mineral valley twente - opening bokashi kuilen tubbergen ......tubbergen en dinkelland 8 maart 2018...

Opening Bokashi kuilen

Tubbergen en Dinkelland

8 maart 2018

Programma

• 13.30 uur Opening door wethouder Erik Volmerink

• 13.35 uur Inleiding Mineral Valley Twente door kwartiermaker Erik Back

• 13.50 uur Bokashi en gezonde bodemdoor Annette Bovendeert (Agrarische Natuurvereniging Ommermarke)

• 14.20 uur Resultaten eerste metingen door Jasper ten Berge (Bij de oorsprong) en Piet Salomons (Agrowin)

• 14.30 uur Vragen?

• 14.45 uur Pauze

• 15.00 uur Op weg naar de Bokashi-kuil (opening 15.30 uur)

• 15.40 uur Borrel (16.00 uur einde)

Mineral Valley Twente Duurzaam produceren voor krachtige economie

PILOT OMABORGANISCH

(REST)MATERIAAL ALS BODEMVERBETERAAR

ANV DE OMMER MARKE

•Opgericht 1994

•120 leden bijna allemaal agrariërs

•Gemeenten Ommen en Dalfsen

Organisch (rest)Materiaal Als Bodemverbeteraar – Vechtdal 5

STUKJE GESCHIEDENIS

• In 2014/2015 plan opgevat om Bokashi te maken

• Najaar 2015 eerste twee kuilen van ieder 100 m3 opgezet.

In samenwerking met :

gemeente Ommen en

waterschap Drents Overijsselse Delta

• Voorjaar 2016 eerste Bokashi


ZOMER 2016 GAAN 6 PARTNERS VERDER :

• Waterschap Vechtstromen

• Waterschap Drents Overijsselse Delta

• Gemeente Dalfsen – brengt Bioterra in

• Gemeente Ommen

• Gemeente Hardenberg – brengt Regelgeving in

• ANV De Ommer Marke


Doel

“Het onderzoeken hoe het in de praktijk mogelijk is om structureel plaatselijk

organisch (rest)materiaal te gebruiken als bodemverbeteraar”


NAJAAR 2016• Projectplan

• Onderzoeksopzet

• Eurofins-agro sluit aan

• Provincie Overijssel sluit aan in het kader van bescherming drinkwatervoorziening

• Financiering komt rond

• Meldingen en omgevingsvergunningen

• Kuilen en hopen opgezet


UITGANGSPUNTEN

• Werkgebied is het Vechtdal

• Beantwoorden van vragen die een agrariër heeft wanneer hij maaisel wil gebruiken om zijn bodem te verbeteren.

• Kan het goedkoper

• Wat zijn de risico’s• Met welke regels heb ik te maken

• Kennisoverdracht

Besef dat slechts een klein deel van

de bodem en bodemmechanismen bekend is.


PROEFOPZET• 5 jarige proef

• Bokashikuilen op 4 locaties 3 najaars-maaisel, 1 voorjaars-maaisel

• Bioterra op 2 locaties beide met najaars-maaisel en op 1 ook voorjaars-maaisel.

• 150 m3/locatie verdeeld over twee kuilen.

• Proefvelden van minimaal 2000 m2

• Toevoegingen variëren

Project Lumbricus stapt begin 2017 in.

aanvullende proeven op 1 locatie



Inhoud

kuil EM Kle

imin

eral

en

Kal

kmin

eral

en

Ste

enm

eel

Eie

rsch

alen

Bio

terr

a I

M3 Lt Kg Kg Kg Kg Lt

100 200 1000 1000 1000 1000 13

Locatie Toevoegingen M3 Lt Kg Kg Kg Kg Lt

Mts De Vos

Bokashi kuil 1 100% recept Agriton 75 150 750 750

Bokashi kuil 2

Kalk vervangen door

Steenmeel 75 150 750 0 600

Mts Kraayvanger Toevoegingen M3 Lt Kg Kg Kg Kg Lt


Bokashi kuil 2

Zeeschelpkalk

vervangen door

eierschalenkalk 75 150 750 0 750

Mts Fix Toevoegingen M3 Lt Kg Kg Kg Kg Lt


Bokashi kuil 2 50% EM 75 75 750 750

Lindeboom Toevoegingen M3 Lt Kg Kg Kg Kg Lt

Bioterra hoop Bioterra 75 10

Mts Schrijver Toevoegingen M3 Lt Kg Kg Kg Kg Lt

Bioterra hoop Bioterra 75 10

Mts Broekroelofs Toevoegingen M3 Lt Kg Kg Kg Kg Lt


Bokashi kuil 2

50% EM, 1/4 eierkalk,

1/2 steenmeel 75 75 400 200

Mts Schrijver Toevoegingen M3 Lt Kg Kg Kg Kg Lt

Bioterra hoop

zomer 2017 Bioterra 75 10

Voorjaar 2017

BIJLAGE 2 - Toevoegingen Bokashikuilen en Bioterrahopen Fase 1: 2016-2017

Sloot

maaisel

Sloot

maaisel

Sloot

maaisel

Grover

Standaard* Aanpassing

Najaar 2016

natuur-

gras

Vechtdijk

gras

Vechtdijk

Berm

maaisel

Sloot

maaisel

Uit

gang

smat

eria

al

VERZAMELEN VAN GEGEVENS

• Wat is de kwaliteit van het aangevoerde maaisel• Compostanalyses• Inventarisatie vegetatie en afval voor het maaien

• Wat is de kwaliteit van het product• Chemisch• Onkruiden

• Bodemonderzoek :• Chemisch• Fysisch (bodemprofiel, dichtheidsmeting• Bodemleven (pfla, roofaaltjes)

• Gewasopbrengst

• Effect op het hoge grondwater

• Kostenplaatje



Penetrograaf Kiemproeven

De Fasen• Fase 1: Onderzoekjaar 2016-2017

• Rapport met de gegevens is gereed / zie website Ommermarke

• Fase 2: 2017-2018;• Aanscherpen richtlijnen voor goede en goedkope Bokashikuil/Bioterrahoop, werkwijze opzetten,

manier en tijdstip uitrijden• Deelname nieuwe leveranciers• Wet- en regelgeving

• Fase 3: 2018-2019• Mogelijkheden structurele afzet (omvang, waar, wanneer, juridisch)• Logistieke organisatie• Wet- en regelgeving

• Fase 4: 2019-2020 • Uitwerking fase 3, • Uitwerking in praktijkproef.

• Fase 5: 2020-2021• Effecten op bodemvruchtbaarheid, uitspoeling, waterbergend vermogen etc.• Logistieke en juridische organisatie


RESULTATEN PRAKTIJKPROEVEN

• Er zijn erg veel gegevens beschikbaar

www.ommermarke.nl

• Er zijn wel tendenzen maar pas na een paar jaar is er iets van te zeggen.

• Aangevoerd materiaal en de producten blijven ruim onder de toelaatbare gehalten zoals opgesteld voor compost

• Weinig onkruid in voorjaars-maaisel.

• Bokashi maken kan goedkoper.

• Maak de bodemverbeteraar die je grond nodig heeft

• Gebruik van maaisel vraagt een andere manier van denken en werken.


http://www.ommermarke.nl/

RESULTATEN REGELGEVING

• Aanvang: Niet duidelijk wie het bevoegd gezag was.

• Voor de ontvangers zijn meldingen (Gemeente Dalfsen) en milieuvergunningen aangevraagd.

• Enorme toename gebruik maaisel voor bodemverbetering Dit werd gedoogd en/of als pilot ingericht.

• Sinds 1 jan 2018 is de OD IJsselland in werking getreden.

• Nu: beweging bij handhaving en overheden om gebruik, onder voorwaarden , mogelijk te maken.

• Voorstel wijziging kleine kringloopregeling van 1 naar 5 km ligt ter inzage.


BELANGRIJK

• Maaisel moet gezien worden als grondstof• Bermen worden productiestroken• Maaien wordt oogsten etc.

• Er moet een duidelijke vraag vanuit de landbouw komen naar maaisel

• Leveranciers moeten kwaliteit gaan leveren

• Samen optrekken om regelgeving te veranderen


Dank voor uw aandacht


VRAGEN

• Waarom Bokashi : organische stof en een gezonde bodem

- constante aanscherping van bemestingsnormen en

verschraling van de bodem

- instandhouding van opbrengst en vitaliteit van bodem en

gewas

• 2 mogelijkheden - PH (zuurgraad)

- Organische stof

• Nut van organische stof in de bodem

- vochthuishouding

- mineralenbalans en

- bodemleven

• Organische stof d.m.v.

- organische mest

- groenbemesters

- compost

- bokashi

• Bokashi volgens recept Agriton:

2 ltr EM Microferm bacterie +

10 kg schelpenkalk +

10 kg kleimineraal

(per ton).

• Logistiek is belangrijk

• Probleem lokaal oplossen

• Drieluik : gemeente – loonwerker – boer

• Voordeel gemeente minder transport,

minder kosten, minder CO2

loonwerker werk

boer organische stof, gezonde

bodem,

• Bokashi maken door de loonwerker

• Loonwerker heeft voldoende materiaal en

kennis m.b.t. inkuilen en uitkuilen

• Kosten toevoegingen € 10,00loonwerk inkuilen € 7,00loonwerk uitkuilen € 4,00Totaal € 21,00 per ton

• Kuilonderzoek Eurofins Bokashi

• Postel 1 Postel 2

Ds 24.2 ds 48.8

N 15.1 N 6.6

P2O5 6.6 P2O5 3.4

K2O 19.0 K2O 5.1

PH 5.7 PH 6.5

C/N 22.0 C/N 29.0

• Kuilonderzoek Eurofins

• Poppink

• Ds 33.9

• N 11.1

• P2O5 5.3

• K2O 11.0

• PH 5.9

• C/N 19.0

• Waarde van de kuil

N € 1.00 / kgP2O5 € 0.90 / kgK2O € 0.70 / kg

• Postel 1 Postel 2

• N € 15.00 N € 6.60• P2O5 € 5.90 P2O5 € 3.10• K2O € 13.30 K2O € 9.30• o.s. pm o.s. pm

• Totaal € 34.20 Totaal € 19.00• Kosten € 21,00 Kosten € 21.00• Netto € 13.20 Netto € 2.00 -/- per ton

• Waarde van de kuil

N € 1.00 / kgP2O5 € 0.90 / kgK2O € 0.70 / kg

• Poppink

• N € 11.10• P2O5 € 5.30• K2O € 11.0• o.s. pm.

• Totaal € 27.40• Kosten € 21.00• Netto € 6.40 per ton

Partner demoveld Tubbergen

Bokashi-hoop opgezet bij Jeroen Groeneveld

Meetresultaten:

Micro-organismen Bokashi-hoop Groeneveld

Mineral Valley - Deelnemers

En vele anderen, onder meer:

- Bedrijven mestvergisting en -verwaarding

- Loonbedrijven, mechanisatiebedrijven

- Adviseurs o.a. Countus, Flynth

- BEON

- Rijkswaterstaat

- Vitens

Meer informatie?

Kijk ook op www.mineralvalley.nl

Loket: [email protected]

Of neem contact op met kwartiermaker Erik Back, 06 22 477 621

http://www.mineralvalley.nl/

mailto:[email protected]

Dank voor uw aandacht!

Mineral Valley Twente is mede mogelijk gemaakt door:

mineral valley twente - opening bokashi kuilen tubbergen ......tubbergen en dinkelland 8 maart 2018...

Documents