Mahahalagang Pamana ng mga Sinaunang Asyano sa

Daigdig

Pamana mula sa Kanlurang Asya• Cuneiform

- Isa sa pinakamahalagang ambag ng mga Sumerian sa daigdig.- Nangangahulugang “hugis-sinsel” ang pinakaunang sistematikong paraan ng pagsulat sa buong daigdig.

• Epic of Gilgamesh- itinuturing na kauna-unahang akdang papanitikan sa daigdig.- Nilalaman ito ang kanyang mga kahanga-hangang nagawa at pakikipagsapalaran sa kaniyang pagnanais na makamtan ang imortalidad.

•Sistemang Sexagesimal- Pagbibilang batay sa numerong 60.- Nagbunsod sa sistematikong paghahati ng oras at ng bilog.- Mayroon ding silang kalendaryong nahahati sa 12 buwan.- Mayroon din silang mga ideya sa larangan ng astrolohiya at geometry.

•Gulong- Ginamit ang prinsipyo sa likod ng gulong hindi lamang sa transportasyon kung hindi maging sa iba pang gawain.- Maraming makina at proseso ngayon ang gumagamit ng gayong prinsipyo.

• Araro at Layag- Pinaunlad ng araro ang sistema ng pagtatanim samantalang pinabilis naman ng paggamit ng layag ang transportasyong pantubig.

• Code of Hammurabi- Katipunan ng 282 batas tungkol sa iba’t-ibang aspekto ng pamumuhay sa Mesopotamia.- Tinutukoy nito ang mga paglabag sa batas at nagtakda ng tiyak na parusa para sa bawat isa.- “Mata sa mata, ngipin sa ngipin”- Bagama’t malupit ang mga parusa, ang pagpapahalaga sa pagpapalagay na inosente ang isang akusado hangga’t hindi napatutunayan ang kaniyang pagkakasala, at ang pagbibigay-pagkiakataon sa akusado at nag-aakusa na magharap ng ebidensiya.

•Hanging Gardens of Babylon- Ipinatayo ni Nebuchadnezzar II para sa kanyang asawang si Reyna Amytis.- Itinanghal ito bilang isa sa Seven Wonders of the Ancient World.

•Bakal (Iron)- Isang uri ng metal na mas matibay kaysa tanso.

•Consonantal- Isang modernong sistema ng pagsulat.- Wala itong mga patinig.- Pinakalaganap na sistema ng pagsulat sa sinaunang panahon.

Pamana mula sa Timog Asya• Sanskrit

- Pinag-ugatan ng maraming wikang Indo-European.- Sa klasikal na Sanskrit nasusulat ang maraming mahahalagang akdang pampanitikan, pang-agham, teknikal, pilosopikal, at panrelihiyon.- Ginagamit pa rin sa mga ritwal at seremonyang Hindu at Buddhist.

• Vedas- Katipunan ng sagradong teksto mula sa sinaunang India.- Itinuturing na pinakamatandang akdang pampanitikan ng kabihasnang Indo-Aryan, at pinakasagradong aklat ng India.

- Binubuo ng apat na aklat na naglalaman ng mga himno, kabihasnan, incantation, at awit pandigma.

•Rig Veda- Ang pinakamatanda at pinakamahalaga sa Vedas.

- Nagsisilbi bilang tala ng kasaysayan dahil inilalarawan nito ang buhay sa India noong panahon ng Vedic.

- Mahalaga hindi lamang sa mga Hindu kung hindi maging sa mga kasapi ng ibang relihiyon.

•Mahabharata- “The Great Story of the Bharatas”- Itinuturing na isa sa pinakadakila at pinakamahalagang akdang pampanitikan sa mundo.- Pinakamahabang tulang epiko sa daigdig.- Tungkol sa kasaysayan, mga mito, at kaisipang Hindu.

•Bhagavad Gita- Isang dakilang tulang Hindu.- Binubuo ng 700 na taludtod.- Tungkol sa mga temang pilosopikal at teolohikal.

• Ramayana- “Rama’s Way”- Isa pang dakilang akda sa India.- Binubuo ng may 24,000 couplet o 48,000 taludtod.- Tungkol sa dakilang pag-iibigan.- Naglalaman din ng mahahalagang turong Hindu.

• Panchatantra- Pinakamadalas isalin na akdang pampanitikan sa India.- Katipunan ito ng mga kwentong Indian na karaniwang ang pangunahing tauhan ay hayop.- Matututuhan sa bawat kwento ang isang aral tungkol sa magandang pag-uugali o pag-unawa sa tama at mali.

• Ayurveda- Itinuturing itong isa sa pinakamatandang sistema ng agham o panggagamot.- Nangangahulugang “agaham ng buhay”- Sakop nito hindi lamang ang panggagamot ng karamdaman kung hindi maging ang pagsusulong ng kagalingang pisikal, pangkaisipan, at pangkaluluwa.- Kinilala bilang isang alternatibong paraan ng panggagamot.

• Siruhiya- Paraan ng panggagamot.- Sushruta – “Ama ng Siruhiya”- Sushruta Sambita – aklat na naglalaman ng 300 pamamaraan at mahigit 100 na kagamitan sa Sirihuya.

Ambag Kaugnay na Kaisipan

Mga Konsepto sa Geometry

Salitang gyaamiti na nangangahulugang “pagsukat ng mundo”

Kaalaman sa Trigonometry

Salitang trikonmiti na nangangahulugang “pagsukat ng tatsulok”

Pagtakda sa halaga ng pi

-------------------

Konsepto ng zero bilang aktwal na numero/halaga

Salitang sunya na nangangahulugang “walang laman”

Konsepto ng Infinity Pag-uuri sa mga numero/halaga bilang nabibilang, napakarami upang mabilang, at walang hanggan.

Pagsisimula ng decimal system

Mga salitang Rig Veda na nangangahulugang “sampu”, “isang daan,” “libo,” at “sampung libo”

Pamana mula sa Silangang Asya

•Ang papel, pulbura, woodblock printing, at magnetic compass ang tradisyunal na itinuturing na “Apat na Dakilang Imbensiyang Tsino”

•Noong panahaon ng Dinastiyang Song ay ginamit ng mga Tsino ang pulbura upang gumawa ng mga sandatang laban sa mga kalaban nilang Mongol.

•Ginagamit ngayon ang pulbura hindi lamang sa mga sandatang pandigma kung hindi maging sa fireworks.

•Civil Service Examination- Pagsusulit para sa mga nais manilbihan sa pamahalaan.- Mahalagang bahagi ito sa pagpili ng mga maninilbihan sa mga pamahalaan sa iba’t-ibang dako ng daigdig.

•Seda- Lubos itong kinagiliwan ng mga Kanluranin at naging isa sa mga pangunahing kalakal na idinaan sa Silk Road patungong Mediterranean, Africa, Kanlurang Asya, at Europe.

•Acupuncture- Paraan ng pagtusok ng mga pinong karayom sa balat sa mga partikular na bahagi ng katawan upang maibsan ang sakit o kaya ay gumaling ang karamdaman.- Kinikilala ngayong bilang isang mabisang paraan ng alternatibong panggagamot.

•Great Wall of China- Dinisenyo upang maging pananggalang laban sa mga tribog lagalag mula sa hilaga ng China.

Iba pang Pamana ng mga Sinaunang Tao

Mahahalagang Pilosopiya at Paniniwala

Kagamitan sa Iba’t-ibang Larangan

ConfucianismTaoism

LegalismFeng shui

WheelbarrowWater clockChopsticks

AbacusPayong

Saranggola

• Haiku- Isang uri ng maikling tulang may taludturang 5-7-5 na karaniwang nagbibigay ng malinaw na larawan ng isang pangyayari sa kalikasan o isang sandali sa buhay ng makata.

• Tanka- Maiksing tulang Hapones na umusbong noong panahon ng Heian.

• Makura no soshi- “The Pillow Book”- Isang aklat ng mga anekdota, obserbasyon, saloobin, at tala sa talaarawan ni Sei Shonagon.- Tinuturing ngayong bilang isang mahalagang primaryang sanggunian tungkol sa buhay-aristokratiko noong panahon ng Heian.

•Genji Monogatari- “The Tale of Genji”- Itinuturing bilang pangunahing obrang fiction ng panahong Heian at unang nobela sa daigdig.- Isinulat ni Murasaki Shikibu.

•Cha-no-yu- Tea ceremony- Isang detalyadong seremonyang nakasentro hindi lamang sa mismong paghahanda at pag-inom ng tsaa kung hindi maging sa mga prinsipyo ng pagkakaisa, paggalang, kadalisayan, at kapayapaan.

•Bonsai- Pagpapatubo ng binansot na punongkahoy sa mababaw na paso ay nag-ugat sa China ngunit nagingtanyag dahil sa mga Hapones.

•Origami- Japanese paper folding- Ipinapalagay na nagsimula si Japan dakong ikaanim na siglo kaugnay sa pagbabalot ng mga alay sa mga rituwal ng Shinto.

•Ikebana- Tawag sa masining na pag-aayos ng mga bulaklak, dahon, at tangkay na nagbibigay-diin sa anyo at balanse.

•Buljo jikji simche yojeol- Pinakamatandang nananatiling aklat na naimprenta gamit ang movable metal printing.- Laman nito ang mahahalagang aral ng Buddhism.