mjerna stanica

7/30/2019 mjerna stanica

1/11

Totalna stanica 1

Totalna stanica

Totalna stanica za geodetska mjerenja

Totalna stanica Leica TCRP 1203

Totalna stanica, mjerna stanica ili tahimetar je

raunalna inaica elektronikog teodolita. Totalne

stanice imaju u sebi raunalo, memoriju i elektroniki

daljinomjer. Totalna stanica omoguava jednostavnije

snimanje detalja, iskolavanja, te bre i preciznije

izvoenje radova. Elektroniki daljinomjer je najvea

prednost totalnih stanica. Takvi daljinomjeri sastoje se

od odailjaa koji emitira elektromagnetsko zraenje u

infracrvenom ili radio spektru. Elektroniki daljinomjer

zahtjeva reflektor na kraju mjerenje duine koji

refletkira odaslane elektromagnetske valove. Preciznost

elektronikog daljinomjera kod totalnih stanica je oko 2

mm na 1 km mjerene duljine.[1]

Instrumenti koji omoguuju mjerenje horizontalnog

kuta, vertikalnog kuta i kose duljine nazivaju se

tahimetri (gr. brzomjer). U 19. stoljeu pojavili su se

optiki tahimetri, a 1970-ih godina prolog stoljea

prvi elektroniki tahimetri. Tijekom razvoja

automatiziran je tijek mjerenja, uspostavljena

automatska registracija, omoguena razna raunanja u

samom instrumentu, te se danas takvi instrumenti

nazivaju totalnim stanicama ili mjernim stanicama

(engl. total station).[2]

Nain rada

Elektroniko mjerenje duljine

Fizikalni princip elektronikog mjerenja duina zasniva

se na mjerenju vremena koje je elektromagnetskom

valu potrebno za prijelaz mjerene duine u oba smjera.

Na poetnoj toki (stajalitu) nalazi se primopredajnik,

a na cilju reflektor. Navedeni jednostavni princip

mjerenja iziskuje sloeno konstruktivno rjeenje, emu

je uzrok velika brzina elektromagnetskog vala tj.

svjetlosti. Potrebno je vrlo tono mjeriti vremenski

signal t, a takoer mjerni signal prolazi kroz razliite

slojeve atmosfere, to utjee na njegovu brzinu, te kao

rezultat daje pogreno mjerenje duine. Za standardizaciju konstrukcija elektronikih daljinomjera nuno je to

tonije poznavanje brzine svjetlosti.
http://hr.wikipedia.org/w/index.php?title=Svjetlosthttp://hr.wikipedia.org/w/index.php?title=Vrijeme_%28fizika%29http://hr.wikipedia.org/w/index.php?title=Engleski_jezikhttp://hr.wikipedia.org/w/index.php?title=Gr%C4%8Dki_jezikhttp://hr.wikipedia.org/w/index.php?title=Kuthttp://hr.wikipedia.org/w/index.php?title=Duljinahttp://hr.wikipedia.org/w/index.php?title=Metarhttp://hr.wikipedia.org/w/index.php?title=Radio_valovihttp://hr.wikipedia.org/w/index.php?title=Infracrveno_zra%C4%8Denjehttp://hr.wikipedia.org/w/index.php?title=Elektromagnetsko_zra%C4%8Denjehttp://hr.wikipedia.org/w/index.php?title=Ra%C4%8Dunalna_memorijahttp://hr.wikipedia.org/w/index.php?title=Ra%C4%8Dunalohttp://hr.wikipedia.org/w/index.php?title=Teodolithttp://hr.wikipedia.org/w/index.php?title=Elektronikahttp://hr.wikipedia.org/w/index.php?title=Ra%C4%8Dunalohttp://hr.wikipedia.org/w/index.php?title=Datoteka%3ALeica_TCRP_1203.jpghttp://hr.wikipedia.org/w/index.php?title=Datoteka%3AGPS-m%C3%A4tning_p%C3%A5_j%C3%A4rn%C3%A5ldersboplats_i_Ytterby_sn%2C_Bohusl%C3%A4n%2C_den_28_april_2006._Bild_1.JPG


2/11

Totalna stanica 2

Totalna stanica Sokkia 2 s reflektorom

Totalna stanica na Planici

Uz poznatu brzinu elektromagnetskog vala u vakuumu

c0, odredit e se brzina u zraku kao optikom sredstvu

c, poznavanjem njegova indeksa prelamanja u,

primjenom osnovnog zakona iz optike:

gdje je: c - radna brzina (brzina vala tijekom mjerenja).

Uvrtenjem u formulu za duljinu, dobiva se izraz:

gdje je: tvrijeme potrebno da elektromagnetski val

prijee udaljenost do cilja i natrag.

Indeks prelamanja zraka osnovni je imbenik kojim je

odreena radna brzina vala. Tonost mjerenja ovisi o

tome koliko je poznato stvarno stanje atmosfere. Za

odreivanje stanja atmosfere pri mjerenjima, potrebno

je izmjeriti temperaturu zraka, tlak zraka i koliinu

vodene pare, da bi se to tonije odredio indeks

prelamanja.

Na osnovi poznavanja radne brzine elektromagnetskog

vala, duljina se odreuje mjerenjem vremenskog

intervala tdvostrukog puta signala. Budui da se radi o

vrlo malim vremenskim intervalima, oni se moraju

odrediti s visokom tonosti, to je zahtjevan tehniki

zadatak. Na primjer, pri dvostrukom prijelazu duljineod 500 m, vremenski interval signala iznosi oko 3 s.

Ve nesigurnost u mjerenju vremena od 0,1 ns daje

odstupanje duljine od 15 mm. Danas se ve razvijaju

tehnologije koje omoguuju mjerenje od 10-12 ps.

Samo mjerenje izvodi se tako da se signal od odailjaa odvaja u dva puta: jedan put prema prijemniku izravno (bez

prijeloma duine unutranji put), a drugi put vanjski put signala do reflektora i natrag. Ovisno o tehnikim

rjeenjima mjerenja vremenskog signal razlikujemo nekoliko osnovnih naina mjerenja duina:

impulsni

fazni frekventni

Impulsni nain mjerenja duine

Odailja zrai slijed impulsa, pa se duina mjeri direktnim mjerenjem vremenskog intervala u kojem impuls prelazi

mjernu duinu. Duina se moe mjeriti
http://hr.wikipedia.org/w/index.php?title=Sekundahttp://hr.wikipedia.org/w/index.php?title=Metarhttp://hr.wikipedia.org/w/index.php?title=Sekundahttp://hr.wikipedia.org/w/index.php?title=Sekundahttp://hr.wikipedia.org/w/index.php?title=Signalhttp://hr.wikipedia.org/w/index.php?title=Vodena_parahttp://hr.wikipedia.org/w/index.php?title=Atmosferski_tlakhttp://hr.wikipedia.org/w/index.php?title=Temperaturahttp://hr.wikipedia.org/w/index.php?title=Zemljina_atmosferahttp://hr.wikipedia.org/w/index.php?title=Elektromagnetsko_zra%C4%8Denjehttp://hr.wikipedia.org/w/index.php?title=Optikahttp://hr.wikipedia.org/w/index.php?title=Indeks_prelamanjahttp://hr.wikipedia.org/w/index.php?title=Zrakhttp://hr.wikipedia.org/w/index.php?title=Brzinahttp://hr.wikipedia.org/w/index.php?title=Datoteka%3APlanicaJumpingHill.jpghttp://hr.wikipedia.org/w/index.php?title=Planicahttp://hr.wikipedia.org/w/index.php?title=Datoteka%3ASokkia_2.jpg


3/11

Totalna stanica 3

Totalna stanica Nikon 520

Robotska totalna stanica

odailjanjem jednog impulsa, ali zbog poveanja

tonosti mjerenja odailje se slijed impulsa. Pri

impulsnom nainu mjerenja, odailja radi tako da u

vrlo kratkom vremenskom intervalu odailje

elektromagnetski val do reflektora koji se nalazi na

cilju, te ga vraa natrag prema prijamniku na stajalitu.Primjenjuje se vidljivo i infracrveno zraenje. Za

vrijeme emisije impulsa veliina impulsa treba biti

konstantna. Impulsi su modulirani; primjenjuje se

amplitudna i frekventna modulacija.

Razvojem laserske tehnologije omogueno je mjerenje

bez primjene reflektora na cilju. Zraka svjetlosti odbija

se od raznih povrina (objekata). Primjena takvog

naina mjerenja je kod kraih duljina.

Impulsni nain mjerenja ima znaajnu primjenu pri

mjerenju kratkih duina zbog vie prednosti, a to su:

vrlo kratko trajanje mjerenja

duljina se dobiva direktno i jednoznano

uz optiku jednakih dimenzija vei je doseg nego kod

faznog naina mjerenja

mogua su mjerenja kratkih duina bez reflektora na

cilju

Fazni nain mjerenja duine

Osnova faznog naina mjerenja duina je posredannain mjerenja vremenskog intervala na osnovi

mjerenja fazne razlike odaslanog i primljenog signala.

Kod mjerenja faznim nainom odailja kontinuirano,

za vrijeme mjerenja emitira modulirane svjetlosne

valove ili valove mikrovalnog podruja. Na osnovi

usporedbe razlika faza dvaju signala u jednom trenutku

u mjerau faze (od kojih jedan prelazi duinu u oba

smjera), dobivamo osnovnu informaciju o duini.

Elektroniko mjerenje duina faznim nainom moemo

usporediti s mehanikim mjerenjem duina pomou

vrpce. Pri mehanikom mjerenju broji se koliko puta

mjerna jedinica (duina vrpce) ide u ukupnu duinu i

oitava se ostatak duine. Kod elektronikog mjerenja

broj vrpci je nepoznat. Problem se rjeava u

kombinaciji primjene veeg broja koritenja

frekvencije (grubo mjerenje) za mjerenja, a za fino

mjerenje koristi se najvia frekvencija.
http://hr.wikipedia.org/w/index.php?title=Frekvencijahttp://hr.wikipedia.org/w/index.php?title=Mikrovalovihttp://hr.wikipedia.org/w/index.php?title=Svjetlosthttp://hr.wikipedia.org/w/index.php?title=Laserhttp://hr.wikipedia.org/w/index.php?title=Datoteka%3ARobotic-surveying-total-station-257041.jpghttp://hr.wikipedia.org/w/index.php?title=Datoteka%3ATeodolit_nikon_520.jpg


4/11

Totalna stanica 4

Totalna stanica Leica-TPS (ekran)

Elektrooptiki daljinomjeri

Elektrooptiki daljinomjeri mjere duinu emisijom

vidljive ili nevidljive infracrvene svjetlosti. Za takvo

mjerenje potrebno je optiko dogledanje instrumenta na

stajalitu i toke cilja. Na cilj se postavlja reflektor, kojivraa zraku do prijamnika u instrumentu. U upotrebi su

impulsni i fazni elektrooptiki daljinomjeri. Impulsni

nain mjerenja duina omoguuje mjerenje duina bez

reflektora na cilju. Dovoljan je jedan snaan impuls

kako bi se duina jednoznano izmjerila s

centimetarskom tonosti. Primjenjuje se kod mjerenja

duina do nepristupanih toaka, mjerenja profila u

tunelu, podzemnim prostorijama, kamenolomima,

elinih postrojenja i dr.

Izvori zraenja

Izvori zraenja koji se primjenjuju mogu biti koherentni i nekoherentni. Predstavnik nekoherentnog zraenja bila je

elektrina arulja. Danju je tim izvorom postignut doseg do 5 km, a nou do 15 km. Ovaj izvor zraenja je

zamijenjen.

U razvoju elektrooptikih daljinomjera prekretnica je nastala otkriem i primjenom luminiscentne diode kao izvora

zraenja. Primjenjuje se galij-arsenid (GaAs) dioda, kao izvor zraenja valne duljine od 890 do 950 m (infracrvena

svjetlost).

Laseri isto slue kao izvor koherentnog zraenja. Za pojaanje svjetlosti slui aktivno sredstvo koje se nalazi u

rezonatoru i koje uz dovoenje energije izvana pojaava optike oscilacije vala u uskome spektralnom podruju,ovisno o koritenom sredstvu. Kao aktivna sredstva primijenjena su vrsta tijela kristalne ili amorfne strukture,

tekuine i plinovi. Zasebnu grupu ine poluvodiki laseri (GaAslaser). Danas se primjenom lasera mogu izmjeriti

duine i do 300 m bez koritenja reflektora na cilju. Lasersko zraenje se primjenjuje u gotovo svim geodetskim

instrumentima u sigurnosnim granicama do 1 mW (prema meunarodnim standardima). Iako je snaga lasera vrlo

mala, potrebna je oprezna primjena i izbjegavanje promatranja laserskog izvora, jer djelovanje na mrenicu ljudskog

oka nije jo dovoljno istraeno.

Elektrooptike daljinomjere potrebno je ispitivati i usmjeriti ih. U ovlatenom elektronikom laboratoriju potrebno

je vrlo tono izmjeriti ili namjestiti frekvenciju u elektrooptikom daljinomjeru, kao i vei dio drugih pogrjeaka

elektronike prirode. Osim laboratorijskog ispitivanja, daljinomjeri se ispituju i u terenskim uvjetima, na tzv. bazama

i to preko cijelog dosega daljinomjera.
http://hr.wikipedia.org/w/index.php?title=Mre%C5%BEnica_%28oko%29http://hr.wikipedia.org/w/index.php?title=Vathttp://hr.wikipedia.org/w/index.php?title=Geodetsko_mjerenjehttp://hr.wikipedia.org/w/index.php?title=Geodetsko_mjerenjehttp://hr.wikipedia.org/w/index.php?title=Rezonantna_frekvencija_u_elektri%C4%8Dnim_titrajnim_krugovimahttp://hr.wikipedia.org/w/index.php?title=Laserhttp://hr.wikipedia.org/w/index.php?title=Infracrveno_zra%C4%8Denjehttp://hr.wikipedia.org/w/index.php?title=Infracrveno_zra%C4%8Denjehttp://hr.wikipedia.org/w/index.php?title=Metarhttp://hr.wikipedia.org/w/index.php?title=Arsenhttp://hr.wikipedia.org/w/index.php?title=Galijhttp://hr.wikipedia.org/w/index.php?title=Diodahttp://hr.wikipedia.org/w/index.php?title=Luminiscencijahttp://hr.wikipedia.org/w/index.php?title=Elektri%C4%8Dna_%C5%BEaruljahttp://hr.wikipedia.org/w/index.php?title=Tunelhttp://hr.wikipedia.org/w/index.php?title=Infracrveno_zra%C4%8Denjehttp://hr.wikipedia.org/w/index.php?title=Datoteka%3ALeica-TPS-Level.jpg


5/11

Totalna stanica 5

Osnovne korekcije i redukcije duljina

Korekcije i redukcije duljina mogu se ralaniti na:

Adicijske korekcije i korekcije zbog odstupanja mjerne frekvencije

Korekcije zbog prolaza signala kroz razliite slojeve atmosfere

Redukciju kose duljine na horizontalnu

Redukciju duljine na referentni elipsoid

Adicijska korekcija i korekcija zbog odstupanja mjerne frekvencije

Adicijska korekcija uzrokovana je graom instrumenata i reflektora. Ukupna poznata adicijska korekcija (e - udio

adicije instrumenta, rudio adicije reflektora) uzima se u obzir ve kod proizvoaa, te je potrebno uvesti korekciju

ako se koristi reflektor drugih proizvoaa.

Meteoroloka i atmosferska korekcija

Svaki elektrooptiki daljinomjer umjeren je u tvornici na odreenu radnu brzinu za indeks prelamanja referentne

atmosfere. Svako odstupanje stanja atmosfere od referentne dat e pogreku duljine. Zbog navedenog, potrebno jeodreivanje srednjeg indeksa prelamanja atmosfere, u kojoj mjerimo; uvodi se tzv. brzinska korekcija duljine. Na

terenu (na stajalitu i na cilju) izmjeri se trenutana temperatura i tlak zraka, te se iz tih podataka u mikroraunalu

instrumenta rauna korektivni podatak, tzv. faktor mjerila. Takoer, korektivni se podatak na temelju temperature i

tlaka zraka moe isitati i iz dijagrama (u mikroraunalu).

Odreivanje poloaja toaka

Poloaj toke u ravnini odreen je s dvije veliine, a to su u pravokutnom koordinatnom sustavu apscisa i ordinata,

odnosno koordinate toke (x , y). Takvo snimanje detalja spada u ortogonalnu metodu. U polarnom sustavu, gdje je

ishodite pol, veliine su duljina i orijentirani pravac (mjereni kut). Ovakav nain snimanja detalja naziva se polarna

metoda. Ako se u geodetskoj izmjeri sa stajalita instrumenta odreuju dvije dimenzije, govorimo o 2D

(dvodimenziomalnom) odreivanju koordinata.

Za prostorni poloaj toke potrebna je i trea koordinata (z). Tada se odreuju tri dimenzije toke, te govorimo o 3D

(trodimenzionalnom) odreivanju koordinata. Instrumenti kojima se odreuje trodimenzionalni poloaj opaane

toke, istovremenim odreivanjem koordinata ubrzavaju tok mjerenja, a nazivaju se tahimetri (totalne stanice).

Krajem 19. stoljea razvili su se optiki tahimetri koji su u to vrijeme unaprijedili geodetska mjerenja. Krajem

1960-ih optike tahimetre zamijenili su elektroniki tahimetri. Posebna znaajka u njihovom razvitku imala je

primjena automatske registracije podataka, uvoenje mikroprocesora u instrument, automatizacija kompletnog

mjernog procesa uz odgovarajuu programsku podrku. Takvi tahimetri danas se nazivaju totalne stanice ili mjerne

stanice. U praktinoj primjeni danas, postoje i drugi nazivi zavisno o konstrukciji: automatski tahimetar,servotahimetar, robottahimetar ili motorizirani raunalni tahimetar s automatskim viziranjem.

Potpuno nove tehnologije za odreivanje poloaja toke na Zemlji razvijene su sustavom opaanja, koritenjem

umjetnih satelita koji krue u orbiti. Rezultati mjerenja su trodimenzionalne koordinate u geocentrinom

koordinatnom sustavu. Sustav za odreivanje koordinata na Zemlji koritenjem umjetnih satelita naziva se globalni

pozicijski sustav (GPS). Primjena GPS-a iz temelja je promijenio klasini geodetski postupak. Geocentrine

koordinate mogu se odrediti neposrednim opaanjem satelita na bilo kojem mjestu gdje je mogu prijem satelitskog

signala.
http://hr.wikipedia.org/w/index.php?title=Global_Positioning_Systemhttp://hr.wikipedia.org/w/index.php?title=Global_Positioning_Systemhttp://hr.wikipedia.org/w/index.php?title=Mikroprocesorhttp://hr.wikipedia.org/w/index.php?title=1960-ihhttp://hr.wikipedia.org/w/index.php?title=Geodetsko_mjerenjehttp://hr.wikipedia.org/w/index.php?title=Koordinatni_sustavhttp://hr.wikipedia.org/w/index.php?title=Atmosferski_tlakhttp://hr.wikipedia.org/w/index.php?title=Temperaturahttp://hr.wikipedia.org/w/index.php?title=Zemljina_atmosferahttp://hr.wikipedia.org/w/index.php?title=Indeks_prelamanja


6/11

Totalna stanica 6

Razvoj totalnih stanica

Optiki tahimetri

Optiki tahimetri graeni su na osnovi optikog teodolita i optikog daljinomjera. Najjednostavniji optiki tahimetar

je optiki teodolit koji na nitnom kriu dalekozora ima daljinomjerne crtice. Takav tip tahimetra zahtijeva raunanje

reducirane duljine i visinske razlike, te se rabi za pomone radove. Konstruktivni razvoj tahimetara u daljnjemperiodu kretao se k tome da se na neki nain automatski dobije reducirana duljina.

Razvili su se autoredukcijski tahimetri s nitima. Daljinomjerna jedinica temelji se na principu mjerenja

Reichenbachovim daljinomjerom. Pri mjerenju nagnutim dalekozorom, automatski se smanjuje razmak

daljinomjernih niti, te se ostvaruje autoredukcija duljine. Autoredukcijski daljinomjeri s nitima vie se ne proizvode.

Zamijenili su ih elektroniki tahimetri zbog mogunosti automatske registracije podataka i povezivanja s raunalom.

Elektroniki tahimetri

Elektroniki tahimetri su geodetski instrumenti s elektronikim oitavanjem horizontalnog i vertikalnog kruga,

elektrooptikim mjerenjem duina, te automatskom registracijom mjerenih podataka. Sastavljeni su od tri osnovne

jedinice: elektronikog teodolita, elektrooptikog daljinomjera i mikroprocesora. Poetak razvoja elektronike

tahimetrije zapoinje s pojavom elektronikog daljinomjera WILD DI 10 (1968.), koji se osim samostalne primjene

kao daljinomjer mogao, pomou mehanikog adaptera, postaviti na optike teodolite. Kombinacijom sa sekundnim

teodolitom T2 dobiven je precizni tahimetar s mogunou mjerenja duina do 3000 m, sa standardnim odstupanjem

do 1 cm u podruju do 1000 m.

Od 1970-ih zapoinje dinamian razvoj elektronikih daljinomjera kratkog dosega i time elektronikih tahimetara.

Posebno znaenje u njihovom razvoju imala je primjena automatske registracije podataka, uvoenje mikroprocesora

i automatizacija cijeloga mjernog procesa. Uz paralelan razvoj elektronikih raunala i programske podrke te

elektronikih crtaa stvoreni su uvjeti za ostvarenje neprekinutog automatskog toka podataka od mjerenja na

terenu do konanih rezultata u digitalnom ili analognom obliku.

Totalna stanica

elja da se mjerno-tehnike operacije na terenu svedu na viziranje toke, a zatim da se sve prepusti mikroprocesoru,

zapoinje se ostvarivati u razvojnim laboratorijima proizvoaa instrumenata. Sljedei korak u razvoju bio je

primjena mikroprocesora u grani instrumenata, koja e omoguiti daljnju automatizaciju mjernog procesa na osnovi

raunanja i automatski provedenih korekcija, te rezultat tih mjerenja memorirati. Prema toj svestranoj funkciji

elektroniki tahimetri nazvani su i totalne stanice.

U prvo vrijeme totalne stanice izraivale su se modularno; kao poseban modul bio je elektroniki teodolit, poseban

modul elektrooptiki daljinomjer, te poseban modul memorija, tj. raunalo. Poslije toga izraivali su se tako da jedan

modul bio elektroniki teodolit i elektrooptiki daljinomjer, a drugi modul raunalo. U dananje vrijeme totalne

stanice izrauju se integrirano, tj. u jednom modulu su elektroniki teodolit, elektrooptiki daljinomjer i unutarnja

memorija s raunalom.
http://hr.wikipedia.org/w/index.php?title=Ra%C4%8Dunalna_memorijahttp://hr.wikipedia.org/w/index.php?title=Mikroprocesorhttp://hr.wikipedia.org/w/index.php?title=Programska_podr%C5%A1kahttp://hr.wikipedia.org/w/index.php?title=1970-ihhttp://hr.wikipedia.org/w/index.php?title=Mikroprocesorhttp://hr.wikipedia.org/w/index.php?title=Mjerni_instrumenthttp://hr.wikipedia.org/w/index.php?title=Ra%C4%8Dunalohttp://hr.wikipedia.org/w/index.php?title=Dalekozorhttp://hr.wikipedia.org/w/index.php?title=Teodolit


7/11

Totalna stanica 7

Prednosti i nedostaci

Praktinost i prednosti totalnih su:

veliki doseg daljinomjera

velika tonost mjerenja pravaca (kutova) i duljina

kratko vrijeme trajanja jednog mjerenja

veliki izbor programa za funkcioniranje totalne stanice i iroka primjena u geodetskim mjerenjima veliki kapacitet pohranjivanja mjernih podataka

veliki broj mjerenja po jednom punjenju akumulatora

Poetkom 1990-ih poinju se razvijati motorizirane totalne stanice s automatskim traenjem reflektora. Taj su sustav

proizvoai nazvali jedan ovjek-mjerni sustav (engl. on-man-system), kod kojeg vie nije potreban pomonik za

dranje reflektora. Mjeritelj, uz svoj posao, preuzima i ulogu dranja reflektora, te s toke na koju se mjeri

instrumentu daje zapovijedi (upute), to treba mjeriti radiovezom preko upravljake jedinice. Tako mjeritelj moe u

terensko raunalo unijeti i sve informacije o mjernoj toki, koje su potrebne za zemljini informacijski sustav tj.

geoinformacijski sustav. To je princip tzv. kodirane izmjere detalja. Danas je kod svih totalnih stanica ostvaren

neprekinuti digitalni tok podataka iz mjernog instrumenta u raunalo i obrnuto, a pod time se podrazumijeva

automatska digitalna registracija (zapis, pohranjivanje) mjerenja, daljnja obrada podataka i prikaz rezultata.

Podjela totalnih stanica

Pri podjeli totalnih stanica, osim tonosti, uzima se u obzir i opa uinkovitost i mogunost, tj. funkcionalnost

instrumenata. Prema tome, totalne stanice dijele se u etiri skupine:

jednostavne totalne stanice

standardne totalne stanice

univerzalne totalne stanice

precizne totalne stanice

Jednostavne totalne stanice

Jednostavne totalne stanice su geodetski instrumenti za lokalne geodetske radove (snimanje i iskolenja) manje

tonosti. Pri njihovoj konstrukciji i razvoju posebna se pozornost obratila jednostavnosti rukovanja. Tipkovnica i

suelje - zaslon najee su samo u prvom poloaju dalekozora. Mnogi od njih otporni su na prainu i vodu.

Standardne totalne stanice

Za razliku od jednostavnih totalnih stanica, standardni elektroniki tahimetri su toniji, imaju kompleksniji ugraeni

softver za primjenu na terenu, vei pokaziva u oba poloaja dalekozora i vie pribora. Imaju mogunost velikog

izbora razliitih softverskih paketa, a u neke se mogu unijeti i vlastiti programski paketi. Najee imaju dvoosnekompenzatore, pri emu esto kompenzator slui za horizontiranje instrumenta. Kod veine tahimetara iz ove

skupine mogu se izabrati razliiti programi za mjerenje duina:

standardno mjerenje

kontinuirano mjerenje

brzo mjerenje

iskolenje (engl. tracking)

mjerenje duina bez reflektora
http://hr.wikipedia.org/w/index.php?title=Engleski_jezikhttp://hr.wikipedia.org/w/index.php?title=Dalekozorhttp://hr.wikipedia.org/w/index.php?title=Zaslonhttp://hr.wikipedia.org/w/index.php?title=Su%C4%8Deljehttp://hr.wikipedia.org/w/index.php?title=Tipkovnicahttp://hr.wikipedia.org/w/index.php?title=Engleski_jezikhttp://hr.wikipedia.org/w/index.php?title=Duljinahttp://hr.wikipedia.org/w/index.php?title=Kut


8/11

Totalna stanica 8

Univerzalne totalne stanice

Univerzalne totalne stanice su motorizirane stanice s osjetilima (senzorima), koji uglavnom ne rade tonije od

standardnih tahimetara. Rade automatski, pa mjerne zadatke mogu obaviti bre i s manje osoblja (troka). Osim toga,

mogue je mjerenje i na pokretne ciljeve. Bitna karakteristika im je da imaju ugraene motore, koji omoguuju

djelomino automatiziran ili potpuno automatiziran rad.

Djelomino automatizirane univerzalne stanice

Kod tih stanica omogueno je da se dalekozor u drugi poloaj postavi automatski pomou motora u nekom

odreenom smjeru prema ciljnoj toki, a mjeritelj samo dodatno precizno vizira na ciljnu toku.

Potpuno automatizirane univerzalne stanice

Pri automatskom radu uz pomo motora i osjetila (senzora) moe se automatsko pronalaziti reflektor na ciljnoj toki.

Pomou tog sustava mogue je grubo pronalaenje reflektora i praenje reflektora koji se kree. To omoguuje

opaanje i na pokretne ciljeve, to prije nije bilo izvedivo.

Precizne totalne stanice

Precizne totalne stanice imaju namjenu, kao to im i samo ime kae, da se s njima to preciznije mjeri.

Graa totalnih stanica

U zadnje vrijeme znatno su se razvili svi tipovi totalnih stanica. Veim brojem totalnih stanica moe se upravljati

preko serijskog suelja kao to je RS232, ee preko PCMCIA, a danas radiovezom (bluetoothom) ili preko

softvera u stanici. Sve totalne stanice imaju kompleksne softvere u izborniku za redukcije, transformaciju i daljnju

obradu podataka, te korisnik moe razviti svoj softver i unijeti ga u stanicu. Osim mjerenja duina do reflektora ili

refleksne folije, koaksijalnim stanicama moe se mjeriti i bez reflektora, najee do 150, a neki i do 250 m. U

velikom izboru pribora nalazi se laserski visak, upravljajua svjetlost ({{en|position light}), grafiki terenski

zapisnik i drugo, a upravljanje i dijagnostika pogreaka u instrumentu moe se obaviti bluetoothom te telefonski

(Internetom).

iroko podruje rada u mjerenju zauzimaju mjerenja pomou elektrinih osjetila (senzora) neelektrinih veliina, a

tome se pribrajaju i geometrijske veliine, koje mjeritelj sa stanicom odreuje. U tom smislu, moderni tahimetar je

vieosjetilni (engl. multisensoric) sustav, sastavljen od optikih, mehanikih i elektronikih dijelova. Instrumentom

upravlja jedan ili vie mikroprocesora, koji obavljaju razliite zadatke. Osjetila (senzori) u stanici mogu biti

geodetska i pomona osjetila.

Geodetska osjetilaGeodetska osjetila (senzori) odreuju slijedee geodetske veliine:

horizontalni kut

vertikalni kut

kosa duljina

Sastoje se od CCD-elemenata, fotodioda, luminiscentnih dioda, faznog mjeraa i dr.
http://hr.wikipedia.org/w/index.php?title=Fotodiodahttp://hr.wikipedia.org/w/index.php?title=Engleski_jezikhttp://hr.wikipedia.org/w/index.php?title=Geometrijahttp://hr.wikipedia.org/w/index.php?title=Internethttp://hr.wikipedia.org/w/index.php?title=Bluetoothhttp://hr.wikipedia.org/w/index.php?title=Serijsko_su%C4%8Deljehttp://hr.wikipedia.org/w/index.php?title=Automatizacijahttp://hr.wikipedia.org/w/index.php?title=Motor


9/11

Totalna stanica 9

Pomona osjetila

Pomona osjetila (senzori) mjere nagib vertikalne osi stanice, temperaturu u instrumentu, temperaturu i tlak zraka,

napon akumulatora, odstupanje cilja od optike osi dalekozora (pri automatskom viziranju na cilj) i drugo.

Geodetske mjerne veliine u totalnim stanicama sastoje se od originalnih (izravnih ili istih) mjerenih veliina,

mjerenja s pomonih osjetila i geometrijsko-fizikalnih korekcija. Na temelju mjerenja s pomonih osjetila i

geometrijsko-fizikalnih korekcija, popravljaju se originalne mjerene vrijednosti i prikazuju se na pokazivau stanice.Osim mjerenja za korekturne veliine, pomona osjetila u tahimetrima imaju ulogu i pretvaranja upravljakih

zapovijedi iz digitalne ili analogne elektrine forme u mehaniki rad ili svjetlost. Osjetila daju zapovijedi za

pokretanje motora, za pretvaranje u mehaniki rad ili daju zapovijedi za odailjanje svjetlosti za osvjetljavanje niti u

vidnom polju. Takoer, daju zapovijedi za osvjetljavanje pokazivaa, za upravljaku svjetlost i drugo. Za pokretanje

dalekozora upotrebljavaju se elektroniki upravljani istosmjerni motori i korani (servo) motori.

Dijelovi totalne stanice

Dijelovi totalne stanice su:

mehaniki dijelovi optiki dijelovi

izvori energije (akumulatori)

tipkovnica

sueljezaslon

memorija

softver

Mehaniki dijelovi sastoje se od osovina, leaja za osovine, stezaljki, finog pogona, motora i dijelova kuita.

Optiki dijelovi sastoje se od lea, prizama, filtara i djelitelja svjetlosti. Postoje razliite programske podrke kao to

su softver za pogon sustava stanice, softver za primjenu pri mjerenju i korisnika (specifina) programska podrka.

Kompenzatori u totalnim stanicama

Kompenzatori u totalnim stanicama mjere nagib vertikalne osi stanice. Kod optikih teodolita oni imaju ulogu da

odmah kompenziraju (isprave) utjecaj nagiba vertikalne osi na oitanje vertikalnog kruga, te se odmah dobiva

njegovo ispravljeno oitanje. Kod totalnih stanica za kompenzatore bi bilo pravilnije da se nazivaju mjerai nagiba

vertikalne osi tahimetra. Kompenzatorom izmjereni nagib vertikalne osi kod tahimetara raunski se uzima u obzir pri

oitanju vertikalnog kruga.

Ako kompenzator mjeri i u smjeru horizontalne osi tahimetra, pomou tog kompenzatora moe se uzeti u obzir

utjecaj nagiba vertikalne osi instrumenta u smjeru horizontalne osi na oitanje horizontalnog kruga (naroito vano

kod strmih vizura). Takvi kompenzatori koji mjere nagib vertikalne osi u smjeru vizurne osi i u smjeru horizontalne

osi nazivaju se dvoosni kompenzatori. Kompenzatori koji mjere samo nagib vertikalne osi u smjeru vizurne osi

nazivaju se jednoosni kompenzatori. Danas gotovo sve totalne stanice imaju dvoosne kompenzatore.

Poslije priblinog horizontiranja tahimetra krunom libelom, zahvaljujui kompenzatorima dobiva se oitanje

horizontalnog i vertikalnog kruga kao da je instrument gotovo tono horizontiran. Proizvoai geodetskih

instrumenata veinom vie ne ugrauju cijevne libele, nego se funkcija cijevne libele zamjenjuje dvoosnim

kompenzatorima (na zaslonu se pokazuje digitalna libela). Za kompenzatore (mjerae nagiba vertikalne osi)

upotrebljavaju se tekuine ili mehanika njihala (visak). Razina tekuine postavlja se horizontalno, tj. okomito na

smjer vertikale. Kad instrument nije horizontiran, svjetlost prolazi kroz tekuinu kao kroz klin i lomi se, a jo je bolje

ako svjetlost dolazi s donje strane tekuine, pa na gornjoj strani plohe dolazi do totalne refleksije. Tada je pomak

zrake svjetlosti vei, to omoguuje tonije odreivanje nagiba vertikalne osi tahimetra.
http://hr.wikipedia.org/w/index.php?title=Njihalohttp://hr.wikipedia.org/w/index.php?title=Libelahttp://hr.wikipedia.org/w/index.php?title=Le%C4%87a_%28optika%29http://hr.wikipedia.org/w/index.php?title=Motorhttp://hr.wikipedia.org/w/index.php?title=Osovinahttp://hr.wikipedia.org/w/index.php?title=Atmosferski_tlakhttp://hr.wikipedia.org/w/index.php?title=Temperatura


10/11

Totalna stanica 10

Za kompenzatore se upotrebljava i mehaniko njihalo (visak), u spoju sa zavojnicama ili kondenzatorima, meutim,

veina proizvoaa za kompenzatore upotrebljava tekuinu.[3]

Izvori

[1][1] Kavanagh B. F. and Glenn Bird, S. J.: "Surveying principles and applications", Prentice Hall, 1996.

[2] prof. dr. sc. Zlatko Lasi (listopad 2007.). Geodetski instrumenti - Predavanja (http:/

/

www.

geof.

unizg.

hr/

~zlasic/

Geodetskiinstrumenti_predavanja.pdf). Geodetski fakultet Zagreb. Preuzeto 10. srpnja 2011..

[3] prof. dr. sc. Zlatko Lasi (listopad 2007.). Geodetski instrumenti - Vjebe (http://www.geof.unizg. hr/~zlasic/vjezbe.pdf). Geodetski

fakultet Zagreb. Preuzeto 10. srpnja 2011..

Vanjske poveznice

Upotreba totalne stanice (http://www.csanet.org/newsletter/aug94/nl089407.html/)
http://www.csanet.org/newsletter/aug94/nl089407.html/http://www.geof.unizg.hr/~zlasic/vjezbe.pdfhttp://www.geof.unizg.hr/~zlasic/Geodetski%20instrumenti_predavanja.pdfhttp://www.geof.unizg.hr/~zlasic/Geodetski%20instrumenti_predavanja.pdf


11/11

Izvori rabljeni u lanku i suradnici 11

Izvori rabljeni u lanku i suradniciTotalna stanicaIzvor: http://hr.wikipedia.org/w/index.php?oldid=3141420 Doprinositelji: Bugoslav, LK, Mmarre, Roberta F., Rprpr

Izvori, licencije i suautori slikaDatoteka:GPS-mtning p jrnldersboplats i Ytterby sn, Bohusln, den 28 april 2006. Bild 1.JPGIzvor:http://hr.wikipedia.org/w/index.php?title=Datoteka:GPS-mtning_p_jrnldersboplats_i_Ytterby_sn,_Bohusln,_den_28_april_2006._Bild_1.JPG Licencija: GNU Free Documentation LicenseDoprinositelji: Esquilo, KJG2007, Vstgten

Datoteka:Leica TCRP 1203.jpgIzvor: http://hr.wikipedia.org/w/index.php?title=Datoteka:Leica_TCRP_1203.jpg Licencija: Public Domain Doprinositelji: Jensens

Datoteka:Sokkia 2.jpgIzvor: http://hr.wikipedia.org/w/index.php?title=Datoteka:Sokkia_2.jpg Licencija: Creative Commons Attribution-Sharealike 3.0 Doprinositelji: Ztonyi Sndor (ifj.)Fizped

Datoteka:PlanicaJumpingHill.jpgIzvor: http://hr.wikipedia.org/w/index.php?title=Datoteka:PlanicaJumpingHill.jpg Licencija: Creative Commons Attribution-Sharealike 2.0 Doprinositelji:Lars Plougmann

Datoteka:Teodolit nikon 520.jpgIzvor: http://hr.wikipedia.org/w/index.php?title=Datoteka:Teodolit_nikon_520.jpg Licencija: Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 UnportedDoprinositelji: Bartek444, Herr Kriss, KJG2007

Datoteka:Robotic-surveying-total-station-257041.jpgIzvor: http://hr.wikipedia.org/w/index.php?title=Datoteka:Robotic-surveying-total-station-257041.jpg Licencija: Public DomainDoprinositelji: Man of the war

Datoteka:Leica-TPS-Level.jpgIzvor: http://hr.wikipedia.org/w/index.php?title=Datoteka:Leica-TPS-Level.jpg Licencija: Public Domain Doprinositelji: User:Friman

LicencijaCreative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Unported

//creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/

mjerna stanica

Documents