^u£e Dr. Zekiye Demir DIB Din Hizmetleri Uzmani

Merhameti de Sen'den ogrendik ey giizel Neb?

Merhamet kalp inceligidir. ince kalp aglatir. Peygamberimiz, Hudeybiye umresine giderken annesinin kabrinin bulundugu Ebva koyijne ugrami§ti. Orada, annesinin kabrini ziyaret etmi§ ve kabri eliyle duzeltip aglami§ti. Nigin agladigmi soranlara da §6yle cevap verml§tl: "Meriiamet beni duygulandirdi da onun igin agladim".

Allah'in en bilinen isimlerinden biri Rahman'dir. Rahman, dijn-yada butun varliklara sonsuz merhamet eden, §efkat goste-ren ve ihsan edendir. Rahman olan Allah, "(Ey Muhammed!) Seni alemlere ancak rahmet ola-rak gonderdik." (Enbiya, i07), "An-dolsun, size kendi iginizden oyle bir peygamber gelmi§tir ki, sizin sikintiya du§meniz ona gok agir gelir. O, size gok du§kun, mu-minlere kar§i da gok §efkatli ve merhametlidir." (levbe, 128) buyur-maktadir.

Rahmet ve merhamet ayni kbk-ten gelirler. Merhamet kelimesi TiJrkge sozluklerde; "Bir kimse-nin veya bir ba§ka canlinm kar§i-la§tigi kotij durumdan dolayi du-yulan uzilntu, acima" olarak ta-nimlanir. Bu kelime, Arapga'dan TiJrkge'ye aniami daralarak geg-mi§tir. AnIami sadece uzulmek ve acimak degil daha geni§ kap-samlidir. §6yle ki, merhamet ke­limesi fill olarak; acimak, esirge-mek, korumak, affetmek, bagi§-lamak, nimet vermek; isim ola­rak da; hayir, iyilik, ihsan, nimet ve kalp inceligi aniamlarina gel-mektedir.

Alemlere rahmet olarak gonderi-len, muminlere hatta canli can-siz varliklara merhamet eden Peygamberimizin, ailesine mer­hameti nasil yansiyordu?

Uzun sure yanlarinda kalan Enes b. Malik, "Aile fertlerine kar§i Hz. Muhammed'den daha §efkatli-Sini g o r m e d i m . " (Muslim, Fedaii, 63)

demi§tir. Peygamberimizin ailesl denince akia hanimlari, gocukla-n ve torunlan gelmektedir. Mer-hametin birgok tezahijru, gos-tergesi vardir. Bu tezahijrlerin, RasuliJllah'm hanesine yansima-lan ile ilgili sayisiz ornekleri bu-lunmaktadir. A§agida bunlardan birkag ornek sunulmu5tur:

Merhamet, bencil olmamak, ha-yati payla§maktir. Peygamber Efendimize, "Ey Allah'in elgi-si! Kadinlar hakkinda ne tavsi-ye edersiniz?" diyen ki§iye, Pey­gamberimiz, "Onlara yediginiz-den yedirin, giydiginizden giy-dirin, onlara vurmayin ve onlan kotiJlemeyin" buyurmu§tur." (EbO Davud, Nikah, 42)

Soylediklerinin uygulamasi ha-yatinda gorulen Efendimiz, kom-§usuna yemege davet edilmi§ ve davete e§i Hz. Ai5e ile birlikte

Nisan 2011 -144

Diyanet

katilmak istemi§ti. Ev sahibi her ne sebeple ise Peygamberimizin davete yalniz katilmasinda israr etmi§ti. O da daveti, e§i de ka-bul edilinceye kadar reddetmi§ti. Sonunda ev sahibi Peygambe-rimizi e§i ile birlikte davet etti. Efendimiz de bu davete e§i ile birlikte icabet etti. (Miislim, E§ri-

be,19)

Merhamet kalp inceligidir. ince kalp aglatir. Peygamberimiz, Hudeybiye umresine giderken annesinin kabrinin bulundugu Ebva koyiJne ugrami§ti. Orada, annesinin kabrini ziyaret etmi§ ve kabri eliyle duzeltip aglami§ti. Nigin agladigini soranlara da §oyle cevap vermi§ti: "Merha­met beni duygulandirdi da onun igin agladim". (AyjeA. Bint§ati, Rasuliillah'in Annesi ve Hanimlari, (Qeviren:

Ismail Kaya), Konya, 1987, I, 158))

Efendimiz oglu Ibrahim oldu-gunde aglami§ti. Bu duruma hayret edenlere §oyle diyordu: "Bu bir merhamet gostergesi-dir. Gbzumuz ya§arir, gonliJmuz mahzun olur. Ama asia Rabbimi-zi razi etmeyecek soz soyleme-yiz. Ey Ibrahim, senin ayriligin bizleri gergekten mahzun etti." (Buharl, Cenaiz, 44)

Merhamet, ba§kasina zahmet vermemek, yardim etmektir. Hz. Ai§e'ye Peygamberimizin evde ne yaptigi sorulunca §u cevabi verml§tir: "Ev halkina i§lerinde yardim ederdi. Elbisesinin soku-gunij diker veya yamar, ayakka­bisini tamir ederdi. Ezani i§itince de namaza gikardi."(Buhari, Nafa-l<at, 8)

Merhamet, sevdigin igin dua etmektir. Allah'm Elgisi torunlari Hasan ve Hijseyin'e; "Allah'im, ben o ikisini seviyorum. Sen de sev, onlan seveni de sev" diye-rek dua etmi§tir. (Buhari, ubas, eo)

Ahzab suresinin 33. ayeti in-

I

Merhamet, ba|kasina zahmet vermemek, yardim etmektir. Hz. Ai§e'ye Peygamberimizin evde ne yaptigi sorulunca §u cevabi vermi§tir: "Ev halkina i§lerinde yardim ederdi. Elbisesinin sokugiJnu diker veya yamar, ayakkabisini tamir ederdi. Ezani i§itince de namaza gikardi."

mi§ti. Ayette Allah (c.c), Pey-gamber ailesine buyurdu ki; "Ey ehlibeyt! Allah sizden sadece gunahi gidermek ve sizi tertemiz yapmak istiyor". Bu ayet inince Peygamberimiz, damadi Hz. Ali, kizi Fatima ve torunlari Hasan ve HiJseyin'i elbisesiyle buriiyup, "Allah'im, bunlar benim ehlibey-timdir. Bunlardan gijnah kirini gider ve bunlari tertemiz yap" diye dua etti. (Ahmed, v, 292)

Merhamet, iyi davranmak, sabretmektir. Efendimiz bazen namaz kilarken torunlari uzerine gikardi. 0, torunlannin uzerin-den inmesini bekler, bunun igin namazi biraz uzatirdi. (Nesai, ifti-tah, 83)

Merhamet sevmektir. Sevgini soylemek, gostermektir. Pey-gamberimizi, torunlanni se-verken goren ve kendisinin on gocugu oldugunu ama, hig biri-sini alip opmedigini sbyleyen bir

adama, "Merhamet etmeyene merhamet edilmez. Allah kalbin-den merhameti sbkijp almi§sa ben ne yapabilirim!" buyurdu. (Buhari, Edeb, 22)

Siyasi ve idari dehaya sahip, islam'a hizmet etmi§ sahabiden biri olan Amr b. El- As, Efen-dimize §u soruyu ybneltti; "Ey Allah'm Elgisi! insanlardan en gok kimi seversin?" "Ai§e'yi" diye cevap verdi Allah'm Rasulii. "Peki, erkeklerden kimi?" diye sorunca da, "Ai§e'nin babasmi" buyurdu. (Suhari, Fedailu ashabi'n-nebi,

5)

Merhamet §iddetten uzak ol-mak, incitmemektir Peygambe­rimiz, hanimlarmi ve gocuklarmi incitmez, her zaman goniJilerini ho§ tutar, asIa kaba davran-mazdi. 0, hayati boyunca ne bir kadina, ne bir hizmetgiye ve ne de bir gocuga el kaldirmi§tir. (Muslim, Fedaii, 79) Ba§kalarina da

Nisan 2011 -144

Diyanet

kadinlara nazik ve giizel davran-mayi tavsiye etmi§tir. Hz. Ai|e §oyle diyor; "Peygam-berimizi ne bir hizmetgiye ve ne de bir kadina vururken asia gormedim. 0, mObarek eliyle hig kimseye asIa vurmami§tir." (Nesai, ijaretin-Nisa, s.164)

Merhamet, ho§ gormektir, kusur aramamaktir. Peygamberimiz bir hadisinde, "iman eden erkek, iman etmi§ bir kadina (ondan ho§lanmadigi bir huydan do-layi) kizmasin. (^unkij onun bir huyundan ho§lanmiyorsa, diger huyundan ho§lanabilir" buyur-maktadir. (Muslim, Rlda,18)

Kendisi de e§lerinin kusurlarini ho§ gorurdii. E§lerinin yaptigi yemekte kusur aramaz, bundan dolayi e§lerine kizmaz, ho§una giderse yer, gitmezse yemezdi. (Buhari, Et'ime, 21)

Merhamet nezakettir. Hz. Pey-gamber, hanimlanndan bazisiyla bir sefere gikmi§ti. Hanimlari deve uzerindeyken surucij deve-leri hizli sijrmeye ba§layinca o, hanimlarin nazik yapisina dikkat gekmek igin, "Ey suriicu, kristal-ler igin develeri yava§ sur" diye-rek surijcuyu uyarmi§tir. (Buhari, Edeb, 90; Muslim, Fedall, 70)

Hz. Peygamber, o derece nazik bir insandi ki, deveye binen e§i-ne dizini basamak yaparak yar-dimCI Olurdu. (Buhan, Megazi, 38)

Merhamet, hakka riayettir, adalettir. Efendimiz Veda Hutbe-sinde, "Ey insanlar! Kadmlann haklarina riayet etmenizi ve bu hususta Allah'a kar§i gelmekten sakmmanizi tavsiye ederim. Siz kadinlari Allah'in emaneti olarak aldiniz." (Muslim, Hac, 147) buyur-mu§tur. Hakka en gok riayet eden Peygamberimiz, e§ine ayir-masi gereken vakti ibadet igin kullanmak istediginde; "Ey Ai§e,

bu gece bana, Rabbime ibadet igin izin verir misin?" diyerek mijsaade istemi§tir. (ibn Hibban, Sahlh, 11,386)

Efendimiz, e§lerinde sira ile ka-liyordu. Ancak olijm hastaligina yakalandigmda odadan odaya gegmesi kendisine zor geldi. Bunun uzerine Hz. Ai§e'nin odasinda kalmak igin diger ha­nimlanndan izin istedi. (Buhari, Me§azi, 83)

Merhamet, teselli etmektir. Hz. Peygamberin e§i Safiye, Hayber Yahudi liderinin kiziydi. Peygam­ber hanimlari ona kizdiklannda, "Sen Yahudi kizisin" diyorlar ve Safiye Validemiz gok uziJluyordu. Peygamberimiz ona, "Benim ko-cam Muhammed, babam Harun, amcam ise Musa'dir" de, (Ai§e A.

Bint 5ati, Rasulullahm AnnesI ve Hanimlari,

11,181) buyurarak teselli etmi§ti.

"MiJminlerin iman bakimindan en mijkemmel olani, ahlak bakimindan en guzel clan ve ailesine §efkatli ve yumu§ak davranandir". (Tirmizi, iman, 6); "En hayirliniz, ailesine kar§i en hayirli olanmizdir. Bana gelince ben, aileme kar i sizden en ha­yirli OlaniniZim." (ibn Mace, NIkah, 50) diyen ve ailesine kar§i merha-metinden birkag ornek sunulan Kutlu Elgi igin Yijce Allah (c.c.) §oyle buyurmaktadir: "Andolsun, Allah'in Rasulij'nde sizin igin; Allah'a ve ahiret gijnune kavu§-mayi uman, Allah'i gok zikreden kimseler igin giJzel bir ornek var-dir." (Ahzab, 21) Ne mutlu Allah'in Rasulu'nu ornek alanlara...

Nisan 2011 - 144