خدا نام به

فناوري مديريت و درسمباني به مربوط كالسي تحقيقاطالعات

گنبد نور پيام دانشگاه اطالعات فناوري مهندسي ي رشتهكاووس

1385ورودي

: تحقيق خالق عنوان تفكر ي زمينه در اطالعات فناوري

: مربوطه جنابمهندسبايلري استاد

اكبرزاده دانشجو: سهيل

canopusoheil@gmail.comايميل:

1386پاييز

فهرست

اطالعات فناوري زمينه‌ي در مقدمه -----------------------------------------------------------------------3

خالقيت --------------------------------------------------------------------------------------------------5

روانشناسي ديدگاه از تعريفخالقيت ----------------------------------------------------------------------5

سازماني ديدگاه از خالقيت -------------------------------------------------------------------------------5

خالقيت اطالعاتو فناوري -------------------------------------------------------------------------------6

نوآوري -------------------------------------------------------------------------------------------------7

اند؟ مرتبطشده هم با چگونه نوآوري و خالقيت -----------------------------------------------------------7

گذارند؟ مي اثر نوآوري بر ساختاري متغيرهاي چگونه ----------------------------------------------------8

مي‌گذارد؟ اثر نوآوري بر فرهنگسازماني چگونه --------------------------------------------------------8

گذارند؟ مي اثر نوآوري بر انساني منابع متغيرهاي كدام ---------------------------------------------------8

خالق افراد ويژگيهاي ------------------------------------------------------------------------------------8

خالقيت فرصتهاي ---------------------------------------------------------------------------------------9

نوآوري و اهميتخالقيت --------------------------------------------------------------------------------9

2

خالق سازمان ويژگيهاي -------------------------------------------------------------------------------10

پرورشخالقيت در نقشمدير --------------------------------------------------------------------------10

گروهي خالقيت ----------------------------------------------------------------------------------------11

پرورشخالقيت ----------------------------------------------------------------------------------------12

گيري نتيجه --------------------------------------------------------------------------------------------13

--------------------------------------------------------------------------------------------------منابع14

اطالعات فناوري زمينه در مقدمه

سه جهان تاريخ در كه معتقدند جديد تمدن سوى به پيش كتاب در تافلر هايدى و الوين . كه است كشاورزى انقالب موج، اولين است كرده تجديد را انقالبى تحول بزرگ موج

. بزرگى هاى كارخانه آن نماد كه است صنعتى انقالب دومين، انجاميد طول به سال هزاران . حاضر حال در كه موج سومين اما اند گذاشته آسمان به سر آن دود از پر لوله‌هاى كه است

( . و اطالعاتى انقالب اين وقوع با است ارتباطات و اطالعات فناورى عصر داريم، قرار آن دربرداشته( رو پيش از سياسى و جغرافيايى موانع رسانه‌ها، نفوذ پردامنه گسترش و ارتباطى

. است گرفته شكل واحدى جهانى بازارهاى و شده

است شده منتشر جهان سراسر در كه اطالعاتى و ها داده به دسترسى براى نيز امروزهديگران، از افتادن پيش راه بهترين رسد مى نظر به و جست سود اطالعات فناورى از بايد

. است اطالعات فناورى از كامل بردارى [ A ] بهره

اهميت و مي‌كند بازي شهروندان كاري و شخصي زندگي در نقشمهمي اطالعات فناوري- . نرم‌افزارها رقومي، اطالعات ارتباطات، رايانه، حضور امروزه است فزوني به رو نيز آن

. - مي‌كنيم مشاهده جا همه در را اطالعات عصر عناصر يعني

درباره‌ي يادگرفتن بيش‌تر براي فرصت‌هايي جستجوي در فعاالنه كه كساني از جدايياد اطالعات فناوري درباره‌ي چيزي S ابدا مي‌دهند ترجيح كه آنان يا هستند اطالعات فناوري

روزانه‌ي زندگي در اطالعات فناوري بالقوه‌ي ارزش به كه هستند بسياري عده‌ي نگيرند،

3

سودمند برايشان اطالعات، فناوري از بهتر درك به دستيابي كه مي‌دانند و دارند اذعان خود: . است استوار چندي عوامل بر دريافتي چنين به دستيابي بود خواهد

S اساسا و اندك هشدارهاي با كوتاه، S نسبتا زماني دوره‌ي يك در اطالعات فناوريباشند، داشته را آن پذيرش براي رسمي آموزشي آمادگي افراد، اكثر كه اين بدون

. شده ما زندگي وارد درك مي‌كنند استفاده اطالعات فناوري از حاضر حال در كه كساني از بسياري

باور اين بر دارند،و مي‌دهند قرار استفاده مورد كه ابزارهايي از محدودي بسيار. ) نمي‌كنند) استفاده ابزارها اين از كمال و تمام به كه هستند درست S احتماال

يا نفس به اعتماد احساس اطالعات فناوري با رويارويي در شهروندان از بسياريدست كنوني حد از بيش‌تر اطميناني به كه عالقمندند و نمي‌كنند، خويش بر تسلط

يابند. عده‌ي و شده اطالعات فناوري بالقوه‌ي فوايد درباره‌ي ستايش‌برانگيزي اظهارات

. آورند دست به را فوايد اين كه دارند دوست بسياري متضمن اطالعات فناوري از ناشي تغييرات كه هستند آن نگران شهروندان از برخي

… اين و باشد و اقتصادي، منافع آزادي‌ها، اجتماعي، ارزش‌هاي در بالقوه مخاطرات. شوند آگاه‌تر اطالعات فناوري در كه مي‌دارد وا را آنان نگراني

فراگير و قدرتمند فناوري اين كار چگونگي درباره‌ي طبيعي كنجكاوي به بايد البته و. كرد اشاره

يك موجب اطالعات، فناوري درباره‌ي بيش‌تر هرچه يادگيري براي متعدد انگيزه‌هاي اين : و اكنون بتواند تا بداند اطالعات فناوري درباره‌ي بايد چيزي چه كس هر شد عمومي سؤال

فناوري كه واقعيت اين با پرسش اين پاسخ كند؟ استفاده آن از مؤثرتر شيوه‌اي به آينده، در . فقط الكترونيكي رايانه‌ي ظهور از مي‌شود پيچيده‌تر است، تغيير حال در S سريعا اطالعات

( » « شخصي رايانه‌ي پي‌سي گذشته، سال از( PC: Personal Computerپنجاه سال 20كمتر: ( وب جهانگسترد شبكه‌ي و دارد از( WWW:World Wide Webسن كه 5كم‌تر است سال

. كه هميشگي و ثابت درس يك ارائه‌ي سريع، تحول اين وجود با يافته همگاني معروفيت. است ناممكن باشد،‌ روزآمد و مؤثر همواره

» « » « در كارآيي متضمن كه است،‌ مهارت از نوعي تداعي‌كننده‌ي رايانه‌اي سواد S عموما . با مي‌باشد الكترونيكي پست و واژه‌پردازي مثل امروز، رايانه‌اي كاربردهاي از تعدادي

. » مي‌باشد » الزم دوام فاقد زيرا است، محقري بسيار هدف نيز سواد تحوالت، سرعت وجودكهنگي كنوني مهارت‌هاي مي‌كند،‌ تغيير خيزوار، و جست‌ حالت با فناوري كه آنجا از

. كه است اين بهتر حل راه نيست تازه مهارت‌هاي به آن‌ها تبديل براي راهي و مي‌گيرند . بنياني مطالب يادگيري مستلزم امر اين باشند فناوري تغييرات با سازگاري پي در افراد

پس و مستقل شيوه‌اي به را، جديدي مهارت‌هاي سازد قادر را فرد كه است حدي در كافي،. كند كسب رسمي، تحصيالت پايان از

را دانش كنند، بيان خالق شكل به را خود نظرات قادرند اطالعات فناوري در متبحر افراد . اطالعات فناوري در تبحر بسازند جديدي اطالعاتي تركيب و كنند فرمولبندي دوباره

را آنچه مستمر طور به افراد آن، طي در كه است العمر مادام يادگيري فرايند يك مستلزمبه‌كار در بيش‌تر، دانش كسب و تحوالت با سازگاري طريق از تا مي‌بندند كار به مي‌دانند كه

. باشند كارآمدتر خود، كار و شخصي زندگي در اطالعات فناوري بستن

: دانشاست نوع سه مستلزم اطالعات فناوري در تبحر

4

امروزين .1 مهارت‌هايبنياني .2 مفاهيمفكري .3 قابليت‌هاي

آماده اطالعات فناوري در تبحر براي مختلف شيوه‌هاي به را فرد دانش، نوع سه اينمي‌كنند.

امروزين. 1 هاي مهارتقادر را افراد كه هستند امروز رايانه‌اي كاربردهاي از استفاده توانايي امروزين مهارت‌هاي

. جزء مهارت كار، كنوني بازار در بندند كار به بالفاصله را اطالعات فناوري مي‌سازند . با عملي تجربه‌ي از ذخيره‌اي مهارت، كه اين همه از مهم‌تر است شغلي آمادگي اساسي

. نهاد بنا را جديدي توانمندي‌هاي مي‌توان آن مبناي بر كه دارد خود

بنياني. 2 مفاهيمكه هستند اطالعات و شبكه‌ها رايانه‌ها، اساسي اصول و انديشه‌ها بنياني، مفاهيم

. توضيح را اطالعات فناوري چرايي و چگونگي مفاهيم، مي‌دهند تشكيل را فناوري شالوده‌ي . مفاهيم، مي‌گذارند فرد اختيار در آن محدوديت‌هاي و فرصت‌ها به نسبت بينشي و مي‌دهند،

. ظهورند حال در كه هستند جديدي اطالعاتي فناوري‌هاي درك خام مواد

فكري. 3 قابليتهايدشوار، و پيچيده وضعيت‌هاي در اطالعات فناوري به‌كاربستن توانايي فكري، قابليت‌هاي

( بافتار حدود به آن محدودكردن و باال سطح تفكر .contextتلخيص هستند( اطالعات فناوريدر و كنند تعديل و خويشجرح نفع به را رسانه‌ اين كه مي‌سازند قادر را افراد قابليت‌ها، اين

. قابليت‌هاي برآيند مشكالت اين پس از ناخواسته، و پيش‌بيني‌نشده مشكالت بروز هنگامآن در خالقيت ايجاد و اصالح و جرح و اطالعات درباره‌ي انتزاعي‌تر تفكر برانگيزنده‌ي فكري

هستند.

تغيير زمان طول در دارند، رايانه امروز استفاده‌هاي با نزديكي پيوند كه مهارت‌ها اين . و قابليت‌ها مفاهيم، هستند زمان محدوده‌ي از فارغ قابليت‌ها و مفاهيم ولي كرد، خواهند

- تشكيل- را جداگانه‌اي ابعاد اطالعات فناوري در تبحر دانش از متفاوت وجه سه مهارت‌هاباشد، اطالعات فناوري مستلزم كه مشخصي فعاليت هر كه است معنا بدان اين و مي‌دهند، . كسب و مفاهيم و مهارت‌ها يادگيري داشت خواهد الزم را دانش نوع سه اين همه‌ي عناصر

به تالشي، چنين اما رساند، انجام به يكديگر به ارجاع بدون مي‌توان را فكري قابليت‌هاي . در تبحر عنصر سه شد نخواهد منجر اطالعات فناوري در تبحر از توجهي قابل ميزان كسبدر تبحر امر در همگي و مي‌كند،‌ تقويت را ديگري يك هر برابرند، هم با اطالعات فناوري

. دارند نقشاساسي اطالعات، فناوري

تناسب به اطالعات، فناوري در متبحر افراد كه نظر آن از اطالعات، فناوري در تبحرفناوري كارگيري به و يادگيري، تمييز، ارزيابي، به دست خود حرفه‌اي و شخصي فعاليت‌هاي

. فرصت‌ها، به است مناسب نفر يك براي آنچه است شخصي مي‌زنند، اطالعاتي نوينحوزه‌ي با ها اين همگي كه دارد، بستگي اطالعات فناوري در تبحر كاربردهاي و فعاليت‌ها،

. دارند مالزمه فرد، تفكر و عالقمندي يا تخصص

. كه است تصاعدي نظر اين از هست نيز پويا و تصاعدي اطالعات، فناوري در تبحرتك‌گزاره‌اي S صرفا و است پيچيدگي گوناگون سطوح اطالعات، فناوري در تبحر مشخصه‌ي

) / با) همراه اطالعات، فناوري در تبحر كه نظر آن از است، پويا و نيست؛ نامتبحر متبحر

5

. است افزون روز خالقيت ارائه‌ي و مادام‌العمر يادگيري مستلزم اطالعات، فناوري در تحول[ B ]

خالقيت

خالقيت " . CREATIVITYاز را" مهم تعاريف از برخي اينجا در است شده زيادي تعريفهاي: دهيم مي قرار بررسي مورد

سازمان اقتصادي يا اجتماعي توان در هدفدار تغيير يك ايجاد براي تالش جديد مفهوم يا فكر يك ايجاد براي ذهني تواناييهاي كارگيري به نظير مديريت بحث در جديد انديشه يا انگاره يك آوردن وجود به يا پرورش توانايي

جديد محصول يك آوردن وجود به نوين طرزي به قبلي شده طي راه يك پيمودن يا تازه راهي كردن طي

روانشناسي ديدگاه از تعريفخالقيت . فرايند از است عبارت تفكر است انديشيدن يا تفكر اصلي هاي جنبه از يكي خالقيت

. درازمدت حافظه در موجود شده كسب نمادهاي و تغييراطالعات يا بازآرايي: است دونوع بر تفكر

همگرا .1 تفكرواگرا .2 تفكر

كسب نمادهاي و اطالعات سازي دوباره يا بازآرايي فرايند از است عبارت همگرا تفكر. درازمدت حافظه در موجود شده

شده كسب نمادهاي و اطالعات نوآرايي و تركيب فرايند از است عبارت واگرا تفكر. واگرا تفكر يعني خالقيت درازمدت، حافظه در موجود

ذهني تصويرسازي توانايي يا تخيل قوه با مستقيمي ارتباط خالقيت تعريف اين براساسدر. شده ادراك هاي پديده از تصويرهايي تشكيل فرايند از است عبارت توانايي اين دارد . راه ارائه توانايي يعني خالقيت كارها بهتر دادن انجام براي جديد راههاي يافتن فرايند و ذهن

و جديد خدمات و توليدات براي نوين طرحهاي و فكرها ارائه مسائل، حل براي جديد حل. پديده‌ها آن غيبت پساز آن استمرار

سازماني ديدگاه از خالقيتفعاليتهاي كيفيت يا كميت ارتقاي و بهبود براي نوين طرح و فكر ارائه يعني خالقيت

« توليدات ها، هزينه كاهش خدمات، يا توليدات افزايش بهره‌وري، افزايش مثال سازمان... و جديد خدمات يا توليدات بهتر، روش از [ C ] ياخدمات

خالقيت اطالعاتو فناوري

. اين با انسان‌ها همه نمي‌شود خاصي افراد به محدود و است همگاني استعدادي خالقيت،تكنيك‌ها و دهند پرورش آنرا مي‌توانند اكتساب، و آموزش وسيله به و مي‌آيند دنيا به توانايي : . موهبتي اينكه اول است عنصر دو شامل خالقيت، ترتيب، بدين بياموزند را آن فرآيندهاي و

6

بوده، كاربردي و ارزشمند كه مي‌شود نويي چيز هر شامل دوم، و است همگاني و الهي. كند پيروي روشعلمي از و باشد قبلي تجربه‌هاي و يافته‌ها بر مبتني

هماهنگي براي و مي‌رود شمار به امروزي تمدن‌هاي و جوامع براي بقا شرط تنها خالقيت، » « . و فيلسوف ، بي توين است ضروري افراد خالق توان از استفاده نوين، دنياي با انطباق و

« : تفكر توان ساخته، مخلوقات اشرف را انسان كه چيزي تنها است معتقد مشهور مورخ .» همچنين مي‌رود شمار به جامعه يك حيات و مرگ منزله به خالقيت و اوست خالق

رسيده: » فرا آن انحطاط زمان بدهد، كهنه پاسخ‌هاي نو، سواالت به كه تمدني هر مي‌گويد » صنعتي«. » انقالب و كشاورزي دوره‌هاي معرفي از پس سوم، موج كتاب در نيز تافلر استفناوري و فراصنعت عصر را كنوني عصر دوره‌ها، اين بر حاكم قوانين و ويژگي‌ها و

باشد، كارساز مي‌تواند عنصر اين در كه تفكري تنها كه است معتقد و مي‌داند اطالعات. است خالقيت

دنياي    در بقا تداوم جهت خالق، انسان‌هاي و خالقيت پرورش ضرورت به توجه با حالپيشرفت مسير در كه جوامع ديگر تجربه كرد؟ بايد چه كه مي‌شود مطرح سوال اين امروز،

و خالق دنياي به رسيدن راه يگانه كه مي‌دهد نشان كرده‌اند، تجربه را خالقيت و گرفته قرار. است خالق پذيرشجهان‌بيني امروز، پيشرفته جهان با شدن همراه

   » « : جهت گذشته، در كه معنا بدين است كرده تغيير تغيير، مي‌گويد خالق جهان‌بينيروند، اين تحليل براساس و مي‌گرفت قرار بررسي مورد گذشته روند آينده، پيش‌بيني

. و حال كننده تعيين آينده، خالق، جهان‌بيني براساس ليكن مي‌شد پيش‌بيني آينده تغييرات . و حال تبيين براي گذشته، ساله هزار چهارده بيني جهان ديگر، عبارت به مي‌باشد آينده . در گذشته اصول با كه است حاكم اصولي آينده، و امروز دنياي بر است ناكارا و كهنه آينده،

مسايل ورزيم، اصرار امروزمان مسايل حل جهت گذشته باورهاي بر هرچه ما و است تضاد . دوره‌هاي قوانين مبناي بر امروز برنامه‌ريزي بنابراين، آمد خواهد پديد پيچيده‌تري و بيشتر

به دست آن با امروز كه گرفتاري‌هايي از بسياري و است بيراهه مسير در حركت گذشته، . و برنامه‌ريزي است امروز دنياي قوانين به نسبت آگاهي عدم دليل به هستيم، گريبانكه است اين مانند باشد، گذشته قوانين به رويكرد با فقط اگر آينده براي استراتژي تدوين

. بنابراين، برانيم مي‌دهد نشان را عقب كه آينه‌اي به كردن نگاه با را اتومبيلي بخواهيم ماطرح‌ريزي قوانين، اين براساس را آينده و حال و شناخت را آن قوانين و آينده مي‌بايست

كرد.

،امروز پيشرفته جهان با شدن همراه و دنيايخالق به رسيدن راه يگانه. است پذيرشجهان‌بينيخالق

در خالقيت امروز، جهان در بقا تداوم جهت خالق بيني جهان پذيرش ضرورت علي‌رغم : تاريخي مانع يكي، روبروست اساسي مانع دو با توسعه حال در كشورهاي ديگر و ما جامعه

و فرماندهان پادشاهان، حكومتگران، استبدادي روش‌هاي از ناشي واقع، در كه است . واگرا تفكر نوعي كه خالق تفكر روشي، چنين سايه در كه زيرا است تاريخ طول در مديران . حاكم جزم‌انديشي و مطلق‌گرايي فرهنگ است، فرهنگي مانع ديگري، نمي‌يابد رشد استواگرا و انعطاف قابل حقيقت، در و احتمال‌گرا نسبيت‌گرا، روش‌هاي رشد امكان جامعه، بر

. مطرح اساسي سوال اين حال نمي‌يابد بروز امكان خالقيت، نتيجه، در و مي‌برد بين از رابقا موضوع مذكور، موانع و موجود بوروكراتيك سيستم‌هاي وجود با ايران جامعه كه است

كرد؟ خواهد بررسي چگونه را آينده جهاني جامعه [ D ]در

است مؤلفه سه داراي خالقيت

7

تخصص خالق تفكر باشد بيروني و دروني تواند مي انگيزشكه

خالقيت در را عامل شش خود هاي بررسي در اوهارا اي ليندا و استرنبرگ جي روبرت: اند دانسته موثر افراد

ساليان دانش:.1 تخصصدر و تجربه كسب و محدود زمينه‌اي در اي پايه دانش داشتنمتمادي

2.: عقالني برقراري توانايي و مجدد تعريف طريق از خالق ايده ارائه تواناييمسايل در جديد ارتباطات

3.: فكري و سبك سازمان طرف از شده ارائه روش مقابل در عموما خالق افرادگزينند مي بر را ابداعي فكري سبك ، ارشد مديريت

ميشوند انگيزش:.4 برانگيخته خود هاي ايده درآوردن فعل به براي عموما خالق افرادمقاوم شخصيت:.5 بودن، مصر مانند شخصيتي ويژگيهاي داراي عموما خالق افراد

وسوسه مقابل در بودن مقاوم نيز و داخلي و بيروني فشارهاي مقابل در بودنهستند شدن جماعت همرنگ

.محيط:.6 مي‌يابند ظهور امكان بيشتر حمايتي محيط‌هاي داخل در عموما خالق افراد

خالقيت، آموزش هاي برنامه كارايي عدم دليل عمده‌ترين كه كردند مشخص محققان اين. است خالقيت در موثر منبع شش از يكي عنوان به خالق تفكر بر ها برنامه اين صرف تاكيد

خالقيت آموزش هاي برنامه شكست و موفقيت در بسزايي تاثير نيز عوامل ساير كه جايياوهارا ) و استنبرگ كنند مي (1997ايفا

" " بيان را اي چهارگانه مراحل خالقيت براي خالقيت علم و هنر كتاب در نلر اف جورج: اند نموده

(preparationآمادگي).1نهفتگي.2اشراق.3(Verificationاثبات ).4

خالق افراد ديد، اين از

با .1 اطالعات آوري جمع طريق از سپس و شده آشنا فرصت يك يا مسئله با ابتداشوند مي درگير نظر مورد فرصت يا مسئله

2. . فعاليت مرحله اين در كنند مي تمركز مسئله روي خالق افراد بعد مرحله درتجارب ها، انديشه تفكرات، دادن نظم در سعي فرد و شود نمي مشاهده ملموسي

دارد ايده يك به نيل جهت خود قبلي هاي زمينه وبر ) ( ) .3 تفكر جهت فرصت كردن فراهم ناخودآگاه و خودآگاه فرد عميق ذهني درگيري

شود ( مي منجر بديع و جديد ايده‌اي ظهور و خلق به مسئلهاثبات .4 به را خويش ايده پتانسيل و صالحيت آيد برمي صدد در خالق فرد نهايت در

برساند.

8

نوآوري

ديگر، عبارت به است، رسيده عمل مرحله به و يافته تجلي خالقيت نوآوري، از منظورجديد خدمات و فرايند محصول، ارائه همانا نوآوري يافته؛ تحقق خالق انديشه يعني نوآوري

. است جديد مفهوم يا فكر يك ايجاد براي ذهني تواناييهاي كارگيري به نوآوري است؛ بازار به

اند؟ مرتبطشده هم با چگونه نوآوري و خالقيت

ايجاد يا فرد به منحصر اي شيوه به ها انديشه تركيب توانايي يعني عام طور به خالقيت . است ماني ساز است نوآوري مشوق كه سازمان يك ها انديشه بين معمول غير ارتباطي

. دهد مي ارتقا را مسايل حل براي منحصر حلهاي راه يا مسايل به ناشناخته ديدگاههاي كهروش يك يا و خدمت و محصول به آن تبديل و خالق اي انديشه كسب فرايند آوري نو

. . كنند ايجاد را نوآوري توانند مي كه دارند وجود متغيرها از مجموعه سه است مفيد عملياتي. مي‌شوند مربوط انساني منابع توانايي و فرهنگ سازماني، ساختار به آنها

گذارند؟ مي اثر نوآوري بر ساختاري متغيرهاي چگونه

را گزاره سه توانيم مي ساختاري متغيرهاي به توجه با گسترده، پژوهشهاي اساس بر . كاري تخصص كه زيرا دارند نوآوري بر مثبت اثري مكانيكي ساختارهاي اينكه اول كنيم بيان

مكانيكي ساختارهاي از بيشتر آنها در تمركز عدم و دارند كمتري قوانين است، تر پايين آنهاآسان. را نوآوريها پذيرش كه را كردن بارور و انطباق قدرت پذيري، انعطاف همچنين است

. نوآوري كليدي عامل فراوان منابع به آسان دسترسي اينكه دوم مي‌كنند بيشتر كند، مي ترو. كنند هزينه آوري نو براي بتوانند كه دهد مي را توانايي اين مديران به منابع فراواني است

. سازماني خطوط متقابل كنش در تسريع با واحدها بين ارتباط نهايت در بپذيرند را شكستها . متغير سه اين از يك هيچ البته رساند مي مدد نوآوري برابر در احتمالي سدهاي شكستن به

. باشند متعهد عامل سه اين به ارشد مديران اينكه مگر باشد داشته وجود تواند نمي

مي‌گذارد؟ اثر نوآوري بر فرهنگسازماني چگونه

. . به هم آنها كنند مي تشويق را كردن تجربه آنها دارند مشابه فرهنگي نوآور سازمانهاي . . يك مي‌كنند كسب تجربه اشتباهات از آنها مي‌دهند پاداش شكستها به هم و موفقيتها

: است زير ويژگي هفت داراي نوآور فرهنگ

ابهام .1 پذيرشعملي .2 غير امور در شكيباييكم .3 بيروني هاي كنترلمخاطره .4 در بردباريبرخوردها .5 در شكيباييوسايل .6 تا نتايج بر تاكيدباز .7 نظام بر تاكيد

مي‌افتند اتفاق كه آنطور تغييرات، به سريعا و كند مي كنترل را محيط نزديك از سازمان. مي‌دهد پاسخ

گذارند؟ مي اثر نوآوري بر انساني منابع متغيرهاي كدام

9

دانش توسعه و آموزش فعاالنه نوآور سازمانهاي كه مي‌يابيم در انساني منابع مقوله در . براي عالي سطح در شغلي امنيت مي‌كنند تشويق باشد آمد روز كه طور آن را خود اعضايافراد به و دهند كاهش را اشتباه خاطر به اخراج از ترس تا آورند مي فراهم خود كاركنان

. پيشتازان يابد مي تكامل جديد اي انديشه كه زماني باشند پذير تغيير كه دهند مي جرأتبر كنند، مي حمايت را آن و بخشند مي تعالي را انديشه شوق و شور با و فعاالنه تغيير

. آمد خواهد در اجرا مرحله به نوآوري كه ميدهند اطمينان و مي‌شوند چيره مشكالت

خالق افراد ويژگيهاي

خالقيت از بااليي سطح داراي كه افرادي مشخصات تا اند داشته سعي روانشناسان: » است » داشته بيان خالق افراد براي را زير عوامل استيز كنند، مشخص هستند

1. : سريع طور به ايده زيادي تعداد ايجاد توانايي ادراكي و رواني سالمت2. : ذهني چارچوب و قاعده يك از كشيدن دست توانايي ادراك پذيري انعطافجديد: .3 پيشنهادهاي ارائه و ايجاد در توانايي ابتكار4. : چالشهاي درنظرگرفتن و كردن توجه سادگي به نسبت پيچيدگي دادن ترجيح

پيچيده جديدمسائل5. : نو هاي انديشه و نظرات ارائه در همكاران از بودن متفاوت داوري و راي استقالل

ديگر اي عده

: كنند مي بندي دسته زير صورت به را خالق افراد ويژگيهاي

ذهني خصوصياتكنجكاوي مسئله يك درباره زياد هاي ايده دادن غيرعادي هاي ايده ارائه جزئيات به جدي توجه به عادي ديگران درنظر كه نكاتي به خصوص به محيط به نسبت حساسيت و دقت

روند شمارمي انتقادي روحيه تجربه و آزمايشكردن به وافر عالقه عاطفي خصوصيات نوآفريني به نسبت نگرشمثبت خيال آسودگي آرامشو طبعي شوخ زندگي گوناگون جنبه‌هاي لباسو نوع در تكلمي بي و سادگي به عالقه آينده به اميد و دلگرمي ديگران با صميمانه و عميق ارتباط برقراري توانايي خود به احترام نفسو به اعتماد اجتماعي خصوصيات در شهامت مسايل با رويارويي و قبول در پيشقدمي گوناگون هاي فعاليت به دادن سازمان توانايي و پذيري مسئوليت ديگران اطمينان و اعتماد جلبحس قدرت

خالقيت فرصتهاي

10

بندي تقسيم خارجي فرصتهاي گروه سه و داخلي فرصت گروه چهار در خالقيت فرصتهاي. است شده

: شامل داخلي فرصتهاي

غيرمنتظره .1 موفقيتهاي يا شكستها مثل غيرمنتظره وقايعناسازگاريها.2فرايندي .3 نيازهايبازارها .4 و صنايع در تغييرات

: از است عبارت نيز سازمان اجتماعي و علمي محيط در خارجي فرصت سه

جمعيتي .1 تغييراتنگرش .2 تغييردانشجديد .3

نوآوري و اهميتخالقيت

: يابد تحقق ذيل موارد كه شد خواهد موجب نوآوري و خالقيت

خودشكوفايي سوي به سوق و استعدادها شكوفايي و رشد اجتماعي و شغلي ، فردي موفقيتهاي پيدايشسازمان خدمات و توليدات خدمات و توليدات تنوع افزايشكميت، رقابت در موفقيت و خدمات و توليدات افزايشكيفيت منابع اتالف و ضايعات ها، كاهشهزينه سازمان كاركنان انگيزشكاري افزايش سازمان كاركنان شغلي رضايت و رواني بهداشت سطح ارتقاي سازمان وري بهره ارتقاي سازمان كاركنان و مديريت مجموعه موفقيت سازمان بالندگي و رشد حسرقابت تشويق و تحريك» گرايي » عمل ومشوق ميزنشيني كاهشپشت اداري كاهشبوروكراسي توليد عوامل مهياكردن و [ E ] تحريك

خالق سازمان ويژگيهاي

: از عبارتند خالق سازمان ويژگيهاي از برخي

: كه مي‌پذيرد صورت خالقيت درصورتي سازمان يك در است فشرده و كامل رقابت. باشد حاكم آن در كامل رقابت

:مردم فرهنگ كند مي كمك مديريت بالندگي به كه اي عمده عوامل از يكي فرهنگ . است. بديهي شود مي محسوب گناه وقت اتالف خوب، فرهنگ يك برپايه است

. مي‌گيرد شكل بهتر پويا سازمانهاي يا خالقيت رقابت، جهت مناسبي بستر درچنين

11

: سطح در دانش كه هستند اعتقاد اين بر خالق سازمانهاي مديران به دسترسينظرات و افكار توانند مي راحتي به مديران و است شده پراكنده وفور به سازمان

. كنند دريافت واسطه بدون و مستقيم را ديگران : دارند باور آنها و است افراد به احترام خالق سازمان ديگر ويژگي افراد به احترام

. كنند رشد سازمان، نيازهاي با همگام توانند مي كه : و جامعه نيازمنديهاي به توجه سازمانها اين در نهايي هدف مردمي خدمات ارائه

. ويژه تخصص يك داراي افراد خالق سازمان در است مردم آحاد رضايت جلبشغلي گردش مناسب درجايگاه قرارگرفتن براي كه دارند را امكان اين و نيستند

. باشند داشته : نتيجه در و سازمانها نوع اين با كاركنان مدت بلند و دائمي روابط گروهي كار

. سازمانهاست اين ويژگيهاي ديگر از شغلي امنيت از آنها برخورداري : به را تغيير مسئله مديران، تمامي سازمانها اين در تغيير عامل از مديران استقبال

برابر در و پذيرفته را آن خشنودي با و دانند مي گريزناپذير و ثابت عامل تنها عنوان . بخش مدير كه ندارد ضرورت سازماني چنين در است طبيعي كنند نمي مقاومت آن

به همه زيرا دهد اختصاص تغييرات با برخورد جلوگيري براي را خود وقت از زيادي. است ارزشمثبت يك تغيير كه اند رسيده باور اين

پرورشخالقيت در نقشمدير

است اصلي عامل و ضروريات از نوآوري و خالقيت كه هايي مجموعه در مديريت نقش . را نوآوري و خالقيت استعداد و توانايي تواند مي مديريت زيرا است حساس و مهم بسيار

. شود حياتي امر اين مانع ميتواند آنها عملكرد و رفتار يا و كند تشويق و ترويج ايجاد، افراد در

. خالق ذهنهاي پيداكردن و ديگران خالقيت از استفاده از است عبارت خالق مدير هنربراي نيز هم را سازمان افراد و باشد خالق بتواند خود كه بيافريند فضايي بايد مديرخالقنحوي به و است دور به روزمره كار از كه است فضايي فضا، اين و كند تحريك خالقيت

. كند حل را خود مشكل خود هركسي تا مي‌كند اختيار تفويضو نظريات به آن در كه شود ايجاد محيطي بايد بپردازند تفكر به سازمان در افراد اينكه براي

. پرورششخصيت پرجاذبه و مهم بسيار هاي شيوه از يكي شود داده بروز امكان ها انديشهترديد وبدون است مشورت اجتماعي رشد حتي و نوآوري و خالقيت طور همين و انسانهانيستند آن اهل كه آنان و برخوردارند بيشتري فكر و عقل از هستند مشورت اهل كه افرادي

. كاركنانش خودكنترلي به زيادي اندازه تا خالق سازمان يك ندارند اي بهره امتياز اين ازنمايش . به خالقيت و ابتكار ارائه براي تمايل و خواستن در را خود خودكنترلي است وابسته

مي‌گذارد.را انگيزش‌ و خالق‌ تفكر مهارتهاي يعنيتخصص، خالقيت‌ مولفه سه هر مي‌توانند مديران‌

. و دشوارتر بسيار اول مولفه دو بر تاثيرگذاري كه‌ است آن واقعيت اما دهند قرار تاثير تحتمحيط‌ در جزئي تغييرات با حتي مي‌توان را دروني انگيزش است، انگيزش از وقت‌گيرتر

. بهبود بايد مديران‌ كه‌ نيست‌ معنا بدان‌ اين‌ داد افزايش مالحظه‌اي قابل طور به‌ سازمان‌ . اقدام در اولويت‌بندي زماني‌كه اما فراموش‌كنند خالقرا تفكر مهارتهاي‌ و تخصص‌

را فوري‌تري‌ نتايج‌ دروني، انگيزش‌ بر موثر اقدامات كه بدانند بايد آنها مطرح‌مي‌شود،. شد خواهند موجب

گروهي خالقيت

مستمر و جدي شكل به گروهي خالقيت توسعه هاي تكنيك انواع از توانند مي سازمانها: . قرارند اين از ها تكنيك اين كنند استفاده

12

1.) ( فكري طوفان مغزي تحرك تكنيكتفكر .2 خالقيتششكاله تكنيكتخيلي .3 گردشموازي .4 تفكراجباري .5 ارتباط

) ( فكري طوفان مغزي تحرك تكنيكگروهي، صورت به انديشه‌ها ساختن فعال و خالقيت ايجاد در متداول هاي تكنيك از يكي

. آنان از و شده ارائه كوچك گروه يك به مسئله‌اي تكنيك اين در است مغزي تحرك تكنيك. بيابند پاسخي آن براي و داده نشان واكنش آن به سرعت به و في‌البداهه مي‌شود خواسته

را آنها مي‌توانند جلسه اعضاي همه كه طوري به مي‌شوند نوشته تابلويي روي بر پاسخ‌هاذهن. يك از جرقه‌اي و پرداخته بيشتري فعاليت به اعضا ذهن تا مي‌شود باعث امر اين ببينند

. خالقيت قدرت افزايش مغزي تحرك اثربخشي دليل اولين شود ديگري ذهن روشني باعثبروز خالق تصور قدرت انفرادي حالت از بيسش گروهي حالت در افراد است، گروه در

افزايش. مومجب مغزي تحرك جلسات در كه است ديگري عامل نيز رقابت مي‌‌‌‌‌دهند . تا مي‌شود باعث سريع ارزيابي‌هاي يا و انتقاد وجود عدم همچنين مي‌گردد اثربخشي

ايجاد خالقيت براي مساعد محيطي و بپردازند اظهارنظر به خاطر فراغت با جلسه اعضاينظرات. بودن في‌البداهه است ذكر قابل مغزي تحرك بودن موثر در كه ديگري نكته گردد

است.

تفكر تكنيكخالقيتششكاله » « » مي‌كند » خالقانهارايه روش يك تفكر شش‌كاله كتاب‌ در خالق تفكر پدر دوبونو ادوارد

تبديل كارا و ثمربخش اقدامي به را يكديگر دور به افراد نشست مي‌كوشد آن طريق از و » خود. » تفكر به‌ كه‌ بياموزد مي‌شوند، جمع‌ هم دور به كه كساني به مي‌كند سعي دوبونو كند

نتايجرا مدبرانه‌ هماهنگي‌ يك‌ با و بينديشند خالقانه راههاي به‌ ميان‌، اين در آنگاه و دهند نظم‌. كنند استفاده‌ آن از تصميم‌گيريها در كردهو اولويت‌بندي‌ و طبقه‌بندي‌

گردشتخيليسال گوردون )1691در نام به پژوهش‌هاي( W.J.Gordonروانشناسي خود 10نتايج ساله

ابراز هنگام به آدمي ذهن كه داشت اعالم آن ضمن و كرد منشر خالق افراد مورد در راكنيم ايجاد را حالت آن بتوانيم اگر كه است رواني خاص حالت يك در ابتكار و خالقيت

. طريق از را گروه اعضاي خالقيت ايجاد گروه‌هاي در او مي‌يابد وجود امكان خالقيتحالت اين در و مي‌كرد ترغيب تخيلي گردشي به استعاره‌اي و تمثيلي جريان يك بهكارگيري

. دستاويز با خيالي گردش اين در افراد ذهن مي‌كرد كشف را بديعي نظرات و ايده‌هاپديده‌ها بين را تازه‌اي روابط و مي‌رسيد بود خالقيت جلسه هدف كه نو نكاتي به استعاره‌ها

. و كردند مي تركيب و تلفيق نداشتند هم با تجانسي چندان كه را پديده‌هايي آنان مي‌كرد پيدا . و تلفيق كار تخيل و استعاره كمك به خالقيت جلسات در مي‌يافتند دست جديدي ايده‌هاي به

» « تلفيق شيوه را گوردون روش رو اين از و مي‌گرفت انجام افراد ذهن در تركيب( . Synecticsنامتجانس‌ها ) بسيار است‌ روشي‌ گوردون تكنيك‌ يا ذهني تهييج اند ناميده نيز

. اين فني علميو اكتشافات براي‌ نيز و مسئله‌ براي جديد حلهاي‌ راه يافتن جهت مناسب. دارد موثر حال عين در و فرد به منحصر و خاص‌ فرايندي‌ روش‌

: از است عبارت رويكرد اين كارگيري به فرايند

آن‌ .1 جوهره و ماهيت به رسيدن منظور به مشكل وتحليل تجزيه و شناساييموضوع .2 با غيرمرتبط ديدگاه ازطريق جوهره آن براي حلهايي راه كشف

13

اين ) .3 از كه جلساتي در نهايي حل راه به آمده دست به حلهاي راه تبديل براي تالششود مي روشاستفاده

اصل دقيقا شود مي مطرح كه موضوعي و دارد اطالع موضوع اصل از گروه رهبر فقط. است آن به نزديك موضوعي بلكه نيست موضوع

موازي تفكر » مي‌كند » توصيف گودالي حفر همانند را تفكر روشمعمول دوبونو ادوارد شيوه اين واضع

براي ديگر جاهاي ديدن از و مي‌سازد تر عميق را گودال همان فرد اطالعات افزايش با كهمعطوف جديد نقاط به را فرد نگاه موازي تفكر كه حالي در ماند مي باز كردن حفر

آنها بلكه نمي‌شود، افزوده قبلي انديشه‌هاي به صرفا جديد تجربه‌هاي و اطالعات و مي‌سازد . موازي، تفكر تحقق راههاي از يكي كند مي ايجاد را جديدي ساختار و الگو و داده تغيير را

( غيرممكن واسطه انديشه يك . Intermediate impossibleايجاد موجب( انديشه اين است . ديگر راه يافت دست عملي و نو انديشه به مي‌توان آن تعديل با و شده ذهن‌ و فكر طيران

. را لغاتي و مي‌گشاييد را لغت فرهنگ كتاب كنيد فرض است تصادفي پيوند موازي تفكر در . اين در برسيد نتيجه‌اي به و داده پيوند نظر مورد موضوع با را آن تا مي‌كوشيد و مي‌خوانيد

. كرده‌ايد استفاده تصادفي پيوند روش از شما كار

اجباري ارتباطموجود آفرينندگي توانايي ساختن ظاهر و خالقيتها ساختن آشكار شيوه‌هاي از ديگر يكي

. مي‌شود استفاده آن نام از كه طور همان شيوه اين در است اجباري ارتباط شيوه افراد در. كرد ايجاد اجباري ارتباطي ها پديده از گروه دو بين [ F ] بايد

پرورشخالقيت

و خالقانه هاي توانايي که معتقدند آموزشي متخصصان و پرورشي شناسان روان همهكه داد آموزش نوجوانان، و کودکان به ويژه به افراد، به توان مي را واگرا فکري هاي شيوه

. کرد اشاره توان مي پرورشخالقيت براي کلي اصل چند به خالصه طور به1. . و چرا با که بپرسيد سؤاالتي نکنيد محدود خاص هاي موقعيت به را کودکان تجارب

. که کنيد طرح هايي سؤال وقت چه و کسي چه و کجا نه شوند، مي آغاز چگونه . تفکر به منجر دارند جواب يک تنها که هايي سؤال باشند متعدد هاي جواب داراي

مي بر يادگيرنده در را متعددي هاي جواب که هايي سؤال شوند، مي همگرا. است آفرينندگي و واگرا تفکر شوق انگيزانند

2. . سؤال از شويد قائل ارزش بديع و معمول غير هاي انديشه و ها سؤال طرح برايجواب عهده از شما و شوند مي طرح آموزان دانش سوي از که معمول غير هاي

. براي جستجو به يکديگر همکاري با و کنيد کمک آنها به نهراسيد آييد نمي بر آنها. بپردازيد سؤاالت اين جواب يافتن

3.. دهيد قرار يادگيرندگان اختيار در اکتشافي يادگيري و آموزي خود براي هايي فرصت4.( . گورتزل کنيد برخورد احترام با يادگيرندگان فردي هاي تفاوت به -1962نسبت

Gortzel )پرورشي شرايط بررسي تأثير 400پساز بيستم قرن برجسته افراد از نفرهاي توانايي رشد بر را معلمان آموزشي روش و ها آموزشگاه پرورشي شرايط " . ديگر معلمان از بيش که معلماني است داشته بيان گونه اين به را کودکان در خالق

به که بودند معلماني داشتند، قرار ما مطالعه مورد نخبه افراد عالقه و احترام مورد . فعاليت فرصت بروند پيش هايشان توانايي با متناسب تا دادند مي امکان افراد اينداشتند مي وا تفکر به را آنها و دادند مي آنها به را دلخواهشان موضوعات در کردن

." کردند مي معرفي آنها به مهيج هاي کتاب و

14

5.( . نيستاين و يلون دهيد قرار مشق سر کودکان براي را خالقانه در( 1977رفتارهاي " : رفتارهاي مشاهده از پس ابتدايي پنجم کالس آموزان دانش اند گفته مورد اين

نشان خود از خالق رفتارهاي معلم، سوي از يا فيلم يک در شده داده نشان خالق." اند داده

6. . اين ترين معروف کنيد استفاده آفرينندگي سطح بردن باال ويژه فنون و ها روش از . آموزان دانش به را اي مسأله معلم روش اين در است بارشمغزي روش ها روش

رسد مي ذهنشان به مسأله براي حل راه چه هر تا خواهد مي آنها از و دهد ميتقويت. مختلف نظرهاي اظهار و ها حل راه دادن براي را آموزان دانش معلم بگويند

هيچ آنها درباره آموزان، دانش سوي از ها حل راه تمامي ارايه از پيش ولي کند مي. نمايد نمي نظري اظهار گونه

مي .7 يادگيرندگان خالق هاي فعاليت سطح بردن باال به منجر که ديگري آموزش روش( پژوهشي هاي مهارت آموزش . Research Skillشود، هاي( مهارت آموزش است

. هاي روش کنند مي کمک يادگيرندگان سوي از فرضيه آزمودن و طرح به پژوهشي . هاي روش کند مي کمک يادگيرندگان سوي از فرضيه آزمون و فرضيه طرح درستتفکر طرز ايجاد به منجر کودکان وسيله به فرضيه آزمون و فرضيه طرح درست

. شود مي آنها در خالقانه

( خالقانه مطالعه روش فوق هاي روش بر در( Creative Studyعالوه موثري روش نيز( . هارمون و تورنس است خالقيت کودکان( 1961آموزش به توان مي که اند داده نشان

. در را زير هاي راهنمايي باره اين در آنها بخوانند خالقانه طور به را مطالب تا داد آموزش: اند داده قرار دانشآموزان اختيار

مختلف .1 هاي استفاده مورد به پردازيد مي کتاب يک مطالب خواندن به که وقتيکتاب آن در که . اطالعاتي به دارد اهميت خيلي بينديشيد خوريد مي بر آنها به

خود اي حرفه و شخصي زندگي در را شده خوانده اطالعات توانيد مي که راههايي. کنيد فکر ببنديد کار به

مي .2 چگونه که بپرسيد خود از گويد؛ مي چه مولف که نکنيد اکتفا سوال اين به تنها . مورد يک به تنها دهم قرار استفاده مورد است، نوشته نويسنده که را آنچه توانم

آنها از بعضي و بيابيد را بيشتري هاي استفاده موارد توانيد مي که آنجا تا نکنيد اکتفا . اين تا باشد الزم وقت مدتي است ممکن کنيد يادداشت خود آينده مصارف براي را

. خواهيد روز سه دو از بعد نشويد مأيوس حال اين با بياموزيد را کردن مطالعه نوع. ببنديد کار به راحتي به را روشمطالعه اين توانيد مي که [ G ] ديد

گيري نتيجه

اهميت پيش از بيش خالقيت كه شده باعث جهان سراسر در تغييرات سرعت و گسترشبا همگام و داده وفق جديد شرايط با را خود توانند مي نوآوري و ابتكار با فقط كشورها يابد، . با رقابت در سازمانهايي كنوني، پيچيده دنياي در است بديهي روند پيش به دگرگونيها

امر اين و كنند استفاده نحو بهترين به پيش‌رو، فرصتهاي از بتوانند كه ترند موفق سايرين . افزايش و ايجاد راهكارهاي مهمترين از نيست پذير امكان نوآوري و خالقيت افزايش با جز

ميان در انگيزش افزايش يكي شود بسته كار به مديران توسط بايد كه كاركنان در خالقيتافراد، به نامناسب شغل اجبار عدم و آنها تخصص با افراد متناسب انتصاب است‌‌، كاركنان

افزايش عوامل از نيز اختيار تفويض و عمل آزادي دادن كاركنان، با مناسب هماهنگي ايجادو زمان چون مهمي منابع دادن قرار اختيار در همچنين مي‌روند شمار به دروني انگيزشو كاري گروه‌هاي ايجاد مي‌دهد، افزايش افراد در را انگيزش نيز مالي منابع تخصيص

15

به را افراد اشتياق مي‌تواند متفاوت انديشه‌هاي تركيب نيز و گروه اعضاي متقابل حمايتارتقا را خالق تفكر مهارتهاي و تجربيات نتيجه در و داده افزايش هدف به دستيابي و كاروقت و مورد بي ارزيابيهاي عدم اعتماد، و اعتنا شغلي، ارتقاي تشويق، و پاداش مي‌بخشد‌،

همكاريهاي تقويت سازماني‌، حمايت بيم، و ترس بدون و آرام كاري فضاي ايجاد و گيركاركنان، براي كاري جذابيت ايجاد و مديران و كاركنان بين مشترك احساسهدف و متقابل

دو روي بر اثرگذاري نيز و آنها بر تأثير با مديران كه هستند مهمي عوامل جمله از همهدر و خود سازمان پيشرفت و ارتقا به توانند مي خالق، تفكر و تخصص يعني ديگر مؤلفه

. كنند كمك جامعه ترقي [ H ] نتيجه

منابع

[A :] مغزافزار 21 قرن جوان - – عصر ي روزنامه شنبه، – www.iritn.comتلخيصخبر يك1384آبان 19

[B :]اطالعات فناوري استان –معرفي درماني بهداشتي خدمات و پزشكي علوم دانشگاهاطالعات - –فارس فناوري www.sums.ac.irواحد

[C :]( مديريت در محمدي - – ( 1 خالقيت شنبه - www.iritn.comناهيد 1385شهريور 20، پنج

[D - - :]بقا خالقيتشرط پژوهشي علمي نامه - www.nipc.netاخبار ، 14شماره  خبر1384فروردين

[E :]منبعC

[F :]( مديريت در محمدي - - ( 2 خالقيت 1385شهريور 21شنبه، – www.iritn.comناهيد

[G :] صالح – آموزشخالقيت آقا الله شنبه، –روح 1383اسفند 6پنج

[H :]منبعF

پايان

16