mineraŁy i skaŁy · 2 jednoskośny 2 1l lub 1p 3 2 rombowy 3l , 3p, c 4 2 rutyl tetragonalny 1l4,...
TRANSCRIPT
![Page 1: MINERAŁY I SKAŁY · 2 Jednoskośny 2 1L lub 1P 3 2 Rombowy 3L , 3P, C 4 2 rutyl Tetragonalny 1L4, 4L , 5P, C 5 Trygonalny 3 ... diament na świecie od 110 lat. Ma 1111 karatów](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042320/5f0a5a207e708231d42b38cd/html5/thumbnails/1.jpg)
MINERAŁY I SKAŁY
![Page 2: MINERAŁY I SKAŁY · 2 Jednoskośny 2 1L lub 1P 3 2 Rombowy 3L , 3P, C 4 2 rutyl Tetragonalny 1L4, 4L , 5P, C 5 Trygonalny 3 ... diament na świecie od 110 lat. Ma 1111 karatów](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042320/5f0a5a207e708231d42b38cd/html5/thumbnails/2.jpg)
MINERAŁY
![Page 3: MINERAŁY I SKAŁY · 2 Jednoskośny 2 1L lub 1P 3 2 Rombowy 3L , 3P, C 4 2 rutyl Tetragonalny 1L4, 4L , 5P, C 5 Trygonalny 3 ... diament na świecie od 110 lat. Ma 1111 karatów](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042320/5f0a5a207e708231d42b38cd/html5/thumbnails/3.jpg)
Minerał - pierwiastek lub związek chemiczny, jaki
występuje w przyrodzie w naturalnej postaci.
Jest najmniejszym (w sensie geologicznym) elementem skorupy ziemskiej, wytworzonym
w sposób naturalny.
![Page 4: MINERAŁY I SKAŁY · 2 Jednoskośny 2 1L lub 1P 3 2 Rombowy 3L , 3P, C 4 2 rutyl Tetragonalny 1L4, 4L , 5P, C 5 Trygonalny 3 ... diament na świecie od 110 lat. Ma 1111 karatów](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042320/5f0a5a207e708231d42b38cd/html5/thumbnails/4.jpg)
Minerały występujące jako pierwiastki:
Miedź rodzima Cu Złoto Au
![Page 5: MINERAŁY I SKAŁY · 2 Jednoskośny 2 1L lub 1P 3 2 Rombowy 3L , 3P, C 4 2 rutyl Tetragonalny 1L4, 4L , 5P, C 5 Trygonalny 3 ... diament na świecie od 110 lat. Ma 1111 karatów](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042320/5f0a5a207e708231d42b38cd/html5/thumbnails/5.jpg)
Piryt FeS2 Azuryt Cu3(CO3)2(OH)2
Minerały występujące jako związki chemiczne:
![Page 6: MINERAŁY I SKAŁY · 2 Jednoskośny 2 1L lub 1P 3 2 Rombowy 3L , 3P, C 4 2 rutyl Tetragonalny 1L4, 4L , 5P, C 5 Trygonalny 3 ... diament na świecie od 110 lat. Ma 1111 karatów](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042320/5f0a5a207e708231d42b38cd/html5/thumbnails/6.jpg)
Kryształ górski SiO2
Ametyst SiO2
Agat SiO2
Jeden pierwiastek lub związek chemiczny może tworzyć kilka różnych minerałów, np. SiO2:
![Page 7: MINERAŁY I SKAŁY · 2 Jednoskośny 2 1L lub 1P 3 2 Rombowy 3L , 3P, C 4 2 rutyl Tetragonalny 1L4, 4L , 5P, C 5 Trygonalny 3 ... diament na świecie od 110 lat. Ma 1111 karatów](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042320/5f0a5a207e708231d42b38cd/html5/thumbnails/7.jpg)
Krystaliczna postać minerału, gdzie można wyróżnić elementy symetrii
- w przypadku SiO2 kryształ górski.
Bezpostaciowa postać minerału (żel, zol)
- w przypadku SiO2 opal.
![Page 8: MINERAŁY I SKAŁY · 2 Jednoskośny 2 1L lub 1P 3 2 Rombowy 3L , 3P, C 4 2 rutyl Tetragonalny 1L4, 4L , 5P, C 5 Trygonalny 3 ... diament na świecie od 110 lat. Ma 1111 karatów](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042320/5f0a5a207e708231d42b38cd/html5/thumbnails/8.jpg)
Krystaliczne formy minerałów wykazują różne elementy symetrii: środek symetrii, płaszczyzna symetrii, oś obrotu.
![Page 9: MINERAŁY I SKAŁY · 2 Jednoskośny 2 1L lub 1P 3 2 Rombowy 3L , 3P, C 4 2 rutyl Tetragonalny 1L4, 4L , 5P, C 5 Trygonalny 3 ... diament na świecie od 110 lat. Ma 1111 karatów](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042320/5f0a5a207e708231d42b38cd/html5/thumbnails/9.jpg)
Środek symetrii (czerwony punkt)
![Page 10: MINERAŁY I SKAŁY · 2 Jednoskośny 2 1L lub 1P 3 2 Rombowy 3L , 3P, C 4 2 rutyl Tetragonalny 1L4, 4L , 5P, C 5 Trygonalny 3 ... diament na świecie od 110 lat. Ma 1111 karatów](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042320/5f0a5a207e708231d42b38cd/html5/thumbnails/10.jpg)
Oś symetrii
Płaszczyzna symetrii
![Page 11: MINERAŁY I SKAŁY · 2 Jednoskośny 2 1L lub 1P 3 2 Rombowy 3L , 3P, C 4 2 rutyl Tetragonalny 1L4, 4L , 5P, C 5 Trygonalny 3 ... diament na świecie od 110 lat. Ma 1111 karatów](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042320/5f0a5a207e708231d42b38cd/html5/thumbnails/11.jpg)
W zależności od elementów symetrii wydzielamy następujące układy krystalograficzne minerałów:
Lp.
Układ
krystalograficzny
Maksymalna ilość
elementów symetrii
1
Trójskośny
C
2
Jednoskośny
1L2 lub 1P
3
Rombowy
3L2 , 3P, C
4
Tetragonalny
1L4, 4L2, 5P, C
5
Trygonalny
1L3, 3L2, 4P, C
6
Heksagonalny
1L6, 6L2, 7P, C
7
Regularny
3L4 , 4L3, 6L2, 9P, C
halit, piryt
kwarc
plagioklazy
ortoklaz, łyszczyki
baryt
rutyl
kwarc
![Page 12: MINERAŁY I SKAŁY · 2 Jednoskośny 2 1L lub 1P 3 2 Rombowy 3L , 3P, C 4 2 rutyl Tetragonalny 1L4, 4L , 5P, C 5 Trygonalny 3 ... diament na świecie od 110 lat. Ma 1111 karatów](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042320/5f0a5a207e708231d42b38cd/html5/thumbnails/12.jpg)
Właściwości fizyczne minerałów
• barwa,
• twardość,
• rysa,
• połysk,
• łupliwość,
• przełam,
• pokrój,
• inne (kruchość, kowalność, sprężystość).
![Page 13: MINERAŁY I SKAŁY · 2 Jednoskośny 2 1L lub 1P 3 2 Rombowy 3L , 3P, C 4 2 rutyl Tetragonalny 1L4, 4L , 5P, C 5 Trygonalny 3 ... diament na świecie od 110 lat. Ma 1111 karatów](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042320/5f0a5a207e708231d42b38cd/html5/thumbnails/13.jpg)
Barwa
jest związana ze zdolnością pochłaniania światła białego:
minerał przeźroczysty – nie absorbuje światła,
minerał czarny – pochłania wszystkie długości fal świetlnych,
minerał zielony – pochłania wszystkie długości fal świetlnych
za wyjątkiem charakterystycznych dla barwy
zielonej.
Ze względu na barwę wyróżnia się:
minerały barwne wykazujące charakterystyczną barwę związaną z ich składem chemicznym i właściwościami fizycznymi, np.:
siarka, hematyt, malachit
minerały zabarwione, których barwa zależna jest od domieszek lub zaburzeń strukturalnych, np.: cytryn, ametyst, kalcyt,
minerały bezbarwne – nie posiadające charakterystycznej barwy, np. gips, kryształ górski
![Page 14: MINERAŁY I SKAŁY · 2 Jednoskośny 2 1L lub 1P 3 2 Rombowy 3L , 3P, C 4 2 rutyl Tetragonalny 1L4, 4L , 5P, C 5 Trygonalny 3 ... diament na świecie od 110 lat. Ma 1111 karatów](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042320/5f0a5a207e708231d42b38cd/html5/thumbnails/14.jpg)
kwarc – tygrysie oko
kwarc – kryształ górski malachit
azuryt
![Page 15: MINERAŁY I SKAŁY · 2 Jednoskośny 2 1L lub 1P 3 2 Rombowy 3L , 3P, C 4 2 rutyl Tetragonalny 1L4, 4L , 5P, C 5 Trygonalny 3 ... diament na świecie od 110 lat. Ma 1111 karatów](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042320/5f0a5a207e708231d42b38cd/html5/thumbnails/15.jpg)
Twardość
- opór, jaki stawia minerał przy zarysowaniu jego
powierzchni twardszym przedmiotem lub minerałem.
![Page 16: MINERAŁY I SKAŁY · 2 Jednoskośny 2 1L lub 1P 3 2 Rombowy 3L , 3P, C 4 2 rutyl Tetragonalny 1L4, 4L , 5P, C 5 Trygonalny 3 ... diament na świecie od 110 lat. Ma 1111 karatów](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042320/5f0a5a207e708231d42b38cd/html5/thumbnails/16.jpg)
Skale twardości
![Page 17: MINERAŁY I SKAŁY · 2 Jednoskośny 2 1L lub 1P 3 2 Rombowy 3L , 3P, C 4 2 rutyl Tetragonalny 1L4, 4L , 5P, C 5 Trygonalny 3 ... diament na świecie od 110 lat. Ma 1111 karatów](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042320/5f0a5a207e708231d42b38cd/html5/thumbnails/17.jpg)
Stopień
twardości
Nazwa
minerału
Wzór Wzorzec skali technicznej
1 Talk Mg3(OH)2Si4O10 paznokieć (2,5), drewno
2 Gips CaSO42H2O paznokieć (2,5),
aluminium
3 Kalcyt CaCO3 miedź (3)
4 Fluoryt CaF2 gwóźdź żelazny
5 Apatyt CaF5(PO4)3 ostrze noża
6 Ortoklaz KAlSi3O8 stal narzędziowa,
szkło (6,5)
7 Kwarc SiO2 szkło
8 Topaz Al2F2SiO4 szkło i kwarc
9 Korund Al2O3 wszystko oprócz diamentu
10 Diament C tnie wszystkie materiały
Skala twardości minerałów wg Mohsa
![Page 18: MINERAŁY I SKAŁY · 2 Jednoskośny 2 1L lub 1P 3 2 Rombowy 3L , 3P, C 4 2 rutyl Tetragonalny 1L4, 4L , 5P, C 5 Trygonalny 3 ... diament na świecie od 110 lat. Ma 1111 karatów](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042320/5f0a5a207e708231d42b38cd/html5/thumbnails/18.jpg)
Skala twardości minerałów wg Rosivala
Stopień
twardości
Nazwa
minerału
Wzór Wzorzec skali technicznej
1,1 Talk Mg3(OH)2Si4O10 paznokieć (2,5), drewno
2,4 Gips CaSO42H2O paznokieć (2,5), aluminium
4,49 Kalcyt CaCO3 miedź (3)
4,66 Fluoryt CaF2 gwóźdź żelazny
7,15 Apatyt CaF5(PO4)3 ostrze noża
32 Ortoklaz KAlSi3O8 stal narzędziowa,
szkło (6,5)
117 Kwarc SiO2 rysuje po szkle
139 Topaz Al2F2SiO4 rysuje po szkle i kwarcu
1000 Korund Al2O3 tworzywo karborundowe
90000 Diament C tnie szkło
![Page 19: MINERAŁY I SKAŁY · 2 Jednoskośny 2 1L lub 1P 3 2 Rombowy 3L , 3P, C 4 2 rutyl Tetragonalny 1L4, 4L , 5P, C 5 Trygonalny 3 ... diament na świecie od 110 lat. Ma 1111 karatów](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042320/5f0a5a207e708231d42b38cd/html5/thumbnails/19.jpg)
Skala twardości minerałów wg Pfaffa
Stopień
twardości
Nazwa
minerału
Wzór Wzorzec skali technicznej
- Talk Mg3(OH)2Si4O10 paznokieć (2,5), drewno
12 Gips CaSO42H2O paznokieć (2,5), aluminium
15,3 Kalcyt CaCO3 miedź (3)
37,3 Fluoryt CaF2 gwóźdź żelazny
53,5 Apatyt CaF5(PO4)3 ostrze noża
191 Ortoklaz KAlSi3O8 stal narzędziowa,
szkło (6,5)
254 Kwarc SiO2 rysuje po szkle
459 Topaz Al2F2SiO4 rysuje po szkle i kwarcu
1000 Korund Al2O3 tworzywo karborundowe
140000 Diament C tnie szkło
![Page 20: MINERAŁY I SKAŁY · 2 Jednoskośny 2 1L lub 1P 3 2 Rombowy 3L , 3P, C 4 2 rutyl Tetragonalny 1L4, 4L , 5P, C 5 Trygonalny 3 ... diament na świecie od 110 lat. Ma 1111 karatów](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042320/5f0a5a207e708231d42b38cd/html5/thumbnails/20.jpg)
Skala twardości minerałów wg Jagerra
Stopień
twardości
Nazwa
minerału
Wzór Wzorzec skali technicznej
- Talk Mg3(OH)2Si4O10 paznokieć (2,5), drewno
0,04 Gips CaSO42H2O paznokieć (2,5), aluminium
0,26 Kalcyt CaCO3 miedź (3)
0,75 Fluoryt CaF2 gwóźdź żelazny
1,23 Apatyt CaF5(PO4)3 ostrze noża
25 Ortoklaz KAlSi3O8 stal narzędziowa,
szkło (6,5)
40 Kwarc SiO2 rysuje po szkle
152 Topaz Al2F2SiO4 rysuje po szkle i kwarcu
1000 Korund Al2O3 tworzywo karborundowe
10000 Diament C tnie szkło
![Page 21: MINERAŁY I SKAŁY · 2 Jednoskośny 2 1L lub 1P 3 2 Rombowy 3L , 3P, C 4 2 rutyl Tetragonalny 1L4, 4L , 5P, C 5 Trygonalny 3 ... diament na świecie od 110 lat. Ma 1111 karatów](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042320/5f0a5a207e708231d42b38cd/html5/thumbnails/21.jpg)
Najtwardszym minerałem na świecie jest diament.
![Page 22: MINERAŁY I SKAŁY · 2 Jednoskośny 2 1L lub 1P 3 2 Rombowy 3L , 3P, C 4 2 rutyl Tetragonalny 1L4, 4L , 5P, C 5 Trygonalny 3 ... diament na świecie od 110 lat. Ma 1111 karatów](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042320/5f0a5a207e708231d42b38cd/html5/thumbnails/22.jpg)
• Stanowią allotropową odmianę węgla [C].
• Powstają w kimberlitach (skałach magmowych), w temp. ponad 1000°C, przy ciśnieniu kilkadziesiąt MPa. Zawartość diamentu w tych skałach wynosi zaledwie 0,5 g/tonę.
• W Polsce dotychczas nie stwierdzono występowania diamentów.
• Pojedyncze wystąpienia diamentów odnotowano w Czechach i na Ukrainie (w piaskach rzecznych).
• Liczne wystąpienia diamentów znane są z RPA oraz Rosji.
DIAMENTY
![Page 23: MINERAŁY I SKAŁY · 2 Jednoskośny 2 1L lub 1P 3 2 Rombowy 3L , 3P, C 4 2 rutyl Tetragonalny 1L4, 4L , 5P, C 5 Trygonalny 3 ... diament na świecie od 110 lat. Ma 1111 karatów](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042320/5f0a5a207e708231d42b38cd/html5/thumbnails/23.jpg)
Masę kamieni szlachetnych, w tym diamentów, wyznacza się w karatach. Termin karat pochodzi z języka łacińskiego, od nazwy rośliny Ceratonia siliqua (szarańczyn): nasiona tej rośliny zachowują ciężar nawet po wysuszeniu i dlatego były używane za jednostkę masy. Międzynarodowym skrótem jednostki karat jest oznaczenie „ct”, co odpowiada masie 0,2 g. Dotychczas, największym znalezionym diamentem jest Cullinan: ważył 3106 ct (621g) i miał wielkość dużej pięści. Został odkryty w 1905 r. w kopalni Premier w RPA. Jego nazwa pochodzi od nazwiska prezesa firmy, do której należała kopalnia – Thomasa Cullinana. Po procesach obróbki z tego diamentu otrzymano 9 dużych kamieni (w tym największy na świecie bezbarwny oszlifowany diament – Cullinan I oraz 96 mniejszych okazów). Obecnie największe „Cullinany” należą do brytyjskiej rodziny królewskiej. Są one wystawione w londyńskim Tower.
![Page 24: MINERAŁY I SKAŁY · 2 Jednoskośny 2 1L lub 1P 3 2 Rombowy 3L , 3P, C 4 2 rutyl Tetragonalny 1L4, 4L , 5P, C 5 Trygonalny 3 ... diament na świecie od 110 lat. Ma 1111 karatów](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042320/5f0a5a207e708231d42b38cd/html5/thumbnails/24.jpg)
• Oszlifowany diament to brylant.
• Z diamentu Cullinan uzyskano 105 brylantów o łącznej masie 1063,6 karatów (212 g).
![Page 25: MINERAŁY I SKAŁY · 2 Jednoskośny 2 1L lub 1P 3 2 Rombowy 3L , 3P, C 4 2 rutyl Tetragonalny 1L4, 4L , 5P, C 5 Trygonalny 3 ... diament na świecie od 110 lat. Ma 1111 karatów](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042320/5f0a5a207e708231d42b38cd/html5/thumbnails/25.jpg)
• Najwspanialszymi brylantami są:
• Cullinan I – Wielka Gwiazda Afryki;
520,2 karatów (104 g) - własność Korony Brytyjskiej,
• Cullinan II - Mniejsza Gwiazda Afryki - 317,4 karatów (63 g) - własność Korony Brytyjskiej,
• Millennium Star - 203 karatów (40 g) - własność Korony Brytyjskiej,
• Koh-i-noor (Góra Światła) - 108 karatów (21 g) - własność Korony Brytyjskiej.
![Page 26: MINERAŁY I SKAŁY · 2 Jednoskośny 2 1L lub 1P 3 2 Rombowy 3L , 3P, C 4 2 rutyl Tetragonalny 1L4, 4L , 5P, C 5 Trygonalny 3 ... diament na świecie od 110 lat. Ma 1111 karatów](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042320/5f0a5a207e708231d42b38cd/html5/thumbnails/26.jpg)
W dniu 18 listopada 2015 r. w kopalni Lucara Diamond w Botswanie wydobyto największy diament na świecie od 110 lat. Ma 1111 karatów (ok. 222,2 grama) i wielkość piłeczki do tenisa. Jest jednym z najrzadziej spotykanych diamentów typu IIa.
![Page 27: MINERAŁY I SKAŁY · 2 Jednoskośny 2 1L lub 1P 3 2 Rombowy 3L , 3P, C 4 2 rutyl Tetragonalny 1L4, 4L , 5P, C 5 Trygonalny 3 ... diament na świecie od 110 lat. Ma 1111 karatów](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042320/5f0a5a207e708231d42b38cd/html5/thumbnails/27.jpg)
• Najcenniejsze diamenty w Polsce to:
• wielki czarny diament w złotej puszce św. Stanisława (12 karatów = 2,4 g) - skarbiec katedry na Wawelu,
• bezbarwny diament w koronie monstrancji Jana Kazimierza (10 karatów= 2,0 g) - skarbiec klasztoru Paulinów na Jasnej Górze.
![Page 28: MINERAŁY I SKAŁY · 2 Jednoskośny 2 1L lub 1P 3 2 Rombowy 3L , 3P, C 4 2 rutyl Tetragonalny 1L4, 4L , 5P, C 5 Trygonalny 3 ... diament na świecie od 110 lat. Ma 1111 karatów](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042320/5f0a5a207e708231d42b38cd/html5/thumbnails/28.jpg)
• Wartość diamentu zależy ściśle od jego czystości oraz koniunktury na rynku.
• Dla ogólnych szacunków można przyjąć, że diament o wadze 100 karatów jest wart około 850 tysięcy złotych.
• Największy, znany dotychczas diament (3106 karatów) wart był (przed podzieleniem) około 25 mln zł.
![Page 29: MINERAŁY I SKAŁY · 2 Jednoskośny 2 1L lub 1P 3 2 Rombowy 3L , 3P, C 4 2 rutyl Tetragonalny 1L4, 4L , 5P, C 5 Trygonalny 3 ... diament na świecie od 110 lat. Ma 1111 karatów](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042320/5f0a5a207e708231d42b38cd/html5/thumbnails/29.jpg)
Czy to prawda?
![Page 30: MINERAŁY I SKAŁY · 2 Jednoskośny 2 1L lub 1P 3 2 Rombowy 3L , 3P, C 4 2 rutyl Tetragonalny 1L4, 4L , 5P, C 5 Trygonalny 3 ... diament na świecie od 110 lat. Ma 1111 karatów](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042320/5f0a5a207e708231d42b38cd/html5/thumbnails/30.jpg)
Sprawdzamy w Muzeum Diamentów
w Amsterdamie…
![Page 31: MINERAŁY I SKAŁY · 2 Jednoskośny 2 1L lub 1P 3 2 Rombowy 3L , 3P, C 4 2 rutyl Tetragonalny 1L4, 4L , 5P, C 5 Trygonalny 3 ... diament na świecie od 110 lat. Ma 1111 karatów](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042320/5f0a5a207e708231d42b38cd/html5/thumbnails/31.jpg)
Urszula Kołodziejczyk i Nina Masternak na kursie rozpoznawania diamentów w Amsterdamie (2010 r.)
![Page 32: MINERAŁY I SKAŁY · 2 Jednoskośny 2 1L lub 1P 3 2 Rombowy 3L , 3P, C 4 2 rutyl Tetragonalny 1L4, 4L , 5P, C 5 Trygonalny 3 ... diament na świecie od 110 lat. Ma 1111 karatów](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042320/5f0a5a207e708231d42b38cd/html5/thumbnails/32.jpg)
Zestaw do rozpoznawania diamentów
![Page 33: MINERAŁY I SKAŁY · 2 Jednoskośny 2 1L lub 1P 3 2 Rombowy 3L , 3P, C 4 2 rutyl Tetragonalny 1L4, 4L , 5P, C 5 Trygonalny 3 ... diament na świecie od 110 lat. Ma 1111 karatów](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042320/5f0a5a207e708231d42b38cd/html5/thumbnails/33.jpg)
Skala do rozpoznawania diamentów
![Page 34: MINERAŁY I SKAŁY · 2 Jednoskośny 2 1L lub 1P 3 2 Rombowy 3L , 3P, C 4 2 rutyl Tetragonalny 1L4, 4L , 5P, C 5 Trygonalny 3 ... diament na świecie od 110 lat. Ma 1111 karatów](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042320/5f0a5a207e708231d42b38cd/html5/thumbnails/34.jpg)
Diament w mojej dłoni…
![Page 35: MINERAŁY I SKAŁY · 2 Jednoskośny 2 1L lub 1P 3 2 Rombowy 3L , 3P, C 4 2 rutyl Tetragonalny 1L4, 4L , 5P, C 5 Trygonalny 3 ... diament na świecie od 110 lat. Ma 1111 karatów](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042320/5f0a5a207e708231d42b38cd/html5/thumbnails/35.jpg)
Dwa diamenty na mojej dłoni…
![Page 36: MINERAŁY I SKAŁY · 2 Jednoskośny 2 1L lub 1P 3 2 Rombowy 3L , 3P, C 4 2 rutyl Tetragonalny 1L4, 4L , 5P, C 5 Trygonalny 3 ... diament na świecie od 110 lat. Ma 1111 karatów](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042320/5f0a5a207e708231d42b38cd/html5/thumbnails/36.jpg)
Teraz zakupy!
![Page 37: MINERAŁY I SKAŁY · 2 Jednoskośny 2 1L lub 1P 3 2 Rombowy 3L , 3P, C 4 2 rutyl Tetragonalny 1L4, 4L , 5P, C 5 Trygonalny 3 ... diament na świecie od 110 lat. Ma 1111 karatów](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042320/5f0a5a207e708231d42b38cd/html5/thumbnails/37.jpg)
Rysa
jest to barwa
sproszkowanego minerału.
![Page 38: MINERAŁY I SKAŁY · 2 Jednoskośny 2 1L lub 1P 3 2 Rombowy 3L , 3P, C 4 2 rutyl Tetragonalny 1L4, 4L , 5P, C 5 Trygonalny 3 ... diament na świecie od 110 lat. Ma 1111 karatów](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042320/5f0a5a207e708231d42b38cd/html5/thumbnails/38.jpg)
Porównanie barwy minerałów oraz ich rysy
Nazwa minerału
Barwa minerału Barwa rysy
wodorotlenki żelaza
czarna, brunatna żółto-brunatna
magnetyt (Fe2O4) brunatno-czarna czarna
hematyt (Fe2O3) czarna, wiśniowa wiśniowo-czerwona
piryt (FeS2) mosiężno-żółta czarna
chalkopiryt (CuFeS2)
mosiężno-żółta żółta
![Page 39: MINERAŁY I SKAŁY · 2 Jednoskośny 2 1L lub 1P 3 2 Rombowy 3L , 3P, C 4 2 rutyl Tetragonalny 1L4, 4L , 5P, C 5 Trygonalny 3 ... diament na świecie od 110 lat. Ma 1111 karatów](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042320/5f0a5a207e708231d42b38cd/html5/thumbnails/39.jpg)
Połysk
– jest własnością ścian kryształu lub powierzchni minerału po rozbiciu lub rozłupaniu. Wrażenie połysku wywołane jest odbiciem światła od tych powierzchni.
Wyróżnia się następujące rodzaje połysku:
– szklisty (kryształ górski), – tłusty (chalcedon, nefelin), – jedwabisty (gips włóknisty, azbest), – perłowy (muskowit, skalenie), – metaliczny (galena), – matowy (boksyt, hematyt), – diamentowy (diament, cyrkon).
![Page 40: MINERAŁY I SKAŁY · 2 Jednoskośny 2 1L lub 1P 3 2 Rombowy 3L , 3P, C 4 2 rutyl Tetragonalny 1L4, 4L , 5P, C 5 Trygonalny 3 ... diament na świecie od 110 lat. Ma 1111 karatów](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042320/5f0a5a207e708231d42b38cd/html5/thumbnails/40.jpg)
Łupliwość
– jest to zdolność kryształów do pękania lub rozdzielania
pod wpływem uderzeń, bądź nacisku.
Łupliwość może być:
• jednokierunkowa (muskowit),
• dwukierunkowa (skalenie, pirokseny),
• trójkierunkowa (kalcyt, galena).
![Page 41: MINERAŁY I SKAŁY · 2 Jednoskośny 2 1L lub 1P 3 2 Rombowy 3L , 3P, C 4 2 rutyl Tetragonalny 1L4, 4L , 5P, C 5 Trygonalny 3 ... diament na świecie od 110 lat. Ma 1111 karatów](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042320/5f0a5a207e708231d42b38cd/html5/thumbnails/41.jpg)
Łupliwość minerałów może być także: • doskonała – (miki i chloryty), minerał łupie się łatwo
pod naciskiem paznokcia, powierzchnie łupliwości są idealnie gładkie,
• dokładna – pod wpływem lekkiego uderzenia minerał łatwo rozpada się na odłamki ograniczone płaskimi ścianami, przypominającymi płaskie ściany naturalnych kryształów (kalcyt, sól kamienna, galena),
• wyraźna – odłamki rozdrobnionego minerału mają liczne płaskie powierzchnie (piroksen, anhydryt, amfibol),
• niewyraźna – płaskie ściany na odłamkach należą do rzadkości, dominują płaszczyzny nierówne (oliwin),
• brak łupliwości – minerał rozpada się na nieregularne odłamki, których powierzchnia jest nierówna (kwarc).
![Page 42: MINERAŁY I SKAŁY · 2 Jednoskośny 2 1L lub 1P 3 2 Rombowy 3L , 3P, C 4 2 rutyl Tetragonalny 1L4, 4L , 5P, C 5 Trygonalny 3 ... diament na świecie od 110 lat. Ma 1111 karatów](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042320/5f0a5a207e708231d42b38cd/html5/thumbnails/42.jpg)
Konkrecja gipsu o wyraźnej łupliwości - Grecja, Wyspa Zakhyntos.
![Page 43: MINERAŁY I SKAŁY · 2 Jednoskośny 2 1L lub 1P 3 2 Rombowy 3L , 3P, C 4 2 rutyl Tetragonalny 1L4, 4L , 5P, C 5 Trygonalny 3 ... diament na świecie od 110 lat. Ma 1111 karatów](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042320/5f0a5a207e708231d42b38cd/html5/thumbnails/43.jpg)
Przełam
- powstaje w wyniku przełamania minerału.
Ze względu na kształt powierzchni wyróżnia się przełam:
• równy – powierzchnia przełamu gładka,
• nierówny – powierzchnia nierówna,
• muszlowy,
• zadziorowaty,
• ziemisty,
• cukrowaty.
![Page 44: MINERAŁY I SKAŁY · 2 Jednoskośny 2 1L lub 1P 3 2 Rombowy 3L , 3P, C 4 2 rutyl Tetragonalny 1L4, 4L , 5P, C 5 Trygonalny 3 ... diament na świecie od 110 lat. Ma 1111 karatów](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042320/5f0a5a207e708231d42b38cd/html5/thumbnails/44.jpg)
Pokrój
– cecha zewnętrzna uzależniona od rodzaju
symetrii i warunków wzrostu kryształu.
Pokrój jest stosowany do opisu kształtu kryształu:
• izometryczny – typowy dla układu regularnego - wykazują go minerały wykształcone w postaci sześcianów lub ośmiościanów (piryt, halit),
• słupkowy – minerały wydłużone wzdłuż jednej osi; kryształ ma podobne wymiary w dwóch kierunkach, a wyraźnie większe w trzecim kierunku (kwarc dymny),
• płytkowy – minerały rozwinięte są silnie w jednej płaszczyźnie (łyszczyki, gips).
![Page 45: MINERAŁY I SKAŁY · 2 Jednoskośny 2 1L lub 1P 3 2 Rombowy 3L , 3P, C 4 2 rutyl Tetragonalny 1L4, 4L , 5P, C 5 Trygonalny 3 ... diament na świecie od 110 lat. Ma 1111 karatów](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042320/5f0a5a207e708231d42b38cd/html5/thumbnails/45.jpg)
Inne własności fizyczne minerałów
• kruchość – występuje, gdy granica wytrzymałości mechanicznej minerału zostaje przekroczona,
• sprężystość – gdy po usunięciu przyłożonej siły minerał wraca do pierwotnego kształtu,
• plastyczność – gdy odkształcenia są trwałe,
• kowalność – zdolność minerałów do odkształceń plastycznych.
![Page 46: MINERAŁY I SKAŁY · 2 Jednoskośny 2 1L lub 1P 3 2 Rombowy 3L , 3P, C 4 2 rutyl Tetragonalny 1L4, 4L , 5P, C 5 Trygonalny 3 ... diament na świecie od 110 lat. Ma 1111 karatów](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042320/5f0a5a207e708231d42b38cd/html5/thumbnails/46.jpg)
Formy występowania minerałów:
Minerały występują w przyrodzie pojedynczo lub w zespołach, tworząc szczotki, geody, i in.:
- szczotki krystaliczne to zespół wydłużonych kryształów, wyrośniętych z jednej podstawy,
Szczotka kwarcu
![Page 47: MINERAŁY I SKAŁY · 2 Jednoskośny 2 1L lub 1P 3 2 Rombowy 3L , 3P, C 4 2 rutyl Tetragonalny 1L4, 4L , 5P, C 5 Trygonalny 3 ... diament na świecie od 110 lat. Ma 1111 karatów](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042320/5f0a5a207e708231d42b38cd/html5/thumbnails/47.jpg)
• geody (druzy) – kryształy narastające sukcesywnie na ścianach owalnych wnęk lub pustek w skałach, niekiedy szczelnie wypełniające pustkę skalną,
Geoda agatowa
![Page 48: MINERAŁY I SKAŁY · 2 Jednoskośny 2 1L lub 1P 3 2 Rombowy 3L , 3P, C 4 2 rutyl Tetragonalny 1L4, 4L , 5P, C 5 Trygonalny 3 ... diament na świecie od 110 lat. Ma 1111 karatów](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042320/5f0a5a207e708231d42b38cd/html5/thumbnails/48.jpg)
• konkrecje – zlepy minerałów,
Konkrecja pirytu
![Page 49: MINERAŁY I SKAŁY · 2 Jednoskośny 2 1L lub 1P 3 2 Rombowy 3L , 3P, C 4 2 rutyl Tetragonalny 1L4, 4L , 5P, C 5 Trygonalny 3 ... diament na świecie od 110 lat. Ma 1111 karatów](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042320/5f0a5a207e708231d42b38cd/html5/thumbnails/49.jpg)
• sferolity – formy kuliste zbudowane z kryształów promienistych,
oolity – skupienia złożone
z kulek o średnicy do kilku mm,
![Page 50: MINERAŁY I SKAŁY · 2 Jednoskośny 2 1L lub 1P 3 2 Rombowy 3L , 3P, C 4 2 rutyl Tetragonalny 1L4, 4L , 5P, C 5 Trygonalny 3 ... diament na świecie od 110 lat. Ma 1111 karatów](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042320/5f0a5a207e708231d42b38cd/html5/thumbnails/50.jpg)
• formy nerkowate i groniaste – przypominające odpowiednio strukturę nerki lub kiść winogron,
![Page 51: MINERAŁY I SKAŁY · 2 Jednoskośny 2 1L lub 1P 3 2 Rombowy 3L , 3P, C 4 2 rutyl Tetragonalny 1L4, 4L , 5P, C 5 Trygonalny 3 ... diament na świecie od 110 lat. Ma 1111 karatów](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042320/5f0a5a207e708231d42b38cd/html5/thumbnails/51.jpg)
• stalaktyty – zwisające ze stropu jaskiń sople krystalicznej substancji mineralnej,
• stalagnaty – kolumny powstałe z połączenia stalaktytów i stalagmitów,
• stalagmity – odpowiedniki stalaktytów narastające od dna jaskini ku górze.
![Page 52: MINERAŁY I SKAŁY · 2 Jednoskośny 2 1L lub 1P 3 2 Rombowy 3L , 3P, C 4 2 rutyl Tetragonalny 1L4, 4L , 5P, C 5 Trygonalny 3 ... diament na świecie od 110 lat. Ma 1111 karatów](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042320/5f0a5a207e708231d42b38cd/html5/thumbnails/52.jpg)
Przegląd minerałów
![Page 53: MINERAŁY I SKAŁY · 2 Jednoskośny 2 1L lub 1P 3 2 Rombowy 3L , 3P, C 4 2 rutyl Tetragonalny 1L4, 4L , 5P, C 5 Trygonalny 3 ... diament na świecie od 110 lat. Ma 1111 karatów](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042320/5f0a5a207e708231d42b38cd/html5/thumbnails/53.jpg)
Siarka
![Page 54: MINERAŁY I SKAŁY · 2 Jednoskośny 2 1L lub 1P 3 2 Rombowy 3L , 3P, C 4 2 rutyl Tetragonalny 1L4, 4L , 5P, C 5 Trygonalny 3 ... diament na świecie od 110 lat. Ma 1111 karatów](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042320/5f0a5a207e708231d42b38cd/html5/thumbnails/54.jpg)
NAZWA Siarka
wzór S
wygląd kryształy często dobrze wykształcone lub agregaty ziemiste
twardość wg Mohsa 1,5-2,5
gęstość [g/cm3] 2,0-2,1
łupliwość -
przełam nierówny
barwa zmienna; od cytrynowożółtej do brunatnej
połysk żywiczny (do tłustego)
rysa biała
rozpuszczalność słaba
![Page 55: MINERAŁY I SKAŁY · 2 Jednoskośny 2 1L lub 1P 3 2 Rombowy 3L , 3P, C 4 2 rutyl Tetragonalny 1L4, 4L , 5P, C 5 Trygonalny 3 ... diament na świecie od 110 lat. Ma 1111 karatów](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042320/5f0a5a207e708231d42b38cd/html5/thumbnails/55.jpg)
Piryt FeS2
Twardość w skali Mohsa - 6,5 Łupliwość - brak Rysa - czarna Przełam - nierówny Gęstość - 4,95 do 5,10 g/cm3 Barwa - mosiężnożółta, złota Połysk – metaliczny
![Page 56: MINERAŁY I SKAŁY · 2 Jednoskośny 2 1L lub 1P 3 2 Rombowy 3L , 3P, C 4 2 rutyl Tetragonalny 1L4, 4L , 5P, C 5 Trygonalny 3 ... diament na świecie od 110 lat. Ma 1111 karatów](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042320/5f0a5a207e708231d42b38cd/html5/thumbnails/56.jpg)
Piryt FeS2
Występuje w odcieniach od jasnozłotego do zielonego.
Tworzy kryształy przyjmujące najczęściej postać sześcianów. Czasami tworzy charakterystyczne bliźniaki zwane "krzyżami żelaznymi". Występuje też w skupieniach zbitych, ziarnistych, skorupowych, kulistych i groniastych.
Ze względu na podobieństwo do złota nazywany jest też "złotem głupców", ale jest twardszy od złota - nie można zarysować go nożem.
![Page 57: MINERAŁY I SKAŁY · 2 Jednoskośny 2 1L lub 1P 3 2 Rombowy 3L , 3P, C 4 2 rutyl Tetragonalny 1L4, 4L , 5P, C 5 Trygonalny 3 ... diament na świecie od 110 lat. Ma 1111 karatów](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042320/5f0a5a207e708231d42b38cd/html5/thumbnails/57.jpg)
CHALKOPIRYT
Siarczek miedzi i żelaza, jedna z ważniejszych rud miedzi (34,5% zawartości Cu).
Powstaje w procesach magmowych, we wczesnym stadium krystalizacji magmy.
![Page 58: MINERAŁY I SKAŁY · 2 Jednoskośny 2 1L lub 1P 3 2 Rombowy 3L , 3P, C 4 2 rutyl Tetragonalny 1L4, 4L , 5P, C 5 Trygonalny 3 ... diament na świecie od 110 lat. Ma 1111 karatów](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042320/5f0a5a207e708231d42b38cd/html5/thumbnails/58.jpg)
Galena i chalkopiryt
Galena
GALENA PbS – siarczek ołowiu
![Page 59: MINERAŁY I SKAŁY · 2 Jednoskośny 2 1L lub 1P 3 2 Rombowy 3L , 3P, C 4 2 rutyl Tetragonalny 1L4, 4L , 5P, C 5 Trygonalny 3 ... diament na świecie od 110 lat. Ma 1111 karatów](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042320/5f0a5a207e708231d42b38cd/html5/thumbnails/59.jpg)
NAZWA Galena
wzór PbS
wygląd często spotyka się kryształy sześcienne. Zwykle występuje w formie zbitych ziarnistych skupień, silnie błyszczących na powierzchniach łupliwości
twardość wg Mohsa 2,5
gęstość, g/cm3 7,2-7,6
łupliwość doskonała
przełam -
barwa ołowianoszare
połysk bardzo silny metaliczny
rysa ciemnoszara
rozpuszczalność w gorącym kwasie solnym
galena
![Page 60: MINERAŁY I SKAŁY · 2 Jednoskośny 2 1L lub 1P 3 2 Rombowy 3L , 3P, C 4 2 rutyl Tetragonalny 1L4, 4L , 5P, C 5 Trygonalny 3 ... diament na świecie od 110 lat. Ma 1111 karatów](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042320/5f0a5a207e708231d42b38cd/html5/thumbnails/60.jpg)
Chemizm: 2Fe2O3 × nH2O Układ krystalograficzny - zmienny Twardość w skali Mohsa - 5 do 5,5 Łupliwość - niemożliwa do określenia Rysa - żółtobrązowa Przełam - muszlowy Gęstość - 2,7- 4,3 g/cm3 Barwa - żółtobrązowa, czarna Połysk - ziemisty, półmetaliczny
Limonit (żelaziak brunatny)
– bardzo drobnoziarnista lub skrytokrystaliczna mieszanina tlenków i wodorotlenków żelaza.
![Page 61: MINERAŁY I SKAŁY · 2 Jednoskośny 2 1L lub 1P 3 2 Rombowy 3L , 3P, C 4 2 rutyl Tetragonalny 1L4, 4L , 5P, C 5 Trygonalny 3 ... diament na świecie od 110 lat. Ma 1111 karatów](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042320/5f0a5a207e708231d42b38cd/html5/thumbnails/61.jpg)
KALCYT
Chemizm: CaCO3 (węglan wapnia) • Układ krystalograficzny: trygonalny • Twardość w skali Mohsa: 3, bardzo kruchy • Łupliwość: wyraźna (trójkierunkowa) • Przełam: nierówny • Rysa: biała • Gęstość: 2,6-2,8 g/cm³ • Barwa: bezbarwny lub różne barwy (biały, szary) • Połysk: szklisty, perłowy • Pokrój: słupkowy, tabliczkowy • polany kwasem solnym (HCl) – burzy się
CaCO3 + 2HCl = CaCl2 + CO2 + H20
![Page 62: MINERAŁY I SKAŁY · 2 Jednoskośny 2 1L lub 1P 3 2 Rombowy 3L , 3P, C 4 2 rutyl Tetragonalny 1L4, 4L , 5P, C 5 Trygonalny 3 ... diament na świecie od 110 lat. Ma 1111 karatów](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042320/5f0a5a207e708231d42b38cd/html5/thumbnails/62.jpg)
FLUORYT • Chemizm: CaF2 (fluorek wapnia). • Układ krystalograficzny - regularny • Twardość w skali Mohsa - 4 • Łupliwość – wyraźna, czterokierunkowa • Rysa - biała • Przełam - łuskowy • Gęstość - 3,1 do 3,2 g/cm3 • Barwa - zmienna • Połysk - szklisty
W czystej formie jest bezbarwny, ale w przyrodzie jest zabarwiony na najróżniejsze kolory - od żółtego, różowego, zielonego i niebieskiego aż po czarny (siniak). Światło ultrafioletowe powoduje we fluorycie zjawisko różowej fluorescencji (stąd pochodzi nazwa minerału).
![Page 63: MINERAŁY I SKAŁY · 2 Jednoskośny 2 1L lub 1P 3 2 Rombowy 3L , 3P, C 4 2 rutyl Tetragonalny 1L4, 4L , 5P, C 5 Trygonalny 3 ... diament na świecie od 110 lat. Ma 1111 karatów](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042320/5f0a5a207e708231d42b38cd/html5/thumbnails/63.jpg)
HALIT
skała osadowa, chemogeniczna, składa się głównie z chlorku sodu (99,1% NaCl).
![Page 64: MINERAŁY I SKAŁY · 2 Jednoskośny 2 1L lub 1P 3 2 Rombowy 3L , 3P, C 4 2 rutyl Tetragonalny 1L4, 4L , 5P, C 5 Trygonalny 3 ... diament na świecie od 110 lat. Ma 1111 karatów](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042320/5f0a5a207e708231d42b38cd/html5/thumbnails/64.jpg)
Wzór chemiczny: NaCl Układ krystalograficzny: regularny Twardość w skali Mohsa: 2 Łupliwość: wyraźna, trójkierunkowa Rysa: biała Przełam: nierówny Gęstość : 2,2 g/cm3
Połysk: szklisty, słabnie po pochłonięciu wody Inne cechy: słony smak Barwa najczęściej jest bezbarwna lub biała, ale również pomarańczowa, czerwona, fioletowa, zielonawa, niebieskawa, bądź czarna. Minerał jest bardzo kruchy i mocno higroskopijny.
![Page 65: MINERAŁY I SKAŁY · 2 Jednoskośny 2 1L lub 1P 3 2 Rombowy 3L , 3P, C 4 2 rutyl Tetragonalny 1L4, 4L , 5P, C 5 Trygonalny 3 ... diament na świecie od 110 lat. Ma 1111 karatów](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042320/5f0a5a207e708231d42b38cd/html5/thumbnails/65.jpg)
KAl2(OH, F) x 2AlSi3O10
zasadowy glinokrzemian potasu i glinu - minerał z gromady krzemianów, należący do grupy mik.
MUSKOWIT
![Page 66: MINERAŁY I SKAŁY · 2 Jednoskośny 2 1L lub 1P 3 2 Rombowy 3L , 3P, C 4 2 rutyl Tetragonalny 1L4, 4L , 5P, C 5 Trygonalny 3 ... diament na świecie od 110 lat. Ma 1111 karatów](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042320/5f0a5a207e708231d42b38cd/html5/thumbnails/66.jpg)
MUSKOWIT
• Układ krystalograficzny – jednoskośny
• Twardość w skali Mohsa – 2 - 2,5
• Łupliwość – doskonała, jednokierunkowa
• Rysa – biała
• Przełam – brak (doskonała łupliwość)
• Gęstość – 2,76 do 3,00 g/cm³
• Barwa – bezbarwny, różne zabarwienia
• Połysk – perłowy
![Page 67: MINERAŁY I SKAŁY · 2 Jednoskośny 2 1L lub 1P 3 2 Rombowy 3L , 3P, C 4 2 rutyl Tetragonalny 1L4, 4L , 5P, C 5 Trygonalny 3 ... diament na świecie od 110 lat. Ma 1111 karatów](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042320/5f0a5a207e708231d42b38cd/html5/thumbnails/67.jpg)
SKALENIE
• Skalenie są glinokrzemianami potasu, sodu, wapnia, rzadziej baru.
• Grupa skaleni obejmuje szereg minerałów o zróżnicowanym składzie chemicznym i różnej postaci kryształów.
![Page 68: MINERAŁY I SKAŁY · 2 Jednoskośny 2 1L lub 1P 3 2 Rombowy 3L , 3P, C 4 2 rutyl Tetragonalny 1L4, 4L , 5P, C 5 Trygonalny 3 ... diament na świecie od 110 lat. Ma 1111 karatów](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042320/5f0a5a207e708231d42b38cd/html5/thumbnails/68.jpg)
Ze względu na skład chemiczny, skalenie dzielą się na: skalenie potasowe (kwaśne), w tym:
ortoklaz mikroklin.
plagioklazy - skalenie sodowo-wapniowe (zasadowe), pospolite mieszaniny dwóch skaleni:
albitu - skaleń sodowy anortytu - skaleń wapniowy,
które tworzą następujące minerały: albit, oligoklaz, andezyt, labrador, bytownit, anortyt.
![Page 69: MINERAŁY I SKAŁY · 2 Jednoskośny 2 1L lub 1P 3 2 Rombowy 3L , 3P, C 4 2 rutyl Tetragonalny 1L4, 4L , 5P, C 5 Trygonalny 3 ... diament na świecie od 110 lat. Ma 1111 karatów](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042320/5f0a5a207e708231d42b38cd/html5/thumbnails/69.jpg)
mikroklin
Skalenie potasowe
ortoklaz
![Page 70: MINERAŁY I SKAŁY · 2 Jednoskośny 2 1L lub 1P 3 2 Rombowy 3L , 3P, C 4 2 rutyl Tetragonalny 1L4, 4L , 5P, C 5 Trygonalny 3 ... diament na świecie od 110 lat. Ma 1111 karatów](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042320/5f0a5a207e708231d42b38cd/html5/thumbnails/70.jpg)
ORTOKLAZ KAlSi3O8
- glinokrzemian potasu.
• Układ krystalograficzny – jednoskośny
Barwa – cielisto-różowa Twardość w skali Mohsa – 6 – 6,5 Łupliwość – wyraźna, dwukierunkowa Rysa - biała Przełam – równy, gładki
• Gęstość - 2,53 do 2,63 g/cm³
• Barwa – różowa, biała, beżowa, szara Połysk - perłowy na gładkich powierzchniach
przełamu
![Page 71: MINERAŁY I SKAŁY · 2 Jednoskośny 2 1L lub 1P 3 2 Rombowy 3L , 3P, C 4 2 rutyl Tetragonalny 1L4, 4L , 5P, C 5 Trygonalny 3 ... diament na świecie od 110 lat. Ma 1111 karatów](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042320/5f0a5a207e708231d42b38cd/html5/thumbnails/71.jpg)
albit
labrador
PLAGIOKLAZY - skalenie sodowo-wapniowe:
albit-oligoklaz-andezyn-labrador-bytownit-anortyt
Sukcesywny wzrost zawartość Ca2+, zasadowość i ciemniejsza barwa
![Page 72: MINERAŁY I SKAŁY · 2 Jednoskośny 2 1L lub 1P 3 2 Rombowy 3L , 3P, C 4 2 rutyl Tetragonalny 1L4, 4L , 5P, C 5 Trygonalny 3 ... diament na świecie od 110 lat. Ma 1111 karatów](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042320/5f0a5a207e708231d42b38cd/html5/thumbnails/72.jpg)
Kwarc
SiO2 - dwutlenek krzemu Twardość w skali Mohsa - 7 Łupliwość - brak Rysa - biała Przełam - muszlowy lub równy Gęstość - 2,65 g/cm³ Barwa - bezbarwny, biały, szary, różowy, fioletowy, zielony, czarny Połysk – szklisty, a także tłusty lub woskowy
![Page 73: MINERAŁY I SKAŁY · 2 Jednoskośny 2 1L lub 1P 3 2 Rombowy 3L , 3P, C 4 2 rutyl Tetragonalny 1L4, 4L , 5P, C 5 Trygonalny 3 ... diament na świecie od 110 lat. Ma 1111 karatów](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042320/5f0a5a207e708231d42b38cd/html5/thumbnails/73.jpg)
KRYSZTAŁ GÓRSKI
półszlachetna odmiana kwarcu
![Page 74: MINERAŁY I SKAŁY · 2 Jednoskośny 2 1L lub 1P 3 2 Rombowy 3L , 3P, C 4 2 rutyl Tetragonalny 1L4, 4L , 5P, C 5 Trygonalny 3 ... diament na świecie od 110 lat. Ma 1111 karatów](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042320/5f0a5a207e708231d42b38cd/html5/thumbnails/74.jpg)
Cytryn oszlifowany
CYTRYN półszlachetna odmiana kwarcu
![Page 75: MINERAŁY I SKAŁY · 2 Jednoskośny 2 1L lub 1P 3 2 Rombowy 3L , 3P, C 4 2 rutyl Tetragonalny 1L4, 4L , 5P, C 5 Trygonalny 3 ... diament na świecie od 110 lat. Ma 1111 karatów](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042320/5f0a5a207e708231d42b38cd/html5/thumbnails/75.jpg)
Kwarc dymny półszlachetna odmiana kwarcu
![Page 77: MINERAŁY I SKAŁY · 2 Jednoskośny 2 1L lub 1P 3 2 Rombowy 3L , 3P, C 4 2 rutyl Tetragonalny 1L4, 4L , 5P, C 5 Trygonalny 3 ... diament na świecie od 110 lat. Ma 1111 karatów](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042320/5f0a5a207e708231d42b38cd/html5/thumbnails/77.jpg)
AMETYST (SiO2)
Twardość w skali Mohsa - 7 Łupliwość - brak Rysa - biała Przełam - równy Gęstość - 2,65 g/cm3 Barwa - fioletowa Połysk - szklisty Jest to odmiana kwarcu o zabarwieniu fioletowym, purpurowym lub purpurowo-fioletowym.Swoją barwę zawdzięcza obecności żelaza i promieniowaniu radioaktywnemu. Intensywność barwy można podwyższyć poprzez krótkotrwałe ogrzewanie.
![Page 78: MINERAŁY I SKAŁY · 2 Jednoskośny 2 1L lub 1P 3 2 Rombowy 3L , 3P, C 4 2 rutyl Tetragonalny 1L4, 4L , 5P, C 5 Trygonalny 3 ... diament na świecie od 110 lat. Ma 1111 karatów](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042320/5f0a5a207e708231d42b38cd/html5/thumbnails/78.jpg)
SiO2 x nH2O Twardość w skali Mohsa : 5-6,5 Gęstość : 1,9-2,2 g/cm³ Rysa : biała Spójność : kruchy Przełam : muszlowy Łupliwość : brak Połysk : woskowy
OPAL półszlachetna odmiana kwarcu
![Page 80: MINERAŁY I SKAŁY · 2 Jednoskośny 2 1L lub 1P 3 2 Rombowy 3L , 3P, C 4 2 rutyl Tetragonalny 1L4, 4L , 5P, C 5 Trygonalny 3 ... diament na świecie od 110 lat. Ma 1111 karatów](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042320/5f0a5a207e708231d42b38cd/html5/thumbnails/80.jpg)
Agat to wstęgowa odmiana chalcedonu. Agaty
powstają w geodach. Zbudowane są z wielu różnokolorowych, naprzemianległych warstw.
Zróżnicowana jest też barwa agatów. Przeważają szare, różowawe i brunatne, rzadko żywsze barwy: czerwone, zielone, czarne. Stąd stosowane bardzo często sztuczne barwienie, zwłaszcza w okazach brazylijskich.
![Page 81: MINERAŁY I SKAŁY · 2 Jednoskośny 2 1L lub 1P 3 2 Rombowy 3L , 3P, C 4 2 rutyl Tetragonalny 1L4, 4L , 5P, C 5 Trygonalny 3 ... diament na świecie od 110 lat. Ma 1111 karatów](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042320/5f0a5a207e708231d42b38cd/html5/thumbnails/81.jpg)
CHALCEDON półszlachetna odmiana kwarcu
SiO2 - dwutlenek krzemu Twardość w skali Mohsa: 6,5-7 Łupliwość: brak (niełupliwy) Rysa: biała Przełam: muszlowy ! Gęstość: 2,55 – 2,65 zazwyczaj 2,6 g/cm³ Barwa: szary lub różnokolorowe zabarwienia (sinoniebieski, żółtawy, brunatny) – tworzy wiele różnobarwnych odmian, noszących inne nazwy gemmologiczne lub handlowe Połysk: woskowy, tłusty
![Page 82: MINERAŁY I SKAŁY · 2 Jednoskośny 2 1L lub 1P 3 2 Rombowy 3L , 3P, C 4 2 rutyl Tetragonalny 1L4, 4L , 5P, C 5 Trygonalny 3 ... diament na świecie od 110 lat. Ma 1111 karatów](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042320/5f0a5a207e708231d42b38cd/html5/thumbnails/82.jpg)
CHRYZOPRAZ półszlachetna odmiana kwarcu
Chryzopraz jest najbardziej cenną odmianą chalcedonu.
Turkusowa barwa jest wywołana domieszką niklu.
Charakterystyczna barwa ulega zmianie (wyblaknięciu)
wskutek ogrzewania lub długotrwałego naświetlenia
promieniami słonecznymi.
![Page 83: MINERAŁY I SKAŁY · 2 Jednoskośny 2 1L lub 1P 3 2 Rombowy 3L , 3P, C 4 2 rutyl Tetragonalny 1L4, 4L , 5P, C 5 Trygonalny 3 ... diament na świecie od 110 lat. Ma 1111 karatów](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042320/5f0a5a207e708231d42b38cd/html5/thumbnails/83.jpg)
Chryzopraz w biżuterii
![Page 84: MINERAŁY I SKAŁY · 2 Jednoskośny 2 1L lub 1P 3 2 Rombowy 3L , 3P, C 4 2 rutyl Tetragonalny 1L4, 4L , 5P, C 5 Trygonalny 3 ... diament na świecie od 110 lat. Ma 1111 karatów](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042320/5f0a5a207e708231d42b38cd/html5/thumbnails/84.jpg)
ZŁOTO
Chemizm: Au - złoto Twardość: 2,5 – 3,0 Gęstość: 15,5 –19,3 g/cm³ Rysa: żółta, połyskliwa
Barwa: złocistożółta Przełam: haczykowaty Łupliwość: brak Połysk: silny metaliczny
![Page 85: MINERAŁY I SKAŁY · 2 Jednoskośny 2 1L lub 1P 3 2 Rombowy 3L , 3P, C 4 2 rutyl Tetragonalny 1L4, 4L , 5P, C 5 Trygonalny 3 ... diament na świecie od 110 lat. Ma 1111 karatów](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042320/5f0a5a207e708231d42b38cd/html5/thumbnails/85.jpg)
Złoto występuje w postaci złóż:
• pierwotnych – związanych z wysokotemperaturowymi żyłami hydrotermalnymi pochodzenia magmowego, • wtórnych – związanych ze skałami okruchowymi pochodzenia osadowego, wykształconymi wskutek niszczenia złóż pierwotnych (piaski, żwiry, piaskowce)
Miejsca występowania:
• Republika Pułudniowej Afryki (70 tys. t.) • Rosja – Ałdan, Kołyma, Ural • Australia • Chińska Republika Ludowa • Stany Zjednoczone • Kanada • Polska - Dolny Śląsk (dorzecza rzek: Izery, Kwisy, Bobru) – przyjmuje się, że na tym terenie wydobyto w latach 1175-1240 około 50 ton złota.
![Page 86: MINERAŁY I SKAŁY · 2 Jednoskośny 2 1L lub 1P 3 2 Rombowy 3L , 3P, C 4 2 rutyl Tetragonalny 1L4, 4L , 5P, C 5 Trygonalny 3 ... diament na świecie od 110 lat. Ma 1111 karatów](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042320/5f0a5a207e708231d42b38cd/html5/thumbnails/86.jpg)
Złote runo W greckim podaniu Argonauci wyruszali pod wodzą Jazona do Kolchidy po złote runo. Okazuje się, że istotnie chodziło o runo, czyli wełnę uzyskaną ze strzyżenia owiec. Mieszkańcy rejonu, do którego udawali się śmiałkowie, wydobywali bowiem złoto z rzeki za pomocą owczego runa. Runo (owczą wełnę) zanurzali w nurcie złotonośnej rzeki i czekali, aż osadzi się na nim kruszec. Większe drobinki złota łatwo zaplątywaly się bowiem w długie włosy pozbijanej owczej wełny, i kiedy runo wyciągano na brzeg, w słońcu lśniło ono pięknym złotym kolorem. Stąd jest mowa o wyprawach po „złote runo”. Złoto w rzekach występuje w postaci malutkich drobin, cięższych od piasku i zwykle opada na dno rzeki. Zdarza się jednak, że jest podrywane przez prąd rzeczny i przez jakiś czas dryfuje wraz z nurtem.
![Page 87: MINERAŁY I SKAŁY · 2 Jednoskośny 2 1L lub 1P 3 2 Rombowy 3L , 3P, C 4 2 rutyl Tetragonalny 1L4, 4L , 5P, C 5 Trygonalny 3 ... diament na świecie od 110 lat. Ma 1111 karatów](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042320/5f0a5a207e708231d42b38cd/html5/thumbnails/87.jpg)
napływ dużej liczby osób, chcących się szybko wzbogacić, na tereny gdzie odkryto złoża szlachetnych kruszców, szczególnie złota. Terminem tym określa się także pogoń za zyskiem pochodzącym z innych źródeł.
Słynne „gorączki złota”:
• Druga wyprawa Krzysztofa Kolumba – 1493r.
• El Dorado - okres kolumbijski,
• Potosi (w poszukiwaniu srebra - Kolumb ) – 1545r.
• Gorączka złota w San Francisco – 1849r.
• Gorączka złota nad rzeką Fraser (Kolumbia Brytyjska ) – 1858r.
• Gorączka złota w Klondike (Yukon - Kanada) – 1897r.
Gorączka złota
![Page 88: MINERAŁY I SKAŁY · 2 Jednoskośny 2 1L lub 1P 3 2 Rombowy 3L , 3P, C 4 2 rutyl Tetragonalny 1L4, 4L , 5P, C 5 Trygonalny 3 ... diament na świecie od 110 lat. Ma 1111 karatów](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042320/5f0a5a207e708231d42b38cd/html5/thumbnails/88.jpg)
Polskie Bractwo Kopaczy Złota Złotoryja, lipiec 2014r.
![Page 89: MINERAŁY I SKAŁY · 2 Jednoskośny 2 1L lub 1P 3 2 Rombowy 3L , 3P, C 4 2 rutyl Tetragonalny 1L4, 4L , 5P, C 5 Trygonalny 3 ... diament na świecie od 110 lat. Ma 1111 karatów](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042320/5f0a5a207e708231d42b38cd/html5/thumbnails/89.jpg)
Sztabka - regularna bryła czystego złota (99,99%), najczęściej o wadze 1uncji jubilerskiej trojańskiej (31,1 g). Jest to podstawowa jednostka rozliczeniowa, stosowana w obrocie złotem. Sztaba złota ma 19,5 cm szerokości, 40,5 cm długości i 16 cm wysokości, a waży 600g. Spotykane są także sztaby o masie 1 kg, a nawet więcej. Największa sztaba złota na świecie ma masę 200 kg. Została wytopiona w 1999 r. w Japonii przez korporację Mithubishi Materials. W grudniu 1999 roku została ona zakupiona przez inną japońską korporację – Toi Marcine Kanko i wystawiona na widok publiczny.
Uwaga:
Do nabycia na Allegro !!!
Sztabka złota
![Page 90: MINERAŁY I SKAŁY · 2 Jednoskośny 2 1L lub 1P 3 2 Rombowy 3L , 3P, C 4 2 rutyl Tetragonalny 1L4, 4L , 5P, C 5 Trygonalny 3 ... diament na świecie od 110 lat. Ma 1111 karatów](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042320/5f0a5a207e708231d42b38cd/html5/thumbnails/90.jpg)
zawartość złota w stopie wyrażana w promilach: jeśli w stopie jest 50 % zawartości złota to mówimy, że jest to złoto próby 500 (500 ‰) Zatem:
• pierwsza próba złota - 960 (96% Au) • druga próba złota - 750 (75% Au) • trzecia próba złota - 585 (58,5 %Au) • czwarta próba złota - 500 (50 % Au) • piąta próba złota - 375 (37,5% Au) • szósta próba złota - 333 (33,3 % Au)
podział czystości złota określany jest w karatach, gdzie 1 karat odpowiada pod względem zawartości wagowej 1/24 czystego złota w stopie. Zatem złoto:
• 24 karatowe - próba 1000 (z definicji) • 22 karatowe - próba 916 • 18 karatowe - próba 750 • 14 karatowe - próba 583 • 12 karatowe - próba 500 • 10 karatowe - próba 417 • 8 karatowe - próba 333
Zatem: złoto trzeciej próby można określić jako: • próby 585, • zawierające 58 % (585 ‰ czystego złota) •14 karatowe
Próba złota:
24 kar. = 1000 14 kar. = x x = (14 x 100) : 24 x = 583
![Page 91: MINERAŁY I SKAŁY · 2 Jednoskośny 2 1L lub 1P 3 2 Rombowy 3L , 3P, C 4 2 rutyl Tetragonalny 1L4, 4L , 5P, C 5 Trygonalny 3 ... diament na świecie od 110 lat. Ma 1111 karatów](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042320/5f0a5a207e708231d42b38cd/html5/thumbnails/91.jpg)
jest powszechnie wykorzystywane w jubilerstwie do wyrobu biżuterii, służy do wyrobu przedmiotów ozdobnych, sakralnych i użytkowych - największym wyrobem z czystego złota jest sarkofag Tutenchamona – 110 kg, należy do poszukiwanych i bardzo cenionych kamieni kolekcjonerskich - największy samorodek znaleziono w Chile w 1951 r. – 153 kg; w Australii znaleziono samorodki o masach: 68 kg, 71 kg, 85 kg, 92 kg, stanowi podstawę systemów monetarnych - używane jest do wyrobu monet, ma zastosowanie w elektronice (do wyrobu złączy), służy do "złocenia" innych metali, jest składnikiem szlachetnych stopów, ma zastosowanie w medycynie i w stomatologii, ….inne
Kochamy złoto, gdyż:
![Page 92: MINERAŁY I SKAŁY · 2 Jednoskośny 2 1L lub 1P 3 2 Rombowy 3L , 3P, C 4 2 rutyl Tetragonalny 1L4, 4L , 5P, C 5 Trygonalny 3 ... diament na świecie od 110 lat. Ma 1111 karatów](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042320/5f0a5a207e708231d42b38cd/html5/thumbnails/92.jpg)
Dane z 11.03.2016 r. Dlatego:
Surowiec Jednostka
Wartość
[USD]
Min.
dzienne
[USD]
Maks.
dzienne
[USD]
Zmiana
dzienna
Ostatnia
zmiana
Złoto uncja 1260,00 1256,90 1282,70 -1,04% 11 mar,
17:35
ZŁOTO
![Page 93: MINERAŁY I SKAŁY · 2 Jednoskośny 2 1L lub 1P 3 2 Rombowy 3L , 3P, C 4 2 rutyl Tetragonalny 1L4, 4L , 5P, C 5 Trygonalny 3 ... diament na świecie od 110 lat. Ma 1111 karatów](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042320/5f0a5a207e708231d42b38cd/html5/thumbnails/93.jpg)
Inne minerały też są cenne: kalcyt (szpat islandzki) - optyka,
muskowit - przemysł chemiczny (materiał izolacyjny),
kwarc - przemysł chemiczny, szklarski, ceramiczny, materiałów
budowlanych i ściernych, optyczny, odlewnictwo,
kryształ górski - dzięki właściwościom dielektrycznym i
piezoelektrycznym znajduje zastosowanie w przemyśle
elektronicznym.
minerały radioaktywne - medycyna,
węgiel – medycyna (borowiny),
złoto - reumatologia,
kalcyt, miedź, marmur – sztuka,
złoto, srebro – jubilerstwo,
minerały ilaste, węgiel - ochrona środowiska
![Page 94: MINERAŁY I SKAŁY · 2 Jednoskośny 2 1L lub 1P 3 2 Rombowy 3L , 3P, C 4 2 rutyl Tetragonalny 1L4, 4L , 5P, C 5 Trygonalny 3 ... diament na świecie od 110 lat. Ma 1111 karatów](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042320/5f0a5a207e708231d42b38cd/html5/thumbnails/94.jpg)
SKAŁY
to konglomeraty (zlepy) złożone z co najmniej dwóch minerałów.
![Page 95: MINERAŁY I SKAŁY · 2 Jednoskośny 2 1L lub 1P 3 2 Rombowy 3L , 3P, C 4 2 rutyl Tetragonalny 1L4, 4L , 5P, C 5 Trygonalny 3 ... diament na świecie od 110 lat. Ma 1111 karatów](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042320/5f0a5a207e708231d42b38cd/html5/thumbnails/95.jpg)
W przyrodzie występują: - skały magmowe, - skały osadowe, - skały metamorficzne.
![Page 96: MINERAŁY I SKAŁY · 2 Jednoskośny 2 1L lub 1P 3 2 Rombowy 3L , 3P, C 4 2 rutyl Tetragonalny 1L4, 4L , 5P, C 5 Trygonalny 3 ... diament na świecie od 110 lat. Ma 1111 karatów](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042320/5f0a5a207e708231d42b38cd/html5/thumbnails/96.jpg)
wietrzenie
lityfikacja
skały
magmowe
skały
metamorficzne
magma
osad
skały
osadowe
Cykl powstawania skał
![Page 97: MINERAŁY I SKAŁY · 2 Jednoskośny 2 1L lub 1P 3 2 Rombowy 3L , 3P, C 4 2 rutyl Tetragonalny 1L4, 4L , 5P, C 5 Trygonalny 3 ... diament na świecie od 110 lat. Ma 1111 karatów](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042320/5f0a5a207e708231d42b38cd/html5/thumbnails/97.jpg)
Skały magmowe –
są produktem zastygania magmy.
Mogą powstawać na różnych głębokościach w stosunku do powierzchni ziemi.
Z tego względu dzielimy je na:
• skały plutoniczne (głębinowe) – wytworzone przez krzepnięcie magmy w głębi ziemi,
• skały wulkaniczne (wylewne) - zastygające na powierzchni ziemi.
![Page 98: MINERAŁY I SKAŁY · 2 Jednoskośny 2 1L lub 1P 3 2 Rombowy 3L , 3P, C 4 2 rutyl Tetragonalny 1L4, 4L , 5P, C 5 Trygonalny 3 ... diament na świecie od 110 lat. Ma 1111 karatów](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042320/5f0a5a207e708231d42b38cd/html5/thumbnails/98.jpg)
Podział skał magmowych
CHEMIZM SKŁAD MINERALNY SKAŁY
GŁĘBINOWE (PLUTONICZNE)
SKAŁY WYLEWNE
(WULKANICZNE)
skały kwaśne kwarc (>50%), skalenie kwaśne
(potasowe) granit porfir (riolit)
skały obojętne
kwarc, skalenie kwaśne
(potasowe) skalenie zasadowe
(sodowo-wapniowe)
sjenit dioryt gabro
andezyt bazalt
skały zasadowe
skalenie zasadowe (sodowo-wapniowe) minerały femiczne
cieszynit fonolit
![Page 99: MINERAŁY I SKAŁY · 2 Jednoskośny 2 1L lub 1P 3 2 Rombowy 3L , 3P, C 4 2 rutyl Tetragonalny 1L4, 4L , 5P, C 5 Trygonalny 3 ... diament na świecie od 110 lat. Ma 1111 karatów](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042320/5f0a5a207e708231d42b38cd/html5/thumbnails/99.jpg)
Przykłady skał magmowych
![Page 100: MINERAŁY I SKAŁY · 2 Jednoskośny 2 1L lub 1P 3 2 Rombowy 3L , 3P, C 4 2 rutyl Tetragonalny 1L4, 4L , 5P, C 5 Trygonalny 3 ... diament na świecie od 110 lat. Ma 1111 karatów](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042320/5f0a5a207e708231d42b38cd/html5/thumbnails/100.jpg)
Granit - skała kwaśna, głębinowa (plutoniczna)
Granit karkonoski (z różowymi skaleniami)
Granit strzegomski (z białymi skaleniami)
![Page 101: MINERAŁY I SKAŁY · 2 Jednoskośny 2 1L lub 1P 3 2 Rombowy 3L , 3P, C 4 2 rutyl Tetragonalny 1L4, 4L , 5P, C 5 Trygonalny 3 ... diament na świecie od 110 lat. Ma 1111 karatów](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042320/5f0a5a207e708231d42b38cd/html5/thumbnails/101.jpg)
Dioryt - skała obojętna, głębinowa (plutoniczna)
![Page 102: MINERAŁY I SKAŁY · 2 Jednoskośny 2 1L lub 1P 3 2 Rombowy 3L , 3P, C 4 2 rutyl Tetragonalny 1L4, 4L , 5P, C 5 Trygonalny 3 ... diament na świecie od 110 lat. Ma 1111 karatów](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042320/5f0a5a207e708231d42b38cd/html5/thumbnails/102.jpg)
Porfir (riolit) - skała kwaśna, wylewna (wulkaniczna)
![Page 103: MINERAŁY I SKAŁY · 2 Jednoskośny 2 1L lub 1P 3 2 Rombowy 3L , 3P, C 4 2 rutyl Tetragonalny 1L4, 4L , 5P, C 5 Trygonalny 3 ... diament na świecie od 110 lat. Ma 1111 karatów](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042320/5f0a5a207e708231d42b38cd/html5/thumbnails/103.jpg)
Bazalt - skała obojętna, wylewna (wulkaniczna)
![Page 104: MINERAŁY I SKAŁY · 2 Jednoskośny 2 1L lub 1P 3 2 Rombowy 3L , 3P, C 4 2 rutyl Tetragonalny 1L4, 4L , 5P, C 5 Trygonalny 3 ... diament na świecie od 110 lat. Ma 1111 karatów](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042320/5f0a5a207e708231d42b38cd/html5/thumbnails/104.jpg)
Skały osadowe –
powstają na powierzchni ziemi z materiałów
pochodzących z wietrzenia skał magmowych, metamorficznych i wcześniej utworzonych skał osadowych, a także z nagromadzenia szczątków organicznych i osadów wytrąconych podczas procesów chemicznych.
![Page 105: MINERAŁY I SKAŁY · 2 Jednoskośny 2 1L lub 1P 3 2 Rombowy 3L , 3P, C 4 2 rutyl Tetragonalny 1L4, 4L , 5P, C 5 Trygonalny 3 ... diament na świecie od 110 lat. Ma 1111 karatów](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042320/5f0a5a207e708231d42b38cd/html5/thumbnails/105.jpg)
Przykłady skał osadowych
![Page 106: MINERAŁY I SKAŁY · 2 Jednoskośny 2 1L lub 1P 3 2 Rombowy 3L , 3P, C 4 2 rutyl Tetragonalny 1L4, 4L , 5P, C 5 Trygonalny 3 ... diament na świecie od 110 lat. Ma 1111 karatów](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042320/5f0a5a207e708231d42b38cd/html5/thumbnails/106.jpg)
Piasek – skała drobnookruchowa, powstała wskutek wietrzenia
innych skał magmowych, osadowych i metamorficznych.
![Page 107: MINERAŁY I SKAŁY · 2 Jednoskośny 2 1L lub 1P 3 2 Rombowy 3L , 3P, C 4 2 rutyl Tetragonalny 1L4, 4L , 5P, C 5 Trygonalny 3 ... diament na świecie od 110 lat. Ma 1111 karatów](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042320/5f0a5a207e708231d42b38cd/html5/thumbnails/107.jpg)
Skała grubookruchowa: żwir, grys, zlepieniec, brekcja.
żwir
grys kamienny
![Page 108: MINERAŁY I SKAŁY · 2 Jednoskośny 2 1L lub 1P 3 2 Rombowy 3L , 3P, C 4 2 rutyl Tetragonalny 1L4, 4L , 5P, C 5 Trygonalny 3 ... diament na świecie od 110 lat. Ma 1111 karatów](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042320/5f0a5a207e708231d42b38cd/html5/thumbnails/108.jpg)
Ił – skała osadowa, drobnoziarnista, zbudowana z minerałów ilastych, takich jak kaolinit i illit, z domieszką łyszczyków oraz pyłu kwarcowego.
Iły zawierają nie mniej
niż 50% frakcji ilastej (ziarna o średnicy do 0,002 mm) i nie więcej niż 10% frakcji piaskowej (ziarna o średnicy od 0,05 mm do 2,0 mm).
![Page 109: MINERAŁY I SKAŁY · 2 Jednoskośny 2 1L lub 1P 3 2 Rombowy 3L , 3P, C 4 2 rutyl Tetragonalny 1L4, 4L , 5P, C 5 Trygonalny 3 ... diament na świecie od 110 lat. Ma 1111 karatów](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042320/5f0a5a207e708231d42b38cd/html5/thumbnails/109.jpg)
Skały organogeniczne:
– kopalne paliwa stałe; węgle kopalne - torf, lignit, węgiel brunatny, węgiel kamienny;
– kopalne paliwa płynne; ropa naftowa, asfalt, ozokeryt (wosk ziemny);
– łupki palne, łupki bitumiczne;
– kreda, wapień numulitowy, wapień rafowy, radiolaryt.
![Page 110: MINERAŁY I SKAŁY · 2 Jednoskośny 2 1L lub 1P 3 2 Rombowy 3L , 3P, C 4 2 rutyl Tetragonalny 1L4, 4L , 5P, C 5 Trygonalny 3 ... diament na świecie od 110 lat. Ma 1111 karatów](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042320/5f0a5a207e708231d42b38cd/html5/thumbnails/110.jpg)
Skały metamorficzne –
powstają w głębszych partiach skorupy
ziemskiej w wyniku oddziaływania wysokiego ciśnienia i temperatury, jak również czynników chemicznych.
![Page 111: MINERAŁY I SKAŁY · 2 Jednoskośny 2 1L lub 1P 3 2 Rombowy 3L , 3P, C 4 2 rutyl Tetragonalny 1L4, 4L , 5P, C 5 Trygonalny 3 ... diament na świecie od 110 lat. Ma 1111 karatów](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042320/5f0a5a207e708231d42b38cd/html5/thumbnails/111.jpg)
Przykłady skał metamorficznych
![Page 112: MINERAŁY I SKAŁY · 2 Jednoskośny 2 1L lub 1P 3 2 Rombowy 3L , 3P, C 4 2 rutyl Tetragonalny 1L4, 4L , 5P, C 5 Trygonalny 3 ... diament na świecie od 110 lat. Ma 1111 karatów](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042320/5f0a5a207e708231d42b38cd/html5/thumbnails/112.jpg)
Gnejsy
Gnejsy występują w Tatrach i Sudetach (gnejsy bloku sowiogórskiego, gnejsy z Dobroszowic, gnejsy metamorfiku Śnieżnika, gnejsy Gór Bystrzyckich, gnejsy izerskie, gnejsy kowarskie, gnejsy z Wądroża Wielkiego) .
W ich budowie można wyróżnić warstewki grubsze, barwy jaśniejszej i cieńsze - czarnej. Skład mineralny gnejsów stanowią: skalenie potasowe, plagioklazy kwaśne, kwarc oraz łyszczyki.
Gnejsy powstałe z przeobrażenia granitów nazywamy ortognejsami, natomiast z przeobrażenia skał osadowych – paragnejsami.
![Page 113: MINERAŁY I SKAŁY · 2 Jednoskośny 2 1L lub 1P 3 2 Rombowy 3L , 3P, C 4 2 rutyl Tetragonalny 1L4, 4L , 5P, C 5 Trygonalny 3 ... diament na świecie od 110 lat. Ma 1111 karatów](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042320/5f0a5a207e708231d42b38cd/html5/thumbnails/113.jpg)
Łupki krystaliczne
Występują na Pogórzu Izerskim, w Karkonoszach, Górach Bystrzyckich i Górach Orlickich.
Ich skład mineralny zależy od dominującego minerału. Powstają ze skał ilastych.
![Page 114: MINERAŁY I SKAŁY · 2 Jednoskośny 2 1L lub 1P 3 2 Rombowy 3L , 3P, C 4 2 rutyl Tetragonalny 1L4, 4L , 5P, C 5 Trygonalny 3 ... diament na świecie od 110 lat. Ma 1111 karatów](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042320/5f0a5a207e708231d42b38cd/html5/thumbnails/114.jpg)
Kwarcyty
Występują na Dolnym Śląsku: w okolicach Strzelina, Kłodzka, Lądka Zdroju, Góry Kaczawskie, Pogórze Izerskie, Góry Bardzkie i Góry Bystrzyckie.
Powstają z przeobrażenia piaskowców krzemionkowych lub skał bogatych w kwarc.
![Page 115: MINERAŁY I SKAŁY · 2 Jednoskośny 2 1L lub 1P 3 2 Rombowy 3L , 3P, C 4 2 rutyl Tetragonalny 1L4, 4L , 5P, C 5 Trygonalny 3 ... diament na świecie od 110 lat. Ma 1111 karatów](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042320/5f0a5a207e708231d42b38cd/html5/thumbnails/115.jpg)
Marmury
Marmury występują na Dolnym Śląsku: - Góry Kaczawskie, - Rudawy Janowickie, - Kletno (Biała Marianna i Różowa Marianna).
Marmury powstają wskutek przeobrażenia wapieni i dolomitów. Mają barwę białą, różową, zieloną, czerwoną i czarną. Głównym składnikiem marmurów jest kalcyt i dolomit.
![Page 116: MINERAŁY I SKAŁY · 2 Jednoskośny 2 1L lub 1P 3 2 Rombowy 3L , 3P, C 4 2 rutyl Tetragonalny 1L4, 4L , 5P, C 5 Trygonalny 3 ... diament na świecie od 110 lat. Ma 1111 karatów](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022042320/5f0a5a207e708231d42b38cd/html5/thumbnails/116.jpg)
Zapraszam do: jubilera, kamieniarza… a najlepiej …
na Uniwersytet Zielonogórski
Urszula Kołodziejczyk