minitab 16 handleidiing

ii

© 2010 van Minitab, Inc. Alle rechten voorbehouden. Versie 16.1.0

Minitab®, het Minitab-logo®, Quality Companion by Minitab® en Quality Trainer by Minitab® zijn geregistreerde handelsmerken van Minitab, Inc. in de Verenigde Staten en andere landen. Capability Sixpack™, Process Capability Sixpack™, ReportPad™ en StatGuide™ zijn alle handelsmerken van Minitab, Inc.

Six Sigma® is een geregistreerd handelsmerk en servicemerk van Motorola, Inc. Alle andere merken waarnaar wordt verwezen blijven het eigendom van de respectieve eigenaars.

iii

Inhoudsopgave

1Aan de slag 1-1

Doelstellingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1-1

Overzicht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1-1

Typografische conventies in deze gids . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1-2

Het verhaal . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1-3

Minitab STARTEN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1-3

Een werkblad openen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1-4

Wat is de volgende stap? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1-6

2Gegevens in een grafiek uitzetten 2-1

Doelstellingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2-1

Overzicht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2-1

De gegevens onderzoeken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2-2

Relaties tussen twee variabelen beoordelen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2-8

Werken met grafieklay-outs en afdrukken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2-12

Projecten opslaan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2-15

Wat is de volgende stap? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2-16

3Gegevens analyseren 3-1

Doelstellingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3-1

Overzicht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3-1

Beschrijvende statistische gegevens weergeven . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3-2

Een ANOVA uitvoeren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3-4

Werken met de Project Manager van Minitab. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3-9


4Kwaliteit beoordelen 4-1

Doelstellingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4-1

Overzicht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4-1

iv

Stabiliteit van processen beoordelen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4-2

Capaciteit van processen evalueren. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4-9

Wat is de volgende stap? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4-11

5Experimenteel ontwerpen 5-1

Doelstellingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5-1

Overzicht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5-1

Een experimenteel ontwerp maken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5-2

Het ontwerp weergeven . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5-5

Gegevens invoeren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5-5

Het ontwerp analyseren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5-6

Conclusies trekken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5-9


6Sessieopdrachten gebruiken 6-1

Doelstellingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6-1

Overzicht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6-1

Opdrachten inschakelen en typen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6-2

Een serie opdrachten opnieuw uitvoeren. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6-4

Analyses herhalen met Exces-bestanden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6-6


7Een rapport genereren 7-1

Doelstellingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7-1

Overzicht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7-1

Werken met het ReportPad . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7-2

Een rapport opslaan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7-6

Een rapport kopiëren naar een tekstverwerkingsprogramma . . . . . . . . . . . . 7-7

Geïntegreerde functies voor het bewerken van grafieken gebruiken . . . . . . . 7-8

Uitvoer verzenden naar Microsoft PowerPoint . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7-10


v

8Een werkblad voorbereiden 8-1

Doelstellingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8-1

Overzicht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8-1

Gegevens krijgen uit verschillende bronnen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8-2

Het werkblad voorbereiden voor een analyse . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8-5


9Minitab aanpassen 9-1

Doelstellingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9-1

Overzicht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9-1

Opties instellen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9-2

Een aangepaste werkbalk maken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9-3

Sneltoetsen toewijzen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9-5

Standaardinstellingen van Minitab herstellen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9-7

Wat is de volgende stap? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9-8

10Hulp vragen 10-1

Doelstellingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10-1

Overzicht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10-1

Antwoorden en informatie zoeken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10-2

Overzicht van de Help-functie van Minitab . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10-4

De Help-functie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10-6

StatGuide . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10-8

Session Command Help . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10-10


11Referentie 11-1

Doelstellingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11-1

Overzicht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11-1

De Minitab-omgeving . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11-2

Gegevens in Minitab . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11-5

Index . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . I-1

Ontdek Minitab 1-1

1Aan de slag

DoelstellingenIn dit hoofdstuk leert u het volgende:

■ Werken met Ontdek Minitab, pagina 1-1

■ Minitab starten, pagina 1-3

■ Een werkblad openen en onderzoeken, pagina 1-4

OverzichtIn Ontdek Minitab maakt u kennis met de functies van Minitab die het meest algemeen worden gebruikt. Bij het doorwerken van deze gids gebruikt u functies, maakt u grafieken en genereert u statistische gegevens. De inhoud van Ontdek Minitab houdt verband met de acties die u moet uitvoeren in uw eigen Minitab-sessies. U gebruikt een voorbeeldset van de functies van Minitab om het scala van functies en statistische mogelijkheden van Minitab te zien.

Voor de meeste statistische analyses is een reeks stappen nodig, meestal ingegeven door achtergrondkennis of afhankelijk van het onderwerpsgebied dat u onderzoekt. In hoofdstuk 2 tot en met 5 worden de analysestappen geïllustreerd in een standaard Minitab-sessie:

■ Gegevens onderzoeken met grafieken

■ Statistische analyses en procedures uitvoeren

■ Kwaliteit beoordelen

■ Een experiment ontwerpen

In hoofdstuk 6 tot en met 9 komen de volgende onderwerpen aan de orde:

■ Sneltoetsen gebruiken om analyses in de toekomst te automatiseren

■ Rapporten genereren

■ Werkbladen voorbereiden

■ Minitab aan uw behoeften aanpassen

Hoofdstuk 1 Typografische conventies in deze gids

1-2 Ontdek Minitab

Hoofdstuk 10, Hulp vragen, bevat informatie over de manier waarop u antwoorden op uw vragen krijgt en de Minitab Help-functie gebruikt. Hoofdstuk 11, Referentie, geeft een overzicht van de Minitab-omgeving en een overzicht van de typen en vormen van gegevens die in Minitab worden gebruikt.

U kunt Ontdek Minitab op twee manieren doorwerken:

■ Van begin tot eind, waarbij u als rode draad een gebruikelijke workflow van een fictieve online boekwinkel volgt,

■ Door een bepaald hoofdstuk te selecteren om vertrouwd te raken met een bepaald onderdeel van Minitab.

In Ontdek Minitab worden dialoogvensters en vensters geïntroduceerd op het moment dat u die nodig hebt om een stap in de analyse uit te voeren. Let tijdens uw werk op de volgende pictogrammen voor aanvullende informatie:

Wijst op opmerkingen en tips

Verwijst naar verwante onderwerpen in de Minitab Help-informatie en de StatGuide

Typografische conventies in deze gids[Enter] Geeft een toets aan, zoals de toets [Enter].

[Alt]+[D] Geeft aan dat u de eerste toets ingedrukt moet houden en daarna op de tweede toets moet drukken. Bijvoorbeeld: houd de [Alt]-toets ingedrukt en druk op [D].

File ➤ Exit Geeft een menuopdracht aan, in dit geval: kies Exit in het menu File. Hier volgt een ander voorbeeld: Stat ➤ Tables ➤ Tally Individual Variables betekent: open het menu Stat, open het submenu Tables en kies Tally Individual Variables.

Klik op OK. Vetgedrukte tekst wordt gebruikt voor opties en knoppen in dialoogvensters en opdrachten in Minitab.

Voer Pulse1 in. Cursieve tekst wordt gebruikt voor tekst die u moet invoeren.

Het verhaal Aan de slag

Ontdek Minitab 1-3

Het verhaalEen online boekwinkel heeft drie regionale expeditiecentra die zorgen voor de distributie van bestellingen naar consumenten. Elk expeditiecentrum gebruikt een ander computersysteem om orderinformatie in te voeren en te verwerken. Het bedrijf wil op al deze drie expeditiecentra hetzelfde computersysteem gebruiken om alle orders te kunnen integreren en door het hele bedrijf de meest efficiënte manier te hanteren.

In de loop van dit boek analyseert u gegevens van de expeditiecentra terwijl u leert werken met Minitab. U maakt grafieken en voert statistische analyses uit om te bepalen welk computersysteem het meest efficiënt is en tot de kortste levertijd leidt.

Nadat u hebt bepaald welk computersysteem het efficiëntst is, richt u zich op de gegevens van dit centrum. Om te beginnen maakt u controlediagrammen om te zien of het verzendproces van het centrum onder controle is. Vervolgens voert u een capaciteitsanalyse uit om te zien of het proces werkt binnen de specificatiegrenzen. Ten slotte voert u een ontworpen experiment uit om de processen van het expeditiecentrum verder te verbeteren.

Bovendien leert u meer over sessieopdrachten en leert u hoe u rapporten genereert, werkbladen voorbereidt en Minitab aanpast.

Minitab starten

Voordat u met uw analyse begint, start u Minitab en bekijkt u goed de indeling van de vensters.

Minitab starten 1 Kies in de taakbalk van Windows achtereenvolgens Start ➤ Programma's ➤ Minitab ➤ Minitab 16 Statistical Software.

Minitab wordt geopend en er worden twee vensters weergegeven:

■ In het venster Session worden de resultaten van uw analyse in tekstindeling weergegeven. In dit venster kunt u ook opdrachten invoeren, in plaats van de menu's van Minitab te gebruiken.

■ Het gegevensvenster bevat een open werkblad, dat eruitziet als een spreadsheet. U kunt meerdere werkbladen openen: elk in een ander gegevensvenster.

Hoofdstuk 1 Een werkblad openen

1-4 Ontdek Minitab

Een werkblad openenU kunt op elk gewenst moment een nieuw, leeg werkblad openen. U kunt ook een of meer bestanden met gegevens openen. Wanneer u een bestand opent, kopieert u de inhoud van het bestand in het huidige Minitab-project. Wijzigingen die u binnen het project aanbrengt in het werkblad, hebben geen gevolgen voor het oorspronkelijke bestand.

De gegevens voor de drie expeditiecentra zijn opgeslagen in het werkblad ShippingData.MTW.

Gegevensvenster:

– Kolommen

– Rijen

– Cellen

Venster Session

Zie De Minitab-omgeving op pagina 11-2 voor meer informatie over de Minitab-omgeving.

In sommige gevallen moet u uw werkblad voorbereiden voordat u met een analyse begint. Zie Hoofdstuk 8, Een werkblad voorbereiden, voor meer informatie over het opstellen van een werkblad.

Een werkblad openen Aan de slag

Ontdek Minitab 1-5

Een werkbladopenen

1 Kies File ➤ Open Worksheet.

2 Klik op Look in Minitab Sample Data folder, onder in het dialoogvenster.

3 Dubbelklik in de map Sample Data op Ontdek Minitab.

Als u een andere map wilt opgeven waarin standaard Minitab-bestanden worden geopend en opgeslagen, kiest u achtereenvolgens Tools ➤ Options ➤ General.

4 Kies ShippingData.MTW en klik op Open. Als een berichtvenster verschijnt, schakelt u het selectievakje Do not display this message again in en klikt u op OK. Wanneer u dit bericht opnieuw wilt laten weergeven bij elk werkblad dat u opent, herstelt u de standaardinstellingen van Minitab. Zie Standaardinstellingen van Minitab herstellen op pagina 9-7

Een werkbladonderzoeken

De gegevens zijn gerangschikt in kolommen, en worden ook wel variabelen genoemd. Het kolomnummer en de kolomnaam staan boven in elke kolom. Elke rij in het werkblad vertegenwoordigt een geval, dat wil zeggen, informatie over één boekbestelling.

In Minitab kunt u drie typen gegevens invoeren: numerieke, alfanumerieke en datum-/tijdgegevens Dit werkblad bevat gegevens van elk type.

De gegevens bestaan uit:

Kolom met datum-/tijdgegevens

Kolomnaam

Kolom met numerieke gegevens

Kolom met alfanumerieke gegevens

Rijnummer

Hoofdstuk 1 Wat is de volgende stap?

1-6 Ontdek Minitab

■ Naam van het expeditiecentrum

■ Besteldatum

■ Afleverdatum

■ Aantal leveringsdagen

■ Leveringsstatus (“On time” geeft aan dat het boek op tijd is ontvangen; “Back order” geeft aan dat het boek momenteel niet in voorraad is; “Late” geeft aan dat het boek zes of meer dagen na bestelling is ontvangen)

■ Afstand van het expeditiecentrum tot de afleverlocatie

Wat is de volgende stap?Nu dat u een werkblad hebt geopend, bent u klaar om te gaan werken met Minitab. In het volgende hoofdstuk gebruikt u grafieken om gegevens te controleren op normaliteit en de relaties tussen variabelen te onderzoeken.

Zie Gegevens in Minitab op pagina 11-5 voor meer informatie over gegevenstypen.

Ontdek Minitab 2-1

2Gegevens in een grafiek uitzetten


■ Een plot met individuele waarden maken en interpreteren, pagina 2-2

■ Een histogram met groepen maken, pagina 2-4

■ Een histogram bewerken, pagina 2-5

■ Meerdere histogrammen op dezelfde pagina rangschikken, pagina 2-7

■ Help-informatie weergeven, pagina 2-9

■ Een scatterplot maken en interpreteren, pagina 2-10

■ Een scatterplot bewerken, pagina 2-11

■ Meerdere grafieken op dezelfde pagina rangschikken, pagina 2-13

■ Grafieken afdrukken, pagina 2-15

■ Een project opslaan, pagina 2-15

OverzichtVoordat u een statistische analyse uitvoert, kunt u met grafieken gegevens onderzoeken en relaties tussen de variabelen beoordelen. Grafieken zijn bovendien handig om resultaten mee samen te vatten en de interpretatie van statistische resultaten te vereenvoudigen.

U hebt toegang tot de grafieken van Minitab via de menu's Graph en Stat. Er zijn ook ingebouwde grafieken beschikbaar met een groot aantal statistische opdrachten.

Hoofdstuk 2 De gegevens onderzoeken

2-2 Ontdek Minitab

Die grafieken kunnen u helpen resultaten te interpreteren en de geldigheid van statistische aannamen te beoordelen.

Minitab biedt het volgende voor grafieken:

■ Een afbeeldingengalerie waarin u een grafiektype kunt kiezen

■ Flexibiliteit bij de aanpassing van grafieken, van het maken van deelverzamelingen van gegevens tot het opgeven van titels en voetnoten

■ De mogelijkheid om de meeste grafiekelementen, zoals lettertypen, symbolen, lijnen, plaatsing van vinkjes en weergave van gegevens, te veranderen nadat de grafiek is gemaakt

■ De mogelijkheid om grafieken automatisch bij te werken

In dit hoofdstuk worden de gegevens van het expeditiecentrum onderzocht die u in het vorige hoofdstuk hebt geopend, waarbij grafieken worden gebruikt om gemiddelden te vergelijken, variabiliteit te onderzoeken, normaliteit te controleren en de relatie tussen variabelen te onderzoeken.

De gegevens onderzoekenVoordat u een statistische analyse uitvoert, moet u eerst grafieken maken waarin belangrijke gegevenskenmerken worden weergegeven.

Voor de gegevens van het expeditiecentrum wilt u naast de gemiddelde levertijd van elk expeditiecentrum ook weten hoe variabel de gegevens zijn binnen elk expeditiecentrum. U wilt ook bepalen of de gegevens van het expeditiecentrum normaal verdeeld zijn, zodat u standaard statistische methoden kunt gebruiken om de gelijkheid van gemiddelden te testen.

Een plot metindividuele

waarden maken

U vermoedt dat de levertijd verschilt voor de drie expeditiecentra. Maak een plot met individuele waarden om de gegevens van de expeditiecentra te vergelijken.

1 Als u eerder niet de procedures in het vorige hoofdstuk hebt gevolgd, kiest u File ➤ Open Worksheet. Hebt u wel zojuist de procedures van het vorige hoofdstuk gevolgd, dan gaat u verder met stap 4.


3 Dubbelklik in de map Sample Data op Ontdek Minitab en kies vervolgens ShippingData.MTW. Klik op Open.

Ga voor meer informatie over grafieken in Minitab naar Graphs in de Minitab Help-index en dubbelklik op de titel Overview. U geeft de Help-index weer door Help ➤ Help te kiezen en op het tabblad Index te klikken.

De gegevens onderzoeken Gegevens in een grafiek uitzetten

Ontdek Minitab 2-3

4 Kies Graph ➤ Individual Value Plot.

Voor de meeste grafieken wordt in Minitab een afbeeldingengalerij weergegeven. De keuze die u maakt in de afbeeldingengalerie bepaalt welke opties u kunt kiezen om een grafiek te maken.

5 Kies onder One Y de optie With Groups en klik op OK.

6 Voer in het vak Graph variables de variabele Days in.

7 Voer in het vak Categorical variables for grouping (1-4, outermost first) de variabele Center in.

Als u een grafiek wilt maken, hoeft u alleen de velden in het hoofddialoogvenster in te vullen. U kunt echter met behulp van de beschikbare knoppen vervolgdialoogvensters openen waarin u de grafiek verder kunt aanpassen.

In de keuzelijst links worden de variabelen uit het werkblad weergegeven die beschikbaar zijn voor de analyse. In de vakken rechts worden de variabelen weergegeven die u voor de analyse selecteert.

8 Klik op Data View. Schakel het selectievakje Mean connect line in.

9 Klik op OK in elk dialoogvenster.

Wanneer u variabelen wilt selecteren, kunt u in de meeste dialoogvensters van Minitab het volgende doen: dubbelklikken op de gewenste variabele in de keuzelijst met variabelen; de variabelen markeren in de keuzelijst en vervolgens Select selecteren; of de namen of kolomnummers van de variabelen invoeren.


2-4 Ontdek Minitab

Uitvoer in hetgrafiek-venster

Resultateninterpreteren

De plots met individuele waarden laten zien dat elk centrum een andere gemiddelde levertijd heeft. Het centrum Western heeft een kortere levertijd dan de centra Central en Eastern. De variatie binnen elk expeditiecentrum lijkt ongeveer gelijk.

Een gegroepeerdhistogram

maken

U kunt de drie expeditiecentra ook met elkaar vergelijken door een gegroepeerd histogram te maken, waarbij de histogrammen voor elk centrum in dezelfde grafiek worden gemaakt. Het gegroepeerde histogram laat zien hoeveel de gegevens van elk expeditiecentrum elkaar overlappen.

1 Kies Graph ➤ Histogram.

2 Kies With Fit And Groups en klik op OK.


4 Voer in het vak Categorical variables for grouping (0-3) de variabele Center in.

5 Klik op OK.


Ontdek Minitab 2-5



Zoals u zag in de plot met individuele waarden zijn de gemiddelden voor elk centrum verschillend. De gemiddelde levertijden zijn:

Central: 3,984 dagen

Eastern: 4,452 dagen

Western: 2,981 dagen

Het gegroepeerde histogram laat zien dat de centra Central en Eastern vrijwel dezelfde gemiddelde levertijd en spreiding van levertijd hebben. Het centrum Western daarentegen heeft een kortere gemiddelde levertijd en heeft minder spreiding. In Hoofdstuk 3, Gegevens analyseren, ziet u hoe u statistisch significante verschillen tussen gemiddelden detecteert met een variantieanalyse.

Een histogrambewerken

Het bewerken van grafieken in Minitab is eenvoudig. U kunt vrijwel elk grafiekelement bewerken. Voor het histogram dat u zojuist hebt gemaakt, gaat u het volgende doen:

■ De tekst van de kop in de legenda (het blad met de gegevens van de centra) vet maken

■ De titel wijzigen

U kunt Minitab automatisch de grafieken laten bijwerken als uw gegevens veranderen. Ga naar Updating graphs in de Minitab Help-index voor meer informatie.


2-6 Ontdek Minitab

Het lettertype wijzigen van de kop van het legendablad

1 Dubbelklik op de legenda.

2 Klik op het tabblad Header Font.

3 Schakel in het vak Style het selectievakje Bold in.

4 Klik op OK.

De titel wijzigen

1 Dubbelklik op de titel (Histogram of Days).

2 Typ in het vak Text de tekst Histogram of Delivery Time.

3 Klik op OK.



Ontdek Minitab 2-7


De legenda van het histogram heeft nu een vetgedrukte kop en een duidelijkere titel.

Een histogrammet meerdere

deelvenstersmaken

Als u wilt bepalen of de gegevens van het expeditiecentrum normaal verdeeld zijn, maakt u een histogram met meerdere deelvensters van de tijd die verstrijkt tussen de bestel- en afleverdatum.


2 Kies With Fit en klik op OK.


Behalve aparte grafieken bewerken kunt u ook de standaardinstellingen wijzigen voor grafieken die u later maakt.

■ Wanneer u algemene grafiekinstellingen wilt wijzigen, zoals letterkenmerken, grootte van de grafiek en lijntypen, kiest u Tools ➤ Options ➤ Graphics.

■ Wanneer u grafiekspecifieke instellingen wilt wijzigen, zoals het schalingstype voor een histogram of de methode voor de berekening van de uitgezette punten op waarschijnlijkheidsplots, kiest u Tools ➤ Options ➤ Individual Graphs.

De volgende keer dat u een dialoogvenster opent waarop de wijzigingen van toepassing zijn, zijn uw voorkeuren daarin verwerkt.

Hoofdstuk 2 Relaties tussen twee variabelen beoordelen

2-8 Ontdek Minitab

4 Klik op Multiple Graphs en klik op het tabblad By Variables.

5 Voer in het vak By variables with groups in separate panels de variabele Center in.




De levertijden voor elk centrum hebben een min of meer normale verdeling, zoals blijkt uit de distributiecurven, die hetzelfde patroon te zien geven.

Relaties tussen twee variabelen beoordelenMet grafieken kunt u makkelijker bepalen of er koppelingen zijn tussen variabelen en hoe sterk deze eventueel zijn. Wanneer u weet welke relatie er is tussen variabelen, kan dat u helpen bij verdere analyses en bij het bepalen van welke variabelen belangrijk zijn om te analyseren.

Aangezien elk expeditiecentrum een klein regionaal leveringsgebied bedient, vermoedt u dat de afstand tot de leveringslocatie geen groot effect heeft op de levertijd. Om dit vermoeden te controleren en om afstand als een potentieel belangrijke factor uit te schakelen, onderzoekt u de relatie tussen levertijd en leveringsafstand.

Als u minder dan 50 observaties hebt, kunt u een normale waarschijnlijkheidsplot (Graph ➤ Probability Plot) gebruiken om de normaliteit te beoordelen.

Relaties tussen twee variabelen beoordelen Gegevens in een grafiek uitzetten

Ontdek Minitab 2-9

Help-informatieweergeven

Wanneer u wilt uitzoeken welke grafiek de relatie tussen twee variabelen aangeeft, raadpleegt u de Minitab Help-informatie.

1 Kies Help ➤ Help.

2 Klik op het tabblad Index.

3 Typ in het vak Type in the keyword to find de zoekterm Graphs en dubbelklik op de titel Overview om dit Help-onderwerp weer te geven.

4 Klik in het Help-onderwerp onder het kopje Types of graphs op Examine relationships between pairs of variables.

Uit dit Help-onderwerp blijkt dat een scatterplot de beste keuze is om de relatie tussen levertijd en leveringsafstand te zien.

Voor hulp bij een dialoogvenster van Minitab klikt u op Help linksonder in het dialoogvenster of drukt u op [F1]. Zie Hoofdstuk 10, Hulp vragen voor meer informatie over de MinitabHelp-informatie.

Hoofdstuk 2 Relaties tussen twee variabelen beoordelen

2-10 Ontdek Minitab

Een scatterplotmaken

1 Kies Graph ➤ Scatterplot.

2 Kies With Regression en klik op OK.

3 Voer in het vak Y variables de variabele Days in. Voer in het vak X variables de variabele Distance in.

4 Klik op Multiple Graphs en klik op het tabblad By Variables.

5 Voer in het vak By variables with groups in separate panels de variabele Center in.


Relaties tussen twee variabelen beoordelen Gegevens in een grafiek uitzetten

Ontdek Minitab 2-11



De punten op de scatterplot vertonen bij geen van de drie centra een duidelijk patroon. De regressielijn voor elk centrum is relatief vlak, wat suggereert dat de nabijheid van een leveringslocatie bij een expeditiecentrum geen invloed heeft op de levertijd.

Scatterplotbewerken

Om uw collega's te helpen de scatterplot snel te interpreteren, voegt u een voetnoot toe aan de plot.

1 Klik op de scatterplot om deze actief te maken.

2 Kies Editor ➤ Add ➤ Footnote.

3 Typ in het vak Footnote de tekst Relationship between delivery time and distance from shipping center.

4 Klik op OK.

Hoofdstuk 2 Werken met grafieklay-outs en afdrukken

2-12 Ontdek Minitab



De scatterplot heeft nu een voetnoot die een korte interpretatie van de resultaten geeft.

Werken met grafieklay-outs en afdrukkenGebruik de lay-outfunctie voor grafieken van Minitab om meer grafieken op één pagina te plaatsen. U kunt notities toevoegen aan de lay-out en de aparte grafieken binnen de lay-out bewerken.

Aangezien u uw chef de voorlopige resultaten van de grafische analyse van de verzendgegevens wilt laten zien, geeft u alle vier grafieken weer op één pagina.

Wanneer u een Minitab-opdracht kiest die u eerder hebt gebruikt in dezelfde sessie, 'herinnert' Minitab zich de instellingen van het dialoogvenster. Druk op [F3] indien u de standaardinstellingen van een dialoogvenster wilt herstellen.

Werken met grafieklay-outs en afdrukken Gegevens in een grafiek uitzetten

Ontdek Minitab 2-13

Grafieklay-outmaken

1 Maak de scatterplot actief en kies Editor ➤ Layout Tool. De actieve grafiek, de scatterplot, is al opgenomen in de lay-out.

2 Klik op de scatterplot en sleep deze naar de hoek rechtsonder in de lay-out.

3 Klik op om de plot met individuele waarden in de hoek linksboven in de lay-out te plaatsen.

4 Klik op om het gegroepeerde histogram in de hoek rechtsboven te plaatsen.

5 Klik op om het histogram met meerdere deelvensters in de hoek linksonder te plaatsen.

6 Klik op Finish.

Een lijst met alle open grafieken

Knoppen waarmee u grafieken verplaatst naar en verwijdert uit de lay-out

De volgende grafiek die naar de lay-out moet worden verplaatst

Hoofdstuk 2 Werken met grafieklay-outs en afdrukken

2-14 Ontdek Minitab


Notitiestoevoegen aan

delay-out

U wilt een beschrijvende titel toevoegen aan de lay-out.

1 Kies Editor ➤ Add ➤ Footnote.

2 Typ in het vak Title de tekst Graphical Analysis of Shipping Center Data. Klik op OK.


Als de gegevens van het werkblad veranderen nadat u de lay-out hebt gemaakt, worden de grafieken in de lay-out in Minitab niet automatisch bijgewerkt. U moet dan de lay-out opnieuw maken met de bijgewerkte aparte grafieken.

Projecten opslaan Gegevens in een grafiek uitzetten

Ontdek Minitab 2-15

Grafieklay-outafdrukken

U kunt een aparte grafiek of een lay-out afdrukken net zoals u de gegevens op elk ander Minitab-venster kunt afdrukken.

1 Klik op het Graph-venster om het actief te maken en kies File ➤ Print Graph.

2 Klik op OK.

Projecten opslaanMinitab-gegevens worden opgeslagen in werkbladen. Het is ook mogelijk om Minitab-projecten op te slaan die meerdere werkbladen kunnen bevatten. Een Minitab-project omvat al uw werk, inclusief de gegevens, uitvoer in het venster Session, grafieken, de geschiedenis van uw sessie, inhoud van ReportPad en dialoogvensterinstellingen. Wanneer u een project opent, kunt u verdergaan met werken waar u was gebleven.

Het is een goede gewoonte om uw werk op te slaan op een locatie buiten de map Program Files. Bij het doorwerken van deze gids worden bestanden opgeslagen in een map Ontdek Minitab in de map Mijn documenten. U kunt bestanden echter ook opslaan op een locatie van uw keuze (buiten de map Program Files).

EenMinitab-project

opslaan

Sla al uw werk op in een Minitab-project.

1 Kies File ➤ Save Project As.

2 Navigeer naar de map waarin u uw bestanden wilt opslaan.

3 Typ in het vak File name de naam My_Graphs.MPJ. Minitab voegt automatisch de extensie .MPJ toe aan de bestandsnaam wanneer u het project opslaat.

4 Klik op Save.

Als u een project sluit voordat u het hebt opgeslagen, geeft Minitab een melding dat u het project moet opslaan.


2-16 Ontdek Minitab

Wat is de volgende stap?De grafische uitvoer geeft aan dat de drie expeditiecentra verschillende levertijden hebben voor bestelde boeken. In het volgende hoofdstuk geeft u de beschrijvende statistische gegevens weer en voert u een variantieanalyse (ANOVA) uit om te testen of de verschillen tussen de expeditiecentra statistisch significant zijn.

Ontdek Minitab 3-1

3Gegevens analyseren


■ Beschrijvende statistische gegevens weergeven en interpreteren, pagina 3-2

■ Een eenzijdige ANOVA uitvoeren en interpreteren, pagina 3-4

■ Ingebouwde grafieken weergeven en interpreteren, pagina 3-4

■ De StatGuide openen, pagina 3-8

■ Werken met de Project Manager, pagina 3-9

OverzichtDe statistiek biedt principes en methoden waarmee gegevens kunnen worden verzameld, samengevat, geanalyseerd en geïnterpreteerd en conclusies kunnen worden getrokken uit analyseresultaten. De statistiek kan worden gebruikt om gegevens te beschrijven en om conclusies te trekken, en deze beschrijvingen en conclusies kunnen helpen bij het nemen van beslissingen en kunnen processen en producten verbeteren.

Minitab biedt:

■ Een groot aantal statistische methoden gerangschikt op categorie, zoals regressie, ANOVA, hulpmiddelen voor kwaliteit en tijdreeksen

■ Ingebouwde grafieken, die u helpen de gegevens te begrijpen en resultaten te valideren

■ De mogelijkheid om statistische gegevens en diagnostische metingen weer te geven en op te slaan

In dit hoofdstuk maakt u kennis met de statistische opdrachten, ingebouwde grafieken, StatGuide en de Project Manager van Minitab. U gaat het aantal te laat geleverde bestellingen en nabestellingen beoordelen en u test of het verschil in levertijd tussen de drie expeditiecentra statistisch significant is.

Zie voor meer informatie over de statistische functies van Minitab het onderwerp Stat menu in de Minitab Help-index.

Hoofdstuk 3 Beschrijvende statistische gegevens weergeven

3-2 Ontdek Minitab

Beschrijvende statistische gegevens weergevenIn beschrijvende statistische gegevens worden de prominente kenmerken van gegevens samengevat en beschreven.

Gebruik de functie Display Descriptive Statistics om voor elk expeditiecentrum uit te zoeken hoeveel boekbestellingen op tijd zijn geleverd, hoeveel er te laat zijn geleverd en hoeveel er aanvankelijk werden nabesteld.

Beschrijvendestatistische

gegevensweergeven

1 Als u zojuist de procedures van het vorige hoofdstuk hebt gevolgd, kiest u File ➤ New en kiest u vervolgens Minitab Project. Klik op OK. Start anders Minitab.



4 Dubbelklik in de map Sample Data op Ontdek Minitab en kies vervolgens ShippingData.MTW. Klik op Open. Dit is hetzelfde werkblad als u in Hoofdstuk 2, Gegevens in een grafiek uitzetten hebt gebruikt.

5 Kies Stat ➤ Basic Statistics ➤ Display Descriptive Statistics.

6 Voer in het vak Variables de variabele Days in.

7 Voer in het vak By variables (optional) de variabele Center Status in.

Voor de meeste opdrachten in Minitab hoeft u alleen de velden in het hoofddialoogvenster in te vullen om de opdracht uit te voeren. Maar vaak kunt u in de vervolgdialoogvensters de analyse wijzigen of extra uitvoer, zoals grafieken, laten weergeven.

8 Klik op Statistics.

9 Schakel de selectievakjes First quartile, Median, Third quartile, N nonmissing en N missing uit.

10 Schakel N total in.

Beschrijvende statistische gegevens weergeven Gegevens analyseren

Ontdek Minitab 3-3


Uitvoer in hetvensterSession

Descriptive Statistics: Days Results for Center = Central

TotalVariable Status Count Mean SE Mean StDev Minimum MaximumDays Back order 6 * * * * * Late 6 6.431 0.157 0.385 6.078 7.070 On time 93 3.826 0.119 1.149 1.267 5.983

Results for Center = Eastern

TotalVariable Status Count Mean SE Mean StDev Minimum MaximumDays Back order 8 * * * * * Late 9 6.678 0.180 0.541 6.254 7.748 On time 92 4.234 0.112 1.077 1.860 5.953

Results for Center = Western

TotalVariable Status Count Mean SE Mean StDev Minimum MaximumDays Back order 3 * * * * * On time 102 2.981 0.108 1.090 0.871 5,681


In het venster Session worden de resultaten van elk centrum apart weergegeven. Binnen elk centrum kunt u het aantal nabestellingen, te laat geleverde bestellingen en op tijd geleverde bestellingen terugvinden in de kolom Total Count.

■ Het expeditiecentrum Eastern heeft de meeste nabestellingen (8) en te laat geleverde bestellingen (9).

■ Het expeditiecentrum Central heeft daarna de meeste nabestellingen (6) en te laat geleverde bestellingen (6).

■ Het expeditiecentrum Western heeft het kleinste aantal nabestellingen (3) en heeft geen te laat geleverde bestellingen.

De wijzigingen die u aanbrengt in het vervolgdialoogvenster Statistics gelden alleen voor de huidige sessie. Als u de standaardinstellingen voor toekomstige sessies wilt veranderen, kiest u achtereenvolgens Tools ➤ Options ➤ Individual Commands ➤ Display Descriptive Statistics. Wanneer u het vervolgdialoogvenster Statistics weer opent, zijn uw voorkeuren daarin verwerkt.

In het venster Session wordt uitvoer in tekstvorm weergegeven, die u kunt bewerken, toevoegen aan het ReportPad en afdrukken. Het ReportPad wordt besproken in Hoofdstuk 7, Een rapport genereren.

Hoofdstuk 3 Een ANOVA uitvoeren

3-4 Ontdek Minitab

U kunt in de uitvoer in het venster Session ook gemiddelden, standaardfouten van het gemiddelde, standaardafwijkingen en minima en maxima van de orderstatus voor elk centrum controleren. Deze statistische gegevens worden niet gegeven voor nabestellingen omdat er geen leveringsinformatie is voor deze bestellingen.

Een ANOVA uitvoerenEen van de meest algemeen gebruikte methoden bij statistische beslissingen is de hypothesetest. Minitab biedt een groot aantal opties voor hypothesetests, zoals t-tests en variantieanalyses. In het algemeen wordt er bij een hypothesetest van uitgegaan dat een eerste bewering waar is en vervolgens wordt deze bewering getest met steekproefgegevens.

Hypothesetests bevatten twee hypothesen: de nulhypothese (aangeduid met H0) en de alternatieve hypothese (aangeduid met H1). De nulhypothese is de eerste bewering en wordt vaak bepaald op basis van eerder onderzoek of algemene kennis. De alternatieve hypothese is de bewering waarvan u denkt dat die mogelijk waar is.

Op basis van de grafische analyse die u in het vorige hoofdstuk hebt gedaan en de beschrijvende analyse hiervoor, vermoedt u dat het verschil in het gemiddelde aantal leveringsdagen (respons) verspreid over de expeditiecentra statistisch significant is. Om dit te controleren, voert u een eenzijdige ANOVA uit, waarbij de gelijkheid wordt getest van twee of meer gemiddelden die op één factor zijn gecategoriseerd. Voer ook een Tukey-test voor een meervoudige vergelijking uit om te zien welke expeditiecentrum-gemiddelden afwijken.

Een ANOVAuitvoeren

1 Kies Stat ➤ ANOVA ➤ One-Way.

2 Voer in het vak Response de variabele Days in. Voer in het vak Factor de variabele Center in.

In een groot aantal dialoogvensters voor statistische opdrachten kunt u veelgebruikte opties of opties die vaak nodig zijn kiezen. Klik op de knoppen van de vervolgdialoogvensters als u andere opties wilt kiezen.

3 Klik op Comparisons.

4 Schakel het selectievakje Tukey’s, family error rate in en klik op OK.

Een ANOVA uitvoeren Gegevens analyseren

Ontdek Minitab 3-5

5 Klik op Graphs.

Voor een groot aantal statistische opdrachten bevat Minitab ingebouwde grafieken die u helpen de resultaten te interpreteren en de validiteit van de statistische aannamen te beoordelen.

6 Schakel de selectievakjes Individual value plot en Boxplots of data in.

7 Kies onder Residual Plots de optie Four in one.



One-way ANOVA: Days versus Center

Source DF SS MS F PCenter 2 114.63 57.32 39.19 0.000Error 299 437.28 1.46Total 301 551.92

S = 1.209 R-Sq = 20.77% R-Sq(adj) = 20.24%

Individual 95% CIs For Mean Based on Pooled StDevLevel N Mean StDev -----+---------+---------+---------+----Central 99 3.984 1.280 (----*---)Eastern 101 4.452 1.252 (----*----)Western 102 2.981 1.090 (----*---) -----+---------+---------+---------+---- 3.00 3.50 4.00 4.50

Pooled StDev = 1.209

Grouping Information Using Tukey Method

Center N Mean GroupingEastern 101 4.452 ACentral 99 3.984 BWestern 102 2.981 C

Means that do not share a letter are significantly different.


3-6 Ontdek Minitab

Tukey 95% Simultaneous Confidence IntervalsAll Pairwise Comparisons among Levels of Center

Individual confidence level = 98.01%

Center = Central subtracted from:

Center Lower Center Upper ---------+---------+---------+---------+Eastern 0.068 0.468 0.868 (---*---)Western -1.402 -1.003 -0.603 (---*---) ---------+---------+---------+---------+ -1.0 0.0 1.0 2.0

Center = Eastern subtracted from:

Center Lower Center Upper ---------+---------+---------+---------+Western -1.868 -1.471 -1.073 (---*---) ---------+---------+---------+---------+ -1.0 0.0 1.0 2.0


Het beslissingsproces voor een hypothesetest kan worden gebaseerd op de waarschijnlijkheidswaarde (p-waarde) voor de gegeven test.

■ Als de p-waarde kleiner is dan of gelijk is aan een vooraf bepaald niveau van significantie (niveau), verwerpt u de nulhypothese en claimt u steun voor de alternatieve hypothese.

■ Als de p-waarde groter is dan het niveau, slaagt u er niet in de nulhypothese af te wijzen en kunt u geen steun claimen voor de alternatieve hypothese.

In de ANOVA-tabel biedt de p-waarde (0,000) voldoende bewijs dat de gemiddelde levertijd voor minimaal een van de expeditiecentra afwijkt van de andere wanneer 0,05 is. In de tabel van individuele betrouwbaarheidsintervallen van 95% ziet u dat geen van de intervallen elkaar overlappen, wat de theorie ondersteunt dat de gemiddelden statistisch verschillend zijn. U moet echter de resultaten van de meervoudige vergelijking interpreteren om te zien waar de verschillen tussen de gemiddelden van de expeditiecentra zitten.

De Tukey-test levert groeperingsinformatie en twee sets intervallen van meervoudige vergelijkingen. In de groeperingstabel zijn factorniveaus binnen dezelfde groep niet significant verschillend van elkaar. Elk expeditiecentrum zit in een andere groep. Derhalve hebben de gemiddelden op alle niveaus significant andere gemiddelde levertijden.

De Tukey-betrouwbaarheidsintervallen laten het volgende zien:

■ Het gemiddelde van het expeditiecentrum Central afgetrokken van de gemiddelden van de expeditiecentra Eastern en Western

Een ANOVA uitvoeren Gegevens analyseren

Ontdek Minitab 3-7

■ Het gemiddelde van het expeditiecentrum Eastern afgetrokken van het gemiddelde van het centrum Western

Het eerste interval in de eerste set van de Tukey-uitvoer is 0,068 tot 0,868. Dat wil zeggen, de gemiddelde levertijd van het centrum Eastern min het gemiddelde van het centrum Central ligt ergens tussen 0,068 en 0,868 dagen. De leveringen van het centrum Eastern duren langer dan de leveringen van het centrum Central. U interpreteert op dezelfde manier de andere resultaten van de Tukey-test. De gemiddelden voor alle expeditiecentra verschillen significant omdat alle betrouwbaarheidsintervallen nul uitsluiten. Dus alle expeditiecentra hebben significant andere gemiddelde levertijden. Het expeditiecentrum Western heeft de snelste gemiddelde levertijd (2,981 dagen).

Uitkomsten in hetgrafiek-venster


De plots met individuele waarden en de boxplots geven aan dat de levertijd per expeditiecentrum verschilt, wat consistent is met de grafieken van het voorgaande hoofdstuk. De boxplot voor het expeditiecentrum Eastern wijst op de aanwezigheid van één uitschieter (aangegeven met ), een bestelling met een ongebruikelijk lange levertijd.

Gebruik residuplots, die u kunt kiezen bij veel statistische opdrachten, om statistische aannamen te controleren:


3-8 Ontdek Minitab

■ Normale waarschijnlijkheidsplot: om niet-normaliteit te detecteren. Een min of meer rechte lijn wijst erop dat de residuen een normale verdeling hebben.

■ Histogram van de residuen: om meerdere pieken, uitschieters en niet-normaliteit te detecteren. Het histogram moet min of meer symmetrisch en klokvormig zijn.

■ Residuen ten opzichte van de voorspelde waarden: om niet-constante variantie, ontbrekende hogere-ordetermen en uitschieters te detecteren. De residuen moeten in een willekeurig patroon rond de nul zijn verdeeld.

■ Residuen ten opzichte van volgorde: om de tijdsafhankelijkheid van residuen te detecteren. De residuen moeten geen duidelijk patroon te zien geven.

Voor de verzendgegevens wijzen de vier-in-één residuplots niet op schendingen van statistische aannamen. Het model van de eenzijdige ANOVA past redelijk goed bij de gegevens.

De StatGuideopenen

U wilt meer informatie over de interpretatie van een eenzijdige ANOVA, met name de Tukey-test voor een meervoudige vergelijking. De StatGuide van Minitab biedt gedetailleerde informatie over de uitvoer in het venster Session en het grafiekvenster voor de meeste statistische opdrachten.

1 Plaats uw cursor ergens in de uitvoer in het venster Session van de eenzijdige ANOVA.

2 Klik op in de standaardwerkbalk.

3 U wilt meer informatie over de Tukey-test voor een meervoudige vergelijking. Klik in het deelvenster Contents op Tukey’s method.

4 U kunt desgewenst met door de onderwerpen over de eenzijdige ANOVA bladeren.

5 Klik in het venster StatGuide op om het venster te sluiten.

Het projectopslaan




3 Typ in het vak File name de naam My_Stats.MPJ.

4 Klik op Save.

In Minitab kunt u elke residuplot op een aparte pagina weergeven. U kunt ook een plot maken van de residuen ten opzichte van de variabelen.

Zie StatGuide op pagina 10-8 voor meer informatie over het gebruik van de StatGuide.

Werken met de Project Manager van Minitab Gegevens analyseren

Ontdek Minitab 3-9

Werken met de Project Manager van MinitabU hebt nu een Minitab-project dat bestaat uit een werkblad, verschillende grafieken en uitvoer van uw analyses in het venster Session. De Project Manager helpt u bij de navigatie door delen van uw Minitab-project en bij de weergave en de bewerking ervan.

Gebruik de Project Manager om de statistische analyses die u net hebt uitgevoerd weer te geven.

De ProjectManager openen

1 Als u de Project Manager wilt openen, klikt u op op de werkbalk van de Project Manager of drukt u op [Ctrl]+[I].

U kunt eenvoudig de uitvoer in het venster Session en de grafieken weergeven door een keuze te maken in het rechterdeelvenster. U kunt ook met de pictogrammen op de werkbalk van de Project Manager toegang krijgen tot de verschillende soorten uitvoer.

Zie Project Manager op pagina 11-3 voor meer informatie.

Uitvoer in hetvenster Session

weergeven

U wilt de uitvoer van de eenzijdige ANOVA controleren. Om vertrouwd te raken met de werkbalk van de Project Manager gebruikt u het pictogram Show Session Folder op de werkbalk om het venster Session te openen.

1 Klik op op de werkbalk van de Project Manager.

2 Dubbelklik op One-way ANOVA: Days versus Center in het linkerdeelvenster.

Hoofdstuk 3 Werken met de Project Manager van Minitab

3-10 Ontdek Minitab

In het rechterdeelvenster van de Project Manager wordt de uitvoer in het venster Session van de eenzijdige ANOVA weergegeven.

Grafiekenweergeven

U wilt ook de boxplot opnieuw weergeven. Gebruik hiervoor het pictogram Show Graphs op de werkbalk.

1 Klik op op de werkbalk van de Project Manager.

2 Dubbelklik in het linkerdeelvenster op Boxplot of Days.

In het rechterdeelvenster van de Project Manager wordt de boxplot weergegeven in een grafiekvenster.

Wat is de volgende stap? Gegevens analyseren

Ontdek Minitab 3-11

Wat is de volgende stap?De beschrijvende statistische gegevens en de ANOVA-resultaten geven aan dat het centrum Western de minste te laat geleverde bestellingen en nabestellingen en de kortste levertijden had. In het volgende hoofdstuk maakt u een controlediagram en voert u een capaciteitsanalyse uit om na te gaan of het proces van het expeditiecentrum Western in de loop der tijd stabiel is en of het centrum binnen specificaties kan werken.


3-12 Ontdek Minitab

Ontdek Minitab 4-1

4Kwaliteit beoordelen


■ Opties instellen voor controlediagrammen, pagina 4-2

■ Een controlediagram maken en interpreteren, pagina 4-3

■ Een controlediagram bijwerken, pagina 4-5

■ Informatie van subgroepen weergeven, pagina 4-7

■ Een referentielijn toevoegen aan een controlediagram, pagina 4-8

■ Een capaciteitsanalyse uitvoeren en interpreteren, pagina 4-9

OverzichtKwaliteit is de mate waarin producten of diensten voldoen aan de behoeften van de klant. Gebruikelijke doelstellingen voor kwaliteitsprofessionals zijn: verlaging van het aantal defecten, productie van producten binnen de specificaties en standaardisering van levertijd.

Minitab biedt een breed scala van methoden aan, om u te helpen om kwaliteit op een objectieve, kwantitatieve wijze te evalueren: controlediagrammen, hulpmiddelen voor kwaliteitsplanning, analyse van meetsystemen (ijkingsonderzoeken), capaciteitsanalyse van processen en betrouwbaarheids-/overlevingsanalyses. In dit hoofdstuk worden controlediagrammen en de capaciteitsanalyse van processen besproken.

Minitab-controlediagrammen hebben onder meer de volgende functies of kenmerken:

■ De mogelijkheid om te kiezen hoe parameters en controlegrenzen moeten worden geschat en om tests weer te geven voor speciale oorzaken en historische fasen

■ Aanpasbare kenmerken, zoals de mogelijkheid om een referentielijn toe te voegen, de schaal te veranderen en titels te wijzigen. Net als met andere Minitab-grafieken kunt u controlediagrammen aanpassen terwijl u ze maakt en nadat u ze hebt gemaakt

Hoofdstuk 4 Stabiliteit van processen beoordelen

4-2 Ontdek Minitab

De opdrachten voor de capaciteitsanalyse van processen hebben de volgende kenmerken:

■ De mogelijkheid om een groot aantal typen verdelingen te analyseren, zoals de normale verdeling, exponentiële verdeling, Weibull-verdeling, gammaverdeling, Poisson-verdeling en binomiale verdeling

■ Een scala van diagrammen waarmee kan worden gecontroleerd of de processen onder controle zijn en of de gegevens de gekozen verdeling volgen

De grafische en statistische analyses die in het vorige hoofdstuk zijn uitgevoerd, tonen aan dat het expeditiecentrum Western de snelste levertijd heeft. In dit hoofdstuk gaat u uitzoeken of het proces van het expeditiecentrum in de loop der tijd stabiel (onder controle) is en of het centrum binnen de specificaties kan werken.

Stabiliteit van processen beoordelenGebruik controlediagrammen om de processtabiliteit in de loop der tijd te volgen en om te controleren of er ongebruikelijke verschijnselen zijn: ongebruikelijke verschijnselen die normaal gesproken geen deel uitmaken van het proces.

Minitab zet een statistisch procesgegeven (zoals een subgroepgemiddelde, een individuele observatie, een gewogen statistisch gegeven of aantal defecten) uit ten opzichte van een aantal steekproefgegevens of een tijd. Minitab tekent een drietal lijnen:

■ De Middellijn bij het gemiddelde van het statistische gegeven

■ De bovencontrolegrens (BCG) op 3 standaardafwijkingen boven de middellijn

■ De ondercontrolegrens (OCG) op 3 standaardafwijkingen onder de middellijn

Voor alle controlediagrammen kunt u de standaard diagramspecificaties van Minitab wijzigen. U kunt bijvoorbeeld de schattingsmethode voor de standaardafwijking van het proces definiëren, de tests op speciale oorzaken aanwijzen en procesfasen weergeven door historische fasen te definiëren.

Opties instellenvoor controle-

diagrammen

Voordat u een controlediagram maakt van de gegevens over de verzending van boeken, moet u andere opties dan de standaardopties van Minitab instellen om de willekeurigheid van de gegevens te testen voor alle controlediagrammen.

De Automotive Industry Action Group (AIAG) adviseert de volgende richtlijnen aan te houden wanneer u wilt testen op speciale oorzaken:

■ Test 1: 1 punt > 3 standaardafwijkingen vanaf de middellijn

■ Test 2: 9 punten op een rij aan dezelfde kant van de middellijn

Zie voor meer informatie over controlediagrammen in Minitab het onderwerp Control Charts in de Minitab Help-index.

Stabiliteit van processen beoordelen Kwaliteit beoordelen

Ontdek Minitab 4-3

■ Test 3: 6 punten op een rij, allemaal stijgend of dalend

In overeenstemming met de AIAG-richtlijnen wilt u voor alle toekomstige controlediagrammen een waarde 7 gebruiken voor tests 2 en 3. U doet dit eenvoudig door opties in te stellen voor uw analyse van controlediagrammen. Wanneer u opties instelt, worden uw voorkeuren automatisch verwerkt in de betreffende dialoogvensters.

1 Kies Tools ➤ Options ➤ Control Charts and Quality Tools ➤ Tests.

2 Schakel de selectievakjes voor de eerste drie tests in.

3 Verander de waarde onder K voor de tweede test in 7.

4 Verander de waarde onder K voor de derde test in 7.

5 Klik op OK.

X- en S-diagrammaken

U bent nu klaar om een controlediagram te maken dat controleert of het leveringsproces in de loop der tijd stabiel is. U selecteert willekeurig 10 steekproefgroepen voor 20 dagen om veranderingen in het gemiddelde en de variabiliteit van de levertijd te onderzoeken. Maak een - en S-diagram zodat u tegelijkertijd het procesgemiddelde en de variabiliteit kunt controleren. Gebruik - en S-diagrammen wanneer u subgroepen met een grootte van 9 of meer hebt.

1 Als u zojuist de procedures van het vorige hoofdstuk hebt gevolgd, kiest u File ➤ New en kiest u vervolgens Minitab Project. Klik op OK. Anders start u Minitab.

2 Kies File ➤ Open Project.

3 Navigeer naar C:\Program Files\Minitab\Minitab 16\English\Sample Data\Meet Minitab. (Wijzig dit in het juiste pad als u Minitab op een andere dan de standaardlocatie hebt geïnstalleerd.)

4 Kies Quality.MPJ. Klik op Open.

5 Kies Stat ➤ Control Charts ➤ Variables Charts for Subgroups ➤ Xbar-S.

Als u opties instelt, kunt u op elk gewenst moment de standaardinstellingen van Minitab herstellen. Zie Standaardinstellingen van Minitab herstellen op pagina 9-7 voor meer informatie.

XX


4-4 Ontdek Minitab

Als u een controlediagram wilt maken, hoeft u alleen de velden in het hoofddialoogvenster in te vullen, maar u kunt ook met een van de knoppen opties selecteren om uw grafiek verder aan te passen.

6 Kies All observations for a chart are in one column en voer de tekst Days in.

7 Voer in het vak Subgroup sizes de tekst Date in.

8 Klik op Xbar-S Options en klik vervolgens op het tabblad Tests. Let op dat in dit dialoogvenster de tests en testwaarden worden weergegeven die u eerder hebt opgegeven (zie Opties instellen voor controlediagrammen op pagina 4-2).

U kunt op elk tabblad klikken om dialoogvensters weer te geven waarin u uw controlediagram kunt aanpassen. De gegevens die bij het diagramtype passen, bepalen welke tabbladen beschikbaar zijn. De tabbladen Parameters, Estimate, Display en Storage zijn beschikbaar voor alle controlediagrammen. De tabbladen Stages, Tests, S Limits en Box-Cox zijn beschikbaar voor de meeste diagrammen. Voor specifieke diagrammen zijn andere opties beschikbaar.



Ontdek Minitab 4-5


X- en S-diagraminterpreteren

De gegevenspunten voor het expeditiecentrum Western vallen binnen de controlegrenzen en laten geen onwillekeurige patronen zien. Daarom lijken het procesgemiddelde en de standaardprocesafwijking onder controle (stabiel) te zijn. Het gemiddelde ( ) is 2,985 en de gemiddelde standaardafwijking ( ) is 0,629.

Eencontrolediagram

bijwerken

Door grafieken bij te werken, kunt u veranderde gegevens in een grafiek verwerken zonder de grafiek opnieuw te hoeven maken. U kunt alle grafieken in het menu Graph (met uitzondering van Stem-and-Leaf) en alle controlediagrammen op deze manier bijwerken.

Nadat u het - en S-diagram hebt gemaakt, geeft de manager van het expeditiecentrum Western u meer gegevens die zijn verzameld op 23 maart 2009. Voeg de gegevens toe aan het werkblad en werk het controlediagram bij.

De gegevens toevoegen aan het werkblad

Mogelijk moet u zowel datum-/tijdgegevens toevoegen aan C1 als numerieke gegevens aan C2.

1 Klik op het venster Data om dit actief te maken.

2 Plaats uw cursor op een cel in C1 en druk op [End] om naar de onderste rij van het werkblad te gaan.

3 U voegt als volgt de datum 23 maart 2009 toe aan de rijen 201–210:

■ Typ 3-23-2009 in rij 201 in C1.

S

X


4-6 Ontdek Minitab

■ Selecteer vervolgens de cel met de datum 3-23-2009 en plaats de cursor op de vulgreep voor automatisch doorvoeren in de rechterbenedenhoek van de gemarkeerde cel. Wanneer de muis op de vulgreep staat, verschijnt er een plusteken (+). Druk op [Ctrl] en sleep de cursor naar rij 210 om de datumwaarde in alle volgende cellen te kopiëren. Wanneer u [Ctrl] ingedrukt houdt, verschijnt er een plusteken in superscript boven het plusteken van de vulgreep (++), om aan te geven dat dezelfde, niet oplopende, waarden worden ingevoerd in de cellen.

4 Voeg de volgende gegevens toe aan C2, te beginnen in rij 201:

3,60 2,40 2,80 3,21 2,40 2,75 2,79 3,40 2,58 2,50

Als de pijl voor gegevensinvoer naar beneden wijst en u drukt op [Enter], gaat de cursor naar de eerstvolgende cel onder de huidige cel.

5 Controleer of u de gegevens correct hebt ingevoerd.

Het controlediagram bijwerken

1 Klik met de rechtermuisknop op het - en S-diagram en kies Update Graph Now.

Pijl voor gegevensinvoer

X


Ontdek Minitab 4-7


Het - en S-diagram bevat nu de nieuwe subgroep. Het gemiddelde ( = 2,978) en de standaardafwijking ( = 0,6207) zijn enigszins veranderd, maar het proces lijkt onder controle.

Informatie vansubgroepenweergeven

Net als bij elke andere grafiek in Minitab ziet u allerlei informatie over de gegevens wanneer u de muis over de punten in een controlediagram beweegt.

U wilt het gemiddelde vinden van steekproefgroep 9, de subgroep met het grootste gemiddelde.

1 Beweeg de muis over het gegevenspunt voor steekproefgroep 9.



De informatie bij de gegevens laat zien dat steekproefgroep 9 een gemiddelde levertijd van 3,369 dagen heeft.

XS

U kunt als volgt alle grafieken en controlediagrammen automatisch bijwerken:1 Kies Tools ➤ Options ➤ Graphics ➤ Other Graphics Options.2 Schakel On creation, set graph to update automatically when data change in.


4-8 Ontdek Minitab

Een referentielijntoevoegen

De online boekwinkel heeft als doel dat alle klanten hun bestelling binnen gemiddeld 3,33 dagen (80 uur) krijgen. U wilt daarom de gemiddelde levertijd van het expeditiecentrum Western vergelijken met dit doel. U kunt het doelniveau weergeven in het -diagram door een referentielijn op te nemen.

1 Klik met de rechtermuisknop op het -diagram (het bovenste diagram)

en kies Add ➤ Reference Lines.

2 Typ in het vak Show reference lines at Y values de waarde 3,33.

3 Klik op OK.



De middellijn ( ) ligt duidelijk onder de referentielijn, wat aangeeft dat het expeditiecentrum Western boeken gemiddeld sneller levert dan de beoogde 3,33 dagen. Alleen subgroep 9 heeft een levertijd die boven de referentielijn (> 3,33) valt.

X

X

Capaciteit van processen evalueren Kwaliteit beoordelen

Ontdek Minitab 4-9

Capaciteit van processen evaluerenAls u hebt bepaald dat een proces statistisch onder controle is, wilt u weten of het proces voldoet aan de specificaties en het 'goede' onderdelen of resultaten levert? U bepaalt de geschiktheid, of capaciteit, door de spreiding van de procesvariatie te vergelijken met de breedte van de specificatiegrenzen. Als het proces niet onder controle is voordat u de capaciteit ervan beoordeelt, krijgt u onjuiste schattingen van de procescapaciteit.

In Minitab kunt u de procescapaciteit grafisch beoordelen door geschiktheidshistogrammen en -plots te tekenen. Met deze grafieken kunt u de verdeling van de gegevens beoordelen en controleren of het proces onder controle is. Capaciteitsindices en statistieken zijn eenvoudige manieren om de geschiktheid van een proces te beoordelen. Aangezien de procesinformatie is beperkt tot één getal, kunt u de capaciteitsstatistieken gebruiken om de geschiktheid van verschillende processen te vergelijken. Minitab biedt een capaciteitsanalyse voor een groot aantal typen verdelingen, zoals de normale verdeling, exponentiële verdeling, Weibull-verdeling, gammaverdeling, Poisson-verdeling en binomiale verdeling.

Eencapaciteitsanalyse

uitvoeren

Nu u weet dat het leveringsproces onder controle is, voert u een capaciteitsanalyse uit om te bepalen of het leveringsproces van de boeken binnen de specificatiegrenzen valt en resulteert in aanvaardbare levertijden. De doelwaarde van het leveringsproces is 3,33 dagen. De bovengrens (BG) is 6 (een bestelling die na 6 dagen wordt ontvangen wordt beschouwd als te laat); er is geen ondergrens (OG) aangewezen. De verdeling is min of meer normaal. U kunt bijgevolg een normale capaciteitsanalyse gebruiken.

1 Kies Stat ➤ Quality Tools ➤ Capability Analysis ➤ Normal.

2 Kies onder Data are arranged as de optie Single column. Voer de tekst Days in.

3 Voer in het veld Subgroup sizes de tekst Date in.

4 Typ in het veld Upper spec de waarde 6.

5 Klik op Options. Typ in het veld Target (adds Cpm to table) de waarde 3,33.

Ga voor meer informatie over procesgeschiktheid naar Process Capability in de Minitab Help-index.

Hoofdstuk 4 Capaciteit van processen evalueren

4-10 Ontdek Minitab

Net als bij andere Minitab-opdrachten kunt u een capaciteitsanalyse wijzigen door informatie op te geven in het hoofddialoogvenster of door op een van de knoppen voor vervolgdialoogvensters te klikken.




Alle potentiële en algemene statistische capaciteitsgegevens zijn groter dan 1,33 (een algemeen geaccepteerde minimumwaarde), wat aangeeft dat het proces van het expeditiecentrum Western geschikt is en, dus, bestellingen levert binnen een aanvaardbare hoeveelheid tijd.

De waarde Cpm (de verhouding van de specificatieverdeling, BG – OG, tot de gemiddelde kwadratische afwijking van de doelwaarde) is 1,22, wat aangeeft dat het proces niet voldoet aan de doelwaarde. Het -diagram met de referentielijn laat zien dat het procesgemiddelde onder de doelwaarde ligt, wat wijst op gunstige resultaten. U concludeert dat klanten hun bestellingen gemiddeld binnen de beoogde 3,33 dagen krijgen.

X

Raadpleeg voor meer informatie over de interpretatie van capaciteitsanalyses de Capability Analysis-onderwerpen in de StatGuide.

Wat is de volgende stap? Kwaliteit beoordelen

Ontdek Minitab 4-11

Het projectopslaan




3 Typ in het vak File name de bestandsnaam My_Quality.MPJ.

4 Klik op Save.

Wat is de volgende stap?De kwaliteitsanalyse geeft aan dat het proces van het expeditiecentrum Western onder controle is en aan de specificatiegrenzen kan voldoen. In het volgende hoofdstuk ontwerpt u een experiment en analyseert u de resultaten om manieren te onderzoeken om het bestel- en leveringsproces bij het expeditiecentrum Western verder te verbeteren.


4-12 Ontdek Minitab

Ontdek Minitab 5-1

5Experimenteel ontwerpen


■ Vertrouwd raken met experimenteel ontwerpen in Minitab, pagina 5-1

■ Een factorial ontwerp maken, pagina 5-2

■ Een ontwerp weergeven en gegevens invoeren in het werkblad, pagina 5-5

■ Een ontwerp analyseren en de resultaten interpreteren, pagina 5-6

■ Hoofdeffecten en interactieplots maken en interpreteren, pagina 5-9

OverzichtFuncties voor experimenteel ontwerpen (DOE) bieden een methode om gelijktijdig de effecten van meerdere variabelen op een uitvoervariabele (respons) te onderzoeken. Deze methode bestaat uit een reeks runs, of tests, waarin gerichte wijzigingen op invoervariabelen of factoren worden aangebracht, en waarbij bij elke run gegevens worden verzameld. Kwaliteitsprofessionals gebruiken de experimenteel-ontwerpmethode om de procescondities en -componenten aan te wijzen die van invloed zijn op de kwaliteit en vervolgens te bepalen welke instellingen voor de invoervariabele (factor) maximale resultaten zullen opleveren.

Minitab biedt vier typen experimentele ontwerpen: factorial, responsieoppervlak, combinatie en Taguchi (robuust). De stappen die u volgt in Minitab om een experimenteel ontwerp te maken, te analyseren en in een grafiek uit te zetten zijn voor alle ontwerptypen gelijk. Nadat u het experiment hebt uitgevoerd en de resultaten hebt ingevoerd, biedt Minitab verschillende analysefuncties en grafiektools om u te helpen de resultaten te begrijpen. In dit hoofdstuk worden de stappen beschreven die u normaal gesproken volgt om een factorial ontwerp te maken en te analyseren, maar u kunt deze stappen toepassen op elk ontwerp dat u in Minitab maakt.

Hoofdstuk 5 Een experimenteel ontwerp maken

5-2 Ontdek Minitab

Minitab-opdrachten voor experimenteel ontwerpen hebben onder meer de volgende functies en kenmerken:

■ Catalogi van experimentele ontwerpen waaruit u een keuze kunt maken om makkelijker een ontwerp te maken

■ Uw ontwerp wordt automatisch gemaakt en opgeslagen als u de eigenschappen ervan hebt opgegeven

■ Mogelijkheid om diagnostische gegevens weer te geven en op te slaan, om u te helpen de resultaten te interpreteren

■ Grafieken die u helpen bij de interpretatie en presentatie van de resultaten

In dit hoofdstuk probeert u de tijd die het kost om bestellingen vanaf het expeditiecentrum Western bij de klant te krijgen verder te verkorten. Na een evaluatie van een groot aantal potentieel belangrijke factoren besluit u twee factoren te onderzoeken die mogelijk de tijd om een bestelling voor verzending voor te bereiden beperken: het orderverwerkingssysteem en de verpakkingsprocedure.

Het centrum Western experimenteert met een nieuw orderverwerkingssysteem en u wilt bepalen of dat de ordervoorbereiding versnelt. Het centrum heeft ook twee verschillende verpakkingsprocedures en u wilt onderzoeken welke efficiënter is. U besluit een factorial experiment te doen om uit te zoeken welke combinatie van factoren resulteert in de kortste tijd om een bestelling voor te bereiden voor verzending. De resultaten van dit experiment helpen u beslissingen te nemen over het orderverwerkingssysteem en de verpakkingsprocedures die in het expeditiecentrum worden gehanteerd.

Een experimenteel ontwerp maken

Voordat u meetgegevens kunt invoeren of analyseren in Minitab, moet u een experimenteel ontwerp maken en opslaan in het werkblad. Afhankelijk van de vereisten van uw experiment kunt u kiezen uit verschillende ontwerpen. Minitab helpt u bij de selectie van een ontwerp door een lijst met alle beschikbare ontwerpen weer te geven. Als u eenmaal een ontwerp en de bijbehorende kenmerken hebt gekozen, zal Minitab automatisch het ontwerp voor u maken en opslaan in het werkblad.

Een ontwerpselecteren

U wilt een factorial ontwerp maken om de relatie te onderzoeken tussen twee factoren, het orderverwerkingssysteem en de verpakkingsprocedure, en de tijd die het kost om een bestelling voor te bereiden voor verzending.

Zie DOE in de Minitab Help-index voor meer informatie over de typen ontwerpen die Minitab biedt.

Een experimenteel ontwerp maken Experimenteel ontwerpen

Ontdek Minitab 5-3


2 Kies Stat DOE Factorial Create Factorial Design. CreateFactDes.tif

Wanneer u in Minitab een ontwerp maakt, zijn in eerste instantie slechts twee knoppen ingeschakeld: Display Available Designs en Designs. De twee andere knoppen worden ingeschakeld wanneer u de velden in het vervolgdialoogvenster Designs hebt ingevuld.

3 Klik op Display Available Designs. AvailDesigns.tif

Voor de meeste ontwerptypen geeft Minitab in het dialoogvenster Display Available Designs alle mogelijke ontwerpen weer, evenals het aantal benodigde runs.

4 Klik op OK om terug te gaan naar het hoofddialoogvenster.

5 Kies onder Type of Design de optie 2-level factorial (default generators).

6 Kies in de lijst Number of factors de waarde 2.

7 Klik op Designs. Create_Designs.tif

In het vak bovenaan worden alle beschikbare ontwerpen voor het ontwerptype en het aantal factoren dat u kiest weergegeven. Omdat u in dit voorbeeld een factorial ontwerp met twee factoren uitvoert, hebt u maar één optie: een volledig factorial ontwerp met vier runs. Een ontwerp op twee niveaus met twee factoren heeft namelijk 22 (of vier) mogelijke factorcombinaties.

8 Kies in het veld Number of replicates for corner points de waarde 3.

9 Klik op OK om terug te gaan naar het hoofddialoogvenster. U ziet dat Minitab de overige knoppen inschakelt.

Hoofdstuk 5 Een experimenteel ontwerp maken

5-4 Ontdek Minitab

Factorenbenoemen enfactorniveaus

instellen

Minitab voert de namen en niveaus die u voor elke factor invoert in het werkblad in en gebruikt de namen als de labels voor de factoren op de analyseuitvoer en de grafieken. Als u geen factorniveaus invoert, stelt Minitab het onderniveau in op –1 en het bovenniveau op 1.

1 Klik op Factors. Create_Factors.tif

2 Klik op de eerste rij van de kolom Name om de naam van de eerste factor te wijzigen. Beweeg vervolgens de cursor langs de rijen en kolommen met de pijltoetsen voor navigatie binnen de tabel. In de rij van:

■ Factor A typt u de tekst OrderSystem in Name, New in Low en Current in High. Kies in het vak Type de waarde Text.

■ Factor B typt u de tekst Pack in Name, A in Low en B in High. Kies in het vak Type de waarde Text.

3 Klik op OK om terug te gaan naar het hoofddialoogvenster.

Een ontwerprandomiseren en

opslaan

Standaard maakt Minitab de runvolgorde van alle ontwerptypen, behalve van Taguchi-ontwerpen, willekeurig. Willekeurig maken, of randomiseren, helpt ervoor te zorgen dat het model aan bepaalde statistische aannamen voldoet. Dit kan ook helpen de effecten te beperken van factoren die niet in het onderzoek zijn opgenomen.

Door de basis voor de willekeurige-gegevensgenerator in te stellen, weet u zeker dat u telkens wanneer u het ontwerp maakt dezelfde runvolgorde krijgt. In de praktijk zult u dit meestal niet doen, maar wanneer u de basis instelt, krijgt u dezelfde runvolgorde als in dit voorbeeld.

1 Klik op Options. Create_Options.tif

2 Typ in het vak Base for random data generator de waarde 9.

3 Schakel het selectievakje Store design in worksheet in. Klik op OK in elk dialoogvenster.

Het ontwerp weergeven Experimenteel ontwerpen

Ontdek Minitab 5-5

Het ontwerp weergevenTelkens wanneer u een ontwerp maakt, slaat Minitab de ontwerpinformatie en de factoren op in werkbladkolommen. Open het venster Data om de structuur van een typisch ontwerp weer te geven. U kunt ook het werkblad DOE.MTW in de gegevensmap Ontdek Minitab openen, waarin het ontwerp en de responsgegevens staan.

Ontwerpweergeven

1 Kies Window ➤ Worksheet 1. worksheet1.tif

De kolom RunOrder (C2), die willekeurig is bepaald, geeft de volgorde aan waarin u de gegevens moet verzamelen. Als u een ontwerp niet randomiseert, zijn de kolommen StdOrder en RunOrder gelijk.

Omdat u in dit voorbeeld geen middelpunten hebt toegevoegd of in blokken hebt ingedeeld, stelt Minitab alle waarden in C3 en C4 in op 1. De factoren worden opgeslagen in kolommen C5 en C6 met de labels OrderSystem en Pack. Aangezien u de factorniveaus hebt ingevoerd in het vervolgdialoogvenster Factors, ziet u de werkelijke waarden in het werkblad.

Gegevens invoerenAls u het experiment hebt uitgevoerd en de gegevens hebt verzameld, kunt u de gegevens invoeren in het werkblad. Het kenmerk dat u meet, wordt een respons genoemd.

In dit voorbeeld meet u het aantal uren dat nodig is om een order voor te bereiden voor verzending. U hebt de volgende gegevens uit het experiment verkregen:

14,72 9,62 13,81 7,97 12,52 13,78 14,64 9,41 13,89 13,89 12,57 14,06

U kunt met de opdracht Stat ➤ DOE ➤ Display Design heen en weer schakelen tussen de weergave in willekeurige volgorde en weergave in standaardvolgorde, en tussen een gecodeerde en een ongecodeerde weergave in het werkblad.

Als u de factorinstellingen of -namen wilt wijzigen, kiest u achtereenvolgens Stat ➤ DOE ➤ Modify Design. Als u alleen de factornamen hoeft te wijzigen, kunt u deze direct invoeren in het gegevensvenster.

Hoofdstuk 5 Het ontwerp analyseren

5-6 Ontdek Minitab

Gegevens in eenwerkbladinvoeren

1 Klik in het gegevensvenster op de kolomnaamcel C7 en typ Hours.

2 Typ de hierboven genoemde geconstateerde tijden in de kolom Hours van het gegevensvenster. worksheet2.tif

U kunt gegevens invoeren in elke kolom behalve in kolommen met ontwerpinformatie. U kunt ook meerdere responsen voor een experiment invoeren, één per kolom.

Het ontwerp analyserenNu u een ontwerp hebt gemaakt en de responsgegevens hebt verzameld, kunt u een aangepast model voor de gegevens maken en grafieken genereren om de effecten te evalueren. Gebruik de resultaten van het aangepaste model en de grafieken om te zien welke factoren belangrijk zijn voor het reduceren van het aantal uren dat benodigd is om een bestelling voor te bereiden voor verzending.

Een modelaanpassen

Aangezien u een factorial ontwerp hebt gemaakt en opgeslagen, schakelt Minitab de menuopdrachten Analyze Factorial Design en Factorial Plots onder DOE ➤ Factorial in. Nu kunt u een model aanpassen of plots genereren, afhankelijk van het ontwerp. In dit model past u eerst het model aan.

1 Kies Stat ➤ DOE ➤ Factorial ➤ Analyze Factorial Design. AnalyzeFactDes.tif

2 Voer in het vak Responses de waarde Hours in.

U moet een responskolom invoeren voordat u de vervolgdialoogvensters kunt openen.

Druk een gegevensverzamelingsformulier door File ➤ Print Worksheet te kiezen. Vergeet daarbij niet Print Grid Lines in te schakelen. Gebruik dit formulier om metingen te registreren terwijl u het experiment uitvoert.

Het ontwerp analyseren Experimenteel ontwerpen

Ontdek Minitab 5-7

3 Klik op Terms. Controleer of de waarden A: OrderSystem, B: Pack en AB in het vak Selected Terms staan. Terms.tif

Wanneer u een ontwerp analyseert, moet u altijd het vervolgdialoogvenster Terms gebruiken om de termen te selecteren die u in het model wilt opnemen. U kunt factoren en interacties toevoegen of verwijderen met de pijlknoppen. Gebruik de selectievakjes om blokken en middelpunten in het model op te nemen.

4 Klik op OK.

5 Klik op Graphs. Analyze_Graphs.tif

6 Schakel onder Effects Plots de selectievakjes Normal en Pareto in.

Effectplots zijn alleen beschikbaar in factorial ontwerpen. Residuplots, die handig zijn om modelaannamen te controleren, kunnen voor alle ontwerptypen worden weergegeven.


Belangrijkeeffecten

aanwijzen

U kunt zowel de uitvoer in het venster Session als de twee effectplots gebruiken om te bepalen welke effecten belangrijk zijn voor uw proces. Kijk eerst naar de uitvoer in het venster Session.


Factorial Fit: Hours versus OrderSystem, Pack

Estimated Effects and Coefficients for Hours (coded units)

Term Effect Coef SE Coef T PConstant 12.573 0.1929 65.20 0.000OrderSystem 3.097 1.548 0.1929 8.03 0.000Pack -2.320 -1.160 0.1929 -6.01 0.000OrderSystem*Pack 1.730 0.865 0.1929 4.49 0.002

S = 0.668069 PRESS = 8.0337R-Sq = 93.79% R-Sq(pred) = 86.02% R-Sq(adj) = 91.46%

Hoofdstuk 5 Het ontwerp analyseren

5-8 Ontdek Minitab

Analysis of Variance for Hours (coded units)

Source DF Seq SS Adj SS Adj MS F PMain Effects 2 44.9152 44.9152 22.4576 50.32 0.000 OrderSystem 1 28.7680 28.7680 28.7680 64.46 0.000 Pack 1 16.1472 16.1472 16.1472 36.18 0.0002-Way Interactions 1 8.9787 8.9787 8.9787 20.12 0.002 OrderSystem*Pack 1 8.9787 8.9787 8.9787 20.12 0.002Residual Error 8 3.5705 3.5705 0.4463 Pure Error 8 3.5705 3.5705 0.4463Total 11 57.4645

Estimated Coefficients for Hours using data in uncoded units

Term CoefConstant 12.5733OrderSystem 1.54833Pack -1.16000OrderSystem*Pack 0.865000

U past het volledige model aan, wat de twee hoofdeffecten en de bidirectionele interactie omvat. Bepaal aan de hand van de p-waarden (P) in de tabel Estimated Effects and Coefficients welke effecten significant zijn. Bij = 0,05 zijn de hoofdeffecten voor het orderverwerkingssysteem (OrderSystem) en de verpakkingsprocedure (Pack) en de interactie OrderSystemPack statistisch significant; dat wil zeggen, hun p-waarden zijn lager dan 0,05.

Effectplotsinterpreteren

Vervolgens evalueert u de normale waarschijnlijkheidsplot en het Pareto-diagram van de gestandaardiseerde effecten om te zien welke effecten invloed hebben op de respons, Hours.

1 Maak van de normale waarschijnlijkheidsplot het actieve venster door Window ➤ Effects Plot for Hours te kiezen. NormProbPlot.tif

Significante termen worden aangegeven met een vierkantje: OrderSystem (A), Pack (B) en OrderSystemPack (AB) zijn significant ( = 0,05).

Conclusies trekken Experimenteel ontwerpen

Ontdek Minitab 5-9

2 Maak van het Pareto-diagram het actieve venster door Window ➤ Effects Pareto for Hours te kiezen.

Minitab geeft de absolute waarde weer van de effecten op het Pareto-diagram. Effecten die zich uitstrekken voorbij de referentielijn zijn significant op het standaardniveau van 0,05. ParetoChart.tif

OrderSystem (A), Pack (B) en OrderSystemPack (AB) zijn allen significant ( = 0,05).

Conclusies trekken

Factorial plotsweergeven

Minitab levert ontwerpspecifieke grafieken die u kunt gebruiken om uw resultaten te interpreteren.

In dit voorbeeld genereert u twee factioral plots waarmee u de effecten zichtbaar kunt maken: een hoofdeffectplot en een interactieplot.

1 Kies Stat ➤ DOE ➤ Factorial ➤ Factorial Plots. FactPlots.tif

2 Schakel het selectievakje Main Effects Plot in en klik op Setup.

Hoofdstuk 5 Conclusies trekken

5-10 Ontdek Minitab

3 Voer in het vak Responses de waarde Hours in. FactPlot_Main.tif

4 Selecteer de termen die u wilt plotten:

■ Klik onder Available op A:OrderSystem. Klik vervolgens op

om factor A:OrderSystem te verplaatsen naar Selected. Rtarrow.tif

■ Herhaal dit om B:Pack te verplaatsen naar Selected. Klik op OK.

5 Schakel het selectievakje Interaction Plot in en klik op Setup.

6 Herhaal de stappen 3 en 4.


Plots evalueren Onderzoek de plot dat het effect laat zien van het gebruik van het nieuwe versus het oude orderverwerkingssysteem of van het gebruik van verpakkingsprocedure A versus B. Deze effecten met één factor worden hoofdeffecten genoemd.

1 Kies Window ➤ Main Effects Plot for Hours om de hoofdeffectplot actief te maken. Maineffects.tif

Het orderverwerkingssysteem en de verpakkingsprocedure hebben een gelijk effect op de ordervoorbereidingstijd. Dat wil zeggen dat de lijn die de gemiddelde responsen voor het nieuwe en het huidige orderverwerkingssysteem verbindt een vergelijkbare helling heeft als de lijn die de gemiddelde respons voor verpakkingsprocedure A verbindt met de verpakkingsprocedure B. De plot geeft ook aan dat bestellingen waarbij wordt gebruikgemaakt van:

Dit punt toont het gemiddelde van alle runs met het huidige orderverwerkingssysteem.

Dit punt toont het gemiddelde van alle runs met het huidige orderverwerkingssysteem.

Deze lijn toont het gemiddelde van alle responsen (Hours) in het experiment.

Conclusies trekken Experimenteel ontwerpen

Ontdek Minitab 5-11

■ Het nieuwe orderverwerkingssysteem minder tijd kostten dan bestellingen waarvoor werd gebruikgemaakt van het huidige orderverwerkingssysteem.

■ Bestellingen waarvoor verpakkingsprocedure B was gebruikt minder tijd kostten dan de bestellingen waarvoor verpakkingsprocedure A was gebruikt.

Als er geen significante interacties zouden zijn tussen de factoren, zou een hoofdeffectplot adequaat beschrijven waar u het grootste voordeel hebt van wijzigingen in uw proces. Aangezien de interactie in dit voorbeeld wel significant is, moet u vervolgens de interactieplot onderzoeken. Een significante interactie tussen twee factoren kan gevolgen hebben voor de interpretatie van de hoofdeffecten.

2 Kies Window ➤ Interaction Plot for Hours om de interactieplot actief te maken. Interactionplot.tif

Een interactieplot laat zien welk effect de wijziging van de instellingen van één factor heeft op een andere factor. Aangezien een interactie hoofdeffecten kan vergroten of verkleinen, is de evaluatie van interacties extreem belangrijk.

De plot laat zien dat boekbestellingen die met het nieuwe orderverwerkingssysteem en verpakkingsprocedure B zijn verwerkt de minste voorbereidingstijd kostten (ongeveer 9 uur). Bestellingen die met het huidige orderverwerkingssysteem en verpakkingsprocedure A werden verwerkt, kostten de meeste voorbereidingstijd (ongeveer 14,5 uur). Aangezien de helling van de lijn voor het nieuwe orderverwerkingssysteem steiler is, concludeert u dat de verpakkingsprocedure een groter effect heeft bij het nieuwe orderverwerkingssysteem dan bij het huidige orderverwerkingssysteem.

Op basis van de resultaten van het experiment adviseert u het expeditiecentrum Western het nieuwe orderverwerkingssysteem en verpakkingsprocedure B te gebruiken om het boekverzendingsproces te versnellen.

Dit punt is de gemiddelde tijd die nodig is om pakketjes voor te bereiden met het nieuwe orderverwerkingssysteem en verpakkingsprocedure A.

Deze legenda geeft de niveaus weer van de eerste factor (OrderSystem).

De horizontale schaal (x-as) toont de niveaus van de tweede factor (Pack).

De verticale schaal (y-as) is in eenheden van de respons (Hours).


5-12 Ontdek Minitab

Het projectopslaan



3 Typ in het vak File name de bestandsnaam My_DOE.MPJ.

4 Klik op Save.

Wat is de volgende stap?Uit het factorial experiment blijkt dat u de benodigde tijd om bestellingen voor te bereiden in het expeditiecentrum Western kunt beperken door het nieuwe orderverwerkingssysteem met verpakkingsprocedure B te gebruiken. In het volgende hoofdstuk leert u hoe u een opdrachtentaal gebruikt en Exces maakt en uitvoert om snel een analyse opnieuw uit te voeren wanneer er nieuwe gegevens zijn verzameld.

Ontdek Minitab 6-1

6Sessieopdrachten gebruikenDoelstellingenIn dit hoofdstuk leert u het volgende:

■ Sessieopdrachten inschakelen en typen, pagina 6-2

■ Een analyse uitvoeren met sessieopdrachten, pagina 6-3

■ Een serie sessieopdrachten opnieuw uitvoeren met de Command Line Editor, pagina 6-5

■ Een Exces-bestand maken en uitvoeren, pagina 6-6

OverzichtElke menuopdracht heeft een bijbehorende sessieopdracht. Sessieopdrachten bestaan uit een hoofdopdracht en, in de meeste gevallen, een of meer subopdrachten. Opdrachten zijn meestal eenvoudig te onthouden woorden, zoals PLOT, CHART of SORT. Zowel hoofdopdrachten als subopdrachten kunnen worden gevolgd door een reeks argumenten, die kunnen bestaan uit kolommen, constanten, matrices, tekstreeksen of getallen.

Sessieopdrachten kunnen worden:

■ Getypt in het venster Session of de Command Line Editor.

■ Gekopieerd van de map History naar de Command Line Editor (wanneer u menuopdrachten gebruikt, genereert Minitab de bijbehorende sessieopdrachten en worden deze opgeslagen in de map History).

■ Gekopieerd en opgeslagen in een bestand dat een Exces-bestand wordt genoemd en dat opnieuw kan worden uitgevoerd, met anderen kan worden gedeeld, of in latere sessies kan worden gebruikt.

Gebruik sessieopdrachten als u snel een analyse opnieuw wilt uitvoeren in een huidige of toekomstige sessie of als alternatief voor menuopdrachten. Sommige gebruikers werken sneller met sessieopdrachten dan met menuopdrachten als zij er eenmaal vertrouwd mee zijn.

Hoofdstuk 6 Opdrachten inschakelen en typen

6-2 Ontdek Minitab

Het expeditiecentrum Western verzamelt en analyseert voortdurend de levertijd wanneer er nieuwe gegevens beschikbaar zijn. In Hoofdstuk 4, Kwaliteit beoordelen hebt u een capaciteitsanalyse uitgevoerd op de gegevens van maart. In dit hoofdstuk voert u met behulp van sessieopdrachten een capaciteitsanalyse uit op de gegevens van april.

Opdrachten inschakelen en typenU kunt sessieopdrachten onder andere gebruiken door de opdrachten en subopdrachten direct achter de opdrachtprompt in het venster Session in te voeren. De opdrachtprompt wordt echter niet standaard weergegeven in Minitab. Als u opdrachten direct in het venster Session wilt invoeren, moet u deze prompt inschakelen.

Sessieopdrachteninschakelen

1 Als u zojuist de procedures van het vorige hoofdstuk hebt gevolgd, kiest u File ➤ New, kiest u Minitab Project en klikt u op OK. Start anders Minitab.



4 Dubbelklik in de map Sample Data op Ontdek Minitab en kies vervolgens SessionCommands.MTW. Klik op Open.

5 Klik op het venster Session om dit actief te maken.

6 Kies Editor ➤ Enable Commands. Naast de menuoptie verschijnt een vinkje.

Het vensterSession

onderzoeken

Nu de opdrachtprompt is ingeschakeld, kunt u sessieopdrachten typen in het venster Session.

Kies Help ➤ Help en klik op Session Commands onder References voor meer informatie over sessieopdrachten.

U kunt als volgt de standaardopties wijzigen en sessieopdrachten inschakelen voor alle latere sessies:1 Kies Tools ➤ Options ➤ Session Window ➤ Submitting Commands.2 Klik onder Command Language op Enable.

Opdrachtprompt

Wanneer u een opdracht uitvoert vanuit een menu en sessieopdrachten zijn ingeschakeld, verschijnt de corresponderende sessieopdracht in het venster Session naast uw tekstuitvoer. Dit is een handige manier om sessieopdrachten te leren kennen.

Opdrachten inschakelen en typen Sessieopdrachten gebruiken

Ontdek Minitab 6-3

Een analyseuitvoeren met

sessieopdrachten

In Hoofdstuk 4, Kwaliteit beoordelen hebt u een capaciteitsanalyse uitgevoerd om te bepalen of de levertijden binnen de specificaties vielen (minder dan zes leveringsdagen). Voor deze analyse gebruikte u de opdracht Stat ➤ Quality Tools ➤ Capability Analysis ➤ Normal. Vervolgens hebt u in twee verschillende dialoogvensters verschillende variabelen en waarden ingevoerd.

Om de levertijden bij het expeditiecentrum Western te blijven evalueren, bent u van plan deze analyse regelmatig te herhalen. Wanneer u nieuwe gegevens hebt verzameld, kunt u dit diagram opnieuw maken met slechts een paar sessieopdrachten en hoeft u niet opnieuw meerdere dialoogvensters in te vullen. Analyseer de gegevens over de verzendingen van april met sessieopdrachten.

1 Typ in het venster Session achter de MTB -prompt de opdracht:

CAPABILITY 'Days' 'Date';

2 Druk op [Enter].

De puntkomma geeft aan dat u een vervolgopdracht wilt typen.

Zoals u merkt, verandert de MTB -prompt in SUBC, zodat u subopdrachten kunt toevoegen voor de verschillende opties die u in de eerdere capaciteitsanalyse hebt gebruikt.

3 Typ achter de promptSUBC:

USPEC 6;

4 Druk op [Enter].

5 Typ achter de promptSUBC:

TARGET 3,33.

Prompt voor de subopdracht

Hoofdstuk 6 Een serie opdrachten opnieuw uitvoeren

6-4 Ontdek Minitab

6 Druk op [Enter].

Het punt geeft het einde van een opdrachtenreeks aan.

Minitab geeft de capaciteitsanalyse weer voor de verzendgegevens van april.

Een serie opdrachten opnieuw uitvoerenMinitab genereert voor de meeste menuopdrachten die u hebt gebruikt de bijhorende sessieopdrachten en slaat deze op in de map History van Project Manager. In plaats van alle eerdere stappen van de analyse te herhalen met de menu's, kunt u deze opdrachten ook opnieuw uitvoeren door ze te selecteren in de map History en Edit ➤ Command Line Editor te kiezen.

De sessieopdrachten voor de capaciteitsanalyse die u zojuist hebt uitgevoerd, worden opgeslagen in de map History. Gebruik de map History en de Command Line Editor om de capaciteitsanalyse opnieuw te maken.

De map Historyopenen

1 Kies Window ➤ Project Manager.

2 Klik op de map History.

Typ Help achter de opdrachtprompt, gevolgd door de eerste vier letters van de opdrachtnaam voor meer informatie over sessieopdrachten, zoals over de syntaxis van opdrachten en subopdrachten. Ga naar Help ➤ Help en klik op Session Commands onder References voor algemene informatie over de syntaxisnotatie. Ga naar Notation for session commands in de Help-index bij Session Command.

Sessieopdrachten

History, map

Een serie opdrachten opnieuw uitvoeren Sessieopdrachten gebruiken

Ontdek Minitab 6-5

Het rechterdeelvenster van de Project Manager bevat alle sessieopdrachten die tijdens een Minitabsessie zijn gegenereerd. Deze opdrachten worden opgeslagen ongeacht of de opdrachtprompt is ingeschakeld.

Wanneer u in de mapHistory een willekeurig deel van de sessieopdrachten selecteert, worden deze opdrachten automatisch weergegeven in de Command Line Editor wanneer u deze opent.

Een serieopdrachten

opnieuwuitvoeren

1 Als u de sessieopdrachten van de capaciteitsanalyse wilt markeren, klikt u op CAPABILITY 'Days' 'Date', drukt u op [Shift] en klikt u op TARGET 3,33.

2 Kies Edit ➤ Command Line Editor.

3 Klik op Submit Commands.


Hoofdstuk 6 Analyses herhalen met Exces-bestanden

6-6 Ontdek Minitab

U hebt nu in slechts enkele eenvoudige stappen de capaciteitsanalyse opnieuw gemaakt.

Analyses herhalen met Exces-bestandenEen Exces-bestand is een tekstbestand met een reeks Minitab-opdrachten. Als u een analyse wilt herhalen zonder menuopdrachten te gebruiken of sessieopdrachten te typen, slaat u de opdrachten op als een Exces-bestand en voert u het Exces-bestand uit.

De opdrachten die zijn opgeslagen in de map History die u hebt gebruikt om de bovenstaande serie opdrachten uit te voeren met de Command Line Editor kunt u ook opslaan als een Exces-bestand en op elk gewenst moment uitvoeren.

EenExces-bestand

maken vanuit demap History

Sla de sessieopdrachten van de capaciteitsanalyse op als een Exces-bestand. U kunt dit Exces-bestand gebruiken om de verzendgegevens voortdurend te analyseren.


2 Klik op de map History.

3 Als u de sessieopdrachten van de capaciteitsanalyse wilt markeren, klikt u op CAPABILITY 'Days' 'Date', drukt u op [Shift] en klikt u op TARGET 3,33.

4 Klik met de rechtermuisknop op de geselecteerde tekst en kies Save As.

Als u een grafiek of controlediagram bewerkt, genereert Minitab niet automatisch sessieopdrachten voor de aangebrachte wijzigingen. U kunt echter wel de sessieopdrachten, inclusief alle tijdens de bewerking aangebrachte wijzigingen, als volgt genereren:

■ Met Editor ➤ Copy Command Language kopieert u de opdrachten naar het klembord.

■ Met Editor ➤ Duplicate Graph maakt u de grafiek opnieuw, waarna de sessieopdrachten worden opgeslagen in de map History.

Ga in de Minitab Help-index naar Editor menu en kies de vervolgoptie Graph window voor meer informatie over Copy Command Language en Duplicate Graph.

Kies Help ➤ Help en klik op Macros onder References voor meer informatie over Exces-bestanden en andere complexere macro's.

Analyses herhalen met Exces-bestanden Sessieopdrachten gebruiken

Ontdek Minitab 6-7


6 Typ in het vak File name de naam ShippingGraphs.

7 Kies in het vak Save as type de optie Exces Files (.MTB). Klik op Save.

Opdrachtenopnieuw

uitvoeren

U kunt deze analyse op elk gewenst moment herhalen door het Exces-bestand uit te voeren.

1 Kies File ➤ Other Files ➤ Run an Exces.

2 Klik op Select File.

3 Selecteer het bestand ShippingGraphs.MTB en klik op Open.


Minitab voert de opdrachten in het Exces-bestand uit om de capaciteitsanalyse te genereren. Aangezien u het Exces-bestand kunt uitvoeren met elk werkblad (mits de kolomnamen overeenstemmen), kunt u dit bestand delen met andere Minitab-gebruikers die dezelfde analyse moeten uitvoeren. Het expeditiecentrum Western wil bijvoorbeeld het Exces-bestand van de capaciteitsanalyse delen met de expeditiecentra Central en Eastern zodat zij dezelfde analyses kunnen uitvoeren op hun eigen verzendgegevens. Als u het Exces-bestand wilt gebruiken met een ander werkblad of een andere kolom, bewerkt u het Exces-bestand met een text editor zoals Kladblok.

Het projectopslaan



2 Typ in het vak File name de bestandsnaam My_SessionCommands.MPJ.

3 Klik op Save.


6-8 Ontdek Minitab

Wat is de volgende stap?U hebt geleerd hoe u sessieopdrachten gebruikt als een alternatief voor menuopdrachten en als een manier om snel een analyse opnieuw uit te voeren. In het volgende hoofdstuk maakt u een rapport om de resultaten van uw analyses aan uw collega's te laten zien.

Ontdek Minitab 7-1

7Een rapport genereren


■ Een grafiek toevoegen aan het ReportPad, pagina 7-2

■ Uitvoer in het venster Session toevoegen aan het ReportPad, pagina 7-3

■ Gegevens bewerken in het ReportPad, pagina 7-5

■ Een rapport opslaan en weergeven, pagina 7-7

■ De inhoud van het ReportPad kopiëren naar een tekstverwerker, pagina 7-7

■ Een Minitab-grafiek bewerken in een andere toepassing, pagina 7-8

■ Uitvoer verzenden naar Microsoft PowerPoint, pagina 7-10

OverzichtMinitab biedt verschillende functies om u te helpen bij het maken van rapporten:

■ ReportPad in de Project Manager, waaraan u de resultaten kunt toevoegen die tijdens uw sessies door Minitab zijn gegenereerd

■ Copy to Word Processor, waarmee u eenvoudig inhoud van het ReportPad naar een tekstverwerker kunt kopiëren

■ De geïntegreerde grafiekeditor, om grafieken die u naar andere toepassingen hebt gekopieerd met Minitab te bewerken

■ Send To Microsoft Word of PowerPoint, waarmee u uitvoer in het venster Session en grafieken direct naar Word of PowerPoint kunt sturen

Om uw collega's de resultaten van de analyse van de verzendgegevens te laten zien, wilt u een rapport maken dat verschillende elementen van uw Minitab-sessies bevat.

Hoofdstuk 7 Werken met het ReportPad

7-2 Ontdek Minitab

Werken met het ReportPadTijdens de Ontdek Minitab-sessie hebt u verschillende analyses uitgevoerd en nu wilt u de resultaten met uw collega's delen. De Project Manager van Minitab bevat een map, met de naam ReportPad, waarin u eenvoudige rapporten kunt maken.

Het ReportPad fungeert als een eenvoudige text editor (zoals Kladblok) waarmee u snel kunt afdrukken of opslaan in RTF- (Rich Text Format) of HTML-indeling (voor het web). In het ReportPad kunt u:

■ Minitab-resultaten en -grafieken opslaan in één document

■ Opmerkingen en kopjes toevoegen

■ Uw uitvoer anders rangschikken

■ Lettergrootten wijzigen

■ De hele uitvoer van een analyse afdrukken

■ Voor webpublicatie geschikte rapporten maken

Een grafiektoevoegen aanhet ReportPad

U kunt componenten aan het ReportPad toevoegen door met de rechtermuisknop te klikken op een grafiek of de uitvoer in het venster Session en vervolgens Append to Report te kiezen. Bovendien kunnen tekst en grafieken van andere toepassingen worden gekopieerd naar en geplakt in het ReportPad van Minitab.

Voeg het histogram met de voorspelde waarden en de groepen die u in Hoofdstuk 2, Gegevens in een grafiek uitzetten hebt gemaakt toe aan het ReportPad.


2 Kies File ➤ Open Project.

3 Navigeer naar C:\Program Files\Minitab\Minitab 16\English\Sample Data\ Meet Minitab. (Wijzig dit in het juiste pad als u Minitab op een andere dan de standaardlocatie hebt geïnstalleerd.)

4 Kies Reports.MPJ. Klik op Open.

5 Kies Window ➤ Histogram of Days.

Werken met het ReportPad Een rapport genereren

Ontdek Minitab 7-3

6 Klik met de rechtermuisknop ergens in het grafiekgedeelte en kies Append Graph to Report.


8 Klik op de map ReportPad. Het histogram is toegevoegd aan het ReportPad.

De uitvoer in hetvenster Sessiontoevoegen aanhet ReportPad

U kunt ook de uitvoer in het venster Session aan het ReportPad toevoegen. In Hoofdstuk 3, Gegevens analyseren hebt u beschrijvende statistische gegevens weergegeven voor de drie regionale expeditiecentra. Voeg de uitvoer voor deze drie centra toe aan het ReportPad.

1 Kies Window ➤ Session.

Grafiek-gebied

Hoofdstuk 7 Werken met het ReportPad

7-4 Ontdek Minitab

2 Klik in het venster Session in de uitvoer voor Results for Center = Central. Klik vervolgens met de rechtermuisknop en kies Append Section to Report. Het gedeelte van de uitvoer dat Minitab toevoegt, is afgebakend door de titels van de uitvoer (die vetgedrukt zijn).

3 Herhaal bovenstaande stappen voor de gedeelten Results for Center = Eastern en Results for Center = Western.

Als u met de rechtermuisknop in dit gebied klikt en Append Section to Report kiest, worden de resultaten voor expeditiecentrum Central toegevoegd aan het ReportPad.

Werken met het ReportPad Een rapport genereren

Ontdek Minitab 7-5

4 Kies Window ➤ Project Manager en klik vervolgens op de map ReportPad. Klik op om het venster te maximaliseren zodat een groter deel van uw rapport zichtbaar is.

Gegevensbewerken in het

ReportPad

Pas het rapport aan door de standaardtitel te vervangen en een korte opmerking aan de grafische uitvoer toe te voegen.

1 Markeer de standaardtitel (Minitab Project Report). Typ Report on Shipping Data. Druk op [Enter].

2 Typ onder Report on Shipping Data de tekst Histogram of delivery time by center.

3 Markeer de tekst Histogram of delivery time by center. Klik met de rechtermuisknop op de geselecteerde tekst en kies Font.

4 Kies in de keuzelijst Font het lettertype Arial. Kies in de keuzelijst Font style de letterstijl Regular. Kies in de keuzelijst Size de lettergrootte 11. Kies in de keuzelijst Color de letterkleur Maroon.

U kunt als volgt meerdere gedeelten van de uitvoer in het venster Session toevoegen aan het ReportPad:1 Markeer de uitvoer in het venster Session.2 Klik met de rechtermuisknop in het venster Session.3 Kies Append Selected Lines to Report.

Hoofdstuk 7 Een rapport opslaan

7-6 Ontdek Minitab

5 Klik op OK.

U hebt nu een eenvoudig rapport dat enkele van uw resultaten illustreert. Als u een Minitab-project opslaat, kunt u op elk gewenst moment extra opmerkingen en opmaakkenmerken toevoegen, omdat Minitab de inhoud van het ReportPad opslaat als onderdeel van het project.

Een rapport opslaanU kunt de inhoud van het ReportPad (evenals de uitvoer in het venster Session en werkbladen) opslaan als RTF (Rich Text Format) of als HTML (webpagina-indeling), zodat ze in andere toepassingen geopend kunnen worden.

Opslaan alsRTF-bestand

Sla uw rapport op als een RTF-bestand als u het elektronisch naar collega's wilt verzenden of in andere toepassingen wilt openen.

Alle grafieken en uitvoer in het venster Session blijven volledig bewerkbaar nadat zij aan het ReportPad zijn toegevoegd. Als u een grafiek in het ReportPad wilt bewerken, dubbelklikt u op de grafiek om de in Minitab geïntegreerde functies voor het bewerken van grafieken in te schakelen.

Een rapport kopiëren naar een tekstverwerkingsprogramma Een rapport genereren

Ontdek Minitab 7-7

1 Klik in de Project Manager met de rechtermuisknop op de map ReportPad en kies Save Report As.


3 Typ in het vak File name de naam ShippingReport.

4 Kies in het vak Save as type de optie Rich Text Format (.RTF). Klik op Save.

Een rapport kopiëren naar een tekstverwerkingsprogramma Tekstverwerkingsprogramma's bieden opmaakopties die niet beschikbaar zijn in het ReportPad, zoals het toevoegen van bijschriften om belangrijke bevindingen te markeren en het naast elkaar plaatsen van grafieken.

Met twee functies in ReportPad, Move to Word Processor en Copy to Word Processor, kunt u de inhoud van het ReportPad naar uw tekstverwerkingsprogramma verplaatsen zonder te kopiëren en te plakken:

■ Met Move to Word Processor verplaatst u de inhoud van het ReportPad naar een tekstverwerkingsprogramma en wist u de inhoud van het ReportPad.

■ Met Copy to Word Processor kopieert u de inhoud van het ReportPad naar een tekstverwerkingsprogramma en blijft de oorspronkelijke inhoud van het ReportPad op zijn plaats.

Rapportkopiëren naar

eentekstverwerkings-

programma

1 Klik in de Project Manager met de rechtermuisknop op de map ReportPad.

2 Kies Copy to Word Processor.

3 Typ in het vak File name de naam Shipping Report. U hoeft geen bestandstype te kiezen, omdat alleen de optie Rich Text Format (.RTF) beschikbaar is.

4 Klik op Save.

U kunt ook uitvoer direct aan Microsoft Word toevoegen door met de rechtermuisknop te klikken op de uitvoer in het venster Session of een grafiek en Send Section To Microsoft Word of Send Graph to Microsoft Word te kiezen.

Hoofdstuk 7 Geïntegreerde functies voor het bewerken van

7-8 Ontdek Minitab

Minitab opent automatisch uw standaard tekstverwerkingsprogramma en laadt het RTF-bestand dat u zojuist hebt opgeslagen.

U kunt nu uw Minitab-inhoud bewerken in het tekstverwerkingsprogramma.

Geïntegreerde functies voor het bewerken van grafieken gebruikenWanneer u grafieken door kopiëren en plakken of met de opdracht Copy to Word Processor kopieert naar een tekstverwerkingsprogramma of een andere toepassing, hebt u met de geïntegreerde grafiekeditor toegang tot alle functies voor bewerking van grafieken in Minitab.

EenMinitab-grafiek

bewerken in eentekstverwerkings-

programma

Als u de grafiek wilt opnemen in de rapportachtergrond en een beter visueel effect wilt creëren, gebruikt u de functies van de geïntegreerde grafiekeditor om het vulpatroon, de randen en opvullingslijnen van de grafiek te veranderen zonder te hoeven teruggaan naar Minitab.

1 Dubbelklik in het tekstverwerkingsprogramma op het histogram. U ziet dat er nu verschillende werkbalken met bewerkingsfuncties zijn.

De bewerkingsmodus van de grafiek is actief. U kunt nu dubbelklikken op een grafiekelement om dit te bewerken zoals u dit ook in Minitab zou doen.

2 Dubbelklik in het grafiekgebied van het histogram.

Functies voor het bewerken van grafieken in Minitab

Grafiek-gebied

Geïntegreerde functies voor het bewerken van grafieken gebruiken Een rapport genereren

Ontdek Minitab 7-9

3 Kies in de keuzelijst Fill Pattern de optie Custom.

4 Kies in de keuzelijst Type .

5 Kies in de keuzelijst Borders and Fill Lines de optie Custom.

6 Kies in de keuzelijst Type de optie None. Klik op OK.

7 Klik buiten de grafiek om de bewerkingsmodus af te sluiten.

Het projectopslaan


1 Kies in Minitab achtereenvolgens File ➤ Save Project As.

2 Typ in het vak File name de naam My_Reports.MPJ.

3 Klik op Save.

Ga naar Embedded graph editor in de Minitab Help-index voor meer informatie over de geïntegreerde grafiekeditor van Minitab.

Hoofdstuk 7 Uitvoer verzenden naar Microsoft PowerPoint

7-10 Ontdek Minitab

Uitvoer verzenden naar Microsoft PowerPointU kunt ook rapporten of presentaties maken door grafieken en uitvoer in het venster Session direct naar Microsoft Word of PowerPoint te sturen.

Voeg het histogram en resultaten in de beschrijvende statistische gegevens toe aan PowerPoint.

Uitvoerverzenden naar

PowerPoint

1 Kies Window ➤ Histogram of Days.

2 Klik met de rechtermuisknop ergens in het grafiekgedeelte en kies Send Graph to Microsoft PowerPoint. Er wordt een nieuw PowerPoint-bestand geopend met het histogram op de eerste dia.

3 Kies in Minitab achtereenvolgens Window ➤ Session.

4 Klik in het venster Session in de uitvoer voor Results for Center = Central. Klik vervolgens met de rechtermuisknop en kies Send Section to Microsoft PowerPoint.

5 Herhaal stap 4 voor Results for Center = Eastern en Results for Center = Western.

Wat is de volgende stap? Een rapport genereren

Ontdek Minitab 7-11

Er wordt een nieuw Microsoft PowerPoint-document geopend met het histogram en de verschillende delen van het venster Session, elk op een aparte dia. U kunt het PowerPoint-document bewerken om de titels of lettergrootten te veranderen en om tekst toe te voegen.

Wat is de volgende stap?In het volgende hoofdstuk leert u hoe u een Minitab-werkblad voorbereidt. U zult gegevens van verschillende bronnen combineren en in Minitab plaatsen. Bovendien bewerkt u de gegevens en wijzigt u de rangschikking van kolommen en rijen om de gegevens voor te bereiden en de analyse te vereenvoudigen.

U kunt als volgt meerdere gedeelten van de uitvoer in het venster Session aan het Word- of PowerPoint-document toevoegen:1 Markeer de uitvoer in het venster Session.2 Klik met de rechtermuisknop in het venster Session.3 Kies Send Selected Lines to Microsoft Word of Send Selected Lines to Microsoft

PowerPoint.

Wanneer u een grafiek naar Word of PowerPoint stuurt, is de geïntegreerde grafiekeditor van Minitab niet beschikbaar


7-12 Ontdek Minitab

Ontdek Minitab 8-1

8Een werkblad voorbereiden


■ Een werkblad openen, pagina 8-2

■ Gegevens van een Excel-spreadsheet samenvoegen in een Minitab-werkblad, pagina 8-3

■ Gegevens van een tekstbestand samenvoegen in een werkblad, pagina 8-4

■ Informatie van werkbladen weergeven, pagina 8-5

■ Ontbrekende waarden vervangen, pagina 8-6

■ Gegevenskolommen stapelen, pagina 8-6

■ Gegevens coderen, pagina 8-8

■ Kolomnamen toevoegen, pagina 8-8

■ Een nieuwe gegevenskolom invoegen en benoemen, pagina 8-9

■ Met de Calculator een formule aan een kolom toewijzen, pagina 8-9

OverzichtIn veel gevallen gebruikt u werkbladen die al voor u waren ingesteld, zoals tot nu toe in Ontdek Minitab. Maar soms zult u gegevens uit verschillende bronnen moeten combineren en deze gegevens in een Minitab-werkblad moeten plaatsen voordat u aan een analyse begint. In Minitab kunt u werken met gegevens van:

■ Eerder opgeslagen Minitab-werkbladbestanden

■ Tekstbestanden

■ Microsoft Excel-documenten

Hoofdstuk 8 Gegevens krijgen uit verschillende bronnen

8-2 Ontdek Minitab

Als u deze gegevens in Minitab wilt plaatsen, kunt u het volgende doen:

■ De gegevens direct in Minitab typen

■ De gegevens uit andere toepassingen kopiëren en in Minitab plakken

■ De gegevens openen vanuit tal van verschillende bestandstypen, zoals Excel- of tekstbestanden

Als uw gegevens in Minitab zijn ingevoerd, dient u mogelijk cellen te bewerken en kolommen en rijen anders te rangschikken om de gegevens voor te bereiden voor de analyse. Gebruikelijke handelingen zijn stapelen, deelverzamelingen maken, kolomnamen opgeven en gegevenswaarden bewerken.

In dit hoofdstuk ziet u hoe u gegevens van verschillende bronnen in Minitab plaatst en hoe u het werkblad ShippingData.MTW, dat u in hoofdstuk 2 en 3 hebt gebruikt, voorbereidt voor analyse.

Gegevens krijgen uit verschillende bronnenVoor de eerste analyses van Ontdek Minitab was het werkblad ShippingData.MTW, met gegevens van drie expeditiecentra, al ingesteld. De drie expeditiecentra hadden echter aanvankelijk de gegevens voor de boekbestellingen op verschillende manieren opgeslagen:

■ Eastern: in een Minitab-werkblad

■ Central: in een Microsoft Excel-bestand

■ Western: in een tekstbestand

Als u alle gegevens van boekbestellingen wilt analyseren, moet u de gegevens van de drie expeditiecentra combineren in één Minitab-werkblad.

Een werkbladopenen

U begint met gegevens van het expeditiecentrum Eastern, die zijn opgeslagen in een Minitab-werkblad met de naam Eastern.MTW.




4 Dubbelklik in de map Sample Data op Ontdek Minitab en kies Eastern.MTW. Klik op Open.

In Minitab kunt u verschillende bestandstypen openen. Als u de bestandstypen wilt weergeven, klikt u op Files of type in het dialoogvenster Open Worksheet.

Gegevens krijgen uit verschillende bronnen Een werkblad voorbereiden

Ontdek Minitab 8-3

Excel-gegevenssamenvoegen

Het expeditiecentrum Central sloeg zijn gegevens op in een Excel-spreadsheet.

Als u de boekbestellingsgegevens van Central wilt combineren met de gegevens van Eastern, voegt u de gegevens in het Excel-spreadsheet samen met de gegevens in het huidige Minitab-werkblad.


2 Kies in de keuzelijst Files of type de optie Excel (.xls; .xlsx).

3 Kies Central.XLS.

4 Kies Merge.

5 Klik op Open.


Wanneer u Merge kiest, worden de Excel-gegevens aan het huidige werkblad toegevoegd. Minitab plaatst de gegevens in de cellen rechts van de huidige werkbladgegevens in de kolommen C5–C8. Als u niet Merge had gekozen, zou Minitab de gegevens in een apart werkblad hebben geplaatst.

Oorspronkelijke gegevens Samengevoegde gegevens

Minitab heeft ook een menuopdracht Merge Worksheets, die aanvullende opties biedt om twee of meer open werkbladen met elkaar samen te voegen. Ga naar Merge worksheets in de Minitab Help-index voor meer informatie over de functie Merge.

Hoofdstuk 8 Gegevens krijgen uit verschillende bronnen

8-4 Ontdek Minitab

Gegevens uit eentekstbestand

samenvoegen

Het expeditiecentrum Western sloeg gegevens op in een eenvoudig tekstbestand dat u in Kladblok of WordPad kunt openen. Als u de boekbestellingsgegevens van Western wilt combineren met de gegevens van Eastern en Central, voegt u de gegevens in het tekstbestand samen met de gegevens in het huidige Minitab-werkblad.

1 Kies File ➤ Open Worksheet

2 Kies in de keuzelijst Files of type de optie Text (.txt).

3 Kies Western.TXT.

4 Kies Merge.

5 Klik op Open.


Wanneer u Merge kiest, worden de gegevens van het tekstbestand aan het huidige werkblad toegevoegd. Minitab plaatst de gegevens in de cellen rechts van de huidige werkbladgegevens in de kolommen C9–C12. Als u niet Merge had gekozen, zou Minitab de gegevens in een apart werkblad hebben geplaatst.

Voordat u in Minitab een tekstbestand opent, kunt u bekijken hoe de gegevens eruit zullen zien in het werkblad door de optie Preview te kiezen in het dialoogvenster Open Worksheet.

Oorspronkelijke gegevens Samengevoegde gegevens

Niet alle tekstbestanden zijn opgesteld in een indeling die gemakkelijk kan worden geïmporteerd. Minitab biedt verschillende functies voor de interpretatie van tekstbestandindelingen. Ga naar Text files in de Minitab Help-index voor meer informatie.

Het werkblad voorbereiden voor een analyse Een werkblad voorbereiden

Ontdek Minitab 8-5

Het werkblad voorbereiden voor een analyseWanneer u de gegevens in één werkblad hebt, bent u bijna klaar om met de analyse te beginnen. U moet echter nog het werkblad wijzigen met de volgende acties:

■ Een ontbrekende waarde vervangen

■ Gegevens stapelen

■ Gegevens vervangen

■ Kolomnamen toevoegen

■ Een nieuwe kolom toevoegen

■ Een kolom met berekende waarden maken

Werkbladin-formatie

weergeven

Als u een samenvatting van uw werkbladkolommen wilt weergeven, gebruikt u de knop op de Project Manager-werkbalk. Met deze knop opent u de submap Columns van Project Manager in de map Worksheets. Deze samenvatting is vooral handig om kolommen van ongelijke lengte of kolommen waarin waarden ontbreken aan te wijzen.

1 Klik op op de Project Manager-werkbalk of druk op [Ctrl]+[Alt]+[I].

De submap Columns bevat informatie over het huidige werkblad. Binnen elk centrum moet het aantal voor alle kolommen gelijk zijn. U ziet dat de aantallen voor de gegevens van Eastern (C1–C4) 109 zijn voor alle kolommen, en dat de aantallen voor de gegevens van Central (C5–C8) 105 zijn voor alle kolommen. Voor het centrum Western heeft C10 echter als aantal 104, terwijl de andere kolommen een aantal van 105 hebben.

Ga naar Data menu in de Minitab Help-index voor een complete lijst met acties die u kunt uitvoeren op de gegevens in Minitab.

Hoofdstuk 8 Het werkblad voorbereiden voor een analyse

8-6 Ontdek Minitab

2 Klik nogmaals op om terug te gaan naar de vorige weergave.


Onderzoek C10 om te controleren welke waarde ontbreekt. U ziet dat de laatste rij van de kolom leeg is. Wanneer u gegevens van een tekst- of Excel-bestand kopieert en in een werkblad plakt, interpreteert Minitab lege numerieke cellen of datum-/tijdcellen als ontbrekende waarden, die standaard worden weergegeven met sterretjes (). Als echter de laatste rij van een kolom met gegevens in een tekstbestand een lege cel bevat, laat Minitab de cel leeg wanneer u de gegevens in het werkblad plakt, zoals u kunt zien in kolom C10.

Ontbrekendewaarden

vervangen

Minitab kan alleen een correcte analyse uitvoeren als u het symbool voor een ontbrekende waarde invoert in de lege cel van de laatste rij.

1 Klik op het gegevensvenster om het actief te maken en kies Editor ➤ Go To…

2 Typ in het veld Enter column number or name de waarde C10.

3 Typ in het vak Enter row number de waarde 105. Klik op OK.

4 Typ in rij 105 van kolom C10 een sterretje (). Druk op [Enter].

Gegevensstapelen

Nu de gegevens in één Minitab-werkblad zijn verzameld, zult u zien dat voor elk expeditiecentrum dezelfde variabelen worden weergegeven. Met bepaalde Minitab-opdrachten kunnen gegevens uit verschillende groepen ongestapeld blijven in verschillende kolommen. Voor andere opdrachten moeten groepen gestapeld worden, met een kolom van groepsniveaus. Alle analyses kunnen echter met gestapelde gegevens worden uitgevoerd.

Wanneer u de gegevens wilt analyseren, moet u deze variabelen herschikken in gestapelde kolommen. U kunt gegevens binnen het werkblad verplaatsen door ze te kopiëren en te plakken, maar u kunt ook met de opties in het menu Data gegevensblokken anders ordenen.

Ga naar Project Manager Toolbar in de Minitab Help-index voor meer informatie over de werkbalk van Project Manager.

Lege cel


Ontdek Minitab 8-7

1 Kies Data ➤ Stack ➤ Blocks of Columns.

2 Markeer in de lijst met variabelen de variabelen Order, Arrival, Status en Distance. Klik op Select om de variabelen te verplaatsen naar de eerste rij onder Stack two or more blocks of columns on top of each other. Ga naar de volgende rij.

3 Herhaal stap 2 voor de kolommen Order, Arrival, Status en Distance voor de expeditiecentra Central en Western.

4 Kies in het vak Store stacked data in de optie New worksheet. Typ in het vak Name de naam My_ShippingData.

5 Schakel het selectievakje Use variable names in subscript column in.

6 Klik op OK.


De variabelen voor de expeditiecentra staan allemaal in dezelfde kolommen, waarbij Order (Eastern center), Order_1 (Central center) en Order_2 (Western center) fungeren als labels of indices om aan te geven van welk expeditiecentrum de gegevens afkomstig zijn.

Kolom Subscripts

Pijl voor gegevensinvoer


8-8 Ontdek Minitab

Gegevenscoderen

De labels in de kolom Subscripts geven niet goed aan uit welk centrum de gegevens afkomstig zijn. Geef de labels een meer beschrijvende naam.

1 Kies Data ➤ Code ➤ Text to Text.

2 Voer in het vak Code data from columns de waarde Subscripts in.

3 Voer in het vak Store coded data in columns de waarde Subscripts in.

4 Typ in de eerste rij onder Original values de tekst Order. Typ in de eerste rij onder New de tekst Eastern.

5 Typ in de tweede rij onder Original values de tekst Order_1. Typ in de tweede rij onder New de tekst Central.

6 Typ in de derde rij onder Original values de tekst Order_2. Typ in de derde rij onder New de tekst Western.

7 Klik op OK.

De labels van de expeditiecentra in de kolom Subscripts zijn nu Eastern, Central en Western.

Kolomnamentoevoegen

Voeg kolomnamen toe aan de gestapelde gegevens.

1 Klik op de gegevensinvoerpijl in de linkerbovenhoek van het gegevensvenster zodat die naar rechts wijst.

2 Klik op de naamcel van C1. Typ in plaats van het label Subscripts de tekst Center en druk op [Enter].

3 Herhaal dit voor de andere namen:

■ Typ Order in C2.

■ Typ Arrival in C3.

■ Typ Status in C4.

■ Typ Distance in C5.

Verschilwaardenberekenen

Voordat u uw nieuwe werkblad opslaat en analyses verricht, moet u nog het aantal dagen berekenen dat tussen bestelling en levering is verstreken. U kunt de Calculator van Minitab gebruiken om aan een kolom een formule toe te wijzen die deze waarden berekent. Als u gegevens wijzigt of toevoegt, worden de berekende waarden automatisch bijgewerkt.


Ontdek Minitab 8-9

Een kolom invoegen en benoemen

Voeg een kolom met de naam Days toe tussen Arrival en Status.

1 Klik op een willekeurige cel in C4 om die actief te maken.

2 Klik met de rechtermuisknop en kies Insert Columns.

3 Klik op de naamcel van C4. Typ Days en druk op [Enter].

Een formule aan een kolom toewijzen met de Calculator

Gebruik de Calculator van Minitab voor basis rekenfuncties of wiskundige functies. Minitab slaat de resultaten op in een kolom of constante. U kunt de formule toewijzen aan de kolom zodat de berekende waarden automatisch worden bijgewerkt als de gegevens veranderen.

Bereken de levertijd en sla de waarden op in de kolom Days.

1 Kies Calc ➤ Calculator.

2 Voer in het vak Store result in variable de tekst Days in.

3 Voer in het vak Expression de tekst Arrival – Order in.

4 Schakel het selectievakje Assign as a formula in.

5 Klik op OK.

Ga naar Formulas in de Minitab Help-index voor meer informatie over formules in kolommen. Ga naar Calculator in de Minitab Help-index voor meer informatie over de Calculator van Minitab en de beschikbare bewerkingen en functies.

U kunt ook een formule toevoegen aan een kolom door de kolom te selecteren en achtereenvolgens Editor ➤ Formulas ➤ Assign Formula To Column te kiezen.


8-10 Ontdek Minitab


De kolom Days bevat de nieuw berekende waarden die de levertijd vertegenwoordigen. Deze waarden worden uitgedrukt in aantal dagen. Wanneer u een formule toewijst aan een kolom, verschijnt er een statusaanduiding in de rechterbovenhoek van de kolomkop in het werkblad. Deze statusaanduiding geeft aan of de formule goed is gedefinieerd en of de gegevens moeten worden bijgewerkt door een herberekening van de waarden. Het groene plusteken geeft aan dat de gegevens zijn bijgewerkt.

Het werkbladbijwerken

Stel dat u merkt dat de aankomstdatum voor een zending in het expeditiecentrum Central onjuist is. U kunt dan de datum in het werkblad corrigeren. Minitab zal dan automatisch de kolom Days bijwerken.

Wijzig de aankomstdatum in rij 127 van 6-3-2009 in 7-3-2009.

1 Bewerk in rij 127 van het werkblad het dagelement van de datum in de kolom Arrival door te dubbelklikken op de cel om de bewerkingsmodus te activeren. Wijzig 6-3-2009 in 7-3-2009.

2 Druk op [Enter].

Statusaanduiding

Plaats de cursor op de statusaanduiding om de formule die aan de kolom is toegewezen weer te geven. Dubbelklik op de statusaanduiding om de formule te bewerken.

Wat is de volgende stap? Een werkblad voorbereiden

Ontdek Minitab 8-11


Minitab wijzigt automatisch de waarde in de kolom Days van 2,98125 in 3,98125.

Het werkbladopslaan

Sla al uw werk op in een Minitab-werkblad.

1 Kies File ➤ Save Current Worksheet As.


3 Typ in het vak File name de naam My_ ShippingData.

4 Kies in de keuzelijst Save as type de optie Minitab.

5 Klik op Save.

Wat is de volgende stap?De gegevens van de expeditiecentra uit verschillende bronnen zijn opgenomen in Minitab en zijn correct ingesteld voor de analyse. In het volgende hoofdstuk past u de standaardinstellingen van Minitab aan om volgende analyses van verzendgegevens te versnellen.

Oorspronkelijk werkblad Bijgewerkt werkblad

Desgewenst kunt u de berekende waarden handmatig bijwerken. Kies eerst Editor ➤ Formulas ➤ Calculate All Formulas Automatically om deze optie uit te schakelen. Wanneer de statusaanduiding geel is, wat aangeeft dat de formules verouderd zijn, kunt u Editor ➤ Formulas ➤ Calculate All Formulas Now kiezen om alle formules in het project bij te werken. Deze opdracht is alleen beschikbaar wanneer er verouderde formules zijn en Calculate All Formulas Automatically niet is ingeschakeld in het menu Editor.


8-12 Ontdek Minitab

Ontdek Minitab 9-1

9Minitab aanpassenDoelstellingenIn dit hoofdstuk leert u het volgende:

■ Standaardopties voor grafieken aanpassen, pagina 9-2

■ Een nieuwe werkbalk maken, pagina 9-3

■ Opdrachten toewijzen aan een aangepaste werkbalk, pagina 9-4

■ Sneltoetsen aan een menuoptie toewijzen, pagina 9-5

■ Uw Minitab-standaardinstellingen herstellen met Manage Profiles, pagina 9-7

OverzichtMinitab heeft verschillende functies om standaardopties te wijzigen of om aangepaste functies te maken, zoals persoonlijke werkbalken of sneltoetsen.

Gebruik Tools ➤ Options om standaardwaarden te wijzigen voor:

■ Programma-instellingen (geheugengebruik, begindirectory, vensterindeling en dialoogvenster)

■ Gegevensvenster en het venster Session

■ Statistische opdrachten

■ Grafieken

Gebruik Tools ➤ Customize om het volgende te doen:

■ Een sneltoets toewijzen aan een menuoptie

■ Opties instellen voor de weergave van werkbalken in Minitab

■ Aangepaste pictogrammen maken voor menuopties of werkbalkknoppen

Nu u uw eerste analyse van de verzendingen van boeken hebt gemaakt en een rapport hebt gegenereerd, besluit u met Tools ➤ Options en Tools ➤ Customize de Minitab-omgeving aan uw behoeften aan te passen om volgende analyses sneller en makkelijker uit te voeren.

Hoofdstuk 9 Opties instellen

9-2 Ontdek Minitab

Opties instellenU kunt een groot aantal opties wijzigen tijdens een Minitab-sessie, zoals de instellingen voor de weergave van grafieken en of de opdrachtprompt van de sessie is ingeschakeld of uitgeschakeld. Maar wanneer u Minitab AFSLUIT worden deze opties niet opgeslagen, maar hersteld in de standaardinstellingen voor de volgende Minitab-sessies.

Als u een bepaalde instelling als standaardinstelling wilt hebben voor al uw Minitab-sessies, moet u Tools ➤ Options gebruiken. De instellingen die u op deze manier wijzigt, blijven van kracht tot u ze weer verandert.

Aangezien u van plan bent de komende paar maanden dezelfde analyses uit te voeren op de verzendgegevens, is het aangewezen om uw standaardinstellingen te wijzigen.

Automatischevoetnoot

toevoegen

Aangezien u in de toekomst dezelfde grafieken maakt op basis van vergelijkbare gegevens, hebt u een manier nodig om de resultaten van elke analyse van elkaar te kunnen onderscheiden. U besluit een automatische voetnoot toe te voegen aan uw grafieken met de naam van het werkblad, de laatste wijzigingsdatum en wat informatie over de gebruikte gegevens.




4 Dubbelklik in de map Sample Data op Ontdek Minitab en kies vervolgens ShippingData.MTW. Klik op Open.

5 Kies Tools ➤ Options ➤ Graphics ➤ Annotation ➤ My Footnote.

6 Schakel onder Information to include in my footnote de opties Worksheet name en Date the graph was last modified in.

Als u opties wijzigt, kunt u op elk gewenst moment de standaardinstellingen van Minitab herstellen. Zie Standaardinstellingen van Minitab herstellen op pagina 9-7 voor meer informatie.

Een aangepaste werkbalk maken Minitab aanpassen

Ontdek Minitab 9-3

7 Typ in het vak Custom text de tekst Shipping center efficiency. Klik op OK.

Met deze instellingen voegt Minitab de automatische voetnoot toe aan elke grafiek die u maakt.

Een histogrammaken om de

voetnoot weer tegeven

Als u een voorbeeld wilt zien van de automatische voetnoot, maakt u een histogram.


2 Kies With Fit and Groups en klik op OK.

3 Voer in het vak Graph variables de variabele Days.

4 Voer in het vak Categorical variables for grouping (0-3) de variabele Center.

5 Klik op OK.

Een aangepaste werkbalk makenU kunt tijd besparen door de standaardinstellingen voor afzonderlijke opdrachten te wijzigen, maar u kunt ook tijd besparen in toekomstige Minitab-sessies met Tools ➤ Customize.

Gebruik de functie Customize om nieuwe menu's en werkbalken te maken die alleen de opdrachten bevatten die u wilt toevoegen en om sneltoetsen toe te wijzen aan opdrachten die u regelmatig gebruikt.

Een werkbalkmaken

Bij bepaalde analyses gebruikt u steeds weer dezelfde menuopties. Door deze opties in één aangepaste werkbalk te combineren, kunt u toekomstige analyses vereenvoudigen.

Maak een aangepaste werkbalk met enkele van de opdrachten die bij de analyse van het expeditiecentrum zijn gebruikt.

Automatische voetnoot

Hoofdstuk 9 Een aangepaste werkbalk maken

9-4 Ontdek Minitab

1 Kies Tools ➤ Customize.

2 Klik op het tabblad Toolbars.

3 Klik op New.

4 Typ in het vak Toolbar Name de tekst Shipping Data. Klik op OK.

Er verschijnt een nieuwe, lege werkbalk met het label Shipping Data onder Toolbars, en de naam van de nieuwe werkbalk verschijnt in de lijst met werkbalken.

Opdrachtentoevoegen aan

de werkbalk

Voeg opdrachten toe aan de lege werkbalk. Bij de analyse van het expeditiecentrum hebt u Graph ➤ Histogram en Graph ➤ Scatterplot gebruikt. U wilt deze opdrachten nu aan een werkbalk toevoegen.

1 Klik op de lege werkbalk en sleep deze van het dialoogvenster Customize weg.

Lege werkbalk

Naam van de nieuwe werkbalk

Sneltoetsen toewijzen Minitab aanpassen

Ontdek Minitab 9-5

2 Klik op het tabblad Commands.

3 Kies in de keuzelijst Categories de categorie Graph.

4 Kies onder Commands de menuoptie Histogram.

Onder Categories staat een lijst met alle menu's van Minitab. Wanneer u een van deze menu's selecteert, verschijnt een lijst met de bijbehorende menuopties onder Commands.

5 Klik op Histogram en sleep deze optie naar de nieuwe werkbalk.

6 Kies onder Commands de menuoptie Scatterplot.

7 Klik op Scatterplot en sleep deze optie naar de nieuwe werkbalk.

8 Klik op Close.

U kunt elk gewenst aantal opdrachten toevoegen tot u een aangepaste werkbalk hebt die al uw regelmatig gebruikte opdrachten bevat. Als u snel via het toetsenbord toegang wilt hebben tot de opties in de nieuwe werkbalk, wijst u sneltoetsen toe.

Sneltoetsen toewijzenMinitab bevat al een groot aantal sneltoetsen voor veelgebruikte functies, zoals kopiëren ([Ctrl]+[C]), plakken ([Ctrl]+[V]) en opslaan ([Ctrl]+[S]). Met sneltoetsen kunt u snel buiten de menu's om dialoogvensters openen.

Als u sneltoetsen wilt toewijzen, kiest u Tools ➤ Customize ➤ Keyboard.

Een sneltoetstoewijzen

Aangezien u vaak histogrammen maakt voor de analyse van uw verzendgegevens, wilt u een sneltoets toewijzen voor deze opdracht.

Histogram Scatterplot

U kunt ook een aangepast menu maken. Ga naar Customize in de Minitab Help-index voor meer informatie over Tools ➤ Customize.

Hoofdstuk 9 Sneltoetsen toewijzen

9-6 Ontdek Minitab

1 Kies Tools ➤ Customize.

2 Klik op het tabblad Keyboard.

3 Kies in de keuzelijst Categories de categorie Graph.

De keuzelijst Categories is een lijst met alle menu's van Minitab. Wanneer u een van deze menu's selecteert, verschijnt een lijst met de bijbehorende menuopties onder Commands.

4 Kies onder Commands de opdracht Histogram.

5 Klik in Press New Shortcut Key.

6 Druk op [Ctrl]+[Shift]+[H].

De huidige status van de geselecteerde toetscombinatie wordt onder Assigned to onder het vak Press New Shortcut Key weergegeven. In dit geval staat er [Unassigned], om aan te geven dat de combinatie niet is toegewezen. Toetsen of toetscombinaties die al aan een opdracht zijn toegewezen, worden hier aangegeven. Elke bestaande combinatie die in conflict is met uw keuze moet van de betreffende opdracht worden verwijderd voordat deze keuze aan een nieuwe opdracht kan worden toegewezen.

7 Klik op Assign. De nieuwe sneltoets verschijnt onder Current Keys.

8 Klik op Close.

U hebt nu direct toegang tot de Histogram-galerie door op [Ctrl]+[Shift]+[H] te drukken.

Kies achtereenvolgens Help ➤ Keyboard Map of ga naar Shortcut keys in de Minitab Help-index voor een overzicht van de standaardsneltoetsen in Minitab.

Standaardinstellingen van Minitab herstellen Minitab aanpassen

Ontdek Minitab 9-7

Standaardinstellingen van Minitab herstellenAlle instellingen die u wijzigt via Tools ➤ Options en Tools ➤ Customize, evenals de wijzigingen die u in de datum-/tijdinstellingen of instellingen voor de volgorde van waarden hebt aangebracht, worden in een profiel opgeslagen. U kunt dit profiel in- en uitschakelen (en al deze instellingen verwijderen) met Tools ➤ Manage Profiles. U kunt dit profiel ook exporteren en delen met andere gebruikers die eenzelfde analyse uitvoeren.

Alle instellingen die u hebt aangepast terwijl u het document Ontdek Minitab doorwerkte, zijn al in uw actieve profiel opgeslagen. Schakel het huidige profiel uit om de standaardinstellingen van Minitab te herstellen en wijzig de naam van het profiel om dit later te kunnen gebruiken bij andere analyses van het expeditiecentrum.

Standaard-instellingen

herstellen

1 Kies Tools ➤ Manage Profiles.

2 Klik op om MyProfile te verplaatsen van Active profiles naar Available profiles.

3 Dubbelklik op MyProfile in Available profiles en typ ShippingCenterAnalysis.

4 Klik op OK.

De standaardinstellingen zijn nu hersteld. Minitab maakt een nieuw actief profiel waarin de wijzigingen die u in het vervolg maakt, worden opgeslagen.

Als u de instellingen die u tijdens uw Ontdek Minitab-sessies hebt aangepast, wilt activeren, verplaatst u het momenteel actieve profiel naar Available profiles, verplaatst u ShippingCenterAnalysis naar Active profiles en klikt u op OK.

Het projectopslaan




3 Typ in het vak File name de naam My_Customize.MPJ.

4 Klik op Save.

Ga naar Manage Profiles in de Minitab Help-index voor meer informatie over het beheer van profielen.

U kunt ook de standaardinstellingen van Minitab herstellen door te dubbelklikken op de snelkoppeling met de naam Restore Minitab Defaults English, in de map English onder de hoofdmap Minitab 16 op uw vaste schijf. Exporteer alle profielen die u wilt houden voordat u dit programma uitvoert.


9-8 Ontdek Minitab

Wat is de volgende stap?Uw analyse is voltooid, maar wat doet u als u vragen hebt of meer informatie wilt over een onderwerp? In het volgende hoofdstuk wordt beschreven hoe u antwoorden krijgt op uw vragen over Minitab en hoe u de Minitab Help en de StatGuide gebruikt.

Ontdek Minitab 10-1

10Hulp vragen


■ Antwoorden krijgen en informatie zoeken, pagina 10-2

■ De Minitab Help-functie gebruiken pagina 10-6

■ De Minitab StatGuide gebruiken pagina 10-8

■ De Session Command Help gebruiken pagina 10-10

OverzichtAls u met vragen zit of meer informatie over een bepaald onderwerp wenst, kan Minitab u helpen.

Van hulp bij het invullen van een dialoogvenster tot hulp bij de interpretatie van statistische gegevens, tot instructies voor het gebruik van sessieopdrachten in uw analyses, de gebruiksvriendelijke online documentatie van Minitab en de bronnen op internet kunnen u helpen de benodigde antwoorden te vinden.

In dit hoofdstuk wordt beschreven hoe u de Help-functie, de StatGuide en de Session Command Help gebruikt bij uw verkenning van Minitab en wordt beschreven hoe u antwoorden kunt zoeken op uw vragen met betrekking tot Minitab.

Hoofdstuk 10 Antwoorden en informatie zoeken

10-2 Ontdek Minitab

Antwoorden en informatie zoekenIn Ontdek Minitab is slechts aan een paar veelgebruikte functies van Minitab aandacht besteed. Voor informatie over andere opdrachten, functies en statistische concepten raadpleegt u de documentatie en online bronnen van Minitab.

Bron Beschrijving Toegang

Help Documentatie over functies en concepten van Minitab. Bevat informatie over:

■ Menu's en dialoogvensters

■ Methoden en formules

■ Sessieopdrachten

■ Macro's

■ Klik op Help in elk gewenst dialoogvenster.

■ Klik op op de werkbalk.

■ Druk op elk gewenst moment op [F1].

■ Kies Help ➤ Help.

Zie De Help-functie op pagina 10-6 voor meer informatie.

Using Help Algemene informatie over de navigatie door de Help-functie van Minitab.

Kies Help ➤ Help en klik op Using Help onder Basics.

StatGuide Statistische hulp, gericht op de interpretatie van resultaten van steekproeven.

■ Klik met de rechtermuisknop in het venster Session of een grafiekvenster en kies StatGuide.

■ Klik met de rechtermuisknop in de map Session of Graph in de Project Manager en kies StatGuide.

■ Klik op op de werkbalk.

■ Druk op [Shift]+[F1].

■ Kies Help ➤ StatGuide.

Zie StatGuide op pagina 10-8 voor meer informatie.

Minitab Statistical Glossary

Deze uitgebreide verklarende woordenlijst dekt alle gebieden van de statistische mogelijkheden van Minitab. Elke definitie bevat praktische, eenvoudig te begrijpen informatie.

Kies Help ➤ Glossary.

Antwoorden en informatie zoeken Hulp vragen

Ontdek Minitab 10-3

Stuur eventuele opmerkingen over de online documentatie en de gedrukte documentatie van Minitab naar [email protected].

Tutorials Deze zelfstudies laten u zien hoe u in uw eigen Minitab-sessies verschillende analyses gebruikt, en bevatten eenvoudig te begrijpen informatie over gegevensvereisten, alsook stapsgewijze voorbeelden.

Kies Help ➤ Tutorials.

Session Command Help

Documentatie bij de sessieopdrachten in Minitab die u interactief kunt gebruiken of kunt gebruiken om een macro te maken.

■ Kies Help ➤ Help en klik op Session Commands onder References.

■ Typ achter de MTB -prompt in het venster Session de tekst HELP.

■ Als u informatie wilt weergeven over een specifieke sessieopdracht, typt u achter de MTB -prompt in het venster Session HELP gevolgd door een opdracht.

Zie Session Command Help op pagina 10-10 voor meer informatie.

Macros Help

Ondersteuning bij het schrijven en uitvoeren van Minitab-macro's, met opdrachten die in tekstbestanden zijn opgeslagen.

Kies Help ➤ Help en klik op Macros onder References.

What’s New

Informatie over nieuwe functies in Minitab 16.

Ga naar www.minitab.com.

ReadMe De recentste informatie over deze versie van Minitab, inclusief informatie over wijzigingen in de software of documentatie.

Ga naar www.minitab.com.

Bron Beschrijving Toegang

Hoofdstuk 10 Overzicht van de Help-functie van Minitab

10-4 Ontdek Minitab

Overzicht van de Help-functie van Minitab De onderdelen van de online documentatie van Minitab (evenals andere verwante informatie) worden samengevat op één pagina. Vanaf deze pagina kunt u verdergaan naar gedetailleerde hulpinformatie, instructies en onderwerpen die verdere ondersteuning bieden. In dit overzicht zijn de koppelingen naar Help-onderwerpen gerangschikt volgens de menustructuur van Minitab.

Informatiezoeken

U geeft als volgt de overzichtspagina weer:

■ Kies Help ➤ Help.

■ Druk op [F1].

■ Klik op op de standaardwerkbalk.

Met de koppelingen onder de kopjes die hierna worden weergegeven, vindt u snel en makkelijk informatie.

■ Basics: hoe u de Help-functie, richtlijnen en zelfstudielessen gebruikt om aan de slag te gaan met Minitab, en beschrijvingen van de vensters in Minitab

■ References: voorbeelden van opdrachten, een verklarende woordenlijst van termen en afkortingen, instructies voor het gebruik van sessieopdrachten en macro's en de methoden en formules die door Minitab worden gebruikt

■ Service and Support: hoe u Minitab registreert, manieren waarop u kunt communiceren met de technische ondersteuning, en beschrijvingen van documentatie, internetbronnen en andere producten van Minitab

Overzicht van de Help-functie van Minitab Hulp vragen

Ontdek Minitab 10-5

Kies de optie Help ➤ Help en klik op Using Help onder Basics voor meer informatie over de Minitab Help-omgeving.

Gebruik deze koppelingen om toegang te krijgen tot basisfeiten, referentiemateriaal en informatie over service en ondersteuning.

Klik op een menukoppeling om de Help-onderwerpen weer te geven voor alle opties in het betreffende menu.

Hoofdstuk 10 De Help-functie

10-6 Ontdek Minitab

De Help-functieDe Minitab Help-functie is een uitgebreide en handige bron van informatie met instructies bij menu's en dialoogvensters, overzichten, voorbeelden, richtlijnen voor de instelling van uw gegevens en methoden en formules. U kunt hier de statistische functies van Minitab verkennen en nieuwe methoden voor routinetaken ontdekken. Deze Help-functie geeft ook richtlijnen bij het gebruik van de statistische functies en de functies voor kwaliteitscontrole, betrouwbaarheids- en overlevingsanalyses en experimenteel ontwerpen van Minitab.

Bovendien vindt u in de Help-functie meer informatie over de Minitab-omgeving; het gebruik van sessieopdrachten; het schrijven van macro's en Exces; mogelijkheden voor bewerking en in- en uitvoer van gegevens in Minitab; en werken met gegevens en grafieken.

Informatiezoeken

De meeste Help-onderwerpen verschijnen in een venster dat uit drie delen bestaat.

■ Werkbalk: bevat knoppen om het navigatievenster te verbergen en weer te geven, terug te keren naar een voorgaand onderwerp, een of meer onderwerpen af te drukken en functies om te werken binnen de Help-omgeving.

■ Navigatievenster: biedt drie tabbladen om de inhoudsopgave en de index van de Help-functie te verkennen en om woorden of zinsfragmenten te zoeken.

■ Onderwerpvenster: hier wordt het geselecteerde Help-onderwerp weergegeven

Werkbalk

Navigatievenster

■ Contents — klik op een map of onderwerp voor meer informatie.

■ Index — zoek in de index naar een term of blader door de lijst.

■ Search — zoek in de Help-functie naar specifieke woorden of fragmenten.

Onderwerpvenster

De Help-functie Hulp vragen

Ontdek Minitab 10-7

Informatie voorspecifieke

opdrachten

U hebt toegang tot opdrachtspecifieke hulp vanuit de dialoogvensters van Minitab door in het dialoogvenster te klikken op Help of op [F1] te drukken. De Help-functie geeft adviezen voor het invullen van het dialoogvenster en stimuleert een grondig begrip van de taak door koppelingen naar verwante onderwerpen en gekoppelde opdrachten te bieden.

De meeste onderwerpen over dialoogvensters hebben de volgende koppelingen:

■ Overview geeft een overzicht van het onderwerpgebied, met informatie over bijvoorbeeld het nut van een bepaalde methode en de manier waarop u de juiste methode kiest.

■ How to biedt procedure-instructies voor het invullen van het dialoogvenster.

■ Example geeft een voorbeeld van het gebruik van de opdracht, inclusief uitvoer en interpretatie.

■ Data legt uit hoe u de gegevens in het werkblad moet rangschikken en welke typen gegevens u kunt analyseren met de betreffende opdracht.

■ See also verwijst naar verwante onderwerpen en opdrachten, inclusief methoden en formules.

Koppelingen naar informatie in vervolgdialoogvensters

Geeft aan waar u deze opdracht kunt vinden in het Minitab-menu

Uitleg van elke optie in het dialoogvenster

Uitleg van de opdracht

Hoofdstuk 10 StatGuide

10-8 Ontdek Minitab

StatGuideIn de Minitab StatGuide wordt op een praktische en makkelijk te begrijpen manier uitgelegd hoe u statistische tabellen en grafieken moet interpreteren. In tegenstelling tot de Help-functie, die hulp biedt bij het gebruik van Minitab, richt de StatGuide zich op de interpretatie van de resultaten van Minitab, waarbij de uitvoer wordt uitgelegd met voorgeselecteerde voorbeelden.

De StatGuide-onderwerpen geven informatie over bijvoorbeeld:

■ Analysesituaties met reële gegevens

■ Korte samenvattingen van statistische mogelijkheden

■ Nadruk op belangrijke componenten van de uitvoer

Informatiezoeken

Als u een opdracht hebt gegeven, kunt u meer te weten komen over de uitvoer door de uitvoer en interpretatie van het voorbeeld in de StatGuide te onderzoeken. De StatGuide biedt een directe weg naar opdrachtspecifieke hulp:

■ Klik met de rechtermuisknop in de uitvoer in het venster Session of op een grafiek en kies StatGuide.

■ Klik in de uitvoer in het venster Session of op een grafiek en klik op op de werkbalk of druk op [Shift]+[F1].

■ Klik in de Project Manager op de naam van de uitvoer in het venster Session of op de grafiek en klik op op de werkbalk of druk op [Shift]+[F1]. U kunt ook met de rechtermuis klikken op de naam van de uitvoer in het venster Session of op de grafiek en StatGuide kiezen.

Bovendien kunt u de StatGuide weergeven door Help ➤ StatGuide te kiezen. Als u specifieke woorden of fragmenten zoekt, kiest u Help ➤ StatGuide en klikt u op het tabblad Search.

Opdracht-specifieke

informatie

Elk onderwerp in de StatGuide biedt een interpretatie voor een deel van de uitvoer in het venster Session of de grafiek en bestaat uit de volgende gedeelten:

■ Het eerste deel meteen onder de hoofdkop bevat algemene richtlijnen voor de interpretatie van de uitvoer of grafiek.

■ Het gedeelte Example Output bevat de uitvoer of grafiek.

■ Het gedeelte Interpretation bevat een specifieke interpretatie voor de uitvoer of grafiek die in het onderwerp wordt weergegeven.

StatGuide Hulp vragen

Ontdek Minitab 10-9

Blader hiermee door alle onderwerpen van de StatGuide om een opdracht te zoeken.

Hiermee geeft u een lijst weer met alle StatGuide-onderwerpen voor een opdracht.

Hiermee geeft u uitgebreide inhoud weer voor meer informatie over de analyse.

Hiermee geeft u een beschrijving weer van de gegevens die in de voorbeelduitvoer worden gebruikt.

Hier staan de beschikbare onderwerpen voor elke opdracht en wordt uw positie binnen de StatGuide aangegeven.

Hoofdstuk 10 Session Command Help

10-10 Ontdek Minitab

Session Command Help Behalve met de menu's en dialoogvensters van Minitab kunt u ook met sessieopdrachten analyses uitvoeren, grafieken genereren en gegevens manipuleren. Elke menuoptie in Minitab heeft een corresponderende sessieopdracht, die bestaat uit een hoofdopdracht en, meestal, een of meer subopdrachten. Sessieopdrachten zijn vooral handig omdat zij kunnen worden gebruikt om macro's te maken, wat sessieopdrachten zijn die in een tekstbestand zijn opgeslagen. Met macro's kunt u taken die u vaker uitvoert makkelijker automatiseren. Zie Help ➤ Help en klik op Macros onder References voor meer informatie over de manier waarop u Exces en macro's schrijft.

Informatiezoeken

Wanneer u de Minitab Session Command Help wilt weergeven, kiest u Help ➤ Help en klikt u onder References op Session Commands.

De Session Command Help-omgeving is vergelijkbaar met die van de Minitab Help-functie. De werkbalk, het navigatievenster en het onderwerpvenster bieden de benodigde functies om te leren werken met sessieopdrachten.

Geef deze onderwerpen weer voor instructies bij het gebruik van sessieopdrachten en macro's.

Geef deze onderwerpen weer voor lijsten met opdrachten en macro's.

Raadpleeg Hoofdstuk 6, Sessieopdrachten gebruiken voor meer informatie over sessieopdrachten.

Wat is de volgende stap? Hulp vragen

Ontdek Minitab 10-11

Informatie voorspecifieke

opdrachten

Als u informatie over een specifieke sessieopdracht wilt weergeven, typt u achter de MTB -opdrachtprompt HELP gevolgd door de naam van de betreffende opdracht. Druk op [Enter].

Wat is de volgende stap?In het volgende hoofdstuk leest u meer over de Minitab-omgeving en de typen en vormen van gegevens die in Minitab worden gebruikt. Dit hoofdstuk bevat ook een lijst met naslagtabellen met acties en analyses die beschikbaar zijn in Minitab.

Syntaxis van de opdracht. Klik op een subopdracht om meer gedetailleerde informatie weer te geven

Locatie van de corresponderende opdracht in het Minitab-menu

De meeste onderwerpen over sessieopdrachten bevatten een koppeling naar:

■ Example voor een voorbeeld van het gebruik van de opdracht, inclusief uitvoer

■ See also waarmee naar verwante onderwerpen wordt verwezen

Detailinformatie over subopdrachten

Uitleg van de opdracht


10-12 Ontdek Minitab

Ontdek Minitab 11-1

11Referentie

DoelstellingenIn dit hoofdstuk vindt u informatie over:

■ De Minitab-omgeving, pagina 11-2

■ De Minitab-gegevens, pagina 11-5

OverzichtIn de voorgaande hoofdstukken van Ontdek Minitab hebt u kennisgemaakt met Minitab en enkele functies en opdrachten in Minitab. Dit hoofdstuk geeft diepgaande informatie over de omgeving en gegevens van Minitab, en bevat tabellen met naslaginformatie om u te helpen bij de acties en statistische functies die u nodig hebt in uw eigen analyses.

Hoofdstuk 11 De Minitab-omgeving

11-2 Ontdek Minitab

De Minitab-omgevingWanneer u uw gegevensanalyses uitvoert, werkt u met veel verschillende vensters en functies van Minitab. Hier volgt een kort overzicht van de Minitab-omgeving:

Minitab-vensters ■ In het venster Session wordt tekstuitvoer, zoals tabellen met statistische gegevens, weergegeven. U kunt in dit venster kolommen, constanten en matrices weergeven door Data ➤ Display Data te kiezen.

■ Gegevensvensters bevatten kolommen en rijen met cellen waarin u de gegevens voor elk werkblad invoert, bewerkt en weergeeft.

■ In grafiekvensters worden grafieken weergegeven. U kunt tegelijk maar liefst 200 grafiekvensters geopend hebben.

Het venster Session

Gegevens-venster

Menubalk

Snelmenu Grafiekvenster

Project Manager

Statusbalk

Werkbalken

De Minitab-omgeving Referentie

Ontdek Minitab 11-3

Project Manager

De Project Manager bevat mappen waarmee u door verschillende delen van uw project kunt navigeren en waarmee u deze delen kunt weergeven en manipuleren. Door met de rechtermuisknop te klikken op de mappen of de mapinhoud hebt u toegang tot tal van menu's waarmee u uitvoer van het venster Session, grafieken, werkbladen, opdrachttaal en gerelateerde projectgebieden kunt beheren.

Deze map… Bevat…En gebruikt u als u dit wilt doen…

Session Een lijst met:

■ Alle uitvoer van het venster Session per opdracht

■ Alle grafieken

Uitvoer van het venster Session beheren, bijvoorbeeld:

■ Naar de uitvoer in het venster Session gaan

■ Uitvoer in het venster Session of grafieken kopiëren, verwijderen, hernoemen of afdrukken

■ Uitvoer in het venster Session toevoegen aan het ReportPad

History Alle opdrachten die u hebt gebruikt

■ Complexe opdrachtreeksen herhalen

■ Opdrachten gebruiken om Exces en macro's te maken

Mappen

Inhoud van de geopende map

Hoofdstuk 11 De Minitab-omgeving

11-4 Ontdek Minitab

Menu's enfuncties

Minitab biedt:

■ Een menubalk waarop u opdrachten kunt kiezen.

■ Een werkbalk Standard met knoppen voor veelgebruikte functiesde functie van de knoppen verandert afhankelijk van het Minitab-venster dat actief is.

■ Een Project Manager-werkbalk met snelkoppelingen naar Project Manager-mappen.

■ Een werkbalk Worksheet met knoppen om een waarde in te voeren in of te verwijderen uit cellen, rijen en kolommen, om kolommen te verplaatsen en om naar de volgende of vorige gemarkeerde rij te gaan.

■ Een statusbalk waarin een verklarende tekst wordt weergegeven wanneer u naar een menuoptie of werkbalkknop wijst.

Graph Een lijst met alle grafieken in uw project

Uw grafieken beheren, bijvoorbeeld:

■ Uw grafieken rangschikken, hernoemen, laten overlappen of verwijderen

■ Grafieken toevoegen aan het ReportPad

ReportPad Een standaard tekstverwerkingsprogramma

■ Rapporten van projectwerkzaamheden maken, ordenen of bewerken

■ Inhoud van het ReportPad verplaatsen naar een krachtiger tekstverwerkingsprogramma voor verdere bewerking en lay-out

Related Documents

Een lijst met programmabestanden, documenten of internet-URL's die betrekking hebben op uw Minitab-project

Snel toegang krijgen tot projectgerelateerde niet-Minitab-bestanden om deze eenvoudig te raadplegen

Worksheets De mappen Columns, Constants, Matrices en Design voor elk open werkblad

Samenvattingen weergeven van werkbladgegevens, zoals:

■ Kolomtellingen, ontbrekende waarden en kolombeschrijvingen

■ Constanten

■ Matrices

■ Samenvatting van het ontwerp

Deze map… Bevat…En gebruikt u als u dit wilt doen…

Gegevens in Minitab Referentie

Ontdek Minitab 11-5

■ Snelmenu's die worden weergegeven wanneer u met de rechtermuisknop klikt op een Minitab-venster of een map in de Project Manager. In dit menu worden de meest gebruikte functies voor dat venster of die map weergegeven.

■ Werkbalken voor bewerking van grafieken (Graph Editing, Graph Annotation Tools en 3D Graph Tools) met knoppen om grafiekelementen toe te voegen en te veranderen.

■ Werkbalken voor experimenteel ontwerp (Factorial Designs, Response Surface Designs, Mixture Designs, Taguchi Designs en OptiPlot) met knoppen voor experimenteel ontwerp.

■ DMAIC-werkbalk, waarin de statistische functies zijn gerangschikt voor de implementatie van Six Sigma volgens de DMAIC-methode (Deniëren (Define), Meten (Measure), Analyseren (Analyze), Verbeteren (Improve) en Controleren (Control)).

Gegevens in Minitab

In Minitab staan gegevens in een werkblad. Het aantal werkbladen dat een project kan bevatten, wordt alleen beperkt door het geheugen van uw computer.

Gegevenstypen Een werkblad kan drie typen gegevens bevatten:

■ Numerieke gegevens getallen.

■ Alfanumerieke gegevens letters, cijfers, spaties en speciale tekens, bijvoorbeeld Test 4 of Noord-Holland.

■ Datum-/tijdgegevens datums, zoals 1 januari 2009, 1-jan-2009, 17-3-09 of 3-17-09), tijden (zoals 8:25:22) of beide (zoals 17-3-09 8:25:22 of 03-17-09 8:25:22) Minitab slaat datums en tijden intern op als cijfers, maar geeft die weer in de notatie die u kiest.

De werkbalken Graph Editing, DOE en DMAIC zijn niet zichtbaar wanneer Minitab net is opgestart, maar u kunt ze weergeven door Tools ➤ Toolbars te kiezen en te klikken op de werkbalken die u wilt weergeven.

Hoofdstuk 11 Gegevens in Minitab

11-6 Ontdek Minitab

Vormen vangegevens

Gegevens kunnen in drie vormen worden weergegeven

De map Project Manager Worksheets bevat een lijst met de kolommen, constanten en matrices in elk project.

Voorbeeld-gegevenssets

Minitab wordt geleverd met een aantal voorbeeldgegevenssets. De gegevens die in Ontdek Minitab worden gebruikt, bevinden zich in de map Ontdek Minitab. U kunt eenvoudig toegang krijgen tot de voorbeeldgegevens door te klikken op Look in Minitab Sample Data folder onder in het dialoogvenster Open Worksheet. Ga naar Sample data sets in de Minitab Help-index voor een volledige beschrijving van deze gegevenssets.

Vorm Bevat…Wordt naar verwezen met...

Beschikbaar aantal

Kolom Numerieke of alfanumerieke gegevens of datum-/tijdgegevens

■ C + getal, bijvoorbeeld C1 of C22

■ Kolomnaam, zoals Center of Arrival

Wordt alleen beperkt door het geheugen van de computer, met een maximum van 4.000

Opgeslagen constante

Eén cijfer of tekstreeks (bijvoorbeeld Amsterdam)

■ K + getal, bijvoorbeeld K1 of K93

■ Kolomnaam, zoals First of Counter

1000

Matrix Een rechthoekig blok van cellen met getallen

■ M + getal, zoals M1 of M44

■ Kolomnaam, zoals Inverse

100

Ontdek Minitab I-1

Index

Numerics3D Graph Tools, werkbalk 11-5

Aaangepaste werkbalken maken 9-3aanpassen, Minitab 9-1afdrukken 2-15ANOVA

zie variantieanalyseAppend to Report 7-2automatisch doorvoeren 4-6automatische voetnoot maken 9-2automatiseren, analyse 6-6

Bbenoemen, kolommen 8-8beoordelen, kwaliteit 4-1berekenen, formules 8-9beschrijvende statistische gegevens,

weergeven 3-2bestanden

HTML-indeling 7-6MPJ-bestandstype 2-15MTB-bestandstype 6-7MTW-bestandstype 8-2projecten opslaan 2-15RTF-indeling 7-6, 7-7samenvoegen 8-3, 8-4tekst 8-4typen die Minitab gebruikt 8-2werkblad openen 8-2XLS-indeling 8-3

betrouwbaarheidsintervallen 3-6

bewerken in ReportPad 7-5bewerken, grafieken 2-5bewerkingsfuncties voor

grafieken 7-8bijwerken, een formule 8-10bijwerken, grafieken 4-5boxplots van gegevens 3-5

CCalculator 8-9capaciteitsanalyse 4-9coderen, gegevens 8-8combinatieontwerpen 5-1Command Line Editor 6-4constanten 11-6controlediagrammen 4-2

bijwerken 4-6opties instellen 4-3referentielijn toevoegen 4-8subgroepen 4-3

controlegrens 4-2Copy to Word Processor 7-7Cpm-waarde interpreteren 4-10

Ddatum-/tijdgegevens 11-5deelvensters, histogram met

meerdere 2-7Display Descriptive Statistics,

functie 3-2DMAIC, werkbalk 11-5doelwaarde 4-8, 4-9

interpreteren 4-10

Eeenzijdige ANOVA 3-4, 3-8effectplots 5-8Excel, gegevens samenvoegen in

werkblad 8-3Exces-bestand 6-6experimentele ontwerpen 5-1

FFactorial Designs, werkbalk 11-5factorial ontwerpen 5-1

analyseren 5-6een model passend maken 5-6effectplots 5-8factoren benoemen 5-4gegevens invoeren 5-5hoofdeffectplots 5-9interactieplot 5-9maken 5-2runvolgorde willekeurig

maken 5-4selecteren 5-2

factorial plots 5-9formule in een kolom 8-9

Ggegevens

analyseren 3-1coderen 8-8datum/tijd 11-5numeriek 11-5samenvoegen 8-3, 8-4stapelen 8-6tekst 11-5

I-2 Ontdek Minitab

toevoegen aan een werkblad 4-5

typen 1-5, 11-5vervangen 8-8vormen 11-6

gegevens analyseren 3-1gegevensinvoer, pijl 4-6gegevensmap, standaardmap

instellen 1-5gegevenssets, voorbeeld 11-6gegevensvenster 1-3gegroepeerd histogram 2-4

interpreteren 2-5geïntegreerde grafiekeditor 7-8grafiek, gegevens uitzetten 2-1grafieken 2-1

afdrukken 2-15bewerken 2-5, 2-11, 7-8bewerken in een andere

toepassing 7-8bijwerken 4-5galerie 2-3geïntegreerde

bewerkingsfuncties 7-8ingebouwd 2-1, 3-1, 3-5lay-outfunctie 2-12referentielijn toevoegen 4-8sessieopdrachten genereren

na bewerking 6-6standaardinstellingen

wijzigen 2-7toevoegen aan ReportPad 7-2weergeven 3-10

grafiekvensters 11-2Graph Annotation Tools, werkbalk

11-5Graph Editing, werkbalk 11-5Graph, map 11-4

HHelp-functie 10-1

informatie voor specifieke opdrachten 10-7

informatie zoeken 10-6overzicht 10-4sessieopdrachten 10-10

StatGuide 10-8weergeven 10-4What’s New 10-3

Help-informatieweergeven 2-9

herhalen, een analyse 6-4herstellen, standaardinstellingen

9-2, 9-7histogram

gegroepeerd 2-4gegroepeerd, interpreteren 2-5met meerdere deelvensters 2-7

History, map 6-4, 11-3hoofdeffectplots 5-9HTML-bestandsindeling 7-6hypothesetests 3-4

Iinformatie, bronnen 10-2ingebouwde grafieken 2-1, 3-1

genereren 3-5instellen, opties 9-2interactieplot 5-9invoegen, een kolom 8-9

Kkolommen 1-5, 11-6

benoemen 8-8formules toewijzen 8-9invoegen 8-9nummer 1-5stapelen 8-6

kwaliteit 4-1

Llay-outfunctie voor grafieken 2-12

afdrukken 2-15notities toevoegen 2-14

lettertype wijzigen in ReportPad 7-5

Mmacro's 6-6Manage Profiles 9-7map

Graph 11-4History 6-4, 11-3Related Documents 11-4ReportPad 7-2, 11-4Session 11-3standaardmap instellen 1-5Worksheet 11-4

matrices 11-6meervoudige vergelijking van

gemiddelden 3-4interpreteren 3-6StatGuide 3-8

menubalk 11-4middellijn 4-2

interpreteren 4-8Mixture Designs, werkbalk 11-5Move to Word Processor 7-7MPJ-bestandsindeling 2-15MTB-macrobestand 6-7MTW-bestandsindeling 8-2

Nnormale verdeling 2-2normale waarschijnlijkheidsplot

van effecten 5-8notitie, automatisch 9-2notities toevoegen aan

grafieklay-out 2-14numerieke gegevens 11-5

Oomgeving in Minitab 11-2ontbrekende waarden 8-6ontwerp, experimenteel 5-1opdrachtprompt 6-2openen, werkblad 1-4, 8-2

Ontdek Minitab I-3

opgeslagen constanten 11-6opslaan

Exces-bestand 6-6project 2-15rapport 7-6werkblad 8-11

optiesinstellen voor Minitab 9-2instellen voor tests op speciale

oorzaken 4-3OptiPlot, werkbalk 11-5

Pp-waarde 3-6Pareto-diagram van effecten 5-8pijl voor gegevensinvoer 4-6plot met individuele waarden 2-2, 3-5

interpreteren 2-4plots

effecten 5-8factorial 5-9individuele waarde 2-2, 3-5residu 3-5, 3-8scatterplot 2-10

procescapaciteit 4-9profielen, beheren 9-7Project Manager 3-9

Graph, map 11-4History, map 6-4, 11-3informatievenster 8-5Related Documents 11-4ReportPad 7-2, 11-4Session, map 11-3Show Graphs, pictogram 3-10Show Session Folder,

pictogram 3-9werkbalk 3-9, 11-4Worksheet, map 11-4

projectbestanden opslaan 2-15

Rrapporten

kopiëren naar tekstverwerkingsprogramma 7-7

opslaan 7-6ReadMe, bestand 10-3referentielijn 4-8rekenfuncties

zie CalculatorRelated Documents, map 11-4replicaten 5-3ReportPad 7-2, 11-4

bewerken 7-5grafieken toevoegen 7-2inhoud opslaan 7-6lettertype wijzigen 7-5uitvoer in het venster Session

toevoegen 7-3residuplots 3-5

histogram van de residuen 3-8normale

waarschijnlijkheidsplot 3-8residuen ten opzichte van de

voorspelde waarden 3-8residuen ten opzichte van

volgorde 3-8vier-in-één 3-8

Response Surface Designs, werkbalk 11-5

responsieoppervlakontwerpen 5-1rijen 1-5RTF-bestandsindeling 7-6, 7-7

Ssamenvoegen, bestanden 8-3, 8-4scatterplot 2-10

bewerken 2-11interpreteren 2-11

sessieopdrachten 6-1gebruiken 6-1genereren voor bewerkte

grafiek 6-6inschakelen 6-2

Session Command Help 10-10informatie voor specifieke

opdrachten 10-11

informatie zoeken 10-10Session, map 11-3Session, venster 1-3, 11-2

opdrachtprompt 6-2uitvoer toevoegen aan

ReportPad 7-3uitvoer weergeven 3-4

Show Graphs, pictogram 3-10Show Session Folder,

pictogram 3-9snelmenu's 11-5sneltoetsen

standaard 9-6toewijzen 9-5

speciale oorzaken 4-2specificatiegrenzen 4-9stabiliteit 4-2standaardinstellingen

gegevensmap 1-5grafieken 2-7herstellen 9-2, 9-7veranderen 9-2

Standard, werkbalk 11-4stapelen, gegevens 8-6starten, Minitab 1-3StatGuide 10-8

informatie voor specifieke opdrachten 10-8

informatie zoeken 10-8openen 3-8weergeven 10-8

statusbalk 11-2, 11-4subgroepen 4-3subscripts 8-7

TTaguchi Designs, werkbalk 11-5Taguchi-ontwerpen 5-1tekst

bestanden 8-4gegevens 11-5

tekstverwerkingsprogramma, rapport kopiëren naar 7-7

I-4 Ontdek Minitab

tests op speciale oorzaken 4-2opties instellen 4-3

tijdgegevenszie datum-/tijdgegevens

toevoegen, gegevens aan een werkblad 4-5

toewijzen, formules aan een kolom 8-9

Tukey-test, meervoudige vergelijking 3-4

interpreteren 3-6StatGuide 3-8

typografische conventies 1-2

Vvariabelen 1-5

invoeren in een dialoogvenster 2-3

variantieanalyse 3-4Tukey-test, meervoudige

vergelijking 3-4venster

gegevens 1-3, 11-2grafiek 11-2Project Manager 11-3Session 1-3, 11-2

veranderen, standaardinstellingen 9-2vervangen, waarden in een

werkblad 8-8verzenden naar Microsoft Word of

PowerPoint 7-10vier-in-één, residuplot 3-8voetnoot

automatisch maken 9-2toevoegen aan grafieken 2-11

voorbeeldgegevenssets 11-6voorbeeldweergave van een

werkblad 8-4voorbereiden, werkblad 8-1vormen gegevens 11-6

Wweergeven

grafieken 3-10uitvoer in venster Session 3-4

werkbalken 11-23D Graph Tools 11-5aangepaste werkbalken

maken 9-3DMAIC 11-5DOE 11-5Factorial Designs 11-5Graph Annotation Tools 11-5Graph Editing 11-5Mixture Designs 11-5OptiPlot 11-5Project Manager 3-9, 11-4Response Surface Designs 11-5Standard 11-4Taguchi Designs 11-5Worksheet 11-4

werkblad 1-3automatisch doorvoeren 4-6Excel-gegevens sam

envoegen 8-3gegevens invoeren 4-5gegevens toevoegen 4-5gegevens uit tekstbestand

samenvoegen 8-4openen 1-4, 8-2opslaan 8-11samenvatting weergeven 8-5voorbeeldweergave 8-4voorbereiden 8-1

What’s New, bestand 10-3willekeurig maken, runvolgorde 5-4wiskundige functies

zie CalculatorWorksheet, map 11-4Worksheet, werkbalk 11-4

XX-bar/S-diagram 4-3

interpreteren 4-5XLS-bestandsindeling 8-3