Terminologia metrologiczna

str.

52

METROLOGIA Mierzymy dla Wszystkich

od 1919 r.

I PROBIERNICTWO

ISSN 2300-8806 Biuletyn Gwnego Urzdu Miar nr 2 (13)/2016

Terminologia metrologiczna

str.

PRO

BIER

NIC

TWO

PRAWO METROLOGIA

Wywiad z Prezesem GUM

str.

7

Ewolucja definicji jednostek miar

str.

17

Lasery w probiernictwie

str.

58

Reforma systemu certyfikacji

str.

45

0 2 4 6 8 10 12 14 16 18

Znajdziesz nas take na www.gum.gov.pl

W numerze: In this issue:

WYDARZENIA 3-16 EVENTS 3-16 TECHNIKA I POMIARY 17-40 TECHNIQUE AND MEASUREMENTS 17-40 Dlaczego zmieniaj si definicje jednostek miar? Why the definitions of measurement units are changed?

Wpyw przyjcia staej wartoci gstoci paliwa na dokadno przedstawianej w odmierzaczach paliw ciekych objtoci w temperaturze bazowej

Nowe pierwotne konduktometryczne materiay odniesienia GUM wytwarzanie i certyfikacja

Program komputerowy do wzorcowania mostkw RLC i wzorcw RLC

Udzia pracownikw GUM w VII Kongresie Metrologii Streszczenia wygoszonych referatw

WSPPRACA 41-44 10. Zgromadzenie Oglne EURAMET 2016. Kierunki

dziaa i rozwoju europejskiej Regionalnej Organizacji Metrologicznej

PRAWNA KONTROLA METROLOGICZNA 45-51 Reforma systemu certyfikacji Midzynarodowej Organizacji

Metrologii Prawnej

TERMINOLOGIA 52-57 Terminologia metrologiczna a powszechny charakter

zastosowa metrologii

PROBIERNICTWO 58-62 Praktyczne wykorzystanie laserw w probiernictwie

CZY WIESZ, E... 63-66 Zastosowania wzorcw z dziedziny fizykochemii

The influence of the adoption constant fuel density on the accuracy of measured volume in liquid fuel dispensers at the base temperature

New primary reference materials of electrolytic conductivity preparation and certification

A computer program for calibration of bridges RLC and RLC models

The participation of employees of the Central Office of Measures in VII Metrology Congress. Summaries of papers presented in the Congress.

COOPERATION 41-44 10. EURAMET General Assembly 2016. Directions of

activities and development of European Regional Metrology Organisation

LEGAL METROLOGICAL CONTROL 45-51 Reform of the OIML Certificate System for Measuring

Instruments

TERMINOLOGY 52-57 Metrological terminology and commonness of metrology

applications

HALLMARKING 58-62 The practical using of lasers in hallmarking

DO YOU KNOW 63-66 The application of measurement standards in the field of

physical chemistry

Wydawca: Gwny Urzd Miar

ul. Elektoralna 2, 00-139 Warszawa, tel.: 22 581 95 18, 581 95 31, fax: 22 581 90 91.

Redakcja: dr Pawe Fotowicz (red. naczelny), Adam eberkiewicz (sekretarz red.), Maria Magdalena Ulaczyk (Probiernictwo), dr Jerzy Borzymiski (Terminologia), dr Pawe Fotowicz (Technika i pomiary), Adam eberkiewicz (Wydarzenia), Mariusz Pindel (Wsppraca), Tadeusz Lach (Prawna kontrola metrologiczna).

Druk: ArtDruk Zakad Poligraficzny, ul. Napoleona 4, 05-230 Kobyka, www.artdruk.com Wszystkie prawa zastrzeone. Redakcja nie zwraca materiaw nie zamwionych oraz zastrzega sobie prawo do skrtw i zmian tytuw. Pytania i uwagi do redakcji: biuletyn@gum.gov.pl

http:www.artdruk.com

3

Wydarzenia

SEMINARIUM W GUM JAK PRAWIDOWO OZNACZA TOWARY PACZKOWANE?12.04 Ponad 60 przedstawicieli urzdw administracji publicznej, ktre zajmuj si towarami paczkowanymi wzio udzia w seminarium powiconym najczciej spotykanym nieprawidowociom w oznaczeniach na towarach paczkowanych. Organizowane przez Gwny Urzd Miar seminarium byo kolejnym powiconym tej problematyce. Wczeniej eksperci GUM szkolili m.in. przedsibiorcw, uczc jak prawidowo oznacza swoje produkty i jakich bdw unika. Wicej na temat seminarium przeczytasz na str. 13.

PIKNIK NAUKOWY POLSKIEGO RADIA7.05 Tysice goci ogldao pokazy oraz uczestniczyo w warsztatach i konkursach odbywajcych si podczas 20. Pikniku Naukowego Polskiego Radia i Centrum Nauki Kopernik na Stadionie PGE Narodowym. Relacja z Pikniku, w ktrym udzia wzi Gwny Urzd Miar, na str. 16.

9.05 WIZYTA DR. YI-HUA TANGA W GUM W Gwnym Urzdzie Miar gocilimy dr Yi-Hua Tanga, fizyka z amerykaskiego Krajowego Instytutu Wzorcw i Technologii (National Institute of Standards and Technology). Dr Tang przedstawi zagadnienie, ktrym zajmuje si na co dzie w swojej pracy, tj. kwesti metrologii napicia Josephsona w projekcie wagi wata. Zwizek pomidzy technologi pomiaru napicia i koncepcj wagi wata odgrywa wan rol w proponowanej redefinicji ukadu SI, opierajcej si na wyznaczeniu staej Plancka. Yi-Hua Tang spotka si rwnie z kierownictwem Gwnego Urzdu Miar oraz zwiedzi wybrane laboratoria, zapoznajc si z moliwociami pomiarowymi laboratoriw Zakadu Elektrycznego oraz Laboratorium Dugoci.

11-13.05 XXIII MIDZYNARODOWE TARGI STACJA PALIW 2016 Najwaniejsze wydarzenie sektora paliwowego w Polsce i Europie rodkowo-Wschodniej zgromadzio przedstawicieli brany paliwowo-energetycznej, handlu detalicznego, a take ekspertw z instytucji centralnych, w tym z Gwnego Urzdu Miar.

MIDZYNARODOWA KONFERENCJA QUANTUM METROLOGY 11-13.05 Fizycy i metrolodzy z kilkunastu krajw wiata, w tym przedstawiciele Gwnego Urzdu Miar i kilku uczelni krajowych, uczestniczyli w Poznaniu w 5. Midzynarodowej Konferencji powiconej Metrologii Kwantowej. Podczas konferencji, ktra organizowana bya przez prof. dr. hab. in. Waldemara Nawrockiego z Wydziau Elektroniki i Telekomunikacji Politechniki Poznaskiej, we wsppracy z Uniwersytetem Friedricha-Schillera w Jenie, zaprezentowano w formie sesji wykadowych i plakatowych wyniki prac badawczych i rozwojowych, zarwno teoretycznych, jak i aplikacyjnych, w dziedzinie szeroko rozumianej metrologii kwantowej. Swoje prace przedstawili rwnie metrolodzy z Gwnego Urzdu Miar: Dariusz Czuek z Zakadu Dugoci i Kta oraz Adam Tatar i Adam Ziek z Zakadu Elektrycznego. Z wykadem na temat Europejskiego Systemu Nawigacji Satelitarnej Galileo wystpi dr in. Wodzimierz Lewandowski, Prezes GUM i czonek Rady Naukowej Centrum Bada Kosmicznych Polskiej Akademii Nauk.

POSIEDZENIE KOMITETU WELMEC11-13.05 W Helsinkach odbyo si posiedzenie Komitetu WELMEC, gwnego organu decyzyjnego organizacji zrzeszajcej przedstawicieli pastw czonkowskich Unii Europejskiej i EFTA, odpowiedzialnych za metrologi prawn.

14.05 NOC MUZEW W GWNYM URZDZIE MIAR Gwny Urzd Miar wzi udzia w tegorocznej Nocy Muzew, w ktrej uczestniczyy warszawskie muzea, placwki naukowe i kulturalne. Po kolekcji historycznych przyrzdw pomiarowych oprowadzili kilkuset zwiedzajcych pracownicy GUM. Relacja z tego wydarzenia na str. 15.

17.05 POWOANIE DR. IN. WODZIMIERZA LEWANDOWSKIEGO NA PREZESA GWNEGO URZDU MIAR 17 maja br. p. Beata Szydo, Prezes Rady Ministrw powoaa dr. in. Wodzimierza Lewandowskiego na stanowisko Prezesa Gwnego Urzdu Miar. Wywiad z Prezesem GUM na str. 7.

JAK MIERZY POSTP W GOSPODARCE SPOTKANIE Z PREZESEM GUM19.05 W warszawskim Domu Dziennikarza odbyo si spotkanie z dr. in. Wodzimierzem Lewandowskim, Prezesem GUM. Debacie towarzyszya prezentacja innowacyjnych urzdze pomiarowych produkowanych w Polsce przez mae i rednie firmy.

3

Metrologia i Probiernictwo Biuletyn Gwnego Urzdu Miar 2 (13)/2016

http:11-13.05http:11-13.05http:11-13.05

4

Wydarzenia

4

DZIE OTWARTY W GWNYM URZDZIE MIAR19.05 19 maja, w ramach obchodw wiatowego Dnia Metrologii, GUM odwiedzia modzie szk rednich. Odwiedzajcy mieli okazj do bliszego poznania, czym jest i jak rol w codziennym yciu odgrywa nauka o pomiarach metrologia. Modziey zaprezentowano pokazy, ktre dotyczyy pomiarw wielkoci elektrycznych i czasu. Uczniowie obejrzeli take najciekawsze eksponaty ze zbiorw muzealnych GUM.

WIATOWY DZIE METROLOGII POD HASEM POMIARY W DYNAMICZNYM WIECIE20.05 Z okazji wiatowego Dnia Metrologii w Gwnym Urzdzie Miar odbyo si seminarium z udziaem przedstawicieli instytucji rzdowych, placwek naukowych, uczelni oraz pracownikw administracji miar. Szczegowa relacja na str. 13.

24-25.05 POSIEDZENIE GRUPY WYSZEHRADZKIEJ (GV4) Dyrektorzy okrgowych urzdw probierczych w Warszawie i w Krakowie uczestniczyli w Posiedzeniu Grupy Wyszehradzkiej (GV4), zorganizowanym przez Urzd Probierczy w Budapeszcie. Na spotkaniu omawiano sprawy dotyczce wyposaania urzdw probierczych w aparatur badawcz i lasery, porwnywano dane statystyczne dotyczce liczby i masy wyrobw z metali szlachetnych, zgaszanych w poszczeglnych urzdach probierczych w ramach grupy. Dyskutowano te na temat metod badania zawartoci metali szlachetnych.

23-27.05 10. ZGROMADZENIE OGLNE EURAMET POCZONE Z SYMPOZJUM NAUKOWYM ZO Euramet odbyo si w tym roku w Oslo, a omwienie przebiegu tego wydarzenia, jak rwnie kluczowych dla europejskiej metrologii kwestii poruszonych na spotkaniu w Norwegii, znajd Pastwo w artykule na str. 41.

28.05 UDZIA OBWODOWEGO URZDU MIAR W TCZEWIE W FESTYNIE SAMORZDOWO-KOMUNALNYM Obwodowy Urzd Miar w Tczewie mia okazj zaprezentowa dziaalno urzdu na festynie samorzdowo-komunalnym organizowanym w tym miecie. Odwiedzajcy festyn poznawali przyrzdy pomiarowe, ktrych legalizacj, wzorcowanie czy te sprawdzenie przeprowadzaj urzdy miar, np.: wodomierz, chronokomparator oraz wagi. Poza tym odtwarzano odgosy wczeniejszej burzy, dziki zastosowaniu wszechkierunkowego rda dwiku. Ciekawostk dla uczestnikw stanowia waga hydrostatyczna, suca do wyznaczania gstoci cieczy.

DZIE DZIECKA W KANCELARII PREMIERA5.06 Dzieci rzdz pod takim hasem odby si w ogrodach Kancelarii Premiera RP piknik popularyzujcy wrd dzieci wiedz techniczn. Dzie Dziecka w Kancelarii Premiera to nauka przez zabaw: konkursy z nagrodami, dowiadczenia naukowe, pokazy wyposaenia sub mundurowych