mikrobiolgia medikoa. praktiken gidaliburua · ikaslearen gauza guztiak armairu batean gorde, eta...

1

Mikrobiologia Medikoa. Laborategiko praktiken gidaliburua

Miren Basaras eta Adelaida Umaran

EUSKARA ETA ELEANIZTASUNEKO

ERREKTOREORDETZAREN SARE ARGITALPENA

2

AurkibideaAurkibideaAurkibideaAurkibidea or.or.or.or. 1. atala.1. atala.1. atala.1. atala. Oinarrizko teknologia Oinarrizko teknologia Oinarrizko teknologia Oinarrizko teknologia 3 1. Identifikazio fenotipikoa 4

1.1. Mikroskopia 4

1.2. Mikroorganismo baten bakartzea eta kultura purua 5

1.3. Kultura puruen identifikazioa 6

2. Genomaren detekzioa 6

3. Antigenoen detekzioa antigorputz espezifikoaren bidez 7

4. Zeharkako diagnostikoa: serologia edo immunodiagnostikoa 7

Mikrobiologia-laborategiko arauak 8

Erabiliko diren materialak 9

2. atala.2. atala.2. atala.2. atala. Mikrobiologiako praktiken fitxak Mikrobiologiako praktiken fitxak Mikrobiologiako praktiken fitxak Mikrobiologiako praktiken fitxak 11 0. fitxa. Mikrobiologiarako eskaera-orrien erabilera 12

1. fitxa. Hazkuntza-inguruen prestakuntza 15

2. fitxa. Esterilizazio-probak 18

3. fitxa. Laginaren ereintza 20

4. fitxa. Bakterioen mugikortasunaren behaketa 23

5. fitxa. Bakterioen tindaketak 25

6. fitxa. Lagin orofaringeoaren azterketa mikrobiologikoa 29

7. fitxa. Gernu-laginaren azterketa mikrobiologikoa 33

8. fitxa. Koko patogenoen identifikazioa 36

9. fitxa. Bazilo gram-negatibo patogenoen identifikazioa 42

10. fitxa. Antibiograma agarrean (bauer-kirby froga) 49

11. fitxa. Onddo patogenoen identifikazioa 52

12. fitxa. Protozoo patogenoen identifikazioa 56

13. fitxa. Helminto patogenoen identifikazioa 59

Fitxa guztien emaitza-orriak 64

3. atala.3. atala.3. atala.3. atala. Mikrobiologiako atlasaMikrobiologiako atlasaMikrobiologiako atlasaMikrobiologiako atlasa 78

♦ Laborategiko tresnak: 26 irudi

♦ Bakteriologia:

o Tindaketak: 11 irudi

o Identifikazio-frogak 33 irudi

♦ Mikologia: 9 irudi

♦ Protozooak: 14 irudi

♦ Helmintoak: 19 irudi

♦ Prozedurak azaltzeko 11 bideo eta 16 eskema

3

1.1.1.1. atala. Oinarrizko teknologia atala. Oinarrizko teknologia atala. Oinarrizko teknologia atala. Oinarrizko teknologia

Diagnostiko mikrobiologikoaren helburua da gaixotasuna eragin duen mikroorganismoa identifikatzea.

Baliagarria da, alde batetik, tratamendua ahal den azkarren hasteko, eta, bestetik, posible balitz,

transmisio-bidea identifikatzeko eta mozteko.

Medikuek, datu klinikoetan oinarritutako behin-behineko diagnostikoa kontuan harturik, erabakitzen dute

zer lagin hartu eta mikrobiologia-laborategian zer mikrobio bilatu behar duten, eta mikrobiologia-

laborategirako eskaera zehatza betetzen dute.

Odolean eta barruko likidoetan izan ezik, infekzioa egon ala ez, lagin guztietan ehunka mikroorganismo

egongo dira beti, giza mikrobiotakoak edo inguruko kutsatzaileak direnak. Gainera, infekzioak ez du beti

gaixotasun infekziosoa eragiten, zeren eta infekzio azpiklinikoak edo sintomarik gabeko eramaileak egon

baitaitezke. Mikrobiologoak aurretik jakin behar du zer mikroorganismo patogeno bilatzen ari den,

diagnostikorako estrategia eta metodologia egokia hautatzeko. Eskarmentu handia behar da hazkuntza-

inguruetan hazten diren kolonien artean infekzioaren eragilea izan daitekeena hautatzeko eta bakartzeko.

Edonola ere, pazientea tratatzen duen medikuak interpretatu beharko ditu mikrobiologian lortutako

emaitzak (mikrobiologiako txostena), beste datu batzuekin batera. Zalantzak egotekotan funtsezkoa da

klinikoen eta mikrobiologoen arteko komunikazioa egotea.

Pazienteen laginak modu egokian lortzea ezinbestekoa da mikrobiologia-laborategian diagnostiko zuzena

egiteko: gaixotasunaren fase akutuan eta, ahal izanez gero, gaixoak mikrobioen kontrako botikak hartu

baino lehen, infekzio-lekutik laginaren kantitate nahikoa hartu behar da, material esterila eta teknika

aseptikoa erabiliz. Lagina hartu ostean ahal bezain laster aztertu behar da, eta laborategirako bidean

garraio-inguru eta -baldintza egokiak erabili behar dira, mikroorganismoen bideragarritasuna gordetzeko

baina, aldi berean, ugalketa eragozteko.

1. taula. Hainbat infekzio-mota diagnostikatzeko hartu beharreko laginak.

INFEKZIO MOTA INFEKZIO-LEKUA LAGINA

Zistitisa, nefritisa Gernubidea Gernua

Beherakoa, disenteria Digestio-aparatua Gorozkiak

Pneumonia, tuberkulosia, faringitisa,

otitisa

Arnasbidea Orofaringeko torunda

Karkaxa

Albeoloen garbiketa

Meningitisa, entzefalitisa Nerbio-sistema zentrala Likido zerebroespinala

Odola

Uretritisa, zerbizitisa Bide genitala Torunda genitourinarioa

Traumatismoak, ebakuntzak Larruazala

Zaurietako torunda

Biopsia

Osteomielitisa

Artritisa

Hezurra

Giltzadurak

Zornea

Aspiratua

Septizemia Odola Odola

Endokarditisa Endokardioa Odola

Behin lagin egokia lorturik mikrobiologia-laborategian, identifikazioa lortuko dugu infekzioaren

mikroorganismo eragilea bera edo haren osagaiak detektatuz (diagnostiko zuzena), edo haren kontrako

erantzun immune espezifikoa detektatuz (zeharkako diagnostikoa).

Diagnostiko zuzena egiteko hiru metodologia erabiltzen dira kasuen arabera: 1) mikroskopia eta kulturen

bidezko identifikazio fenotipikoa, 2) diagnostiko genetikoa, eta 3) antigenoen detekzioa.

4

Laginenbilketa

1.2 Kultura puruangaixotasunaren eragilea

bakartzea

1.3 Hazkuntzaren araberakoMIKROORGANISMOAREN

IDENTIFIKAZIOA

Odola

Plasma

4. Patogenoarenkontrako

ANTIGORPUTZ espezifikoen

IDENTIFIKAZIOA

Infekzio-lekutik:odola, karkaxa,

gernua, gorotzak, biopsiak, ...

3. PatogenoarenANTIGENOaren

IDENTIFIKAZIOA

2. PatogenoarenGENOMAren

detekzioa

Antimikrobianoenaurreko

sentikortasunarenazterketa

IMMUNODIAGNOSTIKOA1.1 MIKROSKOPIO1.1 MIKROSKOPIO1.1 MIKROSKOPIO1.1 MIKROSKOPIO

mikroorganismoarenmikroorganismoarenmikroorganismoarenmikroorganismoarenbehaketa

1. 1. 1. 1. IdentifikazioIdentifikazioIdentifikazioIdentifikaziofenotipikoafenotipikoafenotipikoafenotipikoa

Laginenbilketa


bakartzea


IDENTIFIKAZIOA

Odola

Plasma



IDENTIFIKAZIOA




IDENTIFIKAZIOA


detekzioa






Laginenbilketa


bakartzea


IDENTIFIKAZIOA

Odola

Plasma



IDENTIFIKAZIOA




IDENTIFIKAZIOA


detekzioa






1. irudia. Mikrobiologia diagnostikoaren prozedurak.

1. Identifikazio fenotipikoa

1.1. Mikroskopia

Mikroorganismoaren tamaina txikiegia da begi hutsez ikusteko. Birusak dira txikienak eta mikroskopio

elektronikoan baino ez dira ikusten. Bakterio patogenoen

ohiko tamaina mikroi baten ingurukoa da. Beraz, ikusi ahal

izateko mikroskopio optikoa 100 handipeneko

objektiboarekin erabili behar da. Onddoak, protozoo

patogenoak eta helminto parasitoen arrautzak ondo ikusten

dira mikroskopio optikoan 40 handipeneko objektiboarekin.

Mikroskopioak eta hainbat tindaketa bereizgarri erabiliz

mikroorganismoak itxuraren arabera taldekatzen dira.

Irizpide morfologikoak nahikoak dira helminto, protozoo

eta lizunen espezie patogenoak identifikatzeko. Legamiak

eta bakterio patogenoen kasuetan, datu morfologikoez gain,

metabolismoaren ezaugarriak aztertu behar dira, eta,

horretarako, mikroorganismoak kultura puruan bakartu eta

hazi behar dira.

2. irudia. Mikroskopio optikoa.

5

1.2. Mikroorganismo baten bakartzea eta kultura purua

Koch-en postulatuetan oinarriturik, teknika klasikoa da gaixoaren laginetatik gaixotasunaren

mikroorganismo eragilea bakartzea eta identifikatzea. Bakterio patogenoen kasuan erabiliena da, behin

kultura lortuta antibiotikoekiko sentikortasuna aztertzeko erabil daitekeelako.

Lagina hazkuntza-inguru solidoen azalean (agarretan) ondo barreiatuz mikrobio-zelulak elkarrengandik

aldenduta geratzen dira, eta, ugaldu ahala, zelula bakar batetik sortutako zelula-masa homogeneoak edo

koloniak agertzen dira agarrean. Itxura bateko eta besteko kolonietatik bakar bat har daiteke, eta, beste

hazkuntza-inguru batean barreiatuz, kultura purua lortzen da.

3. irudia. Koloniak agarrean.

Gure inguruan edonon topatzen dira

mikroorganismoak: airean, mahaian, esterilizatu

gabeko edozein tresnatan eta gure eskuetan.

Horregatik, mikrobio-kulturak puru mantentzeko

teknika aseptiko zorrotzak aintzat hartu behar dira,

inguruko mikroorganismoen kutsadura galarazteko.

Hazkuntza-inguruak eta ontzi mota guztiak erabili

aurretik esterilizatu behar dira, eta mikroorganismoak

inguru batetik bestera eramateko sutan esterilizatutako

ereite-uztai edo ereite-orratz metalikoak erabiltzen

dira. Kulturak metxeroaren sugarraren inguruan

erabiltzen dira beti, berotutako aireak

mikroorganismo kutsatzaileak kanpora eraman ditzan.

4. irudia. Lan-eremua, metxeroa, ereite-uztaia,

agarra duten kutxak eta saiodiak.

Eragile fisiko eta kimiko gehienak, aplikazio-

intentsitatearen eta denboraren arabera, erabil

daitezke esterilizatzeko (mikroorganismo guztiak

suntsitzeko) edo desinfektatzeko (infekzio-arriskua

desagerrarazteko mikroorganismo-karga zeharo

gutxituz).

2. taula. Esterilizazio- eta desinfekzio-prozeduretan erabilitako eragileak.

Eragile fisikoak

Eragile kimikoak

- Bero hezea:

Autoklabea

Tindalizazioa

- Bero lehorra:

Flanbeatzea

Erretzea

Pasteur labea

- Iragaztea

- Izpi ultramoreak

- Erradiazio ionizatzaileak

- Etileno oxidoa

- Formaldehidoa

- Glutaraldehidoa

- Hidrogeno peroxidoa

- Azido paraazetikoa

- Kloroaren eratorriak

- Iodoaren eratorriak

Autoklabea da dudarik gabe esterilizatzeko metodorik erabiliena. Autoklabea ontzi bat da, lurruna

presiopean jartzen duena. Ohiko baldintza hauetan erabiltzen da: 1 atm, 121 ºC eta 15-20 minutu.

Baldintza horietan, mikroorganismo guztiak suntsitzea lortzen da, esporak barne. Hazkuntza-inguruak

prestatu, eta berehala autoklabean esterilizatzen dira. Erabilitako kulturak eta lagin infekzioso guztiak

autoklabeko poltsan uzten dira, bota aurretik esterilizatu behar direlako. Gaur egun berehalako daude,

6

ebakuntza-gelatan erabiltzen direnak, eta horietan tenperatura altuagoa erabiltzen da, denbora laburtzeko

(134 ºC, 3-7 minutu).

5. irudia. Autoklabeak.

1.3. Kultura puruen identifikazioa

Kultura puruak beste hazkuntza-inguru selektibo

eta bereizgarrietara aldatzen dira, eta, inkubagailu

batean gordetzen dira gehienetan 37 ºC-an eta

gutxienez 18 orduz (espezie batzuek astebete behar

dute ikusteko moduko koloniak eratzeko). Kulturak,

bakartu nahi dugun espeziearen arabera, aerobiosian

edo anaerobiosian inkubatzen dira, eta, hazkuntzen

emaitzak kontuan harturik, identifikazioa egiten da.

Ohiko mikroorganismo patogenoak identifikatzeko

erabiltzen diren kulturak txikitu eta automatiza

daitezke diagnostikoa arinago lortzeko.

6. irudia. Kutxak eta hodiak inkubagailuan.

Birusak eta hainbat bakterio talde (klamidiak eta

errickettsiak) zelulen barruko parasito hertsiak

dira, eta ugaldu nahi baditugu, zelula-kulturetan

txertatu beharko ditugu. Erabilienak zelula-lerro

hilezkorrak dira, kulturak egiteko material

amaiezina eskaintzen baitute. Birus mota

bakoitzak, zelulen barruan ugaldu ahala, eragin

bereizgarri batzuk sortzen ditu zelula-kulturetan

birusa identifikatzeko balio dutenak (eragin

zitopatikoak). Dena dela, birusak identifikatzeko

prozedura ohikoena antigenoak edo antigorputzak

detektatzea da.

Mikroorganismoak haztea ezinezkoa edo zaila

denean eta, tratamendua lehenbailehen

aukeratzeko, berehalako diagnostikoa

beharrezkoa denean (meningitisaren kasuetan, esaterako), zuzenean patogenoaren genoma edo

patogenoaren antigenoak bilatzen dira laginean. Baina kulturak baliagarriak dira antibiotikoekiko

sentikortasuna neurtzeko eta geroko ikerketa epidemiologikoak egiteko, eta, horregatik, ahal denean, egin

behar dira.

7. irudia. Agarosazko gelean ikus daitezkeen azido nukleikoen zatiak.

2. Genomaren detekzioa Kulturen identifikazioa baino azkarragoa da, eta

sentikortasun, espezifikotasun eta segurtasun

handiagokoa. Mikroorganismoaren genoma

hainbat modutan detekta daiteke. Esate

baterako, murrizte-zatien luzera-

polimorfismoari esker. Murrizte-endonukleasek

mikroorganismoen genoma espezifikoki mozten

dute, eta hainbat tamainatako zatiak ematen

espeziearen arabera. Lagina, endonukleasekin

apurtu ondoren, agarosazko gelean migratzen

da, eta, tindatu ostean, zatiak azter daitezke.

Beste aukera bat da DNA edo RNA zunda

espezifikoen bidezko hibridazioa.

Mikroorganismo bakoitzaren genoman

bereizgarriak diren DNA edo RNA zatiak

identifikatu ondoren, zati bereizgarriarekin

elkartzen den zunda osagarria sintetizatzen eta

markatzen da (molekula fluoreszente batekin adibidez). Lagina, euskarri fisiko batean jarrita, bilatzen ari

7

garen mikroorganismoaren zundarekin inkubatzen da, azido nukleikoak hibridatu ahal izateko. Garbitu

ostean zundaren presentzia aztertzen da. Hibridazio positiboak mikroorganismoaren genomaren

adierazlea da. Polimerasaren kate-erreakzioaren bitartez laginean dagoen genoma milioika aldiz

anplifikatu egiten da abiarazle espezifiko batzuk erabiliz. Horrela, genoma detektatzeko frogen

sentikortasuna nabarmen handitzen da. Teknika genetikoen erabilera oso garrantzitsua da GIBarekin

infektatutako pazientearen plasman birus-karga kalkulatzeko (GIBaren RNA harizpien kopurua neurtuz).

Birus-karga gaixotasunaren pronostikoaren eta tratamenduaren eraginkortasunaren adierazle ona da. 3. Antigenoen detekzioa antigorputz espezifikoaren bidez Eskuarki, hazkuntzaren araberako identifikazioa baino azkarragoa da, baina teknika immunodiagnostiko

guztiek ez dute behar besteko sentikortasunik eta espezifikotasunik. Gehienak, antigenoak zein

antigorputzak bilatzeko molda daitezke. Hainbat bakterioren kapsula-antigenoak arin bilatzeko latex

bidezko aglutinazioa nahikoa da (Neisseria meningitidis, Streptococcus pneumoniae, Haemophilus

influenzae). Immunofluoreszentzia zuzenaren edo entzimoimmunoanalisiaren bidez birus patogenoak

detektatzen dira (esate baterako, B hepatitisarena edo errubeolarena).

4. Zeharkako diagnostikoa: serologia edo immunodiagnostikoa

Mota honetako diagnostikoan, gizakiak sortu dituen antigorputzak detektatuko ditugu pazientearen

plasma laginean. Beraz, odolaren lagina hartu beharra dago. Laborategian, odol-zelulak kentzeko odola

zentrifugatu ondoren, plasman antigorputz espezifikoaren agerpena eta kantitatea aztertzen da, hainbat

froga immunodiagnostiko erabiliz: hemaglutinazioa, osagarriaren finkapena, immunofluoreszentzia edo

immunoentzimoanalisi ez-zuzenak.

Infekzioaren lehenengo 7-10 egunetan IgM motako antigorputzak detektatzen dira, infekzio akutuaren

adierazleak direnak. Geroago, IgG motakoak izango dira detektagarriak 2-4 asteren ondoren, infekzioaren

amaieraren adierazleak. Patogeno baten kontrako IgG antigorputz espezifikoen maila fase akututik

gaixondora lau aldiz igo dela frogatzeak patogeno hori infekzioaren eragilea dela diagnostikatzeko balio

du.

8

MikrobiologMikrobiologMikrobiologMikrobiologiaiaiaia----laborategiko arauak laborategiko arauak laborategiko arauak laborategiko arauak

Mikrobiologia-laborategian patogeno infekziosoekin lan egiten da suaren

inguruan. Horregatik, ezinbestekoa da ikasleek jarrera arduratsua izatea.

� Hasi baino lehen, praktika bakoitzaren prozedura gidan irakurri, eta behar

diren materialak lan-eremuan daudela egiaztatu.

� Fitxa bukatu ondoren, dagokion emaitza-orria bete eta irakasleari eman.

Norberaren arau higienikoak bete:

� Ikaslearen gauza guztiak armairu batean gorde, eta mahaian laborategiko

gida eta marrazteko tresnak besterik ez utzi.

� Bata jantzi eta ilea aurpegitik erretiratu.

� Laborategi barruan ezin da jan, edan, txiklea murtxikatu, edo sakelako

telefonoa erabili.

� Kulturak soilik metxero piztuaren inguruan zabaldu (metxeroa piztea eta

amatatzea ikaslearen ardura da).

� Alde egin baino lehen lan-eremua txukundu eta eskuak garbitu.

� Ezustekoren bat gertatuz gero (kulturak erortzea edo gasarekin arazoak

izatea, besteak beste), lasai egon eta irakasleari abisatu.

Baztertzeko materialak eta hondakinak dagokien ontzira bota:

1. Infekziosoak autoklabe-poltsara: laginak hartzeko erabilitako material

zikina, erabilitako hazkuntza-inguruak eta bakterio-kulturak.

2. Zorrotzak direnak berariazko edukiontzi batera: xiringak, orratzak,

Pasteur pipetak eta erabilitako portak. (Beteta daudenean, ontzi horiek itxi

eta autoklabean esterilizatzen dira, bota aurretik).

Orratzak ez dira tolestu behar, ez eta berriro estali behar ere!

3. Ingurumenerako kutsatzaileak: egunero tindatzeko erabilitako tindagaiak

ontzi batean biltzen dira. (Ontziak bete ondoren baimendun enpresa batek

jasoko ditu birziklatzeko).

4. Bestelako hondakinak zakarrontzira: pospoloak, paperak eta abar.

9

1

34

21

34

2

8. irudia. Laborategiko hondakinen ontziak.

Erabiliko diren materialakErabiliko diren materialakErabiliko diren materialakErabiliko diren materialak

Tresnak

Matrazeak

Saiodi hutsak

Petri kutxa hutsak

Imana

Probeta

Xiringa

Esterilizatzeko zinta

Berotzeko aparatua

Autoklabea

Metxeroa

Ereite-uztaia

1 µl-ko ereite-uztaiak 10 µl-ko ereite-uztaiak Ereite-orratza

Torunda esterilak

Mihia zapaltzeko depresoreak

Pasteur pipetak

Pintzak

Erregela

Inkubagailua

Tindatzeko ontziak

Eskularruak (soilik tindaketak egiteko)

Portak

Porta zokodunak

Estalkiak

Tanta-kontagailua

Mikroskopioa

Murgiltze-olioa

Tindagaiak

Kristal-morea

Lugola

Alkohol-azetona

Safranina

Metileno-urdina

10

Erreaktiboak

Oxidasa-erreaktiboa

Katalasa-erreaktiboa (ur oxigenatua)

Kovacs erreaktiboa

Metilo-gorriaren erreaktiboa

Voges-Proskauer erreaktiboa

Iragazki-paperezko diskoetan jarritako

antibiotikoak

Hazkuntza-inguruak

Müller-Hinton salda duten hodiak

Müller-Hinton agardun kutxak

MacConkey agardun kutxak

Odol-agardun kutxak

Manitol gazidun agarreko kutxak

DNAsadun agarreko kutxak

TSI agardun hodiak

Triptofano-saldadun hodiak

MR-VP saldadun hodiak

Zitrato-agardun kutxak

NaCl soluziodun hodiak

Sabouraud agardun kutxak

Giza plasmadun hodiak

Kultura puruak Bacillus subtilis

Staphylococcus aureus

Staphylococcus epidermidis

Streptococcus pyogenes

Streptococcus pneumoniae

Streptococcus viridans

Neisseria (edo Branhamella) sp.

Escherichia coli

Klebsiella pneumoniae

Citrobacter freundii

Proteus mirabilis

Morganella morganii

Pseudomonas aeruginosa

Candida albicans

Aspergillus sp.

Microsporum sp.

Aurretik egindako prestakinak

Bakterioen aukerako egiturak:

Kapsulak

Flagelo peritrikoak

Flagelo polarrak

Endosporak

Onddoak: Aspergillus spp.

Microsporum spp.

Epidermophyton spp.

Trichophyton spp.

Protozooak:

Entamoeba histolyticaren kisteak

Entamoeba histolyticaren trofozoitoak

Giardia lambliaren kisteak

Giardia lambliaren trofozoitoak

Toxoplasmaa gondii

Trypanosoma spp.

Plasmodium spp.

Trematodoak edo duelak:

Fasciola hepaticaren arrautza

Fasciola hepaticaren larba mirazidioa

Fasciola hepaticaren larba errediak

esporozistoan

Fasciola hepaticaren larba zerkarioa

Fasciola hepaticaren har heldua

Zestodoak edo teniak:

Taenia saginataren proglotideak eta

eskolexak

Taenia soliumaren proglotideak eta

eskolexak

Taenia generoaren arrautzak

Echinococcus granulosusaren har

heldua

Echinococcus granulosusaren larba

hidatidea

Nematodoak:

Enterobius vermicularisaren har heldua

Enterobius vermicularisaren arrautza

Ascaris lumbricoidesaren har helduak

Ascaris lumbricoidesaren arrautzak

Trichinella spiralisaren har helduak

Trichinella spiralisaren larbak

Nahasitako giza helmintoen arrautzak

11

2. atala. Mikrobiologiako praktiken fitxak 2. atala. Mikrobiologiako praktiken fitxak 2. atala. Mikrobiologiako praktiken fitxak 2. atala. Mikrobiologiako praktiken fitxak

0. FITXA. MIKROBIOLOGIARAKO ESKAERA-ORRIEN ERABILERA

1. FITXA. HAZKUNTZA-INGURUEN PRESTAKUNTZA

2. FITXA. ESTERILIZAZIO-PROBAK

3. FITXA. LAGINAREN EREINTZA

4. FITXA. BAKTERIOEN MUGIKORTASUNAREN BEHAKETA

5. FITXA. BAKTERIOEN TINDAKETAK

6. FITXA. LAGIN OROFARINGEOAREN AZTERKETA

MIKROBIOLOGIKOA

7. FITXA. GERNU-LAGINAREN AZTERKETA MIKROBIOLOGIKOA

8. FITXA. KOKO PATOGENOEN IDENTIFIKAZIOA

9. FITXA. BAZILO GRAM-NEGATIBO PATOGENOEN IDENTIFIKAZIOA

10. FITXA. ANTIBIOGRAMA AGARREAN (BAUER-KIRBY FROGA)

11. FITXA. ONDDO PATOGENOEN IDENTIFIKAZIOA

12. FITXA. PROTOZOO PATOGENOEN IDENTIFIKAZIOA

13. FITXA. HELMINTO PATOGENOEN IDENTIFIKAZIOA

FITXA GUZTIEN EMAITZA-ORRIAK

12

0. FITXA. MIKROBIOLOGIARAKO ESKAERA-ORRIEN

ERABILERA

Helburuak: Mikrobiologia-diagnostikoaren funtzioa eta mugak ulertzea.

o Datu klinikoetan oinarritutako behin-behineko diagnostikoak planteatzea.

o Behin-behineko diagnostikoa berresteko behar diren laginak eta azterketa

mikrobiologikoak eskatzea.

o Mikrobiologia-laborategiko emaitzen txostena interpretatzea.

Materialak

Tresnak

Mikrobiologia-laborategirako eskaera-orriak

Mikrobiologia-laborategian sortutako emaitzen txostenak

Kasu klinikoak

a) 67 urteko gizon bat ospitaleko larrialdietara heltzen da sukar altua, hotzikarak eta toraxaren

eskuinaldean mina dituela. Bezperan, egun osoan, disnea eta eztula izan ditu, eta herdoildu itxurako

karkaxak bota ditu. Pazientea erretzaile amorratua da eta diabetesa du. Azken 20 urteetan ez du

txertorik hartu.

b) 18 urteko mutil bat da pazientea. Ikaskide batzuekin inauteriko oporraldia Jacan igaro ondoren,

etxera itzuli, eta 12 orduan sukar oso altua, buruko min handia eta hotzikarak izan ditu. Berehala

ospitalera eraman dute, eta heltzean buru-nahasmena du. Bi ordu geroago mutilaren larruazalean

odol-isuri txikiak (petekiak) agertu dira.

c) Familia bereko 6 kide 2 egunetan zehar agertzen dira ospitaleko Larrialdietarako Zerbitzuan. Kasu

guztietan, sukar pixka bat, koliko abdominala, gorakoak eta beherakoa dira sintomak. 24 ordu

lehenago batera afaldu dute, eta seiek etxean prestatutako entsaladilla jan.

d) 21 urteko neska bat familia-medikuarenera doa, baginan azkura eta jario zuri eta lodia dituela esanez.

Sexu-harremanik ez duela izan dio. Sinusitis-prozesu bat sendatzeko antibakterianoak hartu ditu

aurreko bi astetan.

Prozedura 1. Lau ikaslek, taldean lan eginda, aurreko kasuetatik bat aukeratu, irakurri eta eztabaidatu.

2. Behin-behineko diagnostikoak planteatu, inplikatuta egon daitezkeen mikroorganismo guztiak

aipatuz.

3. Diagnostikoak argitzeko mikrobiologiarako eskaera-orri bat bete, hartu beharreko laginak eta egin

behar diren azterketa mikrobiologikoak aipatuz, eta irakasleari eman. Irakasleak eskatutako frogen

emaitza-txostena taldeari itzuliko dio.

4. Taldekideek emaitza-txostena interpretatuz gaixotasunaren behin betiko diagnostikoa egin.

14

0.1 irudia. Mikrobiologia-laborategirako eskaera-orria eta ohiko azterketa mikrobiologikoak.

Fitxa honetan landutako kontzeptuak gaitegi teorikoan azaltzen dira:

o 7. gaia: Diagnostiko mikrobiologikoaren oinarriak.

Bibliografia: Mikrobiologia medikoa.

o 7. kapitulua: «Diagnostiko mikrobiologikoa».

15

1. FITXA. HAZKUNTZA-INGURUEN PRESTAKUNTZA

Helburuak: Bakterio eta onddoak hazteko eta bakartzeko zenbait hazkuntza-inguru prestatzea. o Hazkuntza-inguru minimoak eta aberatsak, likidoak eta solidoak, selektiboak eta

bereizgarriak ezberdintzea.

Materialak Tresnak

Matrazeak

Saiodi hutsak

Petri kutxa hutsak

Imana

Probeta

Xiringa

Esterilizatzeko zinta

Berotzeko aparatua

Autoklabea

Hazkuntza-inguruak

Merkatuko hazkuntza-inguruak

Prozedura

1. Merkatuko hazkuntza-inguru bakoitzetik prestatu beharreko kantitatea pisatu eta ur destilatuan nahasi

matraze bat erabiliz.

2. Matraze horretan imana jarri eta, kotoiarekin tapatu ondoren, irakin berotzeko aparatu batean.

-

Hazkuntza-inguru minimo batek ura, glukosa, nitrogenoa, fosfatoa, sufre eta gatz

mineralak ditu. Hazkuntza-faktoreak gehitzen dizkiogunean (bitaminak edo

aminoazidoak, esate baterako), hazkuntza-inguru horri inguru aberats deritzo.

16

3A. Salda erako hazkuntza-inguruak saiodietan banatu, bakoitzean dagokion kantitatea jarriz, eta ondoren

saiodi bakoitza tapatu. Prestatutako saiodi guztiak gradila batean jarri, aluminiozko paperarekin tapatu

guztiak, eta hazkuntza-inguruaren izena idatzi esterilizatzeko zinta batean.

3B. Aldez aurretik irakin duten agarrak aluminiozko paperarekin tapatu, eta esterilizatzeko zinta batean

hazkuntza-inguruaren izena idatzi. Azken horiek eta prestatuak dauden saiodiak autoklabean sartu

esterilizatzeko.

4. Esterilizatuak dauden agarrak Petri kutxetan banatu, metxeroaren inguruan. Solidotzen direnean,

hozkailuan gorde ondorengo praktiketan erabili ahal izateko.

1.1 irudia. Ezkerrean, saldak saiodietan banatzen dira; eskuinean, hazkuntza-inguruak prestatzen

berotzeko aparatuan.

Hazkuntza-inguruei likidoak direnean salda deritze; batzuetan, substantzia

gogortzaile bat dute agar-agar deiturikoa, eta, orduan, hazkuntza-inguru solido

horiei agar deritze.

Saldak saiodietan banatu ondoren esterilizatzen dira; agarrak, aldiz, esterilizatu eta

gero Petri kutxetan banatzen dira.

17

1.2 irudia. Ezkerrean, zenbait hazkuntza-inguru solido: odol-agarra, zitrato-agarra, Müller-Hinton

agarra eta MacConkey agarra; eskuinean, MacConkey agarra Petri kutxetan banatzen da

esterilizatu ondoren.


o 3. gaia: «Bakterio patogenoen ezaugarri orokorrak».


o 8. kapitulua: «Bakterio patogenoen metabolismoa eta hazkundea».

18

2. FITXA. ESTERILIZAZIO-PROBAK

Helburuak: Mikrobiologia-laborategian lan egiteko teknika aseptikoa ikastea.

o Airez hedatzen diren kutsatzaileak ekiditeko metxeroa erabiltzea.

o Mikroorganismoak hartzeko eta transferitzeko ereite-uztaia esterilizatzea.

o Hazkuntza-inguruak nahitaez esterilizatu behar direla nabarmentzea.

o Inguruko eta gure mikrobiotako mikroorganismoen presentziaz jabetzea.

Materialak Tresnak

Ereite-uztaia

Metxeroa

Inkubagailua

Hazkuntza-inguruak

Müller-Hinton agar esterilizatuaren kutxa

Müller-Hinton agar esterilizatugabea

Petri kutxa

Prozedura

1. Metxeroa piztu ingurune aseptikoa lortzeko. Ereite-uztaia suaren gainetik pasatu gori-gori jarri arte

BIDEOA: 1. http://blip.tv/file/2351528 , eta, gero, atera eta suaren alboan itxaron segundo gutxi batzuk edozein lagin hartu aurretik.

2. Aldez aurretik matrazean prestatu duzun hazkuntza-inguru bat hartu (1. fitxako Müller-Hinton agarra,

esate baterako), eta zuzenean Petri kutxan banatu. Solidotu ondoren, 37 ºC-an 18 orduz inkubatu.

3. Müller-Hinton agar esterilizatu batean, listu pixka bat, eskuekin ukitu, ile bat jarri, ur tantak bota edo

gure gorputzeko zein inguruko edozein jariakin jarri. Ondoren, 37 ºC-an 18 orduz inkubatu.

37 ºC-an 18 orduz

37 ºC-an 18 orduz

Ereite-uztaia esterilizatzeko sugarrean sartzen da gori-gori egon arte, eta erabili

aurretik ,sugarraren ondoan hozten da.

Mikroorganismoak edonon aurki daitezke.

19


o 8. gaia: «Mikroorganismoen kontrola, esterilizazioa, asepsia eta desinfekzioa».


o 4. kapitulua: «Mikroorganismoen kontrola».

20

3. FITXA. LAGINAREN EREINTZA

Helburuak: Mikroorganismoen laginak hartu eta ereiten ikastea hainbat hazkuntza-ingurutan.

o Hazkuntza-inguru likidoan (salda batean) ereintza egin eta haren irakurketa

interpretatzea.

o Hazkuntza-inguru solidoan (agar batean) bakartzeko ereintza egitea.

o Hainbat patogeno hazteko hainbat hazkuntza-ingururen egokitasuna frogatzea.

Materialak Tresnak

Ereite-uztaia

Metxeroa

Inkubagailua

Hazkuntza-inguruak

Müller-Hinton saldadun saiodia

Müller-Hinton agardun kutxa

MacConkey agardun kutxa

Odol-agardun kutxa

Kultura puruak

Escherichia coli, Streptococcus pyogenes, Pseudomonas aeruginosa eta Bacillus subtilis bakterio-kultura

puruak

Prozedura

1. Kultura puru batetik lagina hartu ereite-uztaia erabiliz, baldintza aseptikoetan. Hazkuntza-inguru

likidoan ereintza egin. Ikus 2 BIDEOA: 2. http://blip.tv/file/2351529. Horretarako Müller-

Hinton salda duen saiodia hartu eta flanbeatu; hau da, tapoia kenduta suaren gainetik muturra pasatu

bizpahiru aldiz. Tapoia kentzeko, ereite-uztaiari eusten dion eskuko atzamar txikia erabiliko dugu. Tapoia

atzamar horrekin atxikiko dugu; saiodia, aldiz, beste eskuarekin atxikiko dugu.

Saiodien muturrak sugarretik pasarazteko metodoa erabiltzen da, aireko

mikroorganismoekin hazkuntza-inguruak kutsa ez daitezen

21

1A. Lagina duen ereite-uztaia saiodian sartu eta nahasi.

1B. Ereite-uztaia atera eta berriro esterilizatu, eta saiodia berriro flanbeatu.

1C. Saiodia tapoiarekin itxi eta 37 ºC-an 18 orduz inkubatu, eta hurrengo egunean irakurri.

2. Kultura puru beretik lagina hartu berriro, eta hazkuntza-inguru solidoan ereintza egin. Ikus .3. BIDEOA: http://blip.tv/file/2351533 Erabiliko den agarra Müller-Hinton, odola edo

MacConkey izango da. Ikasle bakoitzak bat erabiliko du.

Lagina duen ereite-uztaia esku batekin hartu, eta bestearekin agardun kutxa. Aurretik kutxa buruz behera

jarrita dago, eta, horrela, kutxaren tapa mahai gainean geratuko da, agarra duen aldea bakarrik eskuan

hartuz.

Agarrean laginaren deskarga egin. Hau da, mutur batean 4-5 aldiz ereite-uztaiarekin marrak egin (oso

hurbil bat bestearengandik).

2A. Ereite-uztaia esterilizatu. Egindako deskarga gurutzatu eta, berriro ukitu gabe, ereite-uztaiarekin

marrak egin, sigi-saga, norabide batean.

2B. Ereite-uztaia berriro esterilizatu. Azken sigi-saga gurutzatu eta, berriro ukitu gabe, beste sigi-saga bat

egin beste norabide batean.

2C. Ondoren, agardun kutxa 37 ºC-an 18 orduz inkubatu, hazkuntza gerta dadin eta hurrengo egunean

kultura hori interpretatu.

3.1 irudia. Ereite-uztaia erabiliz,

odol-agarrean ereintza egiten.

Deskarga egitea lagina agar kutxaren alde batean jartzea da

Sigi-saga horien bidez mikroorganismo mota bakoitza bakartzea lortzen dugu.

Mikroorganismoen koloniak gero eta banatuago agertuko dira sigi-sagan zehar.

22

3.2 irudia. Ezkerrean, saldan dauden bi hazkuntza mota: bata, mikroorganismo anaerobio

fakultatibo batena, eta bestea, mikroorganismo anaerobioa batena; eskuinean, MacConkey

agarrean hazi den bakterioa.





23

4. FITXA. BAKTERIOEN MUGIKORTASUNAREN BEHAKETA

Helburuak: Bakterio bizien mugikortasuna freskoan aztertzea, tanta eseki deituriko frogaren bidez.

o Flagelo motaren araberako mugitzeko moduak bereiztea.

Materialak Tresnak

Ereite-uztaia

Pasteur pipeta

Porta zokoduna

Estalkia

Mikroskopioa

Murgiltze-olioa

Hazkuntza-inguruak Müller-Hinton saldadun saiodia

Kultura puruak Pseudomonas aeruginosa

Escherichia coli

Prozedura

1. Ereite-uztaia metxeroaren gainean esterilizatu ondoren, kultura puru batetik lagina hartu behar da, eta

Müller-Hinton saldan nahasi teknika aseptikoak erabiliz (ikus 3. fitxa). Hurrengo egunean hazkuntza

gertatu dela ziurtatu ondoren, prozedura hau egin. Mugikortasuna aztertzeko tanta eseki bat

prestatu (ikus 4.BIDEOA: http://blip.tv/file/2351527 ).

2. Ereite-uztaiarekin hazitako saldatik tanta bat hartu.

3. Tanta estalki baten erdian jarri.

4. Horri guztiari buelta eman, eta porta zokodun batean ipini, tanta esekia jarriz.

Tanta eseki deituriko teknikak bakterioak nola mugitzen diren ikustea ahalbidetzen

digu, inolako tindagairik erabili gabe.

24

5. Mikroskopioan behatu, diafragman argi gutxi jarrita. Lehenengo, x10eko objektiboa erabiliz; ondoren

x40koa, eta, azkenik, x100eko murgiltze-objektiboa erabiliz, olioa gehiturik.





25

5. FITXA. BAKTERIOEN TINDAKETAK

Helburuak: Mikroorganismoak behatzeko erabiltzen diren tindaketa batzuk egitea eta interpretatzea.

o Gram tindaketa bereizgarria egitea eta interpretatzea.

o Metileno-urdinarekin tindaketa sinplea egitea eta interpretatzea.

o Tindaketaren bidez bakterioen aukerako egitura batzuk bereiztea.

Materialak Tresnak

Ereite-uztaia

Metxeroa

Portak

Tindatzeko ontzia


Mikroskopioa

Murgiltze-olioa

Tindagaiak

Kristal-morea

Lugola

Alkohol-azetona

Safranina

Metileno-urdina

Kultura puruak Bakterio patogenoen kultura puruak (Pseudomonas, Escherichia, Staphylococcus,...)

Aurretik egindako prestakinak

Bakterioen aukerako egiturak:

Kapsulak

Flagelo peritrikoak

Flagelo polarrak

Endosporak

Prozedura

26

o Lehenengo helburua: Gram tindaketa bereizgarria egitea eta interpretatzea.

1. Teknika aseptikoa erabiliz, bakterio-kultura puru batetik kolonia bakartu bat hartu, eta ur tanta txikia

duen porta baten gainean jarri. Beste bakterio-kultura puru bat hartu, eta, berriro ereite-uztaiarekin lagina

hartu ondoren, lehenengoaren gainean jarri. Horrela bi bakterio mota izango dituzu.

2. Ur tanta horrekin lagina ondo nahasi eta zabaldu.

3. Lehortzen utzi metxeroaren inguruan.

4. Lehortu ondoren, portari buelta eman eta, lagina buruz behera jarri ondoren, bizpahiru aldiz suaren

gainetik mugitu. Pauso hori oso arin egin behar da, lagina ez kiskaltzeko.

5. Porta tindatzeko ontzian jarri, eta Gram tindaketa egiten hasi. Lehenengo kristal-morearekin tindatu

minutu batez.

6. Bigarren urratsean, lugol-soluzioa gehitu portari eta minutu bat itxaron. Urrats honetan, bakterioek

indar handiagoz bereganatzen dute kolore morea, iodo-soluzioari esker.

7. Porta urarekin garbitu eta sobran dagoena ontzira bota (dekantatu).

8. Ondoren, alkohol-azetonaren soluzioarekin koloregabetu minutu batez.

9. Porta urarekin garbitu eta sobran dagoena ontzira bota (dekantatu).

10. Safranina tindagaia gehitu eta minutu bat itxaron.

11. Porta urarekin garbitu.

12. Ondoren, porta paper baten gainean lehortu, behatu ahal izateko.

13. Bakterio-prestakin lehor horri mikroskopioan behatu, lehenengo x10eko objektiboa erabiliz, ondoren

x40koa, eta, azkenik, x100eko murgiltze-objektiboa erabiliz, olioa gehiturik.

Lagina portan finkatzea ezinbestekoa da tindaketak ondo egiteko.

Tindagai kationiko hori oso ondo lotzen zaio bakterioen egituran dagoen

peptidoglikano-geruzari, zeinak karga negatiboa baitu, eta, horrela, urrats

honetan bakterio guztiak morez tindatzen dira.

Peptidoglikano-geruza lodia duten bakterioek kolore morea mantentzen dute,

zeren eta, alkoholak deshidratatzen dituenez, hormako poroak itxi egiten

baititu; peptidoglikano-geruza mehea dutenak, aldiz, koloregabetu egiten dira

alkohol-azetona gehitzean, alkoholak kristal-morea berehala kentzen duelako.

Kolorea galdu duten bakterioek safranina tindagaiaren kolore gorri-arrosa

bereganatuko dute.

Gram-tindaketa bereizgarrian, bakterio gram-positiboak more ikusten dira, eta,

aldiz, gram-negatiboak, gorri.

27

5.1 irudia. Ezkerrean, zabalpena egiten porta baten gainean; eskuinean, portari kristal-more

tindagaia gehitzen tindatzeko ontzian.

5.2 irudia. Gram tindaketa ondoren mikroskopioan ikusten diren prestakinak: ezkerrean, bazilo

gram-negatiboak, eta, eskuinean, koko gram-positiboak.

o Bigarren helburua: Metileno-urdinarekin tindaketa sinplea egitea eta interpretatzea.

1. Teknika aseptikoa erabiliz, bakterio-kultura puru batetik kolonia bakartu bat hartu, eta ur tanta txikia

duen porta baten gainean jarri. Beste bakterio-kultura puru bat hartu, eta, berriro ereite-uztaiarekin lagina

hartu ondoren, lehenengoaren gainean jarri. Horrela, bi bakterio mota lortuko dituzu.

2. Ur tanta horrekin lagina ondo nahasi eta zabalpena egin.

3. Lehortzen utzi metxeroaren inguruan.

4. Lehortu ondoren, portari buelta eman, eta, lagina buruz behera jarri ondoren, bizpahiru aldiz suaren

gainetik mugitu. Pauso hori oso arin egin behar da, lagina ez kiskaltzeko.

5. Porta tindatzeko ontzian jarri, eta metileno-urdin tindagaia gehitu bi minutuz.

Metileno-urdina ere tindagai kationikoa da, eta, horregatik, bakterioen hormari

oso ondo lotzen zaio.

6. Ondoren, portari ura gehitu garbitzeko, eta paperean lehortu.

28

7. Bakterio-prestakin lehor horri mikroskopioan behatu, lehenengo x10eko objektiboa erabiliz, ondoren

x40koa eta, azkenik, x100eko murgiltze-objektiboa erabiliz, olioa gehiturik.

o Hirugarren helburua: Bakterioen aukerako egitura batzuk bereiztea.

1. Bakterioen flageloak proteinazko luzakin handiak dira, eta kopurua eta kokapena alda daitezke

espeziearen arabera. Mikroskopioan dauden prestakinetan flagelo polarrak eta peritrikoak ikusi eta

bereizi.

2. Bakterio batzuek horma zelularraren gainetik geruza polisakarido lodi eta zurruna dute, kapsula alegia.

Mikroskopioan dagoen prestakinean kapsulak bereizi.

3. Bakterio batzuek erresistentzia-egiturak sortzen dituzte, endospora izenekoak. Gram tindaketa egitean,

endosporak ez dira tindatzen, nahiz eta bakterioa tindatu. Mikroskopioan dagoen prestakinean endosporak

identifikatu.

5.3 irudia. Ezkerrean, endosporak bazilo gram-positiboen barruan; eskuinean, bakterioen

kapsulak nabarmentzeko tindaketa negatiboa.


o 2. gaia: «Mikroorganismoen sailkapena».


o 12. gaia: «Bazilo gram-positiboak».


o 7. kapitulua: «Bakterio patogenoen egitura».

o 14. kapitulua: «Bazilo gram-positiboak».

Metileno-urdina tindaketa sinplean, bakterio guztiak urdinez ikusten dira, baina

askotariko formak izan ditzakete.

29

6. FITXA. LAGIN OROFARINGEOAREN AZTERKETA

MIKROBIOLOGIKOA

Helburuak: Orofaringeko lagin bateko estreptokoko patogenoak identifikatzea. o Orofaringeko lagina tindatzea.

o Laginetik koloniak bakartzea.

o Estreptokoko-kultura puru bat lortzea.

o Kultura purua identifikatzea (8. fitxa)

Materialak Tresnak

Ereite-uztaia

Torunda esterila

Mihia zapaltzeko depresorea

Inkubagailua

Portak

Tindatzeko ontziak


Tindagaiak

Kristal-morea

Lugola

Alkohol-azetona

Safranina

Hazkuntza-inguruak Odol-agarra duten bi kutxa

Prozedura

1. Ikasle bakoitzak ikaskidearen orofaringeko lagina hartu, mihia depresorearekin zapalduz eta torunda

esterila erabiliz. 5. BIDEOA: http://blip.tv/file/2351560

2A. Odol-agarra duen kutxaren ertz batean torunda igurtzi (laginaren deskarga).

2B. Torundan geratzen den lagina porta garbi baten gainean zabaldu.

3A. Lagineko bakterioak bakartzeko, ereite-uztai esterila erabiliz, inokuluaren deskarga gurutzatu eta

zabaldu, agarraren gainetik marrak eginez kutxa erdia bete arte. Uztaia esterilizatu.

4A. Aurretik eginiko marrak behin bakarrik gurutzatuz zeharkako norabidean marrak egin, kutxa bete

arte. Uztaia esterilizatu. Odol-agarra duen kutxa 37 ºC-an 18 orduz inkubatu.

Lagin orofaringeoa

bildu

Odol-agarrean lagina utzi

30

3B. Portako lagina sugarraren erditik bi aldiz pasatuz finkatu.

4B. Prestakina tindatzeko ontzira eraman eta Gram tindaketa egin.

Laginaren tindaketa. Ostalariaren zelula eukariotoen gainean, barruan edo zelulen artean hainbat itxura

eta koloretako bakterioak ikusten dira: koko eta bazilo gram-positiboak eta gram-negatiboak;

difteroideak, eta batzuetan legamiak.

• Laginaren tindaketa zuzenaren irakurketa. Mikrobiota ugari duten laginen kasuan,

orofaringean gertatzen den bezala, laginaren tindaketa zuzenak ez du informazio handirik

ematen diagnostikorako. Hala eta guztiz ere, laginean bakterio mota bakar baten kopurua

handia izatea infekzioaren seinale izan daiteke.

Lagin kliniko batzuen tindaketa zuzenak diagnostikoa bideratzeko baliagarriak dira, batez ere

esterilak izan ohi diren lekuetatik hartutakoak (odola, likido zerebroespinala).

37 ºC-an

31

6.1 irudia. Laginaren tindaketa zuzena: jariakin genitaletako laginaren tindaketa (diplokoko gram-

negatiboak ikusten dira); lagin orofaringeoaren tindaketa zuzena.

• Estreptokokoen koloniak bakartzeko ereintzaren irakurketa. Inokuluaren deskargaren

aldean bakterioen hazkuntza etengabea eta nahasia izango da. Lagina zabaldu ahala bakterio

koloniak bereiziko dira; bakoitza bakterio zelula bakar batetik sortutako populazio homogeneo

bat da. Hainbat tamaina eta itxuratako koloniak agertu ohi dira odol-agarraren gainean.

Estreptokoko patogenoek kanporatutako hemolisinek agarrean dauden eritrozito guztiak

suntsitzen dituzte (beta hemolisia) edo, gutxienez, kalte egiten diete (alfa hemolisia). Ondorioz,

estreptokoko beta-hemolitikoen inguruan agarra garden geratzen da, eta alfa-hemolitikoen

inguruan berdetuta. Patogenoak ez diren estreptokoko espezieek ez dute hemolisirik egiten odol-

agarrean.

6.2 irudia. Orofaringeko laginaren bakartzeko ereintza odol-agarrean. Kolonia beta-hemolitikoak.

Kolonia alfa-hemolitikoak.

Estreptokokoen koloniak oso txikiak dira, kolore gabekoak eta

distiratsuak; ur tanta txikiak ematen dute. Giza patogenoak direnak odol-

agarrean bereizten dira, hemolitikoak direlako.

Beraz, ikasleak beta-hemolitikoa edo alfa-hemolitikoa den estreptokoko itxura duen kolonia bat

aukeratuko du, kultura purua egiteko.

5A. Ereite-uztai esterila erabiliz, estreptokoko itxura duen kolonia bat hartu, eta odol-agarra duen beste

kutxa baten ertzean inokulua utzi.

32

6A. Ereite-uztai esterila erabiliz, inokuluaren deskarga gurutzatu eta zabaldu, agarraren gainetik marrak

eginez kutxaren erdia bete arte. Uztaia esterilizatu.

7A. Aurretik eginiko marrak behin bakarrik gurutzatuz zeharkako norabidean marrak egin, kutxa bete

arte. Uztaia esterilizatu. Odol-agar kutxa hori 37 ºC-an 18 orduz inkubatu.

Kultura puruaren hazkuntza osoa itxura berekoa da: kolonia orok berdinak izan behar ditu tamaina,

kolorea, hemolisi mota eta beste ezaugarri makroskopiko guztiak.

• Estreptokoko-kultura puruaren irakurketa. Ikasleak aukeratutako koloniaren antzeko

ezaugarriak dituen hazkuntza uniforme batek agertu behar du. Hainbat itxuratako koloniak

agertuz gero, ikasleak bakartzeko ereintza errepikatuko du, kultura purua lortu arte.

6.3 irudia. Estreptokoko beta-hemolitiko baten kultura purua.

Diagnostiko bakteriologikoaren teknika klasikoek kultura purua behar

dute, ondorengo

bereizketa biokimikoak baliagarriak izateko.


o 7. gaia: «Diagnostiko mikrobiologikoaren oinarriak».



33

7. FITXA. GERNU-LAGINAREN AZTERKETA MIKROBIOLOGIKOA

Helburuak: Gernu-infekzioaren diagnostiko mikrobiologikoa egitea. o Gernuko bakterioen kontzentrazioa neurtzea, eta horren arabera infekziorik dagoen

erabakitzea.

o Laginetik koloniak bakartzea.

o Gernu-infekzioa eragiten duen bakterioa identifikatzea (9. eta 10. fitxan).

Materialak Tresnak

Ereite-uztaia

1 µl-ko ereite-uztaia 10 µl-ko ereite-uztaia Inkubagailua

Hazkuntza-inguruak Müller-Hinton agardun bi kutxa

MacConkey agardun kutxa bat

Odol-agardun kutxa bat

Prozedura

Gernu-laginaren ereintza. Ikus 6. BIDEOA: 6. http://blip.tv/file/2351561

1A. 1µl-ko ereite-uztai bat gernu-laginean sartu, gernu tanta bat hartu, eta Müller-Hinton agarraren gainetik

goitik behera pasatu.

2A. Kutxa mahai gainean utzi, 90º biratu, eta gero

berriro eskuan hartu. Gero, egindako ereite-marra

behin eta berriz gurutzatuz, marra oso estuak egin

kutxaren alde batetik besteraino.

3A. Kutxa mahai gainean utzi, 90º biratu, eta, gero,

berriro eskuan hartu. Ostera ere, aurretik egindako

ereite-marrak behin eta berriz gurutzatuz marra oso

estuak egin (aurrekoekiko zutak). 37 ºC-an 18 orduz

inkubatu.

34

7.1 irudia. 10 µµµµl-ko ereite-uztaiarekin gernu-laginak hartzen. 1B. 10µl-ko ereite-uztai bat gernuaren lagin berean sartu, eta hartutako gernu tanta Müller-Hinton agarra

duen beste kutxa baten gainetik pasatu goitik behera.

2B. Kutxa mahai gainean utzi, 90º biratu, eta, gero, berriro eskuan hartu. Gero, egindako ereite-marrak

behin eta berriz gurutzatuz marra oso estuak egin kutxaren alde batetik besteraino.

3B. Kutxa mahai gainean utzi, 90º biratu, eta, gero, berriro eskuan hartu. Ostera ere, aurretik egindako

ereite-marrak behin eta berriz gurutzatuz marra oso estuak egin (aurrekoekiko zutak). 37 ºC-an 18 orduz

inkubatu.

Gernu-infekzioaren irizpideak. Gernuaren lagina 103 bakterio/ml baino gutxiago duenean negatiboa

dela esaten da (ez dago infekziorik). 105 bakterio/ml baino gehiago duten laginak positiboak dira

(infekzioa dute), eta tarteko balioak datu klinikoen arabera interpretatzen dira. Zalantzazko kasuetan lagin

berriak eskatzen eta prozesatzen dira.

• Gernu-laginaren ereintzaren irakurketa. Kutxa bateko koloniak zenbatzea. Horretarako,

lehenengo, zenbatzeko kutxarik egokiena aukeratu (30-300 kolonia dituztenak), eta, erabilitako

inokulua kontuan harturik, gernuaren lagineko bakterio kopurua mililitroko kalkulatu:

Adibidez, 87 kolonia 10 µl-ko inokuluan ……….87 x 100 = 8.700 bakterio/ml gernuan.

35

7.2 irudia. Kolonien zenbaketarako 1µµµµl eta 10 µµµµl gernurekin ereindako Müller-Hinton agar kutxak.

4. Infektatuta dauden laginen kasuetan soilik, infekzioaren eragilea identifikatzeko, Müller-Hinton

kutxatik ereite-uztaiarekin kolonia bana transferitzen dira MacConkey agarra duen kutxa batera eta odola

duen beste kutxa batera, bakartzeko ereintza erabiliz (3. fitxa). Kutxak 37 ºC-an 18 orduz inkubatu.

Gernu-infekzioen ohiko eragileak Escherichia coli edo beste bazilo gram-negatibo batzuk izaten

dira, baina estafilokokoek eta enterokokoek ere eragiten dituzte hainbat gernu-infekzio; patogeno

horiek ez galtzeko odol-agarrean ereiten dira laginak.

5. Infekzioaren eragilea bi kutxatan hazten bada, MacConkey agarretik kolonia bat hartu, eta 9. fitxaren

prozedurari jarraitu, bazilo gram-negatibo patogenoa identifikatzeko.

Infekzioaren eragilea soilik odol-agarrean hazten bada, hortik kolonia bat hartu, eta 8. fitxaren

prozedurari jarraitu, koko patogenoa identifikatzeko.


o 7. gaia: «Diagnostiko mikrobiologikoaren oinarriak».



36

8. FITXA. KOKO PATOGENOEN IDENTIFIKAZIOA

Helburuak: Koko itxura duten bakterio patogeno garrantzitsuenak bereiztea. o Staphylococcus, Streptococcus eta Neisseria generoak identifikatzea.

o Estafilokoko eta estreptokoko espezie patogenoak identifikatzea: Staphylococcus

aureus, Streptococcus pyogenes, Streptococcus pneumoniae.

Materialak Tresnak

Ereite-uztaia

Inkubagailua

Porta

Tindatzeko ontziak


Tindagaiak

Kristal-morea

Lugola

Alkohol-azetona

Safranina

Erreaktiboak

Oxidasa-erreaktiboa

Katalasa-erreaktiboa (ur oxigenatua)

Hazkuntza-inguruak

Odol-agardun kutxak

Manitol gazidun agarreko kutxak

DNAsadun agarreko kutxak

Kultura puruak

Staphylococcus aureus

Staphylococcus epidermidis

Streptococcus pyogenes

Streptococcus pneumoniae

Streptococcus viridans

Neisseria (edo Branhamella) sp.

Ikasleak orofaringetik bakartutako kultura purua

Prozedura

37

1. Teknika aseptikoa erabiliz kultura puru bakoitzetik lagin bat hartu, eta Gram tindaketa egin.

• 2.A. Gram tindaketaren irakurketa: koko gram-negatiboak (arrosak) ikusiz gero, oxidasa-froga

egin.

Horretarako, koko gram-negatiboen kultura puru guztietatik beste lagin bat hartu, eta oxidasa-erreaktiboa

duen paper batean igurtzi (laginak hartzeko teknika aseptikoa erabili behar da beti). Ikus 7. BIDEOA: 7. http://blip.tv/file/2351559

Oxidasa-frogak oxidasa entzimaren edo C zitokromoaren presentzia hautematen du: p-fenilendiamina

erabiltzen da erreaktibo gisa, bakterioen oxidasa entzimarekin berehala oxidatzen delako eta indofenol

bihurtu (urdina da).

• Oxidasa-frogaren irakurketa: papera berehala urdin jartzean positiboa da (bakterioek oxidasa

entzima dute).

• 2.B. Gram tindaketaren irakurketa: koko gram-positiboak (moreak) ikusiz gero, katalasa-froga

egin.

Horretarako, koko gram-positiboen kultura puru guztietatik beste lagin bat hartu, porta garbi batean

zabaldu, eta gainetik ur oxigenatu tanta bat bota. Ikus 8. BIDEOA: http://blip.tv/file/2351558

Katalasa-frogak «katalasa» edo ur-peroxidasa entzimaren presentzia nabarmentzen du. Entzima horrekin

ur-peroxidoa ur eta oxigeno bilakatzen da.

2H2O2 2H2O + O2 (burbuilak)

• Katalasa-frogaren irakurketa: berehala oxigenozko burbuilak ateratzen badira, positiboa da

(bakterioek katalasa entzima dute).

Lagin klinikoetako koko gram-positibo katalasa-positiboak Staphylococcus generokoak izan ohi

dira, eta koko gram-positibo katalasa-negatiboak Streptococcus generokoak.

38

8.1 irudia. Ezkerrean koko gram-positiboak eta katalasa-froga positiboa; eskuinean koko

gram-negatiboak eta oxidasa-froga positiboa.

3.A. Streptococcus pyogenes eta Streptococcus pneumoniae espezie patogenoak bereizteko odol-agarrean

hemolisia eta antibiotikoekiko sentikortasuna aztertu.

Horretarako, koko gram-positibo katalasa-negatiboen kultura puruak odol-agarrez beteriko kutxa batean

erein, marra oso estuak eginez, eta, ereintzaren gainean bazitrazina-diskoa eta optokina-diskoa jarri

ondoren, 37 ºC-an 18 orduz inkubatu CO2 asko duen atmosfera batean (kandela-ontzian).

HEMOLISIAANTIBIOTIKOEKIKOSENTIKORTASUNA

BETA

ALFA

Streptococcusviridans

StreptococcuspneumoniaeStreptococcus

pyogenes

HEMOLISIAANTIBIOTIKOEKIKOSENTIKORTASUNA

BETA

ALFA

Streptococcusviridans

StreptococcuspneumoniaeStreptococcus

pyogenes

39

Hemolisia aztertzeko odol-agarra erabiltzen da. Hazkuntza-inguru hori eratzeko, agar elikagarriari, ia

hotz dagoenean, odola gehitzen zaio, eritrozitoak oso-osorik gordetzeko. Bakterioek hemolisinak

kanporatzen dituztenean, inguruko zelulei kalte egin edo guztiz suntsitzen dituzte, eta agarraren

gorritasuna galtzen da.

• Hemolisiaren irakurketa. Bakterio batzuen hazkuntzak guztiz apurtzen ditu odol-agarraren

eritrozitoak, hemolisina oso ahaltsuak kanporatzen dituztelako (beta-hemolisinak), eta ereintza

dagoen inguruan agarra garden geratzen da. Hori da beta hemolisia edo hemolisi osoa. Beste

bakterioek kanporatutako hemolisinek eritrozitoei kalte egiten diete, eta barruko pigmentuak

oxidatzen dira. Ereintzaren ingurua berdetu egiten da, baina ez da guztiz gardena. Hori da alfa

hemolisia edo hemolisi ez-osoa.

Antibiotikoekiko sentikortasuna. Sarritan antibiotikoak erabiltzen dira diagnostikoa egiteko. Bakterioen

ereintzaren gainean (inkubatu baino lehen) espezie patogenoaren hazkuntza inhibi dezakeen antibiotiko

bat duen disko bat jarriz beste espezieetatik bereiziko da. Diskoaren inguruan hazkuntzaren

inhibiziogunea nabarituko da inkubatu ostean. Estreptokoko patogenoen espezieak bereizteko bazitrazina

eta optokina (etilhidrokupreina) bakterioen kontrako substantziak erabiltzen dira.

• Antibiotikoekiko sentikortasunaren irakurketa. Antibiotiko-diskoaren inguruan bakterioak ez

dira hazten sentikorrak direnean, eta hazkuntzaren inhibiziogunea nabarmentzen da. Orduan

esaten da kultura purua antibiotiko horrekiko sentikorra dela.

Streptococcus pyogenes beta-hemolitikoa da, eta bazitrazinarekiko sentikorra. Streptococcus

pneumoniae eta beste estreptokoko asko alfa-hemolitikoak dira; baina Streptococcus pneumoniae,

ahoko mikrobioetako estreptokokoak ez bezala, optokinarekiko sentikorra da.

40

8.2 irudia. Odol-agarrean estreptokoko-kultura puruak: goian Streptococcus pyogenes, behean

ezkerrean, Streptococcus pneumoniae eta eskuinean Streptococcus viridans (ahoko mikrobioak).

3.B. Staphylococcus aureus espezie patogenoa bereizi. Hori lortzeko koagulasa entzimaren presentzia

nabarmendu ohi da. Guk, ordea, estafilokokoen manitola hartzitzeko gaitasuna eta DNAsa entzimaren

presentzia nabarmenduko ditugu. Horretarako, Staphylococcus-kultura puru guztiak manitol gazidun

agarra duen kutxa batean erein, marrak eginez; DNAsadun agarra duen kutxa batean inokulua zabaldu

barik erein, eta 37 ºC-an 18 orduz inkubatu.

Manitolaren hartzidura aztertzeko manitol gazidun agarra erabiltzen da. Inguru horren karbono-iturria

manitola da. Inguruak pH-aren adierazle bat dauka; adierazlea gorria da pH neutroan, eta horitu egiten da,

ingurua azidotzen bada.

41

• Manitol gazidun agarraren irakurketa. Staphylococcus generoko bakterioak soilik haziko dira

agar horretan, gatz-kontzentrazioa dela eta. Manitola hartzitzen duten bakterioek inguruaren

kolorea horitzen dute (manitol positiboa), hartziduraren produktu azidoengatik. Manitola

hartzitzen ez dutenek, aldiz, ez dute inguruaren kolorea aldatzen (manitola negatiboa).

DNAsa entzimaren presentzia ikertzeko, DNAsadun agarra erabiltzen da. Inguru horrek DNA dauka,

baita pH-aren adierazle bat ere; adierazlea urdina da pH neutroan, eta arrosa bihurtzen da pH basikoan.

• DNAsadun agarraren irakurketa. DNAsa entzima kanporatzen duten bakterioek agarrean

dauden azido nukleikoak suntsitzen dituzte. Ondorioz, baseak agertzen dira, eta inguruko pH-a

jaisten da; pH-aren adierazlea arrosa bihurtzen da ereite-puntuaren inguruan (DNAsa positiboa).

DNAsa ez dutenak kolore-aldaketarik gabe hazten dira (DNAsa negatiboa).

Beste estafilokoko espezieak ez bezala, Staphylococcus aureus espezieak manitola hartzitzen

du.

Staphylococcus aureus espezieak DNAsa entzima kanporatzen du.

8.3 irudia. Ezkerrean, manitolaren hartzidura positiboa (Staphylococcus aureus), eta, eskuinean,

manitolaren hartzidura negatiboa.


o 11. gaia: «Koko gram-positiboak».

o 13. gaia: «Koko gram-negatiboak».


o 12. kapitulua: «Staphylococcus generoa».

o 13. kapitulua: «Streptococcus eta Enterococcus generoak».

o 15. kapitulua: «Neisseria generoa».

42

9. FITXA. BAZILO GRAM-NEGATIBO PATOGENOEN

IDENTIFIKAZIOA

Helburuak: Bazilo gram-negatiboak diren bakterio patogeno batzuk bereiztea.

o Enterobacteriaceae familiako baziloak eta bazilo ez-hartzitzaileak bereiztea.

o Enterobakterioen hainbat genero identifikatzea: Escherichia, Proteus, Morganella,

Citrobacter eta Klebsiella.

o Pseudomonas aeruginosa identifikatzea.

Materialak Tresnak

Ereite-uztaia

Ereite-orratza

Inkubagailua

Tanta-kontagailua

Tindagaiak

Kristal-morea

Lugola

Alkohol-azetona

Safranina

Erreaktiboak

Oxidasa-erreaktiboa

Kovacs erreaktiboa

Metilo-gorriaren erreaktiboa

Voges erreaktiboa

Hazkuntza-inguruak (kultura bakoitzeko)

TSI agardun saiodi bat

Triptofano saldadun saiodi bat

MR-VP saldadun saiodi bat

Müller-Hinton agardun kutxa bat

Zitrato-agardun kutxa bat

Kultura puruak

Escherichia coli

Klebsiella pneumoniae

Citrobacter freundii

Proteus mirabilis

Morganella morganii

Pseudomonas aeruginosa

Gernu-laginetik bakartutako kultura purua

Prozedura

43

Prozedura hasi aurretik kultura purua bazilo gram-negatiboa dela egiaztatzeko Gram tindaketa egin (5.

fitxa).

1. MacConkey agarrean kultura puruaren kolonien itxura makroskopikoari behatu.

MacConkey agarrak substantzia toxiko nahikoak ditu (behazun-gatzak eta kristal-morea) bakterio gram-

positiboen hazkuntza inhibitzeko. Horretaz gain, laktosa eta pH-aren adierazle bat (gorri neutroa) dauzka.

• MacConkey agarraren irakurketa. Agar horretan bakterio gram-negatiboak baino ez dira hazten.

Horietatik laktosa hartzitzen dutenek azidoa sortzen dute, eta, ondorioz, kolonia arrosak eratzen

dituzte (pH-aren adierazlearen biraketagatik). Laktosa hartzitzen ez duten bakterioen koloniak

kolorerik gabe agertzen dira MacConkey agarrean.

9.1 irudia. MacConkey agarrean laktosa hartzitzen duen bazilo gram-negatibo baten hazkuntza.

MacConkey agarra hazkuntza-inguru selektibo eta, aldi berean, bereizgarria da. Bazilo gram-

negatiboak bakartzeko eta enterobakterioen artean laktosa hartzitzen dutenak bereizteko erabiltzen da.

2. Ereite-orratz esterila erabiliz, MacConkey agarrean dagoen kultura purutik kolonia bat hartu eta TSI

agarrean erein. Ikus 9. BIDEOA: http://blip.tv/file/2351588 Horretarako, eskuineko atzamar txikiarekin saiodiaren tapoiari helduz, saiodia ireki eta orratza sartu agarraren hondoraino.

Orratza ateratzean agarraren malda gainean marrak egin alde batetik bestera. Orratza atera, saiodia itxi,

eta orratza esterilizatu. TSI agarraren hodia 37 ºC-an 18 orduz inkubatu.

TSI agarra. Agarra izan arren, saiodi batean sartzen da; nahita okertzen da, bi bizileku bereizteko, bata

anaerobioa (agarraren hondoa) eta bestea aerobioa (agarraren malda). Energia-iturri gisa glukosa gutxi (1

gramo/litro) eta laktosa eta sakarosa asko (10 gr/litro) dauzka. pH-aren adierazle moduan fenol gorria du;

adierazlea, pH-a neutroa denean, gorria da, eta, pH-a azidoa denean, horitu egiten da. Inguruan ere

burdina dago sulfato ferroso moduan, sulfhidrikoaren ekoizpena hautemateko.

• TSI agarraren irakurketa:

o Glukosaren hartzidura: TSI saiodiaren hondoa horia (beltza dagoenean ere positiboa da).

o Laktosaren hartzidura: TSI saiodiaren malda horia.

o Gasaren sorrera hartziduran: TSI saiodiaren hondoan burbuilak, pitzadurak edo

desplazamenduak.

44

o SH2-aren ekoizpena: TSI saiodiaren edozein lekutan, baina bereziki orratzaren aztarnaren

inguruan kolore beltza agertzea.

Froga batzuk TSI agarrean irakurtzen dira. Beti hasten da glukosaren hartzidura irakurtzen,

bazilo ez-hartzitzaileak eta Enterobacteriaceae familiako baziloak bereizteko. Azken horien

generoak bereizteko informazio gehiago ematen du: laktosaren hartzidura, gasaren sorrera eta

SH2-aren ekoizpena.

Hodiaren maldan bakterio

hartzitzaileak eta ez-hartzitzaileak

haziko dira; azken horiek ez dute

aldatuko hazkuntzaren inguruaren

kolorea.

o Hodiaren hondoan soilik azukreak

hartzitzeko gai diren bakterioak

haziko dira (enterobakterioak), eta

hartzidurako produktu azidoek

hazkuntza-ingurua horitu egingo

dute. Glukosa soilik hartzitzen

dutenek azido gutxi sortuko dute

(substratu gutxi dutelako). Kasu

horretan, hodiaren malda gorria

da, proteinen metabolismo

aerobikoan agertutako amina

basikoak inguruaren azidotasuna

neutralizatzeko gai direlako.

9.2 irudia. Hainbat bazilo gram-negatiboren kulturak TSI agarrean.

o Laktosa ere hartzitzen duten espezieek askoz azido gehiago sortuko dute (substratu gehiago

dutelako). Horrelako kasuetan aminen efektua ez da nahikoa inguruaren malda neutralizatzeko;

beraz, hodiaren malda ere horiturik agertuko da.

o Hainbat hartzidura-bidetan gasa sortzen da, eta agarraren hondoan gatibu geratzen da; hala,

burbuilak, agarraren desplazamenduak edo pitzadurak sortzen ditu.

o Enterobakterio batzuek zisteina aminoazidoaren metabolismoan SH2 ekoizten dute. Produktu horrek

inguruaren sulfato ferrosoarekin erreakzionatzen du, eta sulfuro ferroso beltza sortzen du.

3. Enterobakterio generoak guztiz bereizteko, IMViC frogak egin beharko dira: indola, metilo-gorria,

Voges-Proskauer eta zitratoa. Horretarako TSI agarraren hazkuntzatik inokulua hartu, edo zuzenean

MacConkey agarraren kultura purutik ereite-uztai esterila erabiliz:

45

37 ºC-an37 ºC-an

3A. Zitrato-agar kutxa batean erein, alde batetik bestera marrak eginez. Kutxa 37 ºC-an 18 orduz

inkubatu.

3B. Triptofano salda-hodi bat erein, eta 37 ºC-an 18 orduz inkubatu.

3C. MR-VP salda-hodi bat erein, eta 37 ºC-an 18 orduz inkubatu.

Zitrato-agarrak karbono-iturri gisa zitratoa baino ez dauka, eta oso espezie gutxi dira zitratoa jateko gai.

Irakurketa errazteko pH-aren adierazle bat du (bromotimol-urdina), berde kolorekoa pH neutroan eta

urdina pH basikoan.

46

• 4 A. Zitrato-agarraren irakurketa. Inguru horretan hazkuntza dagoenean froga positiboa da.

Horrek adierazten du bakartutako bakterioak zitratoa erabil dezakeela karbono-iturri moduan.

Eskuarki, hazkuntzak produktu basikoak sortzen ditu, eta agarra urdin bihurtzen da.

Indolaren ekoizpena. Indola triptofano aminoazidoaren degradazioaren produktu bat da. Triptofanasa

entzima duten espezieek indola sortzen dute (Escherichia colik, adibidez), eta triptofanasa ez dutenek ez

dute indolik sortzen (Klebsiellak, adibidez).

• 4 B. Indolaren ekoizpenaren irakurketa. Kovacs erreaktiboaren 5 tanta hazitako triptofano-saldari

gehitu. Kovacs erreaktiboak p-dimetilaminobezaldehidoa dauka; horrek indol alkoholarekin

erreakzionatzen du, eta produktu gorri bat sortzen da. Froga positiboa denean, berehala eraztun gorri

bat eratuko da saldaren gainean.

4C. MR-VP salda inkubatu ondoren, bi saioditan banatu. Bati metilo-gorriaren erreaktiboaren 5 tanta eta

besteari Voges erreaktiboa (% 5 α-naftola 0,6 ml eta % 40 KOH 0,2 ml) bota, eta eskuekin 5-10 minutuz

astindu, ondo oxigenatzeko.

Metilo-gorria. Inguruaren pH-ak 4,4 baino azidoagoa izan behar du, pH-aren adierazle hori gorri

bihurtzeko. Beraz, metilo-gorriaren froga positiboak adierazten du azukreak hartzitzeko bidea azido

mistoa izan dela (bide horretan laktiko, formiko eta beste azido indartsu asko sortzen dira).

• Metilo-gorriaren frogaren irakurketa. Froga positiboa denean berehala salda guztia gorrituko da.

Voges-Proskauer. Froga horrek azetoinaren presentzia nabarmentzen du hazkuntza-inguruan. Azetoina

pirubatoa hartzitzeko bide baten produktua da (butilen glikolikoaren bidekoa, hain zuzen), eta substantzia

neutroa da. Eskuarki, Voges froga positiboa duten bakterioek metileno gorriaren froga negatiboa dute, eta

alderantziz.

• Voges-Proskauer frogaren irakurketa. Azetoina, oxidatzen denean, KOH-arekin diazetilo gorri

bihurtzen da. Beraz, froga positiboa denean, salda gorri bihurtzen da.

5. Bazilo gram-negatiboen kultura puruak identifikatu taularen gakoen arabera.

47

9.3 irudia. INViC frogak: goian, indol negatiboa eta positiboa, eta zitrato positiboa; behean, metilo-

gorri negatiboa eta positiboa, eta Voges-Proskauer negatiboa eta positiboa.

48

37 ºC-an37 ºC-an

3.B*. TSI agarrean glukosa hartzitzen ez duten bazilo gram-negatiboen kulturak Müller-Hinton agarrean

erein, eta 37 ºC-an 18 orduz inkubatu.

Inkubatu ondoren, kutxan pigmentu fluoreszenterik dagoen behatu, eta, ereite-uztai esterila erabiliz,

oxidasa-froga egin (8. fitxa) eta mugikortasuna aztertu (4. fitxa).

Pseudomonas aeruginosa bazilo gram-negatibo mugikorra eta oxidasa-positiboa da. Müller-Hinton

agarrean hazten bada, pigmentu fluoreszenteak kanporatzen ditu.

*Bazilo ez-hartzitzaile patogenoak identifikatzeko, hainbat eskema daude, baina gidaliburu honetan

Pseudomonas aeruginosa identifikatzeko frogak baino ez ditugu aipatuko.


o 14. gaia: «Bazilo gram-negatibo enteropatogenoak I».

o 16. gaia: «Gaixotasuna eragiten duten beste bazilo gram-negatibo batzuk».


o 16. kapitulua: «Enterobacteriaceae familia».

o 21. kapitulua: «Pseudomonas eta Acinetobacter generoak».

49

10. FITXA. ANTIBIOGRAMA-AGARREAN (BAUER-KIRBY FROGA)

Helburua: Patogeno baten antibiotikoekiko sentikortasuna neurtzea.

Materialak

Tresnak

Ereite-uztaia

Torunda esterila

Pintzak

Erregela

Inkubagailua

Hazkuntza-inguruak

NaCl soluzio esterildun saiodi bat

Müller-Hinton agardun kutxa bat

Erreaktiboak

Iragazki-paperezko diskoetan

jarritako 5 antibiotiko

Prozedura

1. Antibiograma inokulatzeko 108 zelula/ml-ko bakterio-esekidura bat prestatu. Ikus 10. BIDEOA:

http://blip.tv/file/2351623 Horretarako, ereite-uztai esterila erabiliz, bazilo gram-

negatiboaren kultura puru batetik bakterioak NaCl soluzio esterilean eseki. Kontzentrazioa egokia dela

egiaztatzeko, esekiduraren uhertasuna 0,5 Mc Farland estandarrarekin alderatu.

2. Müller-Hinton agarra duen kutxa batean kultura puruaren esekidura saskian erein. Hori lortzeko,

torunda esteril bat bakterio-esekiduran busti, eta agarraren gainetik igurtzi, ezkerretik eskuinera marrak

ahalik eta hurbilen eginez. Gainazal guztia bete ondoren, kutxa itxi, eta 60º biratu berriro zabaldu

aurretik. Torunda berarekin eta aurretik egindako marrak gurutzatuz marrak egin beste norabidean. Kutxa

itxi, eta 60º biratu, berriro zabaldu aurretik. Hirugarren aldiz torunda berarekin azkeneko marrak

gurutzatuz marra berriak egin beste norabidean. Inokulua lehortzen utzi.

3. Iragazki-paperezko 4 edo 5 disko aukeratu, antibiotiko kantitate ezagunekoak, eta pintzaz agarraren

gainean ezarri, elkarren artean ahalik eta urrunen kokaturik, kutxaren ertzetik urrun. Kutxa 37 ºC-an 18

orduz inkubatu.

50

Antibiograma. Bakterioaren kultura inkubatzen den bitartean, antibiotikoa iragazki-paperetik agarrera

zabalduko da. Diskotik distantzia jakin batera egongo da hazkuntzaren inhibizioa eragiteko gutxieneko

kontzentrazio-puntua. Puntu horretatik aurrera mikroorganismoa hazi egingo da. Beraz, inhibizio-eremu

bat sortuko da disko bakoitzaren inguruan. Eremu baten diametroa proportzionala da, diskoak duen

antibiotiko-kontzentrazioa eta horren eragina kontuan izanda. Baldintza guztiak estandar zehatz

batzuetara ekarriz gero, antibiotikoak alderatzeko modua izango dugu, eta, hala, zehaztu ahal izango dugu

zein den organismo bakoitzerako erabilgarria.

4. Antibiogramaren irakurketa. Erregela batekin eta kutxaren atzeko aldetik, inhibizio-eremuen

diametroak milimetrotan neurtu.

51

10.1 irudia. Antibiograma agarrean.

5. Antibiograma interpretatu, antibiotiko bakoitzaren hazkuntzaren inhibizioa eragiteko gutxieneko

kontzentrazio-puntuari dagokion diametroarekin alderatuz.

Adibidez, zefotaximarako inhibizio-eremuaren diametroa 29 mm-koa bada, bakterioa zefotaximarekiko

sentikorra da, National Committee for Clinical Laboratories Standards erakundeak argitaratutako

informazioaren arabera.

Antibiotikoa Erresistentea Bitartekoa Sentikorra

Zefotaxima <14 16-22 >23

Ziprofloxazina <15 16-20 >21

Penizilina <17 18-20 >21

Gentamizina <12 13-14 >15

National Committee for Clinical Laboratories Standards


o 9. gaia: «Antimikrobianoen jardueraren oinarri biologikoak».


o 10. kapitulua: «Antibakterianoak».

52

11. FITXA: ONDDO PATOGENOEN IDENTIFIKAZIOA

Helburuak: Ohiko mikosien onddo espezie eragileak laborategian identifikatzea.

o Orofaringeko laginetik Candida albicans onddo dimorfikoa bakartzea eta

identifikatzea.

o Aspergillus generoa, lizun oportunista, mikroskopioan bereiztea.

o Onddo dermatofitoak (Microsporum, Trichophyton eta Epidermophyton generokoak)

mikroskopioan bereiztea.

Materialak

Tresnak

Ereite-uztaia

Torunda

Inkubagailua

Tanta-kontagailua

Porta

Estalkia

Mikroskopioa

Murgiltze-olioa

Hazkuntza-inguruak Sabouraud agardun kutxa

Giza plasmadun saiodia

Aurretik egindako prestakinak:

Aspergillus spp.

Microsporum spp.

Epidermophyton spp

Trichophyton spp.

Kultura puruak

Candida albicans

Aspergillus sp.

Microsporum sp.

Prozedura

53

1. Ikasle bakoitzak bere ikaskideari, mihia depresorearekin zapalduz eta torunda esterila erabiliz,

orofaringeko lagina hartu. Torunda erabiliz Sabouraud agar kutxa batean «saski» eran erein. Ikus 11.

BIDEOA: http://blip.tv/file/2351622 Kutxa 25 ºC-an 48 orduz inkubatu.

Sabouraud agarraren irakurketa:

Inguru hori onddoak hautatzeko diseinatuta dago, pH azidoa eta hainbat antibakteriano dituelako

bakterioen hazkuntza inhibitzeko. Beraz, Sabouraud agarrean hazten diren koloniak onddoenak baino ez

dira.

Legamien koloniak zuriak eta krematsuak dira. Lizunen koloniak, aldiz, hainbat koloretakoak izan

daitezke (marroiak, urdinak, berdeak, zuriak edo beltzak), hazkuntza zentrokidea, eta, goiko aldetik

ikusita, hauts edo kotoi itxura dute.

11.1 irudia. Sabouraud agarrean onddo mikroskopikoen koloniak: legamiak (ezkerrean) eta

lizunak (eskuinean).

Kolonien itxura makroskopikoak Sabouraud agarrean legamiak eta lizunak bereizteko balio du.

54

2 A. Sabouraud agarrean legamien itxurako koloniak agertzen badira, filamentazio-testa egin Candida

albicans espezie patogenoa identifikatzeko. Horretarako, uztai esterila erabiliz zelula batzuk hartu, eta

giza plasman erein. Saiodia 37 ºC-an 2 orduz inkubatu ondoren, plasma tanta bat hartu eta porta batean

jarri. Estalki batekin zapaldu

eta mikroskopioan aztertu

hodi germinalen bila.

Gure inguruan onddoek

eragindako infekzio

arruntena kandidiasia da.

Nahiz eta Sabouraud

agarrean legamia moduan

hazi, Candida albicans

onddo dimorfikoa da eta

gizakia inbaditzen duenean

harikara bihurtzen da.

11.2 irudia. Filamentazio-test positiboa (hodi germinala).

• Filamentazio-testaren irakurketa. Legamiaren batek ernamuinaren ordez hodi luze bat (hodi

germinala) agertzen badu, froga positiboa da. Horrek esan nahi du bakartutako legamia Candida

albicans dela. Filamentazio-testa negatiboa dela ziurtatzeko, porta osoa sistematikoki aztertu beharko

da, eta hodi germinalik bat ere aurkitu ez. Horrela bada, bakartutako legamia Candida generoko beste

espezie batekoa edo beste legamia genero batekoa da. Legamien espezieak bereizteko karbono-iturri

gisa zer azukre mota erabil dezaketen ikertzen da.

2B. Lizunen espezieak bereizteko ugaltze-mizeliotik hartutako laginak, laktofenol urdinarekin tindatu

ondoren, mikroskopioan aztertzen dira, makrokonidioen itxura bereizgarriari erreparatzeko. Aurretik

55

egindako prestakinak erabiliz eta gidan agertutako irudiekin alderatuz, Aspergillus, Microsporum,

Trichophyton eta Epidermophyton generoak identifikatu.

11.3 irudia. Aspergillus generoko konidioak (ezkerrean) eta dermatofito bateko makrokonidioak

(eskuinean).


o 30. gaia: «Onddoak eta mikosiak».


o 27. kapitulua: «Onddo patogenoen ezaugarri orokorrak».

o 28. kapitulua: «Gainazaleko, larruazaleko eta larruazalpeko mikosiak».

o 29. kapitulua: «Mikosi sistemikoak eta oportunistak».

56

12. FITXA: PROTOZOO PATOGENOEN IDENTIFIKAZIOA

Helburua: Protozoo espezie patogeno nagusien forma diagnostikoak bereiztea: Entamoeba histolytica,

Giardia lamblia, Toxoplasmaa gondii, Trypanosoma spp, Plasmodium spp.

Materialeak


Entamoeba histolyticaren kisteak

Entamoeba histolyticaren trofozoitoak

Giardia lambliaren kisteak

Giardia lambliaren trofozoitoak

Toxoplasma gondii

Trypanosoma spp.

Plasmodium spp

Prozedura

1. Mikroskopioetan fokatuta dauden prestakinak aztertuz, protozoo patogenoen forma diagnostikoak

bereiztea :

o digestio-aparatukoak (Entamoeba eta Giardia) gorozki-laginen prestakinetan,

o odolekoak (Trypanosoma eta Plasmodium) odol-frotisetan eta

o ehunetakoa (Toxoplasma) gongoileko biopsiaren lagin batean.

57

12.1 irudia. Entamoeba histolyticaren trofozoitoa (ezkerrean) eta kistea (eskuinean).

12.2 irudia. Giardia lambliaren trofozoitoa (ezkerrean) eta kistea (eskuinean).

12.3 irudia. Odoleko Trypanosomaren trofozoitoak (ezkerrean) eta Plasmodiumaren trofozoitoak

(eskuinean).

12.4 irudia. Toxoplasma gondiiaren takizoitoak.

58

Kasu batzuetan bakartzea eta laborategian kultura puruak egiten badira ere (Leishmania kasuan, adibidez)

protozooek eragindako infekzioen diagnostikoaren oinarria morfologia mikroskopikoa da.

Nahiz eta protozoo patogeno asko gurean endemikoak ez izan, nazioarteko bidaietatik ekarritako kasuak

garaiz diagnostikatzeko funtsezkoa da bakoitzaren bizi-zikloa eta banaketa geografikoa ondo ezagutzea.

Horrela jakingo dugu zer lagin eskatu eta zer forma bilatu beharko ditugun (trofozoitoak, kistea)

diagnostikoa egiteko.

Lagin klinikoak odola, gorozkiak edo, gutxitan, biopsiak izaten dira. Ahal denean tindatu gabeko

laginen behaketa zuzena egingo da protozooen mugimendua nabarmentzeko. Horretaz gain, prestakin

iraunkorrak egingo dira, ezaugarri morfologiko zehatzak ikertzeko eta, hala, espezieen diagnostikoa

egiteko. Odol-laginaren kasuan, odol-tanta lodiak eta frotisak Giemsa-rekin tindatu ondoren aztertuko

dira. Biopsiak Giemsarekin edo antzeko tindagaiekin aztertzen dira, eta gorozkiak iodoarekin edo

kromoarekin tindatuko dira.

Bizitzan zehar protozoo patogenoak ostalari batean edo batean baino gehiagotan biziko dira, eta

askotariko itxurak hartuko dituzte. Oro har, ugaltzen den eta metabolismo aktiboa duen formari

trofozoito deritzo. Ostalarien arteko transmisioa zuzena denean, trofozoitoak baino ez daude, baina

ostalari batetik bestera joateko ingurutik joaten diren protozooek erresistentzia formak eratzen dituzte,

kiste deitutakoak. Kisteak ere infekziosoak dira, eta behin beste ostalariaren barruan daudenean

trofozoito aktibo bihurtzen dira.

Protozoo batzuen bizi-zikloak sinpleak dira eta gizakia haien ostalari bakarra da. Entamoeba histolyticak

edo Trichomonas vaginalisak horrelako bizi-zikloak dituzte, eta, horregatik, gurean ez ezik, askotariko

eragin-tasa izanik ere, munduko beste lurralde guztietan ere ageri dira. Beste espezie batzuk bi ostalari

motatan ugaltzen dira: gizakian eta beste animalia batean, zeina askotan artropodo espezie transmisorea

(bektorea) izaten baita. Orduan, banaketa geografikoa bektorearen banaketarekin bat dator. Plasmodium

espezieentzako bektorea Anopheles generoko eltxo emea da.


o 32. gaia: «Medikuntzan garrantzia duten protozooak».


o 30. kapitulua: «Protozoo eta helminto patogenoak».

o 31. kapitulua: «Hesteetako eta traktu genitaleko protozooak».

o 32. kapitulua: «Odol eta ehunetako protozooak».

59

13. FITXA. HELMINTO PATOGENOEN IDENTIFIKAZIOA

Helburua: Helminto espezie patogeno nagusien forma diagnostikoak bereiztea: Fasciola hepatica,

Taenia spp, Echinococcus granulosus, Enterobius vermicularis, Ascaris lumbricoides, Trichinella

spiralis.

Materialak


Nematodoak:

Enterobius vermicularisaren har heldua

Enterobius vermicularisaren arrautza

Ascaris lumbricoidesaren har helduak

Ascaris lumbricoidesaren arrautzak

Trichinella spiralisaren har helduak

Trichinella spiralisaren larbak

Nahasitako giza helmintoen arrautzak

Zestodoak edo teniak:

Taenia soliumaren proglotideak eta eskolexak

Taenia generoaren arrautzak

Echinococcus granulosusaren har heldua

Echinococcus granulosusaren larba hidatidea

Tremadodoak edo duelak:

Fasciola hepaticaren arrautza

Fasciola hepaticaren larba mirazidioa

Fasciola hepaticaren larba errediak

Fasciola hepaticaren larba zerkaria

Fasciola hepaticaren har heldua

Prozedura

Helmintoak zelula anitzeko eukariotoak dira eta hiru taldetan sailkatzen dira: 1) trematodoak, hosto

itxurako har zapalak; 2) zestodoak, zatitan banatutako zinta itxurako har zapalak, eta 3) nematodoak, har

zilindrikoak. Gutxi batzuk gizakiaren parasitoak dira eta batzuetan gaixotasunak eragiten dizkigute.

Helmintoen bizi-zikloetan gizakia izan daiteke behin betiko ostalaria (helduak eta arrautzak dituenean)

edo behin-behinekoa (larbak dituenean). Helmintiasi askotan eosinofilia seinale lagungarria da, baina,

60

Fasciola hepatica

Ascaris lumbricoides

Taenia spp. Enterobius vermicularis

nolanahi ere, laborategiko identifikazioa beharrezkoa da diagnostikoa egiteko. Diagnostiko

morfologikoa, makroskopikoa eta batez ere mikroskopikoa dira parasitosien diagnostikoaren oinarria.

Gure lurraldean, parasitoak hilgarri izan daitezke soilik diagnostikoa beranduegi heltzen denean.

Helminto patogeno bakoitzaren bizi-zikloa eta banaketa geografikoa ondo ezagutzea funtsezkoa da.

Horrela jakingo dugu zer lagin eskatu eta zer forma bilatu beharko dugun (arrautza ala larba),

diagnostikoa egiteko. Lagin klinikoak odola, gorozkiak edo, gutxitan, biopsiak izaten dira. Gorozkiak

batzuetan prozesatzen dira parasitoak kontzentratzeko eta, ondoren, iodoarekin edo kromoarekin

tindatuko dira.

1. Mikroskopioetan helminto patogenoen forma diagnostikoak bereiztea:

o Digestio-aparatuko helmintoen kasuan (Fasciola, Taenia, Enterobius eta Ascaris), arrautzak

bereiztea gorozki-laginen prestakinetan.

o Ehunetako helmintoen kasuan, Echinococcusaren eta Trichinellaren larbak bereiztea, kiste

hidatidikoaren hondarretan eta muskuluaren biopsiaren laginetan, hurrenez hurren.

13.1 irudia. Digestio-aparatuko helmintoen arrautzak.

13.2 irudia. Ezkerrean, Trichinellaren larbak muskulu-biopsian, eta, eskuinean, hondar hidatidikoa

(Echinococcus granulosusaren larbak).

61

Trematodoen bizi-zikloak oso konplexuak dira: gizakia eta beste animaliak behin betiko ostalariak dira

eta har helduak dituzte. Arrautzak ostalariaren gorozki edo gernuarekin batera kanporatzen dira, eta ura

aurkitzean zabaltzen dira mirazidio larba igerilari bat askatzeko. Mirazidioak lehenengo bitarteko

ostalaria bilatzen du eta haren gorputzean sartzen da. Ostalari hori uretako barraskilo bat da, eta

espezifikotasun handia dago trematodo eta bitarteko barraskiloen artean. Barraskiloaren baitan larbak

ugaltzen dira asexualki kiste baten barruan (esporozistoan) larba erredia asko sortzeko. Barraskilotik

irten baino lehen, errediak zerkaria bihurtzen dira. Zerkarioek buztana eduki ohi dute uretan beste

ostalari baten bila igeri egiteko. Espezie batzuetan (Schistosoma) zerkariak behin betiko ostalariaren

larruazala zuzenean zeharkatzeko gai dira, baina trematodo espezie gehienetan bigarren bitarteko ostalari

batean sartzen dira (arrain, krustazeo edo landare batean), eta han metazerkaria bihurtzen dira.

Metazerkariek horma gogorra dute, ingurumenean bizirik irauteko behin betiko ostalariak irentsi arte.

Ostalari horren urdailean metazerkariaren horma apurtu, eta hesteko bidean trematodo heldua askatu eta

finkatu egiten da.

Trematodo parasito espezie asko daude munduan, eta bakoitzak banaketa geografiko bat dauka. Banaketa

hori lehenengo bitartekoarekin bat dator; hau da, trematodo espezie bat ageri da soilik barraskilo espezie

transmisore espezifikoa dagoen lekuetan. Gure lurraldean, adibidez, Fasciola hepatica baino ez dago.

13.3 irudia: Fasciola hepaticaren bizi-zikloa.

62

Zestodoak (teniak) parasitoak dira beti. Heste meharrean bizi dira janariz inguratuta, eta tegumentutik

xurgatzen dituzte elikagaiak. Zestodo helduek (teniak) zinta itxurako gorputz zapal eta luzea dute.

Espeziearen arabera milimetro gutxi batzuetatik metro batzuetarainoko luzera dute.

Zestodoen bizi-zikloetan bi ostalari edo gehiago egon daitezke. Behin betiko ostalariaren hesteko traktuan

zestodo heldua dago, eta arrautzak gorozkiekin batera ingurura pasatzen dira. Espezieen arabera larba

mota bat edo beste garatzen da bitarteko ostalarietan. Gizakientzat arriskutsuagoa da bitarteko ostalari

izatea, zestodoen larbek barruko ehunetan ugaldu eta kalte handiak eragiten dituztelako (zistizerkosi edo

kiste hidatidikoen kasuetan). Gizakia zestodoen behin betiko ostalaria denean, adibidez, teniasiak (hau

da, tenia helduak hesteko traktuan egoteak) ez dio hainbeste kalterik eragiten.

13.4 irudia. Taenia saginataren eta Taenia soliumaren bizi-zikloak.

Nematodoen artean tamaina orotako espezieak daude, eta gizakien parasitoak izan daitezke. Zilindrikoak

dira eta digestio-aparatu osoa dute, aho, uzki eta guzti. Sexuen artean bereizketa dago, eta emea arra

baino handiagoa izan ohi da.

Nematodo espezie askorentzat gizakia da espezie ostalari bakarra.

63

13.5 irudia. Nematodoen bizi-zikloak.


o 32. gaia: «Medikuntzan garrantzia duten helmintoak».


o 30. kapitulua: «Protozoo eta helminto patogenoak».

o 33. kapitulua: «Trematodoak».

o 34. kapitulua: «Zestodoak».

o 35. kapitulua: «Nematodoak».

64

IKASLEAREN IZEN-ABIZENAK:

EMAITZAK. 0. FITXA. MIKROBIOLOGIARAKO ESKAERA-ORRIEN ERABILERA

Zein da aukeratu duzun kasu klinikoa?

♦ Behin-behineko diagnostikoak:

♦ Zer lagin eskatuko zenituzke?

♦ Zer azterketa mota eskatuko zenituzke?

♦ Zer dio laborategiak (irakasleak) eman dizun emaitzen txostenak?

♦ Beraz, zein da, zure ustez, behin betiko diagnostikoa:

Irakaslearen balioespena: Ikaslearen sinadura:

65


EMAITZAK. 1. FITXA. HAZKUNTZA-INGURUEN PRESTAKUNTZA

♦ Bete ezazu taula hau (bai ala ez).

Hazkuntza-ingurua

da

Solidoa Aberatsa Selektiboa Bereizgarria

Müller-Hinton

salda

Odol-agarra

Manitol gazidun

agarra

TSI agarra

MacConkey agarra

Sabouraud agarra

DNAsadun agarra

Zitrato-agarra

Triptofanodun salda

NaCl soluzio esterila


66


EMAITZAK. 2. FITXA. ESTERILIZAZIO-PROBAK

♦ Esterilizatu ondoren, zergatik utzi behar da epeltzen ereite-uztaia lagina hartu aurretik?

♦ Zer-nolako hazkuntza gertatu da autoklabean sartu aurretik zuzenean inkubatu duzun

agardun kutxan edo saldan?

♦ Eta autoklabetik atera ondoren inkubatu duzun agardun kutxan edo saldan?

♦ Egon al da hazkuntzarik ilea, listua edo ur tanta jarri duzun hazkuntza-inguruan?

♦ Agertu diren kolonia guztiak berdinak dira?


67


EMAITZAK. 3. FITXA. LAGINAREN EREINTZA

Kultura puruaren izena: …………

♦ Müller-Hinton saldan hazkuntzarik egon da?

♦ Nola dakizu?

♦ Hazitako bakterioa nolakoa da?

Aerobioa

Fakultatiboa

Mikroaerofiloa

Anaerobio hertsia

♦ Zer hazkuntza-inguru solido erabili duzu bakterioa hazteko?

♦ Erabilitako agar horretan hazkuntzarik egon da?

♦ Marraztu kultura hori. Bakartzeko ereintza ondo egina al dago?

♦ Hazkuntzarik ez bada egon, zein izan daiteke horren arrazoia?


68


EMAITZAK. 4. FITXA. BAKTERIOEN MUGIKORTASUNAREN BEHAKETA

♦ Zer generotakoa da zure kultura purua?

♦ Nola mugitzen da bakterioa?

Oso arin

Astiro

Ez da mugitzen

♦ Zergatik behar duzu salda bat portan jartzeko eta mugimendua ikusteko?

Zergatik ez duzu lagina tindatu mugikortasuna hobeto ikusteko?


69


EMAITZAK. 5. FITXA. BAKTERIOEN

TINDAKETAK

Kultura puruaren izena (izenak): …………

♦ Zergatik finkatzen duzu lagina tindaketa hasi aurretik?

♦ Gram tindaketa mikroskopioan ikusi ondoren, marraztu

ikusi duzuna.

♦ Zein motatako bakterioak dira?

Kokoak ala baziloak:

Gram-positiboak ala gram-negatiboak:

♦ Metileno-urdinarekin tindaketa egin ondoren, marraztu mikroskopioan ikusten duzuna.

♦ Zer motatako bakterioak dira, kokoak ala baziloak?

♦ Zer objektibo erabiltzen duzu bakterioak ikusteko?

♦ Zergatik da bereizgarria Gram tindaketa?

♦ Marraztu flagelo polarrak eta peritrikoak.

♦ Marraztu bakterioen kapsulak.


70


EMAITZAK. 6. FITXA. LAGIN OROFARINGEOAREN AZTERKETA

MIKROBIOLOGIKOA

♦ Orofaringeko laginaren tindaketa: marraztu 100 handipeneko objektiboarekin ikusitakoa.

♦ Bakartzeko ereintzaren irakurketa: deskribatu agertu diren kolonia oro.

♦ Kultura puruaren irakurketa: itxura makroskopikoa ikusita, zure kultura purua dela ematen

du?

♦ Zertarako behar duzu kultura hori?


71


EMAITZAK. 7. FITXA. GERNU-LAGINAREN AZTERKETA MIKROBIOLOGIKOA

Urokulturaren emaitzak:

♦ 1 µµµµl-ko kutxan zenbat kolonia daude?

♦ 10 µµµµl-ko kutxan zenbat kolonia daude?

♦ Beraz, zer kutxa aukeratu duzu zenbaketa egiteko?

♦ Zenbat bakterio dago zure gernu-laginean mililitroko?

♦ Infektatuta al dago lagina?

♦ (Infektatutako laginen kasuan soilik) Infekzioaren eragilea bazilo gram negatiboa al da?


72


EMAITZAK. 8. FITXA. KOKO PATOGENOEN IDENTIFIKAZIOA

Kultura purua Gram Katalasa Oxidasa Generoa

1

2

3

4

5

6

Orofaringeoa

Urokultura

Kultura purua Manitola Hemolisia Optokinari

R

Espeziea

1

2

3

4

5

6

Orofaringeoa

Urokultura


73


EMAITZAK. 9. FITXA. BAZILO GRAM-NEGATIBO PATOGENOEN

IDENTIFIKAZIOA

Kultura purua Gram Oxidasa Glukosa Familia

1

2

3

4

5

6

Urokultura

Kultura

purua

Laktosa Gasa SH2 Zitratoa Metilo-

gorria

Voges-

Proskauer

Espeziea

2

3

4

5

6

Urokultura


74


EMAITZAK. 10. FITXA. ANTIBIOGRAMA AGARREAN

♦ Antibioagramen irakurketa egin ondoren ondoko taula bete zuk aztertutako antibiotiko

bakoitzekiko kultura erresistentea (R), edo sentikorra (S) den adieraziz

Kultura

purua

Espeziea Peni-

zilina

Anpi-

zilina

Amoxi-

zilina

Oxa-

zilina

Genta-

mizina

Amika-

zina

Zipro-

floxazinoa

1

2

3

4

5

6

Urokultura

Urokultura

Urokultura

♦ Nola informatu behar dituzu erresistentziaren eta sentikortasunaren arteko balioak ?

♦ Antibiogramaren irakurketa: antibiogramaren arabera, zein antibiotikorekin trata ditzakezu zuk

identifikatutako bazilo gram-negatiboak eragindako infekzioak?


75


EMAITZAK. 11. FITXA. ONDDO PATOGENOEN IDENTIFIKAZIOA

♦ Zure praktikako taldean zenbat ikaslek bakartu dute legamia ahotik?

♦ Eta zenbatek identifikatu dute Candida albicans?

♦ Horrek aho-kandidiasia dutela esan nahi du?

♦ Marraztu Aspergillus espezie baten konidioa.

♦ Marraztu onddo dermatofito espezie baten makrokonidioa.

♦ Nola deritze dermatofitoek eragindako mikosiei?


76


EMAITZAK. 12. FITXA. PROTOZOO PATOGENOEN IDENTIFIKAZIOA

♦ Marraztu Entamoeba histolyticaren trofozoitoa eta kistea.

♦ Marraztu Giardia lambliaren trofozoitoa eta kistea.

♦ Marraztu Trypanosomaren eta Plasmodiumaren trofozoitoak.

♦ Aurreko protozoo horretatik zein ageri da eritrozitoen barruan?

♦ Marraztu Toxoplasmaren trofozoitoa.


77


EMAITZAK. 13. FITXA. HELMINTO PATOGENOEN IDENTIFIKAZIOA

♦ Marraztu Fasciola, Taenia, Enterobius eta Ascaris espezieen arrautzak.

♦ Zein da handiena?

♦ Marraztu Echinococcusaren larba hidatidea eta Trichinellaren larba.

♦ Gorozki-lagin batean Echinococcus granulosum teniaren arrautzak aurkitzen badituzu, zer

adierazten du horrek pazienteari buruz?


78

3. atala3. atala3. atala3. atala.... Mikrobiologiako atlasa Mikrobiologiako atlasa Mikrobiologiako atlasa Mikrobiologiako atlasa Atal honetan, ikasleak 11 bideo eta 102 irudi aurkituko ditu, mikrobiologia-diagnostikoan

erabilitako prozedurak eta identifikazio-frogen emaitzak jasotzen dituztenak.

� Laborategiko tresnak: 26 irudi

� Bakteriologia:

o Tindaketak: 11 irudi

o Identifikazio-frogak 33 irudi

� Mikologia: 9 irudi

� Protozooak: 14 irudi

� Helmintoak: 19 irudi

� Prozedurak azaltzeko 11 bideo eta 16 eskema

mikrobiolgia medikoa. praktiken gidaliburua · ikaslearen gauza guztiak armairu batean gorde, eta...

Documents