modul pembantu makmal(kimia)
TRANSCRIPT
![Page 1: Modul Pembantu Makmal(Kimia)](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022020709/5695cfad1a28ab9b028f0da2/html5/thumbnails/1.jpg)
7/23/2019 Modul Pembantu Makmal(Kimia)
http://slidepdf.com/reader/full/modul-pembantu-makmalkimia 1/30
MODUL PEMBANTU MAKMAL
KIMIA
PANEL PENYEDIA MODUL
1. WAN NOOR AFIFAH BINTI WAN YUSOFF SBP INTEGRASI GOMBAK, SELANGOR
2. FARIDAH BINTI HAMAT SM SAINS SEREMBAN, NEGERI SEMBILAN
3. JAMALIAH BINTI GHAZALI SMK SEGAMBUT JAYA, KUALA LUMPUR
4. REETA NESAMALAR A/P BANIFACE SMK RAJA MUDA MUSA, BATANG BERJUNTAI, SELANGOR5. KHOO POO KIEW
SMK COCHRANE, KUALA LUMPUR. CAROLINE INDRANI A/P S. SEL!ARATNAM SMK BUKIT KEMUNING, SHAH ALAM, SELANGOR". NIK NADZIFAH DHUHAA BINTI NIK ABDULLAH SMK VICTORIA, KUALA LUMPUR#. MOHD ASRI BIN SAHARUDDIN
SMK UNDANG JELEBU, NEGERI SEMBILAN
TIARA BEACH RESORT, PORT DICKSON NEGERI SEMBILAN 21 - 24 OGOS 2005
![Page 2: Modul Pembantu Makmal(Kimia)](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022020709/5695cfad1a28ab9b028f0da2/html5/thumbnails/2.jpg)
7/23/2019 Modul Pembantu Makmal(Kimia)
http://slidepdf.com/reader/full/modul-pembantu-makmalkimia 2/30
ISI KANDUNGAN
Bab Ka!"#a M"$a %"&a'
1 P(#('a)"a '('a# "%"& !a %(ba'*a %(&'a %*+a'-%*+a'a
11S(a&a* a.a "%"&
1.2 S(a&a* a.a %(ba'*a
/4
2 P(#('a)"a '('a# aa' &a!a% !a ba)a $*.*a %(&'a(#(!a*aa
21 S(a&a* aa' &a!a%22 P(#(!a*a !a (((##a&a &a!a% !a
(&aa'a %a*%2/ M(#"&"% ba)a $*.*a
24 3&.a' .(ab( b3'3 &(a#(25 P(#)*'"#a *%*. .3a&
1/
14
1515
/ P((!*aa a&"'a/1 P((!*aa a&"'a *a6a* !a&*a!a ba)a
$*.*a ((a/2 P((!*aa a&"'a *a6a* !a&*a!a ba)a
$*.*a 7(7a*& // P(7a*&a
1
18
22
4 P((!*aa a&"'a .(a 9 ba)a "*
41 S(a&a* ba)a $*.*a a# b*a%a !*#"a$a!aa. .a$.a 42 P((!*aa ba)a "* $)a%
24
25
5 P((!*aa a&"'a (""$
2
P((!*aa #a% 1 Ga% $a&b3 !*3$%*!a, )*!&3#(, 3$%*#( !a
$3&* 2 P((!*aa #a% 3$%*#( !(#a
.(##"a$a $a*". $3&a':V; a'a" $a*".
.a#aa':VII;
2<
2=
BIBLIOGRAI /0
2
![Page 3: Modul Pembantu Makmal(Kimia)](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022020709/5695cfad1a28ab9b028f0da2/html5/thumbnails/3.jpg)
7/23/2019 Modul Pembantu Makmal(Kimia)
http://slidepdf.com/reader/full/modul-pembantu-makmalkimia 3/30
1.$PENGETAHUAN TENTANG UNSUR DAN SEBATIAN SERTASIFAT%SIFATNYA
1.1 S&'()(* '(+( ,'-,)
1.2 S&'()(* '(+( -&(*('
B*0 B((-( M&0(, E'0*- &,*(0&' S*+60 -&(*('
1 A%*! )*!&3$3&*$ )!&37)3&*7 a7*! HC
2 A%*! *'&*$ *'&*7 a7*! HNO/
/ A%*! %"+"&*$ %")"&*7 a7*! H2SO4
4 A%*! +3%+3&*$ )3%)3&*7 a7*! H/PO4
5 A%*! ('a3*$ (')a3*7 a7*! CH/COOH
A%*! 3$%a*$ 9 a%*!
('aa!*3*$
3>a*79 (')a(!*3*7 a7*! H2C2O4
< A..3*a a..3*a NH/
= A..3*". %"+a' A..3*". %")a'( :NH4;2SO4
8 A&#('". *'&a' S*?(& *'&a'( A#NO/
10 Ka*". *'&a' P3'a%%*". *'&a'( KNO/
11 P".b".:; *'&a' L(a!:II; *'&a'( Pb :NO/;2
B*0 B((-( M&0(, E'0*- &,*(0&' S*+60 ,'-,)
1 Ma#(%*". Ma#(%*". M#
2 Na'&*". S3!*". Na
/ L*'*". L*')*". L*
4 Ka*". P3'a%%*". K
5 @*$ @*7 @
S'a". : T*.a) ; T* S
< P".b". L(a! Pb
= K"&". C3(& C"
8 (&". : b(%*; I&3 (
10 A".**". A".**". A
11 I3!* I3!*( I2
12 B&3.* B&3.*( B& 2
1/ K3&* C)3&*( C2
14 H*!&3#( H!&3#( H2
15 O$%*#( O>#( O2
3
![Page 4: Modul Pembantu Makmal(Kimia)](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022020709/5695cfad1a28ab9b028f0da2/html5/thumbnails/4.jpg)
7/23/2019 Modul Pembantu Makmal(Kimia)
http://slidepdf.com/reader/full/modul-pembantu-makmalkimia 4/30
12 Ka%*". *'&a' Ca7*". *'&a'( Ca:NO/;2
1/ Ma#(%*". *'&a' Ma#(%*". *'&a'( M#:NO/;2
14 @*$ *'&a' @*$ *'&a'( @ :NO/;2
15 K"&".:; *'&a' C3(& :II; *'&a'( C" :NO/;2
1 Ka%*". $a&b3a' Ca7*". 7a&b3a'( CaCO/
1< Na'&*". $a&b3a' S3!*". 7a&b3a'( Na2CO/
1= Ma#(%*". $a&b3a' Ma#(%*". 7a&b3a'( M#CO/
18 @*$ $a&b3a' @*7 7a&b3a'( @CO/
20 P".b". :; $a&b3a' L(a!:II; 7a&b3a'( PbCO/
21 K"&". :; $a&b3a' C3(&:II; 7a&b3a'( C"CO/
22 Ka*". *3!*!a P3'a%%*". *3!*!( KI
2/ Ka*". $3&*!a P3'a%%*". 7)3&*!( KC
24 Ba&*". $3&*!a Ba&*". 7)3&*!( BaC2
25 (&". :; $3&*!a I&3 :III; 7)3&*!( (C/
2 Ka%*". $3&*!a $3'a# A)!&3"% 7a7*". 7)3&*!( CaC2
2< Na'&*". $3&*!a S3!*". 7)3&*!( NaC
2= K$"&". :; $3&*!a C3(&:II; 7)3&*!( C"C2
28 P".b". :; b&3.*!a L(a! :II; b&3.*!( PbB& 2
/0 Ka*". b&3.*!a P3'a%%*". b&3.*!( KB&
/1 (&". :; %"+a' I&3 :II; %")a'( (SO4
/2 K"&". :; %"+a' C3(& :II; %")a'( C"SO4
// Ba&*". )*!&3$%*!a Ba&*". )!&3>*!( Ba:OH;2
/4 Ka%*". )*!&3$%*!a Ca7*". )!&3>*!( Ca:OH;2
/5 Na'&*". )*!&3$%*!a S3!*". )!&3>*!( NaOH
/ K"&". :; 3$%*!a C3(&:II; 3>*!( C"O
/< Ma#a :V; 3$%*!a Ma#a(%(:IV; 3>*!( MO2
/= A".**". 3$%*!a A".**". 3>*!( A2O/
/8 Ka*". .a#aa' :V; P3'a%%*". .a#aa'( :VII; KMO4
40 Ka*". !*$&3.a' :V; P3'a%%*". !*7)&3.a'( :VI; K2C& 2O<
41 Ka*". )($%a%*a3+(&a' :II; P3'a%%*". )(>a73+(&a'( :II; K4(:CN;
42 Ka*". )($%a%*a3+(&a' :; P3'a%%*". )(>a73+(&a'( :III; K/(:CN;
4/ Ka*". '*3%*aa' P3'a%%*". ')*37a'( KSCN
44 Na'&*". '*3%"+a' S3!*". ')*3%")a'( Na2S2O/
45 D*%"+"& !*$3&*!a D*%")"& !*7)3&*!( S2C2
4 H*!&3#( (&3$%*!a H!&3#( (&3>*!( H2O2
4
![Page 5: Modul Pembantu Makmal(Kimia)](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022020709/5695cfad1a28ab9b028f0da2/html5/thumbnails/5.jpg)
7/23/2019 Modul Pembantu Makmal(Kimia)
http://slidepdf.com/reader/full/modul-pembantu-makmalkimia 5/30
4< M('*b((a 9 '3"(a M(')b(((9'3"(( CH5CH/
4= S*$3)($%aa C73)(>a( CH12
48 S*$3)($%(a C73)(>(( CH10
50 H($%aa H(>a( CH14
51 M('a3 M(')a3 CH/OH52 E'a3 E')a3 C2H5OH
5/ P&3a3 P&3a3 C/H<OH
54 B"'a3 B"')a3 C4H8OH
55 Na+'a(a Na)')a(( C10H=
5 D*('* ('(& D*(') ('(& CH/CH2OCH2CH/
2.$ PENGETAHUAN TENTANG ALAT RADAS DAN BAHAN KIMIA SERTA
PENGENDALIANNYA
2.1 S&'()(* (0( )(7(-
B*0 R(7(- C((('
1
b*$a&9b(a$(&
• T(&!aa' !aa. %a* 50 7./, 100 7./,
250 7./, 500 7./ !a 1000 7./
• U'"$ .(#*%* 7(7a*& !a a&"'a
2 • D*%*.a !aa. $(a!aa .((#a$ !*
&a$ $)a%J*$a a$a* !*#"a$a,)(!a$a) !*ba%") !(#a a%*! *'&*$7a*& !**$"'* !(#a a*& %(ba*$ %a)aaa.a* %((%a* "'"$ .(#(a$$aa$a* .(($a'
5
![Page 6: Modul Pembantu Makmal(Kimia)](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022020709/5695cfad1a28ab9b028f0da2/html5/thumbnails/6.jpg)
7/23/2019 Modul Pembantu Makmal(Kimia)
http://slidepdf.com/reader/full/modul-pembantu-makmalkimia 6/30
b"&('9b"&(''(
• U'"$ .("$a' !a .(.*!a)$a
7(7a*& a!a *%*a!" a#'(a': $('(a'a 017./;
/
*('9*(''(
• D*%*.a !aa. $(a!aa .((#a$ !*&a$ $)a%J*$a a$a* !*#"a$a,)(!a$a) !*ba%") !(#a a%*! *'&*$7a*& !**$"'* !(#a a*& %(ba*$ %a)aaa.a* %((%a* "'"$ .(#(a$$aa$a* .(($a'
• U'"$ .("$a' 7(7a*& a!a *%*a!"
a# $)"%"% :10 7./, 25 7./, 507./;
4
$(aa# ?3".('&*$9?3".('&*7 +a%$
• S*.a !* a.a&* a# '(&'"'"
• D*#"a$a "'"$ .(#*%* *%* a!"
7(7a*& !(#a '(a' %((&'*((!*aa a&"'a *a6a*:25 7./, 50 7./ , 100 7./;
5
(#*%* *('9*(''( +*(&
• S*.a a") !a&* %".b(& )aba ba#*
.(#(a$$a #('a) .(a!* &a")• D*#"a$a "'"$ .(#*%* 7(7a*& $(
!aa. *('
$(aa# $3973*7a +a%$
• S*.a !* a.a&* a# '(&'"'"
• U'"$ .(#*%* 7(7a*& !a a&"'a
:B*a%aa !*#"a$a "'"$ ('*'&a'a;
< • S*.a !* a.a&* a# '(&'"'"
6
![Page 7: Modul Pembantu Makmal(Kimia)](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022020709/5695cfad1a28ab9b028f0da2/html5/thumbnails/7.jpg)
7/23/2019 Modul Pembantu Makmal(Kimia)
http://slidepdf.com/reader/full/modul-pembantu-makmalkimia 7/30
'ab"# !*!*)9b3**# '"b(
• U'"$ .(.aa%$a 7(7a*& a'a"
a&"'a $*.*a !aa. ".a) a# $(7*
=
'ab"# "*9'(%' '"b(
• S*.a !* a.a&* a# '(&'"'"
• U'"$ .(#*%* 7(7a*& a'a" a&"'a $*.*a
!aa. ".a) a# $(7*
8
73&3# '"&a%9+*'(& +"(
• S*.a !* a.a&* a# '(&'"'"• U'"$ .(.*%a)$a ((a !a&*a!a
7(7a*&
10
'*"b-U9U-'"b(
• S*.a !* a.a&* a# '(&'"'"
• U'"$ .(#*%* a&"'a a# b(&'*!a$
%(ba#a* '*'*a #a&a.
11
(*'*%9!&3(&
• S*.a !* a.a&* a# '(&'"'"
• U'"$ .(.*!a)$a 7(7a*& !aa.
".a) a# $(7* %('*'*% !(.* %('*'*%
12 • R3! $a7a a# aa# )(!a$a)
!*('a$$a %(7a&a .(#"+"$ ba#*.(#(a$$aa !a&*a!a .(('"&
7
![Page 8: Modul Pembantu Makmal(Kimia)](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022020709/5695cfad1a28ab9b028f0da2/html5/thumbnails/8.jpg)
7/23/2019 Modul Pembantu Makmal(Kimia)
http://slidepdf.com/reader/full/modul-pembantu-makmalkimia 8/30
&3! $a7a9#a%% &3!
• U'"$ .(#a7a" a&"'a !* !aa.
%(%"a'" b($a%
1/
%a"& $a7a9#a%% '"b(
• Sa"& $a7a a# aa# )(!a$a)
!*('a$$a %(7a&a .(#"+"$ ba#*.(#(a$$aa !a&*a!a .(('"&
• H(!a$a) !*'"'" !*$(!"a-!"a
)""# ba#* .(#(a$$a )ab"$.a%"$
14
C3&3# '*%(9')*%'( +"(
• S*.a !* a.a&* a# '(&'"'"
• U'"$ .(a.ba) a&"'a $( !aa.
7a."&a '*!a$ baa%
15
("" b"%(9B"%( b"&(&
• U'"$ .(.aa%$a ba)a
• G('a) (a.b"# a# %"!a) b373&,
$(&a% a'a" $(.ba# )(!a$a)!*#a'*
1 • S*.a a") !a&* %".b(& )aba ba#*
.(#(a$$a #('a) .(a!* &a")
• U'"$ .(".ba' 'ab"# "*, 'ab"#
!*!*) a'a" $(aa# $3
8
![Page 9: Modul Pembantu Makmal(Kimia)](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022020709/5695cfad1a28ab9b028f0da2/html5/thumbnails/9.jpg)
7/23/2019 Modul Pembantu Makmal(Kimia)
http://slidepdf.com/reader/full/modul-pembantu-makmalkimia 9/30
("'" #('a)9&"bb(& %'3(&
1<
%**!(& ("$a'9.(a%"&*# 7*!(&
• S*.a !* a.a&* a# '(&'"'"
• U'"$ .("$a' *%* a!" 7(7a*&
1=
%a"& (#)a'a&9!(*?(& '"b(
• H(!a$a) !*'"'" !*$(!"a-!"a )""#
ba#* .(#(a$$a )ab"$ .a%"$• U'"$ .(a"&$a #a% a# '(&)a%*
"'"$ !*$"."$a
18
%(#*'*#a 'aa) *a'9*( 7a '&*a#(
• U'"$ .(#aa% %(ba&a# &a!a% a#
!*(&b"a' !a&*a!a 'aa) *a' !a
3#a.
20
$a$* &('3&' !a (.(#a#9&('3&' %'a! a! 7a.
• U'"$ .(.(#a# &a!a% a!a
$(!"!"$a '(&'('" $('*$a.(#(!a*$a ($%(&*.(
21 • U'"$ .(*!"#* &a!a% a#
!*(&b"a' !a&*a!a $a7a $('*$a(.aa%a
9
![Page 10: Modul Pembantu Makmal(Kimia)](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022020709/5695cfad1a28ab9b028f0da2/html5/thumbnails/10.jpg)
7/23/2019 Modul Pembantu Makmal(Kimia)
http://slidepdf.com/reader/full/modul-pembantu-makmalkimia 10/30
Ka%a !a6a*96*&( #a"(
22
'*"b #('a)9&"bb(& '"b*#
• U'"$ .(a"&$a #a% !a&* %".b(&
$( ("" b"%(
2/
'ab"# (.ba$a&a973.b"%'*3 '"b(
• U'"$ .(aa$a ($%(&*.( a#
.(*ba'$a (.aa%a ((a!(#a #a% %((&'* (('"a$(!"!"$a )*!&3#( !aa. %*&*$(&(a$'*+a, (('"a +3&."a(.*&*$ C"O !a '*!a$ baa% a'a&a)a3#( !a #a% $3&*
24
Baa# #a%9#a% a&
• S*.a !* a.a&* a# '(&'"'"
• U'"$ .(#"." #a%
25
%"!" (.ba$a&a
• U'"$ .(.aa%$a $('"a *'*".,
a'&*". !a $a*". ba#* '*!a$ baa%a'a&a 3#a. '(&%(b"' !(#a #a%$3&*
2
Ma#$"$ *a&97&"7*b(
• U'"$ .(.aa%$a ba)a ((a
2< • S*.a !* a.a&* a# '(&'"'"
• U'"$ .(*.ba# ba)a !aa.
".a) a# $(7*
10
![Page 11: Modul Pembantu Makmal(Kimia)](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022020709/5695cfad1a28ab9b028f0da2/html5/thumbnails/11.jpg)
7/23/2019 Modul Pembantu Makmal(Kimia)
http://slidepdf.com/reader/full/modul-pembantu-makmalkimia 11/30
*&*# $a7a9#a%% !*%)
2=
((*'97&"7*b( '3#%
• U'"$ .(.(#a# 3b($ a# aa%
28
((*' 'ab"# "*9'(%' '"b( )3!(&
• D*#"a$a "'"$ .(.(#a#
'ab"# "*
/0
Sa'"a9%a'"a
• D*#"a$a "'"$ .(#a.b* ba)a
$*.*a ((a
/1
&a$ 'ab"# "*9'(%' '"b( &a7$
• D*#"a$a "'"$ .(('a$$a 'ab"#
"* 9 'ab"# !*!*) !aa. $(a!aa.((#a$
/2
%( (($'&3*%*%9((7'&3%*% 7(
• D*#"a$a "'"$ .(#*%* (($'&3*'
$('*$a &3%(% (($'&3*%*%
// • P(&" !*%*.a !* !aa. $3'a$a
%('(a) !*#"a$a T3.b3 a!a a.)(!a$a) !*%a" .*a$ %"aa '*!a$b(&$a&a'
• Ba#* a. &a!($ !*#*'a, ba'(&*a
)(!a$a) !*$("a&$a *$a '*!a$!*#"a$a !aa. a#$a .a%a a#
11
![Page 12: Modul Pembantu Makmal(Kimia)](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022020709/5695cfad1a28ab9b028f0da2/html5/thumbnails/12.jpg)
7/23/2019 Modul Pembantu Makmal(Kimia)
http://slidepdf.com/reader/full/modul-pembantu-makmalkimia 12/30
a. &a!($9%'36a'7)
aa#
• U'"$ .(#"$"& .a%a a# !*a.b*
"'"$ %(%"a'" ($%(&*.(9 '*!a$baa%
/4
b3'3 &(a#(9 &(a#(' b3''(
• Lab( a!a b3'3 &(a#( ba#* ba)a
$*.*a a# ($a' a'a" .(#$a$*%.(%'*a) !*ab( !(#a 6a&a +&)(.
• U'"$ .(#*%* a&"'a $*.*a
:S(."a b3'3 &(a#( a# '(a) !**%*)(!a$a) !*ab(;
2.2 P&'&'7(0*(' 7(' 8&'&0&'()((' )(7(- -&)( 8&)(0((' -(*'-
2.2.1 A0((' 9(:(
J(*% $a7a a# b*a%a !*#"a$a *aa) $a7a b3&3%**$a' !a $a7a %3!a
• Ka7a %3!a 'a)a '(&)a!a $a$*%a ba)a $*.*a '('a* .(."a* $('a)aa
'(&.a a# &(!a)
• Ka7a b3&3%*$a' .(."a* $('a)aa '*##* '(&)a!a ba)a $*.*a !a
)aba C3'3) J(a.a K*.a>, P&(>, C3&*#
S(."a &a!a% a# !*#"a$a "'"$ .("$a' *%* a!" .(%'*a) !*b(&%*)$a.(##"a$a b(&"% !a %(&b"$ (7"7* %(&'a .(.b*a% !(#a a*& a* !a!**$"'* !(#a a*& %"*#
2.2.2 T*, &( 7(' 80(-*9
T*"b #('a) !* %*.a a!a '(.a' a# a") !a&*a!a %".b(& )aba !a !aa.$(a!aa $(&*# G('a) a# $(!"& !a .(&($a) (&."$aaa '*!a$%(a'"'a !*%*.a
2.2.3 T&)+6+&&)
12
![Page 13: Modul Pembantu Makmal(Kimia)](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022020709/5695cfad1a28ab9b028f0da2/html5/thumbnails/13.jpg)
7/23/2019 Modul Pembantu Makmal(Kimia)
http://slidepdf.com/reader/full/modul-pembantu-makmalkimia 13/30
T(&.3.('(& .(%'* !*%*.a !* !aa. b($a% a# %(%"a*Ta!a %$aa a!a'(&.3.('(& a$a )*a# %((a% %a'" a#$a .a%a '(&'('" U'"$ .(.b"a''a!a $($a a!a '(&.3.('(&, #"a$a !a$6a' !a b*a&$a !aa. $('")a& a!a%")" 503C - <03C %(a.a %()a&*
J*$a b(b(a# .(&$"&* '(&"'"%, aa%$a b(b"* !aa. $"$"%a .*a$
%()*##a b(b(a# .(&$"&* b(&7a'". %(."a !a !*b*a&$a %("$
U'"$ '(&.3.('(& !*#*'a, ba'(&*a )(!a$a) !*$("a&$a *$a '(&.3.('(& '*!a$!*#"a$a !aa. a#$a .a%a a# a.a
2.2.4 K&,9 ;(-(8
K(b"$ 6a%a (&" !*a#a a#a& %('*a%a b(&$(a!aa ba*$ !a b(&+"#%* D*!*#!a (&."$aa .(a !aa. $(b"$ 6a%a )(!a$a) !* 7"7* %((a% %('*a $(&aa.a* P*'" $(b"$ 6a%a )(!a$a) %('*a%a !*b(&%*)$a %"aa(&#(&a$aa '*!a$ '(&%($a' K*a% ((!"' )(!a$a) !*)*!"$a %('*a $a*$(b"$ 6a%a !*#"a$a
2.2.5 P&',0*' (*)
Ba#* .(#(a$$a $(&3%a$a (&aa'a ("*#a a*&, a%'*$a a*& !*a*&$a%(b(". %"*% !*a%a# S(b(". ("*#a !*)('*$a, a%'*$a %"*%a!*.a'*$a !a)"" %(b(". ** a*& !*'"'" S"*% !a ** a*& )(!a$a) !*'"'"aab*a 'a.a' 6a$'" (&%($3a)a %('*a )a&* "'"$ .(#(a$$a $(&3%a$aa!a aa' aab*a '*a!a b($aa a*&
2.2. N&)(:( &0&9)*9
P(*.ba# !*b(&%*)$a !a !*$(&*#$a %('*a $a* %((a% !*#"a$aP(*.ba# "#a .(%'* !*%*.a !* '(.a' a# $(&*# Sa.b"#a 6aa&(a.b"# )(!a$a) %('*a%a $(.a% "'"$ .(.a%'*$a '*a!a 6aa& a#'(&!(!a) "'"$ .(#(a$$a !a&*a!a *'a& *'a% b(&a$"
2.3 M&',),- ((' 9*+*(
2.3.1 A-*7 8&9(
K('*$a .((!*a$a a&"'a a%*! 7a*&, a!a (&" .(.a%"$$a a%*! $( !aa. a*&
%"*# !a BUKAN AIR KE DALAM ASID
S(."a a%*! ($a' )a&"%a) !*%*.a !* !aa. $(b"$ 6a%aJa#a %($a*-$a* .(7a."&$a a%*! %"+"&*$ !(#a a*& !aa. %**!(&("$a' $(&aa )aba a# '(&)a%* !a&*a!a '*!a$ baa% b3() .(.(7a)$a!a%a& %**!(&
2.3.2 B((' 6)('*9
13
![Page 14: Modul Pembantu Makmal(Kimia)](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022020709/5695cfad1a28ab9b028f0da2/html5/thumbnails/14.jpg)
7/23/2019 Modul Pembantu Makmal(Kimia)
http://slidepdf.com/reader/full/modul-pembantu-makmalkimia 14/30
Asid Hidroklorik, HCl
2 mol dm-3
15/8/2005
Ba)a $*.*a 3&#a*$ b*a%aa !*%*.a .(#*$"' aba! !* '(.a' a#b(&a%*#a !a&*a!a ba)a a*
S(."a ba)a 3&#a*$ %((&'* .('a3, ('a3, &3a3 !a b"'a3 .(."a*'a$a' !*!*) a# &(!a) !a ."!a) .(&"a Ba)a-ba)a ** (&" !*%*.a !*'(.a' a# .(."a* (#"!a&aa a# ba*$
B($a% .(%'*a) !*'"'" &a* aab*a '*!a$ !*#"a$a
Ca&a '(&ba*$ .(#(!a*$a 7(7a*& *aa) !aa. $(b"$ 6a%a
2.3.3 L6(+ (09(0* < N()*,+= 0**,+ 7(' 9(0*,+ >
L3#a. .(%'* %('*a%a !*%*.a !* !aa. &(!a.a a&a+*L3#a. a$a b(&'*!a$ baa% 7(&#a% !(#a a*&L3#a. .(%'* !*(#a# .(##"a$a +3&%(
2.3.4 B((' 9*+*( 8&9( :(((
Ba)a %((&'* a&#('". *'&a' )*!&3#( (&3$%*!a !a a*& b&3.* ($a $(a!a7a)aa Ba)a-ba)a ** .(%'* !*%*.a !aa. b3'3 #(a
2.4 F6)+( +&0(&0 660 )&(&'
Na.a ba)a !a +3&."a
2.5 P&'*,'(' ?*-*+ +60()
:*; N*a* *%*. .3a& ba)a !aa' !*'('"$a !(#a .(".a)$a *a* *%*.a'3. &(a'*+ "%"& b(&!a%a&$a +3&."a ba)a
:*a* *%*. a'3. &(a'*+ b3() !*(&3()* !a&*a!a Ja!"a B(&$aa "%"&;
:**; C6'6 1
a; KC
14
K(($a'a a&"'a
Ta&*$) ((!*aa
![Page 15: Modul Pembantu Makmal(Kimia)](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022020709/5695cfad1a28ab9b028f0da2/html5/thumbnails/15.jpg)
7/23/2019 Modul Pembantu Makmal(Kimia)
http://slidepdf.com/reader/full/modul-pembantu-makmalkimia 15/30
/8 /55 <45#
b; A2O/
2< F 2 1 F / 102 #
7; Ca:OH;2
40 :11;2 <4 #
3.$ PENYEDIAAN LARUTAN
3.1 P&'&7*((' 0(),(' 8*(;(* 7()*8(7( ((' 9*+*( 8&8&?(0
3.1.1 M(9-,7 @ La&"'a *a6a* *aa) a&"'a a# !*$('a)"* $(($a'a !(#a *'".
La&"'a *a6a* a# b*a%a !*%(!*a$a *aa) a&"'a a'&*". )*!&3$%*!a
!a a&"'a $a*". )*!&3$%*!a
3.1.2 R(7(- (' 7*,'(9(' ,',9 +&'&7*(9(' 0(),(' 8*(;(* *(0(
a; K(aa# ?3".('&*$ 50 7./ 9 100 7./ 9 250 7./ 9 500 7./ 9 1000 7./ 9 2000 7./ 95000 7./
b; B*$a& 9 b3'3 (*.ba#7; N(&a7a (*.ba#!; C3&3# '"&a%(; R3! $a7a
3.1.3 D,( ,'* 9&8&9((' 0(),(' 8*(;(* a; .3 !.-/
b; # !.-/
15
![Page 16: Modul Pembantu Makmal(Kimia)](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022020709/5695cfad1a28ab9b028f0da2/html5/thumbnails/16.jpg)
7/23/2019 Modul Pembantu Makmal(Kimia)
http://slidepdf.com/reader/full/modul-pembantu-makmalkimia 16/30
3.1.4 P&'*)((' 9,('** ((' 9*+*( (* 8&'&7*((' 0(),(' 8*(;(* 7(0(+,'* +60 7+%3
La#$a) 1 Daa'$a *%*. .3a& ba)a '(&*ba' !a&*a!a ab( b3'3 ba)a $*.*a
!aa. "*' # .3-1
La#$a) 2 H*'"#$a b*a#a .3 ba)a '(&*ba' .(#*$"' *%* a!" !a$(($a'a a# !*$()(!a$* .(##"a$a +3&."a
MV 1000
D* .aa b*a#a .3 ba)a M $(($a'a !aa. .3 !.-/
V *%* a!" !aa. 7./
La#$a) / H*'"#$a *%*. ba)a '(&*ba' .(##"a$a +3&."a ,J*%*. b*a#a .3 > *%*. .3a&, #.3-1
Contoh 1
H*'"#$a *%*. a'&*". )*!&3$%*!a , NaOH a# !*(&"$a "'"$.((!*a$a 250 7./ a&"'a a'&*". )*!&3$%*!a 01 .3 !.-/
Jawapan: La#$a) 1 Lab( b3'3 NaOH .(""$$a *%*. .3a& ba#* a'&*".
)*!&3$%*!a *aa) 40 # .3-1
La#$a) 2 H*'"# b*a#a .3 NaOH B*a#a .3 a'&*". )*!&3$%*!a 01.3 > 250 7./
1000 7./
0025 La#$a) /
J*%*. NaOH 0025 .3 > 40 # .3-1
1 #
Contoh 2 H*'"#$a *%*. ((a $a*". )*!&3$%*!a, KOH a# !*(&"$a "'"$.((!*a$a 500 7./ a&"'a $a*". )*!&3$%*!a 05 .3 !.-/
JawapanLa#$a) 1 Lab( b3'3 KOH .(""$$a *%*. .3a& *aa) 5 # .3-1
16
![Page 17: Modul Pembantu Makmal(Kimia)](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022020709/5695cfad1a28ab9b028f0da2/html5/thumbnails/17.jpg)
7/23/2019 Modul Pembantu Makmal(Kimia)
http://slidepdf.com/reader/full/modul-pembantu-makmalkimia 17/30
La#$a) 2 H*'"# b*a#a .3 KOH B*a#a .3 KOH 05 .3 !.-/ > 500 7./
1000 7./
025 .3
La#$a) / H*'"# *%*. KOH J*%*. KOH 025 .3 > 5 # .3-1
140 #
3.1.5 P&'*)((' 9,('** ((' 9*+*( (* 8&'&7*((' 0(),(' 8*(;(*7(0(+ ,'* 7+%3
1 H*'"# *%*. ba)a a# !*(&"$a .(##"a$a +3&."a J*%*. ba)a K(($a'a !aa. # !.-/ > *%*a!" !aa. 7./
1000
Contoh 1 H*'"#$a *%*. a'&*". )*!&3$%*!a , NaOH a# !*(&"$a "'"$
.((!*a$a 250 7./ a&"'a Na'&*". H*!&3$%*!a 2/ # !.-/
Jawapan: J*%*. NaOH 2/ # !.-/ > 250 7./
1000 7./
5<5 #Contoh 2
H*'"#$a *%*. $a*". )*!&3$%*!a , KOH a# !*(&"$a "'"$.((!*a$a 500 7./ a&"'a $a*". )*!&3$%*!a 20 # !.-/
Jawapan: J*%*. KOH 20 # !.-/ > 500 1000
100 #
3.1. L('9( 8&'&7*((' 0(),(' 8*(;(* -&&0( ?*-*+ ((' 7**,'.
a; T*.ba# b*$a& $3%3# a# b(&%*) !a 7a'a'$a *%*.a J".a)$a *%*.
b*$a& !(#a *%*. ba)a a# '(a) !*)*'"# T*.ba# !(#a '(a' ".a) *%*. '(&%(b"'
b; K(a a%'* %a* $(aa# ?3".('&*$ b(&!a%a&$a ".a) *%* a!" a&"'aa# )(!a$ !*%(!*a$a
7; B*a% $(aa# ?3".('&*$ !(#a a*& %"*#!; I%* $(aa# ?3".('&*$ !(#a a*& %"*# %()*##a 19/ (")(; Ma%"$$a ba)a a# '(a) !*'*.ba# $( !aa. $(aa# ?3".('&*$ .(a"*
73&3# '"&a%
17
![Page 18: Modul Pembantu Makmal(Kimia)](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022020709/5695cfad1a28ab9b028f0da2/html5/thumbnails/18.jpg)
7/23/2019 Modul Pembantu Makmal(Kimia)
http://slidepdf.com/reader/full/modul-pembantu-makmalkimia 18/30
+; B*a% b*$a& !a 73&3# '"&a% !(#a a*& %"*# !a '"a#$a $( !aa. $(aa#?3".('&*$, Ua# a#$a) ** %(baa$ !"a $a*
#; P"%a&$a a&"'a $(aa# ?3".('&*$ )*##a %(."a ba)a '(&a&"'); Ta.ba) a*& %"*# $( !aa. $(aa# %()*##a $( 'a!a %(##a'a :R""$ Raa)
1;*; T"'" $(aa# ?3".('&*$ !(#a ("'" G37a# !a '(a#$"$a $(aa#
*'" b(b(&aa $a*
Raa) 1
3.1." L(*('
a H*'"#$a *%*. ((a $a*". )*!&3$%*!a, KOH a# !*(&"$a "'"$.((!*a$a 250 7./ a&"'a $a*". )*!&3$%*!a 02 .3 !.-/
b H*'"#$a *%*. ((a a'&*". )*!&3$%*!a, NaOH a# !*(&"$a "'"$.((!*a$a 100 7./ a&"'a a'&*". )*!&3$%*!a 20 .3 !.-/
7 H*'"#$a *%*. ((a a'&*". )*!&3$%*!a, NaOH a# !*(&"$a "'"$.((!*a$a 50 7./ a&"'a a'&*". )*!&3$%*!a 50 # !.-/
! H*'"#$a *%*. ((a $a*". )*!&3$%*!a, KOH a# !*(&"$a "'"$
.((!*a$a 100 7./
a&"'a $a*". )*!&3$%*!a 25 # !.-/
( A!a !*$()(!a$* .((!*a$a a&"'a a'&*". )*!&3$%*!a 01 .3 !.-/H"&a*$a a#$a)-a#$a) a# (&" !**$"'* "'"$ .(.(&3()* a&"'a *a6a*a'&*". )*!&3$%*!a
3.2 P&'&7*((' L(),(' 8*(;(* 7()*8(7( ((' 9*+*( :&:(*)
18
A&a%%(##a'a$(aa#?3".('&
La&"'a a# !*%(!*a$a
K(aa# ?3".('&*$
![Page 19: Modul Pembantu Makmal(Kimia)](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022020709/5695cfad1a28ab9b028f0da2/html5/thumbnails/19.jpg)
7/23/2019 Modul Pembantu Makmal(Kimia)
http://slidepdf.com/reader/full/modul-pembantu-makmalkimia 19/30
/21 P((!*aa a&"'a *a6a* !a&*a!a a&"'a ($a'
D(#a .(##"a$a +3&."a, $('".a'a *%*. !a %(%*+*$a%* a#I%* a!"
!*b(&* !aa. a!"a !* ba6a), *%* a!" &(a#( a# !*$()(!a$* "'"$ (7a*&ab3() !*$*&a
J(*% a&"'a J*%*. .3($" &(a'*+ K('".a'a a'a"%(%*+*$a%* #&a?*'*: SG ;
K('"(a :P"&*';
A%*! )*!&3$3&*$:HC;
A%*! %"+"&*$ :H2SO4
;
A%*! *'&*$ :HNO/ ;
H*!&3#( (&3$%*!a: H2O2 ;
A..3*a : NH/ ;
A%*! ('a3*$:CH/COOH;
/5
8=0
50
/40
1<0
00
11=
1=4
142
11/
0== 081
105
/
8=
<0
/5
25
885
C6'6 P&'*)(('@ P((!*aa 1 !./ a&"'a 01 .3 !.-/ ba#* a%*! )*!&3$3&*$ ,*%*a!" a&"'a a%*! ($a' a# !*(&"$a a!aa)
/5 > 100 =58 7./
11= /
Ja!"a !* ba6a) .(""$$a *%*a!" a&"'a ($a' a# !*(&"$a "'"$ ((!*aa1 !./ a&"'a 01 .3 !.-/
J(*% a&"'a 010 .3 !.-/ I%* a!" a# !*(&"$a 9 7./
HC
H2SO4
HNO/
H2O2
NH/
/5
8=0
50
/40
1<0
=
54
5
=
<<
19
![Page 20: Modul Pembantu Makmal(Kimia)](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022020709/5695cfad1a28ab9b028f0da2/html5/thumbnails/20.jpg)
7/23/2019 Modul Pembantu Makmal(Kimia)
http://slidepdf.com/reader/full/modul-pembantu-makmalkimia 20/30
CH/COOH 00 5<
C6'6 @
P((!*aa 1 !./ a&"'a a%*! )*!&3$3&*$,HC b(&$(($a'a 01 .3 !.-/
Ra!a% P*(' b(&%(##a' 100 7./, (#*%* *(' 73&3# '"&a% $(aa# ?3".('&*$10007./, &3! $a7a b*$a& 5007./ a*& %"*#
Ba)a $*.*a La&"'a a%*! )*!&3$3&*$ :/SG1=; !a a*& %"*#
P&3%(!"&
a; P*('$a = 7./ a&"'a a%*! )*!&3$3&*$ ($a' :/SG1=; $( !aa. b*$a&500 7./ a# '(a) !**%* !(#a 200 7./ a*& %"*# !(#a .(#a*&$aa a!a &3!$a7a
b; Ka7a" a&"'a !(#a &3! $a7a !a $(."!*a .a%"$$aa $( !aa. $(aa# ?3".('&*$ b(&"$"&a 1000 7./ !(#a .(##"a$a 73&3# '"&a%7; B*a% b*$a& 'a!* !(#a a*& %"*# !a .a%"$$a a*& b*a%a 'a!* $( !aa. $(aa#
?3".('&*$ 1000 7./ b(&$(aa!; Ta.ba)$a a*& %"*# $( !aa. $(aa# ?3".('&*$ %()*##a .(7aa* %(##a'a(; T"'" $(aa# ?3".('&*$ !(#a ("'"a !a #37a# !(#a (&a)a-a)a+; La#$a) a )*##a ( (&" !*a$"$a b(&!a%a&$a a!"a *%* a!" a&"'a ($a' a#
!*(&"$a :&""$ a!"a !*a'a%; "'"$ .((!*a$a 1 !./ a&"'a b(&$(($a'a01 .3 !.-/
3.2.2 P&'&7*((' 0(),(' (09660 <&('60> 7&'(' 8&)(,-(' &)&', 7()*8(7((09660 5
C3'3)P((!*aa a$3)3 <0 .(a"* $a(!a) (7a*&a
M1V1 M2V2
V1 M2V2
M1
<0 > 100 85 </< 7./
P&3%(!"&a; S"$a' </< 7./ a$3)3 85 !a .a%"$$a $( !aa. $(aa# ?3".('&*$
b(&%a* 100 7./ b; Ta.ba)$a a*& %"*# %()*##a *%*a!" .(7aa* 'a!a %(##a'a
20
![Page 21: Modul Pembantu Makmal(Kimia)](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022020709/5695cfad1a28ab9b028f0da2/html5/thumbnails/21.jpg)
7/23/2019 Modul Pembantu Makmal(Kimia)
http://slidepdf.com/reader/full/modul-pembantu-makmalkimia 21/30
Ca'a'aLa&"'a a$3)3 a# b*a%a !*#"a$a !aa. .a$.a %((&'* <0 , 50 , /0,20 :(#*&aa .(#*$"' %((&'* 73'3) !* a'a% ;
3.2.3 P&'&7*((' 0(),(' *7)6&' 8&)69-*7( <H2O2 > La&"'a )*!&3#( (&3$%*!a b(&$(($a'a 10 *%* a!" b3() !*%(!*a$a !(#a.(7a."&$a 500 7./ H2O2 20 *%* a!" !(#a a*& %"*# !a !*a!*$a 1 !./
a&"'a
3.2.4 L(*('
a; S(a&a*$a aa' &a!a% a# !*(&"$a "'"$ .((!*a$a %a'" a&"'a *a6a*a%*! %"+"&*$ !a&*a!a a&"'a a%*! %"+"&*$ ($a'
b; H*'"#$a *%* a!" a&"'a ('a3 85 a# !*(&"$a "'"$ .((!*a$aa&"'a ('a3 /0
3.3 P&'&7*((' 0(),(' 7&'(' 9&8&9((' &)&', +&0(0,* 9(&7( 8&':(*)('
3.3.1 R,+,- 8&':(*)('
R"."% a# !*#"a$a *aa)
M1V1 M2V2
!* .aa M1 K(.3a&a a&"'a %(b(". !*7a*&$a V1 I%* a!" a&"'a %(b(". !*7a*&$a
M2 K(.3a&a a&"'a %((a% !*7a*&$a V2 I%* a!" a&"'a %((a% !*7a*&$a
3.3.2 C6'6 8&'*)(('
T""a M((!*a$a 100 7./ a%*! )*!&3$3&*$ 01 .3 !.-/ !a&*a!a a&"'a *a6a*a%*! )*!&3$3&*$ 10 .3 !.-/ .(a"* $a(!a) (7a*&a
Ra!a% K(aa# ?3".('&*$ 100 7./, (*'*%, *(' 10 7./, (#*%* *('
21
![Page 22: Modul Pembantu Makmal(Kimia)](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022020709/5695cfad1a28ab9b028f0da2/html5/thumbnails/22.jpg)
7/23/2019 Modul Pembantu Makmal(Kimia)
http://slidepdf.com/reader/full/modul-pembantu-makmalkimia 22/30
Ba)a A*& %"*#, a%*! )*&3$3&*$ 1 .3 !.-/
P&3%(!"&La#$a) 1
H*'"#$a *%* a!" a&"'a *a6a* a%*! )*!&3$3&*$ 10 .3 !. -/ a#!*(&"$a "'"$ .((!*a$a 100 7./ a%*! )*!&3$3&*$ 01 .3 !.-/
Da&*a!a +3&."a (7a*&a M1 10 .3 !.-/ V1 I%* a!" a&"'a %(b(". !*7a*&$a M2 01 .3 !.-/
V2 100 7./ .a$a,
:10 ; V1 :01; :100;
V1 )0.1(
)100)(1.0(
V1 100 7./
La#$a) 2a; B*a% $(aa# ?3".('&*$ 100 7./ !(#a a*& %"*#b; B*a% *(' 10 7./ !(#a a*& %"*# ,!**$"'* !(#a a&"'a *a6a* a%*!
)*!&3$3&*$ 10 .3 !.-/ 7; P*('$a 10 7./ a%*! )*!&3$3&*$ 10 .3 !.-/ !(#a .(##"a$a
(#*%* *(' Pa%'*$a '*a!a #((.b"# "!a&a '(&(&a#$a !* !aa. *('!a $("a&$a )""# *(' !a&*a!a a&"'a a%*! )*!&3$3&*$
!; S(a&a%$a .(*%$"% a!a 'a!a %(##a'a !a a!a a&a% .a'a%((&'* a# !*'""$$a a!a R(?( 2
(; P*!a)$a $a!"#a *(' $( !aa. $(aa# ?3".('&*$ 100 7./ +; S&',9(' -&9(0* %a)aa )""# *(' a!a !*!*# !aa. $(aa#
?3".('&*$ "'"$ .(#("a&$a '*'*%a '(&a$)*& J('(' '*" a'a"G37a# "'"$ .(#("a&$a ba$* a# '(&'*##a !aa. *('
#; Ta.ba)$a a*& %"*# %()*##a )a.*& 'a!a %(##a'a K(."!*a '*'*%$aa*& %"*# %()*##a .((a'* 100 7./ :$(!"!"$a .(*%$"% a&"'aa!aa) %((&'* !*'""$$a !aa. R(?( 2
); T"'" $(aa# ?3".('&*$ !(#a ("'" G37a# !a '(a#$"$a$(aa# *'" b(b(&aa $a*
Ca'a'a Ka(!a) P(7a*&a ** b3() !*#"a$a "'"$ .((!*a$a %(ba&a# a&"'aa# !*$()(!a$*
M&'*-9,-
T('7( P()(- M((S&'(('
22
![Page 23: Modul Pembantu Makmal(Kimia)](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022020709/5695cfad1a28ab9b028f0da2/html5/thumbnails/23.jpg)
7/23/2019 Modul Pembantu Makmal(Kimia)
http://slidepdf.com/reader/full/modul-pembantu-makmalkimia 23/30
3.3." L(*('
a; H*'"#$a *%* a!" a&"'a a'&*". )*!&3$%*!a 50 .3 !.-/ a# !*(&"$a"'"$ .((!*a$a
:*; 500 7./ a&"'a a'&*". )*!&3$%*!a 025 .3 !.-/
:**; 250 7./ a&"'a a'&*". )*!&3$%*!a 10 .3 !.-/
b; T('"$a $(($a'a 1 !./ a&"'a $"&". :II; %"+a' a# !*7a*&$a !(#a.(##"a$a
:*; 5007./ a&"'a $"&". :II; %"+a' 20 .3 !.-/ :**; 10007./ a&"'a $"&". :II; %"+a' 02 .3 !.-/
7; A!a !*$()(!a$* .((!*a$a 1 !./ a&"'a a%*! *'&*$ 02 .3 !.-/ !(#a.(##"a$a a&"'a a%*! *'&*$ 20 .3 !.-/ H"&a*$a a#$a)-a#$a) a#(&" "'"$ .(!aa' a&"'a '(&%(b"'
J(;(8(' a; :*; 250 7./
:**; 500 7./ b; :*; 01 .3 !.-/
:**;002 .3 !.-/
7; 1000 7./ HNO/ 20 .3 !.-/ 4.$ PENYEDIAAN LARUTAN MEJA DAN BAHAN%BAHAN UJI
4.1 S&'()(* ((' 9*+*( (' *(-( 7*,'(9(' 7(0(+ +(9+(0
B((' 9*+*( F6)+,0( 9*+*( W()'(P&8&?(0
W()'(L(),('
Ka%*". )*!&3$%*!a Ca:OH;2 P"'*) Ta$ b(&6a&aNa'&*". )*!&3$%*!a NaOH P"'*) Ta$ b(&6a&a
Ka*". )*!&3$%*!a KOH P"'*) Ta$ b(&6a&a A..3*". )*!&3$%*!a:a&"'a a..3*a;
NH4OH - Ta$ b(&6a&a
A%*! )*!&3$3&*$ HC - Ta$ b(&6a&a A%*! %"+"&*$ H2SO4 - Ta$ b(&6a&a A%*! *'&*$ HNO/ - Ta$ b(&6a&a
A%*! a%('*$ :a%*! ('a3*$; CH/COOH - Ta$ b(&6a&a
A&#('". *'&a' A#NO/ K(ab"b(&$*a'
Ta$ b(&6a&a
Na'&*". $a&b3a' Na2CO/ P"'*) Ta$ b(&6a&a
Na'&*". $3&*!a NaC P"'*) Ta$ b(&6a&a
23
Arah go!ag
R(?( 2
![Page 24: Modul Pembantu Makmal(Kimia)](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022020709/5695cfad1a28ab9b028f0da2/html5/thumbnails/24.jpg)
7/23/2019 Modul Pembantu Makmal(Kimia)
http://slidepdf.com/reader/full/modul-pembantu-makmalkimia 24/30
(&".:II; %"+a' '(&)*!&a' (SO4<H2O H*a"."!a
H*a" ."!a
(&".:III; $3&*!a '(&)*!&a' (C/H2O P(&a# P(&a#9$"*#
Ka*". $&3.a':VI; K2C&O4 K"*# K"*#
Ka*". !*$&3.a':VI; K2C& 2O< J*##a J*##a
Ka*". .a#aa':VII; KMO4 U#" U#"Ka*". )($%a%*a3+(&a':II; K4(:CN; K"*# K"*#
Ka*". )($%a%*a3+(&a':III; K/(:CN; J*##a K"*#Ka*". '*3%*aa' KSCN P"'*) Ta$ b(&6a&a
Ka*". *3!*!a KI P"'*) Ta$ b(&6a&a
Ba&*". $3&*!a BaC2 P"'*) Ta$ b(&6a&a
P".b".:II; *'&a' Pb:NO/;2 P"'*) Ta$ b(&6a&a
@*$ %"+a' @SO4 P"'*) Ta$ b(&6a&a
D*a..3*". *&3:II;%")a'(:VI; )(>a)!&a'(
:NH4;2SO4(SO4H2O H*a"."!a
Ta$ b(&6a&a
A..3*". ('a3a'( CH/COONH4 P"'*) Ta$ b(&6a&a
S3!*". 3>aa'( :%3!*".
(')a(!*3a'(;
Na2C2O4 P"'*) Ta$ b(&6a&a
H!&a'(! (')a(!*3*7 a7*! H2C2O42H2O P"'*) Ta$ b(&6a&a
=-)!&3>"*3*( C8H<NO P(&a# P(&a#
C((('@
• Na.a ba)a $*.*a !aa. Ba)a%a I##(&*% a# b(&'a!a !*#"a$a 3()
(aa& T*#$a'a Ea.
• U'"$ ((!*aa a&"'a *a6a* !* a'a%, %*a &""$ P((!*aa La&"'a
P*a6a* a!a ."$a %"&a' 15
• U'"$ ((!*aa a&"'a .(a .(a"* $a(!a) (7a*&a %*a &""$
ba)a#*a .3!" b(&'a"$ P((!*aa La&"'a !(#a $(($a'a '(&'('"
.(a"* Ka(!a) P(7a*&a a!a ."$a %"&a' 214.2 P&'&7*((' 0(),(' ((' ,?* 9(-
L(),(' C()( 8&'&7*(('
A*& $3&* • La&"'a NaCO !*7a."&$a !(#a a%*! %"+"&*$ !aa. *%ba) *%*
a!" a# %a.a
A*& b&3.* • La&"'$a 7./ 7(7a*& b&3.* !aa. 200 7./ a*& %"*# !a
a!*$a 1 !./ a&"'a
La&"'a*3!*
• La&"'$a 25 # ((a *3!* !aa.
1 !./ a&"'a KI b(&$(($a'a50 # !.-/
A*& $a"& • Ca."&$a 50 7./ a*& %"*# $(a!a 100 # $a%*". )*!&3$%*!a
((a !* !aa. $(aa# $3 !a %("$$a $(aa# $3 !*ba6a) a*& **
• S".ba'$a $(aa# $3 !(#a #ab"% #('a) !a b*a&$a
24
![Page 25: Modul Pembantu Makmal(Kimia)](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022020709/5695cfad1a28ab9b028f0da2/html5/thumbnails/25.jpg)
7/23/2019 Modul Pembantu Makmal(Kimia)
http://slidepdf.com/reader/full/modul-pembantu-makmalkimia 25/30
b(b(&aa )a&*
• K(."!*a '"&a%$a a&"'a
5.$ PENYEDIAAN LARUTAN PENUNJUK
L(),(' C()( 8&'&7*((' P&),((';()'(
S9(0( 8H
La&"'a*'."%
• La&"'$a 10 # *'."% (&!a#a#a
!aa. 500 . a*& aa% !a b*a&$aa&"'a %($('*$a, '"&a%$a !a$(a!a )a%* '"&a%a, 7a."&$ab(b(&aa '*'*$ a%*! *'&*$ 7a*& :1M;%()*##a 6a&a "#" '(&!aa'
- -
M('* *##a • La&"'$a 01 # .('* *##a !aa.
100 7./ a*& %"*#
M(&a) $($"*#
284
(3+'a(* • La&"'$a 1 # ((a +(3+'a(*
!aa. 500 7./ a$3)3 :('a3 ;!a 'a.ba)$a a*& %"*# $( !aa.a&"'a '(&%(b"' %()*##a *%*a!".(a!* 1 !./
K"*# $(.(&a) a.b"
=08
25
![Page 26: Modul Pembantu Makmal(Kimia)](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022020709/5695cfad1a28ab9b028f0da2/html5/thumbnails/26.jpg)
7/23/2019 Modul Pembantu Makmal(Kimia)
http://slidepdf.com/reader/full/modul-pembantu-makmalkimia 26/30
M('* .(&a) • La&"'$a 04 # .('* .(&a) !aa.
200 . ('a3 !a 'a.ba)$a a*& %"*# $( !aa. a&"'a '(&%(b"'%()*##a *%*a!" .(a!* 1 !./
K"*# $( b*&" / - 52
K(&'a%*3!*!a $a*
• S(!*a$a a&"'a $a* '(&(b*)
!a)"" *a*'" !(#a .(a&"'$a 1 #$a* !aa. %(!*$*' a*& %("$ !a'a.ba)$a a*& a# .(!*!*)%()*##a *%*a!" .(a!* 100 7./
• K(."!*a %(!*a$a a&"'a KI
:$a*". *3!*!a; !(#a .(a&"'$a=/ # ((a KI !aa. a*& %"*#!a a&"'a !*a!*$a 100 7./Ca."&$a a&"'a $a* b(&%a.a
a&"'a KI, $(."!*a 7("$ab(b(&aa $(*# $(&'a% '"&a% !aa.7a."&aK(&*#$a $(&'a% *'" !a%*.a !* !aa. b3'3 a# b(&'"'"&aa'
- -
.$ KAEDAH PENYEDIAAN GAS
.1 G(- 9()6' 7*69-*7(= 7)6&'= 69-*&' 7(' 906)*'
11 S"%"a &a!a% !* ba6a) !*#"a$a "'"$ .((!*a$a #a% $a&b3 !*3$%*!a,)*!&3#( !a 3$%*#( .(a"* $a(!a) ((%a&a a*&
26
"al#r
$%gha&ar
Corog
&is%l
La&"'a
P((a Y
'alag
gas
A*&
![Page 27: Modul Pembantu Makmal(Kimia)](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022020709/5695cfad1a28ab9b028f0da2/html5/thumbnails/27.jpg)
7/23/2019 Modul Pembantu Makmal(Kimia)
http://slidepdf.com/reader/full/modul-pembantu-makmalkimia 27/30
Raa) /
12 Ca!a#a ba)a $*.*a ba#* ((!*aa #a% $a&b3 !*3$%*!a, 3$%*#()*!&3#( !a $3&*
G(- L(),(' P&8&?(0 Y P&)-(+((' K*+*(
Ka&b3!*3$%*!a
S(ba&a# a%*! 7a*&:05 10 .3 !.-/;%((&'* HC, !aHNO/
Ka&b3a'3#a.%((&'*CaCO/
CaCO/ 2HC Q CaC2 CO2 H2O
CaCO/ 2HNO/ Q Ca:NO/;2 CO2 H2O
A%*! %"+"&*$ '*!a$ %(%"a* !*#"a$a $(&aa'(&b('"$ #a&a. 'a$ '(&a&"'$a
H*!&3#( S(ba&a# a%*! 7a*&
:05 10 .3 !.-/;%((&'* HC, H2SO4
!a HNO/
L3#a. M#
!a @%a)aa
M# 2HC Q M#C2 H2
@ H2SO4Q @SO4 H2
M# 2HNO/ Q M#:NO/;2 H2
Catatan
L3#a. K, Na !a Ca '*!a$ %(%"a* $(&aa
'(&a" &(a$'*+ A '*!a$ %(%"a* $(&aa a*%a 3$%*!aa
.((bab$a #a% )*!&3#( '*!a$ !aa'!*)a%*$a
(,S !a Pb '*!a$baa% %a#a'
(&a)a
C" !a A# '*!a$ b(&'*!a$baa% !(#a
a%*!
O$%*#( La&"'a )*!&3#((&3$%*!a 20-*%* a!"
P((a.a#a:IV; 3$%*!a
2H2O2 Q O2 2H2O.a#a:IV; 3$%*!a b(&'*!a$ %(ba#a*.a#$*
Ga% $3&* A%*! )*!&3$3&*$($a'
Ka*"..a#aa':VII;
1HC 2KMO4 Q 2MC2 2KC =H2O 5C2
.1.3 L('9( P&'&7*(('
a) S"$a' 100 7./ 200 7./ a&"'a $(!aa. $(aa# !a%a& b"a'
b) S(!*a$a &a!a% %((&'* &aa) 2
c) T*.ba# $"a'*'* a# %(%"a* ((a Y : 5 10 # "'"$ 3#a.9$a&b3a' 3#a.
!a 1 2 # "'"$ Ma#a:IV;3$%*!a ; !a .a%"$$a $( !aa. $(aa# !a%a&
b"a' D&'(' -&)( +&)( '"'" $(aa# !a%a& b"a' !(#a (".ba' a#
27
![Page 28: Modul Pembantu Makmal(Kimia)](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022020709/5695cfad1a28ab9b028f0da2/html5/thumbnails/28.jpg)
7/23/2019 Modul Pembantu Makmal(Kimia)
http://slidepdf.com/reader/full/modul-pembantu-makmalkimia 28/30
'(a) !*a%a# %a"& (#)a'a& !a 73&3# '*%(.(Pastikan hujung salur corong
tisel tenggelam dalam larutan X untuk mengelakkan gas terbebas keluar)
d) Aab*a %(."a a*& !aa. baa# #a% !*%(%a& $("a&, '"'" .""' baa# !(#a
%*%* $a7a !a '(#a$$a Ga'*$a !(#a baa# #a% a# '(a) !**%* (")
!(#a a*&
e) Ta.ba) a&"'a .(a"* 73&3# '*%( *$a (&"
6.2 P&'&7*((' (- 69-*&' 7&'(' +&','(9(' 9(0*,+ 906)(<> ((, 9(0*,++('('(<!II>
Raa) 4
.2.1 L('9( 8&'&7*(('
a; Ma%"$$a 2 5 %a'"a %(&b"$ $a*". $3&a':V; $( !aa. 'ab"# !*!*)
T"'" 'ab"# !*!*) !(#a #ab"% a# '(a) !*%a.b"# !(#a %a"&
(#)a'a&
b; S(!*a$a &a!a% %((&'* &aa) 4
7; A*'$a 'ab"# !*!*) a!a $a$* &('3&'
!; I%*$a baa# #a% (") !(#a a*& !a '(a#$"$a $( !aa. b(%(
a# '(a) b(&*%* a*& Pa%'*$a '*a!a "!a&a a# '(&(&a#$a !aa.
baa# #a% '(&%(b"'
(; Paa%$a $a*". $3&a':?; !a $"." #a% !* !aa. baa# #a%
28
Baa##a%
Sa"&(#)a'a&
Ka*". $3&a':?;atau
$a*"..a#aa':VII;;
A
Paa%$a
![Page 29: Modul Pembantu Makmal(Kimia)](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022020709/5695cfad1a28ab9b028f0da2/html5/thumbnails/29.jpg)
7/23/2019 Modul Pembantu Makmal(Kimia)
http://slidepdf.com/reader/full/modul-pembantu-makmalkimia 29/30
+; Aab*a %(."a a*& !aa. baa# #a% !*%(%a& $("a&, '"'" .""' baa#
!(#a %*%* $a7a !a '(#a$$a Ga'*$a !(#a baa# #a% a# '(a)
!**%* (") !(#a a*&
BIBLIOGRAI
1 Pengurusan dan keselamatan makmal sains sekolah, 1888, PPK, K(.('(&*aP(aa&a Maa%*a
2 B"* b* S"a!(, E# N#"a H3#, L*. E# a), L*. Y(a C)*#, imia!ingkatan ", 2001, @('* E'(&&*%(
/ B"* b* S"a!(, E# N#"a H3#, L*. E# a), L*. Y(a C)*#, imia!ingkatan # , 2002, @('* E'(&&*%(
4 $aborator% management and techni&ues 'or school and colleges, 18<=, R(7%a., A')3*a
5 O3* C)3# B(#, M3)! K)a*&"!!* Ya)a, Panduan makmal sains, 18=2, DBP,K(.('(&*a P(aa&a Maa%*a
29
![Page 30: Modul Pembantu Makmal(Kimia)](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022020709/5695cfad1a28ab9b028f0da2/html5/thumbnails/30.jpg)
7/23/2019 Modul Pembantu Makmal(Kimia)
http://slidepdf.com/reader/full/modul-pembantu-makmalkimia 30/30