MGA , ,

VAVEKENG U SANGIRE

Copy .., SANG IRE

D·O tln·T REfi10VE

MGA , ,

VAVEKENG U SANGIRE

Sangil Stories

Prepared by Arthur Lightbody and Jacob Bansalao

As wr i tten by Le Botong and told by J ama Pan~silang, and Pa nd1ta Bansalao

Illus trated by Mitz Bayo

SUMMER INSTITUTE OF LINGUISTICS PUBLISHERS

1 981

Publish~d in cooperation with

Bureau of Elementary Education and

Institute of National Language of the

Ministry of Education and· Culture Manila, Philippines

Additional copies of thi s publicat i on are available from:

T.C.P. P.O. Box 423 Greenhills, Metro Manila, 2801

T.C.P. Nasuli, Malaybal ay Bukidnon 8201

Sangil Folkta le 49 . 4-1180-1.3C 54,30P -806082N

Printed in the Phil i pp i ne s SIL Pres s

PAUNANG SALITA

Ang isang katangiang masasabi tungkol sa Pllipinas ay ang pagkakaroon nito ng iba't ibang pangkat etniko na nag-aangkin ng kani-kanilang wikang katutub<?· Gayon man, ito'y hindi naging balakid sa pag-unlad ng ban.sl, bagkus nagpatihay pa nga s a pagbubuklod at pagkakai~a ng mga mamamayan tungo sa pagkakaroon ng isang diwang panlahat.

Ang aklat na ito ay isa sa serye ng ganitong ur1 ng mga babasahing inihahanda para sa higit na i.kalilinang ng mg.a kaalaman, kakayahan, kasanayan, pagpapahalaga at pagmamahala sa sari ling wika ng mga mag -aara 1 .

Sin1kap na malakipan ang aklat ng mga paksang inaaakalang magdudulot ng ma laki at makabuluhang kapakin abangan sa mga gagamit nito. Sa paghahanda ng mga ito' y i.sinaalang-alang ang mga pangkal ahatang layunin ng ban sa. Isin'aalang­al ang din ang mga pangkasalukuyang pangangailangan ng mga mng-aaral "a pagpapalawak at pagpapayaman ng kanilang talasalit aan , pag linang ng kakayahang gumamit ng wikang gamitin at wastong pagsulat nito. May inilakip ding mga pagsasanay na i. naaka l ang makatutul ong sa mabisang pag-aaral ng wika. Matitiyak na ganap na nilang natutuhan at nauunawaan ang wika kung i.to'y buong katalinuhan na nil ang natatal ak<1y sa klase at naiuugnay o n3gagamit sa tunay na huhay.

Buong pagmamalaking inihahandog ng Ministri ng Edukasyon at Kultura ang aklat na ito taglay ang matapat na hangarin at mithiing lalo pang mapataas ang uri ng F.dukasyon para sa di marunong bumasa at sumulat sa pamamagitan ng pag - aaral ng kinagi snang wika. At inaasahan din sa gayon ang madaling pagkatuto ng wikang pambansa.

ONOFRI ' n. COR I'll ::: Min1~ter ng F.dukasyon at Kultura

PREFACE

"Mga Vavekeng U Sangire", a collection of folktales, is designed for use in literacy endeavors among the Sangire peop le of southern Mindanao and the Sarangani Island s . The firs t four stories were written by Le Botong i n 1978 and the last two were tak en from earlier tape recordings of R. Kenneth Maryott.

The sounds of the Sangire alphabet closely resemble their counte.rpart's in the Nat i ona l Language, with a few exception s . e is pro­nounced like the vowel i n th e Engli sh word but. Sangire also contai ns a bi labia l voi ced fricative written v and a re troflexed 1 wri tten 11. Glottal stop I s \\ITitt en "

CONTENTS

Vavekeng I Uba Vuru I Vengka

Vavekeng Tukulling Vuru Kaemb a

Vavekeng I Musekinang Katiyo

Vaveken g Um a te I Siye Nebae Kina

Vavekeng Dadelli u Sindawa

Vavekeng Katowang Sagullang .

5

9

15

22

27

VAVEI<ENG I UBA VURU

I VENGI<A

I Ub~ vu.ru i V~ngka id~duwani dimalreng mangempuray. S~ngkadalleng id~duwani dim~nta

su dalleng n~kakutu. Nebella i Uba, 11 lkawko kamona kutuwangku i Avuy 11

, kunge si Vengka. Kung i Vengka, 11 Ho i Avuy, bila kapunuve iya kutuwangu kamona. 11 Kido se ngk apekowave i Uba, nibebue e bembung Vengka.

Kallea pandange naynu e bembung Vengka,

nebella te isiye si Vengka," 0 i Avuy, iya

alliye deng kutuway nu bo lumanabe. Ikaduwa tate nakapangempuray." Nebella Vengka, "Ho,

umba e bila makutu i Avuy~ karengang si kaw, bo e lumanabe." Kido tutentarima ng keve , I Vengka kinawnge deng isiye piya bembu ne.

Kido nebella i Uba si Vengka, "0 i Avuy, ikaw .makadalleng?" Nebellave i Vengka, "Nauve i Avuy?" "Ho, taya ba. Ikaw katana se, iyako

te dumalleng. Gayde paredoy te si iya."

Kido ; Vengka ini timewa tate makatewa.

Dumalleng tate makadalleng nu tate apave bembu

ne. Dumalleng mallenggeve lay isiye. Kido

nakitewang ke i Uba si Vengka. Nebella, "0 i Avuy, i ya duma 11 eng ke mangempuray. :•

Kalleta boeng nikitewang i Uba, nebella

te i Vengka, kung i Vengka, "0 i Avuy, su dawng u ikaw dumalleng· kapiyave nu banting dudalleng su sas1. Iya vega teve, nu sung kelleneko lay

iya nipadallengu su sigesa. Ho, diyumba ikaw

dako." A kido ba dimalleng ke ; Uba. Sengkadalleng isiye pedo-pedo nakasombang ke

kima i Uba. Kido sengkapekowave isiye nidawang

morong u kima. Ho nikikiteng kima tallimedo ne.

2

Ho kido i Vengk a ini law rebi nituvungkenge te bembu. Sau simawt e lima rebi i yengka

nakatewa e nediyapenge te i Uba kido nikasilaw

nete i Uba ~u dawng u sasi memepanunay. I Vengka ini tutatengawve si Uba memempapanunay

I

ene. Kelleta nallengu e isiye nemanda te si

3

Uba. Nebella te isiye, "Hate, 11 kunge si Uba: 11 mullekako e, i Avuy. Ikaw nikikiteng kimave ene. Nu iya nipagakallengu, ull1u iya

kutuwangu kido tayave kutuwangu. Nu gayde

bebuwangu bembu ku. Ho' e ba seba mull eka. II

Nebella i Uba si Vengka. 11 Iya pan avanay ko, i Avuy." Nebell a ; Vengka, II Iya taya

mikapanavang si kaw, i Avuy nu iya vega

mullung. 11 Kung. i Uba, 11 Es, i Avuy. Iya mate

te. Kell~yapa iya mengaya lima ku ini? 11•

Kumbeng Vengka si Uba, 11 Bil a iya ikaw, i Avuy,

ngatengku vatu tutu keb1 kelli may a lima nu ,(

bou morong u kima. 11

4

VAVEI<ENG TUI<ULLING

VURU I<AEMBA

5

I Tukulling vuru kaemba m~tanung tum~w~

su lang1. Neb~lla kaemba si Tukulling, "0 i

Avuy, ikaduwa rrH~tanungko tumewa su langi ."

N.e bell a ;~-, i n g , II H 0 , i A v u y , b i 1 a t e 11 an g

u nawng u, gayde su dawng u ikaduwa metanung,

apa tude ikaduwa?" Nebellave i Ka emba, "Taya

nau i Avuy, ikaduwa metanung sengkay isay

ikaduwa makamona mellating u. langt.

Kung i Kaemba si Tukulling, "Ini ikaduwa

metanung kay piya vavang ikaduwa vuvure vuru

budake." Nebellave i Tukulling, "~o, i Avuy,

pamile te, unte si kaw vuvure, allakay budake.

"Kungveng Kaemba," Si siya vuvure, nu iya

mat .ikang, si kaw budake, nu ikaw katiyo".

Kungveng Tukull ing si Kaemba, "0 i Avuy,

kelleyapa ikaduwa metanung tumewa, mako timpung

tariti ini?" Kungveng 1 Kaemba, "Puwangu te i

Avuy, maning piya tariti." "Hove", kung i

Tukulling, "bila kapunu, i Avuy." Kungveng

Kaemba si Tukulling, "Tumewa e, i Avuy." "Ho,"

kung i Tukulling, "~nsung ke vuvure, ensunangku

te lay budake ku." Kungveng "Fukulling si

Kaemba, "Talla1 e, i Avuy. Ikawko kamona tewa, .

nu i kaw rna rang' ho iya rna vera, II

6

Sengkatewave i Kaemba sallang tawallang vinava menti tate nakasawte su lang1, nu nikaverakeng ke vuvure, nu nisukang keng tariti, vuru .nakiri te lay tembo e kavo u budake. Kapengang si Kaemba, tate nakatewa nu nikaverakeng ko.

/

7

Ho pedo-pedo timew~ e Tukulling,

nellatingkeng lang1. Kapengang i Kaemba tate

nellating u lang1.

Nebellave Tukulling si Kaemba, 11 Hati1

, \

Avuy, ikaw mapapu magu~Q s i s iy~ met a nung

tumew~ su lang1. Kido kay ikaw, nikaveg ang

ke, tate nellating u lang1. Iya maningve

nakiri tembo ku kay iya deng ve nellating u

lz n g 1 . ·H o s i k a w k a rang u v a van g u m a k o t a

nellating u lang1. 11 Kungveng Tu kulling, 11 Vall1veng si siya kavera u va vang ku, dengve

nellating u lang1. si kaw karang ta nellating . -u lang1. 11 Kungveng Kaemba, 11 Ba g1 eveng

sengga taw nau i Avuy, ta mellating su langi. 11 Ho ba, kung i Tukulling, 11 Alliye

meting l pagugQ si siya metanung nu a ti ikaw

tave makatewa. Gayde ini ikaduwa boeng n netanung. 11 Ho mapulle e ideduwani.

8

VAVEI<ENG I MUSEI<INANG ' I<ATIYO

9

I Musekinang Katiyo isiye kasis1, ta apa

inang e vuru ta apa i amang e. Kido

inang e sengkadalleng law rebi narumpaeng

taranusa katiyo. Kapang u mga llatung

Katusaneng i inang i Musekinang Katiyo. A kido kalletaeng matikang ke Muse kina ng

katiyo masingkaeng nawng, seng kada l leng isiye

pitu vude pitu veda e idall enange. Pedo-pedo ' dumalleng isiye na kasomb ang ke matimade ese

su awng u vatang. A kido dimenta

Musekinang nikivong keng matimade tude.

"Onde, apa tudu? 11 "0, Pu, tude ku iya

mekivong nina si kaw, kaw-kaW ta mga

n i k as i l a w n u nasa r e s i n i . 11 "H o , p u y u n g ,

kullangve pallisa, iya taya nakasilaw si nangu nu puyung. Bila ikaw mapu, iyako

mangara si kaw dumalleng mendeya si nangu nu.

Ikaduwa demesung su apeng kaw-kaw i inang u dade e su liyang dingang u mga pagall1 ku dade su apeng."

A kido sengkapekowa i Musekinang Katiyo,

nap1 u matimade ene. A kido sengkadenta su dawng u liyang ene kido kasasasilawng i

Musekinang Katiyo, nebella te su mati~ade

10

11

e n e ' II 0 ' p u ' i k a d u "' a m a p u l l e e . N u i y a 111ataku lavoeng umate su dawng u liyang ini . 11

Nebel1a matimade ene, 11 Alliy e kataku ikaw,

puyung, nu paga111 ku keb1 i su dawng u

liyang ini . 11 Nebel1a Musekinang Katiyo. 11 Taya ba, Pu, gayde iy~ nipa gakall enqu and 1

ig ell1u si s .i11e. 11 Nebella matimade, 11 Tayave daku igellf ikaw s i s ille, nu ik a ·J

vavangkuve sau mebal li su lu ne . 11 11 HO, bila

k e 1 1 e , 11 k u n g i ~1 u s e k i n a n ~~ K a t i y o , II i k a d u w a

mapull~ e, nu iya la y dumalleng su taranusa

katiyo nu iya mendey~ si nina kaw -k awve

kas ombanengku i nina su taranu sa ka tiy o. 11

Kido pedo-pedo dimalleng i Musekinang

Katiio, nakasombang ke Boking Lam bayung

s esane duda1leng mumamanteke su pitu vude

pitu veda e. Kido nipikibisallang keng i

~~ u s e k i n a n g K a t i y o , 11 S u n g a p a i k a "' i n i B o k i n g

Lambayung? 11'

11 HO, ta. Dumalleng keve su dal1eng ta tamang e kaw -kaw makasombang

gakede. 11 Kadadingire i f.1usekinang Katiyo

Boki, 11 Alliye kallidu nawng u, nu iya ba

gakede u, vuru iya ini lay memendeya

gahullang ku kaw-kaw ikasombangku deng ini

iya. Bila tate ikasombang ku meka pu llave

12

.:

deng iya. Gayde mapiya ikaduwa mesembau e nu

sebape ta apa teve gahullang ikaduwa." Kung i

Boking Lambayung, "Ikaw teve nu sebape ikaw ese: iya memaredo teve si kaw sengkay apa

tarendung u nu sebape iya vavinay." "Ho, ba."

kung i Musekinang, menti mapiya ta r o su

tarendung ku ikaduwa mekawa turugang pamenang ikaduwa." "Piyang, " Kung i Musekinang Katiyb,

"ikaduwa ·tate ateve tarendunang ikaduwa

sengga, nu piyang tateve gahullang ikaduwa," kung i Musekinang Katiyo si Baking Lambayung.

"Ho ba," kung i Boking Lambayung, "bila kelle

ikaduwa mapulle e." Ha, sengkadalleng

ideduwani pitu rebi su dadallenang vute

narumpa taranusa matikang. Kadentang ideduwani piya mga sabandalle,

piya mga boki nisipararemong memellami su

taranusa matikang ene, memeg?nding vuru

mekaving. Kido kadadingire i Musekinang

Katiyo piya kaving nebella te isiye si Baking

Lambayu~g, "Ikaduwa vell1 nikikaving ke

dingang sini su taranusa matikang ini ."

Honave bila kapunu," kung i Baking Lambayung.

Vuru kung i Musekinang, "Ikaduwa mekawa e

1 3

turugang lay sini su taranusa ini matikang."

Ho pedo-pedo Boking Lambayung vuru i

Musekinang Katiya nakapes§ngkap~tun a ng ke.

14

I •

VAVEI<ENG UMATE I SIYE

NEBAE I<INA

1 5

Piy~ vav~keng i Muntiyanggalla, vuru i

Bayangbadud1. Nang~mpuray i inang e. A kido

i inang e naka e kina tangge, kido isiye

napulle e bou nang~mpuray. Dim~nta su valle

isiye niv~kane te kina tangge ene.

Kall~ta boeng nitapa ne, is iye di malleng

ke, nanuru ake. Kalli isiye dimalleng ke

nanuru, nip~bellange te i Muntiyanggalla,

"Abila," kunge "reyokang i Bayangbadud1

viyade u tangg~ ku ini, alliye ngaya,

Muntiyanggalla."

Kalleta kallalliyung likude i inang e, rimeyoeng viyade u tangge i Bayangbadud1.

Sengkapekowave i Muntiyanggalla ningaya e

viyade u tangge ene, nipakikina si

Bayan~badud1. Kalli limepu i inang e su

valle bou nanuru, nipandange te viyade u

tangge katatapa, kido ta, taved1 e.

Ninggarenge te i Muntiyanggalla.

"0 Muntiyanggalla, anu ku damari ikaw.

Su apa nete viyade u tangge ku katatapa si?"

Nebella i Muntiyanggalla, "Nireyokang

Bayangbadud1 kani, ina." "Bayneve

nip~bellaku si kaw, maning rumeyo i

16

..,

-'I

Bayangbadud1, all iye nga viyade u tangge ini. Gayde ene puwangu te sebaveng ninga u. Katiyo

dawng u nawng u metaragahullang u iya. Apa

nisalla ku si kaw taya pikingaku. Mako

sengkapekowav e ningayau.

Kall~ta isiye bbeng nebella si

Muntiyanggalla kell e isiye simu e su billike,

nilekese te karuvung e, ninga ete mga pake e,

sing-sing, v~Ha, singkile, veting, soro.

Kallet~ boeng netengpallase, ninggareng e te

i Muntiyanggalla, "Ete ravngko su anu ku

ikaw, e ba nepebellaku sikaw alliye liyuway

a pa isusall~ku si kaw, kay tave nu liyuwangu. Gayd~ ini alliye pamuwagise ikaw, an~ nu iy~

dumalleng ke. Su dawng u ene iya dumalleng

ke, vavako sini i Bayangbadud1 ipasusukuko."

1 7

Kall~ta boeng nipasusune, nigell1e te si Muntiyanggalla ·; Bayangbadud1. N~bella i

inang e, "Ngaya e tuwalli nu, nu iya

dumalleng ke. Gayde su iya dumalleng ke ini,

itatanataku si kaw. Bila tuwalli nu rumeyo

vaveaw-vaveaw, de sung dade su apeng." -

Nebella te i inang e, "Iya dumall eng ke . "

Kido rimeyo Muntiyanggalla, "Nauve ik aw

dumalleng ke, i na, itentangu te ikadeni ng

Bayangbadud1 ." \

Kido dima lleng ke i inang ene tate

netatahe t ingir e i Muntiyanggalla dimes ung ke

isiye. Dimenta su ape ng noy o te sallang

vigg ing layde sas1, gayde papanareda ne sas1

layde nanaw ?e neboy kina.

Bo ene nebe lla ; Muntiyangg alla si

Ba yangbadud1, "Sasa e ikaduwa dem esungko

dfngang i nina, ikaw ipasusu ko." Kalleta

dimenta su apeng nigell1eng Muntiyanggalla

i Bayangbadud1 si inang e. , Kalleta boeng

nipasusune nigell1e te sau s i i

Muntiyanggall~ i Bayangbadud1. Bo sau inang e noyo sallang awng, u susu ne. Neboy

te sa~ kini. Bb~ awng u susu ne, naki layde.

18

Kalleta su susu nete, ninggarenge te

Muntiyanggalla, 11 Ete vavako si tuwalli nu dingang ku, nu ipasusuko. Vuru vavayko lay

tatarong u savong susu ku, pallede iya si

deng. Nu bila bo vaveaw te alliye deng

desung iduwa taratuwalli nu iya t a taved1 e

si. Gayde ment1 si duwa bila su law su rebi

piya ikadingire iduwa piya maka duyung. Ho

iduwa alliye pedollong gesi ne gayde

pedollong kombang e, n~ sene ba pamelongku

mga pake ku, sing-sing, veka, veting,

singkile, sora se ba su kombang ku ene. 11

.7· · '· . ·.·.

19

Ho kall~ta nikadingireng Muntiyanggalla vuru i Bayangbadud1 piya e naka duyung, ­dim~sung ke id~duwani su apeng. Dim~nta su apeng natu11i te m~vavae naka duyung. Dim~nta su towad~ 1avo e ba tawmata nangingsombar~. Ho sengkapatu mpa duy ung ba, ho niv~ka te n~do11ong ke umate gesing duyung. Ka11~ta naynu e nip~do11ongang u umat~, nasikapu11e e sen~ga.

Ka11~ta napu11e e k~b1-k~b1, vute n~do11ong i Muntiyangga11a. Nebe11a isiye, 11 Piya deng lembay ne duyung. 11 N~be11a ·

tatahuwang u duyung, 11 Piyave kay kombang e te. II N~be11 'a ; muntiyangga 11 a 11 Puwangu .te ba maning kombang e. G~111 e si siya. 11 "Ho," nebe11ang tatahuwang u duyung, "bi1a kapunuve, do11onangu. Ng~ e bi1a ikaw tave dume11e. 11 N~be11a i Muntiyangga11a, 11 Iya tave d u me 1 1 e , e b a v ~ 1 1 1 . K a p u k u .k om b a n g e e n e . 11

Ho, nig~111 e, nivavateng Muntiyangga11a, nitaro su ,patanga. Sim~ay te ideduwa taratuwa11i su towad~. Dim~nt~ su semb~kang

towade ningaya e kombang u duyung bou dawng u patanga, nip~1o e su vovong vatu. Nebe11a i Muntiyangga11a si Bayungbadud1, 11 Vesengkeng

20

kaduwa kombang i nina ini sengkay apa su

dawng e." Sengkavese kido seve veting, soro,

veka, singkile, sing-sing. Ho, napulle e

ideduwani taratuwalli su valle.

21

/

VAVEI<ENG DADELLl '

U SINDAWA

22

Su dad~ll1 u sindawa, tawmata naruntang keb1 u. Tawve piya sakaeng e, nesakaeng ke isille su vanuwa daya matikang natakueng sindawa isille. Matimad~ ideduwa sen~kapetunang su valle. Kung u kap~ tuna ng e, "Ikaduwa tumang ke nu ikaduwa matete ng sindawa."

Kung u matimade ese, "Taya te tumang ikaduw~. Kapuwanguve, dimell1 sindawa, padell l eve sindawa. Ikaduwa bila mate, mate te. "Kay," kunge, "tumang ikaduwa? Taya tumang: matana ikaduwa su valle." Ho, matimade vavinay nallidu e nawng e nu ati mate te.

------· 23

Matimad~ ese ningae te valla e, niyasa. Kalli bou niyasa valla e nawro te, · ningae te kakati ne nu isiye m~kati lavuyu. Dimalleng ke isiye. Dimalleng enda1 e maw isiye, n~kati das1 su sindawa, das1 ene s u vude e.

Ho, isiye das1 e su vud e , sindaw a dudelli ba; dadell1 u sindawa. Isiye nenandige sindawa. 0! Mateti sindawa. Naveka tembukung laku e, . nekayse tambukung laku e, kay isiye dimalleng. Su apang isiye nasandige, piya nakasilaw tawmata ideduwa: sembau vavinay, sembau ese; kamambele manu.

/

24

Kung u yavinay, 11 Pelo, End~. pelo e manu. Ay, ikaw taya kuminse tawmata matutung? 11

11 A taya, taya kuminse iya; pakapate te ... 11 Ay, kinsekove tawmata ... 11 Taya! 11

11 Pelo e11

Matimade memasandige su deduru vatu nu isiye menallis1 nu vanganeng e tawmata

' . I

duwangkataw mepepetanggang manu ini. Kall i nesandige matimade esi ene, liminso matimade es~. Laljnso matimade es~ ene, nimbele su uta e. Nisavue te valla e. 11 Tduwa mate te i! 11 Ho., nebella ideduwa 11 Alliy~ pate! Ikaw gelliyang kakawasaan su duniya. 11 11 Nebella, 11 Tya madi , 11 matimade es~; 11 Tduwa patengku i . 11

11 Ho, taya! Apa kapunu daku igelli s1 kaw? . Ikaw giyangku vatung vuwaeng kelle katikang u kambing ...

11 A, .. madilli iya. Iduwa, ngatengku

niyawang duwa; ngatengku karengang niyawang duwa ...

11 Ho, alliye pate ikadeni, gayde sumawngkupe ikadeni si kaw."

Kungu matimade, 11 Iliyu, iya mapu nu sallang mapuwong kapuyung iduwa taya ipadelli iduwa sindawa ...

25

.. A,'.' n~bella, iya madilli; madilli iya nu ati bila dum~ll1 sindawa, taya apa mate tawmata. Ugayd~, bila ikaw mapu pitu. 11

11 H0, 11 n~bella matimad~, 11 bila su pitu, h Q ; b i1 a i Y a ffi a t .e? II

.. A, piyave arusu. Abila dume111 sallang pitung kapuyung ho, dumalleng arusu, mapakay mebella si kadeni; tateve ipad~ll1. 11 Ho, nakowa kelle bisallang deduwani.

Napulle· matimade ese. Limepu su valle, kung u matimade vavi ,nay, 11 Kelleyapanete

ikaduwa? Tumang ke? 11 11 A, 11 nebella, 11 taya tumang ikaduwa nu taya dumell i, nu simawngkupe

I

si siya. 11

Ho, limuwase matimade vavinay nu ati

tayave matutung sindawa ideduwa. Alla tawmata ini, sengga su vanuwa ini, sengga timang ke. Sallang pasade isille, sallang pitung

kapuyung, ide111 u sindawa. 0 ingka, nikavega~g ke sengkay simawte allakay taya deng su kapitung kapuyung, nu ini peparidong

su ana ikami. Abila dumell1 sindawa nau tate magaga~g kami, sebape u kelle simawte su kapitu ne. Tetabete e, daku ipawll1 si kaw.

26

, VAVEI<ENG I<ATOWANG

SAGUllANG

27

E Sagullang ini iseba sagullang ini katowang, bayneve teta e katowang. Teta e

nau tawmata. Sengkaparana tawmata, ana e katowang. Adi kang u katowang ene, kang e savong susung inang e. sengkaparana, katowang. sengkadeyakeng alleng e alleng e.

Nau tawmata narana, tng. Diyadi

sagullang. Sagullang

So, piy~ve katowang tebay alleng e ·

viting. E katowangbe m~tatikang, mananandu? Dalluwa alleng e. sembau viting, sembau mamamatung. Mendiyadi abila isiye tumembaw ,

bou kayu, ivatunge talla1, iviting. E alleng e, mamamatung vuru viting.

So, t aya bisa ne sagullang. Pillave

bisang savong susu? Viting, mamamatung mentumba kambuwange vawllung tawmata, maya e,

~ ' katembaenge te. · Eng. Mentumba kambuwange vawllu, maparese su illung e, kabatenge te tawmata ene, makange e. Sengkalletaeng makikine ene, taya apave bisalla lava, mate teve. Maning be saga maning tawmata, mate teve su katowang matikang ene.

28

Kung u sagullang," Akallengko, nu bo ta tawmata-tawmata menuru, marne su dalluku, su dawng u valle- nu katowang da1 adat~ su viting vuru mamamatung." Ho, kung u n€bel1a te, sagullang ini, "Mapiya, I na, iy a dumallengko, akallengko viting nu ta tawma ta, ta membay." Nidallenange te.

29

Kasilawng viting vuru mamamatung, t~mbaeng. N~bella, "Iyi alliy~ve t~mbay. Ugayd~ 1duwa kataniko, ikit~ mebisallako ...

N~bella, "Nauve m~bisalla?" 11 Taya, bila mekowa bisalla ikit~,

katambang sau bisang duwa. Nga ko bisa ku ini . 11 Eng.

II H 0 II • k u n 9 i d e d u w a n i ' . II t u m a n a , I I T i m a n a e

id~duwani.

Kung · u sagullar:~g, "G~lllkuko si kaw bisa ku, tambangko bisang duwa."

11 H0, 11 kung u mamamatung vuru viting, 11 Mapiya i kaw kamuta te kamona, 11 kunge su sagullang.

Kung u sagullang, 11 Taya, iya madi. Gayd~ iduwa kamona kamuta, pandangku bisang duwa. Bila nu mamuta te iduwa ikasilawku bisang duwa, ho siya vute kamutaku. 11

Apa nall~ngu n~dadendere isille taw, kung u v1ting, 11 Kapuwangu, mamuta te ikaduwa. 11

Sengkapamuta viting ene, kum~, kava u biyase u-mitung, madid1, maramu, gadung-su bisa. Ho, kun9 u viting, 11 Ho ini natetabe." Kete n~ng~do viting dara. Kum€, nat~tabe, tate apa.

30

r

Ho, "Kamuta te, "kunge su sagullang. Kung u sagullang, "Nandu e muta nu, bisa

ne?" Serubeng sagullang niinung!

Sengkaserubu sagullang, niinung, nipamakute

muta ene, ho, nengikite viting ini . Apave dembe ikapate bisa nae te? Tate ap a bisan g

viting ini, su anuteng sagullang bisa. J

Ugayde sagullang nadi teve nengiki. Tate~e

nikikine, katowang ene, sebape u dawng u nawng

e limanako bisa. £ng.

Ho, napull~ e. Nebella si inang ene "Ina tate apa bisang katowang mamammatung, naku te.

31

Ho, "Bila kelle," kung i inang e, "su

dawng u ene, ikaw naka~ e bisang katowang, diya-di ikaw katowang ke ba, bayne te tawmata . "

Nintudeng inang e su dalluku. E kum~ natetabu nikasingkatengku su

katowang e, nintudeng inang e su dalluk u. Kay teta e tawmatave bayneve kete nakatowang

isiye nu nae te bisang katowang ini. So, i ba dave su sembeka, kataveng

matebi kelli isi katiya ene- tiki mate. Ugayde ehe, Onde, kava u su tupu ne, su tupu ne taya. Maningbe kikiyange, tayave mate.

So, e kum~ nikatanakeng u· si siya, nikadingire su katowang, su katowang sagullang, dalluwa. Teta e napiya ba katowang viting,

I

kay apa pagake naendi su Mavu, niteng karana taw ene, nipakallipase, naboy katowang pandang

kida tawmata, nu niparambang tawmata tate membay, maynu e kaneng u katowang ene. Uva e

matebi katiya, mate. Ho, ilaw, tetabe te e, tate apave sengga

nu nate teve se, e ba kume . Natetabeve se,

e katowang ene.

•

32