegidip,pırtlayapırtlayabaşlarınagelenianlatmışlar.BelediyeReisi,-AllahAllah!...diyeşaşmış,odabaldanbirparmakalmış,

-Bubalınpırt,nesivarpırt,pekalapırt,baliştepırt...demiş.Sonrahepbirden,-Haydipırt,birkeredepırt,kadıyapırt,gidelimpırt...demişler.Kadıyagidipbaşlarınagelenianlatmışlar.Kadı,lahavleçekmiş,birparmakdaoağzınaalınca,-AllahAllahpırt,bunasılpırt,işpırt?...Basbayağıpırt,baliştepırt...Bubalıpırt,valipırt,paşayapırt,götürelimpırt...demiş.ValiPaşa,karşısındapırtlayıpduranbirsürüinsangörünceşaşırmış.Odabaldanbirparmakalıpdenemiş.-Pekalapırt,güzel,pırt,balpırt...İşgittikçebüyümüş,Şeyhülislam,Kazasker,bütünvezirlerhepsibaldanbirerparmakağızlarınaalıncapırtlamayabaşlamışlar.Sonundasadrazamagidipbaşvurmuşlar:-Şubalınpırt,esrarınıpırt,çözünüzpırt...Sadrazamdabaldanbirlokmaalıpodapırtlayınca,efendilerinenbüyüğüPadişahagitmiş:-Amanpırt,padişahımızpırt,efendimizpırt,şubaldanpırt,lütfenpırt,birparmakpırt,alınızpırt.Padişahbüyükbirhayretiçinde,insanlarıpırtlatanbaldanbirparmakalmışveherkelimesindeodapırtlamayabaşlamış:-Bubalınpırt,nesivar,pırt,pekalapırt,baliştepırt...Balınesrarınıçözmekiçintahkikatagirişmişler.Sonundagidegideişinucu,hilesizhurdasız,halisuşağakadargitmiş.Sukatılmamışuşak,pırtlayarakbaşındangeçenlerianlatınca,arayaarayabedduaedenyoksulkadınıbulmuşlar.Padişahınhuzurunagetirmişler.Padişah:-Eypırt,hatunpırt,bizipırt,buderttenpırt,kurtarpırt,sanapırt,emirpırtediyorumpırt!...demiş.Kadındapadişahaşöyledemiş:-Kendiniefendisanan,ezileneefendilik,ezeneuşaklıkeden,balsızlarabalvermeyip,balıyalnızkendileriyiyenuşaklarınuşaklarıpırtlamadanlafedemesinler.Bakmışlarki,çocuğunuölümdenkurtarmakiçinhastakadınabirparmakbalvermektenbaşkaçareyok.Bunuiyiceanlamışlar.Anlamışlarama,acabaobirtadımlıkbalıvermişlermi?Hayır.Şöyledemişler:-Baltutanpırt,parmağınıpırt,yalarpırt...Öbürleripırt,avucunupırt,yalarpırt...Ağzımızınpırt,tadıpırt,bozulmaktansapırt,böylepırt,pırtlayalımpırt,dahaiyipırt...Ogünbugün,insanlarınbirkısmıpırtlardurur.İnanmazsanıznutuklarıdinleyin.Herkelimearasındakiöksürük,aksırık,tıksırık,eskizamandakipırtlamanınbugünkümodernşeklidir.Aslındaonutuklarşöyledir:-Vatandaşlarpırt,oyunuzupırt,bizepırt,veriniz.-Pırrrt!…SADRAZAMEŞEKBirvarmış,biryokmuş.Evvelzamaniçinde,kalbursamaniçinde,birzamanlarmemleketinbirindebirpadişahvarmış.Bütünpadişahlargibimemleketinbirindekibupadişahında,kendizamanınagöre,çalgıcıveçengilerdençifterçifter,beşeronarodalıkları,cariyeleri,uşakları,dalkavuklarıvedahafalanfilanlarıvarmış.Memleketinbirindekibupadişah,herzamanveheryerdekipadişahlargibi,açılıştörenlerindebulunmak,geçitresimlerindeselamvermek,başkalarınınyazdığınutuklarıokumak,seyahatetmekgibiçokönemlimemleketişlerindenvakitbulabildiğizamanlardaavaçıkarmış.

Avmeraklısıpadişah,yeldennemkaparcinstenolduğundan,özelormanındaözelolarakyetiştirilmiş,özelhayvanlarıvurmakiçinavaçıkmadanönce,müneccimbaşıyıçağırır,-Bugünhavanasılolacak?..diyesorarmış.Müneccimbaşıdaherzamanbusoruyuşöylecevaplandırırmış:-Haşmetmeabefendimiz,sayenizdememleketimizinhavasıherzamangünlükgüneşliktir.Nasıliradevefarmanbuyurulursa,elbettehavadaöyleolurefendimiz.Padişah,herpadişahgibiişkilliolduğundan,müneccimbaşısınagüvenemez,birdesadrazamasorarmış:-Bugünhavanasılolacak?Kulağınınkılıbileağarmışkocasadrazam,göbeğinevaranaksakalı,padişahınayaklarınadeğenekadareğilir,-Saye-işahanedegerekmemleketiçinde,gerekmemleketdışında,gereksiyasihavavegerekbütünhavalarmaşallahçokiyidirler...dermiş.Kuşkulupadişahbirerkeredeöbürvezirlerinehavayısorar,onlarda,-Ufukpembe,havaberrak...Allahsizibaşımızdaneksiketmesinsizdaimvekaimoldukçabaşkatürlüsününolmasınaimkanmıvarefendimiz?...derlermiş.Padişahdaartıkbütünbubilimvedevletadamlarınınsözlerineinanır,kendiiradevekudretinegüvenir,avtakımlarınıhasbendelerininsırtınayükler,öncepolisi,jandarması,arkadamuhafızı,yanlardakoruyucuları,fedaileri,öncüleri,artçıları,siviller,resmiler,kedisidebütünbunlarınortasında,alaalaheylegüleeğlene,özelormanında,özelolarakyetiştirilmiş,özelhayvanlarınıavlamayagidermiş.Gelzaman,gitzaman,yinegünlerdenbigünpadişah,müneccimbaşısına,sadrazamına,vezirlerine,şeyhülislamvereisülküttabhazretlerine,kızlarağasına,başmabeyinciye,hepsinetekertekerverütbelerininsırasınagöreogünkühavanındurumunusorduktanvehepsindende,"-Efendimizinsayesindebugünhavadündengüzelolacak!"cevabınıaldıktansonrayolaçıkmış.Hernekadarpadişahıngeçeceğiyollardabirayöncedenaramataramayapılmış,halktanherkimvarsakovalanmış,kışkışlanmışsada,hernasılsabirağacındibindebirköylüeşeğiyleberaberkalmış.Padişah,hayatındahiçköylügörmediğiiçin,yoluüstündebuyırtıkpırtıkçullariçindekiyalınayakyaratığıhiçbircanlıyabenzetememiş:-Senkimsin?İnmisin,cinmisin?..diyesormuş.Köylüde,-Neinim,necinim.Bendeseningibibeniademim...deyincepadişah,-Buneküstahlık?diyekükremiş.Benimcinsimdenböylekimselerolamaz.Tizurunkellesini!Cellatbaşı,palasınıköylününpadişahfermanınakarşıkıldaninceboynunaindirirkenpadişah,-Duuur!diyebağırmış.Eykonuşmasıazçokinsanabenzeyenacayipyaratık?Sanabişeysoracağım.Eğerbilirsencanınıbağışlarım.Bugünhavanasılolacak?Köylüde,-Azvakitsonrarüzgarlaresecek,fırtınakopacak,yağmurbaşlayacak,heryerisellergötürecek!...demiş.Busözlerebüsbütüniçerleyenpadişah,-Brehain!diyebağırmış,senbilmezmisinkibeniradeeylediktemümkündeğilbuhavabozmaz?Padişahavdaykennasılyağmuryağarmış?Çabukbağlayınşunukatırkuyruğuna!Köylününeşeğinibirkatırınkuyruğuna,köylüyüdeeşeğinkuyruğunabağlamışlar,yollarınayürümüşler.Birkurşunatımıgitmişler,havabirdenkapanmış,bulutlarkararmış,şimşeklerçakmaya,yıldırımlardüşmeye,gökgürlemeyebaşlamış...Birfırtına,biryağmurki,heryanıyellerüfürüyor,sellersüpürüyor.Canınızorkurtaranpadişah,kendisinisaraydaniçeridaratmış.Öylekızmışki,kendisineyanlışhavaraporuverenmüneccimbaşısını,sadrazamı,vezirlerini,hepsiniazletmiş.Bir

kısımınınkellesiniuçurtmuş.Sonrakendisinehavanınbozulacağınısöyleyenköylüyühuzurunaçağırtmış.Katırkuyruğundasürüklenmektenbitkin,titreyenköylüye,sadrazamlıkmührünüverip,-Senisadrazamyaptım...demiş.Birzamanköylüsadrazamlıkyaptıktansonra,bigünpadişahınaklıbaşınagelmiş,sadrazamköylüyühuzurunatekrarçağırıp,-Senyağmuryağacağınınerdenbildin?..diyesormuş.Köylüdeşukarşılığıvermiş:-Efendimiz,eşeğiminkulaklarınabakıncakulunuzhavanınnasılolacağınıanlarım.Eğeryağmuryağacaksa,dahaöncedeneşeğiminkulaklarısarkar,düşer.Bendeogünyağmuryağacağınıanlarım.Padişahozamankendikendine,-Negaflet..."diyesöylenmiş.Demekhavayıbilenköylüdeğileşekmiş.Şukadarsadrazamı,vezirivüzerasıbireşeğinbildiğinibilmiyorlar.Bendezavallıeşeğinhakkınıyedim.Meğerköylüyüdeğil,eşeğisadrazamyapmalıymışım.Hemenköylüyüazledip,yerineeşeğisadrazamyapmış.Havaiyiolacaksaeşektatlıtatlıanırırmış.Yağmurluolacaksakulaklarıdüşermiş.Fırtınaolacaksakuyruğunusallarmış.Padişah,savaşilanedeceği,sefere,seyahateçıkacağı,avagideceğizamanlarsadrazameşeğinkulağına,kuyruğunabakar,anırtısınıdinlermiş.Eşeğinanırtısındandışarıçıkmazmış.ASLANPAYIBirvarmışbiryokmuş...Evvelzamaniçinde,kalbursamaniçinde,ormankanunlarınınyürürlükteolduğubirormandabiraslanvarmış.Buaslan,ormandakibütünhayvanlarıegemenliğialtınaalmış.Ormandanekadarhayvanvarsa,karıncadanfilekadarhepsinevergikoymuş.Kurt,kuşhepvergiverirlermiş.Buvergininadıda"aslanpayı"imiş.Ormanınbütünhayvanlarıgündoğumundangünbatımınakadaruğraşırlar,didinirler,çalışırlar,kuyrukaltlarıterler,yakaladıklarıavlarınengüzelyerleriniayırır,"aslanpayı"diyevergiöderlermiş.Armuduniyisiniayıyiyemez,aslanaverirmiş.Kurtyakaladığıceylanınciğeriniaslanasunarmış.Tilkibirtavukgeçirsepençesine,tavuğunenlezzetliolangerisiilederisiniaslanavermekzorundaymış.Aslan,sarayındaoturur,yeriçer,maymunlardandalkavuklarının,dansözlerinin,papağanlardanbilginlerinin,kargalardanşarkıcılarınınarasındayangelir;keyifsürermiş.Aradasırada,hembirişyapmışolmak,hemdeormandakikullarınıkorkutmakiçinşöylebirboygösterir,kuyruksallar,bıyığınıyalar,birikikükrer,birikiböğürür,sonrayinesaraykeyfinedalarmış.Aslan,ormandakihayvanlargünününbirindeakıllarınıbaşlarınatoplarlarda,ayaklanırlardiyeböylebirtehlikeyiönlemekiçinsarayınaköpeklerdenmuhafızlaralmış,vergikoyarakhayvanlardanaldığı"aslanpayı"kendineçokgeldiğindenartıklarınıdasarayınıkoruyanköpeklerininönüneatarmış.Gelzamangitzaman,komşuormanlardanbirindeayaklanmaolmuş.Buhaberigüvercinlerkanatlarındagetirmişler.Ozamanhayvanlar,aslanınhaksızlığınıanlamışlar,kafalarınadanketmiş.İlkinbülbüllersesleriniyükseltmişler:-Birkartaslana,nediye"aslanpayı"veriyoruz?Hak,adalet,hürriyet,müsavat!..diyeşakımaya,çilemeyebaşlamışlar.Bülbüllerinahvah'larınıduyan,böyleiçlerlegörevlisokakköpeklerikoşupfinoköpeklerinedurumubildirmişler.Finoköpekleridebüyükleriolankurtköpeklerine,kurtköpekleridebaşlarıolançobanköpeklerinehavlamışlar.Gitgideormanhakimiaslanakadarhabergitmiş,Aslankuşkulanmış.İşipolitikailetatlıyabağlamakiçinbiryolbulmuş.Buyruğualtındaki

tasmalıavköpeklerindenbiriilebülbüllereşuhaberiyollamış:-Eybülbülkullarım!Duyduğumagöre,ormanımızdakibirliği,beraberliği,dayanışmayıyokedecekbozguncudüşünceler,yabancıormanlardanbizimmutlulukiçindekiormanımızakadarsızmıştır.Sizlerde"Hürriyet"diyeşakımayabaşlamışsınız.Eygüzelseslibülbülkullarım!Aklınızıbaşınızadevşirin!Gülfidanlarüstündeşakıyıp,ötüpduracağınızyerde,nediyedillerdöküpormanımdakihayvanlarıkışkırtmaya,ayaklandırmayakalkışıyorsunuz?Hepinizsarayımagelin!Güzelsesleriniz,tatlışarkılarınızlabenieğlendirin!Sanatiştebudur.Bendesize"aslanpayı"ndanverir,karnınızıdoyururum.Eğersarayımagelmekistemeyenhürriyetseverlervarsaonlardagülleredildöksünler.Ben"örtülüödenek"tenonlarındazarınabakarım.Budediklerimintersiniyapmaktadirenenlerolursa,adaletyerinibulacak.Pençemhepinizinyakanızdadır!Buhaberdensonrabülbüllerinçoğusarayakoşmuşlar.Aslanonlarıaltınkafeslerekoymuş,"aslanpayı"ndanonlaradavermeyebaşlamış.Onlardaaltınkafeslerinde,efendileriningönlünüeğlendirecektatlıdillerdöker,şakırlarmış.Ormandases,solukkesilmiş.Bütünbunlarolupdururkenormandakibülbüllerdenbikaçı,"İsteraltındanolsun,isterdemirden,kafeskafestir!"diyetutturup,-Çilebülbülüm,çile!...diyeçileyipdurmuşlar.Köpekleryinekuyruksallamasırasınagörehaberiaslanailetmişler.Kızanaslankükremiş:-Günahbendengitti.Bülbülünçektiğidilibelasıdır.Dutyemişbülbülgibisuspusolmayanlarındillerikesilsin!Yeniçıkanbuormankanunundansonra,neredeçileyenbirbülbülyakalarlarsa,dillerinikesmeyebaşlamışlar.Dillerikesilenbülbüllerçileyemediklerinden,kaşgözederekdertlerinianlatmayabaşlamışlar.Kaşgözetmekdeyasakedilmiş.Dillerinikesmekledebülbüllerlebaşedilmeyeceğinianlayanaslan,dahadadirenenlerinbaşlarınıkoparılmasıiçinyenibirormankanunuçıkarmış.Ormandaartıkçıtyok.Yokama,köpeklerneyapsın?Onlaraişgerek.Onlar,kralagördükleriişegörepayalıyorlar,yükseliyorlar.Başlamışlarormanıfırdolayıdönmeye.Yok,yok...Ormandaçıtyok.İlledebişeylerolmalı.Bozgunculuk,yıkıcılıkyapanbülbülolupolmadığınıanlamakiçinköpeklerormanadalmışlar,dörtdönmeyebaşlamışlar.Biravköpeğiilebirfinoköpeği,aramataramasonundabirgüldalınakonmuşbirbülbülgörmüşler.Bülbülcükneşakıyabiliyor,nekaşgözedebiliyor.Derdindengöğsünegüldikenleribatırır,kanıgülüstünedamlarken,gözündeninciyaşlarakarmış.Amabülbülükızdırıpkonuşturmak,sonradayaranmakiçinaslanabildirmekamacıylabirkurnazlıkdüşünmüşler.Fino,-Bülbülkardeş,demiş,nediyebizçalışıpçabalayıpdaaslanayedirelim?Buneeşitsizlik?Neadaletsizlik?Bülbül,köpeklerindalaveresiniyutmamış.Amafinoileavköpeğiokadarhavlamışlar,ulumuşlarki,sonundadayanamamış,ağzındansaltbirteksözçıkmış:-Doğru!...-Ne,dogrumu?Tabanıkaldırmışlar,koşupaslanaraporuvermişler.Aslan,-Yakalayın!demiş,kimyakalarsaonusaraykoruyucularımabaşyapacağım.İkiköpekkoşupbülbülegelmişler.Avköpeği,-Bülbülkardeş,diyehavlamış,ormandakihayvankardeşlerimiziuyarmakiçingecegündüzdildöküyorsun.Çokyorgunsun,belli,Senbirazcıkşuradauyudadinlen,bizseninbaşındabekleriz.Kimsetüyünedokunamaz.Zavallıbülbül,bulaflarainanmış.Günlerdenberideuykusuzmuş.Avköpeğininkışkırtıcılığıetkisinigöstermiş.Onlarainanmış.Gözleriniyummuş,yumaryummazdaoracıktauyuyakalmış.

Finoköpeğiartıkdururmu?Bülbülünkanadındanhartdiyekapmış.Şaşıranbülbültongayabastığınıanlamışama,kaçparaeder,işiştengeçmiş,birkerekanadıkaptırmış.Fino,ağzındabülbül,başlamışkoşmaya.Avköpeğindenöncesarayavarıpaslanınvereceğiarmağanıkazanmakiçinkoşmuşdakoşmuş.Kıskançlıktankuduranavaköpeğidururmu?Hemenfinoyoyetişmiş.Finonunağzındanbülbülüalmakiçinbirdüzenkurmuş.-Finokardeş,demiş,birazyavaşladaikimizbirdenaslanefendimizebumüjdeyivermekiçinhavlayalım.Finoyavaşlaryavaşlamaz,avköpeği,finonunkuyruğunapençesinigeçirmiş.Bülbülünkanadıfinonunağzına,finonunkuyruğudaavköpeğininpençesinde.-Köpekkardeşler,demiş,beniyakaladınız.Buhizmetinizekarşılıkefendimizsizlerekimbilirnelerverecek,nelerbağışlayacak!Bunakarşılık,gelinhepberaberefendimizinömrüneduaedelim,aslanefendimizialkışlayalım...Köpeklerişkillenmişlerama,efendilerinialkışlamadı,mutluluğunaduaetmedidiyebirbirlerinehaberverirlerdiye,ikisidebirbirlerininkorkusundanbülbülündediğiniyapmakzorundakalmışlar,Avköpeğialkıştutmakiçinpençesiyleçırpınırkenfinoonunpençesindenkurtulmuş.Buseferfinoduaedeyimdiyeağzınıaçıncabülbülpıırdiyeuçmuş,birgüldalınakonmuş.Oradan,bütünhayatındailkdefaokkalıbirküfürsavurmuş:-Bundansonraköpeklerinsözüneinananın...Avınıkaçıranfinodaşöylehavlamış:-Bundansonraköpeklerinsözüneinananın...duaedenin...Avköpeğidesunturluyusavurmuş:-Bundansonraarmağanıalmadanefendisinialkışlayanın…BİRZAMANLARBirzamanlarmemleketinbirindebirBaşkanvardı.BirzamanlarmemleketinbirindekibuBaşkan'ınözelliği,memleketimuhbirlerledoldurmuşolmasıydı.Memlekettekinüfusunherüçkişisindenbirisiprofesyonelmuhbirdi.Gerikalannüfusunyarısındançoğudaamatörmuhbirdi.Profesyonelveamatörmuhbirlerdenbaşkagönüllümuhbirlerdevardı.Profesyonel,amatör,gönüllümuhbirolmayanlardançoğunundahobisimuhbirlikti.Başkan,budenliçokmuhbirideyeterlibulmadığındandışülkelerdendeuzmanvedanışmanmuhbirlergetirmişti.Budenliçokolunca,muhbirler,muhbirolmayanlarıihbaretmekleyetinmiyorlar,görevleriniyapmak,aldıklarıparayıhaketmekvealışmışolduklarındanboşdurmadıklarıiçin,boyunabirbirleriniihbaretmekledegörevseverliklerinigideremiyorlar,boşzamanlarınıdeğerlendirmekiçin,kendikendilerinibileihbarediyorlardı.Yaranmakiçinkendikuyruğunuyakalamayaçalışankediyavrularıgibi,biçokmuhbirler,heradımatıştageriyedönüp,kendiayakizlerinekuşkuylabakıyorlardı.Kendiayakizlerindenkendileriniizleyipkovalayanlarçoktu.Gecelerikaranlıkta,kendiceketinineteğiniyakalayan,kendipantolonununpaçasınıkapanmuhbirlerbilevardı.Geceleriuyurlarkenkendiçıkardıklarıhorultununyadaarkasesingürültüsüyleuyanıpyataklarındanfırlayarak,tüfekyadatoppatlıyordiyeihbardabulunanlarçokoluyordu.Yakalamakiçinkendigölgelerininarkasındankoşarlarkenkafalarınıduvarlaraçarpanmuhbirlerebilebaşarıödülüverildiğinden,kendigölgelerinikovalayanlargittikçeartıyordu.Aynalarda,durgunsularda,parlakyüzeylerdeyansıyankendileriniihbaredenlerdevardı.Oülkedemuhbirolmayanhemenhemenhiçkimsekalmamıştı.Hemenhemenkalmamışsayılanoazıcıkkimseler,buncaprofesyonel,buncaamatörmuhbirlere,hobilerimuhbirlikolanlara,yerli,yabancıuzmanvedanışmanmuhbirlerekarşın,yinedeBaşkan'abaşkaldırıyorlardı.Topla,tüfekledeğilelbet...Gösterileriyle,toplantılarladadeğilelbet...

Öyleysenasılmı?Sayılarıçokazalmışmuhbirolmayanoazıcıkinsanlar,sevmedikleriBaşkan'ınaptallıklarıüstünedurmadanalaylı,gülünçlüfıkralaruydurarak,Başkan'akarşıgeliyorlar,başkaldırıyorlardı.Bufıkralartoplumdaöyletutulmuştuki,durmadanüretilerekçoğaltılıyor,ağızdanağızabütünülkedesöyleniyordu.Yalnızülkeiçindekalmıyor,bütündünyayadayayılıyordu.Bumuhbirlerbilekendilerinitutamayıp,Başkandüşmanlarınınuydurduklarıbufıkralarıbirbirlerineanlatmadanedemiyorlardı.Halktankimisi,Başkan'ınaptallığınıanlatanyenifıkrauyduruldukça,Başkan'ınulusakaçamalolduğunuhesapediyordu.Başkan'ınozamanadeğinaldığıaylıkların,yıllıkların,yollukların,ödeneklerintoplamını,onuniçinçıkarılanfıkralarınsayısınabölünce,Başkan'ınmaliyetfiyatıortayaçıkıyordu.Başkan'ınmaliyetfiyatınıucuzagetirmekiçinhalkdurmadanyenifıkralaruyduruyordu.Herfıkra,şukadarmilyonlirayagelmişoluyordu.Durumböyleyken,halkyinedebuBaşkan'danmemnundu.Hiçolmazsa,halkıgüldürecekfıkralarınuydurulmasıgibibirişeyarıyordu.Dahaöncekilerinböylebiryararıbileolmamıştı.BirzamansonraBaşkan'ınaptallığınıanlatanalaylıfıkralarodenliçoğalmıştıki,bağırıpçağırmaların,yazıpçizmelerin,toplanıpyürümelerin,gizliörgütlerin,şiddetlimuhalefetlerin,silahlıayaklanmalarınyapamadığıişibufıkralaryapmayabaşlamıştı.Güldürücü,alaylıfıkralar,gözegörünmeyenmikropların,içinegirdikleribedenikemiripçürütmesigibi,yalnızBaşkan'ıdeğil,Başkanlıkmakamınıdaiçindençürütüyordu.Budurumkarşısındaelbetmuhbirlergörevleriniyapmadanduramazlardı.Alaylıfıkralarındahaöncedenihbaredilmeyişlerininnedeni,alaylıfıkradakiaptallıklarınBaşkan'ıanlattığınısöylemeningüçlüğüydü.BufıkralardaanlatılanaptallıklarınBaşkan'ındavranışlarıolduğu,bualaylıfıkralarınBaşkan'ıanlattığı,nasılsöylenebilirdi?Amafıkralaröylesineyayılmış,gündengüneöyleüreyipçoğalmıştıki,biryolunubulupBaşkan'adabufıkralarıanlatmaktanbaşkaumarkalmamıştı.Fıkralarda,Başkan'laalayedildiğiodenliaçıktıki,elbetBaşkan,bufıkralardakendisiylealayedildiğinianlar,kızar,bufıkralarıuyduranlarınağırcezalaraçarptırılmalarınıisterdi.Butürfıkralarıanlatmakdayasaklanırdı.Muhbirlerpiramidinintabanındakiaylıklarıenazolanmuhbirler,halkarasındantopladıklarıbufıkraları,üstleriolanmuhbirleresunmuşlardı.Onlardadahaüstbasamaktaolanmuhbirlerebildirmişlerdi.İşteböyle,sözkonusuolanfıkralarMuhbirbaşı'ndatoplanmıştı.Muhbirbaşı,uygunbirzamanınıkollayıp,birgecesarayda,ilerigelenlerlesöyleşipgülüşürlerken,bufıkralardanbirinianlatmıştı.Muhbirbaşıfıkrayıanlatınca,Başkanöylebirkahkahasavurduki,demekgülünmesigerekirdiyerek,öbürleridekahkahalarıbastılar.BunehoşgörülüBaşkan'dıki,kendisiylealayedilmesinebilegülüyordu.Başkan,-Bunungibialaylıbaşkafıkralardavarmı?diyesordu.Muhbirbaşı,-Varefendimiz...deyiparkaarkayafıkralarıanlattı.GülegüleBaşkan'ıngözündenyaşgeldi.Neredeysegülmektenkatılacaktı.Muhbirbaşı'na,-Doğrusu,dedi,buanlattıklarınçokgülünçlüfıkralar.Benimbaşyardımcımınaptallıklarınınedeiyibelirtiyor.Adamınkulağınagiderseayıpolur.Aptalmaptalama,nedeolsabenimyardımcımdır,duymasınıistemem.Başkanböylesöylediama,yinedebufıkralarınsıksıkkendisineanlatılmasınıistiyor,Başyardımcısınınaptallıklarınakatılakatılagülüyordu.Muhbirbaşı,kiminçıkardığıbilinmeyenbuyıkıcıfıkralarınbütünBaşkanlıkmakamını,buaradakendiyerinideçürütüpyıkacağınıdüşünerek,bunlarıBaşyardımcıyaanlatmayıdüşündü.Başyardımcı,elbetkendisiylealayedildiğinianlar,butürfıkralarınuydurulmasınıyasaklardı.UygunbirzamanınıkollayıpBaşyardımcınınkonağındaofıkralardanbirinianlattı.Başyardımcı,öylegüldüki,ordabulunanlardakahkahalarıbastılar.-Bunungibidahabaşkafıkralardavarmı?diyesordu.Muhbirbaşı,

-Çokturefendim...deyipöbürfıkralarıdaanlattı.GülegüleBaşyardımcınıngözlerindenyaşlarboşandı.Başyardımcı,-Gerçekten,çokgülünçlüfıkralar,dedi,üstelikbizimBaşbakan'ınaptallıklarınıdaçokiyiortayakoyuyor.Gelgelelim,adamınkulağınagiderseayıpolur.Aptalmaptal,nedeolsabizimBaşbakanımızdır.Kendisiylealayedildiğiniduymasınıistemem.Muhbirbaşıilledegöreviniyapmakistediğindenbiruygunzamanınıbulup,başkaçağrılılarındabulunduğubirgece,ofıkralarıBaşbakanhazretlerininkonağındaanlattı.Başbakanhazretlerikasıklarınıtutatutagüldüktensonra,-Çok,çokgüzelalaylıfıkralarbunlar,dedi,bizimİçişleriBakanı'nınaptallıklarınıdaneiyianlatıyor.Nevarki,adamınkulağınagiderseayıpolur.Aptaldır,maptaldırama,nedeolsaaynıyerdegörevyapıyoruz,duymasınıistemem.Muhbirbaşı,yinedepundunagetiripofıkralarıİçişleriBakanı'naanlattı.İçişleriBakanı,kahkahalarlagülerek,fıkralarınMaliyeBakanı'nınaptallıklarınıaçığavurduğunusöyledi.SonolarakfıkralarıanlattığıbirBakan,neredeysegülmektençatlayacaktı:-Amannegüzelalayetmişlerbizimgenelmüdürle,dedi,amaadamınkulağınagiderseayıpolur,duymasınıistemem...Genelmüdür,Muhbirbaşı'ndandinlediğiaptallıkfıkralarınaöylegüldüki,neredeysebayılacaktı:-Ay,amannehoşfıkrabunlar,dedi,hemdebizimfalancadairemizinmüdürününaptallıklarınıortayakoyuyor.Neolursaolsun,yinededuymasınıistemem.Adamınkulağınagiderseayıpolur.Muhbirbaşı,fıkralarıfalancadaireninmüdürüneanlattı.Falancadaireninmüdürüdekahkahalarlagülerek,yardımcısınınaptallıklarıylaalayedenbufıkraları,onunduymasınıistemediğinisöyledi:-Nedeolsabizimyardımcımızdır,kulağınagitmesiniistemem...Muhbirbaşı'ndanfıkralarıdinleyenfalancadaireninmüdüryardımcısıise,bufıkralarınşubemüdürüiçinçıkarıldığınısöyleyip,-Evet,aptalıntekidirama,nedeolsaşubemizinmüdürüdür,duymasınıistemem...dedi.Şubemüdürüise,Muhbirbaşı'ndanduyduğufıkraları,kısımşefininaptallıklarıylaalayiçinuydurulduğunusöylüyordu.Kısımşefi,fikralarıdinlediğiMuhbirbaşı'nakahkahalarlagülerek,bunlarınolsaolsaancakdairedeçalışan,bareminenaltbasamağındakibirmemuriçinuydurulmuşolabileceğinisöyledi.Muhbirbaşı'nınbütünistediği,fıkrayıanlattıklarındanbirininolsun,bunlarınkendisiiçinuydurulduğunusanıpkızmasıydı.Çünküherhangibirikızarsa,BaşkanbaştaolmaküzereBaşbakanveBakanlarveonlardansonrakiilerigelenlerbuaptallıkfıkralarınahedefolmaktankurtulacaklardı.Muhbirbaşısöylenilendairedekibareminenaltbasamağındakidargelirlimemuraaptallıkfıkralarınıanlattı.Memurgülmedi.Bufıkralarıdinleyipdegülmeyenilkinsanoydu.Gülmekşöyledursun,Muhbirbaşıarkaarkayafıkralarıanlattıkçarengiuçtu,sarardı.Sağınasolunabaktı,kimseyok...Arkasınabakındıkimseyok...Muhbirbaşı'natitreyenbirsesle:-İnanınbufıkralarıilksizdenduyuyorum...dedi.Muhbirbaşı,genişbirsolukaldı.Bualaylıfıkralarınkiminiçinuydurulduğuanlaşılmamışama,hiçolmazsaensonundafıkralarıuyduransuçluyuyakalamıştı.LAFONTAINE'İNYAZAMADIĞIMASAL

Hayvanlar,kendiaralarında,enzekihayvanyarışmasıdüzenlemişlerdi.Herhayvan,kendinihayvanlarınenzekisisandığından,buyarışmayıkazanacağınısanıyordu.Amahepsideyarışmanınbirinciliğineikigüçlüadayolduğunubilmekteydi;buadaylardanbiritilki,biridesansardı.Kurnazlıkta,zekada,buikisineüstünbaşkahiçbirhayvanyoktu.Buyarışmayıyabiri,yaöbürükazanacaktı.Enzekihayvanyarışmasınınyapılacağıgünyaklaştıkça,yarışmabirinciliğineikigüçlüadayolansansarlatilkiarasındakorkunçbirrekabetbaşlamıştı.Buikizekihayvanbirbirlerinedüşmanolmuşlardı.Sansartilkinin,tilkidesansarınkazanmamasıiçin,elindengeleniyapıyordu.Sansar,-Tektilkikazanmasında,zararyok,bendekazanmamayarazıyım...diyordu.Tilkide,-Teksansarkazanmasında,kimkazanırsakazansın...diyordu.Durumbudenlidüşmanlığavarınca,sansarlatilki,enzekihayvanyarışmasınınbirinciliğiiçinbaşkabiradayaramayabaşladılar.Öylebirhayvanbulmalıydılarki,zekakonusundakendileriyleyarışaçıkamasın,onlarabirzararıolmasın,yanihayvanlarınenaptalıolsun.Arayaarayabuldularbuhayvanı:Öküz...Birsabahsansar,yemyeşilbirçayırlıktaotlamaktaolanöküzünyanınagidip,-Merhabaöküzkardeş,diyesözebaşladıktansonra,öküzünzekasınıövmeyebaşladı.Öküzbüyükbiralçakgönüllülüklegülümseyerek,-Benimlealaymıediyorsunsansarkardeş?dedi.Sansar,-Nediyealayedecekmişim,dedi,hayvanlarınenzekisiylealayetmekhaddimemikalmış...Sansar,öküzühayvanlarınenzekisiolduğunainandırmakiçindillerdöktü.Bununladayetinmeyipöbürhayvanlarıda,öküzünenzekihayvanolduğunainandırmayaçalıştı.Sansardansonraçayırdaotlayanöküzünyanınatilkigitti.Kendisinebönbönbakanöküze,-Ahöküzkardeş,dedi,gözlerindenzekakıvılcımlarıçıkıyor.Öküz,-Benhernekadaröküzsemdesandığınkadardaöküzdeğilim,kendimibilirim,dedi.Tilki,-İnanolsunöküzkardeş,dedi,seninozekakıvılcımlarıçakanpırılpırılgözlerinebakarken,ipnotizeolupkendimdengeçiyorum.Enzekihayvanyarışmasınınrakipsiztekadayısensin.Tilki,öküzünzekasınıtanıtmakiçin,candüşmanısansardandahabüyükbirreklamkampanyasınagirişti.Hayvanlar,öküzünzekiolmadığını,yarışmayıkesinliklekazanamayacağınıelbetbiliyorlardı.Amasansarlatilkinin,kendilerindenbaskınçıkıpenzekihayvanseçilmemesiiçin,öküzünzekiolduğuyalanınainanmadıklarıhaldeinanmışgöründüler.Birbirlerineöküzünnebüyükzekasıolduğunuballandıraballandıraanlatmayabaşladılar.-Amanzürafakardeş,bizimöküzyokmu,benonunkadarzekihayvangörmedim...-Hiçbilmezolurmuyum,devekuşukardeş,öküzbendenbilezekidir.Sennedersinleylekkardeş?-Enzekihayvanyarışmasındabenoyumu,gözümükırpmadanöküzevereceğim.Dağlar,taşlar,ormanlar,çöller,kayalar,dereler,hayvanlarınöküzövgüleriyleyankılanıyordu:-Hayvanlarınenzekisiöküzdüüüür!-Öküzdendahazekihayvanyoktuuuur!-Bizimenzekimizöküüüüz!Bütünhayvanlarınbuyoğunpropagandasıkarşısındaöküzdeyavaşyavaş,gerçekten

hayvanlarınenzekisiolduğunainanmayabaşlamıştı.Kendikendineşöylediyordu:-Çakal,sansar,tilki,bütünhayvanlarsöylüyor,hayvanlarınenzekisibenmişim.Hepsidealdanmıyorya,öyleysededikleridoğru...Yarışmagünügeldi.Bütünhayvanlar,öküzünhayvanlarınenzekisiolduğundaanlaştılar.Böyleceöküzünhayvanlartoplumundakiyeri,işi,görevi,düzeyi,yükselmişoldu.Öküzartıkkasılakasılayürüyor,şişineşişineböğürüyor,yayılayayılakuyrukaltındanmayısbırakıyordu.Gelzaman,gitzaman...Hayvanlararasında,çiftesienpekhayvanyarışmasıyapılacaktı.Hiçkuşkusuz,çiftesienpekhayvan,yaatyadakatırdı.Eşekde,-Benimdeçiftemgüçlüdür!diyearayagiriyorduysada,katırlaatınçiftesiyanındaeşeğinçiftesininadıbilegeçmezdi.Katıratın,atdakatırınçiftesiengüçlühayvandiyeseçileceğindenkorkuyordu.Buikihayvanarasındatarihboyuncasürenkanlıbirçifteatmarekabetivardı.Buikicandüşmanı,yarışmagünüyaklaştıkçabirbirlerineatıptutmayabaşladılar.Atşöylediyordu:-Hıh,katırınçiftesideçiftemisanki...Öküzbileondandahasertçifteatar.Babasıeşekolanbirhayvanınçiftesindenneçıkar..Katırdaşöyledemekteydi:-Atınçiftesiylesinekbileezilmez.Öküzünçiftesibileatınkindendahagüçlüdür.Atderedesuiçmekteolanöküzünyanınagidiponaşöylededi:-Eysayınöküz,sendünyanınyalnızenzekideğil,hemdeçiftesiengüçlühayvanısın!Artsolayağıylabastıgıtazefışkıdanfosdiyebirsesçıkaranöküz,-Amanatkardeş,dedi,senvarkenbenimçifteminlafımıolur.Atüsteledi:-Yoo,sayınöküz,senbirçifteylekatırıdevirirsin.Boşunaalçakgönüllülükgösterme.Atgitti,arkasındankatır,öküzünyanınageldi,-Dünyanınçiftesiengüçlühayvanısayınöküzesaygılarımısunarım,dedi.Öküz,busözlereönceinanmakistemedi,amakatır,-Benimçiftede,atınçiftesideseninkininyanındahiçkalır..deyince,-Benonlardandahaiyibilecekdeğilimya...diyerek,çiftesininpekliğineinanmayabaşladı.Herhayvankendiniçiftesiengüçlühayvansanıyordu.Horozbile,mahmuzuylaçifteatabileceğinisanmaktaydı.İştebuyüzdenbütünhayvanlar,çiftesizayıfbirhayvanınçiftesienpekhayvanolarakseçilmesiniistemekteydi.Yarışmagünügeldi.Bütünhayvanlar,öküzünçiftesiengüçlüolduğundabirlikgösterdiler..Böyleceenzekihayvanolanöküzünçiftesiengüçlühayvanolarakdahayvanlartoplumundakiyeri,işi,görevi,düzeyidahadayükseldi.Gelzaman,gitzaman...Hayvanlararasındahızlıkoşmayarışıyapılacaktı.Herhayvan,hattakaplumbağabile,kendisinienhızlıkoşanhayvansanmaktaydı.Amayineherhayvaniçinden,enhızlıkoşanhayvanınyatavşanyadatazıolduğunubiliyordu.Hepsininiçindede,herzaman,heryerdeolduğugibi,engüçlüye,enbaşarılıyadüşmanlık,kıskançlık,çekemezlikduygularıvardı.Onuniçin,enhızlıkoştuklarınıbildiklerihalde,tavşanlatazınınyarışmayıkazanmasınıistemiyorlardı.Hızlıkoşmadaenamansızrakipolantavşanlatazı,yarışmagünüyaklaştıkçabirbirlerinecandüşmanıolmuşlardı.Tazı,-Benbirinciolmayacaksam,öküzolsundahaiyi...diyordu.Tavşandaaynıdüşüncedeolduğundanöküzegidip,-Senyalnızenzekimiz,ençiftesigüçlümüzdeğil,hemdebizimenhızlıkoşanımızsınsayın

öküz,dedi.Öküz,tavşana,-Tazıdaseningibidüşünüyor...dedi.Yarışmagünügelipçattı.Bütünhayvanlarkoşmayabaşladılar.Hızlıkoşabilenler,rakipleribirinciolmasındiyebirbirleriniçelmelediklerinden,önleyipengellediklerindendüşüpdevriliyorlardı.Hepside,içlerindeenyavaşkoşanöküzünbirincigelmesiniistiyorlardı,onayolveriyorlardı.Bununsonundaöküzbirincioldu.Enzeki,ençiftesipek,enhızlıkoşanhayvanseçildiğinden,öküzünhayvanlartoplumundakiyeri,düzeyi,işi,görevidahadayükselmişti.Öküzünburnubüyümüştü,yanınavarılmıyorduartık.Gelzaman,gitzaman...Enyakışıklıhayvanseçimiyapılacaktı.Bütünhayvanlarkendilerinienyakışıklısanmaktaydı.Amahepsideengüzelhayvanındağkeçisiylegeyikolduğunudabiliyorlar,buikigüzelhayvanıkıskanıyorlardı.Tekonlarbirinciseçilmesinde,isterseöküzenyakışıklı,engüzelhayvanseçilsin...Geyikle,dağkeçisinegelince,buikirakipbirbirlerininaleyhinepropagandayagirmişlerdi.İkisidebirbirlerininçokçirkinolduğunuyayıpduruyordu.Dağkeçisigeyik,geyikdedağkeçisiiçin,-Öküzbileondanyakışıklıdır...diyordu.Öbürhayvanlarda,yalanolduğunubildiklerihaldeöküzünenyakışıklılarıolduğunainanmışgörünmeyebaşlamışlardı.Seçimgünügeldi.Bütünhayvanlaroylarınıöküzeverdiler.Böyleceöküzenyakışıklı,engüzelhayvanseçildi.Buseçimdenhayvanlarınengüzeli,enyakışıklısıolangeyikledağkeçisibilememnundu.Gelzaman,gitzaman...Hayvanlararasındaenyırtıcıolanıseçilecekti.İkiadayvardı,birikurt,biridekuş...Kuşdeyinceserçekuşudeğil,kartal.Kurtlakartaldandahayırtıcıhayvanyoktu.Amayine.debütünhayvanlar,bugerçeğibildiklerihalde,kendilerininenyırtıcıolduğunusanıyorlardı.Kartal,yatıpgevişgetirmekteolanöküzünyanınagitti:-Sayınöküz,dedi,akılsızkurt,kendisinisendendahayırtıcısanıyor.Öküz,-Benhiçyırtıcıdeğilimdir,dedi,çünküotyerim.-Yooo,hiçalçakgönüllülükgöstermeyinboşuna...Sizkurdagöreçokdahayırtıcısınız.Azsonradayanınagelenkurt,öküze,-Dünyanınenyırtıcıhayvanınıselamlarım...dedi.Öküz,-Yanılıyorsunkurtkardeş,dedi,evetbenenzekihayvanım.Evet,ençiftesipekhayvanbenim.Evet,enhızlıkoşanhayvanbenim.Enyakışıklıhayvandabenim.Amaenyırtıcıdeğilim.Senbendençokdahayırtıcısın.-Hayır,hayır...İstersensenbendenüstünolabilirsinyırtıcılıkta...Seçimgünügelipçattı.Öküz,hayvanlarınoybirliğiyleenyırtıcıhayvanseçildi.Bubirinciliktensonra,hayvanlartoplumundakiyeri,işi,düzeyidahadayükseldi.Gelzaman,gitzaman...Hayvanlarınendüşünürolanıseçilecekti.Elbettebuyarışmadaengüçlüikiadaykazlahindiydi.Herzamanolduğugibi,buikigüçlüadaybirbirlerinedüşünce,yineöküzendüşünürhayvanseçildi.Gelzaman,gitzaman...Enkoruyucuhayvanseçimiyapılacaktı.Elbettehak,çobanköpeğiylekurtköpeğindenbirinindi.Amaenkoruyucuhayvanseçimindeçobanköpeğiylekurtköpeğibileoylarınıöküzevermişlerdi.Öküzün,-Benkendimibilekoruyamam...demesi,seçilmesiniönlemedi.Amaseçimdensonra,öküzdekendisininenkoruyucuhayvanolduğunainanıpböğürerek,köpektaklidiyapıphavlamayaçalıştı.Gelzaman,gitzaman...Enbüyükhayvanseçimiyapılacaktı.Yafil,yadevekazanacaktı

yarışmayı.Amakarıncabilekendinihayvanlarınenbüyüğüsandığından,filledeveyibüyüklükteçekemiyor,başkabirhayvanınbirinciolmasınıistiyordu.Filledeveyegelince,onlardabirbirlerinedüşmüşlerdi.Seçimyapıldı.Çokdemokratikbirseçimolmuştu.Öküz,seçimikazanmış,hayvanlarınenbüyüğüseçilmişti.Artıkböbürlenmesinden,öküzünyanınavarılamıyordu.Gelzaman,gitzaman...Ensütlühayvanyarışmasıyapılacaktı.Yarışmayı,yaineğinyamandanınkazanacağıbiliniyorduAmagelgelelim,memeleriolmayan,bütünyaşamındabirdamlasütbilegörmemişolantavuklarbile,kendileriniensütlühayvansanıyorlar,buyüzdendemandaylaineğikıskanıyorlardı.Aralarındakirekabetyüzündenbirbirlerinedüşmüşolanmandaylainekse,tekrakibibirinciolmasındiye,öküzünensütlühayvanolduğunusöylüyorlardı.Manda,öküzünyanınagidip,onaensütlühayvanolduğunusöyleyince,öküz,-Sizbenikızkardeşimineklekarıştırdınızgaliba,dedi,benhiçsütvermedimşimdiyedek...Memelerimdeyok.Manda,-Maşallahsizokadarsütlübirhayvansınızki,dedi,sütvermekiçinmemeyebileihtiyaçyok.Arkadaninek,öküzünyanınageldi.Ağabeyineensütlühayvanolduğunusöyledi.Öküz,-Yahu,memembileyokki,sütvereyim...dedi.Öküzböylesöylerken,biyandandaişiyordu.Bunugöreninek,-İşte,iştebaknegüzeldesütveriyorsun!diyebağırdı.Öküz,-Nesütüyahu,işiyorum...dedi.İnekdeona,-Demeksenşimdiyedekhepsütişiyormuşsundahaberinbileyokmuş...dedi.Bütünhayvanlar,baştaensütlühayvanolanmandaylainek,öküzünensütlühayvanolduğunuyaymayabaşladılar.Dağ-taşonlarınyaydıklarıreklamlainledi.-Enyağlısüt,öküzsütü!-Sütlerinentemiziöküzünsütüdür.-Öküzöylesütlüdürki,sütişer!Buyoğunreklamlarlaartıköküzdesidiğininsütolduğuna,sanrırenklisütişediğineinanmıştı.Seçimzamanıgeldi.Bütünhayvanlar,enbaştadaineklemanda,oylarınıöküzeverdiler.Böyleceöküz,ensütlühayvanseçildi.Gelzaman,gitzaman...Hayvanlarayenibirbaşkanseçilecekti.Oldumbittimhayvanlarınbaşkanıelbetaslandı.Yinebiraslanınbaşkanseçileceğinehiçkuşkuyoktu.Amanevarki,kaplandabaşkanlığaadaylığınıkoymuştu.Kaplan,-Yao,yaben!...diyordu.Kaplanböylediyorduama,aslanınyinebaşkanseçileceğindenkorkuyordu.Bununüzerine"Yao,yaben!"diyenkaplan,-Neo,neben!demeyebaşladı.Aslanda,kaplanınbaşkanlığaadaylığındansonrabaşkanolmaktanumutsıızluğakapılmayabaşlamıştı.Yakaplanıbaşkanseçerlerse...Tekkaplanseçilmesindiye,aslanda,-Neo,neben!demeyebaşladı.Bütünhayvanlar,haketmediklerini,layıkolmadıklarınıbilebilehayvanlarınbaşkanıolmakistiyorlardı.Herbaşarılı,hergüçlükıskanıldığından,onlardaaslanlakaplanıçekemiyor,kıskanıyorlardı.İşteböyleböylehayvanlarınbaşkanlığınaöküzadaygösterildi.Çünkühayvanlar,inanmadanöküzüenzekileriseçmişler,amasonrasonrainanmayabaşlamışlardı.Öküzü,yalanolduğunubilebile,ensütlühayvan,engüzelhayvanseçmişler,sonradanbuseçimresmileşincekendiyalanlarınainanmayabaşlamışlardı.Eböyleolunca,enzeki,ençiftesipek,enhızlıkoşan,enyakışıklı,enyırtıcı,endüşünür,eniyikoruyan,enbüyük,ençoksütverenhayvanolanöküz,nedenhayvanlarınbaşkanıolmasındı?Budenliçoküstünlükneaslandavardı,nedekaplanda...Kaldıki,rakibikaplanseçilmesindiye,tarihboyuncahayvanların

başkanıolanaslanbile,öküzünbaşkanlığakendisindendahalayıkolduğunusöylüyordu.Yenibaşkanadayıkaplansa,-Başkanlıköküzünhakkıdır!diyordabaşkabişeydemiyordu.Öbürhayvanlaragelince,nasılolsakendileribaşkanolamayacaklarınagöre,onlaraenazzararıolan,hiçderakipsaymadıklarıöküzünbaşkanolmasınıistiyorlardı.İşteböyleceseçimzamanıgelince,bütünhayvanlarınoybirliğiyleöküzbaşkanseçildi.Başkanöküz,kendinigerçektenbaşkansanarakbaşkangibidavranmayabaşlayınca,hayvanlardabudavranışıkarşısındaonugerçektenbaşkansanmayabaşladılar.Hayvanlarıntarihiniyazangergedan,çağınıyazdığıtarihkitabınabuolayışöyleyazdı:"Atlakatırtepişir,olaneşeğeolur.Öylezamangelir,güçlülerbirbirinegirer,aradaöküzbilebaşkanolur.”FARELERBİRBİRİNİYERBirzamanlar...Memleketinbirinde...Hayır,masaldeğilbu...Endoğrusu,yeriyle,zamanıylaanlatalım.Zaman:Milattansonra...Yer:Buyeryüzündebiryer...İşteyeribelli,zamanıbelirli...Gelelimolaya.Söylenilenzamanda,adıgeçenyerde,birbüyüüükambarvarmış.Buambar,tıklımtıklımyiyecek,yakacak,yunacak,giyecekledoluymuş.Herşeydüzenliceayrılmışmış.Pirinç,nohut,fasulye,baklagibikuruzerzavatbiyanda,buğday,arpa,çavdar,yulafgibitahılbiyanda...Sabunlar,yağlarayrıyerde;giysiler,ayakkabılarayrıyerde...Söylenilenyerdeki,adıgeçenzamandaki,sözügeçenbüyüüükambarı,çokişbilirbirisiyönetirmiş.Buişbilir,becerikliyönetmengününbirindeneyapacağınışaşırmış.Çünküoambarıfarelersarmış.Yiyeceklergündengüneeksiliyor,peynirler,peksimetlerkemiriliyormuş.Becerikliyönetmenelbetelleriböğründeoturmuyor,boşdurmuyormuş.Canlabaşlafarelerekarşısavaşıyormuş.Amaneyapsasavaştabaşarıkazanamıyormuş.Kemirilensabunlar,peynirtekerlerigündengüneeksiliyormuş.Giysilerdidikdidik,parçaparçaymış.Unçuvallarınıniçifareyuvaları...Ambardafarelerdenhiçmihiçamanyok...Kavurmaları,tahıllarıyedikçesemiripşişiyorlar,şiştikçeazıpdolaşıyorlar,üreyipartıyorlar...Ambarfarelerledolmuş.Okoskocaambarıfarelerordusuişgaletmiş.Artıkbaşaçıkılırgibideğilmiş.Yalnızyiyecekleriyemek,elbiselerikemirmek,peyniri,sucuğudişlemeklekalmıyor;ayakkabıları,derileri,tahtalarıbilekemirekemiredişlerini,tırnaklarınıbiliyorlarmış.Farelerbolbolbeslenebeslenekedikadaririleşmişler,gitgidesemiripköpekkadarolmuşlar.Hiçdurdurakyok,ambarıniçindekoşupoynayıp,atlayıpsıçrayıpduruyorlarmış.Üstelikambarınengüneşli,engüzel,engörüntülüyerlerinideonlarkapmışlar.Becerikliyönetmen,farelerekarşıamansızsavaşınısürdürüyormuş.Ambarınheryerine,herkıyıbucağınaenetkilifarezehirikoymuş;hiçişeyaramamış.İşeyaramadıktanbaşka,insanlarınkeyifvericizehirlerealışmalarıgibi,ambardakifarelerde,ambaryönetmenininölsünlerdiyeorayaburayayerleştirdiğizehirlereöylesinealışmışlarkigündengünedahaçokzehiristemeyebaşlamışlar.Zehirlerihergünbirazdahaarttırılarakverilmezse,ambarıyıkacakgibitepiniyorlarmış.Ambaryönetmeni,enavcıkedileritoplayıpgeceambarabırakmış.Amaertesisabah

ambarda,zavallıkedilerintüyleriylebirikiparçakemiğinibulabilmişler.Farelerlekedilerbaşedemiyorlar,enetkilizehirlerbileonlarıöldürmüyormuş.Ambarınbecerikliyönetmenibüyükkapanlarkurmayabaşlamış.Kapanayakalananfareoluyormuş.Amagecedebeşfarekapanatutulsa,gündeenazyirmiotuzfareürüyormuş.Sonundayönetmendüşünetaşınakendincebiryolbulmuş.Üçtanebüyükdemirkafesyaptırmış.Kapanayakalanancanlıfareleribukafeseatıyormuş.Herkafesfarelerledolmuş.Yönetmenkafeslerdekifarelereyiyecekhiçbişeyvermiyormuş.Birgün,üçgün,beşgünkafesteaçkalanfareler,içlerindenenzayıfolankendilerindenbiriniparçalayıpyemişler.Karınlarınıdoyurmuşlar.Birzamansonrayineacıkıncaaralarındadalaşmayabaşlamışlar.Bukanlıdalaşmasonunda,yineiçlerindenbiriniboğupparçalayıpyemişler...İşteböyleböyleherüçkafestekifarelerinsayısıgündengüneazalıyormuş.Enkodamanlarıkalıyor,güçsüzleri,ufaklarıparçalanıpyeniliyormuş.Faredolukafesler,canlısavaşalanınadönmüş.Sonundaherkafesteüçer,beşerfarekalmış.Bukez,gerikalanfareler,karınlarınınacıkmasınıbeklemedeniçlerindenbirininüzerineatılıponuparçalamayabaşlamışlarki,biriötekiniparçalamazsa,nasılolsaokendisiniparçalayacak.İşteoyüzdenkendicanlarınıkurtarmakisteyenfareleriçlerindenbirini,uyurken,uyuklarken,dalgınlığındanyararlanarakboğupparçalıyormuş.Dahası,kafesteikisi,üçübirleşipbirininüzerineatıldığıbileoluyormuş.Aralarındaobirleşenlerde,sonundabirpundunagetiripbirbirleriniyiyorlarmış.Sonunda,herkafestetekfarekalmış,eniri,enbüyük,enkurnaz,engüçlüfare...Becerikliyönetmen,herkafestebirerfarekalıncakafeslerinkapılarınıaçıpfareleritekertekerambarıniçinesalmış.Kenditürleriniyemeğealışmış,yanicanavarlaşmışolanobesilikocamanüçfarekafeslerindenkurtuluncaambardanekadarfarevarsaüzerlerineatılıponlarıboğmaya,paralayıpparçalamayabaşlamışlar.Bikezcanavarlaşmışolduklarından,yedikleriniyiyor,yiyemediklerinide,onlarkendisiniboğupyemesinlerdiye,özgüvenceleriiçinöldürüyorlarmış.İşteböylece,söylenilenzamandaki,adıgeçenyerdeki,sözügeçenambar,hiçolmazsabirsüreiçinfarelerdenkurtulmuş.Olayburdabitiyor.Şimdisizlerebirsoru:Becerikliambaryönetmenininaklına,şeytanınbileaklınagelmeyecekbukurnazlıknerdengeliyor?Fareleribirbirineyedirerekonlarıyoketmeyöntemininasılbuluyor?Cevap:Çünküobecerikliyönetmen,kendiside,kenditürdeşleriniyokedeedesağkalanengüçlüfareidi,kendiarkadaşlarınıyiyeyiye,yokedeede,obüyüüüükambarınbaşyönetmeniolmuştu.Kendiyaşamındakibaşarıyönteminifarelereuygulamıştı.Sonuç:Farelerbirbirleriniyer!...

AzizNesin(1915İstanbul-6Temmuz1995İzmir)

(KAYNAK:EdebiyatımızdaİsimlerSözlüğü,BehçetNecatigil.VarlıkYayınları1999)AzizNesinKuleliAskeriLisesi'ni,HarbOkulu'nu(1937)bitirdi,subaylıktangazetefıkrayazarlığınageçti(1944),birçokgazetedeyazdı.SabahattinAliilebirlikte,birikapatılıncaöteki,MarkoPaşa,MalumPaşa,MerhumPaşa,Alibaba(1946/47)vetekbaşınaZübük(1962)adlımizahdergileriniçıkardı;yazılarındanötürühapsegirdi,sürüldü.BiraraDüşünYayınevi'ni(1956)kurdu,dağıttı.Yaşamınıbağımsızyazarolaraksürdürdü.Sanataşiirler,gerçekçihikayeler(Milletdergisi,1944)ilebaşlamıştı,dünyacatanınangüçlübirmizahyazarıoldu.Toplumunaksayan,yergiyeelverişliolaylarını;türedi,zıpçıktıtiplerini,mizahıngereğiabartmalar,rahatveoyunluanlatmalarlasergiledi.Okunmarekorukıraneserlerininsadeceilkbaskıyıllarınıvermekleyetiniyoruz.Hikayekitapları:GeriyeKalan(1948),İtKuyruğu(1955),YedekParça(1955),FilHamdi(1955),DamdaDeliVar(1956),Koltuk(1957),KazanTöreni(1957),TorosCanavarı(1957),DelilerBoşandı(1957),MahalleninKısmeti(1957),ÖlmüşEşek(1957),HangiPartiKazanacak(1957),HavadanSudan(1958),BayDüdük(1958),NazikAlet(1958),Gıdıgıdı(1959),Aferin(1959),Kördöğüşü(1959),MahmutileNigar(1959),GözüneGözlük(1960),AhBizEşekler(1960),YüzLirayaBirDeli(1961),BirKoltukNasılDevrilir(1961),BizAdamOlmayız(1962),SosyalizmGeliyorSavulun(1965),İhtilaliNasılYaptık(1965),RıfatBeyNedenKaçınıyor(1965),YeşilRenkliNamusGazı(1965),BülbülYuvasıEvler(1968),VatanSağolsun(1968),YaşasınMemleket(1969),BüyükGrev(1978),HayvanDeyipGeçme(1980),70YaşımMerhaba(1984),KalpazanlıkBileYapılamıyor(1984),MaçinliKıziçinEv(1987),NahKalkınırsın(1988)Romanları:KadınOlanErkek(1955),GolKralıSaitHopsait(1957),ErkekSabahat(1957),Saçkıran(1959),Zübük(1961),ŞimdikiÇocuklarHarika(1967),TatlıBetüş(1974),YaşarNeYaşarNeYaşamaz(1977),Surname(1976),TekYol(1978)Anılar:BirSürgününHatıraları(1957),BöyleGelmişBöyleGitmez(1.bölüm1966,2.bölüm1976,Poliste(1967),YokuşunBaşı(1982),SalkımSalkımAsılacakAdamlar(1987),RüyalarımZiyanOlmasın(1990)Masalları:MemleketinBirinde(1953),Hoptirinam(1960),UyusanaTosunum(1971),AzizDededenMasallarTaşlama:Azizname(1970)Fıkralar:NutukMakinası(1958),AzGittikUzGittik(1959),Merhaba(1971),SuçlananveAklananYazılar(1982),AhBizÖdlekAydınlar(1985),KorkudanKorkmak(1988)Gezi:DuydukDuymadıkDemeyin(1976),DünyaKazanBenKepçe(1977)Oyunlar:BirazGelirMisiniz(1958),BirŞeyYapMet(1959),TorosCanavarı(1963),DüdükçülerleFırçacılarınSavaşı(1968),Çiçu(1970),TutElimdenRovni(1970),HadiÖldürseneCanikom(1970),BeşKısaOyun(1979).BütünOyunları(AdamYayınları)(1982).(Barbaros'unTorunu,HakkımıVerHakkı,YaşarNeYaşarNeYaşamazoyunlarıbasılmadı)

Şiirkitapları:SondanBaşa(1984),SeviyeOnÖlümeBeşKala(1986),KendiniYakalamak(1988),Hoşçakalın(1990),SivasAcısı(1995)Konuşmalar:İnsanlarKonuşaKonuşa(1988),ÇuvalaDoldurulmuşKediler(1995).1995'teçeşitlitürdekikitaplarındanyaptığıseçkiSizinMemleketteEşekYokmu?adıylayayınlandı,CumhuriyetDönemindeTürkMizahı(1973)adındabirdeantolojidüzenlemişolanyazar,Türkiye'devebaşkaülkelerdeyayımlanacak,oynanacakkitapveoyunlarınıntelifhaklarıvedileyenlerinyardımvebağışlarıylayürütülmeküzere,1972'debirNESİNVAKFIkurdu;buvakfınamacı"Vakfınyurdunaheryılalınacakdörtkimsesizveyoksulçocuğu,ilkokuldanbaşlatarakyüksekokulu,meslekokulunubitirinceyeyadabirmeslekedininceyedek,hertürlügereksinimlerinisağlayarakbarındırmak,yetiştirmektir".Vakıfheryılbiredebiyatyıllığıçıkarıyor.İlkNesinVakfıEdebiyatYıllığı1976'daçıktı.Kazandığıödüller,armağanlar;Türkiye'de;ÜçKaragözOyunu(bas.1968)ileMilliyetgazetesinin6.KaracanArmağanıbirinciliğini(1968),ÇiçuileTürkDilKurumu1970TiyatroÖdülü'nü,PırtlatanBaloyunuylaArkınÇocukEdebiyatıÖdülleriikinciliğini(1974)kazandı.Yurtdışındaaldığıuluslararasıödüllersealtıtanedir:ÜstüsteikiyılAltınPalmiye(İtalya1956,1957),AltınKirpi(Bulgaristan,1966),Krokodil(SovyetlerBirliği,1969)veLotüs(Asya-AfrikaYazarlarBirliğitarafındanFilipinler'inManilakentinde,1975)ödülleri.SonolarakGabrovokentinde(Bulgaristan)ikiyıldabirdüzenlenenGülmeceveYergiŞenliği'nde,UluslararasıGülmeceKitaplarıYarışması'ndaBüyükÖdül'ü(HitarPetarÖdülü,1977)kazandı.DemirtaşCeyhunÇağımızınNasrettinHoca'sıAzizNesinadlıkitabındayazarlailgilianılarınıtopladı(1984).