modul asas kesihatan

5/28/2018 Modul Asas Kesihatan

1/18

SEMESTER 2 SESI 2012/2013

QGK3023

PROGRAM KESIHATAN SEKOLAH

TUGASAN 1

DISEDIAKAN OLEH

NAMA NO. MATRIK NO TELEFON

ZAIYATUN KAMALIAH BINTI ISHAK D 20102045033 01950!902!

KUMPULAN KULIAH" UPSI04#A131P$$%

NAMA TUTOR ELEARNING" EN&IK ABD RAHIM BIN MOHD SHARIFF

TARIKH SERAH" 24 NO'EMBER 2013

PROMOSI PROGRAM KESIHATAN

P()*(+, E-- K++ S)+


2/18

1. DEFINASI

Menurut World Health Organization (WHO) mendefinisikan Promosi Kesihatan sebagai:

Health promotion is the process of enabling people to increase control oer!

and to improe their health"#$ atau Promosi kesihatan merupakan satu proses mengupa%akan

manusia untuk meningkatkan ka&alan seterusn%a meningkatkan kesihatan mereka"#

2. KONSEP PROMOSI KESIHATAN

Percel et al" ('') men%atakan baha&a promosi kesihatan adalah sebagai satu usaha membina

pengetahuan berkaitan dengan kesihatan! kemahiran dan sikap melalui penggunaan teori tingkah

laku" *+zen et al" (',) pula men%atakan dalam teori pen%ebab tingkah laku baha&a manusia

akan bertingkah laku berdasarkan kepada sikap dan keperca%aan tentang faedah ataupun kos

hasil daripada tingkah laku %ang diamalkan" -i samping itu! beliau +uga membincangkan tentang

persepsi indiidu berkaitan dengan tekanan sosial %ang mempengaruhi indiidu untuk mengubah

tingkah lakun%a"

.imonds ('/0) pula men%atakan baha&a promosi kesihatan bertu+uan untuk memba&aperubahan tingkah laku kepada indiidu! kumpulan dan penduduk keseluruhann%a daripada

tingkah laku sekarang kepada tingkah laku %ang baik untuk kesihatan! tingkah laku semasa %ang

bermasalah kepada tingkah laku kesihatan masa depan"

Minkler (') men%atakan secara ringkas baha&a promosi kesihatan adalah kombinasi

pendidikan kesihatan dengan adokasi kesihatan"

3. MODEL PROMOSI KESIHATAN


3/18

1erdapat beberapa model promosi kesihatan %ang dikemukakan oleh beberapa orang tokoh " -i

dalam bidang kesihatan han%a dua model saha+a %ang dikeutarakan iaitu Model Keperca%aan

Kesihatan ( Health 2elief Model ) ! Model 1ahap Perubahan 1ingkah 3aku (1ranstheoretical

Model) dan 1eori Kognitif .osial (.ocial 4ognitie 1heor%)"

3.1 Model Kepercayaan Ke!"a#an $Heal#" %el!e& Model'

Model ini diperkenalkan oleh Hochbaum dan 5osenstock sekitar dekad '6,7an %ang diasaskan

menggunakan pendekatan psikologi" Model ini mengandaikan perubahan tingkah laku kesihatan

berdasarkan konsep %ang digambarkan seperti 8ambar 5a+ah '"':7

Ga()ar Ra*a" 1.1+ Model Kepercayaan Ke!"a#an

Walaubagaimanapun! inti pati asas model keperca%aan ini diambil daripada teori Kurt 3e&in

%ang menekankan persepsi sub+ektif terhadap dunia persekitaran pesakit dan bukann%a persepsi


4/18

doktor atau pakar perubatan %ang mera&at pesakit tersebut" 1erdapat dua pembolehubah utama

dalam model ini iaitu kesediaan untuk bertindak dan memperca%ai sesuatu tindakan itu akan

mendatangkan kebaikan dan keuntungan"

9aktor kesediaan ini adalah berdasarkan ancaman kesihatan %ang dipersepsikan oleh pesakit dan

tahap keseriusan sesuatu ancaman itu terhadap kesihatan " 9aktor mencegah +uga akan turut

mempengaruhi pesakit sebelum beliau mengambil sesuatu tindakan " *ntara pembolehubah

%ang termasuk dalam faktor mencegah ialah pembolehubah demografi ( umur! +antina dan

bangsa ) dan pembolehubah sosiopsikologikal ( pengetahuan tentang pen%akit dan konteks %ang

dialami )" -engan erti kata lain ! teori ini bersifat kognitif dan menekankan peranan persepsi

terhadap pen%akit dan ancamann%a kepada diri manusia" Model ini didapati model %ang terbaik

dalam memperkatakan tentang tingkah laku kesihatan manusia"

Model ini diubah suai pada tahun ' apabila 5osenstock! .trecher dan 2ecker menambah

unsur ke%akinan diri (self efficacy)" Penambahan ini untuk mengukuhkan tingkah laku %ang

memerlukan perubahan +angka masa pan+ang $r,*,- ad,al 1.1'

KONSEP DEFINASI STRATEGI

Tan//apan

-e(,n/-!nan(endapa# penya-!#

$Perceived

susceptibility'

Persepsi mudah

mendapat pen%akit"

1erangkan tentang kemungkinan

mendapat pen%akit dan tahap risiko"

Tan//apan

-e#er,-an penya-!#

$Perceived severity'

Persepsi tentang tahapkeseriusan sesuatu

pen%akit dan kesann%a"

1erangkan tentang kesan dan

keseriusan sesuatu pen%akit"

Tan//apan &aeda"

$Perceived benefits'

Persepsi keberkesanan

tindakan %ang dis%orkan" elaskan apakah tindakan! bagaimana!

dimana! bila! dan kebaikan %ang akan

diperolehiTan//apan

"alan/an

$Perceived

barriers'

Persepsi tentang kos

material dan psokologi

akibat mengamalkantindakan %ang dis%orkan"

2erikan nasihat! insentif! bantuan

serta perbetulkan tanggapan %ang

salah"

Pe#,n*,- ,n#,-

#!nda-an

.trategi %ang

mencetuskan kesediaan 2erikan maklumat! tingkatkan

kesedaran dan &u+udkan sistem


5/18

$Cues to action' untuk berubah" peringatan"

Keya-!nan d!r!

$Self efficacy'

Ke%akinan terhadap

keupa%aan untukmengambil tindakan"

.ediakan latihan dan panduan"

2antu tetapkan matlamat

secara progresif"

2erikan peringatan secara3isan"

-emonstrasikan tingkah laku

%ang diingini"

2antu kurangkan kegelisahan"

ad,al 1+ H,ra!an Model Kepercayaan Ke!"a#an

KONSEP MODEL

PERSEPSI INDI0ID PENG%AHSAIAN FAKTOR KEENDERNGAN TINDAKAN

%!dan/ dan Apl!-a!

Persepsikecenderungan ;

.eriusn%a pen%akit

Persepsi faedah

berbanding halangan

kepada perubahantingkah laku


6/18

Keperca%aan Model Kesihatan telah digunakan untuk pelbagai tingkah laku kesihatan dan

penduduk sub+ek" 1iga bidang %ang luas boleh dikenal pasti (4onner > ?orman! '0):

') tingkah laku kesihatan pencegahan! termasuk mempromosikan kesihatan (contohn%a

pemakanan! senaman) dan kesihatan risiko (contohn%a! merokok) tingkah laku serta aksin dan

amalan perancang"

@) tingkah laku peranan sakit! %ang meru+uk kepada pematuhan kepada re+imen perubatan %ang

dis%orkan! biasan%a selepas diagnosis profesional pen%akit"

A) penggunaan Klinik %ang termasuk la&atan doktor untuk pelbagai sebab"

.ebagai contoh! ini adalah satu contoh dari dua tindakan kesihatan seksual"

Konep Pend!d!-an Kondo( on#o"

Pen//,naan

STI Pe(er!-aan a#a, *!an

HI0

'" Persepsi Mudah 2elia perca%a baha&a mereka boleh

mendapatkan .1< atau H


7/18

pelincir dalam kondom untuk

meningkatkan sensasi bagi lelakidan mereka mengamalkan

kemahiran komunikasi kondom

untuk mengurangkan tahap malu

mereka)"

6"


8/18

pen%akit)" Mereka +uga perlu dimaklumkan baha&a ketidakpatuhan %ang berterusan boleh

mengakibatkan pen%akit +antung dan angin ahmar (tanggapan keterukan pen%akit)" elaskan

baha&a pengambilan ubat %ang telah dipreskripsi atau mengikuti program pengurangan berat

badan %ang dis%orkan dapat mengurangkan risiko komplikasi %ang mungkin berlaku (tanggapan

faedah)" .ebarang tanggapan negatif berkenaan tingkah laku %ang dis%orkan seperti tiada masa!

sukar dan kesan sampingan %ang negatif haruslah diperbetulkan (tanggapan halangan)" 8unakan

kaedah sokongan %ang lain seperti bahan media pendidikan kesihatan (bercetak atau multimedia)

dan surat peringatan untuk mendorong mereka mematuhi regim ra&atan (petun+uk untuk

tindakan)" 2agi mereka %ang masih mengalami kesukaran untuk mengikuti regim ra&atan!

demonstrasi dan kontrak tingkah laku mungkin dapat membantu dalam membina ke%akinan diri

supa%a terus mengamalkan tingkah laku %ang disarankan (ke%akinan diri)"

3.2 Model Ta"ap Per,)a"an T!n/-a" La-, $Tran#"eore#!cal Model'

Model 1ahap Perubahan 1ingkah laku telah dibangunkan oleh Prochaska dan -i4lemente pada

tahun '//" Prinsip asas model ini men%atakan baha&a perubahan tingkah laku merupakan satu

proses dan bukan satu peristi&a" *pabila seseorang indiidu cuba untuk mengubah tingkah laku!

indiidu tersebut akan melalui lima tahap perubahan (seperti dalam adual '"@)"

1*H*P KO?.P -9


9/18

T!nda-an

$Action'

Menun+ukkan

perubahan tingkahlaku dalam tempoh

kurang daripada 0

bulan"

2erikan maklum balas dan

sokongan sosial %ang berterusanserta bantu selesaikan masalah

%ang dihadapi"

4 Pen/e-alan$Maintenance'

Menun+ukkanperubahan tingkahlaku dalam tempoh

lebih daripada 0

bulan"

2erikan peringatan! cari alternatifserta bantu untuk bertahan(coping) bagi mengelakkan

daripada gagal" Kembali kepada

tingkah laku asal (relapse)"

ad,al 1.2+ H,ra!an Model Ta"ap Per,)a"an T!n/-a" La-,


10/18

untuk mengu+i tahap karbon monoksida dalam paru7paru perokok" Kemudian! +elaskan situasi

%ang akan berlaku apabila perokok masih terus merokok" *pabila kesedaran dan niat timbul!

berikan motiasi dan tambah maklumat agar boleh memberi kefahaman %ang +elas tentang

kepentingan berhenti merokok (berniat)" *pabila peserta telah berhasrat untuk berhenti dalam

tempoh sebulan! bantu &u+udkan satu pelan lengkap untuk berhenti merokok" Pastikan

matlamat dibentuk secara berperingkat (persiapan)" .eterusn%a sentiasa berikan maklum

balas dan sokongan berkenaan status berhenti merokok serta bantu selesaikan masalah

%ang dihadapi +ika ada (tindakan)" *pabila peserta telah berhenti merokok melebihi enam

bulan! pastikan perubahan tersebut kekal dengan sentiasa berikan galakan! peringatan dan

bantuan dalam menghadapi tekanan atau pengaruh luar (pengekalan)"

3.3 Teor! Ko/n!#!& So!al $Soc!al o/n!#!5e T"eory'

1eori Kognitif .osial pada asaln%a adalah 1eori Pembela+aran .osial %ang diketengahkan oleh

*lbert 2andura pada tahun '//" 2eliau men+elaskan baha&a terdapat beberapa konsep

%ang perlu diaplikasikan dalam mendorong seseorang mengubah tingkah laku (adual '"A)"

KO?.P -9


11/18

Pembela+aran

melalui pemerhatian(Obserational

learning modeling)

1ingkah laku %ang diperolehi

dengan memerhati tingkah lakuorang lain dan kesan ingkah laku

tersebut"

"

8unakan Lrole model %ang

berkredibiliti untuk mengamalkantingkah laku %ang dis%orkan

Pengukuhan(5einforcement)

5espon terhadap tingkah lakuseseorang %ang meningkatkanatau mengurangkan

kebarangkalian tingkah laku

berulang"

8alakkan kumpulan sasaran memberhadiah;insentif kepada diri sendiri"

ad,al 1.3 H,ra!an Teor! Ko/n!#!& So!al

on#o" apl!-a! Teor! Ko/n!#!& So!al

.atu program obesiti akan di+alankan di ka&asan pedalaman *" 1ingkah laku %ang ingin

dipromosikan adalah melakukan aktiiti makan secara sihat dan senaman" .ebagai

pengamal pemasaran sosial! ubah sikap negatif %ang menghalang kumpulan sasaran

mengamalkan tingkah laku %ang disarankan (indiidu)" Membantu mencari alternatif seperti

men%ediakan klinik bergerak supa%a mudah mengun+ungi klinik untuk mendapatkan nasihat

dan pemeriksaan (persekitaran)" .ediakan +uga satu program memasak makanan secara

sihat (kemampuan tingkah laku)" elaskan kepada mereka tentang kebaikan makan secarasihat dan bersenam seperti badan akan lebih sihat dan ime+ men+adi lebih baik (ekspektasi)"

.ediakan kontrak tingkah laku dan tetapkan matlamat secara beransur7ansur (ke%akinan

diri)" 8unakan orang %ang dihormati! disukai atau ber+a%a untuk bertindak sebagai Lrole

model;ikon (pembela+aran melalui pemerhatian)" .eterusn%a! galakkan kumpulan sasaran

untuk menentukan gan+aran;insentif bagi diri sendiri sekiran%a ber+a%a (pengukuhan)"

S#ra#e/! Pro(o! Ke!"a#an-alam menetapkan hala tu+u sesuatu program promosi kesihatan di kalangan badan7badan

promosi kesihatan serta pihak berkuasa kesihatan a&am seluruh dunia! satu strategi Promosi

Kesihatan telah dibangunkan %ang dinamakan sebagai Piagam Otta&a Intuk Promosi Kesihatan

(Otta&a 4harter 9or Health Promotion)"


12/18

Piagam ini telah diterima dan dipersetu+ui dalam Persidangan Promosi Kesihatan *ntarabangsa

Pertama (9irst


13/18

-i peringkat komuniti! pertubuhan boleh:

Membantu mas%arakat membangunkan polisi setempat mengenai larangan pen+ualan

produk tembakau kepada kanak7kanak dan rema+a"

Men%okong pembentukan +a&atankuasa bertindak setempat dalam menggalakkan polisi

makan secara sihat"

Memantau pematuhan undang7undang berkaitan larangan pen+ualan hasil tembakau

kepada pela+ar7pela+ar sekolah di kalangan peniaga dan melaporkann%a kepada pihak

berkuasa +ika perlu"

3..2 Me6,*,d-an pere-!#aran yan/ (enyo-on/ $rea#!n/ ,ppor#!5e en5!ron(en#'

Mas%arakat kita adalah kompleks dan saling berkaitan antara satu sama lain" Kesihatan tidak

dapat dipisahkan dari tu+uan7tu+uan lain dalam kehidupan" Prinsip %ang men+adi panduan untuk

seluruh mas%arakat dunia merupakan nilai menggalakkan umat manusia agar saling mengambil

berat antara satu sama lain! mas%arakat dan alam sekitar kita"


Men%okong aktiiti kemas%arakatan %ang berkaitan kesihatan persekitaran seperti

gotong7ro%ong! rukun tetangga dan menghi+aukan ka&asan perumahan atau kampung"

Mengan+urkan program promosi kesihatan %ang menekankan keselamatan dan kesihatan

di tempat ker+a seperti di pe+abat! ladang serta kilang atau kemudahan a&am seperti

sekolah! stesen bas serta taman rekreasi"

Men%okong pro+ek %ang menggalakkan mas%arakat memperoleh pendapatan sampingan

melalui berkebun sa%ur di ka&asan rumah"

3..3 Me(per-,-,"-an #!nda-an -o(,n!#! $S#ren/#"en!n/ co((,n!#y ac#!on'

2idang Promosi Kesihatan dapat dilaksanakan melalui tindakan mas%arakat %ang berkesandalam menetapkan keutamaan! membuat keputusan! merancang dan melaksanakan strategi untuk

mencapai tahap kesihatan %ang lebih baik" Kunci kepada proses ini merupakan pengupa%aan

komuniti$ %ang disertai dengan pemilikan dan ka&alan mereka sendiri ke atas usaha dan hala

tu+un%a"


14/18

Pembangunan mas%arakat bergantung kepada sumber7sumber manusia dan material di peringkat

komuniti untuk meningkatkan bantuan diri dan sokongan sosial" Perkara tersebut penting dalam

membangunkan sistem %ang fleksibel untuk mengukuhkan penglibatan mas%arakat dalam dan

menentukan arah isu7isu kesihatan" 4apaian penuh dan berterusan kepada maklumat! peluang

pembela+aran untuk kesihatan serta sokongan dari segi ke&angan men+adi pras%arat dalam

konteks ini"


Men+alin ker+asama dengan pemimpin dan mas%arakat tempatan dalam membuat

pemantauan dan men%ediakan statistik penglibatan rema+a dalam aktiiti tidak sihat

seperti merokok! buli! samseng +alanan atau ponteng sekolah di peringkat komuniti %ang

boleh disalurkan kepada pihak berkuasa agar tindakan se&a+arn%a boleh diambil"

Men+alin ker+asama dengan pertubuhan atau rumah keba+ikan dalam merancang dan

men+alankan aktiiti untuk kebaikan golongan kanak7kanak dan &arga emas %ang

memerlukan"

Men%okong inisiatif di kalangan mas%arakat setempat %ang memberikan perhatian

kepada isu7isu alam sekitar seperti pencemaran udara dari kilang! pengurusan sampah

sarap serta kebersihan bekalan sumber air dan sungai"

3.. Me()an/,n-an -e(a"!ran !nd!5!d, $De5elop!n/ peronal -!ll'

2idang Promosi Kesihatan men%okong pembangunan peribadi dan sosial melalui pen%ediaan

maklumat! pendidikan kesihatan dan meningkatkan kemahiran hidup setiap indiidu"


15/18

Men%okong ahli7ahli +a&atankuasa kesihatan di peringkat penduduk untuk menghadiri

aktiiti pembangunan kemahiran indiidu seperti program kesedaran kesihatan a&am

mengenai pen%akit tidak ber+angkit atau latihan kemahiran indiidu %ang berkaitan"

Menggalakkan para ibu! nurseri dan taman asuhan kanak7kanak agar bertanggung+a&ab

dalam men%ediakan makanan %ang sihat mengikut saranan Panduan -iet Mala%sia serta

melatih mereka untuk memantau pengambilan makanan agar sesuai dengan proses

tumbesaran kanak7kanak"

Men+alankan la&atan ke kedai runcit atau pasar ra%a untuk mendidik mas%arakat untuk

membeli7belah secara sihat demi kesihatan keluarga"

3..4 Meny,,n e(,la per-"!d(a#an -e!"a#an $Reor!en#!n/ "eal#" er5!ce'

1anggung +a&ab dalam bidang Promosi Kesihatan dalam perkhidmatan kesihatan dikongsi

secara bersama antara indiidu! kumpulan mas%arakat! professional kesihatan! institusi

perkhidmatan kesihatan dan kera+aan" Mereka perlu beker+a bersama7sama ke arah sistem

pen+agaan kesihatan %ang men%umbang ke arah peningkatan tahap kesihatan"

Peranan sektor kesihatan perlu digerakkan semakin ke arah bidang Promosi Kesihatan! di luar

lingkungan tanggung +a&abn%a %ang men%ediakan perkhidmatan klinikal dan ra&atan"

Perkhidmatan kesihatan meluaskan skopn%a kepada men%okong keperluan indiidu dan

mas%arakat untuk hidup sihat! dan saluran terbuka antara sektor kesihatan dan komponen sosial!

politik! ekonomi dan fizikal %ang lebih luas"


16/18

Me&u+udkan kesedaran di kalangan mas%arakat melalui kempen agar mas%arakat

mengambil langkah proaktif dalam mengamalkan cara hidup %ang sihat seperti men+auhi

tabiat merokok! melakukan senaman! bersukan! makan secara sihat! menangani stres dan

lain7lain"

"

RMSAN

Ke+a%aan sesebuah negara sangat bergantung kepada komuniti %ang se+ahtera dan guna

pelaksanaan model Nmodel utama dalam Promosi Program Kesihatan"


17/18

RKAN

Modul *sas Promosi Kesihatan Mala%sia ( @,'@ ) Kementerian Kesihatan Mala%sia"

gger! 8"! .park! 5" > -onoan! 5"" (')" Health Promotion .trategies *nd Methods

(@nd ed)" .%dne%: Mc8ra&7Hill"

8lanz! K"! 5imer! 2"K" > 3e&is! 9"M" (@,,@)" Health 2ehaior and Health ducation" 1heor%!

5esearch and Practice" (Ard ed)" .an 9rancisco: osse%72ass"

8reen! 3"W" > Kreuter! M"W" (')" Health Promotion Planning" *n ducational and

cological *pproach (Ard ed)" 4alifornia: Ma%field Publishing 4o"

isen! M et"al" ('@)" * Health 2elief Model .ocial 3earning 1heor% *pproach to

*dolescents 9ertilit% 4ontrol: 9indings from a 4ontrolled 9ield 1rial" Health ducation

Quarterl%" Bol" '"

5osenstock!


18/18

modul asas kesihatan

Documents