mengun af völdum tríbútýltins (tbt) við strendur Íslands
DESCRIPTION
Mengun af völdum tríbútýltins (TBT) við strendur Íslands. Lovísa Ólöf Guðmundsdóttir Jörundur Svavarsson Líffræðistofnun Háskólans. TBT. Tríbutýltin aðallega notað í botnmálningu skipa flugvélarúður PVC rör (DBT) fiskeldiskvíar. Nucella lapillus. TBT. - PowerPoint PPT PresentationTRANSCRIPT
Mengun af völdum tríbútýltins (TBT) við strendur Íslands
Lovísa Ólöf Guðmundsdóttir
Jörundur Svavarsson
Líffræðistofnun Háskólans
TBT
• Tríbutýltin– aðallega notað í botnmálningu skipa– flugvélarúður– PVC rör (DBT)– fiskeldiskvíar
Nucella lapillus
TBT
• Hrun í ostrueldi í Frakklandi 1977-1979• Skeljaþykknun, röskun á tímgun
• Vansköpun hjá sniglum (imposex, intersex)
• Fjölmörg önnur áhrif
Littorina saxatilis
Imposex
Hagger et al. 2006
Kvendýr!
Vatnatilskipun ESB
• Markmið m.a.– Að auka vernd og bæta vatnakerfi, t.d. með því að
minnka eða stöðva losun “hættulegra” efna.
• Strandsjór• Vöktun
Tilmæli IMO
• IMO (International Maritime Organisation)– 2003 – global stop on the use of TBT on vessels
(no new applications after 1 January 2003)– 2008 – No use of TBT after 1 January 2008
Tilskipanir ESB varðandi TBT
• ESB– Regulation (EC) No 782/2003
• Article 5.2: As from 1 January 2008 all ships flying an EU flag and all ships flying another flag that enter an EU port shall not bear organotin compounds.. ...or bear a coating that forms a barrier to such compounds...
• Article 4: As from 1 July 2003, organotin compounds which act as biocides in antifouling systems shall not be applied or reapplied on ships.
TBT
• Vaktað við Ísland á fimm ára fresti með mati á vansköpun (imposex) í nákuðungi (Nucella lapillus)– 1992/1993, 1998, 2003, 2008
– Ástand í strandsjó, sniglar lifa í fjöru
– Fjármagnað af Umhverfisráðuneyti– Verkefnið unnið undir yfirumsjón Umhverfisstofnunar– Unnið af Líffræðistofnun Háskólans
Sýnatökusvæði
Aðferðir
• >50 sniglum safnað á hverjum stað• Dýrin krufin á rannsóknastofu• Dýrin kyngreind út frá sæðis-
móttökukirtli• Vansköpunarstig (Vas deferens
sequence) metið• Lengd getnaðarlims mæld undir
víðsjá
Aðferðir
• Stuðlar reiknaðir út fyrir hverja stöð– VDSI stuðull – vas deferens sequence index –
• sáðrásarstig
– RPSI – relative penis size index• hlutfallsleg stærð getnaðarlims
Ástand 2008
1 Hafnir 22.7.2008 50 4.14 1.33 0.35 0 66.60 0.03 0 0
2 Hvalsnes 22.7.2008 51 1.21 0.48 0.69 0 0.01 0.0 0.09 0
3 Garðsviti 22.7.2008 50 1.39 1.00 0.24 0 0.10 0.01 0 0
4 Ritunipa 22.7.2008 50 1.78 1.50 0.84 0 0.20 0 0.07 0
6 Vatnsleysa 22.7.2008 50 1.19 0.28 0.29 0 0 0 0 0
27 Eyrarbakki 23.7.2008 50 1.20 0.31 0.26 0 0.02 0 0.04 0
31 Traðir 18.7.2008 50 0.28 0.88 0.74 0 0 0 0 0
32 Arnarstapi 17.7.2008 50 4.04 3.57 0.44 0,8 12.80 9.06 0.02 0,01
33 Gamlavík 17.7.2008 50 0.91 2.46 0.59 0,12 0.02 0.02 0 <0,01
34 Grundarfjörður 17.7.2008 49 3.90 2.39 0.41 0,39 14.10 0.06 0 <0,01
35 Berserkseyri 17.7.2008 21 0 0.06 0.27 0 0 0 0 0
36 Stykkishólmur 17.7.2008 50 3.28 1.00 0.52 0 1.80 0 0.03 0
37 Brjánslækur 3.7.2008 50 2.33 4.22 0.57 0 1.10 6.50 0.01 0
39 Vatnseyri 2.7.2008 50 3.78 0.45 0.27 2,68 17.00 0 0 0,18
40 Svarthamrar 3.7.2008 50 0.33 0 0 0 0 0 0 0
41 Bíldudalur 7.7.2008 50 3.67 2.07 0.59 2,39 10.90 0.06 0.06 1,4
43 Þingeyri 15.7.2008 50 3.82 0.50 0.29 0,125 18.00 0 0 <0,01
44 Miðhlíð 14.7.2008 50 3.45 1.13 0.29 0 2.20 0 0 0
45 Súðavík 17.7.2208 49 3.71 1.56 0.33 2,46 9.80 0.01 0.00 0,56
Stöð nr. Staður Dagsetning Fjöldi dýra VDSI
RPSI
1992/1993 1998 2003 2008 1992/1993 1998 2003 2008
Nærri minni höfnum
Minni hafnir
Ástand 2008
1 Hafnir 22.7.2008 50 4.14 1.33 0.35 0 66.60 0.03 0 0
2 Hvalsnes 22.7.2008 51 1.21 0.48 0.69 0 0.01 0.0 0.09 0
3 Garðsviti 22.7.2008 50 1.39 1.00 0.24 0 0.10 0.01 0 0
4 Ritunipa 22.7.2008 50 1.78 1.50 0.84 0 0.20 0 0.07 0
6 Vatnsleysa 22.7.2008 50 1.19 0.28 0.29 0 0 0 0 0
27 Eyrarbakki 23.7.2008 50 1.20 0.31 0.26 0 0.02 0 0.04 0
31 Traðir 18.7.2008 50 0.28 0.88 0.74 0 0 0 0 0
32 Arnarstapi 17.7.2008 50 4.04 3.57 0.44 0,8 12.80 9.06 0.02 0,01
33 Gamlavík 17.7.2008 50 0.91 2.46 0.59 0,12 0.02 0.02 0 <0,01
34 Grundarfjörður 17.7.2008 49 3.90 2.39 0.41 0,39 14.10 0.06 0 <0,01
35 Berserkseyri 17.7.2008 21 0 0.06 0.27 0 0 0 0 0
36 Stykkishólmur 17.7.2008 50 3.28 1.00 0.52 0 1.80 0 0.03 0
37 Brjánslækur 3.7.2008 50 2.33 4.22 0.57 0 1.10 6.50 0.01 0
39 Vatnseyri 2.7.2008 50 3.78 0.45 0.27 2,68 17.00 0 0 0,18
40 Svarthamrar 3.7.2008 50 0.33 0 0 0 0 0 0 0
41 Bíldudalur 7.7.2008 50 3.67 2.07 0.59 2,39 10.90 0.06 0.06 1,4
43 Þingeyri 15.7.2008 50 3.82 0.50 0.29 0,125 18.00 0 0 <0,01
44 Miðhlíð 14.7.2008 50 3.45 1.13 0.29 0 2.20 0 0 0
45 Súðavík 17.7.2208 49 3.71 1.56 0.33 2,46 9.80 0.01 0.00 0,56
Stöð nr. Staður Dagsetning Fjöldi dýra VDSI
RPSI
1992/1993 1998 2003 2008 1992/1993 1998 2003 2008
Nærri minni höfnum
Minni hafnir
Ástand 2008
Stöð nr. Staður Dagsetning Fjöldi dýra VDSI
RPSI
1992/1993 1998 2003 2008 1992/1993 1998 2003 2008
Nærri stærri höfnum (Reykjavíkur og Hafnafjarðarhöfn)
9 Hlíðsnes 9.7.2008 50 4.64 3.80 4 3,92 49.50 11.26 17.51 5,37
11 Sæbraut 8.7.2008 49 4.03 2.41 2.38 0,88 4.90 0.72 0.22 <0,01
12 Seltjörn 8.7.2008 50 3.39 2.00 2.65 0,16 4.60 0.73 0.1 0,01
13 Látraströnd 26.6.2008 46 4.21 3.24 2.88 1,79 29.70 6.29 0.69 0,13
14-a Örfirisey 29.7.2008 50 4.30 4.00 4 3,16 44.60 13.19 19.8 1,27
14-b Örfirisey 28.7.2008 50 - - - 3,71 - - - 5,12
15 Ingólfsgarður 14.7.2008 (2) 5.30 Absent 5.5 - 89.30 Absent 48.7 -
16 Laugarnes 24.6.2008 50 4.80 3.41 3.46 2,42 62.00 1.55 2.13 0,72
17 Grafarvogur 16.6.2008 51 4.50 4.18 3.79 2,58 57.10 25.19 13.42 3,71
18 Gufunes 19.7.2008 43 4.13 4.26 3.59 2,06 46.70 25.56 3.04 0,41
20 Hofsvík 30.6.2008 50 3.69 1.58 1.63 0,19 10.70 0.01 0.04 <0,01
21 Hjarðarnes 30.6.2008 50 1.89 1.11 0.88 0,36 0.60 0 0.01 0
Stærri hafnir
Ástand 2008
Stöð nr. Staður Dagsetning Fjöldi dýra VDSI
RPSI
1992/1993 1998 2003 2008 1992/1993 1998 2003 2008
Nærri stærri höfnum (Reykjavíkur og Hafnafjarðarhöfn)
9 Hlíðsnes 9.7.2008 50 4.64 3.80 4 3,92 49.50 11.26 17.51 5,37
11 Sæbraut 8.7.2008 49 4.03 2.41 2.38 0,88 4.90 0.72 0.22 <0,01
12 Seltjörn 8.7.2008 50 3.39 2.00 2.65 0,16 4.60 0.73 0.1 0,01
13 Látraströnd 26.6.2008 46 4.21 3.24 2.88 1,79 29.70 6.29 0.69 0,13
14-a Örfirisey 29.7.2008 50 4.30 4.00 4 3,16 44.60 13.19 19.8 1,27
14-b Örfirisey 28.7.2008 50 - - - 3,71 - - - 5,12
15 Ingólfsgarður 14.7.2008 (2) 5.30 Absent 5.5 - 89.30 Absent 48.7 -
16 Laugarnes 24.6.2008 50 4.80 3.41 3.46 2,42 62.00 1.55 2.13 0,72
17 Grafarvogur 16.6.2008 51 4.50 4.18 3.79 2,58 57.10 25.19 13.42 3,71
18 Gufunes 19.7.2008 43 4.13 4.26 3.59 2,06 46.70 25.56 3.04 0,41
20 Hofsvík 30.6.2008 50 3.69 1.58 1.63 0,19 10.70 0.01 0.04 <0,01
21 Hjarðarnes 30.6.2008 50 1.89 1.11 0.88 0,36 0.60 0 0.01 0
Stærri hafnir
Ástand 2008
• VDSI
0 5 10 15 20 25 30 35 40
0
1
2
3
4
5
6
km frá höfn
VD
SI
Nærri minni höfnum, 2003
0 5 10 15 20 25 30 35 40
0
1
2
3
4
5
6
km frá höfn
VD
SI
0 5 10 15 20 25 30 35 40
0
1
2
3
4
5
6
km frá höfn
VD
SI
Nærri stærri höfnum, 2008
0 5 10 15 20 25 30 35 40
0
1
2
3
4
5
6
km frá höfn
VD
SI
Nærri stærri höfnum, 2008Nærri stærri höfnum, 2003
Ástand 2008
• RPSI
0 5 10 15 20 25 30 35 40
0
5
10
15
20
25
30
35
40
45
50
km frá höfn
RP
SI
0 5 10 15 20 25 30 35 40
0
5
10
15
20
25
30
35
40
45
50
km frá höfn
RP
SI
0 5 10 15 20 25 30 35 40
0
5
10
15
20
25
30
35
40
45
50
km frá höfn
RP
SI
Nærri minni höfnum, 2003
0 5 10 15 20 25 30 35 40
0
5
10
15
20
25
30
35
40
45
50
km frá höfn
RP
SI
Nærri stærri höfnum, 2003 Nærri stærri höfnum, 2008
Nærri minni höfnum, 2008
Ályktanir
• Ástand hefur lagast í nágrenni við minni hafnir• Ástand hefur lagast í nágrenni við stærri hafnir• Ástand þó enn alvarlegt í nágrenni við stærri
hafnir (Reykjavíkurhöfn,
Hafnarfjarðarhöfn)
Ályktanir
• TBT í seti/umhverfi enn að hafa áhirf• Tímaþáttur (enn lifandi einstaklingar með
“gamla” mengun)
Þakkir
• Umhverfisstofnun• Umhverfisráðuneyti• Theresu Noack fyrir aðstoð við sýnatöku