UNIVERZITET U SARAJEVU

FAKULTET ZA SAOBRAĆAJ I KOMUNIKACIJE

CESTOVNI SAOBRAĆAJ

SEMINARSKI RAD

PREDMET: TRANSPORT I OKOLIŠ

TEMA: Mjerenje nivoa buke na području zadatih dionica

Predmetni nastavnik:Prof.dr.Osman Lindov

Studenti:Deljanin EmirKarasalihović Jasmina

2012.

Sarajevo, novembar 2012.

SADRŽAJ:

1.Uvod....................................................................................................................................................3

2.Osnovni pojmovi buke.........................................................................................................................4

2.1. Šta dobijamo mjerenjem buke u gradu?......................................................................................5

2.1.1.Mjere zaštite, koje se mogu sprovesti na lokalnom nivou, kratkoročne i dugoročne............5

3.MJERENJE BUKE U NEPOSREDNOJ BLIZINI SAOBRAĆAJNICE...............................................................7

3.1. Karakeristike saobraćajnice na kojoj su izvršena mjerenja..........................................................7

3.2.Prvo mjerenje.............................................................................................................................11

3.3.Drugo mjerenje..........................................................................................................................12

4.Podaci o saobraćajnici( kategorija, rang, značaj, prostorni razmještaj, situacija, karte, geometrija, poprečni profil, saobraćajna signalizacija i oprema, objekti na saobraćajnici, kolovozna konstrukcija,

nagib, odvodnja, oštećenja, itd.).........................................................................................................13

5.Podaci o okolini saobraćajnice( konfiguracija terena, objekti, visine objekata, vrste objekta, broj spratova, pripadnost pojedinim zonama, prisustvo industrijskih objekata, vremenske prilike, itd.)....14

6. ZAKLJUČAK.......................................................................................................................................16

7. LITERATURA......................................................................................................................................17

2

2012.

1.Uvod

U okviru seminarskog rada mjerenje buke na zadatoj dionici nas zadatak je bio mjerenje buke u ul. Kranjceviceva u kojoj se nalazi JU bolnica „Abdulah Nakas“ ili poznatija kao „Vojna bolnica“.Mjerenje smo radili kako bi ustanovili nivo buke na ovom podrucju odnosno kako to utice na ovu ustanovu, osoblje i posjetioce bolnice kao i stanovnike unutar objekata koji se nalaze u neposrednoj blizini bolnice sto ce biti vise govora unutar samog seminarskog rada. U okviru naseg seminarskog rada dotaci cemo se osnovnih pojmova koji se vezu za temu o kojoj cemo da vam govorimo, stoga smo na seminarski rad podjelili na ,nekoliko pogljava koje smo detaljno obradili a to se odnosi prije svega na:

1. Osnovni pojmovi buke

2. Podaci o saobracajnici a koji se odnose na kategoriju, rang, znacaj, prostorni razmjestaj, situacija, karte, geometrija, poprecni profil, saobracajna signalizacija i oprema, objekti na saobracajnici, kolovozna konstrukcija, nagib, odvodnja ostecenja.

3. Podaci o okolini saobracajnice sto se odnosi na konfiguraciju terena, objekti, visine objekata, vrste objekata, broj spratova, pripadost pojedini zona, prisutnost industrijskih objekata, vremenske prilike itd.

4. Mjerenje buke u neposrednoj blizini saobracajnice

5. Podaci o saobracajnici koji prije svega obuhvataju brojanje saobracaja,saobracajni tok, broj vozila, kategorije, vrste, PGDS, gustina, protok, brzina itd.

Ono sto je jos bitno napomenuti jesu aplikacije koje smo koristili pri izradi ovog seminarskog rada a koje se odnose na koristenje dvaju aplikacija koje imaju istu funkciju a razlikuju se samo u vizualnoj konturi dijagrama..

3

2012.

2.Osnovni pojmovi buke

 Buka je, prema najčešće korištenoj definiciji, svaki neželjeni i neprijatni  zvuk. Buka,

pored toga što ima iste fizičke karakteristike kao i zvuk, razlikuje se od zvuka po tome što

izaziva i različite psihofiziološke senzacije ( smeta, uznemirava, ugrožava) i štetna dejstva na

zdravlje  čoveka. Različite osobe imaju različiti stav prema željenom i neželjenom zvuku,

tako da neki zvuk može biti buka za neku osobu, a veoma prijatan događaj za druge. Prema

tome, buka je  samo subjektivna kategorija, dok je zvuk fizička kategorija.Osnovna

pretpostavka da se zvuk tretira kao buka je da postoji subjekt ( čovek ili životinja) koji opaža

zvuk i kome taj zvuk smeta. Npr, saobraćaj u suštini ne generiše buku ( neželjeni zvuk)  ako u

neposrednoj okolini saobraćajnice ne postoje stambeni objekti ili staništa životinja. Tako da se

veoma često postavlja dilema kada treba koristiti termin  zvuk,a kada buka. U svakodnevnom

govoru i literaturi koja obrađuje probleme zvuka i buke, uobičajena je praksa da se koristi

termin buka za zvuk koji se u opštem slučaju tretira kao neželjeni. Npr, zvuk koji generišu

pneumatici u kontaktu sa podlogom mogu za pojedince da budu prijatan zvuk ( gledaoci trka

formule 1) ali je za većinu to ipak neželjeni zvuk – odnosno buka.

Prosječni nivo buke koju izazivaju motorna vozila je:

osobna vozila – 70 dB;

kamioni – 85 – 90 dB;

Slika 1. Kategorije vozila

4

2012.

2.1. Šta dobijamo mjerenjem buke u gradu?

            S obzirom na znacaj fenomena buke, iskazan cinjenicom da je u 2000. godini 130

miliona ljudi u urbanim sredinama izloženo nivoima koji prekoracuju gornje granicne

dozvoljene vrednosti nivoa buke, 65 decibela za dnevni period i 55 za nocni period, proizilazi

potreba za kontrolom nivoa buke i planiranje mera za zastitu populacije od njenog negativnog

dejstva. Rezultati sistematskog merenja nivoa buke će posluziti urbanistima pri prostornom

uredjenju i rekonstrukciji postojecih naselja i podrucja, arhitektama pri projektovanju objekata

u neposrednoj blizini mjernih mijesta i medicinskim stručnjacima pri ocjeni smetnji od buke

kao veoma značajnog ekološkog faktora koji utice na zdravlje stanovništva. 

2.1.1.Mjere zaštite, koje se mogu sprovesti na lokalnom nivou, kratkoročne i dugoročne.

- Kratkoroćne mjere zaštite bi obuhvatile: 

• ograničenje brzine kretanja vozila – ograničenje brzine kretanja vozila značajno doprinosi

smanjenju ukupnog nivoa buke. Pro ograničavanju brzine vozila treba voditi računa da

smanjenje brzine ispod 50km/h ne utiče znatno na smanjenje nivoa buke, a može dovesti do

zakrčenja saobraćaja;  

• zabranom saobracaja za pojedine kategorije i njihovim usmeravanjem na pravce manje

osetljive na buku - Pojedine kategorije vozila, a naročito teretna vozila iznad 3.5 t i vozila

javnog gradskog prevoza izazivaju veliku buku. Zabrana saobraćaja za određeno vrijeme noću

ili trajna zabrana saobraćaja za tu kategoriju vozila na pojedinim gradskim saobraćajnicama

za tu kategoriju vozila na pojedinim gradskim saobraćajnicama;

• boljom regulacijom saobracaja – Obezbediti takvu regulaciju saobraćaja na raskrsnicama

koja ne usporava kretanje vozila i ne dovodi do zastoja u saobraćaju. Postavljanje vremenskih

semafora na raskrsnicama sa semaforima i obezbeđenje poštovanja gašenja motora za vreme

čekanja na semaforu, takođe mogu znatno sniziti nivo buku na raskrsnicama. Uvođenje

zelenog talasa na određenim raskrsnicama;

• povoljnijim izborom javnog gradskog prevoza, poboljsanjem povrsine kolovoznog zastora,

kontrolom nivoa buke vozila i sankcionisanjem ponasanja ucesnika u saobracaju;

5

2012.

- Dugoročne mjere zastite od buke bi obuhvatile: 

• pravilno planiranje namjene prostora – Zaštita od saobraćajne buke može se postići

pravovremenim sprovođenjem odgovarajućih urbanističkih zahvata u planiranju pojasa oko

saobraćajnice. Urbanističkim planom se mogu predvideti tipovi izgradnje koji rasporedom i

položajem zgrada, kao i udaljenošću od saobraćajnice ( buka opada sa kvadratom udaljenosti

od saobraćanice), mogu pružiti adekvatnu zaštitu od saobraćajne buke. Tako npr. Terasasto-

kaskadna gradnja predstavlja jedan od tipova gradnje mkoji pruža najbolju zaštitu od

saobraćajne buke;

• ukljucivanjem mjera zastite od buke u fazi projektovanja gradjevinskih objekata –

Adekvatna zaštita objekata od buke može se postići još u fazi projektovanja tog objekta, ako

su poznate vrednosti merenja buke, kao i njene očekivane vrednosti. Svaki arhitektonsko

građevinski projekat sa stanovišta zaštite od buke mora da sadrži proračun zvučne zaštite,

precizne zahteve u pogledu zvučne zaštite pojedinih elemenata ( prozora, vrata isl.) 

• postavljanjem internih objekata (magacina, garaza i sl.) kojima buka ne smeta izmedju

izvora i primaoca buke;

• izgradnjom vertikalnih zastitnih zidova i hortikulturalnim uredjenjem pojasa duz putne

sobracajnice – Vertikalni zidovi predstavljaju građevinske konstrukcije od raznog materijala

( armirani beton, beton, opeka, kamen, drvo, aluminijum staklo, plastika idr.) nalaze se u

profilu saobraćajnice u vidu vertikalne prepreke i zaštitu od buke vrše refleksijom i

apsorpcijom zvučnih talasa. Njihova primena dolazi do izražaja u uslovima ograničenog

prostora. U zavisnosti od položaja objekata koga treba zaštiti od buke u odnosi na

saobraćajnicu, razlikujemo više tipova vertikalnih zaštitnih zidova: reflektirajući, absorbujući

i visoko apsorbujućči. Kao zaštita od saobraćajne buke, najuspešniji rezultati se postižu sa

visoko apsoršcionim ogradama koje se najčešće izgrađuju kao sendvič od perforiranog metala

ili drveta. Kao punilo primenjuje se materijal koji ima visoku apsorpciju zvuka 

• Hortkularnim uređenjem pojasa duž putne saobraćajnice – estetski, ekološki i ekonomski

najpovoljnije rešenje za zaštitu od buke predstavlja ozelenjavanje pojasa duž saobraćajnice.

6

2012.

3.MJERENJE BUKE U NEPOSREDNOJ BLIZINI SAOBRAĆAJNICE

3.1. Karakeristike saobraćajnice na kojoj su izvršena mjerenja

Saobraćajnica se nalazi u Ulici Kranjceviceva ( Općina Centar ) i duzine je 150 metra,

Saobracajnica je predstavljena cetverokrakom raskresnicom. Objekti se nalaze u samoj blizini

saobraćajnice udaljeni u prosjeku oko 1,5 m od same saobraćajnice. Visina objekata je od 8

do 10 metara i imaju 6 spratova. Na dionici saobracajnice nema vertikalne signalisacije koja

se ocituje u broju semafora. Duz saobracajnice postavljeni su stubovi ulicne rasvijete. Postoji

horizontalna signalizacija i to 2 pjesacka i taksi stajaliste.

Uzdužni nagib sobraćajnice je oko 2.6 % a ulica koja se ukljucuje s njene desne strane ima

uzduzni nagib 2% odvonja je u desnu stranu. Kolovozna konstrukcija je aslfalt i nema

vidljiva ostecenja same dionice. Ulica pripada sjevernoj longitudinali u mreži saobraćajnica grada

Sarajeva, kao sto je prikazano na slici:

Slika 2. Sarajevo – Mreža saobraćajnica

7

2012.

Sjeverna longitudinala je projekat koji je najdalje otišao u smislu realizacije, a rezultati u poboljšanju

saobraćajne situacije su vidljivi. Na dijelu gdje je izgrađena prva dionica ove saobraćajnice već je

registrovano poboljšanje saobraćajne situacije i brži protok vozila.

Prva dionica sjeverne longitudinale se prostire od raskrsnice Ulica Kranjčevića i Halida Kajtaza

do Ulice Hamdije Čemerlića.

Druga dionica sjeverne longitudinale je zahtjevnija zbog velikog broja privatnih posjeda koji

se nalaze na projektom predviđenoj trasi ove saobraćajnice. Projektom je predviđeno da ova

saobraćajnica prolazi kroz Ulicu Marka Marulića, gdje je izgrađen veliki broj objekata koji će se

morati ekspropisati.

Slika 3.Prikaz dionice na kojoj je vršeno mjerenje

Slika 4. Prikaz dionice na kojoj je vršeno mjerenje

8

2012.

5.Prikaz dionice na kojoj je vršeno mjerenje

6. Prikaz dionice na kojoj je vršeno mjerenje

9

2012.

Područje

(zona )NAMJENA PODRUČJA

Najviši dozvoljeni nivoi(dBA)

Ekvivalentninivoi Leq

Vršninivo

dan noć L1

I Bolničko-lječilišno 45 40 60

II Turističko, rekreacijsko,Oporavilišno

50 40 65

III Čisto stambeno, vaspitnoobrazovnei zdravstvene

institucije, javne zelene irekreacione površine

55 45 70

IV Trgovačko, poslovno, stambeno istambeno uz saobraćajne

koridore, skladišta bez teškogtransporta

60 50 75

V Poslovno, upravno, trgovačkozanatsko, servisno (komunalni

servis)

65 60 80

VI Industrijsko, skladišno, servisno iSaobraćajno područje bez stanova

70 70 85

Tabela 1. Dozvoljeni nivoi vanjske buke za planiranje novih objekata ili izvora buke

U narednoj tabeli prikazane su neke tehničke mjere za smanjenje buke a naš prijedlog rješenja

je izgradnja zidova i zaslona protiv buke koji smanjuju nivo buke od 5 – 20 dB.

Tehničke mjere Smanjenje buke (dB)Manje bučne površine kolovoza

Izbjegavanje strmih nagiba puta

Zidovi i druge prepreke (efekat zavisi od visine i položaja prepreke)

Zasloni od vegetacije

Zasloni protiv buke (zidovi i kinstrukcije različitih veličina)

Galerije

Tuneli

2 – 4

5 – 6

5 – 20

4 – 6

5 – 20

5 – 20

preko 50Tabela 2. Tehničke mjere za smanjenje buke

10

2012.

3.2.Prvo mjerenje

Tabela 3. Mjerni podaci u ulici Kranjcevica iz perioda 15.01.2012.

- LAeq dB (A) je srednja energetska vrijednost buke promjenjivog nivoa, ekvivalentna

buci kontinuiranog nivoa mjerenja u trajanju od 15 minuta koja iznosi 70,2 dB

- LAFMax – maksimalni nivo buke u promatranom vremenu koji iznosi 88,1 dB

- LAFMin – minimalni nivo buke u promatranom vremenu koji iznosi 50,8 dB

- L1, L5, L10,... označava nivo buke koje je prekoračeno u 1%, 5%, 10%,... vremena

(15 minuta).

Prekoračenje maksimalne, preporučene granice nivoa buke je prisutno i na ovoj lokaciji.

Izmjereni broj vozila po kategorijama i vrstama u 15-minutnom intervalu, prikazan je tabelom.

PUTNIČKI AUTOMOBILI (PA)

TERETNA VOZILA (TV)

AUTOBUSI SPECIJALNA VOZILA

160

---

---

---

11

2012.

3.3.Drugo mjerenje

Tabela 4. Mjerni podaci u Kranjcevica iz perioda 16.10.2012.

- LAeq dB (A) je srednja energetska vrijednost buke promjenjivog nivoa, ekvivalentna

buci kontinuiranog nivoa mjerenja u trajanju od 15 minuta koja iznosi 74,5 dB

- LAFMax – maksimalni nivo buke u promatranom vremenu koji iznosi 89,2 dB

- LAFMin – minimalni nivo buke u promatranom vremenu koji iznosi 62,3 dB

- L1, L5, L10,... označava nivo buke koje je prekoračeno u 1%, 5%, 10%,... vremena

(15 minuta).

Prekoračenje maksimalne, preporučene granice nivoa buke je prisutno i na ovoj lokaciji.

Izmjereni broj vozila po kategorijama i vrstama u 15-minutnom intervalu, prikazan je tabelom.

PUTNIČKI AUTOMOBILI (PA)

TERETNA VOZILA (TV)

AUTOBUSI SPECIJALNA VOZILA

209

1

3

---

12

2012.

4.Podaci o saobraćajnici( kategorija, rang, značaj, prostorni razmještaj, situacija, karte, geometrija, poprečni profil, saobraćajna signalizacija i oprema, objekti na saobraćajnici, kolovozna konstrukcija, nagib, odvodnja, oštećenja, itd.)

13

2012.

5.Podaci o okolini saobraćajnice( konfiguracija terena, objekti, visine objekata, vrste objekta, broj spratova, pripadnost pojedinim zonama, prisustvo industrijskih objekata, vremenske prilike, itd.)

Podaci o neposrednoj okolini saobraćajniceProcjena uticaja buke

Konfiguracija terena

- Ravničarski teren

Objekti (zgrade) - Tržni centri: „Merkator“, „Interex“,

„Konzum“, - „Interšped“, - „Energoinvest-

poslovna zgrada“

Okolina ove saobracajnice je popunjena od velikih

objekata metalnih konstrukcija,sto utice na refleksiju buke,odnosno

spriječava njenu disperziju.

Samim tim,objekti imaju ulogu panela za refleksiju buke od saobraćaja,a kako

ti objekti imaju slabu akusticnu izolaciju,nivo buke u tim objektima je i

veci.

Visina zgrada - Do 10 m, osim poslovne zgrade Energoinvest

Duzina zgrada - Do 50 mSpratnost zgrada - „Merkator“,

„Konzum“, „Interex“ =3 sprata

- Energoinvest ≈15 spratova

Vrsta objekata - Poslovni objektiZona

saobracajnice- Poslovna zona

Općina Novo Sarajevo

Slika: Podaci o neposrednoj okolini saobracajnice

14

2012.1Tabela za proracun prosjecne brzine vozila na udaljesnosti od 100m. U razmatranje je uzeto 15

putnickih automobila te na osnovu toga je izracunata prosjecna brzina V sre.

S=100mT sre=∑T / 15T sre=162/15Tsre=10.8secV sre=S /T sreT sre=10.8secS=100mV sre=100/10.8V=9.25925 m/s odnosno V=33 km/h

1 Na temelju ispitivanja provedenih nad petnaest automobila, gdje smo pratili vrijeme koje je potrebno da prođu ovu dionicu od ulaska na presjeku ispred vojne bolnice i izlaska na presjeku za skretanje prema „Hollday innu “ dobili smo vrijeme koje im je potrebno. Na osnovu vec poznatih podataka o dužini dionice dobili smo prosječnu brzinu kretanja.

15

P.A T(sec)A1 12A2 7A3 11A4 8A5 9A6 9A7 13A8 12A9 10A10 12A11 9A12 13A13 12A14 11A15 14

2012.

6. ZAKLJUČAK

Mjernje nivoa buke je veoma značajno naročtio jer izaziva mnoge štetne posljedica po

čovjeka i okolinu. Na osnovu naših mjerenja ustanovili smo da je nivo buke visok, te osnovu

brojanja saobraćaja ustanovili smo da strukturu saobraćajnog toka uglavnom čine putnički

automobili. Problematika ispitivanja buke sa aspekta zaštite čovjeka je veoma široka i

raznovrsna. Imajući u vidu sve mjere koje se poduzimaju u zemljama Zapadne Evrope, u

našoj zemlji se taj utjecaj još uvijek olahko prihvata što predstavlja izazov za nove generacije

u donošenju mjera i odluka u cilju zaštite čovjeka i njegovog zdravlja od buke i njenog

štetnog utjecaja. Za smanjenje emisija nivoa buke postoje različite strategije na kraći i duži

vemenski period. Ovaj problem bi se mogao riješiti preusmjeravanjem saobraćaja na javni

gadski prevoz u centralnoj zoni grada i izborom prevoznih srdstava novije tehnologije koja

emituju manju buku. Buka promjenjivog intenzita koja se javlja na raskrnicama može se

smanjiti sinhronizacijom svjetlosnih signala na dužim dionicama. Posebnu pažnju treba

posvetiti istraživanju uzroka i veličine buke, kao i donošenju zakonskih normi sa

vrijednostima nivoa buke koje bi trebalo donijeti u skladu sa evropskim principima zaštite

okoline. Potrebno je poduzeti sljedeće aktivnosti:

- kartografsko određivanje izloženosti buci

- informisanje javnosti o buci u okruženju i njenom uticaju

- usvojiti planove akcija temeljene na rezultatima kartograsfkog određivanja buke u

namjeri da se spriječi i smanji buka u okruženju.

16

2012.

7. LITERATURA

ZAKON O ZAŠTITI OD BUKE, Skupština Kantona Sarajevo 2007. godine

Pravilnik o postavljanju posebnih objekata na cesti radi smanjenja brzine kretanja vozila, Sarajevo 2007. godine

Internet:

17