microsoft word - kabin İç donanımı ve döşeme+++

T.C. MLL ETM BAKANLII

MEGEP (MESLEK ETM VE RETM SSTEMNN

GLENDRLMES PROJES)

MOTORLU ARALAR TEKNOLOJS

KABN DONANIMLARI ve DEME

ANKARA 2006

Milli Eitim Bakanl tarafndan gelitirilen modller;

Talim ve Terbiye Kurulu Bakanlnn 02.06.2006 tarih ve 269 sayl Karar ile onaylanan, Mesleki ve Teknik Eitim Okul ve Kurumlarnda kademeli olarak yaygnlatrlan 42 alan ve 192 dala ait ereve retim programlarnda amalanan mesleki yeterlikleri kazandrmaya ynelik gelitirilmi retim materyalleridir (Ders Notlardr).

Modller, bireylere mesleki yeterlik kazandrmak ve bireysel renmeye rehberlik etmek amacyla renme materyali olarak hazrlanm, denenmek ve gelitirilmek zere Mesleki ve Teknik Eitim Okul ve Kurumlarnda uygulanmaya balanmtr.

Modller teknolojik gelimelere paralel olarak, amalanan yeterlii kazandrmak koulu ile eitim retim srasnda gelitirilebilir ve yaplmas nerilen deiiklikler Bakanlkta ilgili birime bildirilir.

rgn ve yaygn eitim kurumlar, iletmeler ve kendi kendine mesleki yeterlik kazanmak isteyen bireyler modllere internet zerinden ulalabilirler.

Baslm modller, eitim kurumlarnda rencilere cretsiz olarak datlr.

Modller hibir ekilde ticari amala kullanlamaz ve cret karlnda satlamaz.

i

NDEKLER NDEKLER.......................................................................................................................... i AIKLAMALAR ................................................................................................................... iv GR ....................................................................................................................................... 1 RENME FAALYET1 .................................................................................................... 3 1. KOLTUKLAR ..................................................................................................................... 3

1.1. Koltuklarn Tanm ........................................................................................................ 3 1.2 Koltuun Paralar.......................................................................................................... 4

1.2.1. Koltuk Kzaklar ..................................................................................................... 4 1.2.2. Koltuk Arkal....................................................................................................... 6 1.2.3 Koltuk Alt (Oturma Selesi) .................................................................................... 6 1.2.4 Koltuk Balklar ..................................................................................................... 6 1.2.5. Koltuk skeleti ........................................................................................................ 6

1.3. Koltuklarn Malzemesi .................................................................................................. 6 1.3.1 Koltuk Dolgu Malzemeleri...................................................................................... 6

1.4 Montaj Metotlar............................................................................................................. 7 1.4.1 Sabit Balamal Koltuklar ....................................................................................... 7 1.4.2 Kzakl Balama ...................................................................................................... 7 1.4.3 Gemeli Koltuklar ................................................................................................... 7

1.5 Koltuk Ayarlama Sistemleri ........................................................................................... 8 1.5.1 Koltuk Ayarlama Kollar......................................................................................... 8 1.5.2 Ayarlama Yntemleri .............................................................................................. 8

UYGULAMA FAALYET................................................................................................. 9 LME VE DEERLENDRME..................................................................................... 14

RENME FAALYET2 .................................................................................................. 16 2. HAVALANDIRMA SSTEMLER ................................................................................... 16

2.1. Havalandrma Sistemi Tanm ..................................................................................... 16 2.2. Havalandrma Sistemi Paralar .................................................................................. 16 2.3 Havalandrma Sistemi Malzemesi ................................................................................ 18 2.4. Havalandrma Sistemi Montaj metotlar ..................................................................... 18 UYGULAMA FAALYET............................................................................................... 19 LME VE DEERLENDRME..................................................................................... 25

RENME FAALYET3 .................................................................................................. 27 3. GNE SPERLKLER, DKZ AYNASI, VTES KUMANDA KOLU .................. 27

3.1. Gne Siperlikleri........................................................................................................ 27 3.1.1. Gne Siperliklerinin Tanm ............................................................................... 28 3.1.2. Gne Siperliklerinin eitleri ............................................................................. 28 3.1.3. Gne Siperliklerinin Montaj Metotlar ............................................................... 28 3.1.4. Gne Siperliklerinin Malzemesi ......................................................................... 28

3.2. Dikiz Aynas............................................................................................................ 28 3.2.1. Dikiz Aynasnn Tanm ................................................................................... 28 3.2.2. Dikiz Aynasnn eitleri ................................................................................. 28 3.2.3. Dikiz Aynasnn Montaj metotlar.................................................................... 29 3.2.4. Dikiz Aynasnn Malzemesi ............................................................................. 29

3.3. Vites Kumanda Kolu ................................................................................................... 29

NDEKLER

ii

3.3.1. Vites Kolu Konsolu ( Orta Konsol)...................................................................... 30 UYGULAMA FAALYET............................................................................................... 31 LME VE DEERLENDRME..................................................................................... 40

RENME FAALYET4 .................................................................................................. 42 4. DREKSYON SMD, SELEKTR KOLU GSTERGELER ve GSLK .......... 42

4.1 Direksiyon Simidi......................................................................................................... 42 4.1.2. Direksiyon Simidi eitleri .................................................................................. 43 4.1.3. Direksiyon Simidinin Montaj metotlar................................................................ 43 4.1.4. Direksiyon Simidinin Malzemesi ......................................................................... 43 4.1.5. Direksiyon Simidi Paralar ................................................................................. 43 4.1.6. Sektr Mili............................................................................................................ 43

4.2. Gstergeler Sistemi ..................................................................................................... 43 4.2.1. Gstergeler Sistemi Tanm .................................................................................. 44 4.2.2 Gstergeler Sistemi eitleri ................................................................................. 44 4.2.3. Gstergeler Sistemi Montaj metotlar .................................................................. 44 4.2.4. Gstergeler Sistemi Malzemesi ............................................................................ 44

4.3. Gslk ..................................................................................................................... 44 4.3.1. Gsln Tanm .............................................................................................. 45 4.3.2. Gsln Paralar ........................................................................................... 45 4.3.3. Gslk Malzemeleri ......................................................................................... 45 4.3.4. Gslk Montaj metotlar .................................................................................. 45

UYGULAMA FAALYET............................................................................................... 46 RENME FAALYET5 .................................................................................................. 52 5. KAPI DEMELER ................................................................................................... 52

5.1 Kap Demeleri....................................................................................................... 52 5.1.1 Kabin Demelerinin Tanm ............................................................................ 52 5.1.2 Kap Demelerinin eitleri ............................................................................ 52

5.2 Kabin Alt ve st talar.............................................................................................. 54 5.3 Kabin Demelerinin Montaj Metotlar ................................................................... 54 5.4 Kabin Demelerinin Malzemeleri .......................................................................... 55 UYGULAMA FAALYET............................................................................................... 56 LME VE DEERLENDRME..................................................................................... 61

RENME FAALYET6 .................................................................................................. 63 6. TAVAN DEMELER.................................................................................................... 63

6.1. Tavan Demeleri........................................................................................................ 63 6.1.1.Tavan Demelerinin Tanm ................................................................................ 63 6.1.2. Tavan Demelerinin eitleri ............................................................................. 63 6.1 3. Tavan Demelerinin Montaj metotlar................................................................ 63 6.1.4. Tavan Demeleri Malzemesi .............................................................................. 63

UYGULAMA FAALYET............................................................................................... 64 LME VE DEERLENDRME..................................................................................... 67

RENME FAALYET7 .................................................................................................. 68 7. ARKA CAM N VE BAGAJ DEMELER ........................................................ 68

7.1. Arka Cam n Demesi............................................................................................ 68 7.1.1 Arka Cam n Demesi Tanm ......................................................................... 69 7.1.2. Arka Cam n Demesi eitleri ...................................................................... 69

iii

7.1.3. Arka Cam n Demesi Montaj Metotlar ........................................................ 69 7.14. Arka Cam n Demesi Malzemesi ....................................................................... 69 7.2. Bagaj i Demesi...................................................................................................... 69

7.2.1. Bagaj i Demesi Tanm .................................................................................. 69 7.2 2. Bagaj i Demesi eitleri ................................................................................ 70 7.2.3 Bagaj i Demesi Montaj metotlar.................................................................... 70

UYGULAMA FAALYET............................................................................................... 71 LME VE DEERLENDRME..................................................................................... 75

MODL DEERLENDRME .............................................................................................. 76 CEVAP ANAHTARLARI ..................................................................................................... 78 NERLEN KAYNAKLAR.................................................................................................. 80 KAYNAKA......................................................................................................................... 81

iv

AIKLAMALAR KOD 525MT0094 ALAN Motorlu Aralar Teknolojisi DAL/MESLEK Otomotiv Gvde Teknolojisi

MODLN ADI Kabin Donanm ve Deme

MODLN TANIMI Otomotivde src ve yolcu kabini iinde bulunan donanm ve demelerin anlatld bir renme materyalidir.

SRE 40/32 N KOUL Plastik ve d aksesuar modln baarm olmak

YETERLK Ara zerinde kabin i donanmn skp takabilmek ve arzalarn onarmak

MODLN AMACI

Genel Ama:

Kabin i donanmlar ve deme ile ilgili ilemleri firma kataloglarndaki kriterlere uygun olarak, temiz ve dzgn alarak yapabileceksiniz.

Amalar:

Standart sre ierisinde;

Ara zerinde koltuklar, firma kataloglarndaki kriterlere uygun olarak, temiz ve dzgn alarak, skp takabilecek ve ayarlayabileceksiniz.

Ara zerinde havalandrma kanallarn ve kumanda sistemlerini firma kataloglarndaki kriterlere uygun olarak, temiz ve dzgn alarak skp takabileceksiniz.

Ara zerinde i dikiz aynas ve gne siperliklerini firma kataloglarndaki kriterlere uygun olarak, temiz ve dzgn alarak skp takabileceksiniz.

Ara zerinde gsl firma kataloglarndaki kriterlere uygun olarak, temiz ve dzgn alarak skp takabileceksiniz.

Ara zerinde kap i demelerini firma kataloglarndaki kriterlere uygun olarak, temiz ve dzgn alarak skp takabileceksiniz.

Ara zerinde tavan demesini firma kataloglarndaki kriterlere uygun olarak, temiz ve dzgn alarak skp takabileceksiniz.

7. Ara zerinde arka cam n ve bagaj i demesini firma kataloglarndaki kriterlere uygun olarak, temiz ve dzgn alarak skp takabileceksiniz.

ETM RETM ORTAMLARI VE DONANIMLARI

Oto demecilii atlyeleri iletmelerdeki kabin i donanm onarm ve deme blm ve atlyeleri

AIKLAMALAR

v

Okullarda otomotiv gvde atlyeleri

LME VE DEERLENDRME

Modln iinde yer alan her faaliyetten sonra, verilen lme aralar ile kendinizi deerlendireceksiniz. Modl sonunda ise kazandnz bilgi ve becerileri lmek amacyla retmeniniz tarafndan hazrlanacak lme aralar ile deerlendirileceksiniz.

1

GR Sevgili renci,

Aralarn motor ksm, g aktarma organlar, fren ve benzeri sistemleri herkes tarafndan bilinen sistemlerdir. Bunlarn tamir ve onarmnda alan says olduka fazladr. Aracn deme ve benzeri grsel ksmlarnda alan says ise azdr. Bu ksmlar sadece grsel para olarak ele alnmtr.

Aralarn ilk retim yllarndan bu yana deme malzemeleri ok byk geliim gstermitir. Alamayan noktalarn banda her malzemenin deme malzemesi olarak kullanlaca ve grnt gzel olsun dnceleriydi. Bu dncelerin sonucunda yanma zellii ok yksek, src ve yolcular terleten malzemeler deme malzemesi olarak kullanlmtr.

Gerekte deme malzemelerinin yanmaya dayankl, terletmeyecek, ve grnt gzellii salayacak zelliklere sahip olmas gerekir. Ayrca ses izolasyonu salamaldr.

Son dnemlerde reticiler bu zelliklerin bir arada olduu deme malzemeleri retmeye balamtr. Bunda yeni birletirme elemanlarnn bulunmas, deiik kalplarn, kaliteli kuma ve plastiklerin retilmesi etkili olmutur. Bu geliime deme skme ve takma ii ile uraanlar ayak uyduramamtr.

Bu modl yeterli nem verip uyguladnzda olmas gereken sonuca ulaacaksnz. zellikle uygun birletirme ve yaltm elemanlar kullanldnda sesi azaltan, yanmaya dayankl, grnts ok gzel kabin i donanm elde edeceksiniz. Bu sonu sizi evrenizi ve ara sahiplerini ok mutlu edecektir.

GR

3

RENME FAALYET1

Ara zerinde koltuklar, firma kataloglarndaki kriterlere uygun olarak, temiz ve dzgn alarak, skp takabilecek ve ayarlayabileceksiniz.

Otomobillerde kullanlan koltuk eitlerini ve yapm ekillerini aratrp raporlaynz. Hazrladnz raporu ders ortamnda arkadalarnza ve

retmeninize sununuz.

Otomobillerde kullanlan koltuklarn sklme ve taklma kurallarn aratrp raporlaynz. Hazrladnz raporu ders ortamnda arkadalarnza ve

retmeninize sununuz.

1. KOLTUKLAR 1.1. Koltuklarn Tanm

Ara iinde src ve yolcularn rahat bir ekilde oturmalarn, yolculuk yapmalarn, gerektiinde hafife yatarak uzanmalarn salayan ara iyapsdr.

Koltuklar src ve yolcularn en rahat, terlemeden oturmalarn salayacak zelliklerde olmaldr. Bu zelliklere son dnemlerde rahatl salayacak ekler ve ksmlar gelitirilmitir. Buna en iyi rnek yan desteklerdir.

Koltuklar src, yolcu ve bebek koltuklar olarak eitlendirilir. Kamyon otobs ve kamyonetlerin src ve yolcu koltuklarnda olduka ok farkllklar vardr. Src koltuklarnda yukar aa ayarlar vardr. Yolcu koltuklarnda bu sistem yoktur. Resim 1.1' de ara iinde koltuklarn yerleimi grlmektedir.

Resim 1.1: Kabin i donanm grn

RENME FAALYET1

AMA

ARATIRMA

4

Src ve yolcularn rahat hareket etmelerini salayacak ykseklik, genilik, omuz, diz ve ba aral olmaldr. Resim 1.2' de bu ller grlmektedir.

Resim 1.2 Bir otomobile ait koltuk boyutlar

1.2 Koltuun Paralar Balama sistemleri (kzakl), srtlk (arkalk), oturma selesi, balk, iskelet, dolgu

malzemeleri, ayarlama kollar koltuun paralardr. Resim 1.3 te otomobil koltuunun kesiti, resim 1.4' te koltuun sklm durumdaki koltuk paralar grlmektedir.

1.2.1. Koltuk Kzaklar

Kzaklar baz aralarda gvde tabanna perinle sabitlenmi veya cvatal birletirme yntemi ile balanmtr. ounlukla cvatal birletirme yntemi ile karlalr. Koltuun ara gvdesine balanmasn salar. Alt ksm dii, koltuun kendisine bal ksm ise erkek gemeli yaplmtr. Koltuk ksmndaki kzak aya iskeletle birleik yapdadr. Kzak koltuun ileri geri hareket etmesine izin verecek ekilde yaplmtr. Hareket etme aral aracn zelliine ve yapsna gre deiir. Baz aralarda ayaklar sabit baldr. zellikle arka koltuklar sabittir. Yolcu tama aralarnda, yolcu koltuklar sabit yaplmtr. leri geri ayarlanamaz. Sadece srtlklar ayarlanabilir. Kzaklarn ereve ksm elik sac, boru ve dikdrtgen profilden yaplmtr.

Resim 1.3: Otomobil koltuu kesiti

5

Resim 1.4: Koltuk paralarnn sklm durumu

6

1.2.2. Koltuk Arkal Src ve yolcularn oturduklarnda srt ksmnn geldii blmdr. ksm yayl

iskelet eklindedir. Yaylar Z eklinde, plastik kaplamal kk helezon veya ubuk eklinde olabilir. Yaylarn st ksm dolgu malzemesi ve onun zerine de klf (yz) ile kaplanmtr.

Son dnemlerde retilen koltuklarda yan destekler konulmutur. Koltua oturan kiinin vcut yanlarn destekler. Oturan kiinin srtnn tam desteklenmesinin yannda yandan destekleyerek fazla zorlanmadan dik durmasn salar. Saa sola kaymay nler. Bu ekilde rahatlk salar.

1.2.3 Koltuk Alt (Oturma Selesi) Yolcu ve srcnn oturduu koltuk ksmdr. Oturma ksm yayl veya elik sacdan

yaplmtr. Yayl yaplanlarn esneme zellii vardr. Bu esneme fazla olduu zaman koltuk ksa srede kme yapar. Lks aralarda koltuun esnemesi iin amortisr sistemi konulmutur. Oturma selesinin alt sacdan yaplmtr.

1.2.4 Koltuk Balklar Arkadan ani gelen bir arpma srasnda koltuk zerinde oturan kiinin ba ksm

aniden geri gider. Bu durum boyun krlmalarna sebep olur. Bu gibi durumlarda oturanlarn boyun krlmalarn engellemek iin koltuun st ksmna monte edilmitir. Koltuk yapsna benzer iskelet, dolgu ve klftan oluur.

Silindirik ve ayarlama kademeleri bulunan kollar koltuun iine girer. Koltukla birleme noktalarna sabitleme somunlar ve mandal konulmutur. Bu elemanlarn plastikten yaplanlar vardr. Koltuun i ksmnda plastik yataklandrma yaplr. Plastik yataklar hem sk tutar hem de ses yapmay engeller. Otomobillerde arka koltuklarn zerine taklan balklar genellikle sabittir. Hareketli yaplanlar da vardr.

1.2.5. Koltuk skeleti Koltuun tm paralarn zerinde tayan metal esasl malzemelerdir. elik yay, sac

ve baz aralarda elik halatlardan yaplr. ereve ksm ve baz aralarda taban ksm elik sac malzemeden yaplr. Ara demeleri yay ve halattan yaplr.

1.3. Koltuklarn Malzemesi Koltuklarn iskeleti elik esasl malzemelerden yaplr. Dolgu ksm deiik bitki

gvde ve yapraklarndan, sngerden, ayar kollar plastik ve metal malzemelerden yaplr. Yzey deme malzemesi olarak kuma, plastik eitleri ve deri kullanlr. zel yapm otomobillerin derileri reticinin kendisi tarafndan retildii durumlarda vardr. nk koltuk malzemeleri yanmaya kar dayankl, terlemeyi nleyecek zellikte olmaldr.

1.3.1 Koltuk Dolgu Malzemeleri Eski tip aralarda zel aa, kendir ve deiik bitki yapraklar ve benzeri malzemeler

dolgu malzemesi olarak kullanlmtr. Son dnemlerde tm aralarda snger dolgu malzemesi kullanlmaktadr. Snger dolgu malzemesi paralanm snger eklinde olduu gibi, kalp dkm eklinde de yaplr. En ok kullanlan kalp dkmdr.

7

1.4 Montaj Metotlar Koltuklarn montaj kzaklarn ya da ayaklarn ara tabanna sabitlenmesi ile yaplr.

Baz koltuklar tek taraftan vidal birletirme yntemi ile balanr. Gerek ift tarafl balamada gerekse tek tarafl balamada vidalarn gevememsi iin tedbir alnmaldr. ou arata vidalarn balanmas srasnda vida yuvasna ve dna silikon srlmelidir.

Koltuklar gvdeye ekilde balanr.

1.Sabit balamal koltuklar. 2.Kzakl balama yntemi. 3.Gemeli koltuklar.

Resim 1.5: Silikon srlm vida

1.4.1 Sabit Balamal Koltuklar Yolcu tama tatlarnda koltuklar cvata somunlu veya saplama somunlu sistemle

ara tabanna balanmtr.

1.4.2 Kzakl Balama Otomobillerde nde bulunan yolcu ve src koltuklar kzakl balanmtr.

1.4.3 Gemeli Koltuklar Otomobillerin arka ksmndaki koltuk arkalnn balantlarnda kullanlr. Aracn

arka ksmnda gvde zerinde koltuun mandalnn geecei ksm yaplmtr. Koltuk mandallar stten bu kanallara geirilir. Koltuun alt ksmnn oynamamas iin bazlarnda cvatal birletirme yaplr. Bazlarnda ise koltuk alt ksm arkal sktrlr.

ne yatabilen arka koltuklar yanlardan mandallama yntemi ile srtlklar sabitlenir. Mandaldan kurtarlnca ne ya da arkaya yatrlabilir. Bu tr koltuklarn oturma seleleri ile srtlklar mafsall birletirme yntemi ile birbirine balanmtr.

8

1.5 Koltuk Ayarlama Sistemleri 1.5.1 Koltuk Ayarlama Kollar

Koltuklarn aa yukar, ne arkaya ve srtlnn ne arkaya ayarlanmasn salayan sistemlerdir. Sonsuz vida dili veya kilitli dili sistemleri kullanlmtr. Resim1.5' te koltuk ayarlama kollar grlmektedir.

Resim 1.5 Koltuk kumanda kollar

1.5.2 Ayarlama Yntemleri Koltuklar yukar aa ve ileri geri ayarlanr. Yukar aa ayar, src koltuklarnda

kullanlr. Sosuz vida ve kremayer dili ayarlama eitleri vardr.

Sonsuz vida dili sisteminde ayarlama kolu ayar somununu hareket ettirir. Kol evrildike somun yukar aa ya da ileri geri hareket eder. Bu srada ykseklik ya da yaslanma ayarlanr. Kramayer dili ayarlama sistemlerinde; kumanda sistemi dili kilitleme mandaln diliden kurtarr. Sabit mandalllarda dili hareket ettirilir. Kumanda kolu diliyi mandaldan kurtarr. Kilitleme mandal sabit ya da hareketli yaplr. Sabit mandal koltuk erevesi zerine balanmtr.

Resim 1.6: Koltuk sabitleme dilisi ve geri getirme yaylar

Dilinin serbest kalmas ile koltuk ileri geri veya yukar aa hareket ettirilir. leri geri hareket ok kullanlr. Geri hareket src veya yolcunun uygulad basnla olur. Geri gelme, geri getirme yay ya da amortisr tarafndan gerekletirilir. Dili tiplerde ayarlama kollar sonsuz vida dililerde ayarlama tamburlar kullanlmtr.

9

UYGULAMA FAALYET

lem Basamaklar neriler Ara zerinde koltuklar skmek, takmak

ve ayarlamak iin gerekli malzemeleri hazrlaynz.

Ara zerinde koltuklar skmek, takmak ve ayarlamak iin gerekli malzemeleri temin ediniz.

Koltuklar sklecek arata, tor, yldz, dz azl tornavida, uygun yldz veya akazl anahtar kullannz.

Koltuk baln sknz.

Koltuk bal kilitleme mandal anz.

Balk mandaln evirmeli veya pinli yaplmtr.

Pimli ise bastrnz ya da ekiniz. evirmeli ise uygun ynde eviriniz. Balk mili kolaylkla aslarak sklr.

n koltuu ne itiniz.

Koltuk kzak kilitleme mandaln ama durumuna alnz.

nsan gc ile koltuu ne doru itiniz. Mandal (kol) brakarak koltuu

sabitleyiniz. Arkada bulunan sabitleme cvatalarn

sknz.

n koltuu tam arkaya itiniz.

ndeki sabitleme cvatalarn sknz. Varsa hava yast soketi, stma,

emniyet kemeri soketlerini sknz.

Koltuu yerinden kaldrnz. Koltuk yerinden alnrken dier deme malzemelerine arptrlmamaldr.

izilmelere frsat verilmemelidir. Koltuu dikkatlice yerinden kartnz.

UYGULAMA FAALYET

10

Hava yast ve koltuk stma niteleri soket kzan sknz.

Soketler trnakl ve kilit sistemli yaplmtr. Bu zellie dikkat ediniz.

Ak ve Otomotiv Elektrik Tesisat Modlnden yaralannz.

Koltuk stma ve hava yast soketlerini sknz.

Soketler trnakl ve kilit sistemli yaplmtr. Bu zellie dikkat ediniz.

Ak ve Otomotiv Elektrik Tesisat modlnden yaralannz.

Arka koltuk baln sknz. Balk skme ilemi n koltuk baln skme ilemi ile ayndr.

Bu uygulama faaliyetinin ikinci ileminden yararlannz.

11

Arka koltuk oturma ksmn sknz.

Koltuk balants sekmanl, mandall, cvatal olabilir. Balant durumuna dikkat ediniz.

Mandal zel pense ile karnz. Cvatal ise cvatay sknz. Sekman skmek iin sekman

dmesine basnz ya da ekiniz. Uygun takm kullannz. Baz koltuklar skmek iin zel takm

gerekir. Bu takmlarn kullanlmas iin yaplma sresini azaltr.

Arka ksmn arkaln sknz.

Oturma ksm skldkten sonra arkalk sklmelidir.

DKKAT ! Koltuk balant ekilleri farkl olabilir.

Balant durumlarna dikkat ediniz. Arkalklar mandall, segmanl, yuvaya

gemeli, vidal balant sistemlerinden biri veya ikisi ile balanabilir.

Orta arkalk emniyet kemeri balant ucu ile birlikte balanan koltuklar da vardr. Balant durumlarna dikkat ediniz.

Kabin taban ksmnn temizliini yapnz. Elektrik sprgesi ile temizliin yaplmas zaman kazandracak ve daha

12

iyi temizlik yaplmasn salayacaktr. Bu yzden dikkatli ve hzl bir ekilde temizleyiniz.

Koltuklar yerine balaynz. Skme ilemelerinin tersi ilemleri uygulayarak koltuklar yerine taknz.

13

DEERLENDRME LE Uygulama faaliyetinde yapm olduunuz almay kendiniz veya arkadanzla deierek deerlendiriniz

.Nu. DEERLENDRME KRTERLER EVET HAYIR

1 Ara koltuklar hakknda yeterli bilgi edindiniz mi?

2 Ara koltuklarn skmek iin gerekli malzemeleri hazrladnz m?

3 Koltuk balklarn skmek iin kilitleme mandalnn alma eklini doru belirlediniz mi?

4 Koltuk baln sorunla karlamadan sktnz m?

5 n koltuk balama elemanlarn problemle karlamadan sktnz m?

6 n koltuklar yerinden karmadan hava yast ve koltuk stma nitelerinin soketlerini sktnz m?

7 n koltuklarn sorunla karlamadan yerinden kardnz m?

8 Arka koltuk oturma alann sktnz m?

9 Arka koltuk arkaln sorunla karlamadan sktnz m?

10 Koltuklarn balantlarn skerken sorunla karlatnz m?

11 Koltuklar yerine takarken ara tabann iyi temizlediniz mi?

12 almalarnz srasnda gerekli emniyet tedbirlerini aldnz m?

13 Uyulmas gereken emniyet tedbirlerine uydunuz mu?

14 Koltuk skme takma ilemlerini sresi iinde yaptnz m?

Yaptnz deerlendirme sonunda cevaplarnzda HAYIR lar varsa renme faaliyetine dnerek ilemi tekrar ediniz.

14

LME VE DEERLENDRME

Bu faaliyette kazanm olduunuz bilgileri aada verilen sorular cevaplandrarak deerlendiriniz. Sorular oktan semeli ve tek doru yantldr.

1. Koltuklar src ve yolcularn en rahat, terlemeden oturmalarn salayacak zelliklerde yaplmaktadr. Son dnemde bu amala yaplan yeni yapsal zellik nedir?

A) Kaliteli deme malzemeleri,

B) Amortisrl koltuk yapm

C) Koltuklarn yan destekli yaplmas,

D) Yumuak dolgu malzemeleri kullanma.

2. Hangisi aralarda kullanm amacna gre kullanlan koltuk eidi deildir?

A) Src

B) Dinlenme

C) Yolcu

D) Bebek

3. Aralarda korluklarn, src ve yolcularn rahat etmesi iin tasarm aamasnda gz nnde bulundurulan zelliklerden hangileri en dorusudur?

A) Kuma kalitesi, genilik, ykseklik

B) Kuma yaps, ba, diz, omuz aral

B) Kuma yaps, genilik, ykseklik

D) Genilik, ykseklik ba diz aral

4. Toplu tama aralarnn ve otomobillerin arka koltuklar nasl bir yapdadr?

A) Ayaklar kzakl, koltuk ileri geri ayarlamal

B) Ayaklar sabit arkalk ayarl

C) Ayaklar kzakl, koltuk ileri geri ayarlamal

D) Ayaklar kzakl, arkalk ayarl

LME VE DEERLENDRME

15

5. Koltuk balklarnn yapl amac nedir?

A) Arkadan gelen darbelerde boyun krlmasn nlemek

B) Src ve yolcularn ba ve boynunu korumak

C) nden arpmalarda ba ve boyun krlmalarn nlemek

B) Arkadan arpmalarda ba ve boyun krlmalarn nlemek

6. Koltuk balklarnn kilitleme mandal nasl alr?

A) Mandal bastrlarak

B) Mandal ekilerek

C) Mandal bastrlarak, ekilerek, evrilerek

D) Mandal evrilerek

7. Hava yast, koltuk stma sistemleri elektrik nitesi sklrken neye dikkat edilmelidir?

A) Soketlerin sklmelerine

B) Soket kilit ve pimlerinin sklmesine

C) Soket tablasnn sklmesine

D) Sklen soketin yeri

8 Koltuklarn montajna balandnda ilk yaplmas ve dikkat edilmesi gereken ilem nedir?

A) Koltuklarn balanaca yerin belirlenmesi

B) Koltuklarn onarm

C) Koltuk balama vidalarnn salaml

D) Ara tabannn temizliine

DEERLENDRME

Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz ve doru cevap saynz belirleyerek kendinizi deerlendiriniz. Yanl cevapladnz sorularn renme faaliyetlerini tekrarlaynz Cevaplarnzn hepsi doru ise modl deerlendirmesi iin retmeninize bavurabilirsiniz.

16

RENME FAALYET2

Ara zerinde havalandrma kanallarn ve kumanda sistemlerini firma kataloglarndaki kriterlere uygun olarak, temiz ve dzgn alarak skp takabileceksiniz.

Aralarn zerinde bulunan havalandrma sistemleri eitlerini, havalandrma kanal yaplarn ve kumanda sistemlerini aratrp raporlaynz. Hazrladnz raporu ders ortamnda arkadalarnza ve retmeninize sununuz.

2. HAVALANDIRMA SSTEMLER Aracn kabin ii, ieri giren eksoz gazlar, motorun almas srasnda etrafnda

oluan buhar ve gazlar, d evreden gelen zararl gazlarla dolar. Bu zararl gazlar uzun sre solunduunda ara iinde bulunan src ve yolcularn salna zarar verir. Zararl gazlarn temizlenmesi gerekir. Temizleme ilemi aracn srcsne ve yolculara zarar vermemelidir. Bu zararlar nlemek iin kabin i ksmna havalandrma kapak ve kanatklar yerletirilmitir.

2.1. Havalandrma Sistemi Tanm Aracn i ksmna hava flenmesini, ara iindeki kirli havann dar karlmasn

salayan kapakk ve kanatlardr. n gs ve arka yan ksmlara yerletirilmitir.

2.2. Havalandrma Sistemi Paralar Sabit ve ayarlanabilir kanatl eitleri vardr. Sabit havalandrma kanal tek para

kapakk ve kanaldan oluur. Ayarlanabilir yaplan havalandrma kapaklar kanaln u ksmnda bulunan kapak gvdesi, kanat gvdesi, kanatlar ve ama kapama mekanizmasndan oluur.

Kapak gvdesi, gslk zerine havalandrma kapaknn sabit bir ekilde balanmasn salar. Kanatk, ama kapama mekanizmas, hava ak ve ynlendirme kanatklarna yataklk grevi yapar.

Kumanda sistemleri tamburlu, evirmeli, srgl ve manivelal eitleri vardr. Resim 2.2 de tamburlu kontrol sistemi grlmektedir. Kademe durumlar gvde zerinde iaretlenmi veya yazlmtr.

RENME FAALYET2

AMA

ARATIRMA

17

Resim 2.1 Havalandrma sistemi paralar

Src ve yolcu, istee gre bu kademeleri ayarlar. Resim 2.3 C'de ayarlama kademesi ve dijital ekrandan kumanda edilen konum grlmektedir. Kumanda edilen sistemin karsna dijital ekranda ek iareti konulur. Bu iaret hangi konumun aktif olduunu belirtir.

A

B C

Resim 2.2: Havalandrma sistemleri kontrol mekanizmalar

Kanatlar havalandrma kapaklarnn byklne gre farkl boyutlarda yaplr. Aracn simetri noktalarnda havalandrma kapak ve kanat yaplar ayndr. Kanatlar kumanda sistemi sayesinde aa yukar veya saa sola ayarlanabilir. Balang noktasnda ieri hava almayacak ekilde kapanr. Tam aldnda kabin ierisine bol miktarda hava ak salar. Resim 2.3'te arka havalandrma kanatlar grlmektedir.

18

Resim 2.3: Havalandrma nitesi

Kanat kapakklar alp kapanma hareketinin yannda hava akn deiik ynlere ynlendirecek ekilde kumanda edilir. Resim 2.3'te hava ynlendirme ve ap kapama tamburlar grlmektedir. Resimde grlen 1,2,3 numaral kumanda tamburlar havann saa sola, 4,5,6 numaral tamburlarda yukar aa ynlendirilmesini ve tamamen alp kapanmasn salar.

Resim 2.3: Havalandrma kanallar ama kapama ve ynlendirme tamburlar ve hava

kanatklar

2.3 Havalandrma Sistemi Malzemesi Plastik malzemelerden yaplmtr. Sertletirilmi plastik malzemelerden retilir. ok

deiik renklerde yaplr. Bazlarnn etrafnda grnt dzgnln salamak iin nikelaj ereveler kullanlmtr. Vidal sabitlenen eitlerinde vidalar gizleme amac ile de ereve yaplr.

2.4. Havalandrma Sistemi Montaj metotlar Havalandrma sistemleri elemanlarnn sklmesi srasnda genellikle manivela

yntemi skme yaplr. Bu durumda kullanlan takm ile dayama yzeyi arasna bez veya benzeri yumuak malzeme konulmaldr.

Havalandrma kanallar ve kumanda sistemleri trnakl kavrama yntemi ile balanr. Taklmalar srasnda nce bir taraftaki trnakl ksm, trna yerine oturacak ekilde balanr. Dier tarafa basn uygulanarak sistemin yerine oturmas salanr. Vidal birletirme yntemi ile balananlar da vardr. Bu sistemlerde vidalar sklr. Vida grntlerini rtmek iin kapaklar yerine taklr.

19

UYGULAMA FAALYET

lem Basamaklar neriler Ara zerinde havalandrma kanallarn ve

kumanda sistemlerini skmek ve takmak iin gerekli malzemeleri hazrlaynz.

Ara zerinde havalandrma kanallarn ve kumanda sistemlerini skmek ve takmak iin gerekli malzemeleri hazrlaynz.

Kargaburnu pensi, dz veya yldz tornavida, bez, sklecek havalandrma sistemlerini ileme hazr hale getiriniz.

n cam havalandrmasn sknz.

Trnakl ya da klemens kavramal balanmtr. Skmek iin zel takm kullannz.

Baz n cam havalandrma sistemleri zel takm gerektirmeden dz ya da yldz tornavida ile sklebilir. Balant durumlarn tespit ediniz.

n havalandrma kontrol panelini sknz.

1 numaral src taraf koltuk stma alterini sknz.

2 numaral hava sirklasyon alterini sknz.

3 numaral klima alterini sknz.

4 numaral yolcu taraf koltuk stma alterini sknz.

UYGULAMA FAALYET

20

Kalorifer kumanda nitesini sknz.

Kalorifer kumanda nitesinin kapaklarnn klipslerini sknz.

evirme dmelerini ekerek karnz.

Dmelerin trnaklar vardr. nce tornavida ucu veya izecek ile bu trnaklara basn uygulanarak kurtulmalarn salaynz.

Dmeleri ekerken kasnt yaptrmaynz.

Gs demesine zarar vermemek iin bez ve benzeri malzeme kullannz.

Ampulleri sknz.

Ampuller trnakl veya vidal olabilir. Yapm zelliklerini aratrarak sknz.

alter ta kapan sknz.

Kumanda nitesini bir santimetre yukar kaldrlarak yerinden karnz.

Kumanda nitesini yukar kaldrmadan skmeyiniz. Krlmalara sebep olur. Bu zellie mutlaka dikkat ediniz.

Kablo demeti soketini sknz.

Kablo demeti trnaklarndan birini dikkatli bir ekilde ince ulu tornavida ya da benzeri takmla karnz.

Daha sonra soketi dikkatlice kartnz.

21

ekme tellerini dikkatlice skerek gvdeyi karnz.

ekme teli halkalar krlma tehlikesi nedeniyle skme ileminden sonra birletirilmelidir. Bu duruma dikkat ediniz.

Src taraf kark hava fleyicisini sknz.

Baz aralarda sinyal alteri kapa ve aydnlatma alteri sklr.

Baz kapaklar vidaldr. Vidalar sknz.

Balant durumlarna dikkat ediniz.

Kablo demeti soketini sknz ve hava fleme nitesini karnz.

Vidal birletirme olmasna ramen trnak vardr. nce ulu tornavida veya benzeri takmla trna kartnz.

Alta doru ekerek niteyi karnz.

22

Arka ayak blm hava kanaln sknz.

n koltuk, orta konsol, gsterge tablosu, marpiye kaplamas (Yan alt i deme talar ve taban demesini sknz.

Arka ayak blmesi hava giri kanal taban sac vidasn sknz.

Orta havalandrma ve ynlendirme nitesini sknz.

Gs makyaj tasn sknz. Hava ynlendirme nitesini tutan

vidalar sknz. Hava ynlendirme nitesini yerinden

kartnz.

Arka hava fleme ve ynlendirme nitesini sknz.

Uygun tornavida ile kanal ya da trnak ucunu kurtarnz.

Kargaburnu pense ile tutularak kanat gvde takmn yerinden kartnz.

23

Takma ilemini yapnz. Takma ilemini skme ilemlerinin tersi ilemlerle yapnz.

Kullandnz takm ve ara gereleri temizleyip toplaynz. Yerlerine koyunuz. lerideki almalarnzda size kolaylk salayacaktr.

Bu uygulama faaliyetinde anlatlan pozisyon ve durumlar aralarn marka ve modellerine gre az da olsa deiiklikler gsterebilir. Bu durumda donanmlarn balant durumlarn nceden tespit edip daha sonra ilemlere geiniz.

24

DEERLENDRME LE Uygulama faaliyetinde yapm olduunuz almay kendiniz veya arkadanzla

deierek deerlendiriniz.

lem

Nu DEERLENDRME KRTERLER EVET HAYIR

1 Havalandrma kanal ve hava ynlendirme nitelerini skmek iin gerekli takm ve ara gereci hazrladnz m?

2 n cam hava ynlendirme nitesini sktnz m?

3 n cam hava ynlendirme nitesini skerken uygun takm kullandnz m?

4 Src ve yolcu taraf koltuk stma alterlerini sktnz m?

5 Hava sirklasyon alterini sktnz m?

6 Klima alterini sktnz m?

7 Kalorifer kontrol panelini sktnz m?

8 Gsterge ampullerini sktnz m?

9 alter ta ve kapan sktnz m?

10 Kablo demeti soketini sktnz m?

11 ekme tellerini sktnz m?

12 Src taraf hava fleme ve ynlendirme nitesini sktnz m?

13 Src taraf hava fleme ve ynlendirme nitesini zerindeki kablo soketini kurallarna uygun sktnz m?

14 Arka ayak blm havalandrma kanaln sktnz m?

15 Gs orta tasn sktnz m?

16 Orta hava fleme ve ynlendirme nitesini sktnz m?

17 Arka hava fleme ve ynlendirme nitesini sktnz m?


25

LME VE DEERLENDRME


1. Ara kabini iinde hangi gazlar uzun sre solunduunda src ve yolcunun salna zarar verir?

A) Motor etrafnda oluan buhar ve zehirli gazlar

B) Atmosferdeki havann iindeki azot oksitler

C) Atmosferdeki havann iindeki karbondioksit

D) Motorun etrafnda oluan yakt buhar

2. Kabin iine konulan hava nitelerinin grevi nedir?

A) Ara iine hava flemek

B) Aracn iindeki kirli havay dar atmak

C) Ara iine temiz hava vermek kirli havay atmak

D) Ara iindeki havay temizlemek

3. Havalandrma kanatlar saa sola aa yukar nasl ayarlanr?

A) Kumanda kolu yardmyla

B) Kumanda sistemleri yardmyla

C) Kumanda dmesi yardmyla

D) Kumanda tamburlar yardmyla

4. Havalandrma niteleri ara kabin iinin neresine hava fler?

A) Her ynne

B) Sadece n tarafna

C) Ara tavanna

D) Ara tabanna

LME VE DEERLENDRME

26

5. n gs zerinden havalandrma niteleri manivela yntemi ile sklrken deme malzemelerinin zarar grmemesi iin hangi ilem yaplmaldr?

A) Manivela olarak kullanlan takm demeye yaslanmamaldr.

B) Manivela yntemi ile skme yaplmamaldr.

C) Esnek yap zelliine sahip takm kullanlmaldr.

D) Manivela olarak kullanlan takmn dna bez ve benzeri malzeme sarlmaldr.

6. Gs zerine balanan, n havalandrma, kalorifer kontrol panelleri zerinde bulunan koltuk stma alteri, hava sirklasyon alteri, klima alteri, yolcu taraf koltuk stma alteri ve benzeri alterler elle veya kk tornavidalar ile sklebilir. Bu srada en ok neye dikkat edilmelidir?

A) Trnaklarn yapsna

B) Trnaklar bastrlma ynne

C) Trnak byklne

D) Trnaklarn yerine

DEERLENDRME

Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz ve doru cevap saynz belirleyerek kendinizi deerlendiriniz. Yanl cevapladn sorularn renme faaliyetlerini tekrarlaynz Cevaplarnzn hepsi doru ise modl deerlendirmesi iin retmeninize bavurabilirsiniz.

27

RENME FAALYET3

Ara zerinde i dikiz aynas ve gne siperliklerini firma kataloglarndaki kriterlere uygun olarak, temiz ve dzgn alarak skp takabileceksiniz.

Aralarda kullanlan dikiz aynas eitlerini ve gelime srecini aratrp raporlaynz. Hazrladnz raporlar ders retmeninizin gzetiminde ders

oratmnda arkadalarnza sununuz.

Gne siperliklerinin yaplarn aratrp raporlaynz. Hazrladnz raporlar ders retmeninizin gzetiminde ders oratmnda arkadalarnza sununuz.

Vites kolu balant eitlerini aratrp raporlaynz. Hazrladnz raporlar ders retmeninizin gzetiminde ders ortamnda arkadalarnza sununuz.

3. GNE SPERLKLER, DKZ AYNASI, VTES KUMANDA KOLU

3.1. Gne Siperlikleri

Aracn srlmesi srasnda gnein bulunduu durum bazen srcy ve yolcular rahatsz eder. Aracn yan tarafnda oturan yolcular perde ile korunur. n tarafta oturan yolcu ve srcnn korunmas gerekir. Bu durum nlem alnmazsa srcnn sr yeteneini azaltr. Sr yolu ve evreyi grmesini engeller, bunu nlemek iin aracn n camnn st tarafna siperlikler yaplmtr. Resim 3.1 A ve B de iki deiik gne siperlii grlmektedir.

A B

Resim 3.1 Gne siperlikleri

RENME FAALYET3

AMA

ARATIRMA

28

3.1.1. Gne Siperliklerinin Tanm Ara hareket halindeyken nde oturan yolcu ve srcnn grn engellemeden

gne nlarndan grme organn ve src ve yolcuya verebilecei dier zararlardan korumak iin yaplm paralardr.

Gne siperlikleri aracn n camnn st ksmna, tavana oynak ve ayarlanabilir biimde balanmtr. Baz aralarda ara yan tarafnda gnelikler bulunur. Bunlar gne siperliklerinden farkl yapdadr. Yaplar perde yapsna benzer.

3.1.2. Gne Siperliklerinin eitleri Gne siperlikleri yolcu ve src siperlii olarak eitlendirilir. Yolcu siperliklerinde

farkl olarak ayna ve bayan yolcu ve srcler dnlerek makyaj konmutur.

3.1.3. Gne Siperliklerinin Montaj Metotlar Gne siperlikleri tavan demesine monte edilen ayaklar zerine balanr. Ayaklar

tavana vidalar yardm ile balanr. Sperlik ayaklarndan birine mafsall olarak balanmtr. Dier taraftaki ayaa gemeli balanr. Gemeli ksm gnein durumuna gre karlarak yandan gelen gne nlarn engellemek iin kullanlr.

3.1.4. Gne Siperliklerinin Malzemesi elik tel iskelet zerine ince plastik, kuma ve deri kaplama malzemeleri kullanlr. ki

kat arasndaki boluu doldurmak ve dayanmn artrmak iin karton, plastik ve duralit dolgu malzemesi kullanlr. Deme dikimlerinde cepli kaplamalar yaplr. Bu cepler ruhsat ve benzeri kk evraklarn konulmas ve muhafazasn salar.

3.2. Dikiz Aynas Ara srcs seyir halinde aracn arka ksmndaki hareketleri gzlemek zorundadr.

ndeki arac geerken, erit deitirirken arka ksmn kontrol trafik gvenlii asndan ok nemlidir. Trafik kazalar nlenir.

Yolcu tama aralarnda yolcularn ve hizmet elemanlarnn hareketlerini src tarafndan izlenmesi istenmektedir. Bu nedenle arka ksmn kontrol iin aracn d sa ve soluna geri grme aynalar konulmutur. Benzer bir ayna aracn iine st n tavanna balanmtr. Aracn i ksmna konulan ayna hem aracn arka tarafnn hem de ara iinin birlikte kontrol edilmesini salar.

3.2.1. Dikiz Aynasnn Tanm Ara seyir halindeyken, durak ve park alanlarndan karken aracn arka ksmnda

kalan yolun, ara ve yaya trafiinin kontroln salamak iin kullanlan aynalardr. Bu aynalarda aracn i ksmna konulan aynaya i dikiz ( i geri grme) aynas denir.

3.2.2. Dikiz Aynasnn eitleri Yap olarak oval, dz eitleri vardr. Bunun yannda modern aralarda fazla k

geldiinde karartma yapan elektriki sistemli i geri grme aynalar vardr. geri grme aynalar genellikle dz yapdadr. Yolcu tama aralarnda oval i dikiz aynalar kullanlr.

29

3.2.3. Dikiz Aynasnn Montaj metotlar geri grme aynalar iki ekilde monte edilir. Montaj ilemi srasnda geri grme

aynas aracn n camnn ortasna gelecek ekilde balanr.

1. Cama yaptrma,

2. Tavana vidal balama eklindedir.

3.2.3.1. Cama Yaptrma geri grme aynasnn balanaca nokta tespit edilir. Bu nokta srcnn aracn

arka ksmn ok iyi grebilecei bir aralk ve ada olmaldr. Bu nedenle baz aralarda ayna orta eksenin soluna doru bir, be santimetre arasnda kayacak ekilde balanr.

Aynann ayak ksm ve balanaca ksm leke ve kimyasal atk brakmayan madde ile temizlenir. zel yaptrma svs ayak ve yapma yzeyine srlr. Ayak yapma yzeyine bastrlarak yerletirilir. Bir sre el basnc ile tutulur. Yaptrcnn zelliine gre kuruma sresi beklenir. Bu srenin dolmasndan sonra ayna kzak kanallar yardm ile ayak zerine balanr.

3.2.3.2. Tavana Vidal Balama Geri grme aynas en az iki adet vida yardm ile tavana balanr. Vida yerleri aracn

retimi srasnda belirlenmitir.

3.2.4. Dikiz Aynasnn Malzemesi geri grme aynas kanall ayak, kzak, ereve, ayna ve koldan meydana gelmitir.

Ayaklar, kzak ve ereveler genellikle plastik malzemelerden yaplmtr. Metal malzemeden yaplm ereveler de vardr.

3.3. Vites Kumanda Kolu Vites deitirme ilemini gerekletiren kollardr. Dokunmatik ve manuel (mekanik)

olmak zere iki eittir.

Dokunmatikler de vites deitirme dmeleri vardr. Bu tr vites deitirme ilemi elektronik kontrol nitesi bulunan aralarda kullanlr. Genellikle orta konsol n alt ksmnda bulunur. Gene de vites topuzu zerine balananlar da vardr.

Vites kolu bir boru, topuzda denilen tutma ucu, ataldan oluur. Alt gvdeye plastik ayaklar yardm ile yataklandrlanlar vardr. Genellikle vites kutusuna direk balanmtr. ksma gelen ksm deme malzemesi ile kaplanr.

Deme malzemesi genellikle esneme zellii yksek plastik malzemelerden yaplmtr.

30

Resim 3.2: Vites kumanda kolu

3.3.1. Vites Kolu Konsolu ( Orta Konsol) ki koltuk arasnda bulunan deme malzemesidir. Genellikle esneme zellii olan sert

plastiklerden yaplmtr. Tek paral ve ok paral yaplanlar vardr. ki koltuk arasndaki kol dayama destei bu konsol zerine balanmtr.

Konsol zerine evrak, anahtar ve benzeri kk para koymak iin gzler yaplmtr. Baz blmeler kapakldr. Baz konsollar zerinde bardaklk, arka ksmlarna kllk, sigara akma konulur.

Vites kumanda kollarnn aracn altndan ieriye ses, toz ve nem geirmemesi iin izolasyon yaplr. ekil 3.3'te bu izolasyon gsterilmektedir.

ekil 3.3 Vites kolu izolasyonu

31

UYGULAMA FAALYET

lem Basamaklar neriler Ara zerinde dikiz aynas, gne

siperlikleri ve vites kolu konsolunu skmek ve takmak iin gerekli malzemeleri hazrlaynz.

Ara zerinde dikiz aynas, gne siperlikleri ve vites kolu konsolunu skmek ve takmak iin gerekli malzemeleri, uygun tornavida veya zel skme takmlarn hazrlaynz.

Dikiz aynas elektrik devresi muhafazasn sknz.

Yamur ve karartma alglayclar muhafaza iine alnmtr. Balant durumlarna dikkat ediniz.

Yamur ve karartma alglayclarnn soketlerini sknz.

Yamur alglaycs her arata bulunmaz, karartmaz. Olmayan aralarda bu ileme gerek yoktur. Bu ilemleri uygulamaynz.

Soketlerin trnakl ve kilit sistemli yaplmtr. Pozisyonlarna dikkat ediniz.

Ak ve Otomotiv Elektrik Tesisat modlnden yararlannz.

Alglayc plakas d talarn sknz.

Trnakl geme yaplmtr. Uygun zel takm veya tornavida

kullannz. Sertletirilmi plastik veya krlabilir

alminyum alamndan yaplmtr. Kolay krlr. Fazla amaynz.

UYGULAMA FAALYET

32

Dikiz aynasn sknz.

Dikiz aynas kanall olarak ayak zerine balanmtr. Pozisyonlarna dikkat ediniz.

Mandal yardm ile kanalda oynamas engellenmektedir. Mandal amadan aynay aslarak ekmeyiniz.

Dikiz aynasn yerine balaynz.

Skme ileminin tersi ilem uygulaynz.

Gne siperliinin sabitleme ayan sknz.

Siperlikler vidal balama yntemi ile tavan n ksmna balanmtr.

Balama vida says iki ile drt arasnda deiir.

Uygun az yapsna sahip tornavida kullannz.

Baz vidalarn ba yaps zel takm gerektirir.

Dikiz aynas gemeli ayan sknz.

Bu uygulama faaliyetinin birinci ilemindeki noktalara dikkat ediniz.

Bu ilemle dikiz aynasn yerinden karnz.

Dikiz aynasn yerine taknz. Skme ileminin tersi ilem

33

uygulanarak dikiz aynasn yerine taknz.

Vites kolu konsolu arka kapan sknz.

Elle sklebildii gibi manivela sistemi uygulanarak tornavida ile sklenlerine rastlanr. Balant durumuna dikkat ediniz.

Bu modln ikinci renme faaliyetinden yararlannz.

Arka kapak arkasndaki soketleri sknz.

Soketlerin trnakl ve kilit sistemli durumlarna dikkat ediniz.


Konsol arka ksm balama vidalarn sknz.

Uygun zel ya da yldz ulu lokma anahtarla sknz.

Baz yerlerde tornavida ile sklebilecei inanc oluur. Kesinlikle zel takm veya lokma anahtar kullannz.

Vites konsolu n balama vidasn sknz.

Yldz bal zel ulu tornavida kullanlp kullanlmayacan tespit ediniz.

Genel yldz tornavida kullanlacak olursa anahtar az bozulur. Bu

34

duruma dikkat ediniz.

Vites kolu konsolu arka ksmn yerinden karnz.

alrken gvenlik ve emniyet kurallarna uyunuz.

Dier malzemelerin zedelenmemesine dikkat ediniz.

Gs orta makyaj tasn sknz. Bu modln ikinci uygulama faaliyetinden yaralannz.

Vites kolu kr sabitleme tasn sknz.


Dier deme malzemelerine zarar vermemek iin gerekli tedbirleri alnz.

Vites kolu krn sknz. Elle sklebildii gibi manivela sistemi uygulanarak tornavida ile

35

sklenlerine rastlanr. Balant durumuna dikkat ediniz.


Sigara akma ve klln sknz.



Vites kolu konsolu n ksm balantlarn sknz.


Genel yldz tornavida kullanlacak olursa anahtar az bozulur. Bu duruma dikkat ediniz.

Vites kolu konsolu n ksm st balama vidalarn sknz.


Genel yldz tornavida kullanlacak

36

olursa anahtar az bozulur. Bu duruma dikkat ediniz.

Alt cep (kasetlik), havalandrma kumanda panelini karnz.

Manivela yntemi uygulayarak veya elle sknz.


Havalandrma sistemi soketlerini sknz.

Soketlerin trnakl ve kilit sistemli olanlarna dikkat ediniz.


Vites konsolu n ksmn yerinden karnz.

Taklan bir ksm olamadndan emin olunuz.

Bu uygulama faaliyetinde anlatlan pozisyon ve durumlar aralarn marka ve modellerine gre az da olsa deiiklikler gsterebilir. Bu durumda donanmlarn balant durumlarn

37

nceden tespit edip daha sonra ilemlere geiniz.

Vites kolu konsolunu yerine taknz.

Skme ileminin tersi ilem uygulaynz.

38


lem


1 Ara zerinde dikiz aynas, gne siperlikleri ve vites kolu konsolunu skmek ve takmak iin gerekli malzemeleri hazrladnz m?

2 Geri grme aynasn skmek iin yamur alglaycs ve karartma sisteminin elektriki balantlarn sktnz m?

3 Geri grme aynasn glkle karlamadan sktnz m?

4 Gne siperliinin her iki balant ayan zorlukla karlamadan sktnz m?

5 Geri grme aynasn zorlukla karlamadan yerine taktnz m?

6 Gne siperliini zorlukla karlamadan yerine taktnz m?

7 Vites kolu arka kapan sktnz m?

8 Vites kolu arka kapa arkasndaki elektrik soketlerini sktnz m?

9 Vites konsolu arka ksmnn balant elemanlarn sktnz m?

10 Vites konsolunu arka ksmn zorlukla karlamadan yerinden kardnz m?

11 Gs n orta makyaj tasn sktnz m?

12 Vites konsolu krk tasn skerek kr kardnz m?

13 Sigara akma ve klln sktnz m?

14 Vites konsolu n ksm balantlarn sktnz m?

15 Vites konsolu n st ksm balantlarn sktnz m?

39

16 Alt cep ve havalandrma panelini sktnz m?

17 Havalandrma paneli arka ksmndaki elektrik soketlerini sorunla karlamadan sktnz m?

18 Vites kolu konsolu n ksmn yerinden kardnz m?

19 Sktnz paralar zerinde veya baka ilemlerden sonra paralar sorunla karlamadan yerine taktnz m?

20 Gerekli temizlik kurallarna uydunuz mu?

21 almalarnz srasnda vinileks veya deri kaplamalarn zarar grmemesi iin gerekli tedbirleri aldnz m?

22 Uygun takm kullandnz m?

23 lemleri sresi iinde bitirdiniz mi?

Yaptnz deerlendirme sonunda cevaplarnzda HAYIRlar varsa renme faaliyetine dnerek ilemi tekrar ediniz.

40

LME VE DEERLENDRME Bu faaliyette kazanm olduunuz bilgileri aada verilen sorular cevaplandrarak deerlendiriniz. Sorular oktan semeli ve tek doru yantldr.

1. Ara iinde bulunan src ve yolcular gne nlarnn zararlarndan korumak iin neler kullanlr?

A) Gnelik, renkli cam

B) Gne siperlii, perde

C) Perde, renkli cam

D) In kesme panelleri

2. Gne sperlikleri aracn tavanna nasl balanr?

A) Vidalarla, oynak

B) Ayaklar oynak

C) Ayaklar vidayla sabit, sperlik oynak

D) Ayaklar yaptrma, siperlik oynak

3. dikiz aynasnn grevi nedir?

A) Aracn ii ksmnn grnmesine

B) Ara arka ksmnn izlenmesine

C) Ara i ksmnn izlenmesine

D) Ara i ve arka d ksmnn izlenmesine

4. Ara i dikiz aynasnn, d dikiz aynasndan fark nedir?

A) Aracn arka ksmnn izlenmesi

B) Aracn yan ksmlarnn izlenmesi

C) Aracn iinin izlenmesi

D) Aracn yan ve arka ksmnn izlenmesi

LME VE DEERLENDRME

41

5. dikiz (geri grme) aynalarnn genel yap eitleri nasldr?

A) Dz, oval

B) Dz, oval, kare

C) Oval, kare

D) Kare, dz

6. Vites kolu orta konsolun teri neresidir?

A) Vites kolunun yanlarnda

B) Vites kutusunun stnde

C) Vites kolunun arkasnda

D) ki n koltuk arasnda

7. Dokunmatik vites deitirme dmeleri hangi aralarda kullanlmaktadr?

A) Otomatik vites kutulu aralarda

B) Tm aralarda

B) Elektronik kontrol niteli vites kutulu aralarda

D) Son model aralarda

DEERLENDRME Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz ve doru cevap saynz belirleyerek

kendinizi deerlendiriniz. Yanl cevapladnz sorularn renme faaliyetlerini tekrarlaynz. Cevaplarnzn hepsi doru ise modl deerlendirmesi iin retmeninize bavurabilirsiniz.

42

RENME FAALYET4

Ara zerinde gsl firma kataloglarndaki kriterlere uygun olarak, temiz ve dzgn alarak skp takabileceksiniz.

Otomobillerde kullanlan gslkleri ve eitlerini aratrp raporlaynz. Hazrladnz raporlar ders retmeninizin gzetiminde ders oratmnda arkadalarnza sununuz.

4. DREKSYON SMD, SELEKTR KOLU GSTERGELER VE GSLK

4.1 Direksiyon Simidi

Her ara deiik yntemlerle yn deitirir. Yn deitirme istei aracn srcsnden gelir. Bu istek aracn n ya da arka lastik grubuna iletilir. Bu ynlendirme direksiyon simidi tarafndan alglanr. Direksiyon simidi hareketi sektr miline aktarr. Sektr mili direksiyon kutusuna hareketi iletir. Dairesel gelen hareket direksiyon kutusunda dorusal harekete dntrlr ve lastiklere iletilir.

4.1.1 Direksiyon Simidi Tanm Direksiyon simidi srcnn yn deitirme isteini sektr mili yardm ile direksiyon

kutusuna iletilmesini salayan evirme parasr. Yap olarak tm direksiyon simitleri ayn yapya sahiptir. Aralara gre farkll byk kk olmasdr. Bir araca ait direksiyon simidi resmi 4.1 de grlmektedir.

A B

Resim 4.1: Direksiyon simitleri

RENME FAALYET4

AMA

ARATIRMA

43

Baz aralarda saa sola, ileri geri hareketle, evirme isteini bildiren direksiyon simitleri vardr. Bunlar otomobil, kamyonet, kamyon, otobs ve benzeri karayolu zerinde hareket eden aralarda kullanlmaz.

4.1.2. Direksiyon Simidi eitleri Direksiyon simitleri hava yastnn olup olmadna, simit gbek balant kolu

saysna ve gvde yaplarna gre eitlendirilir.

Eski tip aralarda hava yast bulunmamaktadr. Yeni dnemde retilen tm aralarda src n hava yast direksiyon simidi zerine yerletirilmitir.

Kenar gbek balants en az iki koldan oluur. Say altya kadar kar. Resim 4.1'de ve drt balant kollu direksiyon simitleri grlmektedir.

Yeni retilen aralarda radyo kumanda, hz kontrol dmeleri direksiyon simidi zerinde bulunur. Yeni baz aralarda direksiyon simidi zerine otomatik vites dmeleri konmutur.

Gvde yaplar dkme plastik kaplamal ve deme kaplamal direksiyon simitleri olarak iki eittir. Kaplama malzemesi olarak vinilex tr plastik, bez veya deri kullanlr. Dolgu malzemesi ise sngerdir.

4.1.3. Direksiyon Simidinin Montaj metotlar Direksiyon simide sektr mili zerine bir adet somun veya cvata ile balanr.

4.1.4. Direksiyon Simidinin Malzemesi Direksiyon simidinin i yaps boru veya yass elik sacdan yaplmtr. Saclar

zerinde belirli aralklarla delik ksmlar vardr. Bu delik ksmlar dolgu malzemesinin kaymasn nlemek iin yaplmtr.

4.1.5. Direksiyon Simidi Paralar Direksiyon simidi takm; simit, balama somunu ve sektr milinden olumutur.

Simit iskelet, dolgu ve kaplama malzemelerinden oluur.

Sektr milinin st tarafna vida dii almtr. Konik dili eidinde alan bu dili somunun sk kavramasn salar. Bu ekilde somunun kendiliinden gevemesi nlenir.

4.1.6. Sektr Mili Direksiyon simidinden gelen dndrme hareketini direksiyon kutusuna ileten mildir.

i bo yaplmtr. ok kaliteli elik malzemeden retilir.

Simit tarafndaki u ksmna somunun veya vidann balanabilecei dililer almtr. Konik sistem alan bu di yaps vida ve somunun gevemesini nleyecek yapdadr. Direksiyon kutusunun iine giren ksmn sonsuz vida dili eklinde olanlar ounluktadr.

4.2. Gstergeler Sistemi Aracn deiik sistemlerinin almalarnn srcler tarafndan srekli gzlenmesi

gerekir. Bunun iin ok deiik yap ve alma prensiplerinde gstergeler yaplmtr. Bu gstergeler aracn gs sitemi zerine yerletirilmitir.

44

4.2.1. Gstergeler Sistemi Tanm Aracn eitli sistemlerinin alma durumlarnn src tarafndan aracn ve motorun

almas srasnda gzlenmesini salayan sistemlerdir.

4.2.2 Gstergeler Sistemi eitleri Gstergeleri aracn zerinde bulunan sistemlere gre eitlendirmek mmkndr.

Bunlar: motor gstergeleri, fren gstergeleri, stma ve soutma gstergeleridir. Ayn zamanda dijital, analog, lambal olarakda eitlendirilebilir. Her sisteme ait gstergelerin zellikleri, alma prensipleri dier modllerde aklanmtr.

Gslk zerine grnt olarak farkl yap ve ekillerde yerletirilmilerdir. Resim 4.2'de dijital ve analog gsterge sistemleri birlikte grlmektedir.

Resim 4.2: Dijital ve analog gstergeler

4.2.3. Gstergeler Sistemi Montaj metotlar Vidal balama, trnakl sk geme biiminde balanr.

4.2.4. Gstergeler Sistemi Malzemesi Plastik bir kutu ierisine gstergeler yerletirilmitir. Src taraf effaf sert plastik

veya camla kapatlmtr. Bu effaf kaplamalarn oval dz yaplanlar vardr.

4.3. Gslk Ara srcs, aracn iletimi srasnda baz sistemlerin almasn gzlemek, baz

sistemleri kumanda etmek, ihtiyac olan kk eyalar yaknnda bulundurmak zorundadr. Resim 4.3'te gslk ve yerleimi grlmektedir.

Gzleme ilemleri gsterge sistemleri yardmyla gerekletirilir. Gstergelerin srcye en yakn ve kolay gzlenebilir olmas istenir. Srcnn bak alarna uygun bir ekilde gslk zerine yerletirilir.

Kontrol mekanizmalar srcnn n ve yanlarna yerletirilmitir. Dme, basit itme, ekme, tek ve ok kontroll anahtarlar genellikle n gslk zerine yerletirilir. Bu yerleimler srcnn yerinden kalkmadan ulaabilecei noktalarda olmaldr.

45

Eyalar ise kapakl veya kapaksz yaplan kk blmelere yerletirilir. Bu blmelerin en bilineni torpido gzdr.

Resim 4.3 Gslk

4.3.1. Gsln Tanm Ara kabin i ksmnda bulunur. Gsterge ve kumanda sistemleri, torpido gz, n

hava yastklar, hava fleme niteleri gs zerinde bulunur.

4.3.2. Gsln Paralar Destek direi, balama elemanlar, gvde ve kaplamadan oluur. zerinde birok

sistemi barndrr.

4.3.3. Gslk Malzemeleri Destek direi olarak glendirilmi elik sac ve borular kullanlr. Gvde yaps

snger ve benzeri malzemelerden yaplmtr. Son dnemlerde geri dnml plastik malzeme kullanlan aralar vardr. Kaplama malzemesi olarak deri, vinileks tr plastik malzemeler kullanlr. Ara, kabin ii renklerine uygun renk seenekleri vardr.

4.3.4. Gslk Montaj metotlar Vidal ve gemeli montaj yntemleri ile yerlerine balanrlar. Gemeli balantlarda

sk plastik kavramalar kullanlmaktadr. Vidal birletirilenlerde vida says en az drttr. ki yan ve iki alt balant vidas kullanlr. Yirmi ve zerinde balant vidas bulunan aralarda bulunur. Skme ilemi srasnda vida yerleri iyi tespit edilmelidir.

46

UYGULAMA FAALYET

lem Basamaklar neriler Ara zerinde gsl skmek ve

takmak iin gerekli malzemeleri hazrlaynz.

Ara zerinde gsl skmek ve takmak iin gerekli malzemeleri hazrlaynz.

Gslk uygun az yapsna sahip tornavidalarla sklmelidir.

Havalandrma, klima ve bunlarn kontrol nitelerini sknz.

Bu modln ikinci renme ve uygulama faaliyetinden yararlannz.

Orta konsolu (vites konsolu) sknz.

Bu modln nc uygulama faaliyetinden yaralannz.

Direksiyon simidini sknz. DKKAT !!! Hava yastn skme ilemine

balamadan cihazla hava yast kontrol nitesini kapatnz ya da batarya kutup ban sknz.

Hava yast gemeli bir ekilde balanmtr. Trnaklarn krmaynz.

UYGULAMA FAALYET

47

Hava yast nitesini sknz. Direksiyon simidi balama vidasn ya

da somunu sknz.

Far, sinyal muhafazalarn ve kollarn sknz.

nce muhafazalar sknz.

Gsterge panelini sknz.

Gsterge panelleri vidal ya da gemeli balanmtr. Buna uygun skme yntemini seiniz.

Gsl sknz. Trnakl geme eklindeki balama durumunda skme ilemi yaplrken plastik yzey ve dolgu maddelerine

48

zarar vermeyecek tedbirler alnr. Vidal balant yaplanlarda vida says

iyi tespit edilmeli ve eksiksiz sklmelidir.

Kullandnz takm ve ara gereleri temizleyerek yerine koyunuz.

Bu ilem size ilerideki almalarnzda kolaylk salayacaktr.


49


lem


1 Ara zerinde gsl skmek ve takmak iin gerekli malzemeleri hazrladnz m?

2 Havalandrma ve stma nite kontrol panelini sktnz m?

3 Vites kolu konsolunu sktnz m?

4 Direksiyon simidini sktnz m?

5 Far, sinyal muhafazalarn ve kollarn sktnz m?

6 Gsterge panelini sktnz m?

7 Gs gvde ksmn sktnz m?






50


1. Direksiyon simidinin grevi nedir?

A) Arac ynlendirmek

B) Srcnn yn deitirme istei ile oluan dndrme hareketini sisteme iletmek

C) Srcnn hareketini direksiyon kutusuna iletmek

D) Dndrme hareketini sektr miline iletmek

2. Direksiyon simidi skme ilemi balangcnda tehlikeli bir durumu engellemek iin hangi tedbir alnmaldr?

A) Kontak anahtar ekilerek direksiyon kilitlenmelidir.

B) Araca ait bataryann kutup ba sklmelidir.

C) Aracn n tekerleklerinin dnmemesi salanmaldr.

D) Varsa hava yast pasif duruma getirilmelidir.

3. Arata sektr mili nereye yerletirilmitir?

A) Direksiyon kutusu ile rot ba arasna

B) Direksiyon simidi ile rot ba arasna

C) Direksiyon simidi ile kutusu arasna

D) Direksiyon simidi ile rot kolu arasna

4. Aadakilerden hangisi gslk zerinde bulunmaz?

A) Vites kumanda sistemi

B) Klima kontrol sistemi

C) Hava yast kontrol sistemi

C) Havalandrma kontrol sistemi

5. Baz aralarda gsl skmek iin sklmesine gerek olmayan para hangisidir?

A) Vites kolu

B) Havalandrma nitesi kontrol sistemi

C) Gstergeler

D) Direksiyon simidi sistemi

LME VE DEERLENDRME

51

DEERLENDRME

Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz ve doru cevap saynz belirleyerek kendinizi deerlendiriniz. Yanl cevapladnz sorularn renme faaliyetlerini tekrarlaynz Cevaplarnzn hepsi doru ise modl deerlendirmesi iin retmeninize bavurabilirsiniz.

52

RENME FAALYET5

Ara zerinde kap i demelerini firma kataloglarndaki kriterlere uygun olarak, temiz ve dzgn alarak skp takabileceksiniz

Kap i donanmlarn yaps ve gerekliliini aratrp raporlaynz. Hazrladnz raporlar ders retmeninizin gzetiminde ders oratmnda arkadalarnza sununuz.

5. KAPI DEMELER 5.1 Kap Demeleri

Ara yan taraflarnda, kap ilerinde kilit, cam krikosu ve benzeri sistemlerin mekanizmalar vardr. Bunlar akta kaldnda d etkilerden zarar grr. Ayrca gze ho grnmeyen bir yapya sahiptir. Bu ksmlarn kapatlmas gerekir.

5.1.1 Kabin Demelerinin Tanm Aracn yan i ksmlarnn kaplanarak grntnn dzeltilmesini, cam, kap kilit

mekanizmas gibi paralar d etkilerden korunmasn salayan deme yapsna ara kap i demeleri denir.

Bu tr demelerde birinci ama gzel grntdr. Koruma grevi de olduu iin dayankl malzemelerden yaplr. Dier deme malzemeleri gibi yanmaya kar dayankldr. Resim 5.1 A ve B de ayn araca ait n ve arka kap demeleri grlmektedir.

A B

Resim 5.1 Kap i demeleri

5.1.2 Kap Demelerinin eitleri Kap i demeleri yzey, dolgu ve balama ekillerine gre eitlendirilir. Deme

malzemeleri zel retilmi kuma, plastik, deri ve benzeri malzemelerden yaplr.

RENME FAALYET5

AMA

ARATIRMA

53

5.1.2.1 Kap Yzey Kaplama Malzemelerine Gre Kabin Demeleri 1.Kuma malzemeli demeler 2.Plastik malzemeli demeler 3. Deriden yaplm demeler 4. Kaplamasz demeler

Kuma demeler dz, desenli, ince, kaln deme malzemeleri olarak eitlendirilir. Otomobillerde ounlukla desenli malzemeler kullanlmaktadr.

Plastik (vinileks) kaplamal deme malzemeleri otomobilin rengine gre siyah ve gri tonlarda yaplmtr. zellikle hafif ticar aralarda daha ok kullanlmaktadr.

Deri kaplama malzemesi lks otomobillerde tercih edilen deme malzemesidir. Tam deri ve yarm deri demeler olarak iki eittir.

Kaplamasz deme malzemeleri hafif ticar aralarda ok karlalan tek para yaplm malzemelerdir. Genellikle plastik malzemelerden yaplmtr. Ahap malzemeden yaplanlar az miktarda kullanlr. Resim 5.2 de kaplamal ve kaplamasz deme malzemeleri grlmektedir. numaral ksm kuma, bir, drt, be, sekiz numaral ksmlar kaplamasz malzemelerden yaplmtr.

Resim 5.2: Kabin i donanm malzemeleri

54

5.1.2.2 Balama ekillerine Gre Kap Demeleri Daha nceki deme balama sistemlerinin hepsi kullanlmtr. Vidal, klemensli,

plastik kavramal, gemeli tip balant sistemleri deiik aralara ait kap i demelerinde kullanlmtr.

5.2 Kabin Alt ve st talar Kabin iinde, kap alt ve tavan altndaki talardr. Esneme zellii olan sert

plastiklerden yaplmlardr. Kap ii talar gemeli ve vidal balama yntemleri ile yerlerine balanr. Kap i talar yerine balandktan sonra tutamaklar, emniyet kemeri muhafazalar yerine balanr.

A B

Resim 5.3: Kap direi ve arka cam yan demeleri

Bu paralar kap i demelerinde olduu gibi yerlerine balanr.

5.3 Kabin Demelerinin Montaj Metotlar

Kap i demeleri sabitleme kavramalar (kancalar) vidal, kanal geirmeli montaj yntemleri ile balanr.

Kavramallar sabitleme klemensi ve kavrama olmak zere iki paradan oluur. Kavrama plastikten yaplr. Plastikler trnakldr. Sabitleme klemensi karoseri zerindeki yuvasna oturtulur. Oynamayacak ekilde sktrlr. Deme zerine kavramalar balanr. Kavramalar klemensleri karlayacak ekilde yerine yanatrlr. Basn uygulanarak kavramalarn klemense oturmas salanr.

Vidal tiplerde genellikle sac vidalar kullanlr. Vida yerine skldktan sonra vida bana zel kapak taklr. Kapak dekoratif grnt kazandrr.

Kanalllar tek tarafl ya da ift tarafl yaplrlar. Tek tarafllarda nce kanaln bulunduu ksma demenin kenar dzgnce yerletirilir. Dier taraf dier birletirme yntemleri ile yerine balanr. ki taraf kanalllarda deme paras nce bir kanala

55

yerletirilir. Dier taraf bklerek kanal yuvasna oturtulur. Yanlar dier birletirme yntemleri ile sabitlenir.

5.4 Kabin Demelerinin Malzemeleri Deme kaplama malzemesi olarak plastik, deri ve kuma kullanlr. Dayama, dolgu

malzemesi olarak ahap, sert plastik malzemeler kullanlr.

56

UYGULAMA FAALYET

lem Basamaklar neriler

Ara kap i demelerini skmek ve takmak iin gerekli malzemeleri hazrlaynz.

Ara kap i demelerini skmek ve takmak iin gerekli malzemeleri temin ediniz.

zel takmlar varsa genel el aletleriyle almaynz.

Kapy iyice anz. Kap tamamen almaldr. Bu ilem alma alann geniletecektir.

Hava yastnn zarar grmemesi iin gerekli tedbirleri alnz.

Src ve yolcu yan hava yast bulunan aralarda, hava yast kontrol nitesini cihazla kilitleyiniz veya batarya kutup balarn sknz

Kap kilidi sabitleme mandal ya da dmesini sknz.

Dmeler vidal yaplmtr. Elle sklebilir. Elle sklmeyen

tiplerini skerken plastik gvde yapsnn bozulmasn nleyecek skma takm kullannz.

Baz aralarda kap kilidi sabitleme mandal kap ii st demesinin sklmesini engellemez. Bu tr aralarda sabitleme mandaln skmenize gerek yoktur.

Kap i demesi st tasn sknz.

Baz aralarda st tay skmeden kap demesi sklebilir. Dikkat ediniz.

Kap ama kolunu sknz. Genellikle trnakl yaplmtr. Skme srasnda demeye zarar vermeyecek zel ektirme veya tornavida kullannz.

UYGULAMA FAALYET

57

Cam ama kolunu sknz.

Sekman yardm ile miline sabitlenmitir. zel sekman skme pensi kullannz.

Kap i demesi yan cebini sknz. Baz aralarda cep deme ile birlikte yaplmtr. Bu tr cepler sklmez.

Kap ii tutunma kolunu balaynz.

Genellikle vidal balant yaplmtr. Uygun tornavida kullannz.

Kap i demesini sknz. zel tornavida ya da manivela kullannz.

Kavramalarn krlma riski vardr. Bunu engellemek iin kontroll bir basn ve yk ynnde sknz.

58

Demeyi yerinden karnz.

Kap i demeleri ile kap arasnda naylon kaplama malzemesi vardr.

Zorunlu deilse skmeyiniz ya da kenarlarn amaynz. Sklmesi zorunlu ise tamamn deil sadece i yaplacak ksmn sknz.

Kap i demesini takmak iin, kap ii koruma rtsn taknz.

Bu rt zel yaptrma silikonu ile yaptrlarak balanabilir.

ift tarafl bant kullanlarak yaptrlr.

Bant yaptrmadan veya silikon srmeden nce yzey temizlii mutlaka yapnz.

Plastik rty yaptrmadan nce bant yaptrlacak veya yaptrc silikon srlecek yzeyin temizliine dikkat ediniz.

Kap i demesi kavramal birletirme plastiklerini deme zerine balaynz.

Birletirme noktas tek ya da yarm dili sisteminde yaplmtr. Bu nedenle deme zerine dndrerek taknz.

Yeni deme kullanlyorsa tm birletirme kavramalar kesinlikle yenilenmelidir.

Deme zerine, cam krikosu kolu mili ve cep balama vidalarnn geecei yerleri deliniz.

Baz reticiler bu delikleri standarda uygun delmitir. Bu durumda delik amaya gerek yoktur. Sadece karlayp karlamadn kontrol etmek yeterlidir.

Delikler vidalarn aplarna uygun apta delik zmbas kullanlarak delinmelidir.

59

Kap i demesini yerine balaynz.

nce alt ksm karlatrlarak yerine taknz.

Elle basn uygulayarak sabitleme kavramalarn yerine oturtunuz.

Ek basn uygulanmas gerekirse aa takoz sabitleme plastii zerine konularak ekile uygulanr.

Kap demesi zerindeki dier paralar skme ileminin tersi ilemlerle yerine balaynz.

Paralar yap itibariyle krlgan olduundan dikkat ediniz.

Kullandnz takmlar yerlerine koyunuz Sonraki kullanmlarnzda size zaman kazandrr.


60

OBJEKTF DEERLENDRME LE Uygulama faaliyetinde yapm olduunuz almay kendiniz veya arkadanzla deierek deerlendiriniz.

lem


1 Ara kap i demelerini skmek ve takmak iin gerekli malzemeleri hazrladnz m?

2 Kapy iyice atnz m?

3 Hava yastnn zarar grmemesi iin gerekli tedbirleri aldnz m?

4 Kap kilidi sabitleme mandaln sktnz m?

5 Kap demesi st tasn sktnz m?

6 Kap ama kolunu sktnz m?

7 Cam ama ve kapama kolunu sktnz m?

8 Kap demesi yan i cebini sktnz m?

9 Kap i demesini yerinden kardnz m?

10 Kap i demesi altndaki koruma naylonu ile ilgili kurallara uydunuz mu?

11 Skme ileminin tersini uygulayarak kap i demelerini yerlerine baladnz m?






61

LME VE DEERLENDRME Bu faaliyette kazanm olduunuz bilgileri aada verilen sorular cevaplandrarak deerlendiriniz. Sorular oktan semeli ve tek doru yantldr.

1. Kap i demeleri grnt dzgnl salama amac ile kullanlmasnn yannda koruma grevi de vardr. Bunlar nelerdir?

A) Cam krikolarn korumak

B) Kap ama mekanizmalarn korumak

C) Kap ii sacn korumak

D) Kap ii mekanizmalarn ve sac korumak

2. Hangisi, kap i demesi zerine balanmaz?

A) Kap kolu

B) Kap cam

C) Cam ama kumanda sistemi

D) Kap ii cebi

3. Kap i deme klemensleri yerine nasl oturtulur?

A) El basnc

B) eki

C) Tornavida

D) zel presle

4. Kap i demesinin sklmesi srasnda bazlarnn sklmeden demenin kmasna engel olmayan para hangisidir?

A) Kap kolu

B) Cam kollu

C) Kap ama kolu

D) Kap kilidi sabitleme kolu

LME VE DEERLENDRME

62

5. Kaplarn i ksmna su kamasn nlemek iin ne gibi ilem uygulanmaktadr?

A) Silikonla yaltm yaplr

B) Deme alt naylon kaplama yoluyla

C) Deme ile kapatarak

D) Boyama yoluyla


kendinizi deerlendiriniz. Yanl cevapladnz sorularn renme faaliyetlerini tekrarlaynz Cevaplarnzn hepsi doru ise modl deerlendirmesi iin retmeninize bavurabilirsiniz.

63

RENME FAALYET6

Ara zerinde tavan demesini firma kataloglarndaki kriterlere uygun olarak, temiz ve dzgn alarak skp takabileceksiniz

Otomobil tavan demelerinin olmas gereken zelliklerini ve yaplarn aratrp raporlaynz. Hazrladnz raporlar ders retmeninizin gzetiminde ders oratmnda arkadalarnza sununuz.

6. TAVAN DEMELER 6.1. Tavan Demeleri

Tavan yapsna bakldnda d ksm ok dzgn yapdadr. ksm dayanm kuaklar ile donatlmtr. Olduka kt grnts vardr. Bu grntnn gizlenmesi gerekir. Bu ilem rtme yolu ile yaplr. Gzel grnt elde etmenin yannda ses ve s yaltm amacyla tavan alt ksm kapatlr.

6.1.1.Tavan Demelerinin Tanm Tavan alt ksmnn gzel grnmesi, d scakl ve sesin ara iine girmemesi iin

kullanlan rtye tavan alt demesi denir.

6.1.2. Tavan Demelerinin eitleri Dolgu yapsna gre kt, sktrlm kpk, sktrlm aa paralar dolgulu

deme (rt) malzemesine gre deri, bez ve vinileks kaplamal eitleri vardr.

6.1 3. Tavan Demelerinin Montaj metotlar Ara tavanlar yaptrma, vidal sktrma ve klemensli yntemlerle balanr. Vidal

balant elemanlar, st deme talar, dikiz aynas, tavan tutamaklarnn balanmas ile gerekleir. Bu paralarn ayaklar tavan sktrr.

Yaptrma ilemleri aracn retimi srasnda sktrlarak yaplr. Sonradan yaplan yaptrma ilemeleri verimli ve kaliteli yaplamamaktadr.

Sktrma ilemi tavan kenarna yaplan yuvalara trnakl plastik kavramalarla yaplr.

6.1.4. Tavan Demeleri Malzemesi Dolgu ve kaplama malzemeleri ve sktrma elemanlar paralardr. Dolgu

malzemeleri sktrlm z ktlesi dk aa, kpk, kt ve sngerden yaplr. nce sacdan yaplm kaporta malzemesi kullanlan aralarda ses ve s yaltm yaplmas zorunludur. Bu tr aralarda plastik katkl kpk daha ok kullanlr.

Deme malzemesi olarak yasz deri, yanmayan dayankl vinileks tr plastik ve bezler kullanlr.

RENME FAALYET6

AMA

ARATIRMA

64

UYGULAMA FAALYET


Ara zerinde tavan demesini skmek ve takmak iin gerekli malzemeleri hazrlaynz.

Ara zerinde tavan demesini skmek ve takmak iin gerekli malzemeleri hazrlaynz.

Tavan sklecek araca, uygun tornavidalar ve el aletlerini belirleyiniz.

Dikiz aynasn sknz. Bu modln nc renme ve uygulama faaliyetinden yararlannz.

Yolcu st el tutamaklarn sknz.

Tutamak balant muhafazalar elle alr.

Balama vidalar sklr. Uygun takm kullannz.

Kap st (tavan alt) talarn sknz.

nce n kap i direk kaplamas sklr.

nden arkaya doru sklen talarn yannda arkadan ne srayla sklen talar vardr.

talarn birleme noktalarndaki balama vidalarn skmeyi unutmaynz.

aydnlatma lambalarn sknz. nce lamba muhafazalarn sknz. Sonra lambann gvde balantlarn

sknz. Tavan cam varsa balant ve

soketlerini ayrnz.

UYGULAMA FAALYET

65

Tavan demesini yerinden karnz.

Tavan n tarafndan balayarak yerinden karlr.

Tavan yerinden kmyorsa yanlarndan dengeli manivela hareketi uygulanr.

Klemenslerin kmas iin klemens hizalarndan manivela hareketi uygulanr.

Yaptrma ilemi uygulanmsa yanlardan balanarak kazma ilemi uygulanr.

Skme ileminin tersi ilemlerle tavan demesini yerine balaynz.

bitimimde takmlar yerine asnz. Klemens ve plastik kavramalar yenisi

ile deitiriniz. Yaptrma tavanlarda zel epoxy

esasl silikon yaptrc kullanlr. Yaptrma ncesi temizlik iyi yaplmaldr.

Tavan yerinden karrken 900 evirmek gerekebilir.

900 evirme ileminden sonra darya uygun eim verilerek, ara iinden dar alnr.

Kullandnz takm ve ara gereleri temizleyip toplaynz. Yerlerine koyunuz.

lerideki almalarnzda size kolaylk salayacaktr.


66

DEERLENDRME LE Uygulama faaliyetinde yapm olduunuz almay kendiniz veya arkadanzla

deierek deerlendiriniz

lem


1 Tavan skmek iin uygun ara ve takmlar hazrladnz m?

2 Tavan skme ilemine balarken koltuklar skmenin gerekli olup olmadn aratrdnz m?

3 dikiz aynalarn sktnz m?

4 Tutamaklar sktnz m?

2 Tavan alt talarn sorunla karlamadan sktnz m?

3 Tavan yerinden kardnz m?

4 Skme ileminin tersi ilem uygulayarak tavan yerine taktnz m?






67

LME VE DEERLENDRME


1. Tavan demesi hangi nedenlerle yaplr?

A) Is yaltm

B) Grnt gzellii

C) Is yaltm, grnt gzellii, ses yaltm

D) Ses yaltm

6. Hangi balama yntemi tavan montajnda kullanlmaz?

A) Sktrma

B) Vidal birletirme

C) Yaptrma

D) Cvata, somunlu

3. Baz tavanlarn ara iinden karlmas zordur. Hangi hareketler yaplarak tavan daha kolay dar karlabilir?

A) 900 evirerek

B) 900 evirerek ve hafif uygun eim vererek

C) Hafif eim vererek

D) Bkerek


kendinizi deerlendiriniz. Yanl cevapladnz sorularn renme faaliyetlerini tekrarlaynz Cevaplarnzn hepsi doru ise modl deerlendirmesi iin retmeninize bavurabilirsiniz.

LME VE DEERLENDRME

68

RENME FAALYET7

Ara zerinde arka cam n ve bagaj i demesini firma kataloglarndaki kriterlere uygun olarak, temiz ve dzgn alarak skp takabileceksiniz

Otomobil arka cam n demesi yap ve eitlerini aratrp raporlaynz. Hazrladnz raporlar ders retmeninizin gzetiminde ders ortamnda

arkadalarnza sununuz.

Arka bagaj ii demeleri yaps ve zelliklerini aratrp raporlaynz. Hazrladnz raporlar ders retmeninizin gzetiminde ders ortamnda

arkadalarnza sununuz.

7. ARKA CAM N VE BAGAJ DEMELER

7.1. Arka Cam n Demesi

Arka cam n grntsnn de dzgn olmas gerekir. Aracn bu ksmnn zerine hoparlr, havalandrma niteleri ve benzeri paralar yerletirilir. Gzel grntyle birlikte dayanmnn iyi olmas istenir. Resim 7.1'de arka cam n demesi grlmektedir.

Yzey demeleri halflex tr kuma malzemeler, deri, vinileks tr plastik ve esneme zellii olan sert plastiklerden yaplr. Yzey kaplama malzemeleri klemens, plastik kavrama ve yaptrma yntemleri ile yaplr.

7.1: Arka cam n demesi

RENME FAALYET7

AMA

ARATIRMA

69

7.1.1 Arka Cam n Demesi Tanm Aracn arka camnn ve n ksmnn grntsn gzelletirmek, arka hoparlr ve arka

havalandrma nitelerini balamak iin yaplan demelere arka cam n (panzot) demeleri denir.

7.1.2. Arka Cam n Demesi eitleri Sabit ve hareketli olmak zere iki eittir. Sabit demeler arka cam n iskeletine

sabit ve sk balanr. Hareketli demeler hatchback aralarda kullanlr. Resim 7.2'de hatchback aralarda kullanlan arka cam n demesinin balant ekilleri grlmektedir.

Hatchback aralarda deme tablasnn n ucu kzakl ya da mafsall olarak arka koltuk destek parasna balanr. Arka ucu d kenar ularna balanan esnek plastik halatlarla aracn arka kapsna gemeli olarak balanr. Kap aldnda tabla yukar doru kalkar. Kap kapatldnda arka yan amortisr arkasndaki destekler zerine oturur.

7.2: Hareketli arka cam n demeler balantlar

7.1.3. Arka Cam n Demesi Montaj Metotlar Arka cam n demeleri klemensler, plastik kavramalar ve yaptrma yntemleri ile

balanr. Sabit alt yapya sahip aralarda deme malzemesi yaptrlarak ya da yan demeler tarafndan sktrlarak sabitlenir.

7.14. Arka Cam n Demesi Malzemesi Malzeme olarak kap yan demeleri ve tavan demeleri ile ayndr.

7.2. Bagaj i Demesi Arka bagajn sac yapsnn korunmas, gzel grnmesi istenir. Baz aralarda,

zellikle otomobillerde yedek lastik aracn arka ksmna gmlmtr. Lastiin kolay karlp konulmas gerekir. Grnts istenmez. Bunlar salamak iin aracn arka alt ve yan ksmlar deme malzemeleri ile kapatlmtr.

7.2.1. Bagaj i Demesi Tanm Aracn arka bagaj iindeki saclarn ve yedek lastik grntlerinin dzgn olmas iin

alt ve kenar ksmlarna yaplan demelere arka bagaj ii demeleri denir.

70

7.2 2. Bagaj i Demesi eitleri Bagaj ii demeleri yapm malzemelerine gre eitlendirilir. Halfleks tr alt ksm

neme dayankl duruma getirilmi kuma esasl demeler ve plastik demeler olarak eitlendirilir. Yan demeler genellikle plastik esasl malzemelerden yaplmtr.

7.2.3 Bagaj i Demesi Montaj metotlar Klemens, plastik kavrama gemeli ve vidal birletirme sistemleri ile monte edilir.

Yan demeler genellikle vidal birletirme yntemi ile balanmtr.

71

UYGULAMA FAALYET


Ara zerinde arka cam n ve bagaj ii demesini skmek ve takmak iin gerekli malzemeleri hazrlaynz.

Ara zerinde arka cam n ve bagaj ii demesini skmek ve takmak iin gerekli malzemeleri hazrlaynz.

e uygun takm kullannz. Kap fitillerini sknz.

Kap fitilleri elle sklebilir. zel kt ulu tornavidalarn kullanlmas daha iyi sonu alnmasn salar.

Boyaya ve dier elemanlara zarar vermemeye zen gsteriniz.

Arka cam n yan demelerini sknz.

Vidal, klemensli, plastik kavramal balantlar kullanlmtr. Bazlarnda iki birletirme ekli ayn anda kullanlmtr. yi aratrnz.

Arka koltuklar sknz. Bu modln birinci renme ve uygulama faaliyetinden yararlannz.

Arka yan alt ve arka demelerini sknz.

Bu modln ikinci, beinci renme ve uygulama faaliyetlerinden yararlannz.

Arka cam n demesi n balantlarn sknz. Bu modln ikinci, beinci renme ve uygulama faaliyetlerinden

yararlannz.

UYGULAMA FAALYET

72

Demeyi yerinden karnz.

El ile yerinden alnz. Ara iinde arptrmamaya dikkat

ediniz.

Arka bagaj ii yan ve arka demelerini sknz.

Vidal, klemensli, plastik kavramal balama sistemlerinden hangisi ile baland belirlenmelidir.

Arka bagaj ii arka demesini sknz. Vidal, klemensli, plastik kavramal balama sistemlerinden hangisi ile baland belirlenmelidir.

73

Arka bagaj ii alt demesini sknz.

Arka bagaj yer demeleri hibir balants olmadan konulabilir.

Koltuk arka ksmna rtecek ekilde yaplan yer demelerinde plastik kavramal balama ilemi yaplr.

Arka cam n ve bagaj ii demelerini yerine balaynz.

Skme ileminin tersi ilemler uygulayarak cam n demesi montajn yapnz.

Kullandnz takm ve ara gereleri temizleyip, toplaynz. Yerlerine koyunuz

lerideki almalarnzda size kolaylk salayacaktr.

Bu uygulama faaliyetinde anlatlan pozisyon ve durumlar aralarn marka ve modellerine gre az da olsa deiiklik gsterebilir. Bu durumda donanmlarn balant durumlarn nceden tespit edip daha sonra ilemlere geiniz.

74

DEERLENDRME LE Modl ile kazandnz yeterlii aadaki kriterlere gre lnz.

lem

No DEERLENDRME KRTERLER EVET HAYIR

1 Ara zerinde arka cam n ve bagaj ii demesini skmek takmak iin gerekli malzemeleri hazrladnz m?

2 Kap fitillerini sktnz m?

3 Arka cam n yan demelerini sktn

microsoft word - kabin İç donanımı ve döşeme+++

Documents