1 ROZPORZDZENIE MINISTRA INFRASTRUKTURY1) z dnia 6 listopada 2008 r.wsprawiemetodologiiobliczaniacharakterystykienergetycznejbudynkuilokalu mieszkalnego lub czci budynku stanowicej samodzieln cao techniczno-uytkow oraz sposobu sporzdzania i wzorw wiadectw ich charakterystykienergetycznej 2) Na podstawie art.55a ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz. U. z 2006 r. Nr 156, poz. 1118, z pn. zm.3) ) zarzdza si, co nastpuje: Rozdzia 1 Przepisy oglne 1.Rozporzdzenie okrela:1)sposbsporzdzaniawiadectwacharakterystykienergetycznejbudynku,lokalu mieszkalnegolubczcibudynkustanowicejsamodzielncaotechniczno-uytkow; 2)wzorywiadectwcharakterystykienergetycznejbudynku,lokalumieszkalnegolub czci budynku stanowicej samodzieln cao techniczno-uytkow; 3)metodologi obliczania charakterystykienergetycznej budynku,lokalu mieszkalnego lub czci budynku stanowicej samodzieln cao techniczno-uytkow. 2.Ilekro w rozporzdzeniu jest mowa o:1) ustawie - naley przez to rozumie ustaw z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane; 2) przepisachtechniczno-budowlanychnaleyprzeztorozumieprzepisytechniczno-budowlaneokrelonewrozporzdzeniuMinistraInfrastrukturyzdnia12kwietnia 2002 r. w sprawiewarunkw technicznych, jakim powinnyodpowiadabudynki i ich usytuowanie (Dz. U. Nr 75, poz. 690, z pn. zm. 4) ); 3) czci budynku stanowicej samodzieln cao techniczno-uytkow naley przez to rozumieczbudynkuojednejfunkcjiuytkowej,dlaktrejzastosowane rozwizaniakonstrukcyjno-instalacyjnepozwalajnaniezalenejejfunkcjonowanie 1)MinisterInfrastrukturykierujedziaemadministracjirzdowejbudownictwo,gospodarkaprzestrzennai mieszkaniowa, na podstawie 1 ust. 2 pkt 1 rozporzdzenia Prezesa Rady Ministrw z dnia 16 listopada 2007 r. w sprawie szczegowego zakresu dziaania Ministra Infrastruktury (Dz. U. Nr 216, poz. 1594). 2) Niniejsze rozporzdzenie dokonuje w zakresie swojej regulacjiwdroenia dyrektywy 2002/91/WE Parlamentu EuropejskiegoiRadyzdnia16grudnia2002 r.wsprawiecharakterystykienergetycznejbudynkw(Dz.Urz. UE L 1 z 04.01.2003 str. 65; Dz. Urz. UE Polskie wydanie specjalne Rozdzia 12, tom 2, str. 168). 3) Zmiany wymienionej ustawy zostay ogoszone w Dz. U. z 2006 r. Nr 170, poz. 1217,z2007 r. Nr 88, poz. 587, Nr 99, poz. 665, Nr 127, poz. 880, Nr 191, poz. 1373 i Nr 247, poz. 1844 oraz z 2008 r. Nr 145 poz. 914. 4)ZmianywymienionegorozporzdzeniazostayogoszonewDz.U.z2003r.Nr33,poz.270,z2004r.Nr 109, poz. 1156 oraz z 2008 r. Nr, poz.2 zgodniezprzeznaczeniemorazustalonymsposobemuytkowania,przyzachowaniu przepisw techniczno-budowlanych; 4) pomieszczeniuoregulowanejtemperaturzepowietrzanaleyprzeztorozumie pomieszczenie,ktrezewzgldunaswojfunkcjpowinnobyogrzewanelub chodzone; 5) zapotrzebowaniuna nieodnawialn energi pierwotn w budynku, lokalu mieszkalnym lubczcibudynkustanowicejsamodzielncaotechniczno-uytkownaley przeztorozumieiloenergiiprzeliczonejnaenergipierwotniwyraonwkWh, dostarczan przez systemy techniczne dla celw uytkowania energii okrelonych w pkt 6; 6) celachuytkowania energii w budynku naley przez to rozumie: a)ogrzewanie i wentylacj, b)chodzenie, c)przygotowanie ciepej wody uytkowej, d)owietlenie wbudowane; 7) wskaniku EK naley przez to rozumie roczne zapotrzebowanie energii kocowej na jednostkpowierzchnipomieszczeoregulowanejtemperaturzepowietrzawbudynku albo lokalu mieszkalnym, wyraone w kWh/(m2rok); 8) wskanikuEP-naleyprzeztorozumierocznezapotrzebowanienanieodnawialn energipierwotnnajednostkpowierzchnipomieszczeoregulowanejtemperaturze powietrzawbudynku,lokalumieszkalnymlubczcibudynkustanowicej samodzieln cao techniczno-uytkow, wyraone w kWh/(m2rok); 9) budynkuprzemysowymnaleyprzeztorozumiebudynek,oktrymmowaw Polskiej Klasyfikacji Obiektw Budowlanych w klasie 1251- Budynek przemysowy 10)budynkumagazynowymnaleyprzeztorozumiebudynek,oktrymmowaw Polskiej Klasyfikacji Obiektw Budowlanych w klasie 1252 Budynki magazynowe; 11)lokalumieszkalnym-naleyprzeztorozumiemieszkanie,oktrymmowaw rozporzdzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunkw technicznych, jakim powinny odpowiada budynki i ich usytuowanie; 12)budynkumieszkalnym,budynkuuytecznocipublicznejorazbudynkuzamieszkania zbiorowegonaleyprzeztorozumiebudynki,oktrychmowawrozporzdzeniu MinistraInfrastrukturyzdnia12kwietnia2002r.wsprawiewarunkwtechnicznych, jakim powinny odpowiada budynki i ich usytuowanie; 13)instalacjichodzenianaleyprzeztorozumieinstalacjeiurzdzeniaobsugujce wicejnijednopomieszczenie,dzikiktrymnastpujekontrolowaneobnienie temperatury lub wilgotnoci powietrza. Rozdzia 2 Sposb sporzdzania wiadectw charakterystykienergetyczneji ich wzory. 3.1.wiadectwocharakterystykienergetycznejsporzdzasiformiepisemneji elektronicznej.2.wiadectwocharakterystykienergetycznejopracowujesiwjzykupolskim,stosujc oznaczeniagraficzneiliteroweokrelonewPolskichNormachdotyczcychbudownictwa orazinstalacjiogrzewczych,wentylacyjnych,chodzenia,ciepejwodyuytkoweji owietlenia w budynkach. 3 3.wiadectwocharakterystykienergetycznejwformiepisemnejoprawiasiwokadk formatu A-4, w sposb uniemoliwiajcy jego zdekompletowanie. 4. wiadectwo charakterystyki energetycznej w formie elektronicznej powinno by tosame z wersj pisemn i zapisane w wersji tylko do odczytu, uniemoliwiajcej edycj. 4. Wzory wiadectw charakterystyki energetycznej: 1)budynku okrelaj zacznikinr 1 i 2 do rozporzdzenia, 2)lokalu mieszkalnego okrela zacznik nr 3 do rozporzdzenia, 3)czci budynku stanowicej samodzieln cao techniczno-uytkow okrela zacznik nr 4 do rozporzdzenia. Rozdzia 3 Metodologia obliczania charakterystyki energetycznej 5. 1. Metodologi obliczaniacharakterystyki energetycznej budynku, lokalu mieszkalnego lub czci budynku stanowicej samodzieln cao techniczno-uytkow, nie wyposaonych w instalacj chodzenia, okrela zacznik nr 5 do rozporzdzenia. 2.Obliczeniazapotrzebowaniaciepauytkowegodoogrzewaniaiwentylacjiwykonujesi dla normatywnych warunkw uytkowania oraz w oparciu o dane klimatyczne z bazy danych klimatycznych, okrelonych dla najbliszej stacji meteorologicznej. 6. 1. Metodologi obliczaniacharakterystyki energetycznej budynku, lokalu mieszkalnego lubczcibudynkustanowicejsamodzielncaotechniczno-uytkowwyposaonychw instalacj chodzenia, okrela zacznik nr 6 do rozporzdzenia. 2.Przyobliczaniucharakterystykienergetycznejczcibudynkuwokrelaniu zapotrzebowaniaciepa(chodu)uytkowegodoogrzewania,wentylacjiichodzenianaley uwzgldniwymianciepa(chodu)nietylkozerodowiskiemzewntrznym,aletakez przylegajc czci budynku. 3.Obliczeniazapotrzebowaniaciepaichoduuytkowegowykonujesiwoparciuodane klimatyczne, przyjte z bazy danych klimatycznych najbliszej stacji meteorologicznej. 7.1.Dlapotrzebsporzdzeniacharakterystykienergetycznejbudynkwprzemysowychi magazynowychnieuwzgldniasiilocinieodnawialnejenergiipierwotnejdostarczanejdo tych budynkw dla celw technologiczno-produkcyjnych. 2. Przepis ust. 1 stosuje si odpowiednio do wiadectwa charakterystyki energetycznej czci budynku stanowicej samodzieln cao techniczno-uytkow. 8.Wytycznedookrelaniacharakterystykienergetycznejbudynku,lokalumieszkalnego oraz czci budynku stanowicej samodzieln cao techniczno-uytkow zawiera zacznik nr 7 do rozporzdzenia. 9.Ministerwaciwydosprawbudownictwa,gospodarkiprzestrzennejimieszkaniowej ogasza na stronie Biuletynu Informacji Publicznej obowizujce bazy danych klimatycznych, o ktrych mowa w 5 ust. 2 oraz w 6 ust. 3. 4 Rozdzia 4 Przepis kocowy 10. Rozporzdzenie wchodzi w ycie z dniem1 stycznia 2009 r. MINISTER INFRASTRUKTURY 5 Zaczniki do rozporzdzenia Ministra Infrastruktury z dnia..............(poz. ) Zacznik nr 1Wzr wiadectwa charakterystyki energetycznej dla budynku mieszkalnego. Stronatytuowa. WIADECTWOCHARAKTERYSTYKI ENERGETYCZNEJ dla budynku mieszkalnego nr .. Wane do: Budynek oceniany: Rodzaj budynku Adres budynku Cao/Cz budynku Rok zakoczenia budowy/rok oddania do uytkowania Rok budowy instalacji Liczba lokali mieszkalnych Powierzchnia uytkowa (Af, m2) fotografia budynku Cel wykonania wiadectwa budynek nowy budynek istniejcy najem/sprzeda rozbudowa Obliczeniowe zapotrzebowanie na nieodnawialn energi pierwotn1) EP - budynek oceniany123,2kWh/(m2rok)

Wg wymaga WT20082) Wg wymaga WT20082) budynek nowy budynek przebudowany Stwierdzenie dotrzymania wymaga wg WT20082) Zapotrzebowanie na energi pierwotn (EP) Zapotrzebowanie na energi kocow (EK) Budynek oceniany123,2 kWh/(m2rok) Budynek oceniany 111kWh/(m2rok) Budynek wg WT2008130,0kWh/(m2rok)1)Charakterystykaenergetycznabudynkuokrelanajestnapodstawieporwnaniajednostkowejilocinieodnawialnejenergii pierwotnej EP niezbdnej do zaspokojenia potrzeb energetycznych budynku w zakresie ogrzewania, chodzenia, wentylacji i ciepej wody uytkowej (efektywno cakowita) z odpowiedni wartoci referencyjn. 2)RozporzdzenieMinistraInfrastrukturyzdnia12kwietnia2002r.wsprawiewarunkwtechnicznych,jakimpowinny odpowiada budynki i ich usytuowanie (Dz. U. Nr 75, poz. 690, z pn. zm.), spenienie warunkw jest wymagane tylko dla budynku nowego lub przebudowanego. Uwaga: charakterystyka energetyczna okrelana jest dla warunkw klimatycznych odniesienia stacja .. oraz dla normalnych warunkw eksploatacji budynku podanych na str 2. Sporzdzajcy wiadectwo: Imi i nazwisko: Nr uprawnie budowlanych albo nr wpisu do rejestru: Data wystawienia: Data Piecztka i podpis 6 Wzr wiadectwa charakterystyki energetycznej budynku. Stronadruga. wiadectwo charakterystyki energetycznej budynku mieszkalnego nr 2 Charakterystyka techniczno-uytkowa budynku Przeznaczenie budynku Liczba kondygnacji Powierzchnia uytkowa budynku Powierzchnia uytkowa o regulowanej temperaturze (Af) Normalne temperatury eksploatacyjne: zima, lato Podzia powierzchni uytkowej: mieszkalna i niemieszkalna Kubatura budynku Wskanik zwartoci budynku A/Ve

Rodzaj konstrukcji budynku Liczba uytkownikw/mieszkacw Osona budynku: opis, parametry termiczne Instalacja ogrzewania: tak/nie, opis, parametry Instalacja wentylacji: tak/nie, opis, parametry Instalacja chodzenia: tak/nie, opis, parametry Instalacja przygotowania ciepej wody uytkowej: tak/nie, opis, parametry Obliczeniowe zapotrzebowanie na energi Roczne jednostkowe zapotrzebowanie na energi kocow [kWh/(m2rok)] Nonik energiiOgrzewanie i wentylacja Ciepa wodaUrzdzenia pomocnicze1) Suma 1)cznie z chodzeniem pomieszcze Podzia zapotrzebowania na energi Roczne jednostkowe zapotrzebowanie na energi uytkow [kWh/(m2rok)] Ogrzewanie i wentylacja Ciepa wodaUrzdzenia pomocnicze1) Suma Warto [kWh/m2rok)] Udzia [%] Roczne jednostkowe zapotrzebowanie na energi kocow [kWh/(m2rok) Ogrzewanie i wentylacja Ciepa wodaUrzdzenia pomocnicze1) Suma Warto [kWh/m2rok)] Udzia [%] Roczne jednostkowe zapotrzebowanie na energi pierwotn [kWh/(m2rok) Ogrzewanie i wentylacja Ciepa wodaUrzdzenia pomocnicze1) Energia pomocnicza1) Warto [kWh/m2rok) Udzia [%] Sumaryczne roczne jednostkowe zapotrzebowanie na nieodnawialn energi: pierwotn 123,2 kWh/(m2rok)

1) cznie z chodzeniem pomieszcze 7 Wzr wiadectwa charakterystyki energetycznej budynku. Stronatrzecia. wiadectwo charakterystyki energetycznej budynku mieszkalnego nr 3 Uwagi w zakresie moliwoci zmniejszenia zapotrzebowania na energi kocow 1) Moliwe zmiany w zakresie osony zewntrznej budynku: 2) Moliwe zmiany w zakresie techniki instalacyjnej i rda energii: 3) Moliwe zmiany ograniczajce zapotrzebowanie na energi kocow w czasie eksploatacji budynku: 4) Moliwe zmiany ograniczajce zapotrzebowanie na energi kocow zwizane z korzystaniem z ciepej wody uytkowej: 5) Inne uwagi osoby sporzdzajcej wiadectwo charakterystyki energetycznej:

8 Wzr wiadectwa charakterystyki energetycznej budynku. Stronaczwarta. wiadectwo charakterystyki energetycznej budynku mieszkalnego nr . 4 Objanienia Zapotrzebowanie na energi Zapotrzebowanie na energi w wiadectwie charakterystyki energetycznej jest wyraane poprzez roczne zapotrzebowanie na nieodnawialn energi pierwotn i poprzez zapotrzebowanie na energi kocow. Wartoci te s wyznaczone obliczeniowo na podstawiejednolitejmetodologii.Danedoobliczeokrelasinapodstawiedokumentacjibudowlanejlubobmiarubudynku istniejcegoiprzyjmujesistandardowewarunkibrzegowe(np.standardowewarunkiklimatyczne,zdefiniowanysposb eksploatacji,standardowtemperaturwewntrzniwewntrznezyskiciepaitp.).Zuwaginastandardowewarunki brzegowe, uzyskane wartoci zuycia energii nie pozwalaj wnioskowa o rzeczywistym zuyciu energii budynku. Zapotrzebowanie na nieodnawialn energi pierwotn Zapotrzebowanienanieodnawialnenergipierwotnokrelaefektywnocakowitbudynku.Uwzgldniaonaobokenergii kocowej, dodatkowe nakady nieodnawialnej energii pierwotnej na dostarczenie do granicy budynku kadego wykorzystanego nonika energii (np. oleju opaowego, gazu, energii elektrycznej, energii odnawialnych itp.). Uzyskane mae wartoci wskazuj nanieznacznezapotrzebowanieitymsamymwysokefektywnoiuytkowanieenergiichronicezasobyirodowisko. Jednoczenie ze zuyciem energii mona podawa odpowiadajc emisj CO2 budynku. Zapotrzebowanie na energi kocow Zapotrzebowanienaenergikocowokrelaroczniloenergiidlaogrzewania(ewentualniechodzenia),wentylacjii przygotowaniaciepejwodyuytkowej.Jestonaobliczanadlastandardowychwarunkwklimatycznychistandardowych warunkwuytkowaniaijestmiarefektywnocienergetycznejbudynkuijegotechnikiinstalacyjnej.Zapotrzebowaniena energikocowjjesttoiloenergiibilansowananagranicybudynku,ktrapowinnabydostarczonedobudynkuprzy standardowychwarunkachzuwzgldnieniemwszystkichstrat,abyzapewniutrzymanieobliczeniowejtemperatury wewntrznej, niezbdnej wentylacji i dostarczenie ciepej wody uytkowej. Mae wartoci sygnalizuj niskie zapotrzebowanie i tym samym wysok efektywno. Budynek mieszkalny z lokalami usugowymi wiadectwo charakterystyki energetycznej budynku mieszkalnego, w ktrym znajduj si lokale o funkcji niemieszkalnej moe by sporzdzone dla caego budynku lub oddzielnie dla czci mieszkalnej i dla kadej pozostaej czci budynku stanowicej samodzielncaotechniczno-uytkowoodmiennejfunkcjiuytkowej.Fakttennaleyzaznaczynastronietytuowejw rubryce (cao/cz budynku). Informacje dodatkowe 1)Niniejszewiadectwocharakterystykienergetycznejbudynkuzostaowydanenapodstawiedokonanejoceny charakterystyki energetycznej budynku zgodnie z przepisami ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz. U. z 2006r.Nr156,poz.1118,zpn.zm.)orazrozporzdzeniaMinistraInfrastrukturyzdnia........wsprawiemetodologii obliczaniacharakterystykienergetycznejbudynkuilokalumieszkalnegolubczcibudynkustanowicejsamodzieln cao techniczno-uytkow orazsposobu sporzdzania i wzorw wiadectw ich charakterystykienergetycznej. (Dz. U. Nr ....poz......) 2)wiadectwocharakterystykienergetycznejtraciwanopoupywieterminupodanegonastr.1orazwprzypadku,o ktrym mowa w art. 63 ust. 3 pkt 2 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane 3)ObliczonawwiadectwiecharakterystykienergetycznejwartoEPwyraonaw[kWh/m2rok]jestwartoci obliczeniowokrelajcszacunkowezuycienieodnawialnejenergiipierwotnejdlaprzyjtegosposobuuytkowaniai standardowychwarunkwklimatycznychijakotakanie moebypodstawdonaliczaniaopatzarzeczywistezuycie energii w budynku. 4)Ustalona w niniejszym wiadectwie skala do oceny waciwoci energetycznych budynku wyraa porwnanie jego oceny energetycznejzocen energetyczn budynku speniajcego wymagania warunkw technicznych5)Wyszefektywnoenergetycznbudynkumonauzyskaprzezpoprawieniejegocechtechnicznychwykonujc modernizacj w zakresie obudowy budynku, techniki instalacyjnej, sposobu zasilania w energilub zmieniajc parametry eksploatacyjne. ________ Uwaga: wartoci liczbowe podane we wzorze wiadectwa s wartociami przykadowymi 9 Zacznik nr 2Wzr wiadectwa charakterystyki energetycznej budynku ......................................... Stronatytuowa. WIADECTWOCHARAKTERYSTYKI ENERGETYCZNEJ dla budynku ..........................nr.. Wane do: Budynek oceniany: Rodzaj budynku Adres budynku Cao/Cz budynku Rok zakoczenia budowy/rok oddania do uytkowania Rok budowy instalacji Liczba lokali uytkowych Powierzchnia uytkowa (Af, m2) fotografia budynku Cel wykonania wiadectwa budynek nowy budynek istniejcy ogoszenie4)

wynajem/sprzeda rozbudowa inny Obliczeniowe zapotrzebowanie na nieodnawialn energi pierwotn1) EP - budynek oceniany 246kWh/(m2rok)

Wg wymaga WT20082) Wg wymaga WT20082) budynek nowy budynek przebudowany Stwierdzenie dotrzymania wymaga wg WT20082) Zapotrzebowanie na energi pierwotn (EP)Zapotrzebowanie na energi kocow (EK)3) Budynek oceniany246 kWh/(m2rok) Budynek oceniany 111kWh/(m2rok) Budynek wg WT2008270kWh/(m2rok)1)Charakterystykaenergetycznabudynkuokrelanajestnapodstawieporwnaniajednostkowejilocinieodnawialnejenergii pierwotnej EP niezbdnej do zaspokojenia potrzeb energetycznych budynku w zakresie ogrzewania, chodzenia, wentylacji i ciepej wody uytkowej (efektywno cakowita) z odpowiedni wartoci referencyjn. 2)RozporzdzenieMinistraInfrastrukturyzdnia12kwietnia2002r.wsprawiewarunkwtechnicznych,jakimpowinny odpowiada budynki i ich usytuowanie (Dz. U. Nr 75, poz. 690, z pn. zm.), spenienie warunkw jest wymagane tylko dla budynku nowego lub przebudowanego. 3) Bez chodzenia i owietlenia. 4) W przypadku budynkw uytecznoci publicznej tablica w widocznym miejscu. Uwaga: charakterystyka energetyczna okrelana jest dla warunkw klimatycznych odniesienia stacja .. oraz dla normalnych warunkw eksploatacji budynku podanych na str 2. Sporzdzajcy wiadectwo: Imi i nazwisko Nr uprawnie budowlanych albo nr wpisu do rejestru: Data wystawienia Data Piecztka i podpis 10 Wzr wiadectwa charakterystyki energetycznej budynku ............................................. Stronadruga. wiadectwo charakterystyki energetycznej budynku ..................................................nr 2 Charakterystyka techniczno-uytkowa budynku Przeznaczenie budynku Liczba kondygnacji Powierzchnia uytkowa budynku Powierzchnia uytkowa o regulowanej temperaturze (Af) Normalne temperatury eksploatacyjne: zima, lato Podzia powierzchni uytkowej: strefy, lokale Kubatura budynku Wskanik zwartoci budynku A/Ve

Rodzaj konstrukcji budynku Liczba uytkownikw Osona budynku: opis, parametry termiczne Instalacja ogrzewania: tak/nie, opis, parametry Instalacja wentylacji: tak/nie, opis, parametry Instalacja chodzenia: tak/nie, opis, parametry Instalacja przygotowania ciepej wody: tak/nie, opis, parametry Instalacja owietlenia wbudowanego: tak/nie, opis, parametry Obliczeniowe zapotrzebowanie na energi Roczne jednostkowe zapotrzebowanie na energi kocow [kWh/(m2rok)] Nonik energiiOgrzewanie Ciepa woda Wentylacja mech. i nawilanie ChodzenieOwietlenie wbudowane Suma Podzia zapotrzebowania energii Roczne jednostkowe zapotrzebowanie na energi uytkow [kWh/(m2rok)] Ogrzewanie Ciepa woda Wentylacja mech. i nawilanie ChodzenieOwietlenie wbudowane Suma Warto [kWh/m2rok)] Udzia [%] Roczne jednostkowe zapotrzebowanie na energi kocow [kWh/(m2rok)] Ogrzewanie Ciepa woda Wentylacja mech. i nawilanie ChodzenieOwietlenie wbudowane Suma Warto [kWh/m2rok)] Udzia [%] Roczne jednostkowe zapotrzebowanie na energi pierwotn [kWh/(m2rok) Ogrzewanie Ciepa woda Wentylacja mech. i nawilanie ChodzenieOwietlenie wbudowane Suma Warto [kWh/m2rok)] Udzia [%] Sumaryczne roczne jednostkowe zapotrzebowanie na nieodnawialn energi: pierwotn 246 kWh/(m2rok)

11 Wzr wiadectwa charakterystyki energetycznej budynku .......................................... Stronatrzecia. wiadectwo charakterystykienergetycznej budynku ...........................................nr .3 Uwagi w zakresie moliwoci zmniejszenia zapotrzebowania na energi kocow 1) Moliwe zmiany w zakresie osony zewntrznej budynku: 2) Moliwe zmiany w zakresie techniki instalacyjnej i rde energii: 3) Moliwe zmiany w zakresie owietlenia wbudowanego: 4) Moliwe zmiany ograniczajce zapotrzebowanie na energi kocow w czasie eksploatacji budynku: 5) Moliwe zmiany ograniczajce zapotrzebowanie na energi kocow zwizane z korzystaniem z ciepej wody uytkowej: 6) Inne uwagi osoby sporzdzajcej wiadectwo charakterystyki energetycznej:

12 Wzr wiadectwa charakterystyki energetycznej budynku ................................... Stronaczwarta. wiadectwo charakterystyki energetycznej budynku ............................................. nr 4 Objanienia Zapotrzebowanie na energi Zapotrzebowanie na energi w wiadectwie charakterystyki energetycznej jest wyraane poprzez roczne zapotrzebowanie na nieodnawialn energi pierwotn i poprzez zapotrzebowanie na energi kocow, jako suma potrzeb dla ogrzewania, ciepej wody,wentylacji,chodzeniaiowietleniawbudowanego.Wartociteswyznaczoneobliczeniowonapodstawiejednolitej metodologii.Danedoobliczeokrelasinapodstawiedokumentacjibudowlanejlubobmiarubudynkuistniejcegoi przyjmujesistandardowewarunkibrzegowe(np.standardowewarunkiklimatyczne,zdefiniowanysposbeksploatacji, standardow temperatur wewntrzn iwewntrznezyski ciepa itp.). Z uwagi na standardowewarunki brzegowe, uzyskane wartoci zuycia energii nie pozwalaj wnioskowa o rzeczywistym zuyciu energii budynku. Zapotrzebowanie na nieodnawialn energi pierwotn Zapotrzebowanienanieodnawialnenergipierwotnokrelaefektywnocakowitbudynku.Uwzgldniaonaobokenergii kocowej, dodatkowe nakady nieodnawialnej energii pierwotnej na dostarczenie do granicy budynku kadego wykorzystanego nonika energii (np. oleju opaowego, gazu, energii elektrycznej, energii odnawialnych itp.). Uzyskane mae wartoci wskazuj nanieznacznezapotrzebowanieitymsamymwysokefektywnoiuytkowanieenergiichronicezasobyirodowisko. Jednoczenie ze zuyciem energii mona podawa odpowiadajc emisj CO2 budynku. Zapotrzebowanie na energi kocow Zapotrzebowanienaenergikocowokrelaroczniloenergiidlaogrzewania(ewentualniechodzenia),wentylacjii przygotowaniaciepejwodyuytkowej.Jestonaobliczanadlastandardowychwarunkwklimatycznychistandardowych warunkwuytkowaniaijestmiarefektywnocienergetycznejbudynkuijegotechnikiinstalacyjnej.Zapotrzebowaniena energikocowjesttoiloenergiibilansowananagranicybudynku,ktrapowinnabydostarczonedobudynkuprzy standardowychwarunkachzuwzgldnieniemwszystkichstrat,abyzapewniutrzymanieobliczeniowejtemperatury wewntrznej, niezbdnej wentylacji, owietlenie wbudowane i dostarczenie ciepej wody uytkowej. Mae wartoci sygnalizuj niskie zapotrzebowanie i tym samym wysok efektywno. Budynek z lokalami usugowymi wiadectwo charakterystyki energetycznej budynku niemieszkalnego, w ktrym znajduj si czci budynku stanowice samodzieln cao techniczno-uytkow (lokale o rnej funkcji i rnicym si zapotrzebowaniu na energi) moe by wystawione dla caego budynku oraz oddzielnie dla kadej czci budynku stanowicej samodzieln cao techniczno-uytkow o odmiennej funkcji uytkowej. Fakt ten naley zaznaczy na stronie tytuowej w rubryce (cao/cz budynku). Informacje dodatkowe 1)Niniejszewiadectwocharakterystykienergetycznejbudynkuzostaowydanenapodstawiedokonanejoceny energetycznej budynku zgodnie z przepisami ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz. U. z 2006 r. Nr 156, poz.1118,zpn.zm.)orazrozporzdzeniaMinistraInfrastrukturyzdnia........wsprawiemetodologiiobliczania charakterystykienergetycznejbudynkuilokalumieszkalnegolubczcibudynkustanowicejsamodzielncao techniczno-uytkoworazsposobusporzdzaniaiwzorwwiadectwichcharakterystykienergetycznej.(Dz.U.Nr ....poz......) 2)wiadectwocharakterystykienergetycznejtraciwanopoupywieterminupodanegona str.1orazwprzypadku, o ktrym mowa w art. 63 ust. 3 pkt 2 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane 3)ObliczonawwiadectwiecharakterystykienergetycznejwartoEPwyraonaw[kWh/m2rok]jestwartoci obliczeniowokrelajcszacunkowezuycienieodnawialnejenergiipierwotnejdlaprzyjtegosposobuuytkowaniai standardowychwarunkwklimatycznychijakotakanie moebypodstawdonaliczaniaopatzarzeczywistezuycie energii w budynku. 4)Ustalonawwiadectwiecharakterystykienergetycznejskaladoocenywaciwocienergetycznychbudynkuwyraa porwnaniejegoocenyenergetycznejzocenenergetycznbudynkuspeniajcegowymaganiawarunkw technicznych. 5)Wyszefektywnoenergetycznbudynkumonauzyskaprzezpoprawieniejegocechtechnicznychwykonujc modernizacj w zakresie obudowy budynku, techniki instalacyjnej, sposobu zasilania w energilub zmieniajc parametry eksploatacyjne. _______ Uwaga: wartoci liczbowe podane we wzorze wiadectwa s wartociami przykadowymi 13 Zacznik nr 3Wzr wiadectwa charakterystyki energetycznej lokalu mieszkalnego. Stronatytuowa. WIADECTWOCHARAKTERYSTYKI ENERGETYCZNEJ dla lokalu mieszkalnego nr .. Wane do: Lokal oceniany: Rodzaj budynku Adres lokalu Rok zakoczenia budowy/rok oddania do uytkowania Rok budowy instalacji Powierzchnia uytkowa (Af, m2) Fotografia budynku z usytuowaniem lokalu Cel wykonania wiadectwa budynek nowy budynek istniejcy najem/sprzedarozbudowa Obliczeniowe zapotrzebowanie na nieodnawialn energi pierwotn1) EP - lokal oceniany 123,2kWh/(m2rok)

Stwierdzenie dotrzymania wymaga wg WT20082) Zapotrzebowanie na energi pierwotn (EP)Zapotrzebowanie na energi kocow(EK) Lokal oceniany123,2 kWh/(m2rok Lokal oceniany 111kWh/(m2rok) 1)Charakterystykaenergetycznalokaluokrelanajestnapodstawieporwnaniajednostkowejilocinieodnawialnejenergii pierwotnej EP niezbdnej do zaspokojenia potrzeb energetycznych budynku w zakresie ogrzewania, chodzenia, wentylacji i ciepej wody uytkowej (efektywno cakowita) z odpowiedni wartoci referencyjn. 2)RozporzdzenieMinistraInfrastrukturyzdnia12kwietnia2002r.wsprawiewarunkwtechnicznych,jakimpowinny odpowiadabudynkiiichusytuowanie(Dz.U.Nr75,poz.690,z pn.zm.), spenieniewarunkwjestwymaganetylkodla lokalu nowego lub przebudowanego. Uwaga: charakterystyka energetyczna okrelana jest dla warunkw klimatycznych odniesienia stacja .. oraz dla normalnych warunkw eksploatacji budynku podanych na str 2. Sporzdzajcy wiadectwo: Imi i nazwisko Nr uprawnie budowlanych albo nr wpisu do rejestru: Data wystawienia Data Piecztka i podpis 14 Wzr wiadectwa charakterystyki energetycznej lokalu mieszkalnego. Stronadruga. wiadectwo charakterystyki energetycznej lokalu mieszkalnego nr 2 Charakterystyka techniczno-uytkowa budynku/lokalu Przeznaczenie budynku Liczba kondygnacji Powierzchnia uytkowa budynku o regulowanej temperaturze (Af) Normalne temperatury eksploatacyjne: zima, lato Kubatura budynku Powierzchnia uytkowa lokalu Usytuowanie lokalu w budynku (kondygnacja, skrajne, rodkowe) Rodzaj konstrukcji budynku Liczba uytkownikw lokalu Instalacja ogrzewania: tak/nie, opis, parametry Instalacja wentylacji: tak/nie, opis, parametry Instalacja chodzenia: tak/nie, opis, parametry Instalacja przygotowania ciepej wody uytkowej: tak/nie, opis, parametry

Obliczeniowe zapotrzebowanie na energi Roczne jednostkowe zapotrzebowanie na energi kocow [kWh/(m2rok)] Nonik energiiOgrzewanie i wentylacja Ciepa wodaUrzdzenia pomocnicze1) Suma Sumaryczne roczne jednostkowe zapotrzebowanie na nieodnawialn energi: pierwotn 123,2 kWh/(m2rok)

1) cznie z chodzeniem pomieszcze Uwagi w zakresie moliwoci zmniejszenia zapotrzebowania na energi kocow 1) Moliwe zmiany ograniczajce zapotrzebowanie na energi kocow w czasie eksploatacji lokalu: 2) Moliwe zmiany ograniczajce zapotrzebowanie na energi kocow zwizane z korzystaniem z ciepej wody uytkowej: 3) Inne uwagi osoby sporzdzajcej wiadectwo charakterystyki energetycznej:

15 Wzr wiadectwa charakterystyki energetycznej lokalu mieszkalnego. Stronatrzecia. wiadectwo charakterystykienergetycznej lokalu mieszkalnego nr 3 Objanienia Zapotrzebowanie na energi Zapotrzebowanie na energi w wiadectwie charakterystyki energetycznej jest wyraane poprzez roczne zapotrzebowanie na nieodnawialn energi pierwotn i poprzez zapotrzebowanie na energi kocow. Wartoci te s wyznaczone obliczeniowo na podstawiejednolitejmetodologii.Danedoobliczeokrelasinapodstawiedokumentacjibudowlanejlubobmiarubudynku istniejcegoiprzyjmujesistandardowewarunkibrzegowe(np.standardowewarunkiklimatyczne,zdefiniowanysposb eksploatacji,standardowtemperaturwewntrzniwewntrznezyskiciepaitp.).Zuwaginastandardowewarunki brzegowe, uzyskane wartoci zuycia energii nie pozwalaj wnioskowa o rzeczywistym zuyciu energii budynku. Zapotrzebowanie na nieodnawialn energi pierwotn Zapotrzebowanienanieodnawialnenergipierwotnokrelaefektywnocakowitbudynku.Uwzgldniaonaobokenergii kocowej, dodatkowe nakady nieodnawialnej energii pierwotnej na dostarczenie do granicy budynku kadego wykorzystanego nonika energii (np. oleju opaowego, gazu, energii elektrycznej, energii odnawialnych itp.). Uzyskane mae wartoci wskazuj nanieznacznezapotrzebowanieitymsamymwysokefektywnoiuytkowanieenergiichronicezasobyirodowisko. Jednoczenie ze zuyciem energii mona podawa odpowiadajc emisj CO2 budynku. Zapotrzebowanie na energi kocow Zapotrzebowanienaenergikocowokrelaroczniloenergiidlaogrzewania(ewentualniechodzenia),wentylacjii przygotowaniaciepejwodyuytkowej.Jestonaobliczanadlastandardowychwarunkwklimatycznychistandardowych warunkwuytkowaniaijestmiarefektywnocienergetycznejbudynkuijegotechnikiinstalacyjnej.Zapotrzebowaniena energikocowjesttoiloenergiibilansowananagranicybudynku,ktrapowinnabydostarczonedobudynkuprzy standardowychwarunkachzuwzgldnieniemwszystkichstrat,abyzapewniutrzymanieobliczeniowejtemperatury wewntrznej, niezbdnej wentylacji i dostarczenie ciepej wody uytkowej. Mae wartoci sygnalizuj niskie zapotrzebowanie i tym samym wysok efektywno. Budynek mieszkalny z lokalami usugowymi wiadectwo charakterystyki energetycznej budynku mieszkalnego, w ktrym znajduj si lokale o funkcji niemieszkalnej moe by wystawione dla caego budynku lub oddzielnie dla czci mieszkalnej i dla kadej pozostaej czci budynku stanowicej caotechniczno-uytkowoodmiennejfunkcjiuytkowej.Fakttennaleyzaznaczynastronietytuowejwrubryce (cao/cz budynku) w wiadectwie charakterystyki caego budynku. Informacje dodatkowe 1)Niniejsze wiadectwo charakterystyki energetycznej lokalu zostao wydane na podstawie dokonanej oceny energetycznej budynku zgodnie z przepisami ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz. U. z 2006 r. Nr 156, poz. 1118, z pn.zm.)orazrozporzdzeniaMinistraInfrastrukturyzdnia........wsprawiemetodologiiobliczaniacharakterystyki energetycznejbudynku i lokalu mieszkalnego lub czci budynku stanowicej samodzieln cao techniczno-uytkow oraz sposobu sporzdzania i wzorw wiadectw ich charakterystykienergetycznej. (Dz. U. Nr ....poz......) 2)wiadectwocharakterystykienergetycznejtraciwanopoupywieterminupodanegonastr.1orazwprzypadku,o ktrym mowa w art. 63 ust. 3 pkt 2 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane 3)ObliczonawwiadectwiecharakterystykienergetycznejwartoEPwyraonaw[kWh/m2rok]jestwartoci obliczeniowokrelajcszacunkowezuycienieodnawialnejenergiipierwotnejdlaprzyjtegosposobuuytkowaniai standardowychwarunkwklimatycznychijakotakanie moebypodstawdonaliczaniaopatzarzeczywistezuycie energii w budynku. 4)Ustalonawwiadectwiecharakterystykienergetycznejskaladoocenywaciwocienergetycznychlokaluwyraa porwnanie jego oceny energetycznejzocen energetyczn lokalu speniajcego wymagania warunkw technicznych . _________ Uwaga: wartoci liczbowe podane we wzorze wiadectwa s wartociami przykadowymi 16 Zacznik nr 4 Wzr wiadectwa charakterystyki energetycznej czci budynku stanowic cao techniczno-uytkow . Stronatytuowa. WIADECTWOCHARAKTERYSTYKI ENERGETYCZNEJ dla czci budynku stanowicej samodzieln cao techniczno-uytkow nr .. Wane do: Cz budynku oceniana Rodzaj budynku Adres budynku Rok zakoczenia budowy/rok oddania do uytkowania Rok budowy instalacji Powierzchnia uytkowa (Af, m2) fotografia budynku z usytuowaniem czci budynku Cel wykonania wiadectwa budynek nowy budynek istniejcy ogoszenie4) wynajem/sprzeda rozbudowa inny Obliczeniowe zapotrzebowanie na nieodnawialn energi pierwotn1) EP cz budynku oceniana 246kWh/(m2rok)

Wg wymaga WT20082) Wg wymaga WT20082) budynek nowy budynek przebudowywany Stwierdzenie dotrzymania wymaga wg WT20082) Zapotrzebowanie na energi pierwotn (EP) Zapotrzebowanie na energi kocow (EK)3) Cz budynku oceniana246 kWh/(m2rok)Cz budynku oceniana 111kWh/(m2rok) Cz budynku wg WT2008270kWh/(m2rok)1)Charakterystykaenergetycznaczcibudynkuokrelanajestnapodstawieporwnaniajednostkowejilocinieodnawialnej energiipierwotnejEPniezbdnejdozaspokojeniapotrzebenergetycznychbudynkuwzakresieogrzewania,chodzenia, wentylacji i ciepej wody uytkowej (efektywno cakowita) z odpowiedni wartoci referencyjn. 2)RozporzdzenieMinistraInfrastrukturyzdnia12kwietnia2002r.wsprawiewarunkwtechnicznych,jakimpowinny odpowiada budynki i ich usytuowanie (Dz. U. Nr 75, poz. 690, z pn. zm.), spenienie warunkw jest wymagane tylko dla czci budynku nowego lub przebudowanego. 3) Bez chodzenia i owietlenia. 4) W przypadku budynkw uytecznoci publicznej tablica w widocznym miejscu. Uwaga: charakterystyka energetyczna okrelana jest dla warunkw klimatycznych odniesienia stacja .. oraz dla normalnych warunkw eksploatacji budynku podanych na str 2. Sporzdzajcy wiadectwo: Imi i nazwisko Nr uprawnie budowlanych albo nr wpisu do rejestru: Data wystawienia Data Piecztka i podpis 17 Wzr wiadectwa charakterystyki energetycznej czci budynku stanowic cao techniczno-uytkow. Stronadruga. wiadectwo charakterystyki energetycznej czci budynku stanowicej samodzieln cao techniczno-uytkow nr 2 Charakterystyka techniczno-uytkowa budynku/czci budynku Przeznaczenie budynku Liczba kondygnacji Powierzchnia uytkowa budynku o regulowanej temperaturze (Af) Normalne temperatury eksploatacyjne: zima, lato Kubatura budynku Powierzchnia uytkowa lokalu Usytuowanie czci budynku stanowicej samodzieln cao techniczno-uytkow w budynku (kondygnacja, skrajne, rodkowe) Rodzaj konstrukcji budynku Liczba uytkownikwOsona budynku: opis, parametry termiczne Instalacja ogrzewania: tak/nie, opis, parametry Instalacja wentylacji: tak/nie, opis, parametry Instalacja chodzenia: tak/nie, opis, parametry Instalacja przygotowania ciepej wody uytkowej: tak/nie, opis, parametry Instalacja owietlenia wbudowanego: tak/nie, opis, parametry

Obliczeniowe zapotrzebowanie na energi Roczne jednostkowe zapotrzebowanie na energi kocow [kWh/(m2rok)] Nonik energiiOgrzewanie Ciepa woda Wentylacja mech. i nawilanie ChodzenieOwietlenie wbudowane Suma Sumaryczne roczne jednostkowe zapotrzebowanie na nieodnawialn energi: pierwotn 123,2 kWh/(m2rok)

1) cznie z chodzeniem pomieszcze Uwagi w zakresie moliwoci zmniejszenia zapotrzebowania na energi kocow 1) Moliwe zmiany ograniczajce zapotrzebowanie na energi kocow w czasie eksploatacji: 2) Moliwe zmiany ograniczajce zapotrzebowanie na energi kocow zwizane z korzystaniem z ciepej wody uytkowej: 3) Inne uwagi osoby sporzdzajcej wiadectwo charakterystyki energetycznej: 18

Wzr wiadectwa charakterystyki energetycznej czci budynku stanowic cao techniczno-uytkow. Stronatrzecia. wiadectwo charakterystyki energetycznej czci budynku stanowicej samodzieln cao techniczno-uytkow nr 3 Objanienia Zapotrzebowanie na energi Zapotrzebowanieenergiwwiadectwiecharakterystykienergetycznejjestwyraanepoprzezrocznezapotrzebowaniena nieodnawialn energi pierwotn i poprzez zapotrzebowanie na energi kocow, jako suma potrzeb dla ogrzewania, ciepej wody,wentylacji,chodzeniaiowietleniawbudowanego.Wartociteswyznaczoneobliczeniowonapodstawiejednolitej metodologii.Danedoobliczeokrelasinapodstawiedokumentacjibudowlanejlubobmiarubudynkuistniejcegoi przyjmujesistandardowewarunkibrzegowe(np.standardowewarunkiklimatyczne,zdefiniowanysposbeksploatacji, standardow temperatur wewntrzn iwewntrznezyski ciepa itp.). Z uwagi na standardowewarunki brzegowe, uzyskane wartoci zuycia energii nie pozwalaj wnioskowa o rzeczywistym zuyciu energii budynku. Zapotrzebowanie na nieodnawialn energi pierwotn Zapotrzebowanienanieodnawialnenergipierwotnokrelaefektywnocakowitbudynku.Uwzgldniaonaobokenergii kocowej, dodatkowe nakady nieodnawialnej energii pierwotnej na dostarczenie do granicy budynku kadego wykorzystanego nonika energii (np. oleju opaowego, gazu, energii elektrycznej, energii odnawialnych itp.). Uzyskane mae wartoci wskazuj nanieznacznezapotrzebowanieitymsamymwysokefektywnoiuytkowanieenergiichronicezasobyirodowisko. Jednoczenie ze zuyciem energii mona podawa odpowiadajc emisj CO2 budynku. Zapotrzebowanie na energi kocow Zapotrzebowanienaenergikocowokrelaroczniloenergiidlaogrzewania(ewentualniechodzenia),wentylacjii przygotowaniaciepejwodyuytkowejiowietleniawbudowanego.Jestonaobliczanadlastandardowychwarunkw klimatycznychistandardowychwarunkwuytkowaniaijestmiarefektywnocienergetycznejbudynkuijegotechniki instalacyjnej. Zapotrzebowanienaenergikocowjestto iloenergiibilansowananagranicybudynku,ktrapowinnaby dostarczonedobudynkuprzystandardowychwarunkachzuwzgldnieniemwszystkichstrat,abyzapewniutrzymanie obliczeniowej temperatury wewntrznej, niezbdnej wentylacji, owietlenie wbudowane i dostarczenie ciepej wody uytkowej. Mae wartoci sygnalizuj niskie zapotrzebowanie i tym samym wysok efektywno. Budynek z lokalami usugowymi wiadectwocharakterystykienergetycznejbudynkuniemieszkalnego,wktrymznajdujsiczcibudynkustanowice samodzielncaotechniczno-uytkow(lokaleornejfunkcjiirnicymsizapotrzebowaniunaenergi)moeby wystawionedlacaegobudynkuorazoddzielniedlakadejczcibudynkustanowicejsamodzielncaotechniczno-uytkow o odmiennej funkcji uytkowej. Fakt ten naley zaznaczy na stronie tytuowej w rubryce (cao/cz budynku). Informacje dodatkowe 5)Niniejszewiadectwocharakterystykienergetycznejzostaowydanenapodstawiedokonanejocenyenergetycznej budynku zgodnie z przepisami ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz. U. z 2006 r. Nr 156, poz. 1118, z pn.zm.)orazRozporzdzeniaMinistraInfrastrukturyzdnia........wsprawiemetodologiiobliczaniacharakterystyki energetycznejbudynku i lokalu mieszkalnego lub czci budynku stanowicej samodzieln cao techniczno-uytkow oraz sposobu sporzdzania i wzorw wiadectw ich charakterystykienergetycznej. (Dz.U. Nr ....poz......) 6)wiadectwo charakterystyki energetycznej traci wano po upywie terminupodanego na str. 1 oraz w przypadku, o ktrym mowa w art. 63 ust. 3 pkt 2 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane 7)ObliczonawwiadectwiecharakterystykienergetycznejwartoEPwyraonaw[kWh/m2rok]jestwartoci obliczeniowokrelajcszacunkowezuycienieodnawialnejenergiipierwotnejdlaprzyjtegosposobuuytkowaniai standardowychwarunkwklimatycznychijakotakanie moebypodstawdonaliczaniaopatzarzeczywistezuycie energii w budynku. 8)Ustalonawwiadectwieskaladoocenywaciwocienergetycznychczcibudynkustanowicejsamodzielncao techniczno-uytkowwyraaporwnaniejejocenyenergetycznejzocenenergetyczntakiejczcispeniajcej wymagania warunkw technicznych. _________ Uwaga: wartoci liczbowe podane we wzorze wiadectwa s wartociami przykadowymi 19 Zacznik nr 5 METODOLOGIA OBLICZANIA CHARAKTERYSTYKI ENERGETYCZNEJ BUDYNKU, LOKALU MIESZKALNEGO LUB CZCI BUDYNKU STANOWICEJ SAMODZIELN CAO TECHNICZNO-UYTKOW,NIE WYPOSAONYCH W INSTALACJ CHODZENIA 1. Okrelanie charakterystyki energetycznej budynku lub lokalu mieszkalnego. Charakterystykenergetycznokrelasinapodstawieobliczonegowskanikarocznego zapotrzebowania na nieodnawialn energi pierwotn budynku ocenianego.W przypadku budynkw mieszkalnych i lokali mieszkalnych nie wyposaonychw instalacj chodzeniawskanikEPobejmujesumrocznegozapotrzebowanianaenergipierwotn uytkowanejdlacelwogrzewaniaiwentylacjiorazprzygotowaniaciepejwodyuytkowej wrazzenergipomocnicz.Sposbpostpowaniaprzyobliczaniuzapotrzebowaniana nieodnawialn energi pierwotn dla tych celw uytkowania przedstawia rys. 1. 20 Rys. 1. Schemat blokowy obliczania wskanika zapotrzebowania na energi pierwotn do ogrzewania lub przygotowania ciepej wody uytkowej 21 2. Obliczenia rocznego zapotrzebowania na energi pierwotn. 2.1. Wyznaczenie wskanika EP i EK. EP = QP/AfkWh/(m2)(1.1) EK = (QK,H + QK,W)/AfkWh/(m2rok)(1.1.1) gdzie: QProcznezapotrzebowanienaenergipierwotndlaogrzewaniaiwentylacji, przygotowaniaciepejwodyoraznapduurzdzepomocniczych,wymienionychw pkt 5 niniejszego zacznika kWh/rok Afpowierzchniaogrzewana(oregulowanejtemperaturze)budynkulublokalu mieszkalnego m2 QK,Hrocznezapotrzebowanienaenergikocowprzezsystemgrzewczyiwentylacyjny do ogrzewania i wentylacji kWh/rok QK,Wroczne zapotrzebowanie na energi kocow przez system do podgrzania ciepej wodykWh/rok 2.2. Wyznaczenie rocznego zapotrzebowania na energi pierwotn. QP = QP,H + QP,WkWh/rok(1.2) QP,H = wH QK,H + wel Eel,pom,H kWh/rok(1.3) QP,W = wW QK,W + wel Eel,pom,WkWh/rok(1.4) gdzie: QP,Hrocznezapotrzebowanienaenergipierwotnprzezsystemgrzewczyiwentylacyjny do ogrzewania i wentylacji kWh/rok QP,Wrocznezapotrzebowanienaenergipierwotnprzezsystemdopodgrzaniaciepej wody kWh/rok Eel,pom,Hrocznezapotrzebowanienaenergielektrycznkocowdonapduurzdze pomocniczych systemu ogrzewania i wentylacji kWh/rok Eel,pom,Wrocznezapotrzebowanienaenergielektrycznkocowdonapduurzdze pomocniczych systemu ciepej wody kWh/rok wiwspczynniknakadunieodnawialnejenergiipierwotnejnawytworzeniei dostarczenie nonika energii (lub energii) kocowej do ocenianego budynku (wel, wH, wW),ktryokreladostawcaenergiilubnonikaenergii;przybrakudanychmona korzystaztabl.1(weldotyczyenergiielektrycznej,wHdotyczyciepadla ogrzewania, wW dotyczy ciepa do przygotowania ciepej wody uytkowej) - Tabela 1. Wspczynnik nakadu nieodnawialnej energii pierwotnej wi na wytworzenie i dostarczenie nonika energii lub energii do budynku L.p.Nonik energii kocowejWspczynnik nakadu wi 123 1Olej opaowy1,1 2Gaz ziemny1,1 3 Paliwo/rdo energii Gaz pynny1,1 22 4Wgiel kamienny1,1 5Wgiel brunatny1,1 6Biomasa0,2 7Kolektor soneczny termiczny 0,0 8Wgiel kamienny, gaz ziemny3) 0,8 9 Ciepo z kogeneracji1) Energia odnawialna (biogaz, biomasa) 0,15 10Ciepo z ciepowni wglowej1,3 11Ciepo z ciepowni gazowej/olejowej 1,2 12 Systemy ciepownicze lokalne Ciepo z ciepowni na biomas 0,2 13 Produkcja mieszana2)3,0 14 Energia elektryczna Systemy PV4)0,70 1) skojarzona produkcji energii elektrycznej i ciepa, 2) dotyczy zasilania z sieci elektroenergetycznej systemowej, 3) w przypadku braku informacji o parametrach energetycznych ciepa sieciowego z elektrociepowni (kogeneracja), przyjmuje si wH = 1,2, 4) ogniwa fotowoltaiczne (produkcja energii elektrycznej z energii sonecznej)Uwaga: kolektor soneczny termiczny wH = 0,0 3. Metodyka obliczania rocznego zapotrzebowania na energi kocow dla ogrzewania i wentylacji 3.1. Wyznaczenie rocznego zapotrzebowania na energi kocow QK,H = QH,nd/H,totkWh/rok(1.5) gdzie: H,tot = H,g H,s H,d H,e(1.6) gdzie: QH,ndzapotrzebowanienaenergiuytkow(ciepouytkowe)przezbudynek(lokal mieszkalny), kWh/rok H,totredniasezonowasprawnocakowitasystemugrzewczegobudynkuod wytwarzania (konwersji) ciepa do przekazania w pomieszczeniu, - H,gredniasezonowasprawnowytworzenianonikaciepazenergiidostarczanejdo granicy bilansowej budynku (energii kocowej), - H,sredniasezonowasprawnoakumulacjiciepawelementachpojemnociowych systemu grzewczego budynku (w obrbie osony bilansowej lub poza ni), - H,dredniasezonowasprawnotransportu(dystrybucji)nonikaciepawobrbie budynku (osony bilansowej lub poza ni), - H,eredniasezonowasprawnoregulacjiiwykorzystaniaciepawbudynku(wobrbie osony bilansowej) - Uwaga:1.Jeeliwystpujekilkanonikwenergiilubkilkawydzielonychstrefiinstalacji, obliczenia przeprowadza si oddzielnie dla kadego przypadku. 2.Wbudynkachlublokalachmieszkalnychzinstalacjwentylacyjnwyposaonw oddzielnerdociepadoogrzewaniapowietrzawentylacyjnego,wykorzystujcymtaki samnonikenergiijakwrdleciepainstalacjiogrzewczej,rocznezapotrzebowaniena energikocownaogrzewanieiwentylacjnaleyobliczazewzorw(1.5,1.6), 23 przyjmujcwobliczeniachredniewartocisprawnociczstkowychwinstalacji grzewczejiwentylacyjnejobliczonezuwzgldnieniemudziawstratciepaprzez przenikanieistratyciepanapodgrzaniepowietrzawentylacyjnegowcakowitejstracie ciepa lokalumieszkalnego. 3.Zyski ciepa od instalacji transportu nonika ciepa i moduw pojemnociowych, jeeli s onezlokalizowanewewntrzosonyizolacyjnejbudynku,toswliczanedo wewntrznych zyskw ciepa. 4.Jeeli instalacja transportu nonika ciepa jest zaizolowana i pooona w bruzdach, to nie uwzgldnia si tej czci instalacji w obliczeniach strat ciepa. 5.Dlawszystkichlokalimieszkalnych,ktrespodczonedowsplnejinstalacji ogrzewania lub ciepej wody uytkowej, sprawnoci czstkowe we wzorach (1.6) i (1.28) s takie same jak dla ocenianego budynku. Sprawnoci czstkowe uwzgldnione we wzorze (1.6) naley wyznacza w oparciu o: a)obowizujce przepisy, b)dokumentacj techniczn budynku i instalacji oraz urzdze, c)wiedz techniczn oraz wizj lokaln obiektu, d)dostpne dane katalogowe urzdze, elementw instalacji ogrzewczej i wentylacyjnej obiektu, Tabela 2. Sprawnoci regulacji i wykorzystania ciepa H,e Lp. Rodzaj instalacji H,e 1Elektryczne grzejniki bezporednie: konwektorowe, paszczyznowe i promiennikowe0,98 2Podogowe: kablowe, elektryczno-wodne0,95 3Elektryczne grzejniki akumulacyjne: konwektorowe i podogowe kablowe 0,90 4Elektryczne ogrzewanie akumulacyjne bezporednie0,91-0,97 5Ogrzewanie wodne z grzejnikami czonowymi lub pytowymi w przypadku regulacji centralnej, bez regulacji miejscowej 0,75-0,85 6Ogrzewanie wodne z grzejnikami czonowymi lub pytowymi w przypadku regulacji miejscowej 0,86-0,91 7Ogrzewanie wodne z grzejnikami czonowymi lub pytowymi w przypadku regulacji centralnej adaptacyjnej i miejscowej 0,98-0,99 8Ogrzewanie wodne z grzejnikami czonowymi lub pytowymi w przypadku regulacji centralnej i miejscowej (zakres P 1K) 0,97 9Centralne ogrzewanie z grzejnikami czonowymi lub pytowymi w przypadku regulacji centralnej i miejscowej (zakres P 2K) 0,93 10Ogrzewanie podogowe w przypadku regulacji centralnej, bez miejscowej0,94-0,96 11Ogrzewanie podogowe lub cienne w przypadku regulacji centralnej i miejscowej0,97-0,98 12Ogrzewanie miejscowe przy braku regulacji automatycznej w pomieszczeniu0,80-0,85 Wyznaczenie sprawnoci elementw instalacji: QH,e = QH,nd (1/H,e - 1)(1.6.1) H,d =

(QH,nd+ QH,e) /(QH,nd + QH,e + QH,d)(1.6.2) H,s = (QH,nd + QH,e + QH,d) /(QH,nd + QH,e + QH,d + QH,s)(1.6.3) gdzie: QH,eurednionesezonowestratyciepawwynikuniedoskonaejregulacjiiprzekazania ciepa w budynku, kWh/rok QH,durednione sezonowe straty ciepa instalacji transportu (dystrybucji) nonikaciepa wkWh/rok 24 budynku (w osony bilansowej lub poza ni), QH,surednionesezonowestratyciepawelementachpojemnociowychsystemu grzewczego budynku (w obrbie osony bilansowej lub poza ni), kWh/rok Straty ciepa sieci transportu nonika ciepa oraz zbiornika buforowego QH,d = (li qli tSG ) 10-3 kWh/rok (1.6.4) QH,s= (VS qS tSG ) 10-3kWh/rok (1.6.5) gdzie: lidugo i-tego odcinka sieci dystrybucji nonika ciepa,m qlijednostkowe straty ciepa przewodw ogrzewa wodnych, wg Tabeli 3.1W/m tSGczas trwania sezonu ogrzewczegoh VS pojemno zbiornika buforowegodm3 qSjednostkowe straty ciepa zbiornika buforowego, wg Tabeli 3.2W/dm3 Tabl. 3.1.Jednostkowe straty ciepa przez przewody centralnego ogrzewania ql [W/m] Na zewntrz osony izolacyjnej budynku Wewntrz osony izolacyjnej budynkuParametry C Izolacja termiczna przewodwDN 10-15 DN 20-32 DN 40-65 DN 80-100 DN 10-15 DN 20-32 DN 40-65 DN 80-100 nieizolowane39,365,0106,8163,234,757,394,2144,0 gruboci wg WT1)20,127,738,852,417,824,434,246,2 grubo wg WT10,112,612,112,18,911,110,710,7 90/70C stae 2x grubo wg WT7,68,18,18,16,77,17,17,1 nieizolowane24,340,166,0100,819,632,553,481,6 gruboci wg WT1)12,417,124,032,410,113,919,426,2 grubo wg WT6,27,87,57,55,06,36,06,0 90/70C regulowane 2x grubo wg WT4,75,05,05,03,84,04,04,0 nieizolowane18,530,650,376,813,922,937,757,6 gruboci wg WT1)9,513,018,324,77,19,813,718,5 grubo wg WT4,75,95,75,73,64,44,34,3 70/55C regulowane 2x grubo wg WT3,63,83,83,82,72,82,82,8 nieizolowane14,423,939,360,09,816,226,740,8 gruboci wg WT1)7,410,214,319,35,06,99,713,1 grubo wg WT3,74,64,44,42,53,13,03,0 55/45C regulowane 2x grubo wg WT2,83,03,03,01,92,02,02,0 nieizolowane8,113,422,033,63,55,79,414,4 gruboci wg WT1)4,15,78,010,81,82,43,44,6 grubo wg WT2,12,62,52,50,91,11,11,1 35/28C regulowane 2x grubo wg WT1,61,71,71,70,70,70,70,7 1)grubociizolacjipodanewrozporzdzeniuMinistraInfrastrukturyzdnia12kwietnia2002r.w sprawiewarunkwtechnicznych,jakimpowinnyodpowiadabudynkiiichusytuowanie(Dz.U.Nr 75, poz. 690, z pn. zm.), dalej oznaczoneWT Tabl.3.2.Jednostkowestratyciepaprzezzbiornikbuforowy(zasobnik)wukadzie centralnego ogrzewania qS [W/dm3] Parametry termiczne 70/55oC i wyejParametry termiczne 55/45oC i niej Lokalizacja bufora Pojemno [dm3] Izolacja 10 cm Izolacja 5 cm Izolacja 2 cm Izolacja 10 cm Izolacja 5 cm Izolacja 2 cm Na1000,7 0,91,1 1,42,0 2,70,3 0,50,5 0,80,9 1,6 25 2000,5 0,70,8 1,11,6 2,10,2 0,40,4 0,70,7 1,3 5000,4 0,50,6 0,81,2 1,60,2 0,30,3 0,50,5 1,0 10000,3 0,40,5 0,61,0 1,30,1 0,20,2 0,40,4 0,8 zewntrz osony izolacyjnej budynku 20000,2 0,30,4 0,50,8 1,00,1 0,20,2 0,30,3 0,6 1000,5 0,70,8 1,11,5 2,20,1 0,40,2 0,60,4 1,1 2000,4 0,60,6 0,91,2 1,70,1 0,30,2 0,40,3 0,9 5000,3 0,40,5 0,70,9 1,30,1 0,20,1 0,30,2 0,6 10000,2 0,30,4 0,50,7 1,00,1 0,20,1 0,30,2 0,5 Wewntrz osony izolacyjnej budynku 20000,20,3 0,40,6 0,80,0 0,10,1 0,20,1 0,4 Przy braku danych dla zastosowanych urzdze, dla budynkw istniejcych mona korzysta odpowiednio z wartoci zryczatowanych podanych w Tabelach 4.1, 4.2, 5. Tabela 4.1. Sprawnoci przesyu (dystrybucji) ciepa H,d (wartoci rednie) Lp. Rodzaj instalacji ogrzewczej H,d 1rdo ciepa w pomieszczeniu (ogrzewanie elektryczne, piec kaflowy)1,0 2Ogrzewanie mieszkaniowe (kocio gazowy lub miniwze)1,0 3Ogrzewanie centralne wodne z lokalnego rda ciepa1) usytuowanego w ogrzewanym budynku, z zaizolowanymi przewodami, armatur i urzdzeniami, ktre s zainstalowane w pomieszczeniach ogrzewanych 0,96-0,98 4Ogrzewanie centralne wodne z lokalnego rda ciepa usytuowanego w ogrzewanym budynku, z zaizolowanymi przewodami, armatur i urzdzeniami, ktre s zainstalowane w pomieszczeniach nieogrzewanych 0,92-0,95 5Ogrzewanie centralne wodne z lokalnego rda ciepa usytuowanego w ogrzewanym budynku,bez izolacji cieplnej na przewodach, armaturze i urzdzeniach, ktre s zainstalowanew pomieszczeniachnieogrzewanych 0,87-0,90 6Ogrzewanie powietrzne0,95 1) wze cieplny, kotownia gazowa, olejowa, wglowa, biopaliwa Tabela 4.2. Sprawnoci ukadu akumulacji ciepa w systemie ogrzewczym H,s Lp. Parametry zasobnika buforowego i jego usytuowanie H,s 1Bufor w systemie grzewczym o parametrach 70/55oC wewntrz osony termicznej budynku 0,93-0,97 2Bufor w systemie grzewczym o parametrach 70/55oC na zewntrz osony termicznej budynku 0,91-0,95 3.Bufor w systemie grzewczym o parametrach 55/45oC wewntrz osony termicznej budynku 0,95-0,99 4.Bufor w systemie grzewczym o parametrach 55/45oC na zewntrz osony termicznej budynku 0,93-0,97 5.Brak zasobnika buforowego1,00 Tabela 5. Sprawnoci wytwarzania ciepa (dla ogrzewania) w rdach H,g Lp. Rodzaj rda ciepa H,g (H,g) 1Koty wglowe wyprodukowane po 2000 r.0,82 2Koty wglowe wyprodukowane w latach 1980-20000,65 - 0,75 3Koty wglowe wyprodukowane przed 1980 r.0,50 - 0,65 4Koty na biomas (soma) wrzutowe z obsug rczn o mocy do 100 kW0,63 5Koty na biomas (drewno: polana, brykiety, palety, zrbki) wrzutowe z obsug rczn o mocy do 100 kW0,72 6Koty na biomas (soma) wrzutowe z obsug rczn o mocy powyej 100 kW 0,70 26 7Koty na biomas (soma) automatyczne o mocy powyej 100 kW do 600 kW 0,75 8Koty na biomas (drewno: polana, brykiety, palety, zrbki) automatyczne o mocy powyej 100 kW do 600 kW 0,85 9Koty na biomas (soma, drewno) automatyczne z mechanicznym podawaniem paliwa o mocy powyej 500 kW 0,85 10Podgrzewacze elektryczne - przepywowe0,94 11Podgrzewacze elektrotermiczne1,00 12Elektryczne grzejniki bezporednie: konwektorowe, paszczyznowe, promiennikowe i podogowe kablowe 0,99 13Ogrzewanie podogowe elektryczno-wodne0,95 14Piece kaflowe0,60-0,70 15Piece olejowe pomieszczeniowe0,84 16Piece gazowe pomieszczeniowe0,75 17Koty na paliwo gazowe lub pynne z otwart komor spalania (palnikami atmosferycznymi) i dwustawn regulacj procesu spalania 0,86 18Koty niskotemperaturowe na paliwo gazowe lub pynnez zamknit komor spalania i palnikiem modulowanym - do 50 kW - 50-120 kW - 120-1200 kW 0,87-0,91 0,91-0,97 0,94-0,98 19Koty gazowe kondensacyjne1) - do 50 kW(70/55oC) - do 50 kW(55/45oC) - 50-120 kW(70/55oC) - 50-120 kW(55/45oC) - 120-1200 kW(70/55oC) - 120-1200 kW(55/45oC) 0,91-0,97 0,94-1,00 0,91-0,98 0,95-1,01 0,92-0,99 0,96-1,02 20Pompy ciepa woda/woda w nowych/istniejcych budynkach3,8/ 3,52) 21Pompy ciepa glikol/woda w nowych/istniejcych budynkach3,5/ 3,3 22Pompy ciepa powietrze/woda w nowych/istniejcych budynkach2,7/ 2,5 23Wze cieplny kompaktowy z obudow - do 100 kW - powyej 100 kW 0,98 0,99 24Wze cieplny kompaktowy bez obudowy - do 100 kW - 100-300 kW - powyej 300 kW 0,91 0,93 0,95 1) sprawno odniesiona do wartoci opaowej paliwa,2) sezonowy wspczynnik wydajnoci grzejnej pompy ciepa (SPF) Uwaga:1)przyjta sprawno dla rozpatrywanego przypadku powinna uwzgldnia stan kota i jego redniosezonowe obcienie cieplne;2)wprzypadkutrudnociocenystanufaktycznegonaleyprzyjmowawartorednizpodanegozakresu sprawnoci. 3.2. Wyznaczenie rocznego zapotrzebowania na energi uytkow (ciepa uytkowego) 3.2.1. Roczne zapotrzebowanie ciepa uytkowego RocznezapotrzebowaniaciepauytkowegoQH,nd dlaogrzewaniaiwentylacji obliczasi metodbilanswmiesicznych.ZapotrzebowanieciepaQH,nd jestsumzapotrzebowania ciepadoogrzewaniaiwentylacjibudynkulublokalumieszkalnego,alboczcibudynku stanowicejsamodzielncaotechniczno-uytkowwposzczeglnychmiesicach,w ktrych wartoci obliczeniowe s dodatnie. Rozpatruje si miesice: od stycznia do maja i od wrzenia do grudnia wcznie. 27 QH,nd = n QH,nd, nkWh/rok(1.7) Warto miesicznego zapotrzebowania ciepa do ogrzewania i wentylacji budynku lub lokalu mieszkalnegoQH,nd, n naley oblicza zgodnie ze wzorem: QH,nd,n = QH,ht H,gn QH,gnkWh/m-c(1.8) gdzie: QH,ndilociepaniezbdnanapokryciepotrzebogrzewczychbudynku(lokalu mieszkalnego, czci budynku) w okresie miesicznym lub rocznym kWh/m-c QH,htstraty ciepa przez przenikanie i wentylacj w okresie miesicznymkWh/m-c QH,gnzyski ciepa wewntrzne i od soca w okresie miesicznymkWh/m-c H,gnwspczynnik efektywnoci wykorzystaniazyskw w trybie ogrzewania- 3.2.1.1. Wspczynnik efektywnoci wykorzystania zyskw ciepa WspczynnikefektywnociwykorzystaniazyskwciepaH,gnwtrybieogrzewania wyznaczanyjest z zalenoci: dla1,, =ht Hgn HHQQ1,11+=HHaHaHgn H (1.9) dla H=1: 1,+=HHgn Haa(1.10) Parametr numeryczny aH zaleny od staej czasowej, wyznaczany jest dla budynku lub strefy budynku w funkcji staej czasowej wg zalenoci:

0 ,0 ,HH Ha a+ =(1.10.1) gdzie: aH,0bezwymiarowy referencyjny wspczynnik rwny 1,0- staa czasowa dla strefy budynku lub caego budynkuh H,0staa czasowa referencyjna rwna 15 hh Przy czym: adj ve adj trmH HC, ,3600 /+= (1.10.2) gdzie: Cmwewntrzna pojemno cieplna strefy budynku lub caego budynkuJ/K Cm = j i (cij ij dij Aj)(1.10.3) 28 gdzie: cijciepo waciwe materiau warstwy i-tej w elemencie j-tymJ/(kgK) ijgsto materiau warstwy i-tej w elemencie j-tymkg/m3 dijgrubowarstwyi-tejwelemenciej-tym,przyczymcznagrubowarstwnie moe przekracza 0,1 m m Ajpole powierzchni j-tego elementu budynkum2 3.2.1.2. Dugo trwania sezonu ogrzewczego Dugosezonuogrzewczegoniezbdnadowyznaczeniaczasupracyelementwinstalacji ogrzewczej budynku (pomp, wentylatorw, itd.) moe by wyznaczona z zalenoci: ==121,mm H Hf L (1.10.4) CzmiesicabdcaskadowsezonuogrzewczegodlabudynkufH,m,moeby wyznaczonawoparciuoudziapotrzebogrzewczychbudynku-H.Wmetodzietejw pierwszej kolejnoci wyznaczany jest udzia graniczny potrzeb cieplnych: HHHaa 1lim ,+= (1.10.5) Dlam-tegomiesicaanalizowanajestwielkoHinatejpodstawieokrelanajestwarto fH,m dla kadego miesica wedug nastpujcej procedury: warto H na pocztku miesica m-tego JestonaobliczanajakoredniaarytmetycznawartociHmiesicam-tegoimiesica poprzedzajcego (np. dla stycznia miesicem poprzedzajcym jest grudzie); warto H na kocu miesica m-tego JestonaobliczanajakoredniaarytmetycznawartociHmiesicam-tegoimiesica nastpnego (np. dla stycznia miesicem nastpnym jest luty, a dla grudnia stycze); mniejsz w dwch wyej obliczonych wielkoci oznacza si H,1 a wiksz H,2; Uwaga: jeeli wystpi ujemna warto H, to zastpuje si j wartoci dodatni H najbliszego miesica. Wyznaczenie wzgldnej dugoci czasu ogrzewania w m-tym miesicu: jeeli H,2 < H,lim, to cay miesic jest czci sezonu ogrzewczego, fH,m = 1; jeeli H,1 > H,lim , to cay miesic nie jest czci sezonu ogrzewczego, fH,m = 0; w przeciwnym przypadku tylko uamek m-tego miesica jest czci sezonu ogrzewczego, co wyznacza si nastpujco: ojeeli H > H,lim , to fH = 0,5 (H,lim - H,1)/(H - H,1); ojeeli H H,lim , to fH = 0,5 + 0,5 (H,lim - H)/(H,2 - H). 3.2.2.Miesicznestratyciepaprzezprzenikanieiwentylacjbudynkulublokalu mieszkalnego naley oblicza ze wzorw: QH,ht = Qtr + Qve kWh/miesic(1.11) 29 Qtr = Htr (int,H e) tM 10-3 kWh/miesic(1.12) Qve = Hve (int,H e) tM 10-3 kWh/miesic(1.13) gdzie: Htrwspczynnikstratmocycieplnejprzezprzenikanieprzezwszystkieprzegrody zewntrzne W/K Hvewspczynnik strat mocy cieplnej na wentylacjW/K int,Htemperaturawewntrznadlaokresuogrzewaniawbudynkulublokalu mieszkalnymprzyjmowanazgodniezwymaganiamizawartymiwprzepisach techniczno-budowlanych C eredniatemperaturapowietrzazewntrznegowanalizowanymokresie miesicznym wedug danych dla najbliszej stacji meteorologicznej C tMliczba godzin w miesicuh 3.2.3.Wspczynniki strat ciepa przez przenikanie naley oblicza ze wzoru: Htr = i [btr,i (Ai Ui + i li i)]W/K(1.14) gdzie: btr,iwspczynnikredukcyjnyobliczeniowejrnicytemperaturi-tejprzegrody(tabl. 6);dlaprzegrdpomidzyprzestrzeniogrzewanirodowiskiemzewntrznymbtr = 1 - Aipolepowierzchnii-tejprzegrodyotaczajcejprzestrzeoregulowanej temperaturze, obliczanej wg wymiarw zewntrznych przegrody, (wymiary okien i drzwi przyjmuje si jako wymiary otworw w cianie) m2 Uiwspczynnikprzenikaniaciepai-tejprzegrodypomidzyprzestrzeniogrzewan istronzewntrzn,obliczanywprzypadkuprzegrdnieprzezroczystychwedug normyPN-ENISO6946,wprzypadkuokien,wietlikwidrzwiprzyjmujesi wedugAprobatyTechnicznejlubzgodnieznormwyrobuPN-EN14351-1;w odniesieniudocianosonowychmetalowo-szklanychwedugAprobaty Technicznej lub zgodnie z norm wyrobu PN-EN 13830, a w przypadku podogi na gruncie przyjmowany jako Ugri obliczany jak w pkt 3.2.4. W/(m2K) lidugo i-tego liniowego mostka cieplnego m iliniowywspczynnikprzenikaniaciepamostkacieplnegoprzyjtywgPN-EN ISO 14683:2008 lub obliczony zgodnie z PN-EN ISO 10211:2008 W/(mK) Tabela 6. Wspczynnik redukcyjny obliczeniowej rnicy temperatury btr

Lp.Rodzaj przestrzeni nieogrzewanej oddzielonej rozpatrywan przegrod od ogrzewanej przestrzeni budynku btr 1Pomieszczenie: a) tylko z 1 cian zewntrzn0,4 b) z przynajmniej 2 cianami zewntrznymi bez drzwi zewntrznych0,5 c) z przynajmniej 2 cianami zewntrznymi z drzwiami zewntrznymi (np. hale, garae)0,6 d) z trzema cianami zewntrznymi (np. zewntrzna klatka schodowa)0,8 Podziemie: a) bez okien/drzwi zewntrznych0,5 b) z oknami/drzwiami zewntrznymi0,8 2Poddasze: a) przestrze poddasza silnie wentylowana (np. pokrycie dachu z dachwek lub innych materiaw tworzcych pokrycie niecige) bez deskowania pokrytego pap lub pyt czonych brzegami 1,0 b) inne nieizolowane dachy0,9 30 c) izolowany dach0,7 3Wewntrzne przestrzenie komunikacyjne (bez zewntrznych cian, krotno wymiany powietrza mniejsza ni 0,5h-1)0 4Swobodnie wentylowane przestrzenie komunikacyjne (powierzchnia otworw/kubatura powierzchni>0.005 m2/m3)1,0 5Przestrze podpodogowa: a) podoga nad przestrzeni nieprzechodni0,8 b) podoga na gruncie 0,6 6Przejcia lub bramy przelotowe nieogrzewane, obustronnie zamknite0,9 Wspczynnikiprzenikanialiniowychmostkwciepauwzgldnionewewzorze(1.14) wyznacza si w oparciu o: a)dokumentacj techniczn budynku, b)tablice mostkw cieplnych, c)obliczenia szczegowe mostkw cieplnych. 3.2.4.Warto wspczynnika przenikania ciepa przez podog na gruncie WspczynnikprzenikaniaciepaprzezpodognagruncieUgrnaleyokreliwgPN-EN 12831:2006 biorc pod uwag: 1)wielko zagbienia poniej terenu z, 2)wielko wspczynnika przenikania ciepa U dla konstrukcji podogi, obliczonego wg zasadpodanychwnormiePN-ENISO6946:2008zuwzgldnieniemoporu przejmowaniaciepaodstronywewntrznejbudynkuizpominiciemoporu przejmowania ciepa od strony gruntu . 3)wielko parametru B, ktryokrela si z zalenoci B= Ag / 0,5P (1.15) gdzie: Agpowierzchniarozpatrywanejpytypodogowejczniezecianamizewntrznymii wewntrznymi;wodniesieniudowolnostojcegobudynkuAgjestcakowit powierzchnirzutuparteru,awodniesieniudobudynkuwzabudowieszeregowej Ag jest powierzchni rzutu parteru rozpatrywanego budynku m2 Pobwdrozpatrywanejpytypodogowej;wodniesieniudobudynku wolnostojcegoPjestcakowitymobwodembudynku,awodniesieniudobudynkuwzabudowieszeregowejPodpowiadajedyniesumiedugocician zewntrznychoddzielajcychrozpatrywanprzestrzeogrzewanodrodowiska zewntrznego m JakowartoUgrprzyjmujesiekwiwalentnwartookrelonnapodstawiewyliczonych wartociB orazU,Ugr= U equiv,bf. 3.2.5. Wspczynnik strat ciepa na wentylacj naley oblicza zewzoru: Hve = a ca k (bve,k Vve,k,mn)W/K(1.16) gdzie: a capojemno cieplna powietrza, 1200 J/(m3K)J/(m3K) bve,kwspczynnik korekcyjny dla strumienia k- 31 Vve,k,mnuredniony w czasie strumie powietrza k m3/s kidentyfikator strumienia powietrza- Strumieniepowietrzawentylacyjnegowystpujcewewzorze(1.16)naleywyznaczaw oparciu o: a)obowizujce przepisy, b)dokumentacjtechnicznbudynkuiinstalacjiwentylacyjnej,programuytkowania budynku lub lokalu mieszkalnego,c)wiedz techniczn oraz wizj lokaln obiektu, Najczciej wystpujce przypadki: - budynek z wentylacj naturaln bve,1 = 1;Vve,1,mn = Vom3/s bve,2 = 1;Vve,2,mn = Vinf m3/s (1.17) - budynek z wentylacj mechaniczn wywiewn bve,1 = 1;Vve,1,mn = Vexm3/s bve,2 = 1;Vve,2,mn = Vxm3/s (1.18) - budynek z wentylacj mechaniczn nawiewn bve,1 = 1;Vve,1,mn = Vsu m3/s bve,2 = 1;Vve,2,mn = Vxm3/s (1.18.1) - budynek z wentylacj mechaniczn nawiewno-wywiewn bve,1 = 1 oc;Vve,1,mn = Vf m3/s bve,2 = 1; Vve,2,mn = Vxm3/s(1.19) - budynek z wentylacj mechaniczn nawiewno-wywiewn dziaajc okresowo bve,1 = (1 oc);Vve,1,mn = Vf m3/s bve,2 =; Vve,2,mn = Vxm3/sbve,3 = (1 ) (1 oc);Vve,3,mn = Vo m3/s bve,4 =(1 ); Vve,4,mn = Vxm3/s(1.19.1) - dodatkowy strumie powietrza Vx przy pracy wentylatorw wywoany wpywem wiatru i wyporu termicznego, wyznacza si z zalenoci: Vx = V n50e / {1 + f/e [(Vsu Vex)/ V n50]2/3600} m3/s(1.20) gdzie: Vo,Vsu, Vex obliczeniowy strumie powietrza wentylacyjnego, wymagany ze wzgldw higienicznych, liczony zgodnie z PN-83/B-03430/AZ3:2000 Wentylacja w budynkach mieszkalnych, zamieszkania zbiorowego i uytecznoci publicznej. Wymagania. Przy czym obliczeniowy strumie powietrza dla kawalerek (M1) ogranicza si do 80 m3/h (0,022 m3/s).m3/s Vostrumie powietrza wentylacji naturalnej kanaowejm3/s Vsustrumie powietrza nawiewanego mechaniczniem3/s Vexstrumie powietrza wywiewanego mechaniczniem3/s 32 Vfstrumie powietrza wikszy ze strumieni: nawiewanego Vsu i wywiewanego Vexm3/s Vxdodatkowystrumiepowietrzainfiltrujcegoprzeznieszczelnociprzypracy wentylatorw, wywoany wpywem wiatru i wyporem termicznym m3/s Vinfstrumiepowietrzainfiltrujcegoprzeznieszczelnoci,spowodowanydziaaniem wiatru i wyporu termicznego m3/s Vxdodatkowystrumiepowietrzainfiltrujcegoprzeznieszczelnoci,spowodowany dziaaniemwiatruiwyporutermicznegoprzywyczonychwentylatorach wentylacji mechanicznej; Vx = V n50e/3600 m3/s Vkubatura wewntrzna wentylowana m3 ocskuteczno odzysku ciepa z powietrza wywiewanego; z dodatkowym gruntowym powietrznymwymiennikiemoc = [1 (1 oc1) (1 GWC)]; przy czym: oc1 skutecznowymiennikadoodzyskuciepazpowietrzawywiewanego,GWC skuteczno gruntowego powietrznego wymiennika ciepa; przy braku urzdze do odzysku ciepa oc = 0 - udziaczasuwczeniawentylatorwwentylacjimechanicznejwokresie bilansowania (miesic lub rok) - e, fwspczynniki osonicia budynku, Tabela 6.1 - n50krotno wymiany powietrza w budynku wywoana rnic cinie 50 Pah-1 Tabela6.1.Wspczynnikiosoniciaeif,stosowanedoobliczedodatkowego strumienia powietrza wg wzoru (1.20) Wspczynnik e dla klasy osonicia: Wicej ni jedna nieosonita fasada Jedna nieosonita fasada Nieosonite: budynki na otwartej przestrzeni, wysokie budynki w centrach miast0,100,03 rednieosonicie:budynkiwrddrzewlubinnych budynkw, budynki na przedmieciach 0,070,02 Mocnoosonite:budynkiredniejwysokociw miastach, budynki w lasach 0,040,01 Wspczynnik f1520 Przybrakudanych,dodatkowystrumiepowietrzainfiltrujcegoprzeznieszczelnoci,dla budynkw istniejcych mona przyj: dla budynku poddanego prbie szczelnoci n50 (h-1 przy 50 Pa) Vinf = 0,05 n50 Kubatura wentylowana /3600 m3/s(1.21) dla budynku bez prby szczelnoci Vinf = 0,2 Kubatura wentylowana/3600 m3/s(1.22) 3.2.6.Zyskiciepawewntrzneiodsocadlabudynkulublokalumieszkalnegowokresie miesica oblicza si zewzoru: QH,gn = Qint + QsolkWh/mies(1.23) gdzie: Qint miesiczne wewntrzne zyski ciepakWh/mies Qsolmiesicznezyskiciepaodpromieniowaniasonecznegoprzenikajcegodo przestrzeni ogrzewanej budynku przez przegrody przezroczyste kWh/mies 33 Warto zyskw ciepa od promieniowania sonecznego wystpujc we wzorze (1.23) naley oblicza ze wzoru: Qsol = Qs1 + Qs2 kWh/mies(1.24) w ktrym: Qs1zyskiciepaodpromieniowaniasonecznegoprzezoknazamontowanew przegrodach pionowych kWh/m-c Qs2zyskiciepaodpromieniowaniasonecznegoprzezoknazamontowanew poaciach dachowych kWh/m-c Wartocimiesicznychzyskwciepaodnasonecznieniaprzezoknawprzegrodach pionowych budynku naley oblicza ze wzoru: Qs1,s2 = i CiAiIigkZ kWh/mies(1.25) w ktrym: Ciudziapolapowierzchnipaszczyznyszklonejdocakowitegopola powierzchniokna,jestzalenyodwielkociikonstrukcjiokna;warto rednia wynosi 0,7- Aipolepowierzchnioknalubdrzwibalkonowychwwietleotworuw przegrodzie m2 Iiwarto energii promieniowania sonecznego w rozpatrywanym miesicu na paszczyznpionow,wktrejusytuowanejestoknoopowierzchniAi, wedug danych dotyczcych najbliszego punktu pomiarw promieniowania sonecznego kWh/(m2m-c) gwspczynnik przepuszczalnoci energii promieniowania sonecznego przez oszklenie, wedug Tabeli7 - kwspczynnik korekcyjny wartoci Ii ze wzgldu na nachylenie paszczyzny poaci dachowej do poziomu, wedug Tabeli 8; dla ciany pionowej k = 1,0 Zwspczynnikzacienieniabudynkuzewzgldunajegousytuowanieoraz przesony na elewacji budynku, wedug Tabeli 9 - Tabela 7.Wartociwspczynnikaprzepuszczalnocienergiipromieniowania sonecznego przez oszklenie g LLp.Rodzaj oszkleniag 1Oszklenie pojedyncz szyb0,85 2Oszklenie podwjn szyb0,75 3Oszklenie podwjn szyb z powok selektywn0,67 4Oszklenie potrjn szyb0,7 5Oszklenie potrjn szyb z dwiema powokami selektywnymi0,5 6Okna podwjne0,75 Tabela 8. Wartoci wspczynnika korekcyjnego nachylenia k Nachylenie do poziomu Lp. Orientacja paszczyzny wzgldem strony wiata 304560 1Poudniowa (S)1,11,11,1 2Poudniowo-zachodnia (S-W)1,11,11,1 3Zachodnia (W)1,11,11,2 4Pnocno-zachodnia (N-W)1,41,21,1 5Pnocna (N)1,41,21,1 34 6Pnocno-wschodnia (N-E)1,41,21,1 7Wschodnia (E)1,31,21,2 8Poudniowo-wschodnia (S-E)1,11,11,1 Tabela 9. Wartoci wspczynnika zacienienia budynku Z Lp.Usytuowanie lokalu mieszkalnego lub przesony wystpujce na elewacji budynkuZ 1Budynki na otwartej przestrzeni, lub wysokie i wysokociowe w centrach miast1,0 2Lokale mieszkalnejw. w ktrych co najmniej poowa okien zacieniona jest przez elementy loggii lub balkonu ssiedniego mieszkania 0,96 3Budynki w miastach w otoczeniu budynkw o zblionej wysokoci0,95 4Budynki niskie i redniowysokie w centrach miast0,90 WartomiesicznychwewntrznychzyskwciepaQintwbudynkulublokalu mieszkalnymnaley oblicza ze wzoru: Qint = qint Af tM 10-3 kWh/mies(1.26) gdzie: qint obcienie cieplne pomieszczenia zyskami wewntrznymi W/m2 Af jest powierzchni pomieszcze o regulowanej temperaturze w budynku lub lokalu mieszkalnym m2 Wielkozyskwwewntrznychwystpujcychwewzorze(1.26)naleywyznaczaw oparciu o: a)dokumentacj techniczn budynku i instalacji oraz program uytkowania budynku lub lokalu mieszkalnego,b)wiedz techniczn oraz wizj lokaln obiektu, Przy braku danych, dla budynkw istniejcych mona przyj wartoci z tabeli 10. Tabela 10. rednia moc jednostkowa wewntrznych zyskw ciepa (bez zyskw od instalacji grzewczych i ciepej wody) odniesiona do powierzchni Af Lp.Rodzaj budynku (lokalu mieszkalnego)qint W/m2 1Dom jednorodzinny2,5-3,5 2Dom wielorodzinny (lokal mieszkalny)3,2-6,0 3Szkoy1,5-4,7 4Urzdy3,5-6,4 4. Obliczanie rocznego zapotrzebowania na energi kocow na potrzeby przygotowania ciepej wody uytkowej 4.1. Wyznaczenie rocznego zapotrzebowania na energi kocow QK,W = QW,nd/W,totkWh/rok(1.27) oraz W,tot = W,g W,d W,s W,e(1.28) gdzie: 35 QW,ndzapotrzebowanie ciepa uytkowego do podgrzania ciepej wodykWh/rok W,grednia sezonowa sprawno wytworzenia nonika ciepa z energii dostarczanej do granicy bilansowej budynku (energii kocowej), - W,dredniasezonowasprawnotransportu(dystrybucji)ciepejwodywobrbie budynku (osony bilansowej lub poza ni), - W,sredniasezonowasprawnoakumulacjiciepejwodywelementach pojemnociowychsystemuciepejwody(wobrbieosonybilansowejlubpoza ni), - W,erednia sezonowa sprawno wykorzystania (przyjmuje si 1,0)- Uwaga: 1.Jeeliistniejekilkanonikwenergiilubkilkawydzielonychinstalacji,obliczenia przeprowadza si oddzielnie dla kadego przypadku. 2.Zyski ciepa od instalacji transportu ciepej wodyi moduw pojemnociowych, jeeli s onezlokalizowanewewntrzosonyizolacyjnejbudynku,toswliczanedo wewntrznych zyskw ciepa. 3.Jeeliinstalacjatransportuciepejwodyjestzaizolowanaipooonawbruzdach,tonie uwzgldnia si tej czci instalacji w obliczeniach strat ciepa. 4.Dla wszystkich lokali mieszkalnych, ktre s podczone do wsplnej instalacji centralnej ciepejwodyuytkowej,sprawnociczstkowewewzorze(1.28)stakiesamejakdla ocenianego budynku. Sprawnociczstkoweuwzgldnionewewzorze(1.28)orazdanedowzoru(1.29)naley wyznacza w oparciu o: a)obowizujce przepisy, b)dokumentacj techniczn budynku i instalacji oraz urzdze, c)wiedz techniczn oraz wizj lokaln obiektu, d)dostpnedanekatalogoweurzdze,elementwinstalacjiogrzewczejiciepejwody uytkowej obiektu, Wyznaczenie sprawnoci elementw instalacji: W,d = QW,nd/(QW,nd + QW,d)(1.28.1) W,s = (QW,nd + QW,d /(QW,nd + QW,d + QW,s)(1.28.2) gdzie: QW,durednionerocznestratyciepainstalacjitransportu(dystrybucji)ciepejwody uytkowej w budynku (w osonie bilansowej lub poza ni), kWh/rok QW,surednionesezonowestratyciepawelementachpojemnociowychsystemu grzewczego budynku (w obrbie osony bilansowej lub poza ni), kWh/rok Straty ciepa sieci transportu ciepej wody uytkowej oraz zasobnika ciepej wody:

QW,d = (li qli tCW ) 10-3 kWh/rok(1.28.3) QW,s= (VS qS tCW ) 10-3kWh/rok(1.28.4) gdzie: lidugo i-tego odcinka sieci ciepej wody uytkowej,m qlijednostkowe straty ciepa przewodw ciepej wody, wg Tabeli 11.1W/m 36 tCWczas dziaania ukadu ciepej wody w cigu rokuh VS pojemno zasobnika ciepej wodydm3 qSjednostkowe straty ciepa zasobnika ciepej wody, wg Tabeli 11.2W/dm3 Tabl. 11.1. Jednostkowe straty ciepa przez przewody ciepej wody uytkowej ql [W/m] Na zewntrz osony izolacyjnej budynku Wewntrz osony izolacyjnej budynku Przewody o temperaturzeC Izolacja termiczna przewodwDN 10-15 DN 20-32 DN 40-65 DN 80-100 DN 10-15 DN 20-32 DN 40-65 DN 80-100 nieizolowane24,933,247,768,414,919,928,641,0 gruboci wg WT5,78,813,520,73,45,38,112,4 grubo wg WT4,14,64,64,62,52,72,72,7 Przewody ciepej wody uytkowej przepyw zmienny 55oC 2x grubo wg WT3,03,43,23,21,82,01,91,9 nieizolowane53,571,3102,5147,137,349,871,5102,6 gruboci wg WT12,318,929,044,68,613,220,231,1 grubo wg WT8,89,89,89,86,16,86,86,8 Przewody cyrkulacyjne stay przepyw 55oC 2x grubo wg WT6,57,26,96,94,55,14,84,8 Tabl.11.2.JednostkowestratyciepaprzezzasobnikiciepejwodyuytkowejqS [W/dm3] Porednio podgrzewane, biwalentne zasobniki solarne, zasobniki elektryczne caodoboweLokalizacja zasobnika Pojemno [dm3]Izolacja 10 cm Izolacja 5 cm Izolacja 2 cm Mae zasobniki elektryczne Zasobniki gazowe 250,681,132,042,803,13 500,540,861,582,803,07 1000,430,651,232,803,02 2000,340,490,952,96 5000,250,340,682,89 10000,200,260,532,84 15000,180,220,462,81 Na zewntrz osony izolacyjnej budynku 20000,160,200,412,78 250,550,921,662,282,55 500,440,701,292,282,50 1000,350,531,002,282,46 2000,280,400,782,41 5000,210,280,562,35 10000,170,210,432,31 15000,140,180,372,28 Wewntrz osony izolacyjnej budynku 20000,130,160,332,27 Przybrakudanych,dlabudynkwistniejcychmonakorzystaodpowiedniozwartoci zryczatowanych z Tabel 12-13.2. Tabel 12. Sprawnoci wytwarzania ciepa (dla przygotowania ciepej wody) w rdach H,g Lp. Rodzaj rda ciepa H,g (H,g) 1Przepywowy podgrzewacz gazowy z zaponem elektrycznym0,84-0,99 37 2Przepywowy podgrzewacz gazowy z zaponem pomieniem dyurnym0,16-0,74 3Koty staotemperaturowe (tylko ciepa woda)0,40-0,72 4Koty staotemperaturowe dwufunkcyjne (ogrzewanie i ciepa woda)0,65-0,77 5Koty niskotemperaturowe o mocy do 50 kW0,83-0,90 6Koty niskotemperaturowe o mocy ponad 50 kW0,88-0,92 7Koty gazowe kondensacyjne o mocy do 50 kW 1)0,85-0,91 8Koty gazowe kondensacyjne o mocy ponad 50 kW 0,88-0,93 17Elektryczny podgrzewacz akumulacyjny (z zasobnikiem bez strat)0,96-0,99 17Elektryczny podgrzewacz przepywowy0,99-1,00 24Pompy ciepa woda/woda3,0-4,52) 25Pompy ciepa glikol/woda2,6-3,8 26Pompy ciepa powietrze/woda2,2-3,1 27Wze cieplny kompaktowy z obudow0,88-0,90 28Wze cieplny kompaktowy bez obudowy0,80-0,85 27Wze cieplny kompaktowy z obudow (ogrzewanie i ciepa woda)0,94-0,97 28Wze cieplny kompaktowy bez obudowy (ogrzewanie i ciepa woda)0,88-0,96 1) sprawno odniesiona do wartoci opaowej paliwa,2) sezonowy wspczynnik wydajnoci grzejnej pompy ciepa (SPF) Uwaga:1)przyjtasprawnodlarozpatrywanegoprzypadkupowinnauwzgldniastankotaijegoredniosezonowe obcienie cieplne,2)caorocznytrybpracywukadziecentralnegoogrzewaniaiciepejwodyuytkowej;wprzypadkutrudnoci oceny stanu faktycznego naley przyjmowa warto redni z podanego zakresu sprawnoci. Tabela 13.1. Sprawno przesyu wody ciepej uytkowej W,d Rodzaje instalacji ciepej wody Sprawno przesyu wody ciepej W,d 1. Miejscowe przygotowanie ciepej wody, instalacje ciepej wody bez obiegw cyrkulacyjnych Miejscowe przygotowanie ciepej wody bezporednio przy punktach poboru wody ciepej 1,0 Miejscowe przygotowanie ciepej wody dla grupy punktw poboru wody ciepej w jednym pomieszczeniu sanitarnym, bez obiegu cyrkulacyjnego 0,8 2. Mieszkaniowe wzy cieplne Kompaktowy wze cieplny dla pojedynczego lokalu mieszkalnego, bez obiegu cyrkulacyjnego 0,85 3. Centralne przygotowanie ciepej wody, instalacja cieplej wody bez obiegw cyrkulacyjnych Instalacje ciepej wody w budynkach jednorodzinnych 0,6 4. Centralne przygotowanie ciepej wody, instalacje z obiegami cyrkulacyjnymi, piony instalacyjne nie izolowane, przewody rozprowadzajce izolowane Instalacje mae, do 30 punktw poboru ciepej wody 0,6 Instalacje rednie, 30-100 punktw poboru ciepej wody 0,5 Instalacje due, powyej 100 punktw poboru ciepej wody 0,4 5. Centralne przygotowanie ciepej wody, instalacje z obiegami cyrkulacyjnymi, piony instalacyjne i przewody rozprowadzajce izolowane1) Instalacje mae, do 30 punktw poboru cieplej wody 0,7 Instalacje rednie, 30-100 punktw poboru ciepej wody 0,6 Instalacje due, powyej 100 punktw poboru ciepej wody 0,5 6. Centralne przygotowanie ciepej wody, instalacje z obiegami cyrkulacyjnymi z ograniczeniem czasu pracy2), piony instalacyjne i przewody rozprowadzajce izolowane Instalacje mae, do 30 punktw poboru ciepej wody 0,8 38 Instalacje rednie, 30-100 punktw poboru ciepej wody 0,7 Instalacje due, powyej 100 punktw poboru ciepej wody 0,6 Objanienia: 1) Przewody izolowane wykonane z rur stalowych lub miedzianych, lub przewody nieizolowane wykonane z rur z tworzyw sztucznych. 2) Ograniczenie czasu pracy pompy cyrkulacyjnej do ciepej wody w godzinach nocnych lub zastosowanie pomp obiegowych ze sterowaniem za pomoc ukadw termostatycznych. Tabela 13.2. Sprawnoci akumulacji ciepa w systemie ciepej wody W,s Lp. Parametry zasobnika ciepej wody i jego usytuowanie W,s 1Zasobnik w systemie wg standardu z lat 1970-tych 0,30-0,59 2Zasobnik w systemie wg standardu z lat 1977-1995 0,55-0,69 3Zasobnik w systemie wg standardu z lat 1995-2000 0,60-0,74 4Zasobnik w systemie wg standardu budynku niskoenergetycznego 0,83-0,86 4.2. Wyznaczenie rocznego zapotrzebowania ciepa uytkowego QW,nd = VCWiLi cWW (CW -O) kt tUZ /(10003600) kWh/rok(1.29) gdzie: VCWJednostkowedobowezuycieciepejwodyuytkowejnaleyprzyjmowana podstawie dokumentacji projektowej, pomiarw zuycia w obiekcie istniejcym lub w przypadku braku danych na podstawie Tabeli 15. dm3/(j.o.)doba Liliczba jednostek odniesieniaosoby tUZczas uytkowania (miesic, rok - przewanie 365 dni), czas uytkowania naley zmniejszy o przerwy urlopowe i wyjazdy i inne uzasadnione sytuacje, rednio w cigu roku o 10% - dla budynkw mieszkalnych . doby ktmnonikkorekcyjnydlatemperaturyciepejwodyinnejni55oC,wg dokumentacji projektowej lub Tabeli 14 - cwciepo waciwe wody, przyjmowane jako 4,19 kJ/(kgK),kJ/(kgK) wgsto wody, przyjmowana jako 1000 kg/m3kg/m3 CWtemperatura ciepej wody w zaworze czerpalnym, 55oC oC Otemperatura wody zimnej,przyjmowana jako 10oC oC Tabela 14. Wspczynnikkorekcyjny temperatury ciepej wody kt Lp. Temperatura wody na wypywie z zaworu czerpalnego, oC Wspczynnik korekcyjny kt1) 1551,00 2501,12 3451,28 1) dla porednich wartoci temperatury wartoci ktnaley interpolowa liniowo. Tabela15.Jednostkowedobowezuycieciepejwodydlabudynkwmieszkalnych rnych typw Vcw 39 Jednostka odniesienia Jednostkowe dobowe zuycie ciepej wody Vcw o temperaturze 55oC Lp. Rodzaje budynkw [j.o.][dm3/(j.o.) doba] 1Budynki jednorodzinne[osoba]2)35 2Budynki wielorodzinne1)[osoba]2)48 Objanienia: 1) W przypadku zastosowania w budynkach wielorodzinnych wodomierzy mieszkaniowych do rozliczania opat za ciep wod, podane wskaniki jednostkowego zuycia ciepej wody uytkowej naley zmniejszy o 20%. 2)Liczbmieszkacwwzalenociodrodzajubudynkulublokalumieszkalnegonaleyprzyjmowa zgodnie z projektem budynku, a dla budynkw istniejcych na podstawie stanu rzeczywistego. Uwaga: dla innych budynkw wedug zacznika nr 6 5. Wyznaczenie rocznego zapotrzebowania na energi pomocnicz Energiapomocniczajestniezbdnawtymprzypadkudoutrzymaniawruchusystemw technicznychogrzewaniaiwentylacjiorazprzygotowaniaciepejwodyuytkowej.Jako energiapomocniczajestwykorzystywanaenergiaelektryczna,ktrawprzyjtejmetodzie oceny jest energi kocow, przeliczon na energi pierwotn wg zalenoci (1.3 i 1.4). W przyjtej metodzie oceny energia pomocnicza jest przeznaczona: wsystemieogrzewaniadonapdu:pompobiegowych,pompyadujcejbufor,palnika, pompyobiegowejwsystemiesolarnym,pompobiegwwtrnych,sterownikwi napdw wykonawczych,wsystemieprzygotowaniaciepejwodydonapdu:pompycyrkulacyjnej,pompy adujcejzasobnik,pompyobiegowejwsystemiesolarnym,sterownikwinapdw wykonawczych, wsystemiewentylacjimechanicznejdonapdu:wentylatorw,urzdzedoodzysku ciepa, sterownikw i napdw wykonawczych. Wyznaczenie zapotrzebowania na energi pomocnicz: system ogrzewania i wentylacji Eel,pom,H =i qel,H,i Af tel,i 10-3kWh/rok(1.30) Eel,pom,V =i qel,V,i Af tel,i 10-3kWh/rok(1.31) gdzie: qel,H,izapotrzebowanie mocy elektrycznej do napdu i-tego urzdzenia pomocniczego w systemie ogrzewania, odniesione do powierzchni uytkowej (ogrzewanej) W/m2 qel,V,izapotrzebowanie mocy elektrycznej do napdu i-tego urzdzenia pomocniczego w systemie wentylacji, odniesione do powierzchni uytkowej (ogrzewanej) W/m2 tel,iczasdziaaniaurzdzeniapomocniczegowciguroku,zalenyodprogramu eksploatacji budynku (instalacji), h/rok system przygotowania ciepej wody uytkowej 40 Eel,pom,H =i qel,W,i Af tel,i 10-3kWh/rok(1.32) gdzie: qel,W,izapotrzebowanie mocy elektrycznej do napdu i-tego urzdzenia pomocniczego w systemieprzygotowaniaciepejwody,odniesionedopowierzchniuytkowej (ogrzewanej) W/m2 tel,iczasdziaaniaurzdzeniapomocniczegowciguroku,zalenyodprogramu eksploatacji instalacji ciepej wody, h/rok Uwaga: gdy istnieje kilka wydzielonych instalacji, obliczenia przeprowadza si oddzielnie dla kadego przypadku. Dane do wzorw (1.30-1.32) naley wyznacza w oparciu o: a)obowizujce przepisy, b)dokumentacj techniczn budynku i instalacji oraz urzdze, c)wiedz techniczn oraz wizj lokaln obiektu, d)dostpnedanekatalogoweurzdze,elementwinstalacjiogrzewczejiciepejwody uytkowej obiektu, Przy braku danych mona korzysta odpowiednio z Tabeli 19. Tabela 19. rednie moce jednostkowe ukadw pomocniczych odniesione do powierzchni AU i redni czas ich pracy w cigu roku Lp.Rodzaj urzdzenia pomocniczego i instalacjiqel,i

W/m2 tel,i h/rok 1Pompy obiegowe ogrzewania w budynku o AU do 250 m2 z grzejnikami czonowymi lub pytowymi, granica ogrzewania 12oC 0,2-0,75000-6000 2Pompy obiegowe ogrzewania w budynku o AU ponad 250 m2 z grzejnikami czonowymi lub pytowymi, granica ogrzewania 10oC 0,1-0,44000-5000 3Pompy obiegowe ogrzewania w budynku o AU do 250 m2 z grzejnikami podogowymi, granica ogrzewania 15oC 0,5-1,26000-7000 4Pompy cyrkulacyjne ciepej wody w budynku o AU do 250 m2, praca ciga 0,1-0,48760 5Pompy cyrkulacyjne ciepej wody w budynku o AU ponad 250 m2, praca przerywana do 4 godz/dob 0,05-0,17300 6Pompy cyrkulacyjne ciepej wody w budynku o AU ponad 250 m2, praca przerywana do 8 godz/dob 0,05-0,15840 7Pompa adujca zasobnik ciepej wody w budynku o AU do 250 m20,3-0,6200-300 8Pompa adujca zasobnik ciepej wody w budynku o AU ponad 250 m20,1-0,2300-700 9Pompa adujca bufor w ukadzie ogrzewania w budynku o AU do 250 m2 0,2-0,51500 10Pompa adujca bufor w ukadzie ogrzewania w budynku o AU ponad 250 m2 0,05-0,11500 11Napd pomocniczy i regulacja kota do podgrzewu ciepej wody w budynku o AU do 250 m2 0,8-1,7200-350 12Napd pomocniczy i regulacja kota do podgrzewu ciepej wody w budynku o AU ponad 250 m2 0,1-0,6300-450 13Napd pomocniczy i regulacja kota do ogrzewania w budynku o AU do 250 m2 0,3-0,61400-3000 14Napd pomocniczy i regulacja kota do ogrzewania w budynku o AU ponad 250 m2 0,05-0,22500-4500 15Napd pomocniczy pompy ciepa woda/woda w ukadzie przygotowania ciepej wody 1,0-1,6400 16Napd pomocniczy pompy ciepa glikol/woda w ukadzie przygotowania ciepej wody 0,6-1,0400 15Napd pomocniczy pompy ciepa woda/woda w ukadzie ogrzewania1,0-1,61600 41 Lp.Rodzaj urzdzenia pomocniczego i instalacjiqel,i

W/m2 tel,i h/rok 17Napd pomocniczy pompy ciepa glikol/woda w ukadzie ogrzewania0,6-1,01600 18Regulacja wza cieplnego ogrzewanie i ciepa woda0,05-0,18760 19Pompy i regulacja instalacji solarnej w budynku o AU do 500 m20,2-0,41000-1750 20Pompy i regulacja instalacji solarnej w budynku o AU ponad 500 m20,1-0,31000-1750 21Wentylatory w centrali nawiewno-wywiewnej, wymiana powietrza do 0,6h-1 0,2-0,66000-8760 22Wentylatory w centrali nawiewno-wywiewnej, wymiana powietrza powyej 0,6h-1 0,6-1,66000-8760 23Wentylator w centrali wywiewnej, wymiana powietrza do 0,6h-10,1-0,56000-8760 24Wentylator w centrali wywiewnej, wymiana powietrza powyej 0,6h-10,5-1,16000-8760 25Wentylatory miejscowego ukadu wentylacyjnego1,1-3,06000-8760 Uwaga:wprzypadkutrudnociocenystanufaktycznegonaleyprzyjmowawartociredniezpodanego zakresu zmian mocy jednostkowej lub czasu dziaania. 6.Metoda uproszczona obliczania rocznego zapotrzebowania na energi pierwotn dla ogrzewania i wentylacji budynkw mieszkalnych Metodamazastosowaniedlabudynkwistniejcychniepoddanychtermomodernizacji, ktrychredniwspczynnikprzenikaniaciepaobudowybudynkujestwikszyod0,8 W/m2Korazposiadajwentylacjegrawitacyjn.Metodajestopartanastopniogodzinach sezonu ogrzewczego. 6.1. Wyznaczenie wskanika EP dla ogrzewania EPH = QP,H/AfkWh/(m2rok)(1.33) EKH = QK,H/AfkWh/(m2rok)(1.33.1) gdzie: QP,Hrocznezapotrzebowanienaenergipierwotndlaogrzewaniaiwentylacji, przygotowania ciepej wody oraz napdu urzdze pomocniczych kWh/rok Przy braku danych, powierzchni Af w przyblieniu mona wyznaczy z zalenoci: Af = (1/hK 0,04) Vem2(1.34) gdzie: hKwysoko kondygnacji brutto (wraz ze stropem)m Vekubatura zewntrzna czci ogrzewanej budynkum3 6.2. Wyznaczenie rocznego zapotrzebowania na energi pierwotn QP,H = wsys QH,nd kWh/rok(1.35) QK,H = wINS QH,nd kWh/rok(1.35.1) wsys = wH wINS(1.36) 42 gdzie: QP,Hrocznezapotrzebowanienaenergipierwotnprzezsystemgrzewczyiwentylacyjny do ogrzewania i wentylacji kWh/rok QH,ndzapotrzebowanienaenergiuytkow(ciepouytkowe)przezbudynek(lokal mieszkalny), kWh/rok wHwspczynniknakadunieodnawialnejenergiipierwotnejnawytworzeniei dostarczenienonikaenergii(lubenergii)kocowejdoocenianegobudynku:kocio gazowy, olejowy lub wglowy - wH = 1,1; sie cieplna wH = 1,2; kotownia lokalna wglowa wH = 1,3; grzejnik elektryczny wH =3,0 - wINSwspczynniknakaduinstalacjinapokryciestratsystemuogrzewczego(jest odwrotnoci sprawnoci H,tot) i na energi pomocnicz, Tabela 16 - Tabela 16. Wspczynnik nakadu instalacji ogrzewczej ze rdem ciepa wINS Lp. Rodzaj instalacji i rda ciepawINS 1Koty wglowe + regulacja centralna + przewody sabo zaizolowane1,80-2,00 2Koty wglowe + regulacja centralna + przewody dobrze zaizolowane1,70-1,90 3Koty wglowe + regulacja centralna i zawory grzejnikowe 2K + przewody dobrze zaizolowane 1,60-1,70 4Koty gazowe dwufunkcyjne wiszce mieszkaniowe + regulacja miejscowa 1,45-1,55 5Koty gazowe z otwart komor spalania i dwustawn regulacj procesu spalania + regulacja centralna i zawory grzejnikowe 2K + przewody dobrze zaizolowane 1,35-1,40 6Koty niskotemperaturowe na paliwo gazowez zamknit komor spalania i palnikiem modulowanym + regulacja centralna i zawory grzejnikowe 2K + przewody dobrze zaizolowane 1,30-1,35 7Koty gazowe kondensacyjne + regulacja centralna i zawory grzejnikowe 2K + przewody dobrze zaizolowane 1,20-1,25 8Koty gazowe kondensacyjne + regulacja centralna i zawory grzejnikowe 1K + przewody dobrze zaizolowane 1,14-1,16 9Wze cieplny kompaktowy bez obudowy + regulacja centralna i zawory grzejnikowe 2K + przewody dobrze zaizolowane 1,22-1,26 10Wze cieplny kompaktowy z obudow + regulacja centralna i zawory grzejnikowe 2K + przewody dobrze zaizolowane 1,17-1,19 11Wze cieplny kompaktowy z obudow + regulacja centralna i zawory grzejnikowe 1K + przewody dobrze zaizolowane 1,13-1,15 12Piec wglowy kaflowy2,00-2,40 13Kocio wglowy w domku jednorodzinnym + przewody sabo zaizolowane (bez regulacji) 1,90-2,50 14Grzejniki elektryczne w pomieszczeniach1,05-1,10 6.3. Roczne zapotrzebowanie ciepa uytkowego do ogrzewania i wentylacji Warto rocznego zapotrzebowania ciepa do ogrzewania i wentylacji budynku lub lokalu mieszkalnegoQH,nd naley oblicza zgodnie ze wzorem: QH,nd = Sth (Htr + Hve ) H,s (Qint + Qsol)kWh/rok(1.37) Wspczynnik strat ciepa przez przenikanie Htr = i (btr,i Ai Ui) + i Utb,i Ai W/K(1.38) gdzie: 43 QH,ndilociepaniezbdnanapokryciepotrzebogrzewczychbudynku(lokalu mieszkalnego, strefy) w okresie miesicznym lub rocznym kWh/rok Sthstopniogodzinysezonuogrzewczego,wgdanychklimatycznychdlastacji meteorologicznej najbliszej lokalizacji budynku kKh/rok Htrwspczynnik strat ciepa przez przenikanie dla sezonu ogrzewczegoW/K Hvewspczynnik strat ciepa przez wentylacj dla sezonu ogrzewczegoW/K Qint wewntrzne zyski ciepa dla sezonu ogrzewczegokWh/rok Qsolzyskiciepaodpromieniowaniasonecznegoprzenikajcegodoprzestrzeni ogrzewanej budynku przez przegrody przezroczyste dla sezonu ogrzewczego kWh/rok btr,iwspczynnik redukcyjny obliczeniowej rnicy temperatur i-tej przegrody: - ciany zewntrznebtr = 1,0; - dach jako granica systemubtr = 1,0; - ostatnia kondygnacja (poddasze nieuytkowe)btr = 0,8; - ciany i stropy przylege do nieogrzewanych pomieszcze btr = 0,5; - strop piwnicy, ciany nieogrzewanych piwnicbtr = 0,6;- podoga na grunciebtr = 0,6. - Aipolepowierzchnii-tejprzegrodyotaczajcejprzestrzeoregulowanej temperaturze,obliczanejwgwymiarwzewntrznychprzegrody(wymiaryokieni drzwi przyjmuje si jako wymiary otworw w cianie) m2 Uiwspczynnikprzenikaniaciepai-tejprzegrodypomidzyprzestrzeniogrzewan istronzewntrzn,obliczanywprzypadkuprzegrdnieprzezroczystychwedug normyPNENISO6946,wprzypadkuokien,wietlikwidrzwiprzyjmujesi wedugAprobatyTechnicznej,awprzypadkupodoginagruncieprzyjmowany jako Ugr. Przy braku Aprobaty Technicznej mona zastosowa wartoci z Tabeli 17W/(m2K) Utbdodatek uwzgldniajcy udzia mostkw cieplnych: - Utb = 0,15 W/(m2K) dla budynku nieocieplonego z balkonami,- Utb = 0,10 W/(m2K) dla budynku nieocieplonego bez balkonw; - Utb = 0,05 W/(m2K) dla budynku czciowo ocieplonego W/(m2K) H,ssezonowywspczynnikefektywnociwykorzystaniazyskwwtrybie ogrzewania, H,s = 0,95 - Tabela17.WartociwspczynnikwprzenikaniaciepaUprzezoknaidrzwiw budynkach istniejcych przy braku Aprobaty Technicznej Lp. Rodzaj okien lub drzwi balkonowych oraz drzwi wejciowych do budynku Obliczeniowy wspczynnik U [W/(m2K) 1Okna krosnowe pojedynczo oszklone5,0 2Okno jednoramowe, oszklone szyb zespolona jednokomorow3,0 3Okno jednoramowe, oszklone szyb zespolona dwukomorow2,3 4Okno skrzynkowe lub ocienicowe: - oszklone podwjnie - oszklone potrjnie 2,6 2,0 5Okno zespolone oszklone podwjnie2,6 6Okno zespolone oszklone potrjnie (w tym jedna szyba zespolona jednokomorowa)2,2 7Drzwi nieocieplane oszklone pojedynczo5,1 8Drzwi deskowe i klepkowe2,5 9Drzwi izolowane z pyt w ramie stalowej lub aluminiowej1,4 Wspczynnik strat ciepa przez wentylacj grawitacyjn budynku: dlabudynkubezprbyszczelnocizlokalizowanegowprzestrzeniotwartej (nieosonitego)

Hve = 0,270 Ve W/K(1.39.1) 44 dla budynku bez prby szczelnoci rednio osonitego

Hve = 0,190 Ve W/K(1.39.2) dlabudynkuzprbszczelnocipowietrznej(n503,0h-1)lubmocnoosonitego (np. centra miast, budynki w lasach)

Hve = 0,163 Ve W/K(1.39.3) Wewntrzne zyski ciepa w sezonie ogrzewczym: dla budynku mieszkalnego wielorodzinnego

Qint = 22 Af kWh/rok(1.40) dla budynku mieszkalnego jednorodzinnego

Qint = 16 Af kWh/rok(1.40.1) Zyski ciepa od promieniowania sonecznego przez przegrody przezroczyste:

Qsol = i CiAiIs,ig kWh/rok(1.40.2) w ktrym: Ciudziapolapowierzchnipaszczyznyszklonejdocakowitegopola powierzchni okna, jest zaleny od wielkoci okna, mona przyj rednio 0,7 - Aipolepowierzchnioknalubdrzwibalkonowychwwietleotworuw przegrodzie m2 Is,iwartoenergiipromieniowaniasonecznegowsezonieogrzewczymna paszczyznpionowlubdachu,wktrejusytuowanejestoknoo powierzchni Ai: - ciana poudniowa S 350 kWh/(m2rok); - ciana poudniowo-zachodnia S-W310 kWh/(m2rok); - ciana zachodnia W220 kWh/(m2rok); - ciana pnocno-zachodnia N-W160 kWh/(m2rok); - ciana pnocna N 145 kWh/(m2rok); - ciana pnocno-wschodnia N-E165 kWh/(m2rok); - ciana wschodnia E 235 kWh/(m2rok); - ciana poudniowo-wschodnia S-E 320 kWh/(m2rok); - okna dachowe o nachyleniu poniej 30o 300 kWh/(m2rok). kWh/(m2rok) gwspczynnikprzepuszczalnocienergiipromieniowaniasonecznegoprzez oszklenie, we