*moa pipel hangre - wantok niuspepa

16
long pies Kandep. Long Kandep tasol nau 21,000 rnanmeri pikinini i save kisirn skel long rais na pis. Wanpela wanpela man na men i save kisim wan paun rais long olgeta de na wanpela tin pis long wik. 01, yet i no gat sayor olgeta long gaden Long Westen Hailans nau 50,000 pipel i save Tasol i no gat wanpe- la man indai long hang- re. Long poto long rait han yu lukirn Kaunsila Pimbi.Ern i tok long yia 1943 samting i gat ..l4kpela taim nogut wan kain long dispela.Tasol planti tausen pipel i bin dai pinis bikos i no gat gavman bilong helpirn ol. Kaunsila Apa Pimbi i tok, sapos gavman i no helpim ol pipel nau,bai planti i mas i dai. Olgeta de ol bikpela bilong ol kampani, na planti liklik balus xoa i flai i go i karn bi long bringim kaikai i go long Hailans. 0Lhe- likopta tu i wok ra ol trak long ol rot. 01 mani ol man i wok long bungim em i no bi long bairn kaikai tasol; yumi mas bairn balus na trak tu. map nau gavman i bin lusim $70,000 long helpimol man. 01 bik pela kampani tu i givim planti mani. 01 lokal pipe 1 tu i bungim kain kain kaikai na i salim i go. Long Mime Bay 18 ko 01 Mataungan bj.long Rabaul i buttgim 200 bek drai bilong salim i go long Hailans. Taun Kaunsil bilong Port Moresby i salim ol tn bilong winim mani bilong ol hangrernan. Sampela skul i hápim kaikai; sainpela surnatin i wok; sampela i resis. Olgeta pipel, ci skul na ol sios na ol lain i mas insait helpim ol wankantni. 01 1 ken salim mani i kam ionq: FAMINEAPPEAL BOX 2522 KONEDOBU Namba 55 Trinde, I Novemba 1972 Prais 1O *MOA PIPEL HANGRE Long poto antap hialkisim skel lQng gavman. yumi lukim Namba Wan Minista, Mista Michael Somare, I holim ol rop kaukau i bin kuk pinis long ais.Hia em i sanap ________ balus bilong ami,ol DC3 I prativ Sosaiti i givim 54 bek rais na 54 kes

Upload: others

Post on 03-Dec-2021

8 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: *MOA PIPEL HANGRE - Wantok Niuspepa

long pies Kandep.Long Kandep tasol nau

21,000 rnanmeri pikininii save kisirn skel longrais na pis. Wanpelawanpela man na men isave kisim wan paunrais long olgeta de nawanpela tin pis longwik. 01, yet i no gatsayor olgeta long gaden

Long Westen Hailansnau 50,000 pipel i save

Tasol i no gat wanpe-la man indai long hang-re.

Long poto long raithan yu lukirn Kaunsila

Apa Pimbi.Ern i tok longyia 1943 samting i gat..l4kpela taim nogut wankain long dispela.Tasolplanti tausen pipel ibin dai pinis bikos ino gat gavman bilonghelpirn ol.

Kaunsila Apa Pimbi itok, sapos gavman i nohelpim ol pipel nau,baiplanti i mas i dai.

Olgeta de ol bikpela

bilong ol kampani, naplanti liklik balus xoai flai i go i karn bilong bringim kaikai igo long Hailans. 0Lhe-likopta tu i wok ra oltrak long ol rot.

01 mani ol man i woklong bungim em i no bilong bairn kaikai tasol;yumi mas bairn balus natrak tu.

map nau gavman ibin lusim $70,000 longhelpimol man. 01 bikpela kampani tu i givimplanti mani.

01 lokal pipe1 tu ibungim kain kain kaikaina i salim i go.

Long Mime Bay 18 ko

01 Mataungan bj.longRabaul i buttgim 200 bekdrai bilong salim i golong Hailans.

Taun Kaunsil bilongPort Moresby i salim oltn bilong winim manibilong ol hangrernan.

Sampela skul i hápimkaikai; sainpela surnatini wok; sampela i resis.

Olgeta pipel, ci skulna ol sios na ol lain imas insait helpim olwankantni. 01 1 kensalim mani i kam ionq:

HIGHLANDS FAMINEAPPEALBOX2522

KONEDOBU

Namba 55 Trinde, I Novemba 1972 Prais 1O

*MOA PIPEL HANGRE

Long poto antap hialkisim skel lQng gavman.

yumi lukim Namba WanMinista, MistaMichaelSomare, I holim ol ropkaukau i bin kuk pinislong ais.Hia em i sanap

________

balus bilong ami,ol DC3 I prativ Sosaiti i givim54 bek rais na 54 kes

Page 2: *MOA PIPEL HANGRE - Wantok Niuspepa

narapelanem bilongyu.

TOK PISINGUTPELA

Dia Edita.- Tok pisinrait i kam long Wantokem i gutpeia tumas, ikiiaim planti samting ikamap long Papua Nu Gini.

Mi wanpela bilong NecMelenesia. Mi gutpelalong tok pisin. Tok pi

sin rait .i kamap longWantok i gutpela trulong tingting bilongmipela Nec Melenesia.

P.C. Paisley Mathew,Madang.

OL BIKMANISLEK 0 S/KDia Edita.- Mi save

amamas tnu long baimWantok na nitim ol pas.

Na ml save painimplanti kain gutpelatingting ol i save naitna traim long stnetimsindaun bilong yumi.

Yes, em I gutpela tru

tasol sampela taim olno gat nupela tingting.01 i save toktok longwanpela samting tasol,olsem toktok bilong bam men, mini dres, nasenis bilong katoliksios, na planti anapelasamting olsem.

Em i asua bilong husat? Mi yet mi tok olbikman bilong bosim yumi ol pipel, i sik naslek tumas nayumi savetoktok long wanpelasamting tasol.

Wanem taim bai ol Istretim’ ol dispela samting ol pipel i toktoklong stretim?

Saos no gat man bilong toktok na stretimci wan bilong ol pipelmi ting ol pas I kam

long edita I bilong bi-lasim Wantok tasol.

Yu husat Kaunsil, paten, ol memba bilongHaus Asembli yu sentlong dispela pas orait,rait tasol i go longWantok na mi ken lukim.

Remi Miamba,Lae.

PATER I LA/KTOK BEK

Dia Edita.- Mi laiktenkim tupela, Kapou naAnang, long toktok tupela I bin naitim longgita Insait long lotu.ting toktok bilong yutupela i onait, tasol igat sampela anapelatingting tu. Nogut yutupela I no save longdispela, na olsem milaik tokbek long yutupela.

God I givim maus longyumi. Yumi map longtoktok na singsing longdispela maus. Long patimaus bilong yu i paiarap long singsing amamas tru. Samtaim mausbilong yu I mekim toksem tu. Onait, nau milaik askim yu: I gattambu long yusim mausbilong yu insait longlotu 0 nogat? Nogat.

Orait mi tingtinggita na kundu I wankainolsem rnaus bilong yu.

Maus bilong yu I mekimsingsing nogut, oraitnau maus bilong yu i

doti na sapos kundu ogita I helpim maus bilong yu long mekim dispela singsing nogut,orait nau kundu na gitaI mekim wok nogut

Insait long lotu mausbilong yu I mékim tokson, I tenkim long Godna I liptimapim nem bi

long yu I gutpela. Bilong wanem? Bel bilongyu i autim gutpelatingting na gutpelatoktok. Sapos kundu nagita I helpim maus longstrongim na autim dispela gutpela tingtingna toktok, orait, nauglta na kundu i mekimgutpela wok.

Mi tingting toktok

bilong singslng em i as

bilong singsing. Sapos

toktok I tok long ama

mas, onait nau singsing

I sIngsing bilong ama

mas. Sapos toktok I go

long tingting son, onait nau sIng.sing sonI kamap. Sapos toktok Ilong tlngting son, orait nau sIngslng soni kamap. Sapos toktok Ilong samting bilonglotu, orait nau sing-sing lotu i kamap.

Insait bilong toktokem i makim kain kainsingsing. Kundu na gitana piano na flut oldispela musik I helpimbilong maus tasol.

Sapos yu toktok longhap bilong Deveit,onaityu ken save Devit ipilai long hap long pati na long danis tu.HapI no samtIng bilongsingsing lotu tasol.Nogat.

Long yurop, AustraliaPilipin na Indonésiayupainim kain kain musikinsait long lotu. Yupainim gita tu insaitlong lotu.

Pater Willem ValksWewak.

Dia Edita.- Mi lalkbekirn pas bilong Bnigi-ta Panaga-KapouwantaimJohn D. Amang.

John yu tok gita igutpela bilong bel hepina I no bilDng lotu01-sent wanem? Yu bel hevitaint yu lotu?, Natingbilip bllong yu tru Istap we? Lotu em i taintbilDng hepi tu. Yumibung bilong givim toktenkyu long God Papa.Ent± taint bilong kisim‘strong. Em I taint bi

long mamas,bil0ng wan-

em yuxnl save, yuxtui pi

kinini bllong God

Bnigita, yusave wanlong olkain santtlng Ibin senis long lotu katolik. Yu wankain longplanti pipel long hapbilong Yurop tnu.Nating

yunti ntoa pas long 01kain kain lo 01 man tasol I bin putint, Laka?

Yu tingint gut pastaint.Husat bipo tnu ± pastumas long ol’lo’tasol?

Nating yuml save pinis,01 farlse tasoU Natingyumi wankaln long 01 o

nogat?- 01 dispela 10 1

bin senis I samting man

i kirapim. Long taint ol

Ibm putim ol, ol ±

gat mining. Tasol taint

lo I senis na 01 sam

pela 10 1 bin lusim mi

ning na I kantap olsent

toktok bilong turnbunanating, na yumi save

bihainim ol nating Yu

lukim ol tumbuna bilong

yu putim purpur woka

baut. Nau tude yu go

raun long taun yu no

ken luklm wanpela men

putim purpur. Lo bilong

dres I senis, em tasoU

Na long olkain 10bilong eklesIa I wankain. Olsem bilong Wanem yumi seksek plantilong samt±ng nating nalarim planti mauswara

Sapos yu gat tok,yu raitim sotpela tasol. Sapos yu raitimlongpela, bai mipela I sotim. Yu mas raitim nem bilong yutru long olgeta pas i kam long mipela. Sapos yu no laik I VVANBELmipela i prinim nem bilong yu tru,orait yu raitim wanpela

WANTOK - Trinde, 1. Novemba .1972 -. Pes 2

Page 3: *MOA PIPEL HANGRE - Wantok Niuspepa

nating?Yu ting tu lotu Lute

ran I no lotu tru bilong Jisas, a? Susa,trutumas ml tokint yu. Mi-pela I luteran 0 mipelaI katolik. Mipela i bihainint wanpela rot tasol, na dispela rot IJisas Kraist, Tru I gatsampela lo ± narakain.Tasol Jisas na ol aposel na ol profet ± giv-mm yunti wanpela tok tasol, na dispela 01 tok± stap long Buk Baibel.Olsem ntipela I savepinis tok I wankain, 0-

rait ntipela olgeta Iken yusim wanpela Bal-bel tasol.Yumi 01 Kristen I bod± bilong JisasKraist na mipela ± maswok wantaim na wanbel.Nating yum± putint aintoa long Balbel na ± noseksek long kain kaintok I go raun bai yumiken kl±a ntoa

Orait em tasol, toktok bilong ml. Yupela Ino tingt±ng nau ml lalkkros, nogat, mi laikstretim dlspela tingting tasol. Tenkyu

Mi NonaC.M. Alex±shafèn.

NO KEN TOKBILAS LAKA

Pren hap tok bilongyu I sutint olgeta man01 i save wok nabautlong olgeta hap bilongol taun, na wanem hapol waitntan I stap longen.

Tasol brata longlongbilong yu I no lIklikyet. Yu tokse sapos tamm bIlong selp gavman oindependensbal ± kamapbai ol waitntan I go beklong pies biiong 01.

Na 01 1 bin wok longci waitman bai ± pundauri long sit bilongpala. Husat ± tokint yu?

Man em i save woklong ol waltntan em tu Ihatwok. bilong helpim emyet, sapos I laik gobek long as pies bliongem, orait em I woklm

hatwok gen. Yu kroslong em, wanembai em Igo kaikal manl na kaikai bilong yu. Em i kenkisim men na go paitimna waslnt saksak, em Istrong bllong tupela.

Sapos yu no hatwok,bal yu kislm kaikai we?Sapos yu tok hambaklong bisnls bilong yu oyu sindaun nating nogat hatwok, na bisnisbilong yu bal I ran?

Pren yu mas save guttu 01 arapela wantokbllong yumi 01 1 savewok. nabaut longsantpelafaktor± bilong ntekintkantapim samting bilonghelpint planti man.

01 ± no wok nating.Sapos yuml o1get Istap long ci as piesbllong yum± bal yu klsim kago we bilong salimlong stua bilong yu?

RobIn Lepat,U1U/E.N.B.D.

pater pundaunrabis tingtingDia Edita. Mi lalk

autint tingting bilongml long pas hia "PlantiPater Pundaun" namba51, Tninde 6 Septernba1972. Em pas I kant

long Bnigita ParaguKapou, GoroJça TTC. Wantok Brlgita, yu to1 01-sent 01 pater I pundaunblkos pianti senis Ikantap long sios, gitana kundu ± krai naistuntas na tanim bel.

0 tarangu dispela haptok bilong yu ± nostret,± rabls tru. MI

tlng tok bllong yu 150mm Simon Kewa na mltu olsent,yu toktok longsamting yu yet yu nosave o yu no klia gutlong en. Yu maus waraantap tasol na yu nosave long as bilong nu-pela, aidia bilong siosVt. II I kantapim.

Planti yupela ntannteniI tok win tasol long cisenls sios i wokint. Yu-pela askint, "bliongwanem sios I senisint cisamting?" Olsent wanem,I gat sampela long yupela i save sindaun natlngting planti olsent?Bilong wanent tru siosi woklm ol senis? Miting i no gat wanpelalong yupela ± save bek-it dispela asklnt wan-taint planti gutpéla nastretpela tingting. Bi.long wanem tnu man Imekint senis long olkainsamting long dispelagraun? Bilong wanem trusios I kantaplnt ol senis? I gutpela long askim kain questen a? Naating yupela I sindaunna tingting planti napainlm aut ci senisi mining wanent, em Igutpela tru. Nogut yuluklnt ci senis na knosnating.0l katollk yangpela ntanmeni long 01haiskul na long 01 blkpela skul olsent GonokaTTC, i gat het, save nagutpela bikpela tlngting long lukiuk longtupela sait long koincoin.

Bnigita, yu bin tokolsent, ci planti senislong slos I mekim olpater I pundaun. Knankitingting MI askint yunau wantok, olsem wanemyu ken tlngtlng tasollong senis long 01 pre,gita, na kundu? Sapostingt’ing bllong yu I gotasol olsem, tarangu yuno gat pianti tlngtInglong kokonas bilong yuantap, laka? Yu tingtlng olsem wanent longci bikpela wok ci pater± meklnt long olgetade? Mekint misa, skulim

katekisnto, stretim citrabel bilong ci men,lukautim , wok bilongmisln, buk kiplng, wok-bus na planti ntoa cinarapela wok.

I gut yu bin askimbrata biicng yum± hIaSimon Kewa long toklmyu dlspela ic long bukbilong katolik slos wetok. Yu piiai gita nakundu insait long sicsBnigita yu in wantaimsmatpeia kwesten bilongyu. Brata hia I no mapbeklnt. Na ti tu ml nomap long bekint. Mitupela Simon I no savelong olkaIn Kanon LoCanon Law bilong katolik sics. Tasol mllik tanlnt bek dlspelakwesten i go long yu,Bnigita. Yu map tokimraltupela Simon sapos Igat wanpelalo long bukem I tok, " YU NO KENSENISIM OL PRE NA YU NOKEN PILAIM GITA 0 PAITIM KUNDU INSAIT LONGHAUS LOTW"

Tru tumas planti senis i no gut ‘long cilapun. Tasol ol dispelasenls I gutpela long ciyangpela ci i stap longhaiskul na long ci bikpela skul olsem GorckaTTC. Yu ken map longkisim mining bilongci dispela senls.long wanem yu kisint cikain save? Bilong slipnatlng wantaim na nolaik yusim? Bnigita,mi ting yu paitint nating tok hla. Yu laikmekim nals tasol laka?Em tasol sapos yu bel’hat rttim tasol bai ml

lap knanki long em.Joseph Mutaanu’-Parc.

Boroko,

RAITIM PAS LONG WANTOK

OLABOI SAMPELATOK I PANI MOA

WANTOK - Trinde, i.Novemba 1972 - Pes 3

Page 4: *MOA PIPEL HANGRE - Wantok Niuspepa

WATPO KILIM BIKBEIPlanti long yumi I savewanpela animal ci Ikciim Baflo 0 Bikbel.

Dlspela animal, atingI wanpela namba wananimal long laip bliongpianti man long dispelagraun.

Onait nau yu ting bilong wanent mlpela I tokolsent? Nau yu nitintdlspela stonl gut..

Long ci dispela hapgraun 0 kantni hia, In-donesia, India, Philliplne, ‘Saina, Japan,Korea, Vietnam na Malaya, ci i gat plantipipel moa. 01 dispelapipel, nambawan kaikai tru bilong ci Inais. Orait nau bal yu-mi mas klia gut saposdispela animal blkbel Ino gat, bai ci dispelapipel bal wok, hat trulong wok rais..

Pastalm tru blkbei Ihelpim ci man longbrukim graun na mekim Igo malumalu. Dispelawok em i bikpela woktnu map long ci raktai ken meklm.

Onait taint graun Iredi pinis ol man Ipianint pikinini bliongrais. Tasci taint ci manI yusim bikbei gen longkislnt plklninl rals namekim ci wok bliongrausim skin bliong rais.

01 dispela wok I saveI stap olsent, cigetataim.. Sampeia taim tulong wanem pies I nogat wara, ci yusint bikbel tu long tanim tanlmbIkpeia wll long hulwara long pulim wara ±go long ‘gaden rals.

Olsem tasol yumi Iken lukim nau. 01 bikbel ± olsent ci masin Isave heipim long olkainwok. TaSQ1 ci I no savekcstlnt yuml long iantImanl long bait bensln,spea pats na oJ arapelasanttlng bliong meklm cintasin I wok gut.

01 blkbei I blkpeiaoisem ci bulntakau, ta

sd ci I win moa iikiiklong pianti santting. OiI no save lcngicng ci-sem buimakau na ciliklik manki yet maplong lukautim ol I gona I kant long ci wok.

Yumi I ken klsimpianti susu long cibikbel. Susu bliong cibuimakau long wanentI gat ntoa gnis.

NATING YUMI TU INAPYUSIM OL BIKBEL.

01 dispela kantni ci-sent mipela I bin tokpinis long en, I binyuslnt dispela animallong’plantl handet yla1 kant map nau.

Long Papua Nu Gini ciYurcpian I bin bninglmci bikbei I kant longyIa 1900. Long ci piesolsent Madang na Rabauibipo, yu map painlmplantl ntoa long dispelaanimal.

I no long taint tasolci I bin sutlm piantllong masket Insait longGazelle Peninsula longIs Nu Brlten. Mipela Ino save bilong wanem cii bin killrn ci.

Em I gutpela saposyumi tingim gut wanentgutpeia we dispeia anImal I ken heipim yumitu. Nating yuml tu mapyusim ci bikbei cisemci dispela kantni Isave yuslm nau.

Mipela ± ting em iwanpela gutpeia rot tulong heipim NeseneiEkonomi 0, gutpela pasIn bilong wlnim naiusint ci mani bilongkantni bilong yuml.

namba foa slua nauSaiwatut Rural Kopra

tiv I bairn pinis wanpela nupela stua gen ‘longMenyamya. 01 1 bin balmlong wanpela Yuropien.

Em ± namba foa stuanau ol i bosIm.Em I mmbisnis bilong ol I rangut. KopratIvem I nupela sarntlng long hapbllong Menyamya.

NATIONAL1$PORTABLERAmOj *

IS NATIONAL

is the best radio

NATIONAL is

rTi

THE NAME

‘NATIONALyou can buy.

the best value

for money.

ASK FOR NATIONAL

AT YOUR NEAREST STORE.

THE NAME IS

Burns Phi’Ip N.G. Ltd.NATIONAL

for service and real value.

WANTOK ‘ Trinde, iNovemba 1972 - Pes4

Page 5: *MOA PIPEL HANGRE - Wantok Niuspepa

S tori bilong tumbunaBipo tnu, long ci al- trait long rausim , rop

lan bilong Trobnian, tasci ci ,I paulmca moaI gat wanpela kaln pi- yet wantaint ci rep hiapel tasol i bin I stap insait long kiaut.na ci save mekim wanpe- Olsent nau sapos yumila kain tok tasol. hanint klaut i pairap,

Orait lcng wanpela de em yurni save ci dlspeiawanpeia lain man i bung man hia insait longwantaim na ci i pasim klaut , I trait traittok lcng wckim wanpela long rauslm rop I pashaus taua na bal I go nantbaut long ci lek biantàp tru lcng klaut. long ci

01 1 go lcng bus na Na ci arapela lainkisim olkain diwai na hia i bin stap na Irep, na ci I stat pundaun wantaim taua Ilong wokim dispela taua go daun icng’graun. Ta-i go antap. 01 1 wok i It ci i pundaun, ci Igo map ci i kamap long i go daun nambaut longwanpeia hap klaut na olgeta iikiik allansampela long ci 1 kalap kiostu lcng ailan bi-i go long dispela hap long cikiaut. . 01 dispeia man i

Taim ci i kalap i go statim nupela pies bilong dispela hap klaut lcng ci yet long ci hapnau, taua I bruk na I hia ci i bin pundaunpundaun na ci lain man long en. Olsem nau Ihia I stap long klaut, gat planti narapelai pas nambaut long ci kaln kain tck pies irep ci I bin wokint taua stap namel long ci dislong en. 01 i wok long pela ai1anGibson Henry

Yu no gat iektrik?Maski, samting nating.Kisim tasol dispela lamkerasin: PETROMAX. Em iwin tru, i lait olsemsan.

Yu laik ol poto bilong yu i

kamap klia na kala bilong ol

i lait tru? Putim AGFA filminsait long kamera bilong yu.

1

DOLMAR so map long mekimwok bilong tenpela man.

Yu malolo; em i wok

ORG NAL-

rEIrnm3xMADE IN GERMANY

TOYOtaiai

T nambawan trubilong olkainka, trak, bas.

BRECKWOLDT & Co. NGPTY. LTD. P MORESBY

WANTOK - Trlnde, 1 Novemba 1972 - Pes 5

Page 6: *MOA PIPEL HANGRE - Wantok Niuspepa

Resis Bilong ol Kuki

Mista Aloysius Itsima, kuki bilong Goroka HotelI wokim kaikai hia insa1it long wanpela resis b.ilong ol nambawan kuki bilong Papua Nu Gini.

Dispela haus em I bilong ci Luteran. Yunaitet, Katcilk, Engliken,na Sevende wantaim.

Wanpeia lokal kantda,Mista Korea Kapela bI

long Gaip Distnik I binwcklnt na em I kostim$15,000 doia.

KRISTEN SENTAMlsta Roger Dixon,

seketeni bilong Melanesien Kaunsll bilong ol

Sios,i bin opim wanpelanupela kristen sentalong Lae Institut cv

T.eknolcj I.

bikpeia skul didiman Yunaitet Sios i bin kirapimlong Laicki, kiostu long Port Moresby’.

01 1 gat 100 eka graun na 4-pela trakta na wanpela trak. 01 masin hia i kant long wanpela lainlong Skotlan ci I kcllm "War on Want".

Namba wan bosman biicng dispeia fam em i MistaDennis Stony; bipo em i .gat bikpeia bisnis kakaruk icng Australia.

Namba tu em I Mista David Funifani yu lüklmlong raithan tnu long poto Em I bin wok li-pelayia olgeta lcng dipatmen bilong didlman.

Nau em i skulim 17 yangpela fama. Oi pipel bilong Pert Monesby i hepi tru nau pianti sayor nakaikai moa i ken kamap icng ci maket bilong 01.

Raplm ci kios long dispelasop oi I kolim SUNLIGHT.Em i mm: lait bliong san.

WANTOK - ‘Trinde, 1 Novemba 1972 - Pes 6

Page 7: *MOA PIPEL HANGRE - Wantok Niuspepa

gainvi lie -

Em hia nem bilong oli sindaun. Kirap longlephan na yu lukim:Mista Paul Lapun,membabilong Bougainville;MisisTaureka; Mista AndrewPeacock, Minista bilongol Teritori; Dokta McNamara, Distrik Helt 0-fisa; Dokta Symes,. Direkta bilong ol PablikHelt.

Mis Deborah Wabingwantaim pren bilong en,Mlsta Kapui. Mis Deborah em’ i save lukautimgut tru dispela kapul Iolset pikinini bilongem.

Na kapul em i savetumas long bihainimtok. Nau em I tckim emlong em i tas lukiukstret long kantera, hakapul i hanim tok kwiktaim na I tanim pes Igo long kamena.

I iuk oisentbliong Papualalkint tru oimuslk. PiantiI salim tckmusik olsem ‘I

I GAT PLANTIMUSIK MOA

long redic.Planti lokal strIng-

ben tu I wokim musikbliong oi stret.Oi i nonarapela kantni. Nogat.Bliong ol yet ci I wck

ol pipel

Nu Gini Istringbenpipel tealong kainmas kamap

it nupela song.01 redic stesin bI

icng gavman I bin katintdaun long teprlkota moaolsent 10,000 kaln kainmusik na singsing bIlong ci pies. Olsem napianti manmeni moa maphanirn na lalkint ci sIng-sing bliong Papua NuGini stret.

01 man i stap long citaun ci I laikim tumasmusik bliong gita;tasolci man long bus ol Ilaikim yet kundu.

Mini sta bilongHelt,DoktaReubenTaureka, i

opim nupela haus siklong Arawa long Bou

WANTOK - Tninde, 1 Novetba 1972 - Pes 7

Page 8: *MOA PIPEL HANGRE - Wantok Niuspepa

Hia ol i pulimapim olbek poteto long karibubalus bilong ami longPort Moresby. 01 potetoi kam long Australia.Poteto em i save kamapna karim hariap tumasna i gut tru long helpim ol man ,i gat hangre.

Wan wan man i gathangre i save kisim wanpaun rais long de longhan bilong gavman.

HAHA

Namba tu kiap bilong Karlukiuk raun wantaim Micha

I 01 Poto i

E3ihain ais I kukirn blgeta samting long haD bilong Mariant/Kandep graun Em hia ples maunten bri no gat kaukau na gras samting. I olsern ‘esan nating; no gat wara tu. kau na ol yar tn. Nabaul

Hia ol kalabusman .1 wok long rausim ol bek rais I kam long balus.WANTOK - Trinde, 1 Novemba 1972- Pes 8

Page 9: *MOA PIPEL HANGRE - Wantok Niuspepa

Ob wokman bong Pont Monesby pbes babus I kanim ob bek p0-teto I go insait bong bikpeba babus bilong ami.

tpela taim.. .yu bukim ob maunten kauI gat planti kanuka na kunai.

LANS.JGRE

Hebikopta hia bningim nais i go bong 1500 pipel bong hapbilong Kane Kane, bong wanem ol i no gat pies balus.

, Mista Levi Yoyiyo, i gomare bong pbes Kandep.

Long D,I.E.S. Ob manki i sana,p I gunia bong wanem koipeba ren I wasim ob. Gb I sanaphia bong pies balus bibong Kandep na bukim olkaikal I kamap.

WANTOK - Trinde, 1 Novemba 1972 - Pes 9

Page 10: *MOA PIPEL HANGRE - Wantok Niuspepa

sogeri gat has01 katolIk bisop bi

long Papua Nu Gini Igivim wanpeia nupelabaslong ci skulbci na

men biicng ScgenI Halskul klostu long PortMoresby.

Bas hia map longkant 25 paslndla.

Blsop Schmidt bilongMendi long Saten Halians I biesim bas na I

givlt ki bilcng en longStuden Kaunsil bliongSogeni Haiskui.

Namba wan samting 01sumatin I bin ntekimlcng dispela bas, ol Ibin go long Port Monesby bllcng bungim manibilong heipim ci hangreman long hailans.

Long dispela presen

misin I lalk scirn em ilalk wok wantairn olskul bliong gavman.

HANGRE LONGLAIK BILONG OL

01 350 sumatin bilongMt. Hagen Haiskul, longlaik bilong 01 yet, 01i iaik hapim kaikai inap long 2-pela wik baiol i ken winim sampelamani bilong givim longol brata i sot long kaikai long Westenna Sa

01 skuiboi na men iorait pinis long kaikairais na pis tasol. 01bret samting bai 01tambu long en. Em i ofabilong 01 long helpimol brata.

Skul kepten bilong olem Mista Noki Makap igivim $600 dola longMista John Colman, emsiaman bilong bungim olpresen mani long hapbilong Mt. Hagen

Dipatmen bilong Didiman i hepi long painimnupela pasin bilongheipim ci haiians pipellong winim kaikai flatani tu.

Long mun Julal dipatmen hia I kisint 100,000ilkilk kiau bilong wan-pela gutpela pis tru.

01 didiman cfisa hiaI bin putim dispela cikiau nabaut icng’ci niva na han wara na ci igo bikpeia hariap tru.

01 man long hailans Iken mekint ci likilkraunwara tu na givirnkaikal long ci likiikpis na bai ci i go bikpela. Tasol ci niva nawara nating bilong hal-lans I gut tru long cidispela pis.

Kain pis hia ci Ikciim traut I swit moana ci furbpian I laikhukim ci na kaikai tu.

aidia bilonghelpim hailans,

BIKPELA HANGRE I WANKMN OLSEM OL PUKPUK I LAIK KILIM OL HAILAN PIPEL

00K MAOjr’s WW4E!

i-r SN’TI .-J LN

ten Hailans Distrik.

GEE, T1-4M-K,DRILL/!

./

Tupeladok i pait.Maski: E’m i bun hi.-long mi!

Liklikdok: Nogat embilong mi!

Pisin i kam na tokyutupela wet liklik.

WANTOK - Trinde, 1 Novemba 1972 - Pes 10

,__-

Nau tupela wantaim igat hap hap. Tupelai tok tenkyu.Pi.si..n tok 1 orait

Page 11: *MOA PIPEL HANGRE - Wantok Niuspepa

Dispela sop pauda, ol i kolim "COLD POWER" i nambawan tru. Em iwasim narausim tru ol kainkain pipia long ol kios bilong yu.Dispela sop pauda I gat wanpela kain strongpela marasin long en i sage mekim.save tru long rausim ol kain pipia - long ol kios.Yu ken usim wara long tang or long wara nating. Dispela i kol wara. Sop

* "COLD POWER" 1 strong moa na i ken rausim ol pipia long kios bilong yu.

OLGETAHARIMGUT!

WANTOK - Trinde 1 Novembal972 - Pes 11

Page 12: *MOA PIPEL HANGRE - Wantok Niuspepa

ASPLES. NagiaOL’KRISMAS. 35SKUL. Em i go long medikal skul long kantap olsentwanpela medikal odeli.WOK. Em i wanpela bisnisman na tu’i bin membabilong Haus Asernbli long yla 1964 ma nau.

ASPLES. Sydney AustraliaOLKRISMAS. 39

SKUL Em ± bin go long skul long Australia näbin winim wanpela setifiket ol I kolim Nu SautWels Living.WOK. Em i bosman bilong wanpela plantesin longKarkan Allan, long Madang.

AS PLES. TambulOL KRISMAS. 40

SKUL. Em I no bin long wanpela skul.WOK. Pastaim em I bin wok kamda wantaint DDA nabihain em i wok olsem man bilong tanim tok. Em Ibin memba long Haus Asembli lcng yia 1964 I karnmap nau.

AS PL2S. AustraliaOL KRISMAS. 56SKUL. Em ± bin pinisim haiskul long Australia.WOK. Long yla 1936 em ± stap long anti map 9-pe-la yla. Bihain em i stap long wanpela wok ol Ikolim kontrol komisin long Jemani map 9-pelayia na long 1953 em i bosim wanpela plantesinlong Wes Nu Bniten. Em I memba bilong Haus longyla 1967 1 kam map nau.

MISTA MATIABE‘‘uwi MISTA KOITAGAMANOTan -i<omo Openj TambuT - Nebiiyer Open

MISTAJOHN N.MIDDLETONSumkar Open

MISTA HARRY C.HUMPHREYSTaTasea Open

WANTOK - Trinde,’iNovemba 1972 - Pes 12

Page 13: *MOA PIPEL HANGRE - Wantok Niuspepa

NUPELA MASINWOKIM

BILQNGSAKSAK

Nau em i isi tru

long ci man bilong ci

pies I gat saksak.....

Nau ol pies i ken bung

na bairn wanpela masin

bilong wokim saksak...

Nau yu ken wok bisnis

wantairn

saksak

yu raitim pas

MISSJOSEPHINEABAIJAH bilong Haus Asembli I

tasol na askimlong

KIWI INDUSTRIES, P.O. BOX 1116, LAE

bin gc long kantrl Malawi, namel long Afrlka,clsent maus bilong Papua Nu Gini insalt long wanpela bikpela kibung bllong 82 kantnl bipo ol Istap anmnltlong Engian.

01 dellget hia bal I tcktok long ol pasln bilong heipim lo na haus asembll c painten biicngol kantrl Insalt long dispela asosiesen.

Yu ken askim tu long:KEREMA LOKAL GAVMAN KAUNSIL

naSEPIK COASTALAGENCIES,WEWAK

Bairn masin bilong Papua Nu Gini stret....

lokal of isa bilong amiKRISTEN PRES I wokim kain kain buk bilongstrcngim bilip na bilong sanapim gutpela pasinna sindaun na bel isi bilong ol manmeri no olpikinini.

Nau yu ken bairn dispela buk:

Sotpela Lotu BilongHelpim Yumi, Buk 3Dispela buk i gat 65 sotpela lotubilong sarnpela tok I stap longNupela Testarnen. Sampela tisaI wokirn p/anti gutpela tok bilongskul na lam//i na kongrigesen.

Salim edo I go long:

-- KRISTEN PRESSales DivisionThe Christian Book CentreBox 222, Madang

Mesa Ted Dire bilong RIgc long Papua na MesaLowa bliong Talasea long Nu Brlten, tupela i bingo long bikpela skul bilcng ci ofisa long Queenscliff long Australia. Tupela bai stap map 12

tun olgeta.

WANTOK Trinde, 1 Novemba 1972 - Pes 13

Page 14: *MOA PIPEL HANGRE - Wantok Niuspepa

TERITORI

PAINIM HAGENPATER WILLIAM ROSS em

tuntbuna tru bliong ci-geta lain bilong Hagen.

Em yet i karn long Ha-gen long yia1934.Poro-man bilong em oi pait

man I sutint long banana.HIa em i sanap wan-

taim sampela lokal sis

ta; Klrap long lephan

na yu go long raithanna yu lukirn Sista Teresia, Sista Helena, Sista Margaretis, na SistaAloysia. Olgeta ci Ikam long Sepik Distnik.

NAMBA

Long gutpela tim olgeta man i masbung na wok wantaim.Wane]a wanpela i mas save gutlong wok bilong poroman bilong em.Dispela em i pasin tru bilongAnsett Airlines bilongPapua New Guinea.Yu ken pilim: mipela olgetamanmeri bibong Ansett,mipela I bung wantaim,i wok wantaim.Vu kam long ofis na yulaik baim tiket.Wantu, yu ken lukimmipela i gat planti saveman moa.Man o men i raitim tiket bilong yu,man i makim pies bilong yu long balus,man i kisim kago bilong yu,mekanik i redim balus,bikagoboi biiong balus,oi boskru bilong balus,kepten bilong baius -

olgeta manmeri hiaol i save moa long wQkbilong oi stret.01 i olsem wanpela tim tru.01 i win moa.Tru tumas:ol I namba wan timlonq dspela Teritori.

WAN TIM LONG

tasol.

WOKMANYu LUKIMAtlng yu harim pinis

long redic ci i tok,bigin long namba 2 de bIlong Oktoba, wokntan istap long ci biktaun Intas kisimpe I nc ana-nit long $11 dcia longwanpela wik.

Lukaut Em I hap tok

YU SAVE TRU LONGPE?Sapos yu wckmanna

ting na yu no insaitlong asosiesen bllcngci wokman, bal yu nc I-nap kisim $11 long’ wik.

Na sapos bosman bi-long yu tu i flc Insaitlong asosiesen bliongci bisnisman, orait,nautu yu no kisim $11.

WE?Dispeia tok bliong

$11 dcia em i bilongPort Moresby, Rabaul,Lae, Madang, Wewak, naPopondetta.

Tasci ci man hia Imas wok 44 aua, I olsemwan belo long Sarere.

01 1 kisim $10.50 pelong Goroka, Lorengau,Daru, na Kavieng.

YANGPELA BOl

Nupela Jo tu i tok cibcl I nc gat 19 knlsmasyet na I no manit na ciI no gat kain kaln saveci I mas klsint $8 longwanpela wik insalt long

Tasol iukaut: dispelaI tru bosmanbI

longyu em i membabiii-1gAsosiesenbliong

cil3osman.Wanpela samting yet:

nau ntipela I tok longwok 44 aua long wik. Igat planti man tumas isave wok 40 aua tasol..em i tin o1. i no savewok cigeta long Sarerena Sande. Kain woka ol-set I no ken kisim bik

WANTOK niuspepa I tokoltaim, ci wokman ± masinsait long ci asosieSen bilong helpim ciyet. Nau yu ken iukimtok bliong mlpela I tnu.

ci taun.

ANSETTARUNES OF PAPUA NEW GUINEAin conjunction with ANSETT AIRLJNES OF AUSTRALIA 2131/154

pela pe.

WANTOK - Tninde, 1 Novemba 1972 - Pes 14

Page 15: *MOA PIPEL HANGRE - Wantok Niuspepa

Australia GenLong Septembanamba 7

de, 9-pela presidenwantaim 2-pela vaispresiden na wanpelakaunsila bilong olgetaDlstrik bilong PapuaNuGini ci i bin go iuklukraun long Australia.

Lcng taint ci lainkautsii i stap longAustralia, ci I bin golukim sampela cfis bi-

lckal gavtanfaktcri, ci

long cikaunsil,banis bulrnakau, piesbilong putirn ci pis,pies biiong wokim ci-

kain abus long ci tInna Snowy Riva.

01 kaunsila I biti golukluk raun lcng cisampela bikpela taunolsem Sidni, Nowra, Mc-

Long bikpeia hauslong Kanbera ol kaunsila i bungim mlnistabilong Ekstenei Terito-rI, Mista Andrew ‘Peacock na toktok wantaimet.

Tumas ManiGavman I bin givim

$19,000 dola long olpipel biion Unggai,insait long Isten Hai-lans Distrik, klcstulciig Goroka Lokal Gay-man Kaunsil.

Presjden bilong die-pela kaunsil, kaunsilaAkepa Niakw I laikimci pipel mae ‘kirap naskruim wok bilong Orumba rot i kamap gut.

Klak bilong kaunsil,

Mis4a Terry Gleeson itokim 01 pipel olsem.Sapos ol pipel I noyusim dispela mani gut,bai gavman I no kengivim bikpela mani longol gen.

Minista Opim HaysLong namba 30 de bi

long mun Ogas long dls-

pela yia, rnlnista bi

long lokal gavman aso-slesen Mista Boyamo Sa-11 1 opirn nupela kaun

sil semba bilong Rigo

Lokal Gavman Kaunsil

insait long SentralDistrik.

Mista Boyarno Sali itckirn ol pipel olsemRigo Kaunsil em i wan-pela bikpeia kaunsiilong hap bilong Papua.

01 pipel bilong dis-pela hap wantairn kaun-sil bilcng oi i mekirngutpela wok tru.

Kaunsil hia i gatpianti olkain bikpeiamasin bilong mekirn bik

pela wok.Long olgeta yia ol

plpei I save karnapimsamting olsem $500,000dola long ol sarnting olI save go salim longbikpela maket long PortMoresby .

01 pipel bilong dis-pela kaunsll I harim oltoktok bilong Mista Bc-yamo Sail, naol i ama-mas tasol long helpimkaunsii bilong ol.

WantokPublications bilong WewakP.O.Box 396I wokirn,na Winji Preslong Wewak I prinim.

WANTOK Trinde, 1 Novemba 1972 - Pes 15

‘ ‘

Kaunsila Go Long ruya, Narooma, Eden,Cooma, Albury, Leeton,na Kanbera.

READ’THE LITERACY ANDLITERATURE MAGAZINE. Published Quarterly. Subscription $1 yearly

The Editor, Box 43,P.O., Ukarumpa, E.H.b.

-

YU KEN HARIM BROTKAS BILONG OLGETA STESINBILONG PAPUA NEW GUflEA.TOK NA MUSIK I KAMAPSTRONG NA KLIA MOA MOA.

MOBETA VU GO LUKIM NA HARIM LONG STUA BILONGVu no ken bairn nanapeba redio map

: long dispeba kain SANYO. Nogat tru.

BRECKWOLDT & Co ‘ ‘PORT MORESBY * ‘MADANG . RABAULNG PTY LTD LAE MT HAGEN WEWAK KIETA

Page 16: *MOA PIPEL HANGRE - Wantok Niuspepa

Painim wanem samtinçi i stap insait longpiksa. Pastaim yu ritim tolç aninit longpiksa bilong painimaut wanern sconting ihait na yu mas painim. Bilong painim yumas tanim tanim piksa nabaut nabaut.

Kisim pensil na raunim dispela samting yubin painim long piksa, bai mipela I kenlukim yu bin painim tru o nogat.

Ilariap, mipela I mas kisim bek piksainsait long wan mun. Mun i stat longde yu lukim daunbilo long olgeta pesbi long dispela niuspepa.

Ilau salim piksa wntaim nem na adnesbilong yu i kam long

PIKSABOX 396WEWAK

Pepa bilong olgeta manmeni i givimstretpela tokbek bai i go insait longwanpela basket. Bihain wanpelapikininii pulim wanpela piksa I kam antap.Sapos em i bibong yu, orait, yu winim5 dola$5.0O.

Em tasol. Vu traim. Em 1 isi moa.

Nem bliong

yuAdres:

Sapos yu stap long skul o long kaunsil o long Sapos u wanpela u laik kis.im WANTOK .i kam

warIpela kiap, mobeta gupela kisim plant.i long yu stret, orait gu salim dispela tiketWANTOR .1 kam olgeta ta.zm Sapos yupela kis.im .z kamlO-pela o rnoa, ba.i pra.zs i daun tru Yu raitna askim mipela tasol

Hia nau yu rait.zm

Mi laikolgeta

kisim WANTOKNau ml salim

niuspepa map wan yia$4 foa dola i kam,

Nem 4

NemAdres

Adres

Mi laikim pepa i kam olgeta taimSalim i kam long Salim i kam long

WANTOK - P 0 BOX 396 - WEWAK WANTOK - P 0 BOX 396 - WEWAK

01 10 ‘BILONG WIN

, ‘‘ --

Em hia tupela ka I barn, na tupela man1 kros na tupela I iaik palt. Tasolwanpela plisman I stap klostu.Yu pain-im dispela plisman. Yu rnakim gut baimlpeia I ken lukim. Nau yu saiirn dispela piksai kam bek long mipela.