money mechanism 2010

140
H Αυτοκρατορία Αντεπιτίθεται Από το back to basics στο back to banks. Κυβερνήσεις και κεντρικές τράπεζες καλούν τα πάλαι ποτέ «κακά παιδιά» να χρηµατοδοτήσουν την ανάκαµψη. Οι προκλήσεις εξίσου µεγάλες, ο ρόλος τους καθοριστικός για µία αυτοτροφοδοτούµενη ανάπτυξη. ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΥ ΕΠΙΛΟΓΗ ΕΤΟΣ 19 ο ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2010 BANKING

Upload: digital-publishing

Post on 23-Mar-2016

233 views

Category:

Documents


5 download

DESCRIPTION

Banking Sector

TRANSCRIPT

Page 1: Money Mechanism 2010

HHHΑυτοκρατορίαυτοκρατορίαΑντεπιτίθεταιΑπό το back to basics στο back to banks. Κυβερνήσεις και κεντρικές τράπεζες

καλούν τα πάλαι ποτέ «κακά παιδιά» να χρηµατοδοτήσουν την ανάκαµψη. Οι προκλήσεις εξίσου µεγάλες, ο ρόλος τους καθοριστικός

για µία αυτοτροφοδοτούµενη ανάπτυξη.

ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΥ ΕΠΙΛΟΓΗ ΕΤΟΣ 19ο ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2010

ΑυτοκρατορίαΑυτοκρατορίαΑBANKING

Page 2: Money Mechanism 2010
Page 3: Money Mechanism 2010

•• ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ••

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ Τ

ΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2009

1

Page 4: Money Mechanism 2010

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ

ΤΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2009

2

8. Editorial

10. ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ - Η ΕΞΙΣΩΣΗ ΤΗΣ ΑΝΑΚΑΜΨΗΣ Η ανάκτηση εµπιστοσύνης, πολλαπλασιαστής εξόδου από την ύφεση.

12. ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ - ΘΕΑΤΕΣ ΣΕ ΑΛΛΟ ΕΡΓΟ Η πραγµατικότητα µπορεί να διαφέρει στον χρόνο & τον τρόπο που βιώνεται.

14. ΧΡΗΜΑΤΑΓΟΡΕΣ - ΓΥΑΛΙΝΗ ΑΝΑΚΑΜΨΗ Προσόν, παντός καιρού, η ορθή εκτίµηση, αναγκαιότητα στην ύφεση.

16. ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ - ΔΙΑΘΕΣΗ ΡΙΣΚΟΥ Επιλεκτικές τοποθετήσεις, µε τις προσδοκίες σε πρώτο πλάνο.

18. ΧΡΥΣΟΣ & ΕΜΠΟΡΕΥΜΑΤΑ – ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ ΕΠΕΝΔΥΤΩΝ Γερές αποδόσεις στον χορό της αβέβαιης ανάκαµψης.

20. ΤΡΑΠΕΖΕΣ, ΚΟΣΜΟΣ - DON’T EAT THE BANKERS, TRAIN THEM Για τον εκτροχιασµό ποτέ δεν φταίει µόνο ένας!

22. ΤΡΑΠΕΖΕΣ, ΕΛΛΑΔΑ - ΑΠΑΙΤΗΤΙΚΟΙ ΚΑΙΡΟΙ Μικρότερες χορηγήσεις, µεγαλύτερες επισφάλειες, το παζλ των κερδών.

Ο ΚΟΣΜΟΣ ΣΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΗΣ ΥΦΕΣΗΣ

24. ΗΠΑ - Δεν αποκλείεται να τα καταφέρει

25. ΒΡΕΤΑΝΙΑ - Αναιµική Ανάπτυξη

26. ΓΑΛΛΙΑ, ΓΕΡΜΑΝΙΑ, ΙΤΑΛΙΑ - Un moment s’ il vous plait, Einen Moment, Bitte, Un momento, per favore

28. ΙΣΠΑΝΙΑ- Αλλάζει σελίδα

30. ΠΟΛΩΝΙΑ - Τεστ Αντοχής

32. ΙΑΠΩΝΙΑ - Κίνδυνος αποπληθωρισµού

34. ΡΩΣΙΑ - Σηµάδια ανάκαµψης

36. ΚΙΝΑ - Ανώµαλος Δρόµος

38. ΤΟΥΡΚΙΑ - Μεταξεταστέα ύλη

39. ΙΝΔΙΑ - Ασκήσεις ανάπτυξης /Βραζιλία - Γερό σκαρί

42 - 91 BANKING

42. ΕΞΗΝΤΑΕΞΙ ΧΡΟΝΙΑ ΜΕΤΑ // Από τον Αντώνη Λιβιεράτο Οι τραπεζίτες της Wall Street το 1944 θεώρησαν ότι έστειλαν οριστικά στο χρονοντούλαπο της ιστορίας το όραµα του Keynes για ένα είδος

ΕΤΟΣ 19Ο ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2010

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Θεοφάνους 19, 115 23 Αθήνα Τηλ.: 210 64 01 850 Fax: 210 64 24 850

email: [email protected]: www.economics.gr/allmedia/epilogi.asp

ή www.επιλογη.gr

EΚΔΟΤΗΣ - ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ

ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΣΥΝΤΑΞΗΣ ΘΩΜΗ ΜΕΛΙΔΟΥ

ΣΥΝΤΑΞΗ Tηλ. 210 64 01 852 email: [email protected]

ΔΙΑΦΗΜΙΣΗ Tηλ. 210 64 23 688 email: [email protected]

ΣΥΝΔΡΟΜΕΣTηλ. 210 64 01 849

email: [email protected]

ΛΟΓΙΣΤΗΡΙΟ Tηλ. 210 64 01 850 email: [email protected]

ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΑΝΔΡΙΑΝΕΣΗΣ, ΘΑΝΑΣΗΣ ΑΝΤΩΝΙΟΥ, ΕΛΕΝΑ ΕΡΜΕΙΔΟΥ, ΚΩΣΤΑΣ

ΚΑΛΛΩΝΙΑΤΗΣ, ΛΟΥΚΑΣ ΚΑΤΣΩΝΗΣ, ΧΡΗ-ΣΤΟΣ ΚΩΝΣΤΑΣ, ΕΛΛΗ ΚΟΝΤΟΝΑΣΙΟΥ, ΔΗ-ΜΗΤΡΗΣ ΚΟΡΔΕΡΑΣ, ΣΙΜΟΣ ΚΟΣΜΕΤΑΤΟΣ, ΑΝΤΩΝΗΣ ΛΙΒΙΕΡΑΤΟΣ, ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΜΑΥ-ΡΙΔΗΣ, ΝΙΚΟΣ ΜΠΕΛΛΟΣ, ΓΙΩΡΓΟΣ ΡΗΓΑΣ,

ΚΩΣΤΑΣ ΧΑΛΚΙΑΔΑΚΗΣ

ΦΩΤΟΓΡΑΦΗΣΕΙΣ ΑΓΓΕΛΟΣ ΣΤΑΥΡΑΚΗΣ

ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΥ ΕΚΔΟΣΕΩΝΜΑΡΙΝΑ ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ

ΤΜΗΜΑ ΔΙΑΦΗΜΙΣΗΣ ΛΙΤΣΑ ΦΡΑΓΚΟΥ, ΦΛΩΡΑ ΛΕΝΟΥ

ΛΟΓΙΣΤΗΡΙΟ ΑΡΛΕΤΑ ΖΙΩΓΚΑ

ART DIRECTOR ALLMEDIA CREATIVE

ΣΕΛΙΔΟΠΟΙΗΣΗ Α. ΠΑΠΑΔΕΑ, Μ. ΚΟΥΦΟΥΔΑΚΗ

ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑ ALLMEDIA ΜΕΣΑ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ A.E.

Απαγορεύεται η αναδηµοσίευση, ανα-παραγωγή, ολική, µερική ή περιληπτική,

κατά παράφραση ή διασκευή απόδοση του περιεχοµένου του εντύπου µε οποιονδήποτε τρόπο, µηχανικό, ηλεκτρονικό, φωτοτυπικό, ηχογράφησης ή άλλον, χωρίς πρoηγούµενη γραπτή άδεια του εκδότη. Νόµος 2121/1993 και κανόνες Διεθνούς Δικαίου που ισχύουν

στην Ελλάδα.

Τιµή πώλησης: 7 €

Ι Α ΝΟΥΑ Ρ Ι Ο Σ 2 0 0 9

ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΠΕΡΙΟΔΙΚΟΥ ΕΠΙΛΟΓΗ

Page 5: Money Mechanism 2010

•• ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ••

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ Τ

ΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2009

3

Page 6: Money Mechanism 2010

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ

ΤΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2009

4

παγκόσµιας κεντρικής τράπεζας. Εξηνταέξι χρόνια µετά ο επικεφαλής του Διεθνούς Νοµισµατικού Ταµείου, Ντοµινίκ Στρος Καν, ανασύρει το όραµα του επιφανούς οικονοµολόγου από τον κάδο ανακύκλωσης της ιστορίας.

48. Η ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ ΑΝΤΕΠΙΤΙΘΕΤΑΙ // Από τον Χρήστο Κώνστα Οι τράπεζες από µεγάλοι ασθενείς της κρίσης επιστρέφουν ισχυρές, και στη χώρα µας σχεδόν αλώβητες από την κρίση.

54. ΤΟ ΚΟΜΜΑΤΙ ΠΟΥ ΛΕΙΠΕΙ // Από τον Λουκά Γ. Κατσώνη Το τραπεζικό σύστηµα παρουσιάζει µία αδικαιολόγητη τάση προς παραδοξό-τητες, τόσο που κανείς µπορεί να αναρωτηθεί αν λείπει κάποιο κοµµάτι του παζλ, απαραίτητο για τη διαµόρφωση εικόνας για την τραπεζική αγορά.

58. «ΑΚΑΛΥΠΤΗ ΕΠΙΤΑΓΗ» // Συνέντευξη στον Γιώργο Ρήγα Ο πρόεδρος της Τειρεσίας ΑΕ, Γιάννης Μούργελας, είναι ο κατεξοχήν εκπρό-σωπος της αγοράς που γνωρίζει καλύτερα από τον καθένα µας για το φαι-νόµενο αύξησης των ακάλυπτων επιταγών που έλαβε σηµαντικές διαστάσεις µέσα στο 2009, απόρροια της έλλειψης ρευστότητας στο σκηνικό της ύφεσης.

62. ΑΠΟ ΤΟ Α ΩΣ ΤΟ Ω // Από τον Νικόλαο Γεωργικόπουλο Αύξηση των δεικτών κεφαλαιακής επάρκειας, αντικατάσταση των υβριδικών µε ποιοτικότερα κεφάλαια και ορθότερη αποτίµηση των κινδύνων είναι το «τρίπτυχο σωτηρίας» για τις ελληνικές, και όχι µόνο, τράπεζες σε ένα διεθνές περιβάλλον που ακόµα περιέχει αρκετούς κινδύνους και αβεβαιότητες.

66. ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ // Από τον Γιώργο Μαρίνο Ήρθε η στιγµή να εξετάσουµε από κοντά έναν νέο κύκλο – µετά την κρίση – διατηρήσιµης αναπτυξιακής προοπτικής ο οποίος απαιτεί ένα διαφορετικό προσανατολισµό που θα διαδεχθεί το µοντέλο της κατανάλωσης που ακολου-θήθηκε τα τελευταία χρόνια.

68. ΚΑΙΡΟΣ ΝΑ ΣΟΒΑΡΕΥΤΟΥΜΕ! // Συνέντευξη στον Λουκά Γ. Κατσώνη Ο εκτελεστικός αντιπρόεδρος & διευθύνων σύµβουλος της Marfin Factors & Forfaiters, Πάνος Παπαθεοδώρου, ζητά θεσµικές παρεµβάσεις προκειµένου να περιοριστούν οι µεταχρονολογηµένες επιταγές που στρεβλώνουν την αγορά.

72. Η ΕΠΕΛΑΣΗ ΤΗΣ ΣΤΟΧΕΥΜΕΝΗΣ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣ // Από τον Γιώργο Καραγιαννόπουλο Η ύφεση ανέδειξε τον ρόλο-κλειδί του factoring στη χρηµατοπιστωτική λει-τουργία της αγοράς καθώς αποτελεί το κατεξοχήν προϊόν/υπηρεσία που στη-ρίζει το κεφάλαιο κίνησης των επιχειρήσεων παρέχοντας ρευστότητα έναντι των επί πιστώσει πωλήσεων.

74. ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΙΚΗ & ΣΤΕΓΑΣΤΙΚΗ ΠΙΣΤΗ // Επιτελείο Απότοµο φρενάρισµα στους ρυθµούς ανόδου των χορηγήσεων

80. ΧΩΡΙΣ ΑΜΦΙΒΟΛΙΕΣ // Από τον Αναστάσιο Πανούση Τους τελευταίους µήνες η πορεία των στεγαστικών δανείων διαφαίνεται βελ-τιωµένη, κάτι που αντικατοπτρίζεται και στον αυξηµένο αριθµό αιτήσεων που λαµβάνουν οι τράπεζες. Παρόλ’ αυτά προκειµένου να αποκατασταθεί το κλίµα στην αγορά θα χρειαστεί χρόνος.

ΕΤΟΣ 19Ο ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2010

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Page 7: Money Mechanism 2010

•• ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ••

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ Τ

ΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2009

5

Page 8: Money Mechanism 2010

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ

ΤΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2009

6

84. ΤΟ ALTER EGO ΤΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ // Από τον Παναγιώτη ΧαλκιάΗ τεχνολογία ήταν και θα παραµείνει βασικός πυλώνας στήριξης της ανάπτυξης του τραπεζικού συστήµατος.

86. ΜΙΚΡΑ ΜΥΣΤΙΚΑ // Από τον Δηµήτρη ΚορδεράΜπορεί η διεθνής χρηµατοπιστωτική κρίση να τάραξε τα επικοινωνιακά νερά της αγοράς, όµως το κοµµάτι της τραπεζικής επικοινωνίας παρουσιάζει ενδείξεις ανάκαµψης.

94 - 113. INSURANCE

98. ΑΝΑΜΕΙΝΑΤΕ ΣΤΟ ΑΚΟΥΣΤΙΚΟ ΣΑΣ // Συνέντευξη µε τον Γιώργο Κώτσαλο, διευθύνοντα σύµβουλο του Οµίλου Interamerican

102. ΠΟΛΥΤΙΜΟΣ ΧΡΟΝΟΣ // Συνέντευξη µε τον Eric Kleijnen, διευθύνοντα σύµβουλο της AXA Ασφαλιστική

106. ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΠΟΛΙΟΡΚΙΑΣ // Συνέντευξη µε τον Χρήστο Αδαµαντιάδη, διευθύνοντα σύµβουλος της Chartis

110. ΘΕΣΗ ΜΑΧΗΣ // Τριαντάφυλλος Λυσιµάχου, γενικός διευθυντής των ασφαλιστικών εργασιών της Τράπεζας Πειραιώς

116 - 136 MONEY

116. ΌΛΑ ΕΙΝΑΙ ΔΡΟΜΟΣ Αποφύγαµε τα χειρότερα; Θα µπορούσαµε και καλύτερα; Το σίγουρο είναι ότι ο δρόµος που οδηγεί σε ένα σταθερό επενδυτικό περιβάλλον, έχει πολλά σκαµπανεβάσµατα και ενίοτε κρύβει κινδύνους. // Από τον Κώστα Καλλωνιάτη

122. ΤΡΕΙΣ ΠΥΛΩΝΕΣ Η εµπιστοσύνη ακρογωνιαίος λίθος του private banking // Από τον Αλέξανδρο Τσουρινάκη

124. ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ? ΆΚΥΡΟ! // Συνέντευξη στον Λουκά Γ. ΚατσώνηΟ επικεφαλής των εργασιών Wealth Management για το σύνολο του Οµίλου της Marfin Popular Bank, Δανιήλ Μαναήλογλου, απορρίπτει τα καταστροφικά σενάρια και υπογραµ-µίζει ότι οι καλές υπηρεσίες private banking αποτελούν ασφαλιστική δικλείδα για την περιουσία των πελατών των τραπεζών.

128. ΠΙΝΕΛΙΕΣ ΑΙΣΙΟΔΟΞΙΑΣ ΣΕ ΓΚΡΙΖΟ ΚΑΜΒΑ // Από τον Σίµο Κοσµετάτο Περίοδο σταθερότητας διανύει η αγορά των ελληνικών έργων τέχνης. Μπορεί στις δη-µοπρασίες του 2009 να µην είχαµε τιµές ρεκόρ όπως πέρυσι ωστόσο η ελληνική τέχνη παραµένει µια σταθερή αξία που έχει πλέον το κοινό της.

ΕΤΟΣ 19Ο ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΣ 2010

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Page 9: Money Mechanism 2010

•• ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ••

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ Τ

ΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2009

7

Page 10: Money Mechanism 2010

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ

ΤΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2009

8

Η παγκόσµια οικονοµία δειλά - δειλά µπαίνει στον δρόµο της ανά-καµψης και της εξόδου από τη βαθιά ύφεση που προκάλεσε η χρη-µατοπιστωτική κρίση. Οι µεγάλοι της Ευρώπης, Γερµανία, Γαλλία και Ιταλία, µπήκαν ήδη σε τροχιά ανόδου, το ίδιο και η Αµερική και σε

µικρότερο βαθµό η Ιαπωνία. Οι αβεβαιότητες, όµως, είναι ακόµη µεγάλες γιατί, καθώς τα ενισχυτικά πακέτα των κυβερνήσεων και των κεντρικών τραπεζών θα εξαντλούνται, µένει να αποδειχθεί κατά πόσο διασφάλισαν µια αυτοτροφοδο-τούµενη ανάκαµψη.Οι τράπεζες, από µεγάλοι ασθενείς της κρίσης, επιστρέφουν σταδιακά την κρα-τική ενίσχυση και επανέρχονται στο προσκήνιο, καθώς από αυτές πια εξαρτάται η πορεία της ανάκαµψης. Όλες, σχεδόν, οι κυβερνήσεις και οι κεντρικές τράπε-ζες του πλανήτη, ζητούν από τις τράπεζες να αυξήσουν τη χρηµατοδότηση της οικονοµίας για να αναθερµανθεί η δραστηριότητα. Και όλες, σχεδόν, οι εκθέ-σεις των διεθνών οργανισµών αναφέρουν τη στενότητα δανείων ως περιοριστι-κό παράγοντα της ανάπτυξης. Οι περίπλοκοι µηχανισµοί του χρήµατος έχουν µια αυτόνοµη δυναµική, την οποία οµάδες σκέψης και χάραξης πολιτικής, όπως το G20, επιχειρούν να ελέγ-ξουν. Παράδειγµα, η στήριξη της ρευστότητας από τις κεντρικές τράπεζες, για να ενισχυθούν οι τράπεζες και να συνεχιστεί η ροή δανείων στην οικονοµία. Συγχρόνως, όµως, τα χαµηλά τους επιτόκια (και η υποχώρηση του δολαρίου), κατευθύνουν τεράστια κεφάλαια σε άλλες αγορές, υψηλότερων αποδόσεων. Δεν είναι λίγοι αυτοί που µιλούν για δηµιουργία συνθηκών φούσκας σε αγορές εµπορευµάτων, µετοχών και οµολόγων. Αγορές που αναπόδραστα κάποια στιγ-µή θα ξεφουσκώσουν, δηµιουργώντας νέες αναταράξεις στο διεθνές σύστηµα. Στο περιβάλλον αυτό κυβερνήσεις και εποπτικές αρχές προσπαθούν να ελέγ-ξουν τις δυνάµεις που διέπουν τη ροή κεφαλαίων, και την παντοδυναµία των χρηµαταγορών, αρχίζοντας από τις τράπεζες. Πλέον, θα υποχρεωθούν να δια-κρατούν περισσότερα κεφάλαια ως ασφάλεια του ενεργητικού τους, θα µπουν όρια στον δανεισµό µε τον οποίο χρηµατοδοτούν τις εργασίες τους και στις αµοιβές των στελεχών τους, ώστε να µην αναλαµβάνουν υπερβολικούς κινδύ-νους. Οι τραπεζίτες αντιτείνουν ότι αυτό δεν θα είναι χωρίς κόστος, θα έχει ως συνέπεια την άνοδο των επιτοκίων µε τα οποία δανείζουν τους πελάτες τους, µε συνέπεια η χρηµατοδότηση της ανάκαµψης να γίνει ακριβότερη. Μένει να δού-µε ποια θα είναι η νέα ισορροπία δυνάµεων. Από την κρίση, οι ισχυρές τράπεζες βγαίνουν ισχυρότερες και οι ελληνικές σχε-δόν αλώβητες. Μπορεί οι µεγάλες του εξωτερικού να αποτέλεσαν τον αδύναµο κρίκο που οδήγησε στη χρηµατοπιστωτική κρίση, όµως η αυτοκρατορία αντε-πιτίθεται, µε στοίχηµα για τις ίδιες αλλά και την παγκόσµια οικονοµία τη διατη-ρήσιµη ισχύ.

Ευαγγελία Παπαϊωάννου

•• ΑΠΟ ΤΟΝ ΕΚΔΟΤΗ ••

Οι περίπλοκοι µηχανισµοί του χρήµατος έχουν µια αυτόνοµη δυναµική, την οποία οµάδες σκέψης και χάραξης πολι-τικής, όπως το G20, επιχειρούν να ελέγξουν.

Page 11: Money Mechanism 2010

•• ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ••

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ Τ

ΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2009

9

Page 12: Money Mechanism 2010

Παγκόσµια οικονοµίαΜ

ΗΧΑ

ΝΙΣ

ΜΟ

Ι ΤΟ

Υ Χ

ΡΗΜ

ΑΤΟ

Σ 20

09

10

Η ΕΞΙΣΩΣΗ ΤΗΣ ΑΝΑΚΑΜΨΗΣ•• Η ανάκτηση εµπιστοσύνης, πολλαπλασιαστής εξόδου από την ύφεση. ••

B ελτιωµένη είναι η εικόνα της παγκόσµιας οικονοµίας και του χρηµατοπιστωτικού συστήµα-τος. Η ανάκαµψη όµως εξαρτά-

ται ακόµα από τα µέτρα στήριξης των κυ-βερνήσεων και των κεντρικών τραπεζών, ώστε να απαιτείται η διατήρησή τους µέχρις ότου αυτή αποκτήσει στέρεες βά-σεις. Σε αυτό το συµπέρασµα κατέληξαν οι υπουργοί Οικονοµίας και οι κεντρικοί τραπεζίτες του G20, του forum των ανε-πτυγµένων και αναπτυσσόµενων χωρών. Το ΔΝΤ εκτιµά ότι η παγκόσµια ύφεση οδεύει προς το τέλος της. Αλλά η ανά-καµψη θα είναι βραδεία, καθώς οι ευ-νοϊκές επιπτώσεις των µέτρων στήριξης θα εξαντλούνται στη διάρκεια του 2010. Ένας άλλος παράγοντας που θα συντελεί σε αργή και αβέβαιη ανάκαµψη είναι η στενότητα χρηµατοδότησης. Η αποµό-χλευση των τραπεζών αλλά και οι αυστη-ρότεροι κανόνες κεφαλαιακής επάρκειας περιορίζουν τις δυνατότητες χορηγήσεων δανείων. Από την άλλη πλευρά και η ζή-τηση δανείων µειώνεται σε περιβάλλον ύφεσης. Έτσι, παρά τα πρόσφατα κέρδη των τραπεζών – που σε µεγάλο βαθµό είναι προσωρινά – η χρηµατοδότηση της ανάκαµψης δεν θα είναι εύκολη υπόθε-ση. Μετά από αρνητικό ρυθµό ανάπτυ-ξης -1% για την παγκόσµια οικονοµία το 2009, για το 2010 προβλέπεται άνοδος 3%. Ο ρυθµός αυτός είναι πολύ χαµηλό-τερος από τα πριν την κρίση επίπεδα, το 2007 έφτανε το 5%. Οι ανεπτυγµένες οι-κονοµίες µετά από βαθιά ύφεση το 2009 µε αρνητικό ρυθµό ανάπτυξης 3,4%, το 2010 προβλέπεται να καταγράφουν µι-κρή άνοδο 1,3%. Η άνοδος θα προέλθει από τις ΗΠΑ, όπου µετά από µείωση του ΑΕΠ κατά 2,7% το 2009 θα ανακάµψουν µε άνοδο 1,5%, την Ιαπωνία που µετά από βαθιά ύφεση το 2009, -5,7% ο ρυθ-µός ανάπτυξης, το 2010 επιστρέφει σε θετικό 1,7% και τις ανεπτυγµένες χώρες της Ασίας. Η ανάκαµψη της Ευρωζώνης

Το αισιόδοξο σενάριο για την παγκόσµια οικονοµία αναφέρεται στη βελτίωση του οικονοµικού κλίµατος και της εµπιστοσύνης που παρατηρείται σε Ευρώπη και Αµερική, η οποία µε τη σειρά της µπορεί να οδηγήσει σε µεγαλύτερη αναθέρµανση της κατανά-λωσης και των επενδύσε-ων στηρίζοντας µια δια-τηρήσιµη ανάκαµψη.

προβλέπεται αναιµική. Μετά από µείω-ση του προϊόντος της 4,2% το 2009, θα επιστρέψει στην άνοδο µε µόλις 0,3%. Η δυναµική των αναπτυσσόµενων χωρών ισχυροποιείται. Η ύφεση – µε εξαίρεση τις χώρες της ΚΑ Ευρώπης – ήταν ηπιό-τερη από ό,τι στην Ευρώπη και την Αµε-ρική το 2009, και το 2010 µε πρωταγωνι-στές την Κίνα, µε ρυθµό ανάπτυξης 9%, την Ινδία µε 7% και τη Βραζιλία µε 3,5%, θα δώσουν τονωτική ώθηση στο τρένο της παγκόσµιας ανάκαµψης. Οι χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης µετά από µεγάλη µείωση του ΑΕΠ τους το 2009, -5%, θα ανακάµψουν µε ρυθ-µό ανόδου 1,8% το 2010, ενώ από την µεγάλη ύφεση (-7,5% του ΑΕΠ) θα βγει και η Ρωσία µε ανάπτυξη 1,5% το 2010. Οι κίνδυνοι για την ανάπτυξη έχουν µεν υποχωρήσει, αλλά, όµως, παραµένουν. Σύµφωνα µε το ΔΝΤ, οι κίνδυνοι συν-δέονται µε την πρόωρη απόσυρση των µέτρων στήριξης της οικονοµίας των κυ-βερνήσεων και των κεντρικών τραπεζών, την αναβίωση του προστατευτισµού και την άνοδο των τιµών του πετρελαίου.

ΕΠΙΤΕΛΕΙΟ

Page 13: Money Mechanism 2010

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ Τ

ΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2009

11

Page 14: Money Mechanism 2010

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ

ΤΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2009

12

ΘΕΑΤΕΣ ΣΕ ΑΛΛΟ ΕΡΓΟ•• Η πραγµατικότητα µπορεί να διαφέρει στον χρόνο και τον τρόπο που βιώνεται ••

Η Ελλάδα από την πλευρά της ανάπτυξης, το 2010 προβλέ-πεται να είναι µια από τ ις τρεις χώρες της Ευρωζώνης,

που αναµένεται να είναι σε ύφεση και το επόµενο έτος (οι άλλες δυο είναι η Ισπα-νία και η Ιρλανδία). Ο αρνητικός ρυθµός ανάπτυξης, -1,5% του 2009 προβλέπεται ηπιότερος, -0,3% το 2010. Η ανεργία όµως προβλέπεται να ξεπεράσει το 11% του εργατικού δυναµικού. Η κυβέρνηση σχεδιάζει µέτρα στήριξης της οικονοµί-ας, που προβλέπονται περίπου στο 1% του ΑΕΠ της χώρας. Οι δυνατότητες εί-ναι εξαιρετικά περιορισµένες καθώς το δηµόσιο έλλειµµα το 2009 έφθασε το 12,7% του ΑΕΠ, το υψηλότερο στην ΕΕ, µε 9,5% του ΑΕΠ το 2010. Υψηλά ελλείµ-µατα θα έχουν και άλλες χώρες της ΕΕ, η Βρετανία 13% του ΑΕΠ και η Ιρλανδία 15%. Όµως, αυτό που κάνει ιδιαίτερα δυσχερή τη θέση της Ελλάδας, είναι το µεγάλο και αυξανόµενο δηµόσιο χρέος, που φτάνει το 121% του ΑΕΠ της χώρας. Έτσι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θέτει την Ελ-λάδα σε καθεστώς επιτήρησης των οικο-νοµικών της σε τριµηνιαία βάση. Ίσως σε αυτή την κίνηση, η κυβέρνηση βρει έναν ισχυρό σύµµαχο για να προχωρήσει σε εξορθολογισµό των οικονοµικών του κράτους. Η δυσµενής εικόνα των οικονο-µικών µας είχε ως συνέπεια την υποβάθ-µιση της πιστοληπτικής ικανότητας της χώρας. Αν λάβουµε υπόψη ότι η χώρα χρωστάει στο εξωτερικό περίπου ενάµισι ΑΕΠ, καθώς το εξωτερικό χρέος του δη-µόσιου τοµέα και των τραπεζών και επι-χειρήσεων φθάνει το 2009 το 163% του ΑΕΠ της χώρας, οι κίνδυνοι είναι προφα-νείς. Αφενός συνεπάγεται αυξηµένο κό-στος δανεισµού για το ελληνικό δηµόσιο και αυξηµένο κόστος άντλησης κεφα-λαίων για τις ελληνικές τράπεζες που θα µετακυλισθεί στους δανειζόµενους, µε υψηλότερα επιτόκια χορηγήσεων. Συνε-πώς η χρηµατοδότηση της ανάκαµψης θα

Την ώρα που στην παγκό-σµια κοινότητα αλλά και στην ευρωπαϊκή οικονο-µία διστακτικά εδραιώ-νεται η αισιοδοξία ότι τα χειρότερα έχουν περάσει, στην Ελλάδα τα δύσκολα έρχονται. Και αυτά όχι τό-σο σε όρους ανάπτυξης, αφού η ύφεση το 2009 ήταν ηπιότερη γ ια την Ελλάδα από ό,τι στους ευρωπαίους ε ταίρους της, αλλά στα δηµόσια οικονοµικά όπου η κατά-σταση µόνο µε δηµοσιο-νοµικό crash down µπο-ρεί να παροµοιασθεί. Το στοίχηµα της ανάπτυξης για τον υπουργό Οικονο-µικών Γιώργο Παπακων-σταντίνου ενέχει µεγάλες αβεβαιότητες.

είναι ακριβότερη. Αφετέρου, οι µεγάλες αυτές ανισορροπίες (δηµόσιο και εξωτε-ρικό έλλειµµα) µπορεί να αποδειχθούν µη διατηρήσιµες, αν δεν ληφθούν µέτρα. Για την κυβέρνηση η πρόκληση είναι να µετατρέψει την αναγκαστικά περιοριστική πολιτική σε αναπτυξιακή, µε αναπροσα-νατολισµό της οικονοµίας σε µια οικονο-µία µε ισχυρό παραγωγικό και εξαγωγικό προσανατολισµό, µε µια αποτελεσµατική δηµόσια διοίκηση που προωθεί µεταρ-ρυθµίσεις. Βασικοί τοµείς έχουν πληγεί από την ύφεση, στον τουρισµό και τη ναυτιλία οι εισπράξεις µειώνονται σηµα-ντικά, οι επενδύσεις, οι κατασκευές και η κατανάλωση υποχωρούν, οι χορηγήσεις δανείων επιβραδύνουν κάθετα, η βιοµη-χανική παραγωγή σε καθοδική πορεία. Στα θετικά της εικόνας η βελτίωση του οι-κονοµικού κλίµατος στο εξωτερικό, πουη οποία µπορεί να οδηγήσει σε µεγαλύτε-ρη αναθέρµανση της παγκόσµιας οικονο-µίας που θα ενισχύσει τις εξαγωγές, τον τουρισµό και τη ναυτιλία, και η -αναγκα-στική- µείωση των δηµοσίων ελλειµµά-των που θα συµβάλλει στη διασφάλιση της µακροπρόθεσµης βιωσιµότητας των οικονοµικών της χώρας.

ΕΠΙΤΕΛΕΙΟ

ΑΠΕ

Ελληνική οικονοµία

Page 15: Money Mechanism 2010

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ Τ

ΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2009

13

Page 16: Money Mechanism 2010

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ

ΤΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2009

14

ΓΥΑΛΙΝΗ ΑΝΑΚΑΜΨΗ•• Προσόν, παντός καιρού, η ορθή εκτίµηση, αναγκαιότητα στην ύφεση. ••

Τα υψηλά δηµοσιονοµικά ελλείµ-µατα των ανεπτυγµένων, και όχι µόνο, χωρών σε συνδυασµό µε την πολιτική των κεντρικών

τραπεζών – ιστορικά χαµηλά επιτόκια και χορήγηση ρευστότητας στις τράπεζες – δηµιουργούν νέες συνθήκες στις χρη-µαταγορές. Από τη µια πλευρά η έκδοση κρατικών οµολόγων για τη χρηµατοδότη-ση των δηµοσίων ελλειµµάτων το 2009 ξεπέρασε τα υψηλά επίπεδα του 2008 και αναµένεται υψηλή και το 2010. Όµως, τα υψηλά ελλείµµατα αναπόφευκτα θα οδηγήσουν σε άνοδο των µακροπρόθε-σµων επιτοκίων. Σύµφωνα µε το Διεθνές Νοµισµατικό Ταµείο, η χρηµατοδότηση ελλειµµάτων της τάξεως 5-6% του ΑΕΠ µπορεί να οδηγήσει σε µακροπρόθεσµα επιτόκια υψηλότερα κατά 1,5-2%, ώστε εύλογα να µπορεί κανείς να συµπεράνει ότι ο δηµοσιονοµικός εκτροχιασµός δεν µπορεί να µην έχει µεσοπρόθεσµα επι-πτώσεις στην ανάπτυξη, ιδίως σε χώρες µε εύθραυστα δηµόσια οικονοµικά, όπως η Ελλάδα. Από την άλλη πλευρά, τα πολύ χαµηλά επιτόκια των κεντρικών τραπεζών δεν πέτυχαν να ενισχύσουν τις χορηγή-σεις των τραπεζών προς τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά. Αντίθετα, τροφοδότη-σαν επενδύσεις σε τίτλους, εµπορεύµατα κλπ µε συνέπεια την άνοδο των τιµών και τη δηµιουργία συνθηκών φούσκας σε ορισµένες αγορές. Τις τάσεις αυτές ενίσχυσαν οι ενδείξεις ανάκαµψης της παγκόσµιας οικονοµίας που αποκατέστη-σαν τη διάθεση ανάληψης κινδύνου µε αποτέλεσµα τη µεγάλη άνοδο των χρηµα-τιστηρίων από την άνοιξη του 2009, που συνεχίζεται µε διακυµάνσεις, αλλά και τη µείωση του spread στα εταιρικά οµόλογα, της διαφοράς απόδοσης από τα ασφαλή κρατικά. Συγχρόνως τα σχεδόν µηδενικά επιτόκια της αµερικανικής κεντρικής τρά-πεζας ενισχύουν την τάση υποχώρησης του δολαρίου, µε την οποία η αµερικανι-κή κυβέρνηση στοχεύει στη µείωση του

Μια άνοδος των επιτοκί-ων στην αµερικανική οι-κονοµία, όταν η Κεντρική Τράπεζα αποφασίσει ότι η ανάκαµψη εδραιώνεται, πιθανότατα να ανατρέψει την εικόνα στις χρηµατα-γορές και ίσως τότε δού-µε µια προσγείωση στις αγορές που τώρα δεί -χνουν να έχουν τα χαρα-κτηριστικά φούσκας.

µεγάλου εµπορικού της ελλείµµατος και τη στροφή της παραγωγικής της µηχανής προς τις εξαγωγές. Και αυτό γιατί ευνοούν τα carry trades –τον δανεισµό σε νόµισµα χαµηλής απόδοσης και την τοποθέτηση των κεφαλαίων σε αγορές υψηλής απόδο-σης. Ανάλογα carry trades και υποχώρη-ση του γεν (ως το 2007) τροφοδότησαν τα µηδενικά ιαπωνικά επιτόκια. Έτσι, το φθηνό χρήµα καθιστά επικερδείς επενδύ-σεις που µια άνοδος των επιτοκίων – όταν οι κεντρικές τράπεζες αποφασίσουν ότι η εικόνα της παγκόσµιας οικονοµίας ισχυ-ροποιείται – πιθανότατα να καταστήσει ζηµιογόνες. Χαρακτηριστική είναι η πρό-σφατη άνοδος του ρωσικού νοµίσµατος, το οποίο σε ένα µόνο τρίµηνο (Σεπτ-Νο-έµβριος 2009) ενισχύθηκε 10% έναντι του δολαρίου -το επιτόκιο της ρωσικής κεντρικής τράπεζας βρίσκεται στο 9%. Η Κίνα, από την άλλη πλευρά, ζητά από την Αµερική να στηρίξει -µε τις πολιτικές της- το δολάριο, για να συνεχίσει να χρηµατο-δοτεί µε τα τεράστια συναλλαγµατικά της διαθέσιµα τα αµερικανικά ελλείµµατα και να προστατέψει την αξία των επενδύσεών της στην αµερικανική αγορά.

ΕΠΙΤΕΛΕΙΟ

Χρηµαταγορές

Page 17: Money Mechanism 2010

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ Τ

ΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2009

15

Page 18: Money Mechanism 2010

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ

ΤΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2009

16

ΔΙΑΘΕΣΗ ΡΙΣΚΟΥ•• Επιλεκτικές τοποθετήσεις, µε τις προσδοκίες σε πρώτο πλάνο ••

Η πολιτική φθηνού χρήµατος των κεντρικών τραπεζών του πλανήτη και η δισ τακτ ική ακόµα ανάκαµψη της παγκό-

σµιας οικονοµίας, ενισχύουν τη διάθεση των επενδυτών για ανάληψη κινδύνου. Τα κρατικά χαρτιά όµως διατηρούν την ελκυ-στικότητά τους σε περιβάλλον αβέβαιης ακόµα ανάκαµψης, έτσι ώστε οι αποδό-σεις τους, παρά τις µαζικές εκδόσεις για τη χρηµατοδότηση των δηµοσίων ελ-λειµµάτων, να υποχωρούν ελαφρά. Αυτό ισχύει για την Ευρωζώνη κυρίως, ενώ στις ΗΠΑ αυξήθηκαν οριακά, παραµένουν όµως σταθερές. Αντίστοιχα, όµως αυξά-νεται και η ελκυστικότητα των εταιρικών οµολόγων. Οι εκδόσεις εταιρικών οµολό-γων αυξάνονται στην Ευρωζώνη, καθώς οι επιχειρήσεις εκµεταλλεύονται το χαµη-λότερο κόστος άντλησης κεφαλαίων για να εξασφαλίσουν µακροπρόθεσµη χρη-µατοδότηση, σε περιβάλλον σφιχτότερης χρηµατοδότησης από τις τράπεζες. Έτσι, οι αποδόσεις τους έχουν επιστρέψει στα προ της αναταραχής επίπεδα που σηµατοδότη-σε η κατάρρευση της Lehman Brothers, τον Σεπτέµβριο του 2008, παραµένουν όµως υψηλότερες από τα προ της κρίσης επίπε-δα. Αυτό ισχύει και για την αµερικανική αγορά. Η άνοδος των χρηµατιστηριακών δεικτών βασίζεται κυρίως στις προσδοκίες για άνοδο των κερδών στο µέλλον και όχι τόσο στις τωρινές επιδόσεις. Όσον αφορά την αγορά ακινήτων, οι τιµές τους κινού-νται καθοδικά στις περισσότερες χώρες. Στην Ευρώπη µεγαλύτερη είναι η µείωση στις χώρες της Βαλτικής, τη Βρετανία, τη Γαλλία και την Ισπανία και από τις µικρότε-ρες χώρες τη Βουλγαρία και την Ιρλανδία, µε τη µείωση των τιµών να υπερβαίνει το 10%. Στην Ελλάδα η µείωση το 2009, σύµφωνα µε την Τράπεζα της Ελλάδος κυµαίνεται το 2009 από 6% στην Αθήνα ως 2% στις άλλες πόλεις. Η περιορισµένη χορήγηση στεγαστικών δανείων πιέζει τις τιµές σε Ευρώπη και σε Αµερική. Το ΔΝΤ εκτιµά ότι η διόρθωση των τιµών στις ΗΠΑ

φτάνει στο τέλος της καθώς πληθαίνουν οι ενδείξεις ότι η αγορά κατοικιών σταθερο-ποιείται. Όµως ανησυχίες υπάρχουν για την αγορά εµπορικών ακινήτων, όπου η υψηλή ανεργία και η στενότητα πιστώσε-ων δεν προοιωνίζονται θετικές εξελίξεις. Οι εξελίξεις αυτές δεν αφορούν τις δυνα-µικά αναπτυσσόµενες Κίνα και Ινδία, ιδίως στην πρώτη η κεντρική τράπεζα περιορί-ζει τη ροή δανείων στην οικονοµία για να αποτρέψει την υπερθέρµανση της αγοράς ακινήτων. Όσον αφορά τα εµπορεύµα-τα, των οποίων οι τιµές, µετά από µεγάλη υποχώρηση το 2ο εξάµηνο του 2008, το 2009 ανέκαµψαν, πολύς λόγος έχει γίνει για το κατά πόσο η άνοδος των τιµών τους ενισχύεται /τροφοδοτείται από επενδύ-σεις στις αγορές παραγώγων. Η προοπτική ανάκαµψης της παγκόσµιας οικονοµίας να ενίσχυσε το κίνητρο αύξησης των αποθε-µάτων και της τιµής τους. Η ζήτηση και οι τιµές τους στο εξής εξαρτώνται από την πορεία της παγκόσµιας ανάκαµψης.

ΕΠΙΤΕΛΕΙΟ

Επενδύσεις

Στα εµπορεύµατα πο-λύς λόγος έχει γίνει για το κατά πόσο η άνοδος των τιµών τους ενισχύε-ται /τροφοδοτείται από επενδύσεις στις αγορές παραγώγων. Οι αυξανό-µενες τοποθετήσεις στις αγορές αυτές όµως ακο-λουθούν τα θεµελιώδη µεγέθη της αγοράς.

Page 19: Money Mechanism 2010

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ Τ

ΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2009

17

SOCIALCAPITALFLOW

Κοινωνικό Χρηµατιστήριο, Εταιρική Υπευθυνότητα και Επιχειρηµατική Υπεραξία

Ετοιµότητα στην Κρίση: Κοινωνική Ευθύνη, Επενδυτική Ασφάλεια

Στον εικοστό πρώτο αιώνα οι εταιρίες χρειάζεται να λειτουργούν σε συνάρτηση µε το κοινωνικό σύνολο και να κεφαλαιοποιούν την όποια κοινωνική προσφορά τους. H εταιρική κοινωνική ευθύνη και η ικανότητα διαχείρισης κρίσεων αποτελούν σύγχρονα πεδία τα οποία διαρκώς εξελίσσονται, αποτελώντας απαραίτητα στοιχεία στη δραστηριοποίηση µίας εταιρίας.

Tο Social Capital Flow, µέσα από την ηµερίδα και το workshop “Κοινωνικό Χρηµατιστήριο, Εταιρική Υπευθυνότητα και Επιχειρηµατική Υπεραξία” καθώς και την ηµερίδα “Ετοιµότητα στην Κρίση: Κοινωνική Ευθύνη, Επενδυτική Ασφάλεια”, φιλοδοξεί να καταδείξει τη διασύνδεση της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης και της διαχείρισης κρίσεων σε επίπεδο της ευρύτερης στρατηγικής µίας εταιρίας.

Θεσµικοί εκπρόσωποι διεθνών και ελληνικών οργανισµών, του ελληνικού επιχειρείν, της ακαδηµαϊκής κοινότητας και των ΜΚΟ θα καταθέσουν τις εµπειρίες και τις προτάσεις τους για την ανάδειξη της υπεύθυνης επιχειρηµατικότητας, την επενδυτική δράση της βιώσιµης επιχείρησης και τη ρευστοποίηση της επιχειρηµατικής υπεραξίας στην πορεία προς την αειφόρο ανάπτυξη.

worldgroup southeastern europeworldgroup southeastern europe

Διοργάνωση:

Χορηγοί Επικοινωνίας:

Στο πλαίσιο τουMoney Show 2009 18 ∆εκεµβρίου

Hilton Athens

Για περισσότερες πληροφορίες: Connective WGSE Ελένη Καπράλουτηλ.: 210 68 96 980 - 981, e-mail: [email protected]

www.economics.gr

Ο Ι Κ Ο Ν Ο Μ Ι Κ Ο & Ε Π Ι Χ Ε Ι Ρ Η Μ Α Τ Ι Κ Ο Π Ε Ρ Ι Ο ∆ Ι Κ Ο

ΗΜΕΡΙ∆Α & WORKSHOP

ΗΜΕΡΙ∆Α

Page 20: Money Mechanism 2010

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ

ΤΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2009

18

Χρυσός & Εµπορεύµατα

Ιστορικά ρεκόρ καταγράφουν οι τιµές του χρυσού καθώς το δολάριο υποχω-ρεί. Στις αρχές Δεκεµβρίου ξεπέρασε τα 1.200 δολ. /ουγγιά µε το δολάριο στο

χαµηλότερο επίπεδο του τελευταίου ενάµιση χρόνου σχεδόν. Τα χαµηλά αµερικανικά επιτό-κια και η υποχώρηση του δολαρίου (αλλά και τα χαµηλά επιτόκια των άλλων κεντρικών τρα-πεζών) σε συνδυασµό µε την αυξηµένη λόγω της διαφαινόµενης ανάκαµψης διάθεση των επενδυτών για πιο ριψοκίνδυνες και αποδο-τικές τοποθετήσεις, δίνουν ώθηση στις τιµές των εµπορευµάτων. Ούτως ή άλλως οι τιµές

τους κινούνται αντίστροφα από την ισοτιµία του δολαρίου, νόµισµα στο οποίο κυρίως τι-µολογούνται. Στις κινήσεις αυτές δεν είναι χωρίς συµβολή και η άνοδος των χρηµατοοι-κονοµικών επενδύσεων σε εµπορεύµατα που λειτουργεί ως µεγεθυντής των τάσεων (στη συγκεκριµένη περίπτωση ανοδικά) της αγο-ράς. Χαρακτηριστικό είναι ότι η επενδυτική ζήτηση για χρυσό διατηρείται ακόµη και στις τωρινές υψηλές τιµές. Η Ινδία προχώρησε σε σηµαντικές αγορές χρυσού από το ΔΝΤ το τε-λευταίο διάστηµα, ενώ και η Ρωσία αύξησε τα αποθέµατά της σε χρυσό. Ενδεικτική είναι

ΠΑΙΧΝΙΔΙΑ ΕΠΕΝΔΥΤΩΝ•• Γερές αποδόσεις στον χορό της αβέβαιης ανάκαµψης ••

Page 21: Money Mechanism 2010

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ Τ

ΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2009

19

εκτόξευση των τιµών του πετρελαίου το καλοκαίρι του 2008 ως ένα βαθµό πυροδοτήθηκε από την αγορά παραγώγων και όχι από την πλευρά της ζήτησης. Για το 2009 ο Διεθνής Οργανισµός Ενέργειας εκτιµά χαµηλότερη µείωση της ζήτησης, κατά 1,4% στα 84,6 εκατ. βαρέλια την ηµέρα, µε άνοδο στα 86,1 το 2010.

και η περίπτωση του πετρελαίου. Η εκτόξευ-ση των τιµών το καλοκαίρι του 2008 ως ένα βαθµό πυροδοτήθηκε από την αγορά παρα-γώγων. Μετά την κατάρρευση της τιµής στα 36 δολ. /βαρέλι τον Φεβρουάριο 2009, οι τι-µές άρχισαν να κινούνται ανοδικά σε ένα ράλι τιµών που έφθασε σε απόσταση αναπνοής τα 80 δολ. /βαρέλι τον Δεκέµβριο 2009 και πα-ρά τη µείωση της ζήτησης λόγω της ύφεσης στους µεγάλους καταναλωτές–ανεπτυγµένες χώρες. Για το 2009 ο Διεθνής Οργανισµός Ενέργειας αναθεώρησε τις εκτιµήσεις του για τη ζήτηση, εκτιµά χαµηλότερη µείωση 1,4% στα 84,6 εκατ. βαρέλια την ηµέρα, µε άνοδο στα 86,1 το 2010. Οι τιµές του σε περιβάλλον µειωµένης ζήτησης στηρίχθηκαν από τις µει-ώσεις της παραγωγής των χωρών του ΟΠΕΚ και στο µέλλον θα εξαρτηθούν από την αντα-πόκριση της προσφοράς στην αυξανόµενη ζήτηση καθώς πιθανώς να καθυστερήσει από τις χώρες του ΟΠΕΚ για να πιεσθούν ανοδικά οι τιµές. Γενικά οι προβλέψεις µιλούν για τι-µές στα όρια των 70-80 δολ. /βαρέλι το 2010 µετά από µέση τιµή 62 δολ. /βαρέλι το 2009. Σε µέσα επίπεδα οι τιµές υποχώρησαν 37% το 2009 και προβλέπονται 24% υψηλότερες το 2010. Χαρακτηριστικές της αβεβαιότητας όσον αφορά τις τιµές είναι οι δηλώσεις του επικεφαλής της Σαουδικής Aramco, της κρατι-κής εταιρείας πετρελαίων της χώρας µε τα µε-γαλύτερα αποδεδειγµένα αποθέµατα στον κό-σµο, Khalid al-Fatih: «Με τόσο πολλούς χρη-µατοοικονοµικούς επενδυτές και παίκτες που δεν ανήκουν στη βιοµηχανία του πετρελαίου, δεν µπορείς ποτέ να προβλέψεις τις τιµές και αυτή η αβεβαιότητα είναι προβληµατική». Μεσοπρόθεσµα οι τιµές του θα εξαρτηθούν από το κατά πόσο θα προωθηθούν οι επεν-δύσεις που θα εξασφαλίσουν την τρέχουσα έστω δυναµικότητα.

Όσον αφορά τα υπόλοιπα εµπορεύµατα οι τιµές τους καταγράφουν σηµαντική ανά-καµψη από το 2ο εξάµηνο του 2009 (µετά από µεγάλη υποχώρηση το 2ο εξάµηνο του 2008). Η ανοδική τάση αναµένεται να συ-

νεχισθεί και το επόµενο διάστηµα, εξαρ-τώµενη βέβαια από την πορεία της πα-γκόσµιας οικονοµίας. Σε µέσα επίπεδα το ΔΝΤ εκτιµά ότι το 2009 οι τιµές µειώθη-καν 20% (λόγω του αρνητικού 1ου εξαµή-νου) και θα αυξηθούν 2,5% το 2010. Όσον αφορά τα µέταλλα, η άνοδος τροφοδοτεί-ται και από τις κινήσεις της Κίνας για να αυξήσει τα αποθέµατά της και να καλύψει τις ανάγκες της αυξανόµενης βιοµηχανικής παραγωγής της αλλά και έλλες αναπτυσό-µενες περιοχές της Ασίας. Ειδικότερα, οι τιµές του χαλκού, του µολύβδου και του αλουµινίου στα τέλη του 2009 είχαν κα-ταγράψει σηµαντικά κέρδη, αγγίζοντας τα υψηλότερα επίπεδα του τελευταίου δωδε-καµήνου. Οι τιµές του χαλκού υπερδιπλα-σιάστηκαν.

Ωστόσο η πορεία των τιµών τους θα εξαρτηθεί από τον ρυθµό της ανάκαµψης όχι µόνο στην Κίνα, καθώς η συσσώρευ-ση αποθεµάτων είναι προσωρινή και στο µέλλον θα εξαρτηθεί από την πορεία της ζήτησης για τα προϊόντα της. Οι τιµές των εµπορευµάτων τροφίµων ανακάµπτουν από τα µέσα του 2009, αλλά χαρακτηρί-ζονται από µεγάλη µεταβλητότητα και δια-φορετικές τάσεις ανά προϊόν. Σύµφωνα µε τις εκτιµήσεις της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, το 2009 υποχώρησαν 12% κα-τά µέσο όρο, ενώ προβλέπει άνοδο 5% το 2010. Τα µέσα αυτά ποσοστά ωστόσο κα-λύπτουν µεγάλες διαφορές π.χ. σύµφωνα µε το ΔΝΤ η άνοδος του δείκτη τιµών τρο-φίµων κατά 15%, αναλύεται µεταξύ άλλων σε µείωση των τιµών του καλαµποκιού κα-τά 5% (περιορίζεται η ελκυστικότητα των βιοκαυσίµων) και άνοδο της σόγιας κατά 20%, καθώς κάθε αγορά έχει τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της. Η ΕΚΤ προβλέπει ότι οι τιµές των βασικών εµπορευµάτων εκτός πετρελαίου και τροφίµων, κατά µέσο όρο θα αυξηθούν 6% το 2010.

ΕΠΙΤΕΛΕΙΟ

η

Page 22: Money Mechanism 2010

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ

ΤΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2009

20

DON’T EAT THE BANKERS, TRAIN ΤΗΕΜ

Το σκηνικό στο διεθνές τραπε-ζικό σύστηµα έχει βελτιωθεί σηµαντικά: τα έκτακτα µέτρα ενίσχυσης της ρευστότητας των

κεντρικών τραπεζών ενίσχυσαν τους ισολογισµούς των τραπεζών, αν και όχι τις χορηγήσεις τους. Τα πρόσφατα κέρ-δη τους οφείλονται σε µεγάλο βαθµό στα µέτρα πολιτικής των κυβερνήσεων και των κεντρικών τραπεζών. Τα µέτρα αυτά όµως έχουν ηµεροµηνία λήξης, η απόσυρση της ρευστότητας από µέρους των κεντρικών τραπεζών θα γίνει σταδι-ακά µόλις εδραιωθεί η ανάκαµψη και δι-ασφαλισθεί η σταθερότητα των αγορών. Ο πρόεδρος της ΕΚΤ, Ζαν Κλoντ Τρισέ, δηλώνει ότι η χορήγηση ρευστότητας στις τράπεζες µε επιτόκιο 1% βαίνει προς το τέλος της, αντίστοιχα και η αµε-ρικανική κεντρική τράπεζα, η Fed, επι-βραδύνει το πρόγραµµα αγοράς τίτλων από τους χρηµατοοικονοµικούς οργανι-σµούς καθώς οι συνθήκες στην αγορά βελτιώνονται. Από την άλλη πλευρά οι διαγραφές δανείων και οι προβλέψεις για επισφάλειες αυξάνονται πιέζοντας τα αποτελέσµατά τους. Σύµφωνα µε τις εκτιµήσεις του Διεθνούς Νοµισµατικού Ταµείου οι διαγραφές δανείων για την περίοδο 2007-2010 θα φτάσουν τα 1 τρις. δολάρια στις ΗΠΑ, τα 600 εκ. στη Βρετανία και τα 814 εκατ. στην Ευρω-ζώνη. Συγχρόνως για να αντιµετωπί-σουν τους αυστηρότερους κανόνες κε-φαλαιακής επάρκειας που σχεδιάζονται σε διεθνές επίπεδο, (λιγότερα υβριδικά, περισσότερο µετοχικό και κέρδη) ώστε να ενισχυθεί η ανθεκτικότητά τους στις κρίσεις, θα πρέπει να προχωρήσουν σε αυξήσεις κεφαλαίου. Προς το παρόν σε αυξήσεις κεφαλαίου προχωρούν όσες έλαβαν κρατική στήριξη και τώρα επι-θυµούν να την επιστρέψουν ώστε να απαλλαγούν από τους περιορισµούς που τη συνοδεύουν (µεταξύ των οποί-ων και οι περιορισµοί στις αµοιβές των

Τράπεζες – Κόσµος

•• Για τον εκτροχιασµό ποτέ δεν φταίει µόνο ένας! ••

Page 23: Money Mechanism 2010

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ Τ

ΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2009

21

στελεχών). Οι τραπεζίτες αντιτείνουν ότι οι αυστηρότεροι ρυθµιστικοί κανόνες και η αύξη-ση των υποχρεώσεων κεφαλαιακής επάρκειας θα περιορίσουν τις δυνατότητές τους χρηµα-τοδότησης της οικονοµίας, σε µια φάση που η οικονοµία χρειάζεται µεγαλύτερη ροή δανείων για να χρηµατοδοτηθεί η ανάκαµψη. Επίσης υποστηρίζουν ότι θα έχουν ως συνέπεια την άνοδο του κόστους των δανείων. Αντιδρούν, εξ άλλου, στη σχεδιαζόµενη από την ΕΕ οδη-γία που θα τις υποχρεώνει να διακρατούν έως και τριπλάσιο κεφάλαιο έναντι των δραστηριο-τήτων τους στο trading. Ο Ζακ ντε Λαροζιέρ, ο επικεφαλής της οµάδας εργασίας για τον ανα-σχεδιασµό της εποπτείας των τραπεζών στην ΕΕ, όµως είναι ανένδοτος δηλώνοντας ότι οι προτάσεις του είναι απαραίτητο να εφαρµο-σθούν, αν γίνουν χαλαρότερες θα επιστρέ-ψουµε στο σηµείο εκκίνησης της κρίσης.

Aπό την άλλη πλευρά του Ατλαντικού, ο επικεφαλής της Επιτροπής Τραπεζικών Υπο-θέσεων της Γερουσίας προτείνει να αφαιρε-θούν αρµοδιότητες εποπτείας των τραπεζών από την Fed και να ανατεθεί σε άλλο φορέα, καθώς αποδείχθηκε αδύναµη να προλάβει την κρίση. Ούτως ή άλλως, πάντως, οι τρά-πεζες θα αντιµετωπίσουν ένα αυστηρότερο ρυθµιστικό περιβάλλον που ενδεχοµένως να περιορίσει τις υψηλές αποδόσεις για τους µετόχους τους του παρελθόντος. Προς το πα-ρόν µεγάλες τράπεζες καταγράφουν σηµα-ντικά κέρδη, ενώ άλλες συνεχίζουν τη ζηµιο-γόνο πορεία. Στις τάξεις των κερδοφόρων οι επενδυτικές JP Morgan, Goldman Sacks και Morgan Stanley στις ΗΠΑ, η Deutsche Bank, η Credit Suisse και η BNP στην Ευρώπη. Στη Βρετανία κέρδη ανακοίνωσαν η HSBC και η Barclays. Θα πρέπει βέβαια να σηµειωθεί ότι στην πλειοψηφία τους προέρχονται από δρα-στηριότητες trading και επενδυτικής τραπεζι-κής και όχι από παραδοσιακές εργασίες.

Σε ζηµίες παραµένουν η Citigroup και η Bank of America (που σχεδιάζει η πρώτη και ολοκλήρωσε η δεύτερη αύξηση κεφαλαίου για την επιστροφή της κρατικής βοήθειας) στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη η UBS, η Com-

merzbank (λόγω διαγραφών δανείων) αλλά και οι βρετανικές (και υπό κρατικό έλεγχο πλέον) RBS και Lloyd’s. Όσον αφορά την πορεία των εργασιών τους, οι χορηγήσεις δανείων υπο-χωρούν σε Ευρώπη και Αµερική, µε αιτίες τό-σο από την πλευρά της προσφοράς καθώς τα κριτήρια των τραπεζών για χορήγηση δανείων παρότι χαλαρώνουν παραµένουν αυστηρότερα από πριν από την κρίση ενώ σε υφεσιακό πε-ριβάλλον και η ζήτηση δανείων περιορίζεται. Στην Ευρωζώνη το υπόλοιπό τους είναι οριακά χαµηλότερο από πέρυσι, ενώ στις ΗΠΑ η µείω-ση των καταναλωτικών δανείων φθάνει το 3%. Οι αιτήσεις στεγαστικών δανείων ωστόσο το τελευταίο διάστηµα αυξάνονται. Το ΔΝΤ µιλά για οριακή µόνο άνοδο των χορηγήσεων στις Η.Π.Α. (+0,5%) το 2010, µε αρνητική πορεία στα νοικοκυριά και θετική στα εταιρικά δάνεια. Ανάλογη προβλέπεται η εικόνα και στην Ευρώ-πη, µε τη ζήτηση δανείων υποτονική. Δυναµι-κή είναι η άνοδος των δανείων στην Κίνα.

Κλείνοντας αξίζει να αναφερθούν οι από-ψεις του Λορέντζο Μπίνι Σµάγκι, µέλους του εκτελεστικού συµβουλίου της ΕΚΤ για τη µελ-λοντική εικόνα της τραπεζικής αγοράς, όπως τις διατύπωσε σε πρόσφατη οµιλία του. «Οι τράπεζες αυξάνουν τις πιέσεις µέρα µε την ηµέρα για να ελαχιστοποιήσουν τις νέες ρυθ-µιστικές παρεµβάσεις (που σχεδιάζονται από τις κυβερνήσεις και τις εποπτικές αρχές). Οι πιέσεις αυτές τροφοδοτούνται από την ανανε-ωµένη κερδοφορία τους που προέρχεται από τις ευνοϊκές συνθήκες χρηµατοδότησής τους (από τα µέτρα των κεντρικών τραπεζών). Θα µπορούσα να µεταφέρω στο σήµερα το πα-ράδειγµα που χρησιµοποίησε ένας τραπεζίτης πριν από την κρίση. Οι χρηµαταγορές δίνουν σήµερα την εντύπωση ότι η µουσική παίζει και πάλι και ότι πολλοί χορευτές επέστρεψαν στην πίστα. Το πρόβληµα είναι ότι οι ρυθµι-στικές και οι εποπτικές αρχές δεν φαίνεται να έχουν βρει τον τρόπο να χαµηλώσουν πάλι τον ρυθµό της µουσικής».

ΕΠΙΤΕΛΕΙΟ

ι µεγάλες τράπεζες διαµαρτύρονται για τις αυστηρότερες ρυθµίσεις που ανα-πόδραστα θα τους επιβληθούν. Ο πρόεδρος της ΕΚΤ, Ζαν Κλoντ Τρισέ, όπως και οι άλλοι κεντρικοί τραπεζίτες έµαθαν από τα παθήµατά τους. Σήµερα, µάλ-λον τις αγνοούν για να µην ξανασπείρουν τους σπόρους µίας νέας κρίσης.

Ο

Page 24: Money Mechanism 2010

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ

ΤΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2009

22

ΑΠΑΙΤΗΤΙΚΟΙ ΚΑΙΡΟΙ•• Μικρότερες χορηγήσεις, µεγαλύτερες επισφάλειες, το παζλ των κερδών ••

Με αισθητά χαµηλότερους ανο-δικούς – κατά 12 ποσοστιαίες µονάδες – ρυθµούς κινήθηκαν τα δάνεια το 2009. Το ότι η άνο-

δος των δανείων δεν υποχώρησε περισσότερο οφείλεται στη βελτίωση των συνθηκών χρη-µατοδότησης των τραπεζών καθώς άντλησαν σηµαντικά ποσά από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα στο πλαίσιο των δηµοπρασιών χορή-γησης ρευστότητας αλλά βελτιώθηκε και η πρό-σβαση τους στις χρηµαταγορές. Οι ελληνικές τράπεζες άντλησαν σηµαντική ρευστότητα από την ΕΚΤ – πάνω από 40 δισ. ευρώ, περίπου 8% του ενεργητικού τους µε µέσο όρο στην Ευρω-ζώνη 2,3% και πολύ µεγαλύτερη από ότι τους

Τράπεζες – Ελλάδα

αντιστοιχεί αναλογικά µε βάση τη συµµετοχή τους στο ευρωσύστηµα – αποκοµίζονται σηµα-ντικά κέρδη καθώς δανείζονταν από την ΕΚΤ µε επιτόκιο 1% και στη συνέχεια τοποθετούσαν τα κεφάλαια σε τίτλους του ελληνικού δηµοσίου µε πολύ υψηλότερη απόδοση, άνω του 4%. Ο διοι-κητής της Τράπεζας της Ελλάδος προειδοποίησε ότι τώρα που η πρακτική αυτή τελειώνει, πρέ-πει να προετοιµασθούν για άλλες πηγές άντλη-σης ρευστότητας (µε υψηλότερο κόστος φυσικά) και κερδών, ενώ οι τράπεζες διαβεβαιώνουν ότι έχουν σαφή σχεδιασµό υποκατάστασης της χρη-µατοδότησης που αντλούσαν από την ΕΚΤ. Βέ-βαια, οι ελληνικές τράπεζες έχουν ήδη επιστρέ-ψει περίπου 15 δισ. ευρώ από τη ρευστότητα

Page 25: Money Mechanism 2010

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ Τ

ΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2009

23

που άντλησαν. Έξάλλου και άλλες τράπεζες δανείστηκαν πολύ µεγάλα κεφάλαια από την ΕΚΤ, οι Ιρλανδικές τράπεζες άντλησαν σχε-δόν 100 δισ. ευρώ. Από την άλλη πλευρά, η άνοδος του spread των ελληνικών κρα-τικών οµόλόγων (της διαφοράς απόδοσης από τα γερµανικά) καθώς η πιστοληπτική ικανότητα της χώρας υποβαθµίστηκε από διεθνή οργανισµό αξιολόγησης υπό το βά-ρος των µεγάλων ελλειµµάτων και του υψη-λού δηµόσιου χρέους, αφενός θα σηµάνει και υψηλότερο κόστος άντλησης κεφαλαίων για τις ελληνικές τράπεζες αλλά και µείωση της αξίας των οµολόγων που διακρατούν (η απόδοση έχει αντίστροφη σχέση µε τις τι-µές). Σηµειώνεται ότι από πρόγραµµα στή-ριξης του χρηµατοπιστωτικού συστήµατος των 28 δισ. ευρώ της Ελλάδας του 2008, οι τράπεζες αξιοποίησαν µόλις το 40%, δηλ. 11,3 δισ. ευρώ. Η κερδοφορία τους υπο-χωρεί καθώς όλες προχωρούν σε αύξηση των προβλέψεων για επισφαλή δάνεια. Τα δάνεια σε καθυστέρηση έχουν φθάσει σε ποσοστό 6,8% του συνόλου στα µέσα του 2009 ενώ εκτιµήσεις φέρνουν το ποσοστό των µη εξυπηρετούµενων δανείων στο 9% στα τέλη του έτους. Στα καταναλωτικά δά-νεια το ποσοστό φθάνει ήδη το 11% ενώ χαµηλότερο, στο 5,9% είναι το ποσοστό των µη εξυπηρετούµενων επιχειρηµατικών δανείων. Ως ένα βαθµό, η περιορισµένη άνοδος των µη εξυπηρετούµενων επιχειρη-µατικών δανείων οφείλεται και στην ανα-χρηµατοδότηση των δανείων αυτών.

Στα αρνητικά, το ότι µειώθηκε το ποσο-στό κάλυψης των δανείων από προβλέψεις, από 49% στο 41%. Στα θετικά η αύξηση των δεικτών κεφαλαιακής επάρκειας (µε τη βο-ήθεια του κρατικού πακέτου στήριξης του 2008). Το επιτοκιακό περιθώριο αυξάνεται, στο 3,54 από 3,27 τον Δεκέµβριο 2008, ενώ στο ίδιο διάστηµα στην Ευρωζώνη υποχώρη-σε από 2,63 σε 2,35 .

Η µείωση του ρυθµού ανόδου των χορη-γήσεών τους, καθώς η οικονοµική δραστηρι-ότητα υποχωρεί, θα επηρεάσει αναπόφευκτα τα έσοδα τους, ενώ ανάλογα θα επηρεάσει

και η υποχώρηση της δραστηριότητας στις χώρες της Νέας Ευρώπης όπου δραστη-ριοποιούνται. Η ύφεση επηρεάζει και την ποιότητα του χαρτοφυλακίου δανείων, κα-θώς αυξάνονται τα δάνεια σε καθυστέρηση, υποχρεώνοντας σε αύξηση των προβλέψεων που περιορίζουν τα κέρδη. Μεσοπρόθεσµα τα έσοδα θα επηρεασθούν και από την υπο-χώρηση του επιτοκιακού περιθωρίου, λόγω του ανταγωνισµού στο εσωτερικό και λόγω της προοδευτικής σύγκλισης των χωρών της Νέας Ευρώπης όπου δραστηριοποιούνται. Από την άλλη πλευρά, το νέο καθεστώς αυ-στηρότερης εποπτείας που σχεδιάζεται σε παγκόσµια κλίµακα, θα αυξήσει το κόστος της τραπεζικής διαµεσολάβησης µε συνέπεια τα υψηλότερα επιτόκια χορηγήσεων.

Σηµαντικό θέµα, εξάλλου, για τις τράπεζες είναι οι προωθούµενες από την κυβέρνηση ρυθµίσεις για αναστολή διάρκειας δύο ετών της εξόφλησης των περιοδικών οφειλών των ενήµερων επιχειρηµατικών δανείων, µε κατα-βολή µόνο των τόκων για όσες επιχειρήσεις απειλούνται µε αδυναµία λόγω της ύφεσης αλλά και τα µέτρα προστασίας των υπερδανει-σµένων νοικοκυριών. Οι τραπεζίτες αντιδρούν, αντιτείνοντας ότι, όσον αφορά τα πρώτα, θα επηρεάσουν την κεφαλαιακή τους επάρκεια και θα υπονοµεύσουν κάθε δυνατότητα πρό-βλεψης των εσόδων τους, µε επιπτώσεις στην αξιολόγησή τους από τους µετόχους τους αλ-λά και τους διεθνείς οίκους αξιολόγησης. Επί-σης, ζητούν να εξαιρεθούν από τα µέτρα για τα νοικοκυριά τα στεγαστικά δάνεια, γιατί θα υπονοµεύσουν τη διαδικασία τιτλοποιήσεων. Επιπροσθέτως, ζητούν και την αύξηση του κα-τώτατου ποσού που θα κληθεί να πληρώσει ο δανειολήπτης καταναλωτικών δανείων, σε πε-ρίπτωση πτώχευσης από 10% σε 20%. Όσον αφορά τη χαλάρωση των όρων εγγραφής στα αρχεία του Τειρεσία, επισηµαίνουν ότι σε κα-µία χώρα του κόσµου στη διάρκεια της κρίσης οι αρχές δεν παρενέβησαν, καθώς τα στοιχεία συµβάλλουν στην εκτίµηση του πιστωτικού κινδύνου από τις τράπεζες, όρος απαραίτητος για την οµαλή λειτουργία τους.

ΕΠΙΤΕΛΕΙΟ

o ι ελληνικές τράπεζες µετά από σειρά ετών µεγάλης ανόδου των χορηγήσεών τους προσγειώνονται σε πολύ χαµηλούς ρυθµούς ανόδου των εργασιών τους. Η άνοδος των δανείων το 2009 περιορίζεται στο 4% από 16% ένα χρόνο πριν.

Page 26: Money Mechanism 2010

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ

ΤΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2009

24

Ο κόσµος στα χρόνια της ύφεσης

Το δις εξαµαρτείν, για την πέτρα του σκανδάλου της ύφεσης είναι µία πιθανότητα που ακόµη δεν µπορεί να αποκλειστεί οριστικά.

Η απόσυρση των µέτρων στήρι-ξης της οικονοµίας είναι ακό-µη µακριά καθώς η ανεργία αυξάνεται και προβλέπεται να

διατηρηθεί υψηλή τα επόµενα χρόνια. Η αµερικανική οικονοµία έχει εισέλθει σε περίοδο ανάκαµψης– ο ετήσιος ρυθµός ανάπτυξης έφτασε το 2,8% το 3ο τρίµηνο 2009 από -0,7% το 2ο– η δυναµική και η διάρκεια της οποίας είναι αβέβαιη, καθώς προς το παρόν βασίζεται στο περυσινό πακέτο στήριξης της οικονοµίας του προ-έδρου Οµπάµα και στα µέτρα στήριξης της ρευστότητας της κεντρικής τράπεζας, της Fed. Όταν σταδιακά τα µέτρα της Fed εξαντληθούν, τότε η ανάκαµψη θα στηρίζε-ται στα χαµηλά επιτόκιά της (0-0,25%) τα οποία η κεντρική τράπεζα δεσµεύεται να διατηρήσει για όσο διάστηµα χρειαστεί.Ο πρόεδρος της Fed, Μπεν Μπερνάνκε, ο οποίος πολύ σπάνια σχολιάζει τις µε-ταβολές της ισοτιµίας των νοµισµάτων, σε οµιλία του στο Economic Club της Νέας Υόρκης απάντησε στις ανησυχίες ότι το χαµηλό δολάριο αποσταθεροποι-εί τις αγορές και ιδιαίτερα τις ανησυχίες της Κίνας- του µεγαλύτερου επενδυτή σε αµερικανικά οµόλογα- ότι επιδιώκει να µειώσει το αµερικανικό (εξωτερικό) δη-

Η αµερικανική οικο-νοµία µπορεί να διολι-σθήσει σε νέα ύφεση αν δεν ληφθούν µέτρα που θα ανακόψουν την άνοδο του αυξανόµε-νου δηµόσιου χρέους. Με αυτά τα λόγ ια ο αµερικανός πρόεδρος, Μ π α ρ ά κ Ο µ π ά µ α , στην πρόσφατη επί-σκεψή του στο Πεκίνο, προειδοποίησε για την αναγκαιότητα µέτρων ελέγχου των ελλειµµά-των, ώστε να διατηρη-θεί η εµπιστοσύνη των επενδυτών στην αµερι-κανική οικονοµία.

µόσιο χρέος µε την υποτίµηση του δο-λαρίου. Τόνισε ότι η δέσµευση της Fed στους στόχους της σταθερότητας των τι-µών και της maximum απασχόλησης σε συνδυασµό µε την ισχύ της αµερικανικής οικονοµίας θα συµβάλλουν στη διασφά-λιση ότι το δολάριο θα είναι ισχυρό και πηγή χρηµατοοικονοµικής σταθερότητας.Για το 2010, ο ΟΟΣΑ προβλέπει ρυθµό ανάπτυξης 2,5% από -2,5% το 2009 και ανεργία στο 9% του εργατικού δυναµι-κού ενώ το δηµόσιο έλλειµµα θα διατη-ρηθεί στο 11% του ΑΕΠ.Στα αρνητικά η άνοδος των µη εξυπη-ρετούµενων στεγαστικών δανείων στο 14%, ενδεικτική των δυσκολιών στην οικονοµία λόγω της ανόδου της ανεργί-ας. Η ροή δανείων στην οικονοµία υπο-χωρεί καθώς οι τράπεζες ακολουθούν αυστηρότερα κριτήρια χρηµατοδότησης, υπό το βάρος των αυξανόµενων µη εξυ-πηρετούµενων δανείων. Περισσότερο πλήττονται οι µικρότερες επιχειρήσεις που εξαρτώνται από τις τράπεζες για τη χρηµατοδότησή τους, ενώ οι µεγαλύτε-ρες, που έχουν πρόσβαση στην αγορά οµολογιακών δανείων, δεν αντιµετωπί-ζουν ιδιαίτερο πρόβληµα.

ΕΠΙΤΕΛΕΙΟ

ΗΠΑ

ΔΕΝ ΑΠΟΚΛΕΙΕΤΑΙ ΝΑ ΤΑ ΚΑΤΑΦΕΡΕΙΕΡ

Α/Α

ΠΕ

Page 27: Money Mechanism 2010

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ Τ

ΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2009

25

ΑΝΑΙΜΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ

Μ ετά από µεγάλη ύφεση το 2009, οπότε το ΑΕΠ της χώρας µειώθηκε 4,6%, η βρετανική οικονοµία θα

εισέλθει σε φάση βραδείας ανάκαµψης το 2010 µε αναιµικό ρυθµό ανάπτυξης µόλις 0,9%. Τα µέτρα της κυβέρνησης για την τόνωση της οικονοµίας καθώς και η χαλαρή νοµισµατική πολιτική της Τρά-πεζας της Αγγλίας, είχαν τα µεν πρώτα ως αποτέλεσµα τη ραγδαία επιδείνωση των δηµόσιων οικονοµικών και της δεύτερης τη σηµαντική υποχώρηση της ισοτιµίας της λίρας. Το δηµοσιονοµικό έλλειµµα της χώρας υπερδιπλασιάστηκε, στο 12% του ΑΕΠ το 2009 και προβλέπεται στο 13% το 2010, ενώ το δηµόσιο χρέος αυ-ξάνεται ραγδαία και προβλέπεται να δι-πλασιαστεί στο 90% του ΑΕΠ της χώρας το 2011 από µόλις 50% το 2008, καθώς τα µέτρα στήριξης των τραπεζών στη δι-άρκεια της κρίσης και τα υψηλά δηµόσια ελλείµµατα συνεπάγονται τη µετάβασή της στις χώρες της ΕΕ µε υψηλό χρέος. Η Τράπεζα της Αγγλίας συνεχίζει τις αγορές οµολόγων για να ενισχύσει τη ρευστό-τητα της οικονοµίας, ενώ ο διοικητής της Μέρβιν Κινγκ δηλώνει ότι η υποχώρηση της στερλίνας θα συµβάλλει στον ανα-προσανατολισµό της οικονοµίας προς τις εξαγωγές, την υποκατάσταση των εισαγωγών και τη µείωση του µεγάλου εµπορικού της ελλείµµατος. Το βρετανι-κό δηµόσιο έχει πλέον στην κατοχή του πάνω από τα τρία τέταρτα του µετοχικού κεφαλαίου δυο µεγάλων τραπεζών, της Lloyds και της RBS, µετά την κεφαλαια-κή τους ενίσχυση. Ο Βρετανός πρωθυ-πουργός, Γκόρντον Μπράουν, συνοδεύει τις προθέσεις της κυβέρνησης για αυ-στηρότερη εποπτεία των τραπεζών, µε την προειδοποίηση ότι οι αυστηρότεροι κανόνες, από µόνοι τους, δεν επαρκούν για να προστατευθεί η οικονοµία από µελλοντικές κρίσεις όπως η πρόσφατη και οι φορολογούµενοι από το κόστος διάσωσης τραπεζών. Απαντώντας στις

Στο πνεύµα των και-ρών ο Βρετανός πρω-θυπουργός, Γκόρντον Μπ ράουν, υπ ε ρθ ε -µατίζει υπέρ της αυ-στηρότερης εποπτείας των τραπεζών. Εδώ µε τη σύζυγό του.

Έξοδος από την ύφεση µε βηµατισµό χελώνας και τον άνεµο κόντρα.Το δηµοσιονοµικό έλλειµµα εκτιµάται στο 13% το 2010.

Βρεταν ία

ανησυχίες του City ότι τα σχεδιαζό-µενα µέτρα (σε συνδυασµό µε τα µέ-τρα που προωθεί η ΕΕ), θα θέσουν τις βρετανικές τράπεζες σε ανταγωνιστικό µειονέκτηµα έναντι των αµερικανικών οµολόγων τους, τονίζει ότι για να είναι αποτελεσµατικές οι νέες ρυθµίσεις θα πρέπει να εφαρµοσθούν σε παγκόσµια κλίµακα. Όσον αφορά την αγορά κατοι-κιών, όπου µετά τη ραγδαία άνοδο των τιµών ως το 2007, οι τιµές ως σήµερα έχουν υποχωρήσει κατά 20%, οι τιµές πρόσφατα ανακάµπτουν, αποτέλεσµα της στενότητας από την πλευρά της προ-σφοράς, καθώς σε περιβάλλον υψηλής (για τα βρετανικά δεδοµένα) ανεργίας (7%) και στενότητας χρηµατοδότησης, η ζήτηση παραµένει υποτονική.

ΕΠΙΤΕΛΕΙΟ

ΕΡΑ

/ΑΠ

Ε

•• Κατάδυση στις εξελίξεις των µεγάλων οικονοµικών του κόσµου ••

Page 28: Money Mechanism 2010

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ

ΤΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2009

26

Ο κόσµος στα χρόνια της ύφεσης

Μπορεί ο κίνδυνος να υποτροπιάσει η παγκόσµια ύφεση και στο σκηνικό αυτό και οι ευρωπαϊκές οικονοµίες να είναι υπαρκτός, όµως, όπως και να το δει κανείς, για να διατυπώνουµε τα πράγµατα µε το όνοµά τους, Γαλλία, Γερµανία

και Ιταλία, έχουν, ήδη, τεχνικά βγει από την ύφεση.

Γαλλ ία Γερµαν ία Ι ταλ ία

ΟΓΑΛΛΟΣ ΠΡΟΕΔΡΟΣ, Νικολά Σαρκοζί θα διαθέσει 35 δισ. ευρώ από το δανειακό πρό-γραµµα της χώρας του για

να χρηµατοδοτήσει την έρευνα και φι-λόδοξα βιοµηχανικά σχέδια που θα ενι-σχύσουν την αναπτυξιακή δυναµική της. Αποδέκτες θα είναι και τα πανεπιστήµια, αλλά θα στοχεύει και στην προσέλκυση ιδιωτικών κεφαλαίων. Συνδέει µάλιστα την πρωτοβουλία του µε ανάλογες προη-γούµενων προέδρων που επένδυσαν στα τρένα υψηλής ταχύτητας και την πυρηνική ενέργεια, τοµείς όπου η χώρα διακρίνε-ται και έχει σηµαντικά εµπορικά οφέλη. Η πέµπτη µεγαλύτερη οικονοµία του κό-σµου βγήκε από την ύφεση το 3ο τρίµη-νο του 2009, οπότε η ανάπτυξη εισήλθε σε θετική περιοχή. Η ανάκαµψη όµως θα είναι βραδεία, το αεπ θα αυξηθεί µόλις 1,4% το 2010 µετά από µείωση 2,3% το 2009. Η ανεργία βέβαια θα συνεχίσει να αυξάνεται, από 9% στο 10% του εργατι-κού δυναµικού το 2010. Με υψηλό δηµό-σιο έλλειµµα, 8,2% του ΑΕΠ το 2009 και 8,6% το 2010 λόγω της ύφεσης (µόνο το 2009 οι φόροι των επιχειρήσεων µειώθη-καν κατά 50%), ζητά παράταση από την ΕΕ ως το 2013 για να µειώσει το έλλειµµά της στο 3% του αεπ της χώρας. Οι γαλ-λικές τράπεζες ήταν από τις πρώτες που προχώρησαν σε αυξήσεις κεφαλαίου για να επιστρέψουν την κρατική βοήθεια. Η ενίσχυση της ρευστότητάς τους ακόµη δεν έχει µεταφραστεί σε άνοδο των χορηγή-σεων, ενώ η Γαλλίδα υπουργός Οικονοµί-ας, Κριστίν Λαγκάρντ, απέκλεισε το ενδε-χόµενο επιβολής έκτακτης εισφοράς για

Ο Γάλλος πρόεδρος, Νικολά Σαρκοζί µε την Γερµανίδα καγκελάριο Άνγκελα Μέρκελ, έχουν κάθε λόγο να χαµογελούν και να δώσουν συγχαρητήρια ο ένας στον άλλον, πριν συνεχίσουν τις προσπάθει-ες εξόδου των οικονοµιών τους από την ύφεση. Γαλλία και Γερµα-νία, οι δύο µεγαλύτερες οικονοµίες της Ευρωζώνης, εµφάνισαν ήδη από το τρίτο τρίµηνο του 2009, θετική εξέλιξη στο αεπ.

UN MOMENT S’ IL VOUS PLAIT EINEN MOMENT, BITTE UN MOMENTO, PER FAVORE

ΕΡΑ

/ΑΠ

Ε

Page 29: Money Mechanism 2010

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ Τ

ΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2009

27

να χρηµατοδοτηθεί η µετάβαση στο νέο αυστηρότερο καθεστώς εποπτείας. Όπως τόνισε, δεν θα πάρει κανένα µέτρο που θα τιµωρεί τις τράπεζες που συµπεριφέρθη-καν καλά στη διάρκεια της κρίσης. Επιτυχία η ανάθεση του χαρτοφυλακίου Εσωτερικής Αγοράς της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, που εποπτεύει και τις χρηµατοπιστωτικές αγο-ρές, στον Γάλλο Μισέλ Μπαρνιέ, καθώς η Γαλλία αποτελεί υπέρµαχο της αυστηρό-τερης ρύθµισης, γεγονός που αυξάνει τις ανησυχίες του City του Λονδίνου.

H ΓΕΡΜΑΝΙΑ τώρα, η µεγαλύτερη οι-κονοµία της ΕΕ και η 4η µεγαλύτερη του κόσµου βγήκε από την ύφεση από το 3ο τρίµηνο του 2009. Η ανάκαµψη ωστόσο προβλέπεται αργή, καθώς µετά τη µείωση του προϊόντος της κατά 5% το 2009, προ-βλέπεται θετική ανάπτυξη µόλις 1,2% το 2010. Ωστόσο, η δυναµική της επανήλθε σχετικά σύντοµα ακριβώς για τους ίδιους λόγους για τους οποίους η µείωση της δραστηριότητας ήταν µεγάλη το 2ο εξά-µηνο του 2008 και το πρώτο του 2009. Ο ισχυρός εξαγωγικός της προσανατολισµός - έχει το µεγαλύτερο εµπορικό πλεόνασµα στην ΕΕ και ένα από τα µεγαλύτερα στον κόσµο- και η ειδίκευση της βιοµηχανί-ας της στον µηχανολογικό εξοπλισµό την έκαναν ιδιαίτερα ευάλωτη στην απότοµη µείωση του διεθνούς εµπορίου που προ-κάλεσε η κρίση. Αντίστοιχα, όµως, τα µε-γάλα πακέτα στήριξης των κυβερνήσεων µε έµφαση σε έργα υποδοµής αποτέλε-σαν τονωτική ενίσχυση για την προηγ-µένη τεχνολογικά βιοµηχανία της και οι εξαγωγές της αυξάνονται. Σε συνδυασµό µάλιστα µε τα µέτρα της καγκελαρίου Μέρκελ για επιδότηση θέσεων εργασίας – µε ενίσχυση των επιχειρήσεων που αντί να απολύουν, απασχολούν σε θέσεις µε-ρικής απασχόλησης τους εργαζόµενους- ώστε η ανεργία να µην αυξηθεί, η ανά-καµψη της γερµανικής οικονοµίας ήρθε νωρίτερα από τις προβλέψεις. Η ανεργία διατηρείται στο 7% του εργατικού δυνα-µικού ενώ στις περισσότερες ευρωπαϊκές -και όχι µόνο- χώρες αυξάνεται. Από την άλλη πλευρά, οι τράπεζές της -ιδίως µε-ρικές από τις τράπεζες των οµόσπονδων κρατιδίων (Landesbank) που βασίζονται για την άντληση κεφαλαίων στις χρηµατα-γορές- είχαν σηµαντική έκθεση σε «τοξι-κούς» τίτλους και το κυβερνητικό πακέτο

Στην προσπάθειά του να αυξήσει τα φορολογικά έσοδα, ο πρωθυπουργός της Ιταλίας, Σίλβιο Μπερ-λουσκόνι έλαβε το έκτα-κτο µέτρο της χορήγησης αµνηστίας για τον επανα-πατρισµό κεφαλαίων, που διακρατούντο στο εξω-τερικό για φορολογικούς λόγους. Στα αρνητικά, οι απώλειες ανταγωνιστικό-τητας σε επίπεδο τιµών υπονοµεύουν την ανά-καµψη της βιοµηχανίας και των εξαγωγών, καθώς το µερίδιό της στο παγκό-σµιο εµπόριο υποχωρεί.

στήριξης των τραπεζών έφτασε το 16% του αεπ της χώρας. Πιθανώς οι εξελίξεις αυτές να περιορίσουν τη δυνατότητά τους χρηµατοδότησης επενδύσεων στο µέλλον. Η υπέρµαχος της δηµοσιονοµικής πειθαρχίας, ενδίδει στα ελλείµµατα, αλ-λά σε µικρότερο βαθµό από ότι οι άλλες ευρωπαϊκές χώρες, µε το έλλειµµα του δηµόσιου τοµέα στο 5% του αεπ περίπου τη διετία 2010-2011, καθώς η καγκελάρι-ος Μέρκελ, δίνοντας προτεραιότητα στην ανάπτυξη, προχωρά σε περικοπές φόρων και αύξηση δαπανών. Ευχάριστη έκπληξη, η εκτίµηση ότι το 2009 το δηµόσιο έλ-λειµµα ίσως είναι κατά 10 δισ. ευρώ χα-µηλότερο από τις προβλέψεις, κάτι λιγότε-ρο από 3% του αεπ, λόγω χαµηλότερων δαπανών για επιδόµατα ανεργίας, καθώς η πολιτική της για επιδότηση θέσεων ερ-γασίας αποδείχτηκε ιδιαίτερα «έξυπνη».

Η ΙΤΑΛΙΑ τέλος – η 7η µεγαλύτερη οι-κονοµία του πλανήτη- είναι η τρίτη µε-γάλη οικονοµία της Ευρωζώνης που µαζί µε τη Γερµανία και τη Γαλλία βγήκε από την ύφεση το 3ο τρίµηνο του 2009. Το κόστος της κρίσης σε όρους ανεργίας µεταφράζεται σε άνοδο του ποσοστού από 7% του εργατικού δυναµικού πριν από την κρίση στο 9% τη διετία 2010-11. Μετά από ύφεση συνολικά το 2009, οπότε το ΑΕΠ µειώθηκε 4,7%, προβλέ-πεται µικρή ανάκαµψη µε ρυθµό 1,4% το 2010. Η ύφεση στην Ιταλία ξεκίνη-σε νωρίτερα από ότι στις άλλες χώρες, όµως το ισχυρό τραπεζικό της σύστηµα και η χαµηλή δανειακή επιβάρυνση των νοικοκυριών αποτέλεσαν προστατευτικό ανάχωµα στην κρίση. Το υψηλό δηµόσιο χρέος δεν επέτρεψε στην κυβέρνηση να υιοθετήσει σηµαντικής έκτασης µέτρα για να στηρίξει την οικονοµία. Εντούτοις η οικονοµία βγαίνει από την κρίση, µε περιοριστικό παράγοντα το υψηλό δη-µόσιο χρέος που φθάνει το 116% του ΑΕΠ της χώρας, το 2ο υψηλότερο στην ΕΕ µετά της Ελλάδας. Σε επιτήρηση για το έλλειµµά της από την ΕΕ, όπως άλ-λωστε και οι περισσότερες χώρες της Ευρωζώνης, λαµβάνει µέτρα µόνιµου χαρακτήρα για την αύξηση των εσόδων και τη µείωση των δαπανών, ικανοποι-ώντας την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

ΕΠΙΤΕΛΕΙΟ

ΕΡΑ

/ΑΠ

Ε

•• Κατάδυση στις εξελίξεις των µεγάλων οικονοµιών του κόσµου ••

Page 30: Money Mechanism 2010

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ

ΤΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2009

28

Ο κόσµος στα χρόνια της ύφεσης

ΑΛΛΑΖΕΙ ΣΕΛΙΔΑΣτραβά αρµένιζε. Η Ισπανία όµως είναι χαρακτηριστικό παράδειγµα

µεταρρύθµισης του χρηµατοοικονοµικού τοµέα.

Με υψηλή ανεργία, που κα-θηλώνει την κατανάλωση και πιέζει την παραγωγή, η Ισπανία πληρώνει το τίµηµα

ενός µοντέλου ανάπτυξης που στην κρίση αποδείχτηκε µη διατηρήσιµο. Η δυναµική της, των προηγούµενων ετών, στηριζόταν στην αγορά κατοικιών που κατέγραφε σηµαντική άνοδο σε όγκο και τιµές, τρο-φοδοτούµενη από προσδοκίες συνεχούς ανόδου τιµών, τη φθηνή εργασία των µε-ταναστών και τα χαµηλά επιτόκια. Η κρίση έδωσε τέλος στο ανοδικό σπιράλ όµως οι τράπεζές της, που είχαν µεγάλη έκθεση στον τοµέα, αποδείχτηκαν ιδιαίτερα ανθε-κτικές στην κρίση, έχοντας δηµιουργήσει προστατευτικά αναχώµατα τις περιόδους της ανόδου, υποβοηθούµενες από συνετή εποπτεία και ρύθµιση. Χαρακτηριστικό το ότι ο πρόεδρος της ΕΚΤ, Ζαν Κλοντ Τρισέ, σε πρόσφατη οµιλία του στη Μαδρίτη είπε ότι η Ισπανία αποτελεί παράδειγµα µεταρ-ρύθµισης του χρηµατοοικονοµικού τοµέα. Μάλιστα, σύµφωνα µε πρόσφατο νοµο-σχέδιο, η Κεντρική Τράπεζα της χώρας θα εποπτεύει τις αµοιβές των στελεχών των τραπεζών ώστε να είναι συµβατές µε απο-τελεσµατική διαχείριση του κινδύνου, ενώ για τις εισηγµένες απαιτείται η δηµοσιο-ποίηση των αµοιβών των υψηλόβαθµων στελεχών στο πλαίσιο µιας βιώσιµης οι-κονοµίας. Η πρόκληση για το µέλλον είναι να µειώσει την εξάρτησή της από τις κατα-σκευές και να διαφοροποιήσει τις επενδύ-σεις, µεταθέτοντας το κέντρο βάρους σε άλλους τοµείς. Η κρίση στις κατασκευές αλλά και το πλήγµα που δέχθηκε ο τουρι-σµός λόγω της κρίσης, τοµείς σηµαντικοί για την Ισπανία και εντάσεως εργασίας, εκτόξευσαν την ανεργία στα ύψη, από 18% του εργατικού δυναµικού το 2009, προ-βλέπεται στο 20% το 2010. Το κόστος της ύφεσης φέρουν κυρίως οι εργαζόµενοι σε καθεστώς προσωρινής απασχόλησης, που αποτελούν σηµαντικό τµήµα της ισπανικής αγοράς εργασίας, καθώς οι επιχειρήσεις

Ο πρωθυπουργός της Ισπανίας, Θαπατέρο δεν αφήνει περιθώ-ριο για αµφιβολίες. Με πρόσφατο νοµοσχέδιο η Κεντρική Τράπεζα της χώρας θα εποπτεύει τις αµοιβές των τραπεζι-κών στελεχών.

απέφυγαν τις αυστηρές δεσµεύσεις του κα-θεστώτος µόνιµης απασχόλησης στην περί-οδο της ανόδου αυξάνοντας την προσωρι-νή απασχόληση. Το δηµοσιονοµικό πακέτο ίσο µε 2,5% του ΑΕΠ της χώρας – που στο-χεύει στην ενίσχυση της οικονοµίας µε έρ-γα υποδοµής αλλά και τη στήριξη των επι-χειρήσεων και νοικοκυριών – επιβάρυνε το δηµόσιο έλλειµµα, που το 2009 έφτασε το 11% του ΑΕΠ µε πρόβλεψη 10% το 2010. Στα τέλη του 2009 η κυβέρνηση του πρω-θυπουργού Θαπατέρο, µε ένα νέο πακέτο µέτρων 20 δισ. ευρώ, προωθεί τη στροφή προς νέους τοµείς υψηλής τεχνολογίας και πράσινης ενέργειας. Στα θετικά το χαµηλό δηµόσιο χρέος, 66% του ΑΕΠ το 2010 µε µέσο όρο στην Ευρωζώνη 84%. Η ύφεση στη 10η µεγαλύτερη οικονοµία του πλανή-τη προβλέπεται ηπιότερη το 2010, το ΑΕΠ της µετά από µείωση 3,7% το 2009, θα µειωθεί 0,8% το 2010.

ΕΠΙΤΕΛΕΙΟ

Ισπαν ία

ΕΡΑ

/ΑΠ

Ε

Page 31: Money Mechanism 2010

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ Τ

ΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2009

29

Page 32: Money Mechanism 2010

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ

ΤΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2009

30

Ο κόσµος στα χρόνια της ύφεσης

TEΣT ΑΝΤΟΧΗΣ

Η Πολωνία, είναι η µόνη χώρα της ΕΕ που γλίτωσε την ύφεση το 2009 και βγαίνει σχετικά αλώβητη από τη διεθνή κρί-

ση. Με απότοµη επιβράδυνση το 2009, οπότε ο ρυθµός ανάπτυξης προσγει-ώθηκε στο 1,4% από πάνω από 5% τα προηγούµενα χρόνια, προβλέπεται να ανακάµψει µε άνοδο του αεπ 2,5% το 2010. Η ανεργία βέβαια αυξάνεται, στο 9,6% του εργατικού δυναµικού το 2010. Ανάλογα αυξάνονται και τα δηµόσια ελ-λείµµατα λόγω της ύφεσης, από 6% του αεπ το 2009 σε 7,8% το 2010. Η ΕΕ δί-νει περιθώριο στη χώρα να µειώσει το δηµόσιο έλλειµµα κάτω από το 3% του ΑΕΠ ως το 2013. Η κυβέρνηση σχεδιάζει την αναχαίτιση της ανόδου του δηµοσί-ου χρέους, ώστε να µην υπερβεί το όριο του 60% του αεπ που επιβάλλει το σύ-νταγµα της χώρας, µε ένα φιλόδοξο πρό-γραµµα ιδιωτικοποιήσεων από το οποίο αναµένει έσοδα που αναλογούν στο 3% του αεπ το 2010. Ένα άλλο µέτρο που προτείνει η κυβέρνηση του πρωθυπουρ-γού, Ντόναλτ Τάσκ για τη µείωση του δηµόσιου χρέους, ώστε να µην υπερβεί το όριο του 60% του αεπ που θα έχει ως επακόλουθο τη λήψη αυστηρότατων µέτρων, είναι η παρακράτηση τµήµα-τος των εισφορών των εργαζοµένων στον πυλώνα της ιδιωτικής ασφάλισης, από το συνολικό 7,3% των αµοιβών που παρακρατούνται, το 4,3% θα οδηγηθεί ξανά στο δηµόσιο σύστηµα συντάξεων ώστε να ελαφρυνθούν οι υποχρεώσεις του κράτους. Η κίνηση αυτή αποτελεί ένα βήµα οπισθοχώρησης στη µεταρρύθµιση που εφαρµόστηκε το 1999. Οι επενδύσεις που συγχρηµατοδοτούνται µε ευρωπαϊκά κεφάλαια τονώνουν τη δραστηριότητα, µετά τη στασιµότητα της διετίας 2009-10 προβλέπεται να αυξηθούν µε διψήφιο ποσοστό τα επόµενα χρόνια. Οι περικο-πές φόρων και η τιµαριθµοποίηση των συντάξεων συνέβαλαν στη συγκράτηση

Σηµαντικό µέτρο που προτείνει η κυβέρνη-ση του πρωθυπουρ-γού, Ντόναλντ Τάσκ για τη µείωση του δη-µόσιου χρέους, ώστε ν α µ η ν υ π ε ρ β ε ί τ ο όριο του 60% του αεπ, είναι η παρακράτηση τµήµατος των εισφο-ρών των εργαζοµένων στον πυλώνα της ιδιω-τικής ασφάλισης.

Το να είσαι στην αίθουσα ανάρρωσης όταν οι περισσότεροι βρίσκονται στην εντατική, είναι σίγουρα πολύ θετικό.

Πολων ία

της ιδιωτικής κατανάλωσης και γενικό-τερα της οικονοµικής δραστηριότητας. Η ανατίµηση του νοµίσµατός της έναντι του ευρώ (µετά από µεγάλη υποχώρηση το 2008) αντισταθµίζει τις ευνοϊκές επιπτώ-σεις της µικρής ανάκαµψης της ζήτησης από το εξωτερικό στις εξαγωγές της. Από την άλλη πλευρά, η πρόσφατη προειδο-ποίηση υποβάθµισης της πιστοληπτικής της ικανότητας από δύο διεθνείς οίκους αξιολόγησης, αν τα µέτρα µείωσης του δηµοσίου ελλείµµατος αποδειχθούν ανε-παρκή, θα είχε δυσµενείς επιπτώσεις, σε όρους ανόδου των επιτοκίων -από το τω-ρινό 3,5% της κεντρικής τράπεζας- αλλά και στη διατηρησιµότητα της ανάπτυξης. Στα θετικά, η αναµενόµενη επανάκαµψη των ξένων επενδύσεων και η σταδιακή στροφή της παραγωγικής βάσης σε το-µείς έρευνας και υψηλής τεχνολογίας.

ΕΠΙΤΕΛΕΙΟ

ΕΡΑ

/ΑΠ

Ε

Page 33: Money Mechanism 2010

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ Τ

ΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2009

31

Page 34: Money Mechanism 2010

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ

ΤΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2009

32

Ο κόσµος στα χρόνια της ύφεσης

ΚΙΝΔΥΝΟΣ ΑΠΟΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟΥΌταν το παρελθόν επιστρέφει από την ίδια πόρτα!

Ιαπων ία

H χώρα του ανατέλλοντος ηλίου ξαναβυθίζεται στον αποπληθω-ρισµό, από όπου δύσκολα βγήκε

πριν τρία περίπου χρόνια. Ο πληθωρι-σµός πλέον βρίσκεται στο -2,2% ενώ η ανεργία έχει φτάσει το ιστορικό ρεκόρ του 5,3% του εργατικού δυναµικού. Η οι-κονοµία όµως ανακάµπτει, µε τον ρυθµό ανάπτυξης στο 1,2% το 3ο τρίµηνο από 0,3% το 2ο. Και αυτό ως αποτέλεσµα του κυβερνητικού πακέτου µέτρων στή-ριξης της οικονοµίας το 2008, ενώ η κυ-βέρνηση του πρωθυπουργού, Χατογιάµα σχεδιάζει νέο πακέτο 81 δις δολαρίων για τη στήριξη της δραστηριότητας. Στα θετικά η εκτίµηση ότι η πρόσφατη ανά-καµψη προήλθε κατά τα 3/4 από την εγ-χώρια ζήτηση και µειώνεται η εξάρτηση από τις εξαγωγές. Από την άλλη πλευρά ο αποπληθωρισµός, που απειλεί µε έναν νέο φαύλο κύκλο, καθώς υπάρχει µεγά-λη πλεονάζουσα παραγωγική δυναµικό-τητα στην οικονοµία και η εµπιστοσύνη των καταναλωτών, σε περιβάλλον υψη-λής γα τα ιαπωνικά δεδοµένα ανεργίας, υποχωρεί. Η κεντρική τράπεζα της χώ-ρας διατηρεί το επιτόκιό της στο 0,1%. Παράλληλα, στα τέλη του 2009 αποφά-σισε να ενισχύσει περαιτέρω τη ρευστό-τητα των τραπεζών µε τη διάθεση δανεί-ων 115 δισ. δολαρίων, µε επιτόκιο 0,1%, µε στόχο τη στήριξη της οικονοµίας και την αποτροπή εδραίωσης του αποπλη-θωρισµού αλλά και την αναχαίτιση της ανόδου του γεν. Οι εξαγωγές της ανακά-µπτουν κυρίως λόγω της ζήτησης από τις αναδυόµενες οικονοµίες, σε περιβάλλον µάλλον δυσµενές για τα ιαπωνικά προϊ-όντα, αφού η ανταγωνιστικότητά τους πλήττεται από την ενίσχυση του ιαπωνι-κού νοµίσµατος, το οποίο φέρει, µαζί µε το ευρώ, το κύριο βάρος της υποχώρη-σης του δολαρίου. Η µείωση των επιχει-ρηµατικών επενδύσεων έφθασε το τέλος της. Η ιδιωτική κατανάλωση ανακάµπτει, αποτέλεσµα των µέτρων της κυβέρνη-σης. Ο ΟΟΣΑ προβλέπει επιστροφή στην

Η κυβέρνηση του πρω-θυπουργού Χατογιάµα σχεδιάζει νέο πακέτο στήριξης της οικονοµί-ας καθώς η χώρα του απειλείται και πάλι από τον αποπληθωρισµό που αναπόδραστα οδη-γεί σε συρρίκνωση της οικονοµίας.

ανάπτυξη µε ρυθµό ανόδου του ΑΕΠ 1,8% το 2010 µετά από βαθιά ύφεση µε µείωση 5,3% το 2009, επιστροφή στα εµπορικά πλεονάσµατα καθώς οι εξαγωγές της θα αυξηθούν (πρόβλεψη ανόδου 10%) µετά από µείωση 25% το 2009 και υψηλό δηµόσιο έλλειµµα 8% του ΑΕΠ µετά από πολύ χαµηλά ελλείµ-µατα την περίοδο ως το 2008. Συστήνει δε στην κεντρική τράπεζα της χώρας να συνεχίσει να τροφοδοτεί µε ρευστότητα την οικονοµία, µέχρι να αποµακρυνθεί το ενδεχόµενο εδραίωσης του αποπλη-θωρισµού, που αναπόδραστα οδηγεί σε συρρίκνωση της οικονοµίας.

ΕΠΙΤΕΛΕΙΟ

ΕΡΑ

/ΑΠ

Ε

Page 35: Money Mechanism 2010

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ Τ

ΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2009

33

ΟΙ ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΕΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ

Page 36: Money Mechanism 2010

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ

ΤΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2009

34

Ο κόσµος στα χρόνια της ύφεσης

ΣΗΜΑΔΙΑ ΑΝΑΚΑΜΨΗΣ

Xώρα µε τα υψηλότερα αποθέ-µατα φυσικού αερίου - η Ρω-σία τροφοδοτεί την Ευρώπη µε το ένα τέταρτο περίπου των

αναγκών της, µε την παραγωγή πετρε-λαίου στα επίπεδα της Σαουδικής Αραβί-ας και τα τέταρτα µεγαλύτερα αποθέµατα πετρελαίου στον κόσµο - χρηµατοδότησε την ανάπτυξη των προηγούµενων ετών µε τις υψηλές τιµές του πετρελαίου. Η άνο-δος των τιµών του, µετά την κατάρρευσή τους στις αρχές του 2009, βελτιώνει τις προοπτικές της αλλά και την εµπιστοσύνη των επενδυτών που συνδέεται µε αυτές. Μετά από βαθιά ύφεση το 1ο µισό του 2009, η οικονοµία δείχνει σηµάδια ανά-καµψης, αποτέλεσµα της δηµοσιονοµι-κής στήριξης της δραστηριότητας και της ενίσχυσης της ζήτησης από το εξωτερικό (ιδίως για πρώτες ύλες-µέταλλα). Το τρα-πεζικό της σύστηµα διατήρησε την ανθε-

Ο Ρ ώ σ ο ς π ρ ό ε δ ρ ο ς Ντµίτρι Μεν τβέν τεφ, στην πρόσφατη ετήσια οµιλία του για την κατά-σταση της χώρας τόνισε ότι για να ευηµερήσει στο µέλλον, το µοντέλο ανάπτυξής της πρέπει να αλλάξει. Η οικονοµία της χώρας πρέπει να µειώσει την εξάρτησή της από τα εµπορεύµατα-πρώτες ύλες (βλέπε µεταβλητό-τητα των τιµών του πε-τρελαίου) και να στρα-φεί προς µια οικονοµία υψηλής τεχνολογίας και προστιθέµενης αξίας.

Το να βάζεις πλώρη για νέο µοντέλο ανάπτυξης όταν ακόµη αυτή δεν έχειξεκινήσει, σηµαίνει ότι διαθέτεις διορατικότητα και έγκαιρη στρατηγική.

Ρωσία

κτικότητά του στην κρίση και τα κέρδη του, παρά τις προβλέψεις για τα µη εξυ-πηρετούµενα δάνεια. Το ρούβλι ενισχύ-εται, καθώς η διάθεση ανάληψης κιν-δύνου των επενδυτών αυξάνεται, υπο-βοηθούµενη από το χαµηλό δολάριο και τα χαµηλά επιτόκια στο εξωτερικό. Συγχρόνως ετοιµάζεται, για πρώτη φο-ρά την τελευταία δεκαετία, να αντλήσει κεφάλαια από την αγορά ευρωοµολό-γων. Ο ΟΟΣΑ προβλέπει θετική ανάπτυ-ξη 5% το 2010, µετά από βαθιά ύφεση, µε µείωση του ΑΕΠ σχεδόν 9% το 2009 και εκτιµά ότι αν η παγκόσµια ανάκαµ-ψη αποδειχθεί ισχυρότερη, οι τιµές του πετρελαίου θα αυξηθούν περαιτέρω, το αίσθηµα ευφορίας θα επανέλθει στη Ρωσία, µε µεγάλες εισροές κεφαλαίων, άνοδο της ροής δανείων στην οικονοµία και των τιµών στην αγορά ακινήτων.

ΕΠΙΤΕΛΕΙΟ

ΕΡΑ

/ΑΠ

Ε

Page 37: Money Mechanism 2010

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ Τ

ΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2009

35

Hazlis & Rivas Co. Ltd Ôçë.: 210 94 08 750-2 URL: www.hazliseconomist.com E-mail: [email protected]

Speakers include:

Nikos AnalytisPresident

Hellenic Network for CSR

Constantinos MichalosPresident

Athens Chamber of Commerce & Industry

John AndrewsConsultant Editor

The Economist

Discussion & Debatewith Joseph E. Stiglitz on the world economy in 2010

in or out of the economic crisis?

Joseph Stiglitz

,

,

!

2 Φεβρουαρίου, 2010Ξενοδοχείο Hilton Αθηνών

Sponsor I.S.P. Communication SupporterMedia Sponsor

Page 38: Money Mechanism 2010

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ

ΤΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2009

36

Ο κόσµος στα χρόνια της ύφεσης

ΑΝΩΜΑΛΟΣ ΔΡΟΜΟΣΚίνα

Η βιοµηχανική παραγωγή της Κίνας αυξάνεται µε ετήσιο ρυθµό 16% και οι λιανικές πωλήσεις µε επίσης 16%

καθώς η ανάπτυξη προέρχεται από την άνοδο της εγχώριας ζήτησης. Οι εξα-γωγές της υποχωρούν καθώς η ζήτηση από το εξωτερικό περιορίζεται λόγω της ύφεσης στην παγκόσµια οικονοµία. Η δυναµική της ανάπτυξη στηρίζεται, εκτός από το µεγάλο πακέτο στήριξης της οικο-νοµίας, και από τη µεγάλη ροή δανείων µε την οποία οι κρατικές τράπεζες τρο-φοδοτούν την οικονοµία. Ο ρυθµός ανό-δου των δανείων έχει φτάσει το 34% και πολλοί είναι εκείνοι που υποστηρίζουν ότι τροφοδοτεί συνθήκες φούσκας στην αγορά ακινήτων, όπου οι τιµές αυξά-νονται µε ρυθµό 4% (Οκτώβριος 2009 από 3% τον προηγούµενο µήνα) αλλά και στο χρηµατιστήριο. Από την άλλη πλευρά δηµιουργεί συνθήκες αστάθει-ας στις µεγάλες κρατικές τράπεζες µε πιο πρόσφατο παράδειγµα την υποχρέ-ωση αύξησης κεφαλαίου σε 5 µεγάλες τράπεζες για να καλύψουν τους κανόνες κεφαλαιακής επάρκειας. Οι επενδύσεις στην αγορά ακινήτων το 2009 αυξήθη-καν 19%. Οι κινεζικές αρχές στοχεύουν πλέον στη συγκράτηση της ανόδου των δανείων για να αποφευχθούν οι κίνδυ-νοι υπερθέρµανσης στην αγορά ακινή-των αλλά και υπερχρέωσης των τοπικών αρχών από µεγάλα έργα υποδοµής που ίσως αργήσουν να αποδώσουν. Με τα τεράστια συναλλαγµατικά της διαθέσιµα, που ξεπέρασαν τα 2,3 τρισ. δολάρια, εί-ναι ο µεγαλύτερος επενδυτής στην αµε-ρικανική αγορά κρατικών οµολόγων και ο πρωθυπουργός της εµµέσως ζητά από τις ΗΠΑ να στηρίξουν το δολάριο για να µην υπονοµευθεί η αξία των επενδύσε-ών τους. Στηρίζει το ΔΝΤ µε 50 δισ. δο-λάρια, ενώ ο επικεφαλής του Ντοµινίκ Στρος Καν, ζητά από την Κίνα (όπως άλ-

Ο Κινέζος πρόεδρος, Γουέν Ζιαµπάο στοχεύει πλέον στη συγκράτηση της ανόδου των δανείων για να αποφευχθούν οι κίνδυνοι υπερθέρµαν-σης στην αγορά ακινή-των αλλά και υπερχρέω-σης των τοπικών αρχών από µεγάλα έργα υπο-δοµής που ίσως αργή-σουν να αποδώσουν.

λωστε οι ΗΠΑ και η ΕΕ) να επιτρέψει την ανατίµηση του ρένµινµπι για να αναπρο-σανατολιστεί το µοντέλο ανάπτυξης από τις εξαγωγές στην ιδιωτική κατανάλωση, ώστε σε συνδυασµό µε τις προσπάθειες των χωρών µε εξωτερικά ελλείµµατα, να περιορισθούν οι παγκόσµιες ανισορρο-πίες. Οι κινεζικές αρχές µε την επανασύν-δεση του ρένµινµπι µε το δολάριο από τα µέσα του 2008, ανέκοψαν την άνοδό του της προηγούµενης τριετίας. Ο ρυθ-µός ανάπτυξης της κινεζικής οικονοµίας από 8,3% το 2009 θα αυξηθεί στο 10% το 2010, ενισχύοντας το ειδικό βάρος της στο παγκόσµιο σκηνικό. Είναι πλέον η τρίτη µεγαλύτερη οικονοµία του κόσµου, µετά τις ΗΠΑ και την Ιαπωνία.

ΕΠΙΤΕΛΕΙΟ

ΕΡΑ

/ΑΠ

Ε

Παρά τη δυναµική της και τις αντοχές της µέσα στην ύφεση, ο δρόµος της ανάπτυξης δεν είναι στρωµένος µε ροδοπέταλα.

Page 39: Money Mechanism 2010

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ Τ

ΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2009

37

Page 40: Money Mechanism 2010

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ

ΤΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2009

38

Ο κόσµος στα χρόνια της ύφεσης

ΜΕΤΑΞΕΤΑΣΤΕΑ ΥΛΗΑργεί το πλήρωµα του χρόνου για το ευρωπαϊκό εισιτήριο

Τουρκ ία

Με τά από ύφεση το 2009, µε µείωση του ΑΕΠ σχεδόν 6%, η τουρκική οικονοµία προβλέπεται

να ανακάµψει µε ρυθµό ανάπτυξης 2,8% το 2010. Οι µεταρρυθµίσεις της περιόδου πριν από την κρίση θωράκισαν την τουρ-κική οικονοµία για να αντιµετωπίσει την κρίση. Με δηµοσιονοµικό πακέτο στήρι-ξης της οικονοµίας, ίσο µε 5% του ΑΕΠ την περίοδο 2008-10, η κυβέρνηση του πρω-θυπουργού Ερντογάν, τόνωσε τη δραστη-ριότητα. Παρόλα αυτά η µείωση των επεν-δύσεων το 2009 ήταν δραµατική, -20%, µε προβλεπόµενη µικρή άνοδο το 2010. Στα θετικά η συνέχιση της ροής ξένων επενδύ-σεων, έστω και µε χαµηλότερο ρυθµό. Στα θετικά της εικόνας είναι επίσης η µείωση των επιτοκίων της κεντρικής τράπεζας στο 9% από 19, 8% ένα χρόνο πριν, αλλά και η υποχώρηση των αποδόσεων των κρα-τικών οµολόγων σε µονοψήφιο ποσοστό για πρώτη φορά τα τελευταία 30 χρόνια στο 8% πρόσφατα, ενδεικτική της εµπι-

Ο πρωθυπουργός της γειτονικής Τουρκίας, Τα-γίπ Ερντογάν (εδώ µαζί µε τον Αµερικανό πρόε-δρο Οµπάµα), δεν υπήρ-ξε φειδωλός στη στήριξη της οικονοµίας εν µέσω της ύφεσης. Η δραστη-ριότητα δεν µπορούσε παρά να τονωθεί!

στοσύνης των επενδυτών στις προοπτικές της τουρκικής οικονοµίας. Στα αρνητικά η υψηλή ανεργία, στο 15% του εργατικού δυναµικού, και η µείωση των εξαγωγών, αυτοκινήτων, και λευκών οικιακών συ-σκευών, τοµείς στους οποίους έχει ισχυρή παραγωγική βάση µε προσανατολισµό την Ευρωπαϊκή αγορά. Όσον αφορά την ευ-ρωπαϊκή προοπτική της χώρας οι εξελίξεις δεν προοιωνίζονται, τουλάχιστον στο άµε-σο µέλλον, θετικές, καθώς µε τον ταχύτατα αυξανόµενο πληθυσµό της θα αποτελούσε πόλο ισχύος, µε σηµαντικό αριθµό θέσε-ων στο Ευρωκοινοβούλιο και ψήφων στο Συµβούλιο Υπουργών, υπονοµεύοντας τη θέση της Γαλλίας και της Γερµανίας στην ΕΕ. Η σχέση που προκρίνει η Γερµανία είναι αυτή του «προνοµιακού εταίρου», ενώ η Γαλλία αλλά και άλλες χώρες εµφανίζονται απρόθυµες να στηρίξουν την υποψηφιότη-τά της ως πλήρους µέλους της ΕΕ.

ΕΠΙΤΕΛΕΙΟ

ΕΡΑ

/ΑΠ

Ε

Page 41: Money Mechanism 2010

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ Τ

ΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2009

39

ΓΕΡΟ ΣΚΑΡΙ

ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣΜακρύς ο δρόµος για τη σύνθεση των αντιθέσεων

Ι νδ ία

Προλάµβανε τις εξελίξεις, µην τις δηµιουργείς!

Βραζ ιλ ία

Παρά την παγκόσµια ύφεση, η Ινδία παραµένει µια από τις ταχύτερα αναπτυσσόµενες οικονοµίες του πλανήτη. Είναι η 12η µεγαλύτερη οικονοµία του κόσµου. Μετά από σύντοµη ύφεση το 1ο µισό

του 2009 επανήλθε σε θετική ανάπτυξη, µε το αεπ της να αυξάνεται 7% το 2009 και µε πρόβλεψη 7% για το 2010. Μεγάλο µέρος της οικονοµίας καταλαµβάνει ο αγροτικός τοµέας (17% του αεπ) όµως η βιοµηχανία αυξάνει τη συµµετοχή της. Ειναι η χώρα των µεγάλων ανισοτήτων αλλά και η µεγαλύτερη δηµοκρατία του κόσµου – ο αριθµός των δισεκατοµµυριούχων αυξήθηκε το 2009 καθώς το χρηµατιστήριό της προσέλκυσε σηµαντικές τοποθετήσεις ξένων κεφαλαίων. Ενισχύει τη θέση της στον διεθνή καταµερισµό εργασίας µε αυξανόµενες δραστηριότητες outsourcing ξένων εταιρειών τεχνολογίας και business process άλλων εταιρειών αλλά και µε αναδυόµενους τοµείς υψηλής τεχνολογίας. Ο ΟΟΣΑ θεωρεί ως έναν από τους κινδύνους για την ανάκαµψη της κατανάλωσης τις χαµηλές βροχοπτώσεις που θα επηρεάσουν την αγροτική παραγωγή. Στα αρνητικά για τον πρωθυπουργό, Μανµοχάν Σινγκ, ο αυξανόµενος αριθµός των µη εξυπηρετούµενων δανείων σε ένα τραπεζικό τοµέα που ελέγχεται κατά 70% από το κράτος.

Μ ε πρόσφατο τον ενθουσιασµό από την ανάληψη της διοργάνωσης των Ολυµπιακών Αγώνων του 2016, που αποτελεί αναγνώριση του ανερχόµενου status της χώρας στη διεθνή κοινότητα,

όπως δήλωσε συγκινηµένος ο πρόεδρός της, Λούλα ντα Σίλβα, η µεγάλη αναδυόµενη οικονοµία, µετά από στασιµότητα το 2009, προβλέπεται να επανέλθει σε δυναµική ανάπτυξη το 2010, µε άνοδο του ΑΕΠ 4,8%. Η ύφεση γι’ αυτή ήταν σύντοµη, το ΑΕΠ µειώθηκε µόνο στις αρχές του 2009. Την ανθεκτικότητά της στη διεθνή κρίση ο πρόεδρος της χώρας αποδίδει και στο µεγάλο πρόγραµµα δηµόσιων επενδύσεων στις υποδοµές, διάρκειας 4 ετών, που ξεκίνησε το 2007 και διατήρησε τη δυναµική της οικονοµίας. Η πρόσφατη άνοδος των τιµών των εµπορευµάτων ευνοεί τη χώρα που είναι σηµαντικός παραγωγός, ιδίως στα τρόφιµα, όπως και η ανακάλυψη µεγάλου κοιτάσµατος πετρελαίου στα ανοικτά των ακτών της. Η βιοµηχανική παραγωγή αυξάνεται, ενισχυµένη από την ανθεκτική ιδιωτική κατανάλωση – ο πρόεδρος Λούλα στην αρχή της κρίσης κάλεσε τους Βραζιλιάνους να συνεχίσουν να ξοδεύουν γιατί αν σταµατήσουν, εξαιτίας της αβεβαιότητας ότι θα χάσουν τη δουλειά τους, τότε είναι σίγουρο ότι θα τη χάσουν – και τη µεγάλη αύξηση των εξαγωγών, ιδίως εµπορευµάτων στην Κίνα. Ενίσχυσε την αυτοκινητοβιοµηχανία της, µε µείωση της φορολογικής επιβάρυνσης για αγορά αυτοκινήτων. Οι ξένες επενδύσεις αυξάνονται και είναι η 8η µεγαλύτερη οικονοµία του κόσµου, µε το ειδικό βάρος της να ενισχύεται.

ΕΠΙΤΕΛΕΙΟ

•• Κατάδυση στις εξελίξεις των αναπτυσσόµενων οικονοµιών του κόσµου ••

Page 42: Money Mechanism 2010
Page 43: Money Mechanism 2010

Oι τ

ρά

πεζ

ες α

πό

µεγ

άλο

ι ασθ

ενεί

ς τη

ς κρ

ίση

ς επ

ιστρ

έφου

ν ισ

χυρ

ές.

Το ό

τι κ

υβερ

νήσε

ις κ

αι κ

εντρ

ικές

τρ

άπ

εζες

τις

κα

λούν

να

αυξ

ήσο

υν τ

ις χ

ορη

γήσε

ις τ

ους

στη

ν οι

κονο

µία

, δε

ίχνε

ι ότι

ο ρ

όλος

του

ς ή

ταν

και

πα

ρα

µέν

ει κ

αθο

ρισ

τικό

ς γι

α µ

ία α

υτοτ

ροφ

οδοτ

ούµ

ενη

ανά

πτυ

ξη.

Ban

king

Section SponsorΕΘΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ

ΑΠΟ ΤΟ ΒACK TO ΒASICS

ΣΤΟ ΒACK TO ΒANKS

Page 44: Money Mechanism 2010

Banking Μοντέλα ανάπτυξηςΜ

ΗΧΑ

ΝΙΣ

ΜΟ

Ι ΤΟ

Υ Χ

ΡΗΜ

ΑΤΟ

Σ 20

09

42

Page 45: Money Mechanism 2010

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ Τ

ΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2009

43

66ΧΡΟΝΙΑΜΕΤΑΟι τραπεζίτες της Wall Street το 1944 θεώρησαν ότι έστει-λαν οριστικά στο χρονοντού-λαπο της ιστορίας το όραµα του Keynes για ένα είδος πα-γκόσµιας τράπεζας. Εξηντα-έξι χρόνια µετά ο επικεφαλής του Διεθνούς Νοµισµατικού Ταµείου, Ντοµινίκ Στρος Καν, ανασύρει το όραµα του επι-φανούς οικονοµολόγου από τον κάδο της ανακύκλωσης, προσδίδοντας στο Ταµείο κα-τά κάποιον τρόπο µία µορφή παγκόσµιας κεντρικής τρά-πεζας που θα χρηµατοδοτεί περισσότερες χώρες, χωρίς τους αναποτελεσµατικούς όρους του παρελθόντος, µε κεφάλαια ύψους τουλάχιστον 1 τρισ. δολ. ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΝΤΩΝΗ ΛΙΒΙΕΡΑΤΟ

Page 46: Money Mechanism 2010

Banking Μοντέλα ανάπτυξηςΜ

ΗΧΑ

ΝΙΣ

ΜΟ

Ι ΤΟ

Υ Χ

ΡΗΜ

ΑΤΟ

Σ 20

09

44

Προκειµένου να παρακολουθήσει κανείς τη συνέχεια των εξελίξεων στον κόσµο του χρήµατος είναι ανάγκη να σηµειώσει, εντελώς συνοπτικά, που βρίσκονταν τα πράγµατα στο τέλος του φθινοπώρου του 2008, δηλ. λίγο περισσότερο από ένα χρόνο πριν. Η άποψη του Gordon Brown για την ανάγκη να κρατηθούν οι τράπεζες στον αφρό των κυµάτων, εί-χε γίνει γενικώς αποδεκτή και όλες οι αναπτυγµένες χώρες, µε τον τρόπο της η καθεµία, την είχαν θέσει σε εφαρµογή. Στόχος η αποφυγή του πανικού και της κατάρρευσης του συστήµατος. Συγχρόνως αναζητεί-το ένας συντονισµός δράσεων, διεθνώς, ώστε να αποφευχθεί ένας άλλος άµεσος κίνδυνος, δηλ. ο πα-νικός και εκ τούτου το ενδεχόµενο χρεωκοπίας πλέον των χωρών µε αναδυόµενες αγορές.

Όπως ήταν φυσικό όλοι, αλλά ιδιαίτερα έντονα ο Γάλλος πρόεδρος Νικολά Σαρκοζί και ο Βρετανός πρωθυπουργός, Γκόρντον Μπράουν στράφηκαν σε έναν οικείο διεθνή οργανισµό, το «κοιµώµενο» για πολλούς λόγους Διεθνές Νοµισµατικό Ταµείο, προ-κειµένου να αναλάβει το δύσκολο έργο. Κατά ευτυχή συγκυρία ο νέος διευθυντής του, ο Γάλλος Ντοµινίκ Στρος Καν, καθηγητής αλλά και πολιτικός, πρώην σο-σιαλιστής υπουργός της χώρας του, αποδεικνύεται ο κατάλληλος άνθρωπος όντας µετριοπαθής, µυαλω-µένος και προσγειωµένος. Συγχρόνως αναλαµβάνει δράση, ως εγκέφαλος της προσπάθειας, η οµάδα G20 των αναπτυγµένων και αναπτυσσόµενων χωρών.

Ο Στρος Καν στην αρχή ήταν διστακτικός, έχοντας πολλές αµφιβολίες για τις δυνατότητες του οργανι-σµού να αναλάβει τη γέφυρα στο πλανητικό σκάφος, γιατί θεωρούσε ότι η εµπειρία του Ταµείου σε περι-φερειακά θέµατα δεν επαρκούσε. Μετά τη σύνοδο της G20 την 15/11/08, υπό την πίεση Σαρκοζί και άλλων, ίσως και των στελεχών του Ταµείου, αλλάζει ρότα. (Θα το κάνει και αργότερα). Στις 5/12/08 σε συνέντευξη στους Financial Times εξηγεί τις απόψεις του. Ενηµερώνει κατ’ αρχήν ότι το επίµαχο θέµα και πάγιο αίτηµα των αναδυόµενων χωρών, για αλλαγή στις ποσοστώσεις (quotas) ψήφων και ενίσχυση του ειδικού βάρους τους στο ΔΝΤ είναι πλέον στοιχείο της δυναµικής του Ταµείου, και προβλέπεται κιόλας ο µηχανισµός της αλλαγής. Σε ερώτηση αν το ΔΝΤ έχει τη νοµιµοποίηση παρέµβασης στην κρίση απαντάει θετικά αλλά ολίγον πλάγια. Λέγει ότι όταν συνεδριά-ζουν και προβάλλουν απόψεις τα µέλη της G20, επι-λεγµένα µε κριτήριο το µέγεθος του αεπ τους, οµιλεί κάτι µεταξύ του 75% και του 85% του παγκόσµιου αεπ. Όµως τα µέλη του ΔΝΤ είναι 185 χώρες και εί-ναι λογικό να θέλουν κάτι να πουν οι υπόλοιπες 165. Ως εκ τούτου διεθνείς οργανισµοί όπως το ΔΝΤ νοµι-µοποιούνται να οµιλούν µόνο για λογαριασµό όλων.

Μήπως βρεθείτε χωρίς χρήµατα; ερωτούν οι F.T. Για την ώρα όχι απαντάει ο Στρος Καν. …. «αλλά δεν ξέρουµε που θα βρισκόµαστε σε έξι µήνες. Κατά συ-νέπεια πρέπει να έχουµε χρήµατα όταν χρειαστούν».

την Κωνσταντινούπολη, πρόσφατα το ΔΝΤ χρίστηκε ως το κύριο Forum σε θέµατα οικονοµικής συνεργασίας και παρακολούθησης της µακρο-οικονοµικής και της πολιτικής σατον χρηµατοπιστωτικό τοµέα, που επη-ρεάζουν την παγκόσµια χρηµατοοικονοµική σταθερότητα, µε διευρυµέ-νες δυνατότητες για χρηµατοδοτική διευκόλυνση περισσότερων χωρών.

σ

Page 47: Money Mechanism 2010

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ Τ

ΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2009

45

Ο γητευτής των golden ethicsτο Διεθνές Νοµισµατικό Ταµείο βγαίνει ενισχυµένο από την κρίση. Προσωπική επιτυχία του επικεφαλής

του, Ντοµινίκ Στρος Καν, η ανάδειξη του Ταµείου σε κύριο forum οικονοµικής συνεργασίας σε θέµατα που επηρεάζουν την παγκόσµια οικονοµική σταθερότητα σε µια στροφή από την προηγούµενη στάση του, την

απλή παρακολούθηση των εξελίξεων, που δεν απέτρεψε την κρίση.

Page 48: Money Mechanism 2010

Banking Μοντέλα ανάπτυξηςΜ

ΗΧΑ

ΝΙΣ

ΜΟ

Ι ΤΟ

Υ Χ

ΡΗΜ

ΑΤΟ

Σ 20

09

46

Φυσική η επόµενη ερώτηση… «Το έχουν υπόψη τους οι πλούσιες χώρες; …. «Νοµίζω πως το έχουν απαντάει. Π.χ. η Ιαπωνία προσφέρει 100 δισ. δηλ. ως πόρους του Ταµείου και άλλα κράτη θα ακολουθήσουν …… «Δεν θέλω να δώ-σω την εντύπωση ότι δεν έχουµε χρήµατα για τις παρούσες ανάγκες. Έχουµε επαρκή ρευστότητα για την αντιµετώπισή τους…» Θεωρεί ότι πράγµατι το ΔΝΤ δεν προέβλεψε την κρί-ση, γιατί αυτό δεν ήταν δυνατό, αλλά οι χαρακτηρισθείσες ως απαισιόδοξες προβλέψεις του, επαληθεύτηκαν. Όλοι ξέ-ρουµε, λεει, ότι ούτε οι κυβερνήσεις ούτε οι CEO αρέσκονται σε δυσάρεστες προβλέψεις. Εκτιµά ότι το απαιτούµενο πακέτο στήριξης της οικονοµίας πρέπει να είναι της τάξης µεγέθους του 2% του παγκόσµιου αεπ, δηλ. κάτι γύρω στα 1.200 δισ. δολ. Σε παλαιότερη συνέντευξή του είχε αναφέρει ως αιτία της κρίσης την απληστία. Έτσι η επόµενη ερώτηση έρχεται φυσικά. Σε ποιο βαθµό αυτή η κρίση κάνει αναξιόπιστο τον καπιταλισµό; Η απάντηση κρύβει κάποια σαρκαστική διάθε-ση…. «Διαρκούσης µιας κρίσης (αλλά) και σε κάθε κρίση ο καπιταλισµός καθίσταται αναξιόπιστος. Την άλλη µέρα ένα καινούργιο είδος καπιταλισµού αναδυκνείεται»….

Η νέα αποστολή

Συνοπτικά ο Στρος Καν µοιάζει να αποδέχεται την απο-στολή του ΔΝΤ ως παγκόσµιου ρυθµιστή παρ’ όλο που η σιωπή του στις αρµοδιότητές του είναι χαρακτηριστική. Το θέµα συζητήθηκε και ξεκαθάρισε στην ετήσια σύνοδο του ΔΝΤ και της Παγκόσµιας Τράπεζας στην Κωνσταντινούπο-λη τον Οκτώβριο του 2009. Υπήρχαν κιόλας υποσχέσεις σε συνάντηση των G20 τον Μάιο για χρηµατοδότηση του Ταµείου, ώστε να έχει στη διάθεσή του 1,1 τρισ. δολάρια. Εκεί τέθηκε εντονότερα από κάθε άλλη φορά, κυρίως από την οµάδα «BRIC» (Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα) το θέµα των ψήφων. Ας σηµειωθεί ότι, ενώ η παγκόσµια ανάπτυξη πλέον προέρχεται κατά τα 3/5 από την Κίνα και την Ινδία, η Κίνα διέθετε λιγότερες ψήφους από το άθροισµα Βελγίου και Ολλανδίας.

Στην Κωνσταντινούπολη, λοιπόν, εν µέσω διχογνωµιών, ξεκαθάρισαν τα πράγµατα, πλην του χρονοδιαγράµµατος καταβολής των εισφορών. Το ΔΝΤ χρίστηκε ως το κύριο Forum σε θέµατα οικονοµικής συνεργασίας και παρακολού-θησης της µακροοικονοµικής και της πολιτικής στον χρηµα-τοπιστωτικό τοµέα, που επηρεάζουν την παγκόσµια χρηµα-τοοικονοµική σταθερότητα, µε διευρυµένες δυνατότητες για χρηµατοδοτική διευκόλυνση περισσότερων χωρών. Η αλ-λαγή στην κατανοµή των ψήφων θα γίνει το 2011, και η ορ-γανωτική µεταρρύθµιση του οργανισµού θα επακολουθή-

Η οργάνωση που διαµορφώθηκε µε τα µαθήµατα που παρείχε στον κόσµο η κρίση, παρέχει ελπίδες για την εκλο-γίκευση του παγκόσµιου οικονοµικού συστήµατος, αλλά τι γίνεται σε καθεµιά από τις µεγάλες χώρες και κυρίως τις ΗΠΑ, όπου οι λεγόµενες καινοτοµίες µετέτρεψαν τον καπιταλισµό σε Οικο-νοµία «Καζίνο»; Το σύνολο των νέων «προϊόντων» προβλήθηκαν µε φανφά-ρες ως το µέσο διασποράς των πιστω-τικών κινδύνων αλλά και της optimal χρήσης των διακινούµενων διεθνώς κεφαλαίων. Η αποτυχία είναι πλήρης και εν τυπωσιακή. Το ανησυχητικό όµως είναι ότι στις µάχες οπισθοφυλα-κών οι dealers, οι traders, οι επενδυτές ανθίστανται. Οι εχθροί του (υγιούς) καπιταλισµού είναι εσωτερικοί εχθροί. Το χειρότερο και επικινδυνότερο είδος. Και µια φράση µόνο για τα δικά µας. Όταν όλοι οι άλλοι αγνοούν αιδηµόνως τις συνθήκες του Μάαστριχ κλπ. προ-κειµένου να αναστήσουν τις οικονοµίες τους, µας επιβάλλεται δηµοσιονοµική πειθαρχία προκειµένου να τακτοποιή-σουµε την «Οικονοµία-αλαλούµ*», ένα µοντέλο οικονοµίας πρωτότυπο, µονα-δικό, ελληνική πατέντα. Ο γράφων δεν θα ήθελε να είναι στη θέση του κ. Πα-πακωνσταντίνου**.

*«αλαλούµ» κατά το Λεξικό της Ελληνι-κής Γλώσσας Μπαµπινιώτη σηµαίνει: «Κατάσταση σύγχυσης και αναστάτω-σης, ανακατωσούρα … «Δηµιουργήθη-κε τέτοιο αλαλούµ που ήταν αδύνατο να καταλάβεις τι έλεγαν» ή τι έπρατταν θα προτιµούσε ο γράφων.

* To ΔΝΤ προβλέπει ότι το 2014 το χρέ-ος των χωρών του G20 θα είναι 118% του αεπ. Μικρή αλλά κάποια παρηγο-ριά για τον υπουργό Οικονοµικών.

Αναπτερωµένες ελπίδες

Page 49: Money Mechanism 2010

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ Τ

ΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2009

47

Ο πρόεδρος της Παγκόσµιας Τράπεζας, Ρόµπερτ Ζέλικ (σε δεύτερο πλάνο) µιλά µε τον Ιταλό κεντρικό τραπεζίτη,

Μάριο Ντράγκι στο πλαίσιο πρόσφατης συνόδου των υπουργών Οικονοµίας και των κεντρικών τραπεζιτών του

G20. Ο Ιταλός έχει κάθε λόγο να είναι ευχαριστηµένος καθώς, εκτός από πιθανός διάδοχος του Τρισέ, έχει ήδη µετατρέψει το Financial Stability Board, από µια δεξα-

µενή σκέψης σε εκτελεστικό όργανο του G20, µε ευθύνη τον συντονισµό των ρυθµιστικών κανόνων στις αγορές και

την πρόληψη κρίσεων.

σει. H αναδιαµόρφωση του ρόλου του ΔΝΤ ήταν µια πραγµατική επιτυχία του Στρος Καν ο οποίος και έπει-σε τους συνέδρους ότι απαιτείται αξιόπιστη δυνατότη-τα χρηµατοδότησης σε περιστάσεις έκτακτης ανάγκης, και όχι µόνο. Κατά συνέπεια προτείνει τη µετατροπή του Ταµείου σε ένα είδος Παγκόσµιας Κεντρικής Τρά-πεζας (σ.γ. το όραµα του Keynes το 1944, που κατά-πιαν οι τραπεζίτες της Wall Street) µε κεφάλαια ύψους τουλάχιστον ενός (1 )τρισ. δολ. Θα παρέχει δάνεια σε χώρες οι οποίες βρίσκονται σε δυσπραγία λόγω οικο-νοµικής κρίσης και όχι µόνο, όπως αναφέρθηκε. Παρά τις διαφορές απόψεων, και την ένταση που ακολούθη-σε, οι προτάσεις του έγιναν αποδεκτές, και πήρε την εντολή διεύρυνσης των αρµοδιοτήτων του Ταµείου

και βέβαια τη συµπαροµαρτούσα εντολή µετατροπής του ΔΝΤ σε τράπεζα πιστωτή έσχατης ανάγκης για περισσότερες χώρες αλλά και εκτελεστικού οργάνου των αποφάσεων της οµάδας του G20. Έτσι διεθνώς δηµιουργείται ένα σχήµα που ελπίζεται – εφόσον φυ-σικά δοθούν τα απαιτούµενα κεφάλαια στο ΔΝΤ και οργανωθεί ο τρόπος λήψης αποφάσεων στην οµάδα G20- ότι θα µπορεί να παρακολουθεί την παγκόσµια οικονοµία και να παρεµβαίνει, ίσως και να προλαµ-βάνει κρίσεις παρόµοιες µε την παρούσα. Βεβαίως τελευταίο αλλά όχι ελάχιστο, καταργούνται οι κακές, ολέθριες στην Ασιατική κρίση 98-99, συνταγές του. Το ΔΝΤ στόχο έχει να συµπαρίσταται στις χώρες που έχουν ανάγκη και όχι να επιβάλλει ή έστω να υποδει-κνύει τη σύνταξη των κρατικών προϋπολογισµών κα-τά τις απόψεις του. Στον τοµέα οργάνωσης των απο-φάσεων του G20 , θα πρέπει να αντιµετωπίζει κανείς µε αισιοδοξία τις προσπάθειες του κ. Ντράγκι, διοι-κητή της κεντρικής τράπεζας της Ιταλίας και πιθανού

διαδόχου του Τρισέ στην ΕΚΤ. Το 2006, µε το ξεκίνη-µα της παρεµβολής του G20 στις παγκόσµιες οικονο-µικές εξελίξεις, ιδρύεται το Financial Stability Forum, ακόµη άλλο ένα φόρουµ, µια δεξαµενή σκέψης για την οµάδα G20, µε επικεφαλής τον αµερικανοσπου-δασµένο Μάριο Ντράγκι. Ο οποίος µετατρέπει αυτή τη δεξαµενή σκέψης στο Financial Stability Board, το οποίο σήµερα είναι «ένας οργανισµός, εκτελεστικό όργανο του G20, µε ευθύνη του τον συντονισµό των ρυθµιστικών κανόνων στις αγορές και την πρόληψη κρίσεων» (Economist, 14/11/2009). Ο κ. Ντράγκι αποδεικνύεται αποτελεσµατικός παρόλο που δεν του έχουν παρασχεθεί όλα όσα χρειάζεται για την καλή λειτουργία του FSB.

Page 50: Money Mechanism 2010

Banking Προκλήσεις και τάσειςΜ

ΗΧΑ

ΝΙΣ

ΜΟ

Ι ΤΟ

Υ Χ

ΡΗΜ

ΑΤΟ

Σ 20

09

48

Page 51: Money Mechanism 2010

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ Τ

ΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2009

49

Η ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑΑΝΤΕΠΙΤΙΘΕΤΑΙΜε ανανεωµένη την κερδοφορία τους, όλες οι µεγάλες τράπεζες σε Ελλάδα και εξωτερικό σχεδιάζουν την επιστροφή της κρατικής ενίσχυσης. Και αυτό γιατί θέλουν να απαλλαγούν από τον σφιχτό κρατικό εναγκαλισµό. Στο διε-θνές debate που επιβάλει αυστηρότερους κανόνες κεφαλαιακής επάρκειας και µικρότερα bonus, αντιτείνουν ότι µία τέτοια εξέλιξη συνεπάγεται υψηλότε-ρα επιτόκια µε αποτέλεσµα η χρηµατοδότηση της ανάπτυξης να είναι ακριβό-τερη και η ίδια η ανάκαµψη να µετατεθεί χρονικά. Ένα είναι σίγουρο, οι τρά-πεζες από µεγάλοι ασθενείς της κρίσης επιστρέφουν ισχυρές, και στη χώρα µας σχεδόν αλώβητες από την κρίση. Το ότι κυβερνήσεις και κεντρικές τρά-πεζες τις καλούν να αυξήσουν τις χορηγήσεις τους στην οικονοµία, δείχνει ότι ο ρόλος τους ήταν και παραµένει καθοριστικός για µία αυτοτροφοδοτούµενη ανάπτυξη. Αυτά µέσα σε ένα περιβάλλον όπου οι προκλήσεις, διαφορετικές σήµερα, είναι εξίσου µεγάλες. ΑΠΟ ΤΟΝ ΧΡΗΣΤΟ ΚΩΝΣΤΑ

πό τα τιτλοποιηµένα δάνεια στα καλυµµένα οµόλογα για την τόνωση της ρευστότητάς τους, µε πανευ-ρωπαϊκή εποπτεία και µε στόχο να επιστρέψουν το συντοµότερο την κρατική ενίσχυση για να απελευ-θερωθούν από τις δεσµεύσεις που τη συνοδεύουν, οι τράπεζες προετοιµάζονται για τη νέα εποχή που σηµατοδοτεί το κλείσιµο της στρόφιγγας της φθηνής χρηµατοδότησης από τις κεντρικές τράπεζες. Στην Ελλάδα οι νέες διοικήσεις των δύο µεγάλων – υπό δηµόσιο έλεγχο – τραπεζών αναλαµβάνουν σε ένα περιβάλλον προκλήσεων και ανατροπών.

α

Page 52: Money Mechanism 2010

Banking Προκλήσεις και τάσειςΜ

ΗΧΑ

ΝΙΣ

ΜΟ

Ι ΤΟ

Υ Χ

ΡΗΜ

ΑΤΟ

Σ 20

09

50

Η ανακούφιση µε την οποία υποδέ-χθηκαν οι αγορές τα ονόµατα των

νέων διοικήσεων των -υπό δηµόσιο- έλεγχο τραπεζών είναι ενδεικτική του πανικού που δηµιουργεί διεθνώς η εσχατολογία αλλά και η συνωµοσιολογία σε παγκό-σµιο επίπεδο. Στη χώρα µας υπάρχουν πολλοί που - µε τις φτωχές τους γνώσεις της τραπεζικής πρακτι-κής - συχνά πυκνά αναµασούν τα δηµοσιεύµατα του διεθνούς (κυρίως αγγλοσαξωνικού) τύπου περί golden boys, χρυσών µπόνους, ανάλγητων τραπεζιτών που κά-θονται σαν τον Σκρουτζ Μακ Ντακ πάνω στα κεφάλαιά τους και αρνούνται να χρηµατοδοτήσουν την πραγ-µατική οικονοµία. Η αλήθεια είναι ότι τυχαίως ή λόγω νοικοκυρεµένου σχεδιασµού, οι ελληνικές τράπεζες δεν είναι ζηµιογόνες, δεν επιβάρυναν τον κρατικό προϋπο-λογισµό µε χρηµατοδοτήσεις για την επιβίωσή τους και ανέκαθεν υπήρξαν αρωγός της προσπάθειας κάθε ελ-ληνικής κυβέρνησης για τη δηµοσιονοµική εξυγίανση. Ανεξαρτήτως µε το τι συµβαίνει στις αγορές και τις οι-κονοµίες της ενωµένης Ευρώπης, η Ελλάδα σήµερα βρί-σκεται εγκλωβισµένη στο δικό της δηµοσιονοµικό αδιέ-ξοδο και οι Έλληνες τραπεζίτες πρέπει να διαχειριστούν τη δύσκολη επερχόµενη περίοδο µε µια εντελώς διαφο-ρετική ιεράρχηση προτεραιοτήτων. Είναι χαρακτηριστι-κή, η πίεση που ασκεί στο ελληνικό τραπεζικό σύστη-µα, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα δια του προέδρου της Ζαν Κλοντ Τρισέ: Oι ελληνικές τράπεζες δανείσθη-καν από την ΕΚΤ µε ευνοϊκούς όρους περίπου 50 δις. ευρώ και διέθεσαν ένα µεγάλο (το µεγαλύτερο) µέρος αυτής της φθηνής χρηµατοδότησης για τη διευκό-λυνση του ελληνικού Δηµοσίου να δανεισθεί από τις διεθνείς αγορές µε σχετικά χαµηλά επιτόκια. Το ελλη-νικό Δηµόσιο αγνόησε τους κανόνες που επιβάλει η χρηστή διαχείριση και αντί να περιστείλει τις δαπάνες του, υποσχέθηκε αυξήσεις και επιδόµατα στους δηµο-σίους υπαλλήλους που δεν κινδυνεύουν από ανεργία όπως οι εργαζόµενοι του ιδιωτικού τοµέα.

Την ίδια ακριβώς στιγµή οι υπουργοί Οικονοµικών στις Βρυξέλλες έθεταν τον κλάδο των χρηµατοπιστω-τικών υπηρεσιών σε αυστηρή επιτήρηση καθιερώνο-ντας τρεις νέες πανευρωπαϊκές εποπτικές αρχές. Οι εποπτικές αρχές συστήνονται µε βάση τη δραστική µεταρρύθµιση του ποικιλόµορφου συστήµατος χρη-

µατοοικονοµικής εποπτείας, µετά την παγκόσµια χρη-µατοπιστωτική κρίση. Γι’ αυτό δηµιουργήθηκε το Ευ-ρωπαϊκό Συµβούλιο Συστηµικού Κινδύνου (European Systemic Risk Board) που θα απαρτίζεται κυρίως από τους κεντρικούς τραπεζίτες, το οποίο θα παρακολου-θεί τους κινδύνους στο µπλοκ των 27 χωρών µελών.

Σε κάθε περίπτωση, η θέσπιση τριών εποπτών -που θα εδρεύουν στο Παρίσι, στο Λονδίνο και στη Φρανκφούρτη και θα καλύπτουν τις τραπεζική αγορά, την ασφαλιστική και την αγορά χρεογράφων- είναι ένα σηµαντικό βήµα προς µια πιο κεντρική, πανευρωπαϊ-κή επόπτευση του κλάδου, την οποία το Λονδίνο θα παρακολουθεί ανήσυχο. Η συµβιβαστική συµφωνία στο ECOFIN επιτεύχθηκε έπειτα από πολλές ώρες συ-νοµιλιών, µε τους υπουργούς της Ευρωπαϊκής Ένωσης να συµφωνούν σε περίπλοκες διαδικασίες ψηφοφορι-ών και ενστάσεων στην περίπτωση που οποιαδήποτε χώρα θεωρήσει ότι οι νέες εποπτικές αρχές ξεπερνούν τις δικαιοδοσίες τους σε σχέση µε την εθνική ανεξαρ-τησία. Η Βρετανία έσπευσε να προστατεύσει την κυρί-αρχη θέση του City του Λονδίνου στις χρηµατοπιστω-τικές υπηρεσίες και ήταν απρόθυµη να παραδώσει την εποπτεία στην Ευρώπη.

Το µέλλον των τραπεζών

Όταν ο Έλληνας κεντρικός τραπεζίτης, κ. Προβό-πουλος, επισήµως και ανεπισήµως, συνέστησε στις τράπεζες της χώρας του να είναι περισσότερο προ-σεκτικές στην αξιολόγηση των δανειοληπτών τους, οι δηλώσεις του προκάλεσαν «σεισµικές δονήσεις» στον κλάδο. Από τότε έως και σήµερα έχει ξεκαθαριστεί πλήρως ότι οι δηλώσεις του κ. Προβόπουλου αφο-ρούσαν το σύνολο του τραπεζικού κλάδου της Ευρω-ζώνης και όχι µόνο τον ελληνικό. Το µεγάλο ερώτηµα είναι τι θα συµβεί όταν η ΕΚΤ αποσύρει το πρόγραµ-µα δανεισµού των τραπεζών ύψους 665 δισ. ευρώ, µε δεδοµένο ότι έχει, ήδη, παράσχει δάνεια σε πε-ρισσότερες από 1.000 τράπεζες της ευρωζώνης. Που θα στραφούν για να δανειστούν και τι «εργαλεία» των αγορών θα χρησιµοποιήσουν; Η αλήθεια είναι ότι οι κυβερνήσεις του πλανήτη έχουν «ρίξει» στο τραπεζι-κό σύστηµα περισσότερα από 1 τρισ. δολάρια µε την

Page 53: Money Mechanism 2010

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ Τ

ΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2009

51

Ο φακός της πραγµατικότητας

Οι µεγάλες ελληνικές τράπεζες έχουν αποδείξει ότι µπορούν να δανειστούν από τις αγορές και µάλιστα φθηνά, λόγω των ισχυρών ισολογισµών τους. Στην αντίπερα όχθη, όµως, υπάρχουν τρά-πεζες στην Ευρωπαϊκή και κυρίως στην αµερικα-νική αγορά οι οποίες δυσκολεύονται να δανει-στούν από τις αγορές και πιθανώς να µην µπο-ρούν να επιβιώσουν χωρίς την έκτακτη στήριξη κυβερνήσεων και κεντρικών τραπεζών.

κατάρτιση σειράς προγραµµάτων. Σήµερα οι τράπεζες καλούνται να βρουν λύση στο ενδεχόµενο τόσο αυτά τα προγράµµατα όσο και ο δανεισµός από τις κεντρι-κές τράπεζες να σταµατήσουν. Αυτό είναι πολύ πιθανό να συµβεί εντός του 2010. Σύµφωνα µε έκθεση της γερµανικής κεντρικής τράπεζας, της Deutsche Bundes-bank, οι τράπεζες κατατάσσονται σε 3 βασικές κατη-γορίες:

α. αυτές που είναι απόλυτα υγιείς και δεν έχουν ανάγκη από κρατική στήριξη, β. αυτές που είναι κά-πως αδύναµες και έχουν σε κάποιο επίπεδο ανάγκη στήριξης και γ. αυτές που είναι απόλυτα αδύναµες και εξαρτώνται αποκλειστικά από τις κρατικές χρηµα-τοδοτήσεις, καθώς δεν µπορούν να καταφύγουν στις

Page 54: Money Mechanism 2010

Banking Προκλήσεις και τάσειςΜ

ΗΧΑ

ΝΙΣ

ΜΟ

Ι ΤΟ

Υ Χ

ΡΗΜ

ΑΤΟ

Σ 20

09

52

αγορές λόγω των χαµηλών επιπέδων αξιολόγησης της πιστοληπτικής τους ικανότητας. Οι µεγάλες ελληνι-κές τράπεζες έχουν αποδείξει πλέον ότι µπορούν να δανειστούν από τις αγορές και µάλιστα φθηνά, λόγω των ισχυρών ισολογισµών τους. Στην αντίπερα όχθη, όµως, υπάρχουν τράπεζες στην Ευρωπαϊκή και κυρί-ως στην αµερικανική αγορά οι οποίες δυσκολεύονται να δανειστούν από τις αγορές και πιθανώς να µην µπορούν να επιβιώσουν χωρίς την έκτακτη στήριξη κυβερνήσεων και κεντρικών τραπεζών.

Καλυµµένες οµολογίες ή συγχωνεύσεις

Το Διεθνές Νοµισµατικό Ταµείο έχει υπολογίσει ότι σήµερα οι τράπεζες, σε παγκόσµιο επίπεδο, έχουν ακόµη στους ισολογισµούς τους επισφάλειες ύψους 1 τρισεκατοµµυρίου δολαρίων, δηλαδή υπάρχει ακόµη µεγάλη ανάγκη για αναχρηµατοδοτήσεις. Για τις πιο αδύναµες τράπεζες οι πιθανότητες να αντλήσουν αυτά τα κεφάλαια από τις αγορές είναι περιορισµένες. Αυ-τές οι τράπεζες δεν µπορούν να στραφούν ούτε στη διατραπεζική ούτε στην οµολογιακή αγορά, καθώς χαρακτηρίζονται «υψηλού κινδύνου». Προκειµένου να εκδώσουν οµόλογα θα πρέπει, πρώτα, να καλύψουν τα νέα επίπεδα κεφαλαιακής επάρκειας. Για παράδειγ-µα ο δείκτης επάρκειας Tier 1 δεν θα πρέπει πλέον να είναι χαµηλότερος από 4%. Αφού δεν µπορούν να στραφούν στις οµολογιακές αγορές, η άλλη λύση που διαθέτουν είναι να στραφούν στις µετοχικές, µέσω αυξήσεων µετοχικού κεφαλαίου. Ακόµη, όµως, και αυτή η λύση είναι περίπλοκη σε περιβάλλον αδύνα-µης οικονοµικής κατάστασης. Ως εκ τούτου υπάρχει ο κίνδυνος περαιτέρω πιέσεων στις τιµές των µετοχών.

Ο χρόνος τελειώνει και για τις τράπεζες που θέ-λουν να εκδώσουν οµόλογα τα οποία έχουν κρατική εγγύηση αποπληρωµής. Στη Βρετανία το αντίστοιχο πρόγραµµα ολοκληρώθηκε στα τέλη του 2009. Στις ΗΠΑ ολοκληρώνεται τον Απρίλιο του 2010, ενώ η προµήθεια που λαµβάνει το κράτος από τέτοιες δρα-στηριότητες έχει αυξηθεί. Με δεδοµένο ότι 621 τρά-πεζες παγκοσµίως έχουν εκδώσει οµόλογα µε κρατική εγγύηση συνολικής αξίας 646 δισ. δολαρίων, η λήξη αυτών των προγραµµάτων δηµιουργεί ένα νέο «κενό».

Οι ελληνικές τράπεζες έχουν ήδη χρησιµοποιή-σει την εναλλακτική λύση που προσφέρουν σήµερα οι αγορές: Τα καλυµµένα οµόλογα (covered bonds). Είναι ευκολότερο µε αυτόν τον τρόπο να προσελκύ-

ΚληρονοµιάγνώσηςΣε µια συγκινητική οµιλία του, ο πρώην υποδιοικητής της Εθνικής Τράπεζας και σήµερα διοικητής της Αγροτικής, Θεόδωρος Πανταλάκης, υπενθύµισε τη στρατηγική που είχε χαράξει ο Θεόδω-ρος Καρατζάς, ο αείµνηστος διοικητής της Εθνικής και ο άνθρωπος που είχε πιστέψει ότι η παγκοσµιοποίηση απαι-τούσε εθνικούς πρωταθλητές- η οποία σήµερα µοιάζει επίκαιρη όσο ποτέ:

••• «…η απόπειρα συγχώνευσης (της Εθνικής) µε την Alpha Τράπεζα Πίστεως δεν έγινε για να καρπωθεί το νέο σχήµα ολιγοπωλιακά οφέ-λη στην Ελλάδα. Έγινε για να αποκτήσει το νέο σχήµα µια διοίκηση επιπέδου µιας σύγχρονης πολυεθνικής επιχείρησης και ένα µέγεθος που θα διευκόλυνε την αυτόνοµη ανάπτυξη του ως πολυεθνική επιχείρηση – εις τρόπον ώστε, απορροφώντας οποιαδήποτε άλλη τράπεζα της Κεντρικής και Νοτιοανατολικής Ευρώπης θα επέτρεπε, το εν Ελλάδι αποκτηθέν µέγεθος, να διατηρήσει τον έλεγχο η Ελληνική πλευρά.

••• Η διατύπωση του Θόδωρου Καρατζά, ότι ένας από του κύριους λόγους της πρότασης συγ-χώνευσης της Εθνικής Τράπεζας µε την Alpha Τράπεζα Πίστεως ήταν να διατηρηθεί το κέντρο αποφάσεων στην Αθήνα, αυτό ακριβώς προµή-νυε, εάν και δεν κατέστη αντιληπτό εκείνη την περίοδο: δηλαδή την απόκτηση τέτοιου µεγέ-θους εσωτερικά που θα επέτρεπε τη διεθνοποί-ηση της µεγαλύτερης πια ελληνικής τράπεζας, χωρίς αυτή η διαδικασία να καταλήξει όµως και στον αφελληνισµό της. ••• Η έννοια των εθνικών πρωταθλητών µε την οποία ταυτίστηκε, βασιζόταν στην πεποίθηση του ότι το µικρό µέγεθος της χώρας απαιτούσε συνενώσεις, την εσωτερική µεγέθυνση, ως τον αναγκαίο όρο για την εκµετάλλευση ευκαιριών σε µεγαλύτερες χώρες και πολλαπλές αγορές».

Page 55: Money Mechanism 2010

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ Τ

ΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2009

53

σουν επενδυτές, καθώς τα οµόλογα αυτά έχουν εγ-γύηση τόσο τον ισολογισµό της τράπεζας (τα στοιχεία ενεργητικού που τα στηρίζουν δεν φεύγουν από τον ισολογισµό της τράπεζας όπως συµβαίνει µε τα τιτλο-ποιηµένα δάνεια) όσο και τα περιουσιακά της στοιχεία και ως εκ τούτου οι επενδυτές αισθάνονται περισσό-τερο σίγουροι ότι δεν θα υπάρξει περίπτωση να µην πάρουν τα χρήµατά τους.

Σύµφωνα µε την Credit Suisse, αρκετές τράπεζες θα στραφούν στην αγορά των covered bonds µόλις η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα τερµατίσει το πρόγραµ-µα φθηνού δανεισµού, καθώς θα αντιµετωπίζουν δυσκολίες στις υπόλοιπες αγορές. Αυτό σηµαίνει ότι το 2010 θα δούµε ρεκόρ έκδοσης εγγυηµένων οµο-λόγων. Η Citigroup αναρωτιέται τι θα συµβεί όταν η ΕΚΤ σταµατήσει να αγοράζει οµόλογα τον Ιούλιο; Αυ-τή η δραστηριότητα στήριξε και την αγοραστική διά-θεση για µετοχές τραπεζών. Αν και η συµµετοχή των επενδυτών στον κλάδο ακολουθεί ανοδική πορεία, χωρίς τα προγράµµατα στήριξης η αβεβαιότητα θα αυξηθεί. Υπάρχουν και κάποιες τράπεζες που στηρί-ζονται στα τιτλοποιηµένα στεγαστικά δάνεια, µία αγο-ρά που έχει δεχθεί σκληρά πλήγµατα κατά την κρίση, αλλά αναµένεται να «ανοίξει εκ νέου τις πύλες της» στη διάρκεια του 2010.

Χωρίς την εύκολη πρόσβαση στις αγορές, κάποιες τράπεζες έχουν δύο επιλογές: ή να συγχωνευθούν µε ισχυρότερα ιδρύµατα ή να σταµατήσουν τη λειτουρ-γία τους. Σίγουρα θα υπάρξουν αρκετές συγχωνεύσεις τραπεζών το 2010. Κάποιοι θεωρούν ότι πρόκειται για καλή εξέλιξη. Εάν οι τράπεζες δεν µπορούν να επιβιώ-σουν µόνες, τότε ή θα πρέπει να βρουν έναν «ισχυ-ρό» αγοραστή ή να κλείσουν. Η πιθανότητα οι µικρές τράπεζες να συγχωνευθούν µεταξύ τους για να επιβι-ώσουν είναι πολύ µικρή. Μέχρι στιγµής οι επενδυτές στις ευρωπαϊκές τράπεζες φαίνεται να θεωρούν ότι το όλο πρόβληµα θα λυθεί µε κάποιο τρόπο και ως εκ τούτου οι µετοχές τους δεν έχουν δεχθεί και τόσο ισχυρό πλήγµα. Οι χρηµατιστηριακές αγορές έχουν ενισχυθεί κατά τη διάρκεια του 2009 κυρίως λόγω της στήριξης των τραπεζών από κυβερνήσεις και κε-ντρικές τράπεζες. Μόλις αυτή αποσυρθεί τότε τόσο οι µετοχές όσο και τα οµόλογα µπορεί να υποχωρήσουν. Το πιο σηµαντικό είναι τόσο η ΕΚΤ όσο και οι υπόλοι-πες κεντρικές τράπεζες να αποσύρουν σταδιακά και όχι βεβιασµένα τα έκτακτα µέτρα στήριξης.

Όταν ο Έλληνας κεντρικός τραπεζίτης, Γιώργος Προβόπουλος, επισήµως και ανεπισήµως, συνέστησε στις τράπεζες της χώρας να είναι περισσότερο προσεκτικές στην αξιολόγηση των δανειοληπτών τους, οι δηλώσεις του προκάλεσαν «σεισµικές δονή-σεις» στη χρηµατοπιστωτική αγορά.

Page 56: Money Mechanism 2010

Banking Ελληνικές τράπεζεςΜ

ΗΧΑ

ΝΙΣ

ΜΟ

Ι ΤΟ

Υ Χ

ΡΗΜ

ΑΤΟ

Σ 20

09

54

Page 57: Money Mechanism 2010

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ Τ

ΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2009

55

TO KOMMATI

ΠΟΥΛΕΙΠΕΙΣήµερα, το τραπεζικό σύστη-µα παρουσιάζει µία αδικαι-ολόγητη τάση προς παραδο-ξότητες, τόσο που, εύλογα, κανείς µπορεί να αναρωτηθεί εάν λείπει κάποιο κοµµά-τι του παζλ, απαραίτητο για τη διαµόρφωση εικόνας για την τραπεζική αγορά. Ο τρα-πεζικός κλάδος είναι καταλύ-της των οικονοµικών εξελί-ξεων και όσο πιο ξεκάθαρη είναι η εικόνα του τόσο πιο οµαλά µπορεί να κινηθεί το οικονοµικό «οικοσύστηµα». ΑΠΟ ΤΟΝ ΛΟΥΚΑ Γ. ΚΑΤΣΩΝΗ

Page 58: Money Mechanism 2010

Banking Ελληνικές τράπεζεςΜ

ΗΧΑ

ΝΙΣ

ΜΟ

Ι ΤΟ

Υ Χ

ΡΗΜ

ΑΤΟ

Σ 20

09

56

να χρόνο πριν περίπου, στο ρεύµα των διεθνών εξελίξεων, ο ελληνικός τρα-πεζικός τοµέας ασπάστηκε µε τη σειρά του το Back to Basics χωρίς να έχει έκθεση στα τοξικά προϊόντα που έφεραν τον κόσµο στο χείλος του γκρεµού. Η επιστροφή στις βασικές δραστηριότητες, αποτέλεσε το έµβληµα µικρών και µεγάλων, αν και οι τελευταίοι, και κραταιοί ήταν και µεγάλα αναχώµατα στην κρίση διέθεταν.

ε

Την ώρα που τα σηµάδια ανάκαµψης στη διεθνή οικονοµία πληθαίνουν, η κρίση δείχνει το δυσκολότερό της πρόσωπο στην Ελλάδα. Το δηµοσιονοµικό πρόβληµα οξύνεται, η αγορά στενάζει µειώνοντας δραµατικά τους ρυθµούς της και η ανεργία αυξάνει. Στον αντίποδα το χρηµατιστήριο… ανθίζει, ενώ µε την εκλογή της νέας κυβέρνησης, η αισιοδοξία των πολιτών ενισχύθηκε. Μέσα στο σκηνικό αυτό, κεντρικό ρόλο παίζει ο τραπεζικός τοµέας που εκ του ρόλου του λειτουργεί ως καταλύτης οικονοµικών εξελίξεων. Ωστόσο, η εικόνα του κλάδου είναι κάπως συγκεχυµένη. Γιατί, επηρεασµένος από το διεθνές κλίµα στον χρηµατοοικονοµικό κλάδο, ο ελληνικός τραπεζικός τοµέας δείχνει µια πρωτόγνωρη τάση προς τα παράδοξα.

ΠΑΡΑΔΟΞΟΤΗΤΑ ΠΡΩΤΗ

Η αµφιβόλου αναγκαιότητας ενίσχυση

Ενώ οι ελληνικές τράπεζες είχαν µηδαµινή αν όχι ανύπαρκτη έκθεση σε επικίνδυνα χρηµατοοικονοµι-κά προϊόντα, τα λεγόµενα «τοξικά», και διαθέτουν υψηλή κεφαλαιακή επάρκεια, εν τούτοις βρέθηκαν στο µάτι του κυκλώνα της κρίσης της ελληνικής αγο-ράς. Η κυβέρνηση της Νέας Δηµοκρατίας έσπευσε να εκπονήσει το «Σχέδιο ενίσχυσης της ρευστότητας της οικονοµίας» διαθέτοντας προς τις τράπεζες 28 δισ. ευρώ, τα περισσότερα από αυτά σε εγγυήσεις και τα

υπόλοιπα σε ζεστό χρήµα. Για το σχέδιο αυτό κατη-γορήθηκε σφοδρά – εν µέρει εξαιτίας του έχασε τη θέση του– ο τότε υπουργός Οικονοµίας και Οικονο-µικών, Γιώργος Αλογοσκούφης για να τον διαδεχθεί ο Γιάννης Παπαθανασίου ο οποίος και εκλήθη να το εφαρµόσει. Το σχέδιο κληρονόµησε ο νυν υπουργός Οικονοµικών Γιώργος Παπακωνσταντίνου αλλά η οποιαδήποτε αλλαγή σε αυτό µάλλον δεν βρίσκεται ψηλά στις προτεραιότητές του.Οι τράπεζες µέχρι σήµερα έκαναν πολύ περιορισµέ-νη χρήση του κυβερνητικού σχεδίου ενίσχυσης της ρευστότητάς τους των 28 δισ., περισσότερο για να πείσουν τις αγορές ότι προστατεύονται επαρκώς, να εκµεταλλευθούν το προσφερόµενο φθηνό χρήµα αλ-λά και για να συµπλεύσουν πολιτικά µε την τότε κυ-βέρνηση. Πολύ µικρότερο ρόλο έπαιξε η πραγµατική ανάγκη για κεφαλαιακή ενίσχυση, κάτι που αφορούσε ουσιαστικά µόνο µερικές από τις µικρές τράπεζες. Το «πάγωµα» της ρευστότητας τις κρίσιµες ηµέρες του 2008 τρόµαξε µεν πρόσκαιρα τις διοικήσεις των τρα-πεζών, αποδείχθηκε όµως ότι δεν ήταν αρκετό για να κλονίσει πραγµατικά τα µεγάλα ελληνικά χρηµατοπι-στωτικά ιδρύµατα.

ΠΑΡΑΔΟΞΟΤΗΤΑ ΔΕΥΤΕΡΗ

Τα ράλι τιµών

Οι τιµές των τραπεζικών µετοχών στα µέσα Νοεµβρί-ου είχαν κυριολεκτικά απογειωθεί την ώρα που γίνε-

Page 59: Money Mechanism 2010

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ Τ

ΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2009

57

ται σαφές ότι η καθίζηση της αγοράς και η αύξηση της ανεργίας επηρεάζουν αρνητικά τα µεγέθη των τραπε-ζών. Οι επισφάλειες έχουν αυξηθεί, τα καθυστερού-µενα δάνεια επίσης. Στο τέλος του πρώτου εξαµήνου ο δείκτης κάλυψης των µη εξυπηρετούµενων δανείων από συσσωρευµένες προβλέψεις εκτιµάται ότι υποχώ-ρησε κάτω από το επίπεδο του 40% έναντι 44% που ήταν στο τέλος του πρώτου τριµήνου του 2009, από 49% που ήταν στο τέλος του 2008 και 54% στο τέλος του 2007. Στην επιδείνωση της ποιότητας των χαρτο-φυλακίων των τραπεζών οδηγεί η πορεία των καθυ-στερήσεων εξυπηρέτησης των δανείων: Στο τέλος του πρώτου εξαµήνου του τρέχοντος έτους, ο δείκτης των καθυστερήσεων προσέγγισε το 7%, από 6% στο πρώτο τρίµηνο του 2009, 5% στο τέλος του 2008 και µόλις 4,5% στο τέλος του 2007. Οι δείκτες µη εξυπηρετούµενων δανείων (άνω των 90 ηµε-ρών) αυξάνονται µε ταχύτητα: Στο τέλος Ιου-νίου οι καθυστερήσεις της Εθνικής ανήλθαν στο 5,1% έναντι 4,5% στο τέλος Μαρτίου, ο δείκτης καθυστερήσεων της Eurobank ανήλθε στο 5,9% από 4,9% στο πρώτο τρίµηνο, της Alpha Bank διαµορφώθηκαν στο 4,8% από 4,3% στο πρώτο τρίµηνο, ενώ ο δείκτης καθυστερήσεων της Πειραιώς ανήλθε στο 4,3% από 4,1%. Η αύξηση των καθυστερήσεων µπορεί να παραµένει ελεγχόµενη ωστόσο η εικόνα δεν προσφέρεται για πανηγυρισµούς κανενός είδους. Οι διοικήσεις των τραπεζών προχωρούν στην παροχή δανείων µε εξαι-ρετικά µεγάλη φειδώ προκειµένου να «καθαρίσουν» τους ισολογισµούς τους. Τα στοιχεία που ανακοίνωσε η Τράπεζα της Ελλάδος για τον Οκτώβριο δείχνουν ότι η πιστωτική επέκταση συρρικνώθηκε στο 4,4% από 7,4% τον Ιούνιο. Ταυτόχρονα, κανείς δεν ξέρει ποια θα είναι η κατάληξη της «τοξικής βόµβας» που υπο-βόσκει στην ελληνική οικονοµία και δεν είναι άλλη από τις µεταχρονολογηµένες επιταγές. Ήδη τα λεγό-µενα «φέσια» στην αγορά έχουν ξεπεράσει τα 2 δισ. ευρώ, ενώ το χρήµα που κυκλοφορεί µε τη µορφή των µεταχρονολογηµένων επιταγών υπολογίζεται πε-ρί το 1 τρισ. ευρώ, αν και αυτός ο υπολογισµός είναι µάλλον αυθαίρετος. Κανείς δεν µπορεί να προβλέψει µε ακρίβεια τα πώς θα εξελιχθεί η στάση πληρωµών από εν δυσκολία ευρισκοµένους κατόχους µπλοκ επιταγών… Προς τι λοιπόν αυτή η σπουδή υπέρ των τραπεζικών µετοχών; Στα µέσα Νοµεβρίου, η Εθνική Τράπεζα είδε την µετοχή της από τα επίπεδα των 8 ευ-

ρώ των αρχών του Μαρτίου του 2009 να φτάνει τα 24 ευρώ, η Eurobank από 3,4 ευρώ να αγγίζει τα 11 ευ-ρώ, η Alpha Bank από 3,5 ευρώ να έχει ξεπεράσει τα 12 ευρώ, ενώ η µετοχή της Τράπεζας Πειραιώς από τα 3 ευρώ να έχει αναρριχηθεί στα 11,4 ευρώ. Κάποιοι ερµήνευσαν τις κινήσεις αυτές ως προανάκρουσµα της ανάκαµψης της οικονοµίας. Άλλοι, ως προσπάθεια τραπεζών και αξιολογητικών οίκων να «σπρώξουν» το κλίµα και µαζί τις αυξήσεις κεφαλαίου στις οποίες προχωρούν αρκετές τράπεζες. Οι αµέσως επόµενες εξελίξεις, πάντως, δεν δικαίωσαν τους επενδυτές στα επίπεδα αυτά...

ΠΑΡΑΔΟΞΟΤΗΤΑ ΤΡΙΤΗ

Τα οικονοµικά µεγέθηΤα κέρδη των τραπεζών αυξάνονται σε τριµηνιαία βάση το 2009 (το 2ο και 3ο τρίµηνο) σε περιβάλ-λον ύφεσης στην οικονοµία. Σε σύγκριση βέβαια µε το 2008 είναι σηµαντικά µειωµένα. Όµως, τα κέρδη αυτά δεν προέρχονται από τις κλασικές τραπεζικές εργασίες όπως η παροχή δανείων αλλά από χρη-µατοοικονοµικές εργασίες όπως οι αγοραπωλησίες οµολόγων και µετοχών καθώς και από τα βελτιωµένα επιτοκιακά περιθώρια. Στο µεταξύ, η επίτευξη κερδοφορίας τονώνει πε-ραιτέρω τις τιµές των τραπεζικών µετοχών και προ-ετοιµάζει το έδαφος για τις αυξήσεις του µετοχικού τους κεφαλαίου. Ήδη η Εθνική Τράπεζα ολοκλήρωσε τη δική της αύξηση µετοχικού κεφαλαίου 1,25 δισ. ευρώ, το ίδιο και η Alpha Bank προχωρεί στη δική της, ύψους 986 εκατ. ευρώ. Η Τράπεζα Πειραιώς ξε-καθάρισε ότι δεν προτίθεται να αυξήσει το µετοχικό της κεφάλαιο. Η πιθανότητα για κάµψη της κερδοφο-ρίας το επόµενο διάστηµα είναι µικρή.

Page 60: Money Mechanism 2010

•• BANKING ••

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ

ΤΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2009

58 Photo Άγγελος Στραυράκης

Page 61: Money Mechanism 2010

•• ΓΙΑΝΝΗΣ ΜΟΥΡΓΕΛΑΣ - ΤΕΙΡΕΣΙΑΣ ΑΕ ••

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ Τ

ΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2009

59

Πολλοί σήµερα υποστηρίζουν ότι ο µάντης Τειρεσίας απο-δείχθηκε τυφλός. Η αύξηση των δυσµενών δεδοµένων που

καταχωρούνται περιορίζει την πρόσβαση στο πιστωτικό σύστη-µα και οδηγεί σε µεγαλύτερη συρρίκνωση της οικονοµίας.

Αυτό δεν είναι ακριβές. Οι τράπεζες λειτουρ-γούν σε ένα ανταγωνιστικό περιβάλλον όσον αφορά στις επιλογές τους, όµως, διέπονται από ένα αυστηρό σύστηµα εποπτείας, που σκοπό έχει τη διαφύλαξη της σταθερότητας του τραπεζικού συστήµατος χάριν της οικονοµίας. Σε περιόδους οικονοµικής κρίσης, το σύστηµα αυτό γίνεται αυ-στηρότερο, όπως ακριβώς συµβαίνει την περίοδο αυτή. Στο πλαίσιο αυτό, οι τράπεζες οδηγούνται σε αυστηροποίηση των κριτηρίων χορηγήσεων, ακρι-βώς για να περιορίσουν τις επισφάλειες, ο αριθµός των οποίων σε περιόδους συρρίκνωσης της οικο-νοµίας τείνει να αυξηθεί. Πρόκειται για µια διαδι-κασία που ενδεχοµένως ενοχλεί κάποιους, αλλά είναι ορθή. Όταν υπάρχει οικονοµική κρίση, όλες οι προσπάθειες πρέπει αναµφίβολα να στοχεύουν

στη σταθεροποίηση και στη συνέχεια στην ανά-καµψη. Όµως οι στόχοι αυτοί δεν θα επιτευχθούν εάν οι προσπάθειες δεν στηρίζονται σε υγιείς βάσεις.Η χρηµατοδότηση προβληµατικών επιχει-ρήσεων µπορεί µόνο να µεταθέσει το πρόβληµα, όχι να το λύσει, οπότε η κρίση επιµηκύνεται και βαθαίνει. Ο περιορισµός της πληροφόρησης είναι προφανές ότι, όχι µόνο δεν λύνει το πρόβληµα, αλλά αντίθετα το µεγαλώνει. Είναι χαρακτηριστικό ότι σε καµία χώρα της Ευρώπης, όπου λειτουργούν 44 όµοιες µε την Τειρεσίας εταιρείες, τέθηκε θέµα περιορισµού των πληροφοριών που αυτές δια-χειρίζονται και διαθέτουν στο τραπεζικό σύστηµα στο οποίο απευθύνονται.

Παρά ταύτα, η εξέλιξη των ακάλυπτων επιταγών που κα-ταχωρούνται στα αρχεία της Τειρεσίας δείχνει σηµαντική αύξηση.

Πράγµατι. Η αύξηση αυτή καταγράφεται ήδη από το 2008, ενώ το 2009 είναι πρωτόγνωρα µε-

«Ακάλυπτη επιταγή»Ο πρόεδρος της Τειρεσίας ΑΕ είναι ο κατεξοχήν εκπρόσωπος της αγοράς που γνωρί-ζει καλύτερα από τον καθένα µας για το φαινόµενο αύξησης των ακάλυπτων επιταγών που έλαβε σηµαντικές διαστάσεις µέσα στο 2009, απόρροια της έλλειψης ρευστότη-τας στο σκηνικό της ύφεσης. Ταυτόχρονα, µιλά για το νέο σύστηµα µε την ονοµασία «Βehavior Scoring» που θέτει άµεσα σε εφαρµογή η Τειρεσίας. Με το νέο σύστηµα οι τράπεζες θα συνεχίσουν να έχουν πρόσβαση στην υπάρχουσα πρωτογενή πληροφό-ρηση όποτε το επιθυµούν, ενώ συγχρόνως θα έχουν τη δυνατότητα να επανελέγχουν την αποτελεσµατικότητα των παραµέτρων του παραπάνω συστήµατος και να διορθώ-νουν ή να τις προσαρµόζουν στις εκάστοτε συνθήκες. ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΟΝ ΓΙΩΡΓΟ ΡΗΓΑ

Page 62: Money Mechanism 2010

•• BANKING ••

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ

ΤΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2009

60

γάλη. Το 2007 καταχωρήθηκαν 89.000 ακάλυπτες επιταγές συνολικού ποσού 922 εκατ. ευρώ, που ήταν κατά περίπου 20% λιγότερες από το 2006. Το 2008 καταχωρήθηκαν 32,5% περισσότερες επιτα-γές (118.000) συνολικού ποσού 40% υψηλότερου από αυτό του 2007 (1,3 εκατ. ευρώ). Τους δέκα µήνες του 2009 ο αριθµός των ακάλυπτων επιτα-γών έφθασε τις 267 χιλιάδες, συνολικού ποσού 2,6 δεσ. ευρώ, καταγράφοντας αύξηση 226% και 203% αντίστοιχα. Όµως εάν συγκρίνουµε τα µεγέ-θη από µήνα σε µήνα, θα διαπιστώσουµε ότι, ενώ µέχρι και τον Μάιο 2009 καταγράφοντο αυξήσεις που υπερέβαιναν το 30% σε µηνιαία βάση, από τον Ιούνιο καταγράφεται µια αυξανόµενη µείω-ση. Αυτό ίσως είναι ένδειξη σύνεσης στην έκδοση επιταγών µεσούσης της οικονοµικής κρίσης ή και ένδειξη ότι τα δυσµενή αποτελέσµατα της κρίσης σταδιακά περιορίζονται, κάτι που όλοι ευχόµαστε. Σε κάθε περίπτωση πάντως ο χρόνος των πέντε µη-νών δεν είναι επαρκής για ασφαλή συµπεράσµατα.

Μεγάλο πρόβληµα της χώρας µας οι µεταχρονολογηµέ-νες επιταγές.

Ναι, η Ελλάδα είναι η µόνη χώρα της Ευρώ-πης στην οποία κυκλοφορούν µεταχρονολογηµέ-νες επιταγές. Η έκδοση µεταχρονολογηµένης επι-ταγής πράγµατι συνεπάγεται αυξηµένους κινδύ-νους για τον εκδότη, εφόσον η επιταγή µπορεί να εµφανισθεί προς πληρωµή οποτεδήποτε από την ηµεροµηνία κατά την οποία εκδόθηκε, µέχρι και οκτώ ηµέρες µετά από την ηµεροµηνία που είναι σηµειωµένη στο σώµα της. Συνεπώς ο εκδότης µεταχρονολογηµένης επιταγής αναλαµβάνει τον κίνδυνο αυτή να εµφανισθεί οποτεδήποτε κατά τη διάρκεια του προαναφερθέντος διαστήµατος, αλλά και τον κίνδυνο, όταν φθάσει η ηµεροµηνία που είναι σηµειωµένη στο σώµα της, να έχουν µεταβληθεί οι συνθήκες ή και να µην έχουν επα-ληθευθεί οι προβλέψεις του και η επιταγή να µην εξοφληθεί και να σφραγισθεί. Επίσης, λόγω ακρι-βώς του µοναδικού τρόπου χρήσης των επιταγών στη χώρα µας, πολλοί έχουν διατυπώσει διάφορα αιτήµατα για «ευνοϊκή» µεταχείριση των ακάλυ-πτων επιταγών. Όµως τα αιτήµατα αυτά οδηγούν στη συγκάλυψη προβληµάτων και όχι στη λύση

τους. Αυτό προκύπτει αβίαστα και από τη στατι-στική ανάλυση των δεδοµένων για τις επιταγές που διαχρονικά διαχειριζόµαστε. Είναι νοµίζω χαρακτηριστικά τα ακόλουθα στοιχεία: την 5ετία (1996-2000) το µέσο ποσό ανά επιταγή ήταν της τάξης των 5.000 ευρώ, την επόµενη 5ετία (2001-2005) ανήλθε στα 7.600 ευρώ και από το έτος 2006 και µετά η µέση επιταγή ανέρχεται στα 9.600 ευρώ. Επίσης σηµειώνεται ότι από το 2006 έως σήµερα το 50% των επιταγών που σφραγί-ζονται είναι κάτω των 6.800 ευρώ. Από τα πα-ραπάνω στοιχεία καθίσταται νοµίζω σαφές ότι προτάσεις όπως η µη καταχώριση σφραγισµένων επιταγών ποσού µικρότερου των 3.000,00 ευ-ρώ, δεν λύνουν το πρόβληµα. Το πρόβληµα απλά κουκουλώνεται, για να εµφανισθεί λίγο αργότερα πολύ µεγαλύτερο.

Παρά ταύτα, ίσως κυρίως λόγω του προβλήµατος µε τις επιταγές, διατυπώθηκαν φέτος προτάσεις για τη µετατροπή της Τειρεσίας σε δηµόσια υπηρεσία ή ακόµη και την κατάργησή της.

Είναι αλήθεια ότι διατυπώθηκαν και απόψεις για τη µετατροπή της Τειρεσίας σε δηµόσια υπηρε-σία, ακόµη και για την κατάργησή της. Η µετατροπή της Τειρεσίας σε δηµόσια υπηρεσία, προφανώς δεν προτείνεται για τον αποτελεσµατικότερο έλεγχο της λειτουργίας των αρχείων της, αλλά για τη σταδιακή απαξίωσή της, όπως σε πολλές περιπτώσεις έχει δυστυχώς συµβεί στη χώρα µας. Άλλωστε ο έλεγ-χος που ασκείται, τόσο προληπτικά, όσο και κατα-σταλτικά, είναι συστηµατικός. Η κατάργηση τώρα των αρχείων της Τειρεσίας σηµαίνει ότι θα πάψουν να υπάρχουν, σε διατραπεζικό τουλάχιστον επίπε-δο, δεδοµένα για την αξιολόγηση της φερεγγυότη-τας και της πιστοληπτικής ικανότητας των πελατών των τραπεζών. Αυτό θα οδηγήσει στον περιορισµό των χρηµατοδοτήσεων στις προφανώς απολύτως ασφαλείς και στην αύξηση των επιτοκίων, λόγω του αστάθµητου πλέον πιστωτικού κινδύνου.

Οι συνέπειες αυτές έχουν µετρηθεί από την Παγκόσµια Τράπεζα. Σύµφωνα λοιπόν µε αυτή, η πιθανότητα έγκρισης δανείου σε µικρή επιχείρη-ση όταν υπάρχει γραφείο δεδοµένων οικονοµικής συµπεριφοράς είναι της τάξης του 40% κατά µέσο όρο, ενώ όταν δεν υπάρχει πληροφόρηση περιο-ρίζεται στο 28%.

Page 63: Money Mechanism 2010

•• ΓΙΑΝΝΗΣ ΜΟΥΡΓΕΛΑΣ - ΤΕΙΡΕΣΙΑΣ ΑΕ ••

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ Τ

ΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2009

61

Έχετε ανακοινώσει ότι έχει ξεκινήσει σύστηµα βαθµολόγησης δανειοληπτών. Γιατί έγινε αυτό και σε τι αποσκοπεί;

Έχοντας υπόψη, αφενός ότι στη διαδροµή του χρόνου η πληρότητα των αρχείων µας βελτι-ώθηκε σηµαντικά και αφετέρου ότι έχουν πλέον ιδιαίτερα εξελιχθεί τα µοντέλα αξιολόγησης του πιστωτικού κινδύνου που χρησιµοποιούνται δι-εθνώς, οι τράπεζες ζήτησαν από την εταιρία µας να διερευνήσουµε τη δυνατότητα αξιολόγησης των δεδοµένων των αρχείων µας, αντ’ αυτών και για λογαριασµό τους. Έτσι αναπτύχθηκε ένα σύ-στηµα βαθµολόγησης της συναλλακτικής συµπε-ριφοράς (behavior scoring), µε βάση τα δεδοµένα των αρχείων της Τειρεσίας, αλλά µε προδιαγρα-φές και παραµέτρους που έθεσαν οι τράπεζες. Από το σύστηµα αυτό παράγεται βαθµολόγηση σε δεδοµένη κλίµακα, η οποία θα εντάσσεται στο σύστηµα αξιολόγησης του πιστωτικού κινδύνου (credit scoring) της κάθε τράπεζας, και θα συνα-ξιολογείται µε τα λοιπά δεδοµένα που η τράπεζα έχει και χρησιµοποιεί. Επειδή οι προδιαγραφές και παράµετροι του συστήµατος που αναπτύξαµε έχουν τεθεί από τις τράπεζες, κάθε µια από αυ-τές είναι σε θέση να εντάξει τη βαθµολόγηση που παράγεται ακριβώς στην εκάστοτε χορηγητική της πολιτική, πρακτικά πολλαπλασιάζοντας ή υπο-πολλαπλασιάζοντάς την µε τον ακριβή προς τού-το συντελεστή. Έτσι διαφυλάσσεται και συνεχίζει να ισχύει η αρχή ότι η Τειρεσίας είναι «εργαλείο» του ελληνικού τραπεζικού συστήµατος, που δεν επεµβαίνει στον µεταξύ των τραπεζών ανταγωνι-σµό. Το Σύστηµα «Βehavior Scoring» δεν θα αντι-καταστήσει την υπάρχουσα δραστηριότητα, ούτε την πρόσβαση των τραπεζών στα υπάρχοντα αρ-χεία της Τειρεσίας. Η πλήρης αξιοποίησή του από τις τράπεζες θα πραγµατοποιηθεί το 2010. Πι-στεύω ότι πρόκειται για µια πολύ σηµαντική εξέ-λιξη για το ελληνικό τραπεζικό σύστηµα, το οποίο βρίσκεται ακόµη πλησιέστερα στα πλέον σύγ-χρονα τραπεζικά συστήµατα των λοιπών κρατών – µελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, µε τα οποία ευ-θέως ανταγωνίζεται. Συγχρόνως, µε το σύστηµα αυτό ολοκληρώνεται και ένα αποφασιστικό βήµα προς τη δικαιότερη κατανοµή των επιτοκιακών επιβαρύνσεων στους πολίτες.

Τα συστήµατα αξιολόγησης ίσως είναι περισσότερο οικεία στις επιχειρήσεις, όµως οι πολίτες – καταναλωτές δεν τα γνωρίζουν. Πως αντιδρούν ή αναµένεται να αντιδράσουν σε αυτή την εξέλιξη;

Όπως µε κάθε καινούργιο συµβαίνει, και στην περίπτωση αυτή απαιτείται εξοικείωση. Αυτή θα επιτευχθεί µέσω των δύο γραφείων εξυπηρέτησης κοινού που διαθέτουµε. Σε αυτά κάθε πολίτης θα µπορεί να πληροφορείται τόσο τη «βαθµολόγη-ση» που παράγεται από το σύστηµα, όσο και τις βασικές αιτίες για τη διαµόρφωσή της. Έτσι επι-τυγχάνεται η απαραίτητη διαφάνεια, αλλά και πα-ρέχεται η απαραίτητη πληροφόρηση που µπορεί να χρησιµεύσει για τη διόρθωση επιβαρυντικών στοιχείων και τη βελτίωση του «βαθµού».

Με το βλέµµατου Τειρεσία

- Ο εκδότης ακάλυπτης επιταγής έχει 53% πιθανότητες να αθετήσει την επόµενη οικονοµική του υποχρέωση.

- Ο εκδότης ακάλυπτης επιταγής, την οποία εξόφλησε µετά τη σφράγιση, έχει πάνω από 28% πιθανότητες να εκδώσει νέα ακάλυπτη επιταγή εντός των επόµενων 4 ετών.

- Από το σύνολο των εκδοτών ακάλυπτων επιταγών µόνο το 24% έχει µόνο µία σφραγισµένη επιταγή, το 47% έχει από 2 έως 10 σφραγισµένες επιταγές και το υπόλοιπο 29% έχει πάνω από 10. Το 86% του συνόλου των εκδοτών ακάλυπτων επιταγών οφείλει, µόνο από την αιτία αυτή, ποσά άνω των 5.000 ευρώ.

Page 64: Money Mechanism 2010

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ

ΤΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2009

62

ΑΠΟ ΤΟ Α ΩΣ ΤΟ ΩΑύξηση των δεικτών κεφαλαιακής επάρκειας, αντικατάσταση των υβριδικών µε ποιοτι-κότερα κεφάλαια και ορθότερη αποτίµηση των κινδύνων είναι το «τρίπτυχο σωτηρίας» για τις ελληνικές, και όχι µόνο, τράπεζες σε ένα διεθνές περιβάλλον που ακόµα περιέχει αρκετούς κινδύνους και αβεβαιότητες.

Banking Kεφαλαιακή επάρκεια

Page 65: Money Mechanism 2010

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ Τ

ΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2009

63

αλύτερη είναι η εικόνα των ελληνικών τραπεζών. Τα βασι-κά ίδια κεφάλαια (Tier I) αποτελούν περίπου το 90% του συνόλου των εποπτικών ιδίων κεφαλαίων το α εξάµηνο του 2009, ενώ ο αντίστοιχος µέσος όρος για όλους τους οµίλους της ΕΕ είναι 71%, µειώθηκαν τα υβριδικά, ενώ η µόχλευσή τους είναι χαµηλότερη από των ευρωπαϊκών.

κ

Πριν από ένα χρόνο περίπου, εξέθετα κάποιους από τους προβληµατισµούς µου ως ερευ-νητής στη συγκεκριµένη έκδοση για το «µέλλει γενέ-σθαι» του ελληνικού τραπεζικού συστήµατος. Εκείνη την περίοδο, υποστήριζα ότι η ενίσχυση της κεφαλαι-ακής επάρκειας, η βελτίωση της κεφαλαιακής διάρ-θρωσης και η συνετότερη διαχείριση κινδύνων των ελληνικών τραπεζικών οµίλων θα ισχυροποιήσουν τις αντιστάσεις των ελληνικών τραπεζών και κατά αυτόν τον τρόπο θα παραµείνει υγιές το ελληνικό τραπεζικό σύστηµα από κινδύνους είτε προερχόµενους από την εσωτερική αγορά είτε από τα Βαλκάνια και τη Νοτιο-ανατολική Μεσόγειο. Όπως εξελίχθηκαν τα γεγονότα, αυτό το «τρίπτυχο σωτηρίας» ήταν και παραµένει µία τεκµηριωµένη επιστηµονική εισήγηση για την αντιµε-τώπιση της αβεβαιότητας που εξακολουθεί να υπάρχει έως και σήµερα στις χρηµατοπιστωτικές αγορές.

Από το 2006 τα σήµατα κινδύνου

Σχετικά πρόσφατα είχα επιστρέψει στην Ελλάδα, αφού είχα εργαστεί τα προηγούµενα χρόνια σε δύο µεγάλα πανεπιστήµια του εξωτερικού (άµεσα συνδε-δεµένα µε τις διεθνείς χρηµαταγορές), ειδικευόµενος στη χρηµατοοικονοµική και στη διαχείριση χρηµα-τοοικονοµικών κινδύνων. Το πρώτο βρίσκεται στην πρωτεύουσα της γηραιάς Αλβιώνας και στενά σχετιζό-µενο µε το χρηµατοοικονοµικό κέντρο του Λονδίνου και το δεύτερο, στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού,

και συγκεκριµένα στο κέντρο απ’ όπου ξεκίνησε η µε-γαλύτερη µεταπολεµική κρίση και άπλωσε τα δίχτυα της σε όλη σχεδόν την υφήλιο. Στα παραπάνω πανεπι-στήµια είχα την τύχη να συνδιαλέγοµαι µε γνωστούς καθηγητές της οικονοµικής επιστήµης και να ακούσω από αρκετά νωρίς τους προβληµατισµούς κάποιου «παράλογου» αλλά και «απαισιόδοξου» καθηγητή του Πανεπιστηµίου της Νέας Υόρκης. Από το 2006 ο καθηγητής αυτός του Stern School of Business υπο-στήριζε ότι µία τεράστια «φούσκα» είχε δηµιουργη-θεί στην αµερικανική αγορά, λόγω των ενυπόθηκων στεγαστικών δανείων υψηλού κινδύνου και ότι θα οδηγούνταν η αµερικανική οικονοµία σε ύφεση. Συ-νάµα, ισχυριζόταν ότι θα πληγούν οι οικονοµίες και άλλων χωρών εξαιτίας της ευρείας διάδοσης αυτών των δανείων µέσω των επενδυτικών τοποθετήσε-ων αλλά και των ανεξέλεγκτων τιτλοποιήσεων που βασίστηκαν πάνω σε αυτά. Δυστυχώς αποδείχθηκε αληθινός, µε τα πρώτα εµφανή ρήγµατα στα θεµέλια του αµερικανικού χρηµατοπιστωτικού συστήµατος να εµφανιστούν στις αρχές του 2007. Πεπεισµένος, εκεί-νη την περίοδο, ότι το διεθνές χρηµατοπιστωτικό σύ-στηµα επρόκειτο να πληγεί άµεσα από την κρίση που ξεσπούσε στην άλλη άκρη του Ατλαντικού, αποφά-σισα να ασχοληθώ µε τη µελέτη της διαφύλαξης της σταθερότητας του ελληνικού τραπεζικού συστήµατος. Για τον σκοπό αυτό είχα συναντήσει ένα από τα υψη-λότερα στελέχη ενός ελληνικού τραπεζικού οµίλου και

Από τον Νικόλαο Γεωργικόπουλο, ερευνητή στα χρηµατοοικονοµικά στο Κέντρο Προγραµµατισµού και Οικονο-µικών Ερευνών (ΚΕΠΕ), επιστηµονικού συνεργάτη (επισκέπτης) του Πανεπι-στηµίου της Νέας Υόρκης (New York University - Stern School of Business) και µέλος της Επιτροπής Χρηµατοπι-στωτικών Αγορών του ΟΟΣΑ.

Page 66: Money Mechanism 2010

Banking Kεφαλαιακή επάρκειαΜ

ΗΧΑ

ΝΙΣ

ΜΟ

Ι ΤΟ

Υ Χ

ΡΗΜ

ΑΤΟ

Σ 20

09

64

του εξέφρασα τους προβληµατισµούς µου για τη διάρ-θρωση, την κεφαλαιακή επάρκεια και τους κινδύνους που διέπουν το ελληνικό τραπεζικό σύστηµα. Όντας ο ίδιος ειδήµων στον συγκεκριµένο χώρο, του ζήτησα τη γνώµη του για το πώς πρέπει να κατευθυνθεί σωστά µια τέτοια µελέτη. Οι συµβουλές του αποδείχτηκαν καταλυτικές για την πορεία της έρευνάς µου. Αυτήν την περίοδο παρακολουθώ προσεκτικά τις εξαγγελίες του µέσω των εκθέσεών του, αφού τυγχάνει ο ίδιος πλέον να κρατάει το τιµόνι του σηµαντικότερου οργανισµού για το µέλλον του ελληνικού τραπεζικού συστήµατος. Από την πρώτη στιγµή επικεντρώθηκε στην ουσία του προβλήµατος, δηλαδή την ενίσχυση των αντιστάσεων των ελληνικών τραπεζικών οµίλων. Απαίτησε από τους τραπεζικούς οργανισµούς να αυξήσουν άµεσα τους δείκτες κεφαλαιακής επάρκειας, να αντικαταστήσουν τα χαµηλότερης διαβάθµισης εποπτικά τους κεφάλαια µε ποιοτικότερα κεφάλαια και να αποτιµήσουν ορ-θότερα τους κινδύνους που εµπεριέχονται στα χαρ-τοφυλάκιά τους µε έµφαση στον πιστωτικό κίνδυνο. Τέλος, τους ζήτησε να προβούν άµεσα σε «γενναίες» αυξήσεις των προβλέψεων χρήσεως για τις επισφαλείς απαιτήσεις τους. Με άλλα λόγια ακολούθησε το «τρί-πτυχο της σωτηρίας».

Με ισχυρότερη κεφαλαιακή βάση οι ελληνικές τράπεζες

Παρακάτω θα εκθέσω συνοπτικά τις εξελίξεις του τραπεζικού µας συστήµατος βασισµένος στα πιο πρόσφατα διαθέσιµα στοιχεία, παραθέτοντας συνά-µα και τις προοπτικές του. Καταρχήν, η κεφαλαιακή επάρκεια των εισηγµένων τραπεζικών οµίλων βελτι-ώθηκε τόσο σε ό,τι αφορά τον γενικό Δείκτη Κεφα-λαιακής Επάρκειας (Δ.Κ.Ε.) (α΄ εξάµηνο του 2009 ήταν 10,9% έναντι 9,4% το 2008), όσο και σε ό,τι αφορά τον Δ.Κ.Ε. µε βασικά ίδια κεφάλαια (Tier I) (α΄ εξά-µηνο του 2009 ήταν 9,6% έναντι 7,8% το 2008). Η εξέλιξη αυτή οφείλεται, κυρίως, στην έκδοση προ-νοµιούχων µετοχών στα πλαίσια του κυβερνητικού προγράµµατος στήριξης της ελληνικής οικονοµίας και στην επιτυχή ολοκλήρωση των αυξήσεων του µετοχι-κού κεφαλαίου ορισµένων τραπεζικών οµίλων. Πρέ-πει να επισηµανθεί ότι ο αντίστοιχος γενικός Δ.Κ.Ε. για τις τράπεζες της ΕΕ ήταν 11,7% ενώ ο Δ.Κ.Ε. µε βασικά ίδια κεφάλαια (Tier I) ήταν 8,3% το 2008.

Η κεφαλαιακή διάρθρωση των ελληνικών εισηγµένων

τραπεζικών οµίλων βελτιώθηκε το 2009 καθότι υπήρ-χε αύξηση των βασικών ιδίων κεφαλαίων (Tier I) κατά 23,5% το α΄ εξάµηνο του 2009 έναντι του 2008, παρά το γεγονός ότι υπήρχε µείωση κατά 19% των υβριδικών κε-φαλαίων που αναγνωρίζονται ως Tier I. Η βελτίωση της ποιότητας των κεφαλαίων που επήλθε σε µια περίοδο οι-κονοµικής ύφεσης µε τη συνδροµή και του κυβερνητικού «πακέτου» στήριξης αποτελεί µια επιπλέον θωράκιση του συστήµατος, το οποίο παρουσιάζει καλύτερη εικόνα σε σχέση και µε τον ευρωπαϊκό µέσο όρο. Συγκεκριµέ-να, τα βασικά ίδια κεφάλαια (Tier I) αποτελούν περίπου το 90% του συνόλου των εποπτικών ιδίων κεφαλαίων το α΄ εξάµηνο του 2009 ενώ ο αντίστοιχος µέσος όρος για όλους τους οµίλους της ΕΕ είναι 71% το 2008.

Σε ό,τι αφορά τη µόχλευση των ελληνικών εισηγ-µένων τραπεζικών οµίλων, παρατηρήθηκε βελτίωση στο σύνολο του ενεργητικού ως προς τα λογιστικά ίδια κεφάλαια κατά το α΄ εξάµηνο του 2009 (α΄ εξά-µηνο του 2009 ήταν 15,2% έναντι 17% το 2008) και παραµένει χαµηλότερος σε σχέση µε το µέσο όρο της ΕΕ για το 2008 (27,3%).

Επίσης, κατά τη διάρκεια του α΄ εξαµήνου του 2009 παρατηρήθηκε βελτίωση στη ρευστότητα του ελληνικού τραπεζικού συστήµατος. Το γεγονός αυτό οφείλεται κατά κύριο λόγο στην αύξηση της καταθε-τικής βάσης το α΄ εξάµηνο του 2009. Ως αποτέλεσµα της εξέλιξης αυτής, ο λόγος χορηγήσεων προς κατα-θέσεις µειώθηκε στο 112% το α’ εξάµηνο του 2009 έναντι 115% το 2008.

Επιπλέον, εξαιτίας των δυσµενών εξελίξεων στην πραγµατική οικονοµία, την επιδείνωση του µακροοι-κονοµικού περιβάλλοντος και την υψηλή έκθεση στον πιστωτικό κίνδυνο, οι τραπεζικοί όµιλοι προέβησαν σε αύξηση των προβλέψεων χρήσης για τις επισφα-λείς απαιτήσεις κατά 152% το α΄ εξάµηνο του 2009 σε σχέση µε την αντίστοιχη περίοδο του 2008. Παρά το γεγονός, όµως, ότι υπήρχε αξιοσηµείωτη αύξηση στις προβλέψεις, η µεγαλύτερη αύξηση των καθυστερήσε-ων είχε ως αποτέλεσµα τη µείωση του δείκτη κάλυψης των καθυστερούµενων απαιτήσεων από προβλέψεις.

Συµπερασµατικά, το ελληνικό τραπεζικό σύστηµα παραµένει ανθεκτικό και υγιές. Ωστόσο, η αύξηση του πιστωτικού κινδύνου, η ενδεχόµενη επιµήκυνση της ύφεσης τόσο στην Ελλάδα όσο και στις χώρες της Νοτιοανατολικής και Αναπτυσσόµενης Ευρώπης αλλά και το υψηλό χρέος του ελληνικού δηµοσίου µπορούν να επηρεάσουν τόσο τη δυνατότητα όσο και το κό-

Page 67: Money Mechanism 2010

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ Τ

ΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2009

65

στος δανεισµού. Για τη διατήρηση της σταθερότητας του χρηµατοπιστωτικού συστήµατος θα πρέπει να λη-φθούν άµεσα µέτρα που ως στόχο θα έχουν την έξο-δο της ελληνικής οικονοµίας από την ύφεση και την αναπροσαρµογή της στρατηγικής χρηµατοδότησης των πιστωτικών ιδρυµάτων.

Οι ελληνικοί τραπεζικοί όµιλοι θα πρέπει να συνε-χίζουν να ενισχύουν τους δείκτες κεφαλαιακής τους επάρκειας και συγκεκριµένα τον δείκτη κεφαλαι-ακής επάρκειας µε βασικά ίδια κεφάλαια (TIER I). Ταυτόχρονα, οφείλουν να βελτιώσουν περαιτέρω την κεφαλαιακή τους διάρ-θρωση µε υψηλής ποιότητας κεφάλαια. Ενδείκνυται, επίσης, η αναβάθµιση των συστηµάτων παρακολούθη-σης και διαχείρισης κινδύνων των ελληνικών τραπεζικών οµίλων, ιδιαίτερα εκείνων που έχουν διεισδύσει σε ξένες αγορές, µε συνεχείς και προγραµµατισµένους ελέγχους από ειδικούς µε τεχνογνωσία και εµπειρία στον χώρο της διαχείρισης κιν-δύνων. Η υποχρεωτική υποβολή ασκήσεων προσοµοίωσης ακραίων καταστάσεων (Stress testing) από όλες τις εµπορικές τράπεζες είναι απαραίτητη, ένα ισχυρό εργαλείο ανάλυσης για την ανθεκτικότη-τα των τραπεζών στους κινδύνους που εµπεριέχονται στα χαρτοφυλάκιά τους. Οι ασκήσεις αυτές, εκτός από την εθνική τους διάσταση, θα πρέπει να διενερ-γούνται και σε ευρύτερο περιφερειακό επίπεδο. Για τον λόγο αυτό, θα πρέπει να διενεργηθεί µια συντο-νισµένη άσκηση για τις περισσότερες χώρες της Νοτι-οανατολικής και Αναπτυσσόµενης Ευρώπης µε κοινές παραδοχές τόσο στο µακροοικονοµικό περιβάλλον όσο και στις παραδοχές που αφορούν τον πιστωτικό κίνδυνο, τον κίνδυνο αγοράς, τον κίνδυνο χώρας και τον κίνδυνο ρευστότητας.

Χρειάζεται προσοχή

Τέλος, πρόσφατα επισκεπτόµενος το πανεπιστήµιο της Νέας Υόρκης άκουσα πάλι εκείνον τον «απαισιόδο-ξο» καθηγητή του παραπάνω πανεπιστηµίου να κρού-ει ξανά τον κώδωνα του κινδύνου για τη δηµιουργία µίας νέας φούσκας στις διεθνείς αγορές. Έχει αντιτα-

στος δανεισµού. Για τη διατήρηση της σταθερότητας του χρηµατοπιστωτικού συστήµατος θα πρέπει να λη-φθούν άµεσα µέτρα που ως στόχο θα έχουν την έξο-δο της ελληνικής οικονοµίας από την ύφεση και την αναπροσαρµογή της στρατηγικής χρηµατοδότησης

Οι ελληνικοί τραπεζικοί όµιλοι θα πρέπει να συνε-χίζουν να ενισχύουν τους δείκτες κεφαλαιακής τους επάρκειας και συγκεκριµένα τον δείκτη κεφαλαι-ακής επάρκειας µε βασικά ίδια κεφάλαια (TIER

οφείλουν να βελτιώσουν περαιτέρω την κεφαλαιακή τους διάρ-θρωση µε υψηλής ποιότητας κεφάλαια.

η αναβάθµιση των συστηµάτων παρακολούθη-σης και διαχείρισης κινδύνων

χθεί αυτή τη φορά στην επενδυτική πρακτική του carry trade. Οι εν λόγω επενδυτικές τοποθετήσεις, θεωρού-νται ριψοκίνδυνες στρατηγικές επενδύσεων κατά τις οποίες επενδύονται τεράστια ποσά από κερδοσκοπικά κεφάλαια και όχι µόνο, τα οποία δανείζονται από χώ-ρες σε νόµισµα µε χαµηλό επιτόκιο για να επενδύσουν σε νοµίσµατα µε υψηλότερες αποδόσεις. Ας διδαχθού-µε από τα παθήµατα του πρόσφατου παρελθόντος.

Ελλοχεύουν κίνδυνοι

Το ελληνικό τραπεζικό σύστηµα παραµένει ανθεκτικό και υγιές. Ωστόσο, η αύξηση του πιστωτικού κινδύ-νου, η ενδεχόµενη επιµήκυνση της ύφεσης τόσο στην Ελλάδα όσο και στις χώρες της Νοτιοανατολικής και Αναπτυσσόµενης Ευρώπης αλλά και το υψηλό χρέος του ελληνικού δηµοσίου µπορούν να επηρεάσουν τό-σο τη δυνατότητα όσο και το κόστος δανεισµού.

Page 68: Money Mechanism 2010

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ

ΤΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2009

66

Banking Στρατηγική

ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗΉρθε η στιγµή να εξετάσουµε από κοντά έναν νέο κύκλο – µετά την κρίση – διατηρήσιµης αναπτυξιακής προοπτικής που απαιτεί ένα διαφορετικό προσανατολισµό που θα διαδεχθεί το µοντέλο της κατανάλωσης που ακο-λουθήθηκε τα τελευταία χρόνια.

Εχει περάσει πάνω από ένας χρόνος από τότε που ξέσπασε µε δριµύτητα µια πρω-

τοφανής σε εύρος, βάθος και ένταση, διεθνής χρηµα-τοπιστωτική και οικονοµική κρίση, συµπαρασύροντας στην ύφεση την παγκόσµια οικονοµία. Σήµερα, φαί-νεται πως το παγκόσµιο χρηµατοπιστωτικό και οικο-νοµικό σύστηµα ξαναβρίσκει σταδιακά τις ισορροπί-ες του. Η ελληνική οικονοµία όµως βρίσκεται ακόµα σε συνθήκες ύφεσης και «υποφέρει» έντονα από τις συνέπειες της κρίσης που έχουν «χτυπήσει» το σύνο-λο της οικονοµικής και επιχειρηµατικής δραστηριότη-τας. Αναµφίβολα, ο κυρίαρχος στόχος για την ελληνική κοινωνία συνολικά, είναι σήµερα η αντιµετώπιση του δηµοσιονοµικού προβλήµατος της χώρας από το οποίο απορρέουν σοβαρές παρενέργειες για όλα τα µέτωπα της οικονοµικής µας ζωής. Ταυτόχρονα όµως, θα πρέ-πει να δούµε, χωρίς καθυστέρηση τα µεγάλα αναπτυ-ξιακά ζητήµατα και τις προκλήσεις που θα αντιµετω-πίσουµε εξερχόµενοι από την κρίση καθώς η χώρα θα πρέπει ταχύτατα να χτίσει έναν νέο προσανατολισµό που να δίνει ασφαλή και διατηρήσιµη προοπτική για την οικονοµική ανάπτυξη, την απασχόληση και την ευ-ηµερία µέσα σε ένα περιβάλλον µε εντεινόµενο τον διε-θνή ανταγωνισµό.

Στόχος η διατηρήσιµη ανάπτυξη

Ένας νέος κύκλος –µετά την κρίση– διατηρήσιµης αναπτυξιακής προοπτικής απαιτεί ένα διαφορετικό προσανατολισµό που θα διαδεχθεί το µοντέλο της κα-τανάλωσης που ακολουθήθηκε τα τελευταία χρόνια. Στην Eurobank EFG πιστεύουµε σε ένα αναπτυξιακό πρότυπο που θα στηρίζει την εξωστρέφεια της οι-

κονοµίας και τον εξαγωγικό της προσανατολισµό, τη µακροχρόνια αποταµίευση, την ποιοτική αναβάθµιση της εγχώριας παραγωγής, την ανταγωνιστικότητα και την επιχειρηµατικότητα. Πρέπει να γίνουµε ικανοί να παράγουµε προϊόντα και υπηρεσίες υψηλής προστιθέ-

Page 69: Money Mechanism 2010

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ Τ

ΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2009

67

ρέπει να γίνουµε ικανοί να παράγουµε προϊόντα και υπηρεσίες υψηλής προστιθέµενης αξίας και ποιότητας και να τα εξάγουµε µε ανταγωνιστικούς όρους, εισφέ-ροντας στη χώρα διεθνή αξιοπιστία, σταθερή ανάπτυ-ξη, απασχόληση και ευηµερία.

πΑπό τον Γιώργο Μαρίνο, γενικό δι-ευθυντή corporate banking group της EFG Eurobank

µενης αξίας και ποιότητας και να τα εξάγουµε µε αντα-γωνιστικούς όρους, εισφέροντας στη χώρα διεθνή αξιοπιστία, σταθερή ανάπτυξη, απασχόληση και ευη-µερία. Πρέπει να στηρίξουµε τις σύγχρονες εξαγωγι-κές επιχειρήσεις ή τις επιχειρήσεις που υποκαθιστούν εισαγωγές, ιδιαίτερα στους τοµείς που διαθέτουν ισχυρά συγκριτικά πλεονεκτήµατα. Να υποστηρίξου-µε εξωστρεφείς τοµείς, όπως ενδεικτικά ο ποιοτικός τουρισµός, η αγροτική παραγωγή και η επεξεργασία αγροτικών προϊόντων, η ανάπτυξη εναλλακτικών πη-γών ενέργειας. Είναι προφανές ότι, η ενίσχυση των έργων υποδοµής και η ανάπτυξη σύγχρονων δικτύων που βοηθούν την παραγωγικότητα και την ανταγωνι-στικότητα της οικονοµίας, είναι απόλυτα απαραίτητες. Ένα τέτοιο µοντέλο θα πρέπει πλέον να είναι, ανοικτά και χωρίς «ενοχές», προσανατολισµένο στην τόνωση της ιδιωτικής πρωτοβουλίας και επιχειρηµατικότητας. Η επιχειρηµατικότητα κινεί την Αγορά. Οι επιχειρηµα-τίες βλέπουν τις ευκαιρίες, αντιλαµβάνονται τα πλεονε-κτήµατα που µπορεί να έχει µία ελληνική επιχείρηση, τι είδους οργάνωση χρειάζεται πλέον κάποιος για να είναι ανταγωνιστικός, είτε σε τοπικό είτε σε διεθνές επίπεδο, ποιες νέες τεχνολογίες πρέπει να χρησιµο-ποιήσουν, τι εκπαίδευση και ποιες µεθόδους κινήτρων χρειάζεται το προσωπικό τους. Σε αυτό το νέο πρότυ-πο ανάπτυξης ο ρόλος του τραπεζικού συστήµατος θα πρέπει να είναι καθοριστικός. Εµείς στη Eurobank EFG, το τελευταίο διάστηµα, έχουµε αναλάβει µε αίσθηµα ευθύνης αρκετές πρωτοβουλίες για να συµµετάσχου-µε στην κοινή προσπάθεια εξόδου από την κρίση. Να συµµετάσχουµε στην προσπάθεια στήριξης των πε-λατών µας, επιχειρήσεων και νοικοκυριών, για να ξε-περάσουν όσο πιο ανώδυνα γίνεται τις συνέπειές της. Σε αυτό τον στόχο είµαστε δεσµευµένοι όλα αυτά τα χρόνια και, ανάλογα µε τη συγκυρία, προσαρµόζουµε µε ευελιξία και κατανόηση τη στρατηγική µας. Το απο-δεικνύει αυτό το γεγονός ότι τα τελευταία πέντε χρόνια

έχουµε διπλασιάσει τις χορηγήσεις µας στην ελληνική επιχείρηση, µε άνοδο πάνω από 110%. Γνωρίζουµε πως λόγω της συγκυρίας, κάποιες επιχειρήσεις αντι-µετωπίζουν ουσιώδη προβλήµατα και µερικές ίσως αξεπέραστα. Μια από τις βασικότερες παρενέργειες της κρίσης είναι η στενότητα στην αγορά χρήµατος. Καθοριστικός παράγοντας σήµερα είναι το υψηλό κό-στος δανεισµού της χώρας και άρα και των τραπεζών, δεδοµένων των δηµοσιονοµικών προβληµάτων που έχουν οδηγήσει σε αύξηση του ασφαλίστρου κινδύ-νου που ζητούν οι αγορές για τη χρηµατοδότηση του ελληνικού χρέους και στην υποβάθµιση της πιστολη-πτικής αξιολόγησης της χώρας. Το αυξηµένο αυτό κό-στος µετακυλίεται εν µέρει στους δανειολήπτες.

Η τράπεζά µας, συνεκτιµώντας τα ανωτέρω, προ-χώρησε σε µία συνετή ανατιµολόγηση των περιθωρί-ων χρηµατοδοτήσεων, έτσι ώστε να µην καθίσταται προβληµατική η δραστηριότητά της αλλά και οι πελά-τες της να απολαµβάνουν ένα συνολικό κόστος δανει-σµού χαµηλότερο από το πρόσφατο παρελθόν. Είναι σαφές ότι δεν θέλουµε να δούµε νέες γενιές προβλη-µατικών επιχειρήσεων. Με δική µας πρωτοβουλία και σε συνεννόηση µε τους πελάτες µας, προχωρούµε σε ρυθµίσεις δανείων. Αυτό µπορεί να σηµαίνει επι-µήκυνση του χρόνου αποπληρωµής, κάποια περίοδο χάριτος, ή µείωση του επιτοκίου, ακόµα και µείωση του υπολοίπου προς αποπληρωµή, σε έκτακτες όµως περιπτώσεις. Αυτή η διεργασία γίνεται µε απόλυ-τα στοχευµένο τρόπο, όταν διαπιστώνεται αδυναµία αποπληρωµής. Οι ελληνικές τράπεζες, όπως αποδεί-χθηκε, είναι υγιείς και κεφαλαιακά ισχυρές και απολύ-τως σε θέση να στηρίξουν τις ανάγκες της οικονοµίας, της επιχείρησης, του νοικοκυριού και έτσι να στηρί-ξουν την προσπάθεια ανόρθωσης που θα πρέπει να είναι αποτελεσµατική και διατηρήσιµη. Είµαστε όλοι αντιµέτωποι µε τις ευθύνες µας και πιστεύω πως οι ελληνικές τράπεζες το αποδεικνύουν έµπρακτα.

Page 70: Money Mechanism 2010

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ

ΤΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2009

68

•• FACTORING ••

Photo Άγγελος Σταυράκης

Page 71: Money Mechanism 2010

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ Τ

ΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2009

69

•• ΠΑΝΟΣ ΠΑΠΑΘΕΟΔΩΡΟΥ - MARFIN FACTORS & FORFAITERS ••

Κύριε Παπαθεοδώρου, ποια είναι σήµερα η κατάσταση του factoring στην Ελλάδα; Υπάρχει αυξηµένη ζήτηση υπηρεσι-

ών factoring µετά από ένα ήδη µεγάλο χρονικό διάστηµα οικο-νοµικής κρίσης;

Κατ’ αρχάς να σηµειώσω ότι σε σύγκριση µε άλλους χρηµατοοικονοµικούς κλάδους, οι εται-ρείες factoring φαίνεται πως υπέστησαν τις λιγό-τερες επισφάλειες το 2009. Από την φύση του το factoring λόγω της αγοράς των τιµολογηµένων πωλήσεων µίας εταιρείας προς τους πελάτες της αντιµετωπίζει σαφώς χαµηλότερο κίνδυνο από τα άλλα χρηµατοοικονοµικά προϊόντα, καθώς συµ-µετέχει ενεργά στην διαχείριση και είσπραξη των σχετικών προϊοντικών και χρηµατικών ροών που συνεπάγονται οι εµπορικές συναλλαγές.

Επιπλέον, λειτουργεί ευεργετικά στην αγορά καθώς προµηθευτές που δεν συναντούν τραπεζικά κριτήρια χρηµατοδότησης, εφόσον διαχειρίζονται ένα καλό προϊόν µε σηµαντική ζήτηση αποκτούν ρευστότητα µέσω του factoring. Παρά τις δυσκο-λίες της χρονιάς που διανύουµε, η εταιρεία µας,

Marfin Factors & Forfaiters, διευρύνει το πελατο-λόγιό της, εµφανίζει ρυθµούς ανάπτυξης περί του 24%, και είναι ήδη leader στην ελληνική αγορά στο προϊόν του Εισαγωγικού Factoring. Να ση-µειωθεί ότι, µε στοιχεία της Διεθνούς Οργάνωσης Factoring (FCI), η εταιρεία µας κατετάγη, για τις επιδόσεις της στο Διεθνές Factoring το 2008, ως 19η καλύτερη στον κόσµο και 13η στην Ευρώπη.

Το νέο οικονοµικό σκηνικό που έφερε η διεθνής κρίση σας έκα-νε να µεταβάλλετε τον τρόπο λειτουργίας της Marfin Factors;

Όχι. Αντίθετα, η περίοδος αυτή έδειξε ότι πρέπει να ακολουθούνται πιστά τα κριτήρια του προϊόντος factoring. Οι σχέσεις που έχουµε δο-µήσει τηρούν πιστά τα κριτήρια προϊόντος και τις προϋποθέσεις εφαρµογής του, µε αποτέλεσµα την οµαλή, χωρίς προβλήµατα διαχείρισή τους. Επιβε-βαιώνουµε έτσι και πρακτικά πως τα διαφορετικά κριτήρια του factoring και σκοπιµότητα έχουν και πρέπει να τηρούνται αυστηρά.

Άλλωστε, ακόµα και εκείνοι που κάνουν χρή-

Καιρός να σοβαρευτούµε!Ο εκτελεστικός αντιπρόεδρος & διευθύνων σύµβουλος της Marfin Factors & Forfaiters, είναι ένας άνθρωπος µε πάθος για τη δουλειά του και µε εµπειρία 32 ετών. Το 2003 ορ-γάνωσε και λειτούργησε την πρώτη µονάδα forfaiting στην Ελλάδα και το 2007 ανέλαβε την ανάπτυξη της Marfin Factors & Forfaiters που σε 2 χρόνια ανέβηκε στην 19η θέση της παγκόσµιας κατάταξης στο Διεθνές Factoring. Για όλα τα παραπάνω αλλά και για τη σηµαντική διεθνή του εµπειρία, οι απόψεις του είναι ιδιαιτέρως έγκυρες. Όταν, λοι-πόν, ζητά θεσµικές παρεµβάσεις προκειµένου να περιοριστούν οι µεταχρονολογηµένες επιταγές που στρεβλώνουν την αγορά ή να εξορθολογιστούν οι εποπτικές διαδικασίες, είναι σαφές ότι ήρθε η ώρα για αλλαγές. ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΟΝ ΛΟΥΚΑ Γ. ΚΑΤΣΩΝΗ

Page 72: Money Mechanism 2010

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ

ΤΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2009

70

•• FACTORING ••

ση των παραδοσιακών εργαλείων αξιολόγησης της πιστοληπτικής ικανότητας των εταιρειών, κα-ταλαβαίνουν πλέον ότι πρέπει να εφαρµόζουν πιο διαφοροποιηµένα κριτήρια, να εξετάζουν τα προϊ-όντα, να παρακολουθούν τη ζήτηση και τον κύκλο ζωής τους καθώς και την ιστορικότητα της συµπε-ριφοράς των εµπορικών συµφωνιών µεταξύ προ-µηθευτών και αγοραστών. Όλα αυτά δηλαδή, που παγίως κάνουµε εµείς στον κλάδο του factoring.

Δεν υπάρχει όµως πρόβληµα στην αγορά; Οι κανόνες, εν µέσω κρίσης δεν πρέπει να γίνουν πιο αυστηροί;

Το βασικό πρόβληµα στρέβλωσης της ελληνι-κής αγοράς µε ό,τι αυτό συνεπάγεται είναι η κακή χρήση του εργαλείου των µεταχρονολογηµένων επιταγών και αυτό είναι κάτι που φάνηκε περισ-σότερο µέσα στην κρίση. Σκεφτείτε ότι ακόµη και οι τράπεζες στράφηκαν στον έλεγχο τιµολογίων πώλησης, ως εγγράφων που αποδεικνύουν τις εµπορικές συναλλαγές προκειµένου να χορηγούν δάνεια µε αξιογραφική κάλυψη. Η στάση αυτή ώθησε βέβαια αριθµό επιχειρήσεων να προσεγγί-σει το factoring προκειµένου να ενισχυθεί απρό-σκοπτα η ρευστότητά τους µέσω των πωλήσεών τους. Προσωπικά πιστεύω ότι δεν έχουµε ανάγκη πιο αυστηρών κανόνων για την αντιµετώπιση των προβληµάτων που ανέδειξε αλλά και ανέδειξαν την κρίση. Κανονισµοί έτσι και αλλιώς υπήρχαν και µάλιστα σηµαντικά αυστηροί. Αυτό που χρει-άζεται είναι σωστοί, µετρηµένοι και λειτουργικά αποτελεσµατικοί, κατά περίπτωση, κανόνες. Ειδι-κά σε χώρες που βασιλεύουν ακόµα οι µεταχρο-νολογηµένες επιταγές όπως στην Ελλάδα, Τουρκία και Ισραήλ, οι κανόνες συναλλαγών χρειάζεται να αλλάξουν και η χρήση του factoring αποτελεί ένα από τους πιο αξιόπιστους και ασφαλέστερους µο-χλούς αλλαγής. Γιατί οι καλές εταιρείες factoring αγοράζουν τις απαιτήσεις των προµηθευτών από τους πελάτες τους και µε τον µηχανισµό που δια-θέτουν τις ελέγχουν, επιβεβαιώνουν την ύπαρξη των συναλλαγών και τότε προχωρούν στη χρηµα-τοδότηση των πραγµατικά τιµολογηµένων αξιών.

Πρόκειται, λοιπόν, για µια ώριµη αγορά ή υπάρχουν ακόµα πε-ριθώρια βελτίωσης στην αγορά του factoring;

Αν σκεφθούµε πως Factoring εφαρµόζεται

όπου υπάρχουν επιχειρηµατικές συναλλαγές, και ότι ως γνωστόν ο τζίρος των επιχειρηµατικών συ-ναλλαγών (Β2Β) στο κανάλι της αγοράς (Supply Chain) είναι πολλαπλάσιας αξίας από τον τζίρο λιανικών πωλήσεων, καθώς και ότι παρά την συ-νεχή επί 42 χρόνια ετήσια αύξηση των εργασιών Factoring παγκοσµίως, ο κλάδος µετράει στις ανα-πτυγµένες του αγορές περί το 10% του ΑΕΠ, νοµί-ζω ότι η απάντηση είναι προφανής. Χαρακτηριστι-κό των τάσεων που επικρατούν σήµερα στην ανερ-χόµενη αγορά του factoring είναι και η πρόσφατη περίπτωση της αµερικανικής αλυσίδας Wal-Mart, που µε τους χρηµατοοικονοµικούς της συνεργάτες προχώρησε σε αντίστροφο (reverse) factoring, πα-ρέχοντας άµεση ρευστότητα στους προµηθευτές της. Χρησιµοποιώντας την αξιοπιστία της, διευκό-λυνε την άµεση χρηµατοδότηση και ενίσχυση του cash flow µικροµεσαίου µεγέθους προµηθευτών,.

Πιστεύω πως δεν είναι µικρής σηµασίας η προ-σοχή και η συνεχής προτροπή που επιδεικνύει η Παγκόσµια Τράπεζα, που µέσω ανώτερων στελε-χών της (π.χ. κα Leora Klapper) προωθεί µε επιτυχία λύσεις Factoring για τη χρηµατοδότηση των µικρο-µεσαίων εταιριών σε αναδυόµενες αγορές.

Ποιό θεωρείτε ότι είναι το συγκριτικό πλεονέκτηµα της Marfin Factors στην αγορά αυτών των χρηµατοοικονοµικών εργασιών;

Αναµφισβήτητα, είναι η ποιότητα και καταλ-ληλότητα των στελεχών µας. Η Μarfin Factors & Forfaiters συστάθηκε τον Μάιο του 2007 και αποτελεί τη νοµική συνέχεια της προϋπάρχουσας εταιρίας Λαϊκή Factoring που ανήκε στην Popular Bank της Κύπρου, µετά τη συγχώνευση της µε το Μarfin Financial Group. Αρκετοί από εµάς είµαστε µαζί εδώ και δέκα χρόνια. Είµαστε µια πολύ δεµέ-νη οµάδα. Όλοι µας εµπνεόµαστε από τους ίδιους στόχους: να επεκτείνουµε τις δραστηριότητες µας στην Νοτιοανατολική Ευρώπη και να αναγνωρι-στούµε ως η πιο αξιόπιστη και δυναµική χρηµατο-οικονοµική εταιρία.

Πώς βλέπετε τις εξελίξεις σχετικά µε την κρίση και τι σχετικές στρατηγικές αναπτύσσετε;

Περιµένουµε ότι το 2010 θα είναι µια δύσκο-λη χρονιά. Όµως, λόγω της δυστοκίας στην αγορά των κεφαλαίων κίνησης και της σηµαντικής ανά-

Page 73: Money Mechanism 2010

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ Τ

ΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2009

71

•• ΠΑΝΟΣ ΠΑΠΑΘΕΟΔΩΡΟΥ - MARFIN FACTORS & FORFAITERS ••

γκης για άντληση ρευστότητας από τις επιχειρή-σεις, πιστεύω ότι ο κλάδος του factoring θα ανα-πτυχθεί περαιτέρω, µία αύξηση που θα µετρήσει µε διψήφιο ποσοστό κατά τη νέα χρονιά. Η Marfin Factors & Forfaiters θα συγκεντρωθεί στην περαι-τέρω ανάπτυξη του εγχωρίου πελατολογίου της αλλά και των βαλκανικών αγορών.

Εφόσον συνεχίσει να µειώνεται η ζήτηση σε αριθµό προϊόντων θα πρέπει και εµείς να είµαστε συγκρατηµένοι στις προβλέψεις µας. Οι επιχειρή-σεις προσπαθούν να ανταπεξέλθουν. Χρειαζόµα-στε υγιείς και αποτελεσµατικούς θεσµούς, σοβα-ρές παρεµβάσεις και αποφάσεις ώστε να διαχειρι-στούµε δηµιουργικά τις συνέπειες της κρίσης και να αναγνωρίσουµε και επενδύσουµε στις νέες επι-χειρηµατικές ευκαιρίες που δηµιουργούνται.

Ειδικά για την ελληνική αγορά ποιες θεωρείτε ότι πρέπει να είναι οι θεσµικές παρεµβάσεις ώστε να λειτουργήσει η αγορά factoring µε πιο αποτελεσµατικό τρόπο;

Στη διεθνή πραγµατικότητα υπάρχουν δύο τρό-ποι θεσµικής αναγνώρισης και εποπτικής αντιµε-τώπισης του factoring. Η µία προσέγγιση θεωρεί το factoring ως πιστωτικό προϊόν και το τοποθε-τεί υπό την εποπτεία της Κεντρικής Τράπεζας. Η

άλλη προσέγγιση το θεωρεί χρηµατοοικονοµικό προϊόν, εποπτευόµενο από ειδικούς ανεξάρτητους εποπτικούς χρηµατοοικονοµικούς οργανισµούς. Επίσης, οι περισσότερες χώρες στην Ευρώπη, δεν εντάσσουν το factoring κάτω από το πλαίσιο εποπτείας της Basel II, καθόσον το συγκεκριµένο πλαίσιο αφορά σε χρηµατοπιστωτικά και όχι µόνο χρηµατοδοτικά ιδρύµατα και αποσκοπεί, µεταξύ άλλων, στην προστασία των ιδιωτών καταθετών. Οι πρόσφατες εξελίξεις στην αγορά ανέδειξαν µε τον πιο καταφανή τρόπο, ότι το πλαίσιο αυτό φαί-νεται να «τιµωρεί» τις εµπορικές δραστηριότητες και χρηµατοδοτήσεις, αφού επιβάλλει στις εται-ρείες factoring, όρους και ελέγχους τραπεζικών χρηµατοδοτήσεων.

Ήδη ακούγονται όλο και περισσότερες φωνές κατά της Basel II ακόµη και από ανεπτυγµένες αγορές όπως της Αγγλίας, ενώ στη Γερµανία το factoring παραµένει εκτός αυτών των ρυθµίσεων. Στην Ελλάδα, προς το παρόν, η έµφαση πρέπει να δοθεί στην ολοκλήρωση ενός ξεκάθαρου και αποτελεσµατικού φορολογικού πλαισίου και στη σαφή οριοθέτηση του προϊόντος, µε αντίστοιχη προσαρµογή του εποπτικού µηχανισµού.

«Πιστεύω ότι δεν έχουµε ανάγκη πιο αυστηρών κανόνων για την αντιµετώπιση των προβληµάτων που ανέδειξε αλλά και ανέδειξαν την κρίση. Κανονισµοί έτσι και αλλιώς υπήρχαν και µάλιστα σηµαντικά αυστηροί. Αυτό που χρειάζεται είναι σωστοί, µετρηµένοι και λειτουργικά αποτελεσµατικοί, κατά περίπτωση, κανόνες.»

Page 74: Money Mechanism 2010

Banking FactoringΜ

ΗΧΑ

ΝΙΣ

ΜΟ

Ι ΤΟ

Υ Χ

ΡΗΜ

ΑΤΟ

Σ 20

09

72

Η ΕΠΕΛΑΣΗ ΤΗΣ ΣΤΟΧΕΥΜΕΝΗΣ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗΣΗ ύφεση ανέδειξε τον ρόλο-κλειδί του factoring στη χρηµατοπιστωτική λειτουργία της αγοράς καθώς αποτελεί το κατεξοχήν προϊόν/υπηρεσία που στηρίζει το κεφάλαιο κίνησης των επιχειρήσεων παρέχοντας ρευστότητα έναντι των επί πιστώσει πωλήσεων.

Η εποµένη της παγκόσµιας οικονοµικής κρίσης βρήκε το πληγωµένο χρηµατοπιστωτικό σύ-στηµα να µετράει µε µεγάλη επιφύλαξη τις απώλειες. Με επιφύλαξη, γιατί παρά τη δραστική και συντονι-σµένη προσπάθεια των κυβερνήσεων, η ανασφάλεια για τη σταθεροποίηση και οι πιθανότητες αναζω-πύρωσης της κρίσης παραµένουν. Παρά το γεγονός ότι τα πρώτα συµπεράσµατα που θα οδηγήσουν σε αναδιάρθρωση της τραπεζικής λογικής είναι εµφα-νή, το χρηµατοπιστωτικό σύστηµα δείχνει να ψάχνει ακόµα να βρει τον βηµατισµό του. Μέσα από αυτή την προσπάθεια αναπροσδιορισµού των τραπεζικών κριτηρίων αναδείχθηκε µιά νοοτροπία στοχευµένης και εξορθολογισµένης µεθόδου χρηµατοδότησης νοικοκυριών και επιχειρήσεων.

Το factoring, το οποίο υπηρετεί από τη φύ-ση του το µοντέλο στοχευµένης χρηµατοδότησης, αφού είναι το κατεξοχήν προϊόν/υπηρεσία που στηρίζει το κεφάλαιο κίνησης των επιχειρήσεων παρέχοντας ρευστότητα έναντι των επί πιστώσει πωλήσεων, γίνεται σήµερα επίκαιρο όσο ποτέ. Σε µιά εποχή που η παροχή εµπορικής πίστωσης είναι αναπόφευκτη λόγω της έλλειψης ρευστότητας της αγοράς, το factoring στηρίζει τις υγιείς πωλήσεις και ενισχύει µε τον τρόπο του την επιχειρηµατικό-τητα. Δεδοµένου ότι στη χώρα µας οι υπηρεσίες factoring παρέχονται κατ’ αποκλειστικότητα από εταιρείες ή µονάδες που ανήκουν σε τράπεζες, η στροφή προς αυτό εκφράζει και την επιθυµία των τραπεζών να στραφούν σε πιο εξασφαλισµένες χρη-µατοδοτήσεις βραχυπρόθεσµου ορίζοντα. Η εποχή των «ανοικτών» χρηµατοδοτήσεων που προσφέρο-νταν στον βωµό της αύξησης µεγεθών µε στόχο την

Page 75: Money Mechanism 2010

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ Τ

ΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2009

73

Από τον Γιώργο Καραγιαννόπουλο, γενικό διευθυντή της Eurobank EFG Factors

ο factoring µπορεί να γίνει χρηµατοοικονοµικός αρωγός στην προσπάθεια υποκατάστασης των µεταχρονολογηµέ-νων επιταγών µε τον πλέον υγιή τρόπο χρηµατοδότησης των εµπορικών πιστώσεων, περιορίζοντας δραστικά τη χρήση των επιταγών «διευκόλυνσης».

τ

ικανοποίηση των χρηµατιστηριακών αναλυτών, έχει παρέλθει δίνοντας τη θέση της στην παροχή της πολύτιµης πλέον ρευστότητας µε επιλεκτικό τρόπο και µε σκοπό τη συγκράτηση των επισφα-λειών. Και εδώ εµφανίζεται το factoring ως το προϊόν µε ικανοποιητική θεσµική θωράκιση και µιά προϊστορία συσσώρευσης τεχνογνωσίας τόσο λόγω της δηµιουργίας ικανού πλέον αριθµού στε-λεχών, όσο και επικουρούµενου από τη γνώση των µητρικών τραπεζών, αλλά και της συναναστροφής του µε χώρες µε µακρά και έντονη δραστηριοποί-ηση στον χώρο.

Δεν χρειάζεται να ανακαλύψουµε τον τροχό

Ένα από τα τυπικά παραδείγµατα της συνε-χούς αναβάθµισης του ελληνικού factoring είναι η εντατικοποίηση της παροχής υπηρεσιών αντί-στροφου (Reverse) factoring. Πρόκειται για την παροχή ρευστότητας στους δεκάδες µικροµεσαί-ους προµηθευτές µεγάλων επιχειρηµατικών συ-γκροτηµάτων έναντι της εκχώρησης των απαιτή-σεων που έχουν οι πρώτοι από τους δεύτερους. Εταιρείες που είχαν πρόσβαση σε τραπεζικό δα-νεισµό µόνο παρέχοντας εµπράγµατες εξασφα-λίσεις (προσηµειώσεις κ.λπ.), µέσω του Reverse Factoring αντλούν πλέον ρευστότητα χρησιµοποι-ώντας αποκλειστικά τα εισπρακτέα από τις πωλή-σεις τους. Η επιτυχία του Reverse Factoring είναι ιδιαίτερα εµφανής σε χώρες της Λατινικής Αµε-ρικής µε παρουσία εργοστασίων µεγάλων πολυ-εθνικών οµίλων που προµηθεύονται από τοπικές κοινωνίες.

Το factoring έχει κερδίσει τα τελευταία έτη τον τίτλο του χρηµατοοικονοµικού εργαλείου µε σαφή την πρόθεση ενίσχυσης της εξωστρέφει-ας των ελληνικών επιχειρήσεων που εξάγουν προϊόντα υψηλής αναγνωρισιµότητας. Δεν είναι

τυχαίο ότι οι ελληνικές εταιρείες factoring βρί-σκονται σε ιδιαίτερα υψηλές θέσεις στον κόσµο στον τοµέα του διεθνούς factoring. Μάλιστα να σηµειώσω ότι η Eurobank Factors βραβεύτηκε φέτος ως η καλύτερη εταιρεία παγκοσµίως. Η αναγνώριση του ελληνικού εξαγωγικού factoring σε διεθνές επίπεδο είναι ενδεικτική της υψηλής ποιότητας στην παροχή της εν λόγω υπηρεσίας, γεγονός που αποκτά ιδιαίτερη σηµασία για µιά χώρα µε µάλλον ισχνή εξαγωγική δραστηριότητα όπως είναι η Ελλάδα. Και βέβαια δεν θα έπρε-πε να υποτιµήσουµε τον ρόλο που θα µπορού-σε να αναλάβει ως χρηµατοικονοµικός αρωγός στην προσπάθεια υποκατάστασης των µεταχρο-νολογηµένων επιταγών µε τον πλέον υγιή τρό-πο χρηµατοδότησης των εµπορικών πιστώσεων, περιορίζοντας δραστικά τη χρήση των επιταγών «διευκόλυνσης». Αντίστοιχη προσπάθεια είχε γί-νει προ ετών στην Ιταλία προκαλώντας έκρηξη δραστηριότητας factoring και εκτοξεύοντας την Ιταλία στις πρώτες θέσεις της παγκόσµιας αγο-ράς. Στη δε Τουρκία, το factoring αποτέλεσε και αποτελεί καθοριστικό παράγοντα στήριξης της έντονης εξαγωγικής δράσης της χώρας. Αν και τραυµατισµένος από την δραστική µείωση της δραστηριότητας των µεγάλων εταιρειών Ασφά-λειας Πιστώσεων, που αποτελούσαν και αποτε-λούν βασικούς συνεργάτες σε παγκόσµιο επίπε-δο, ο κλάδος προσπαθεί να στηριχτεί στις δικές του ικανότητες αξιολόγησης και ανάληψης κινδύ-νων, χωρίς βέβαια να καταφεύγει σε υπερβολές και παλληκαρισµούς και µε πλήρη συνείδηση των ρίσκων που ελοχεύουν µέσα στην τρέχουσα περίοδο οικονοµικής δυσπραγίας. Δεν πρέπει άλλωστε να υποτιµηθεί το γεγονός ότι η πρό-σβαση του factoring στο συναλλακτικό κύκλωµα των επιχειρήσεων το καθιστά άµεσο λήπτη των µηνυµάτων πιστοληπτικής αδυναµίας.

Page 76: Money Mechanism 2010

Banking Χορηγήσεις νοικοκυριώνΜ

ΗΧΑ

ΝΙΣ

ΜΟ

Ι ΤΟ

Υ Χ

ΡΗΜ

ΑΤΟ

Σ 20

09

74

AΠΟΤΟΜΟ ΦΡΕΝΑΡΙΣΜΑΡαγδαία επιβράδυνση καταγράφει ο ρυθµός ανόδου των δανείων των νοικοκυριών. Η ζήτηση περιορίζεται, η ανεργία αυξάνεται, το κλίµα αβεβαιότητας εντείνεται, οι τραπεζίτες θέτουν αυστηρότερους όρους χορήγησης δανείων. Αυτά συνθέτουν τις βασικές παραµέτρους ενός δύσκολου σκηνικού που αναµένεται να κινηθεί στο ίδιο φόντο και το 2010. ΕΠΙΤΕΛΕΙΟ

Η ύφεση στην οποία έχει εισέλθει η ελ-ληνική οικονοµία από τις αρχές του 2009 περιορίζει δραστικά τη ζήτηση δανείων. Η αυξανόµενη ανεργία δηµιουργεί αβεβαιότητα για τις δυνατότητες αποπλη-ρωµής των δανείων ενώ η απαισιοδοξία των νοικο-κυριών για τη γενικότερη οικονοµική κατάσταση αλλά και τη δική τους ειδικότερα, όπως αυτή αντανακλάται στην επιδείνωση του δείκτη εµπιστοσύνης των κατα-ναλωτών, σε συνδυασµό µε την πίεση στα εισοδήµατα που ασκεί η ύφεση, αποθαρρύνει τις δαπάνες- κατα-ναλωτικές και για αγορά κατοικιών- και τη χρηµατοδό-τησή τους µε δανεισµό. Η πίεση αυτή γίνεται αισθητή στις λιανικές πωλήσεις που υποχωρούν τροφοδοτώ-ντας ένα καθοδικό σπιράλ κατανάλωσης, παραγωγής, απασχόλησης. Ταυτόχρονα, οι τραπεζίτες, υπό το βά-ρος της αύξησης του ποσοστού µη εξυπηρετούµενων δανείων, θέτουν αυστηρότερους όρους στη χορήγηση δανείων, αξιολογώντας µε µεγαλύτερη επιφύλαξη την πιστοληπτική ικανότητα των πελατών τους. Έτσι, ο δα-νεισµός των νοικοκυριών υποχωρεί κάθετα βάζοντας φρένο στην αλµατώδη αύξησή του των προηγούµε-νων ετών. Από 33% του αεπ το 2005, αυξήθηκε σε 46% το 2007, σε 49% το 2008 µε οριακή αύξηση το 49,5% το 2009 (Οκτώβριος). Η υψηλόρυθµη οκονο-µική ανάπτυξη των προηγούµενων ετών στηριζόταν σε µεγάλο βαθµό στη δυναµική άνοδο της κατανάλω-σης που χρηµατοδοτείτο µε ‘’δανεικά’’. Οι αδυναµίες του µοντέλου αυτού έγιναν εµφανείς στην ύφεση, µε τη µειωµένη ροή δανείων να επηρεάζει (αλλά και να επηρεάζεται από) την κατανάλωση και τις επενδύσεις σε κατοικίες. Τα καταναλωτικά δάνεια καταγράφουν τη µεγαλύτερη επιβράδυνση. Ο ρυθµός ανόδου τους

από 16% στα τέλη του 2008 περιορίστηκε σε 2,4% τον Οκτώβριο του 2009. Μάλιστα τον Οκτώβριο, η καθαρή ροή καταναλωτικών δανείων ήταν αρνητική, τα νοικοκυριά επέστρεψαν στις τράπεζες 25 εκατ. ευ-ρώ περισσότερα από όσα δανείστηκαν. Όσον αφορά τα καθυστερούµενα καταναλωτικά δάνεια, το ποσοστό τους αυξήθηκε από 8% τον Δεκέµβριο 2008 σε 11% στα µέσα του 2009, καθώς η ποιότητα του χαρτοφυ-λακίου δανείων των τραπεζών επιδεινώνεται υπό την πίεση της µείωσης της οικονοµικής δραστηριότητας.Ανάλογες είναι και οι εξελίξεις στα στεγαστικά δάνεια.

Το ποσοστό των δανείων σε καθυστέρηση είναι µεν χαµηλότερο, αλλά αυξανόµενο, από 5,3% τον Δε-κέµβριο 2008 αυξήθηκε σε 6,8% το 2009. Ο ρυθµός ανόδου των δανείων για αγορά κατοικίας επιβραδύνει κάθετα, από 11,5% το 2008 σε µόλις 4% τον Οκτώ-βριο 2009, µε την καθαρή ροή δανείων να υποχωρεί συνεχώς. Από τη µια πλευρά η επιφυλακτικότητα των νοικοκυριών για τη δυνατότητα αποπληρωµής των δανείων λόγω της ύφεσης στην οικονοµία και τα αυ-στηρότερα κριτήρια χρηµατοδότησης των τραπεζών από την άλλη, αποτυπώνονται στη συνεχή υποχώρη-ση της ροής νέων δανείων. Θα πρέπει να αναφερθεί ότι η επιβράδυνση της ανόδου των στεγαστικών δα-

Η υψηλόρυθµη οκονοµική ανάπτυξη των προηγούµενων ετών στηριζόταν σε µεγάλο βαθµό στη δυναµική άνοδο της κατανά-λωσης που χρηµατοδοτείτο µε ‘’δανεικά’’. Οι αδυναµίες του µοντέλου αυτού έγιναν εµφανείς στην ύφεση.

Page 77: Money Mechanism 2010

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ Τ

ΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2009

75

Ρυθµοίµεταβολής %

ΣΥΝΟΛΟ ∆ΑΝΕΙΩΝ

ΝΟΙΚΟΚΥΡΙΩΝΣΤΕΓΑΣΤΙΚΑ ΛΟΙΠΑ

ΣύνολοΠιστωτικές

κάρτεςΕλλάδα Ευρωζώνη Ελλάδα Ευρωζώνη

2000 35,5 42,7 31,2 17,0 9,9 9,8 6,3

2001 40,4 42,5 38,9 13,4 10,1 6,5 6,0

2002 32,2 24,2 35,6 12,6 9,8 5,7 5,5

2003 28,5 27,5 25,5 26,2 10,6 7,4 5,9 4,2

2004 30,4 37,9 23,2 27,6 16,0 9,6 6,8 5,6 4,1

2005 31,0 28,7 -2,5 33,0 13,5 8,5 6,7 5,1 3,8

2006 25,7 23,9 3,3 26,3 30,2 7,9 7,3 4,5 4,2

2007 22,4 22,4 -0,6 21,9 35,6 7,7 8,0 4,4 4,9

2008 12,8 16,0 11,5 9,5 8,6 8,6 4,6 5,1

2009 Aυγ. 4,7 4,8 4,8 -1,3 8,5 8,0 4,7 4,1

2009 Σεπ. 3,9 3,3 4,3 -2,0 8,4 7,8 4,8 4,1

2009 Οκτ. 3,3 2,4 4,0 -3,2 9,1 7,4 4,7 4,0

2009 Οκτ., υπόλοιπα σε δισ. ευρώ

118,9 36,3 8,3 79,7 2,9

Ρυθµοί µεταβολής %

ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΙΚΑΕπιτόκια καταναλωτικών δανείων, κυµαινόµενο ή

σταθερό ως 1 έτος *

Επιτόκια στεγαστικών δανείων, κυµαινόµενο ή σταθερό από 1 ως 5 έτη*

* µ µ . , 11%, µ 8,9% (µ ).

Δάνεια Νοικοκυριών

νείων ξεκίνησε από τα µέσα του 2007, εν µέρει αποτέ-λεσµα της ήπιας διόρθωσης των τιµών των ακινήτων αλλά και της υπερβάλλουσας προσφοράς της διετίας 2005-2006. Σύµφωνα µε στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος, οι τιµές των ακινήτων µετά από µικρή άνο-δο την προηγούµενη διετία, το 2009 υποχωρούν κατά 2%-6%. Η µείωση των στεγαστικών δανείων δεν εί-ναι χωρίς επιπτώσεις στην οικονοµική δραστηριότητα. Οι επενδύσεις σε κατοικίες υποχωρούν 22% το 2009 µε ανάλογη πτώση της οικοδοµικής δραστηριότητας.Πιο έντονες είναι οι εξελίξεις στα δάνεια των νοικο-κυριών στην Ευρωζώνη. Για τους ίδιους λόγους - ύφε-ση και στενότητα χορηγήσεων από τις τράπεζες - τα

δάνεια υποχωρούν. Μετά από οριακή άνοδο το 2008, 1,5% στα καταναλωτικά και 1,7% στα στεγαστικά, το 2009 η καθαρή ροή δανείων υποχωρεί. Τα κατανα-λωτικά το 2009 είναι 1,3% χαµηλότερα από το 2008, ενώ τα στεγαστικά υποχωρούν µε ρυθµό 0,2%.

δανεισµός των νοικοκυριών υποχωρεί κάθετα βάζοντας φρένο στην αλµατώδη αύξησή του των προηγούµενων ετών. Από 33% του αεπ το 2005, αυξήθηκε σε 46% το 2007, σε 49% το 2008 µε ορι-ακή αύξηση το 49,5% το 2009.

ο

Page 78: Money Mechanism 2010

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ

ΤΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2009

2

2010: EΝΑ ΕΤΟΣ ΕΝΔΥΝΑΜΩΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΜΠΟΡΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ

To 2009 ήταν µια χρονιά κατά την οποία ο καταναλωτής έγινε πιο επιφυ-λακτικός απέναντι στις τράπεζες συνο-λικά, σε πολλές περιπτώσεις ανέβαλε µακροπρόθεσµα σχέδια που τυχόν

είχε, ενώ η αξία της αποταµίευσης κέρδισε σηµα-ντικό έδαφος. Σήµερα, στην Εµπορική Τράπεζα δι-ανύουµε µία ιδιαίτερα σηµαντική φάση κατά την οποία αλλάζουµε όλοι µέρα µε τη µέρα προκει-µένου να επιτύχουµε την περαιτέρω ανάπτυξη της τράπεζας. Μέσα σ’ αυτό το κλίµα εντάσσεται και η ανακοίνωση του νέου επιχειρηµατικού σχεδίου 2009-2013 της Εµπορικής Τράπεζας στις 7 Οκτω-βρίου 2009. Η στήριξη του βασικού µας µετό-χου, ενός µεγάλου διεθνούς Οµίλου όπως είναι η Credit Agricole, το νέο µοντέλο καταστήµατος που σαν στόχο έχει την καλύτερη εξυπηρέτηση του πε-λάτη καθώς και τα σύγχρονα τραπεζικά προϊόντα, που ήδη έχουµε ξεκινήσει να διαθέτουµε, δηµι-ουργούν τις προϋποθέσεις για να τοποθετηθεί η Εµπορική Τράπεζα ανάµεσα στις πρώτες προτιµή-σεις των πελατών της. Τα σηµάδια ανάκαµψης της τράπεζας γίνονται ήδη ορατά χάρη σε µία σειρά αποδοτικών έργων που εφαρµόζονται και έχουν δροµολογηθεί. Κεντρικός «ήρωας» είναι ο πελά-της ο οποίος αλλάζει καθηµερινά, και σήµερα- περισσότερο από ποτέ- αναθεωρεί προτεραιότη-τες και δεδοµένα αναζητώντας τη βέλτιστη λύση για τη διαχείριση των χρηµάτων του. Στην Εµπο-ρική Τράπεζα επενδύουµε σηµαντικά στην έρευνα καταναλωτών, αναλύοντας τις νέες ανάγκες που έρχονται στο προσκήνιο και σχεδιάζοντας προϊό-ντα και υπηρεσίες που ανταποκρίνονται σε αυτές. Προϊόντα και υπηρεσίες που µπορούν να προσθέ-σουν αξία στη διαχείριση των οικονοµικών των πελατών µας. Εξετάζοντας τις τάσεις στις διαφορε-τικές προϊοντικές κατηγορίες προκύπτει ότι:

ΣΤΙΣ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΕΣ ΣΥΝΑΛΛΑΓΕΣ, η ασφάλεια, η άνεση και η ελευθερία κινήσεων αναδεικνύονται στα σηµαντικότερα κριτήρια επιλογής µιας τράπε-ζας από τον πελάτη, σύµφωνα µε τις νέες τάσεις.

Έτσι, µε στόχο τη διευκόλυνση του πελάτη µας, προσφέρουµε νέα εργαλεία πληρωµών και ανα-βαθµίζουµε σηµαντικά τα υπάρχοντα (π.χ. χρεω-στικές κάρτες) ενισχύοντάς τα µε αυξηµένα χαρα-κτηριστικά ασφάλειας, ασφαλιστικές καλύψεις και προγράµµατα ανταµοιβής. Επενδύουµε στα εναλ-λακτικά δίκτυα τα οποία αποτελούν και το µέλλον, εντάσσοντας στην εµπορική στρατηγική µας τον εξ αρχής ανασχεδιασµό και εµπλουτισµό της υπηρε-σίας Emporiki e.Banking. Επιπλέον, µε στόχο την ενίσχυση των υπηρεσιών προστιθέµενης αξίας που προσφέρουµε, προχωρήσαµε στη δηµιουργία της υπηρεσίας Emporiki Alerts, µε την οποία ενη-µερώνονται οι πελάτες µας µέσω sms και e-mail για τις κινήσεις των λογαριασµών και πιστωτικών καρτών τους.

ΣΤΙΣ ΚΑΤΑΘΕΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑ-ΣΕΙΣ, ο καταναλωτής αναζητά συνεχώς προστιθέ-µενη αξία. Στην Εµπορική Τράπεζα επιδιώκουµε µέσα από την παροχή υπηρεσιών που προσθέτουν αξία στα χρήµατα του καταναλωτή, να ενισχύ-σουµε και τη σχέση του µαζί µας. Για το νέο έτος ο καταθέτης-επενδυτής θα µπορεί να επιλέγει από µια λίστα προτάσεων (προθεσµιακές καταθέσεις, επενδυτικοί λογαριασµοί, επενδυτικές λύσεις εγγυ-ηµένου κεφαλαίου κ.ο.κ.) ειδικά σχεδιασµένων και ικανών να καλύψουν το σύνολο των αναγκών του. Η νέα εταιρική φιλοσοφία της τράπεζας εκφράζε-ται µεταξύ άλλων µε τη στρατηγική επιβράβευσης της πιστότητας του πελάτη. Μέσα στο πλαίσιο αυ-τό, από το 2009 εφαρµόζεται πρόγραµµα παροχής προθεσµιακών καταθέσεων µε ευνοϊκούς όρους για τους πιστούς πελάτες της τράπεζας, ενώ καινο-τόµες και συµφέρουσες για τον πελάτη προτάσεις εισάγουµε και στον χώρο των τραπεζοασφαλι-στικών προϊόντων και των αµοιβαίων κεφαλαίων (Emporiki Εισόδηµα +, Μίδας).

ΣΤΗ ΣΤΕΓΑΣΤΙΚΗ ΠΙΣΤΗ, παρόλο που το επιτόκιο παραµένει η κυρίαρχη παράµετρος επιλογής προ-ϊόντος - τράπεζας, ο καταναλωτής αναζητά λύσεις

Στην τράπεζα σήµερα αλλάζουµε όλοι, µέρα µε τη µέρα, προκειµένου να επιτύχουµε την πε-ραιτέρω ανάπτυξή της. Μέσα σ’ αυτό το κλίµα εντάσσεται και η πρόσφατη ανακοίνωση του νέου επιχειρηµατικού σχεδίου 2009-2013 της Εµπορικής Τράπεζας.

o 2009 ήταν µια χρονιά κατά την οποία ο καταναλωτής έγινε πιο επιφυ-λακτικός απέναντι στις τράπεζες συνο-λικά, σε πολλές περιπτώσεις ανέβαλε µακροπρόθεσµα σχέδια που τυχόν

είχε, ενώ η αξία της αποταµίευσης κέρδισε σηµα-ντικό έδαφος. Σήµερα, στην Εµπορική Τράπεζα δι-ανύουµε µία ιδιαίτερα σηµαντική φάση κατά την οποία αλλάζουµε όλοι µέρα µε τη µέρα προκει-µένου να επιτύχουµε την περαιτέρω ανάπτυξη της τράπεζας. Μέσα σ’ αυτό το κλίµα εντάσσεται και η ανακοίνωση του νέου επιχειρηµατικού σχεδίου 2009-2013 της Εµπορικής Τράπεζας στις 7 Οκτω-βρίου 2009. Η στήριξη του βασικού µας µετό-χου, ενός µεγάλου διεθνούς Οµίλου όπως είναι η

Έτσι, µε στόχο τη διευκόλυνση του πελάπροσφέρουµε νέα εργαλεία πληρωµών και ανα-βαθµίζουµε σηµαντικά τα υπάρχοντα στικές κάρτεςκτηριστικά ασφάλειαςπρογράµµατα ανταµοιβήςλακτικά δίκτυαεντάσσοντας στην εµπορική στρατηγική µας τον εξ αρχής ανασχεδιασµό και εµπλουτισµό της υπηρε-σίας Emporiki e.Bankingενίσχυση των υπηρεσιών προστιθέµενης αξίας που προσφέρουµετης υπηµερώνονται οι πελάτες µας µέσω για τις κινήσεις των λογαριασµών και πιστωτικών

Page 79: Money Mechanism 2010

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ Τ

ΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2009

3

Από τον Σταµάτη Πέρκιζα,επικεφαλής της Μονάδας Επιχειρηµατικής Ανάπτυξης & Μάρκετινγκ

που θα του προσφέρουν προστασία έναντι πιθα-νών αστάθµητων παραγόντων. Επιπλέον, η προσ-δοκία για υψηλού επιπέδου εξυπηρέτηση, άµεσες διαδικασίες χορήγησης και προϊόντα εξατοµικευ-µένα στις ανάγκες του, αναπτύσσεται ραγδαία. Στο πλαίσιο αυτό, η Εµπορική τράπεζα αναπτύσσει προϊόντα ευέλικτα, ικανά να ανταποκριθούν σε κά-θε ανάγκη του πελάτη (παύση δόσης, επιµήκυνση διάρκειας, µείωση δόσης κ.τλ.) και να τον στηρί-ξουν σε οποιοδήποτε αναπάντεχο γεγονός που εν-δεχοµένως θα δυσκολέψει στην αποπληρωµή των δανειακών του υποχρεώσεων. Επιπλέον, µε στόχο να ανταµείψει τους συνεπείς πελάτες της αλλά και να ενδυναµώσει τη συνολική σχέση τους µε την τράπεζα, θα διαθέσει στην αγορά ειδικά προγράµ-µατα επιβράβευσης και πιστότητας και για τη συ-γκεκριµένη κατηγορία προϊόντων.

ΣΤΗΝ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΙΚΗ ΠΙΣΤΗ, η ταχύτητα - αντα-πόκριση στο αίτηµα του πελάτη - οι απλές διαδικα-σίες και η ευελιξία στην αποπληρωµή, συνεχίζουν να αποτελούν τα κυρίαρχα κριτήρια επιλογής προϊ-όντος - τράπεζας του καταναλωτή. Στο συγκεκριµένο πλαίσιο, αναπτύσσουµε και εξελίσσουµε συνεχώς την υπάρχουσα διαδικασία έγκρισης και εκταµίευ-σης των προϊόντων καταναλωτικής πίστης, σε ακόµη πιο ικανοποιητικούς για τον πελάτη χρόνους.

ΣΤΙΣ ΠΙΣΤΩΤΙΚΕΣ ΚΑΡΤΕΣ η παροχή προνοµίων προστιθέµενης αξίας και η ανταµοιβή των πελατών για τη συνολική τους σχέση µε την τράπεζα είναι µερικά µόνο από τα οφέλη που θα προκύψουν τη νέα χρονιά. Έχουµε θέσει ως στόχο την επέκταση /διεύρυνση των ασφαλιστικών καλύψεων και των παροχών υγείας των ήδη πολύ επιτυχηµένων νέ-ων καρτών µας “Προνόµιο υγείας” και την παρο-χή ανταµοιβών προς τους πελάτες µας, ώστε να ωφελούνται κάθε στιγµή από τη συνεργασία µας. Το 2010 διαφαίνεται εντονότερη η ανάγκη των πε-λατών για λύσεις που αφορούν στη συγκέντρωση οφειλών αλλά και στην ευελιξία στη χρήση των καρτών. Σε αυτό το πλαίσιο η Εµπορική θα συνε-

χίσει να προσφέρει ιδιαίτερα συµφέρουσες λύσεις συγκέντρωσης οφειλών, καθώς επίσης ευέλικτες και καινοτόµες υπηρεσίες.

ΣΤΗΝ ΑΓΟΡΑ ΤΩΝ ΜΙΚΡΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΩΝ, το 2010 αναµένεται από πολλούς να είναι ακόµα µια δύσκολη χρονιά. Τα προβλήµατα ρευστότητας που αντιµετωπίζουν οι περισσότερες µικρές επιχειρήσεις παραµέ-νουν σηµαντικά όσο συνεχίζονται οι δυσκολίες στην ανάκαµψη των πωλήσεων. Βασικό στοιχείο της πολιτικής µας αποτελεί η στήριξη των µικρών επιχειρήσεων µέσα από ειδικά προγράµµατα ανα-διάρθρωσης υποχρεώσεων ώστε να περιορισθούν τα φαινόµενα «ασφυξίας» στην αγορά. Παράλλη-λα έµφαση θα δοθεί στην αξιοποίηση κοινοτικών πόρων µέσα από τα προγράµµατα ΕΣΠΑ ώστε να υπάρξει αναθέρµανση της οικονοµίας και νέες επενδύσεις. Τέλος, η Εµπορική αξιοποιώντας την τεχνογνωσία του Οµίλου της Credit Agricole θα συνεχίσει να προσφέρει καινοτόµες υπηρεσίες στην αγορά, οι οποίες εξασφαλίζουν προστιθέµε-νη αξία στη µικρή επιχείρηση, όπως η υπηρεσία «EmporikiTrade» που παρέχει τη δυνατότητα στις ελληνικές επιχειρήσεις να αξιοποιήσουν τις ευκαι-ρίες που παρουσιάζονται στην παγκόσµια αγορά ή το «Έξυπνο Ταµείο» που διαχειρίζεται καθηµερινά το ταµείο της επιχείρησης εξασφαλίζοντας υψηλές αποδόσεις στα διαθέσιµα, καθώς και την αναγκαία ρευστότητα. Λαµβάνοντας όλες τις απαιτούµενες αποφάσεις στρατηγικής σηµασίας, προχωρούµε δυναµικά και το 2010 µέσα από καινοτόµες προ-ϊοντικές προσφορές που λαµβάνουν υπόψη τις νέες τάσεις που διαµορφώνονται και θέτουν τον καταναλωτή στο επίκεντρο. Η παγκόσµια οικονο-µική κρίση µπορεί να λειτουργήσει σαν «πυξίδα» που θα µας βοηθήσει να χαράξουµε µία ακόµη πιο σταθερή πορεία για το µέλλον, ανακαλύπτοντας, πίσω από κάθε διαφαινόµενη απειλή, την κατάλλη-λη ευκαιρία και αξιοποιώντας την µε τον καλύτερο δυνατό τρόπο για την Εµπορική Τράπεζα, και πά-ντα µε γνώµονα τις ανάγκες των πελατών µας.

διεύρυνση των ασφαλιστικών καλύψεων και των παροχών υγείας των ήδη πολύ επιτυχηµένων νέ-

και την παρο-χή ανταµοιβών προς τους πελάτες µας, ώστε να ωφελούνται κάθε στιγµή από τη συνεργασία µας.

διαφαίνεται εντονότερη η ανάγκη των πε-λατών για λύσεις που αφορούν στη συγκέντρωση οφειλών αλλά και στην ευελιξία στη χρήση των

Σε αυτό το πλαίσιο η Εµπορική θα συνε-

νέες τάσεις που διαµορφώνονται και θέτουν τον καταναλωτή στο επίκεντροµική κρίση µπορεί να λειτουργήσει σαν «πυξίδα»που θα µας βοηθήσει να χαράξουµε µία ακόµη πιο σταθερή πορεία για το µέλλονπίσω από κάθε διαφαινόµενη απειλήλη ευκαιρία και αξιοποιώντας την µε τον καλύτερο δυνατό τρόπο για την Εµπορική Τράπεζαντα µε γνώµονα τις ανάγκες των πελατών µας

ια τους ιδιώτες αναπτύσσουµε προϊόντα ευέλικτα, ικανά να αντα-ποκριθούν σε κάθε ανάγκη του πελάτη (παύση δόσης, επιµήκυνση διάρκειας, µείωση δόσης κ.τλ.) και να τον στηρίξουν σε οποιοδήποτε αναπάντεχο γεγονός που ενδεχοµένως θα δυσκολέψει στην αποπλη-ρωµή των δανειακών του υποχρεώσεων.

γ

Page 80: Money Mechanism 2010

Banking Xορηγήσεις επιχειρήσεωνΜ

ΗΧΑ

ΝΙΣ

ΜΟ

Ι ΤΟ

Υ Χ

ΡΗΜ

ΑΤΟ

Σ 20

09

78

ΚΛΕΙΝΕΙ Η ΣΤΡΟΦΙΓΓΑΚάθετη υποχώρηση παρουσιάζουν τα επιχειρηµατικά δάνεια. Μετά από υψηλούς ρυθµούς ανόδου της χρηµατοδότησής των επιχειρήσεων τα προηγούµενα χρόνια, η ροή δανείων προς την παραγωγική βάση της οικονοµίας περιορίζεται δραστικά. ΕΠΙΤΕΛΕΙΟ

Οι τράπεζες εφαρµόζουν πλέον αυστη-ρότερα κριτήρια και όρους χρηµατο-

δότησης σε µια προσπάθεια να περιορίσουν τον πι-στωτικό κίνδυνο που αναλαµβάνουν. Από την πλευρά των επιχειρήσεων, παρότι αντιµετωπίζουν αυξηµένες ανάγκες για κεφάλαια κίνησης λόγω της υποχώρησης του κύκλου εργασιών τους, η µείωση της οικονοµικής δραστηριότητας, η µεγάλη µείωση των επενδύσεων και η µειωµένη ζήτηση για τα προϊόντα τους επιδρά πτωτικά στη ζήτηση δανείων. Θετικά αναµένεται πά-ντως να συµβάλλουν τα κυβερνητικά µέτρα κρατικής εγγύησης δανείων και το πρόγράµµα εγγύησης δανεί-ων µικρών και πολύ µικρών επιχειρήσεων. Ούτως ή άλλως όµως οι χορηγήσεις δανείων προβλέπεται να διατηρηθούν υποτονικές ή και να υποχωρήσουν. Ήδη τον Οκτώβριο 2009 η καθαρή ροή δανείων προς τις επιχειρήσεις ήταν αρνητική, οι επιχειρήσεις επέστρε-ψαν στις τράπεζες 166 εκατ. ευρώ περισσότερα από όσα δανείστηκαν. Οι εξελίξεις βέβαια εντάσσονται στο γενικότερο πλαίσιο των εξελίξεων διεθνώς, µε τα δά-νεια σε Ευρώπη και Αµερική να υποχωρούν, υπό την επίδραση της αβεβαιότητας για τις πιθανές επισφάλει-ες και τον πιστωτικό κίνδυνο. Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι τα επιχειρηµατικά δάνεια σε καθυστέρηση στην ελληνική αγορά αυξήθηκαν από 4,3 % του συνό-λου στα τέλη του 2008, σε 6% στα µέσα του 2009, µε την περιορισµένη άνοδο να οφείλεται και στην ανα-χρηµατοδότηση των δανείων από µέρους των τραπε-ζών µε στόχο να στηρίξουν τους πελάτες τους. Η βι-οµηχανία και το εµπόριο αποτελούν τους καλύτερους πελάτες των τραπεζών. Η βιοµηχανία απορροφά το 18% των τραπεζικών χορηγήσεων προς τις επιχειρή-σεις (23,9 δισ. ευρώ), ποσοστό που υποχωρεί ορια-

κά καθώς η χρηµατοδότησή της µειώνεται. Μετά από υψηλό ρυθµό ανόδου της χρηµατοδότησης, 16% το 2008, η ροή δανείων προς τη βιοµηχανία υποχωρεί κάθετα, η µεταβολή στο -2,3% τον Οκτώβριο 2009, µε τα υπόλοιπα των δανείων µειωµένα κατά σχεδόν 1 δις ευρώ το 10µηνο του 2009. Στο εµπόριο κατευθύ-νεται το 25% των επιχειρηµατικών δανείων, (33,4 δισ. ευρώ) και ο ρυθµός ανόδου επιβραδύνει σηµαντικά, από 19,5% το 2008 σε 6% το 2009, παραµένει όµως υψηλότερος από τον µέσο όρο για τις επιχειρήσεις συ-νολικά (5,4% τον Οκτώβριο 2009). Ο κλάδος του τουρισµού απορροφά το 5% των επι-χειρηµατικών δανείων (7,2 δισ. ευρώ). Η χρηµατο-

δότησή του καταγράφει µεγάλη επιβράδυνση, από άνοδο 20% το 2008, η άνοδος έχει περιοριστεί στο 5,4% το 2009. Μεγαλύτερη είναι η συρρίκνωση της χρηµατοδότησης στη ναυτιλία. Στον κλάδο κατευθύνε-ται 7% περίπου της χρηµατοδότησης των επιχειρήσε-ων, µε τη ροή δανείων να υποχωρεί κάθετα, η άνοδος από 17% το 2008 περιορίζεται σε 2,7% το 2009. Ανά-λογες είναι ο εξελίξεις στις κατασκευές, η άνοδος της χρηµατοδότησής τους από 35% το 2008 περιορίζεται το 2009 σε µόλις 1%. Η ροή δανείων προς τις λοιπές χρηµατοπιστωτικές επιχειρήσεις (ασφάλειες κ.λπ.) µε-τά από µεγάλη µείωση το 2009 ανακάµπτει ελαφρά το 2009. Οι δυο κλάδοι που εξακολουθούν να απολαµ-

Η βιοµηχανία απορροφά το 18% των τραπεζικών χορηγήσεων προς τις επιχειρήσεις (23,9 δισ. ευρώ), ποσοστό που υποχωρεί οριακά καθώς η χρηµατοδότησή της µειώνεται.

Page 81: Money Mechanism 2010

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ Τ

ΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2009

79

ον Οκτώβριο 2009 η καθαρή ροή δανεί-ων προς τις επιχειρήσεις ήταν αρνητική, οι επιχειρήσεις επέστρεψαν στις τρά-πεζες 166 εκατ. ευρώ περισσότερα από όσα δανείστηκαν

τ

βάνουν υψηλούς ρυθµούς ανόδου χρηµατοδότησης, µε επιβράδυνση φυσικά σε σύγκριση µε το 2008, είναι ο ενεργειακός και οι επικοινωνίες - µεταφορές πλην ναυτιλίας. Η χρηµατοδότηση των επιχειρήσεων του ενεργειακού κλάδου αυξάνεται µε ρυθµό 12%, και των κλάδων επικοινωνιών-µεταφορών µε ρυθµό 15%. Η χρηµατοδότηση των επιχειρήσεων ως ποσο-στό του αεπ διατηρείται σταθερή στο 55% περίπου το 2008 και 2009. Αν ληφθούν υπόψη µόνο τα δάνεια (και όχι τα εταιρικά οµόλογα) το ποσοστό είναι περί-που 10 µονάδες χαµηλότερο και 15 µονάδες χαµηλό-τερο από τον µέσο όρο της Ευρωζώνης. Ανάλογες είναι

οι εξελίξεις στην Ευρωζώνη. Η περιορισµένη ζήτηση, η απροθυµία των τραπεζών να διοχετεύσουν σε δάνεια προς τις επιχειρήσεις (και τα νοικοκυριά) τη ρευστότητα που άντλησαν από την ΕΚΤ, καθώς είναι επιφυλακτικές έναντι ενδεχόµενου επισφαλειών λόγω της πιεσµένης οικονοµικής δραστηριότητας αλλά και τα αυστηρότερα κριτήρια χορηγήσεων (σε σύγκριση µε τα πριν από την κρίση) συνεπάγονται µεγάλη επιβράδυνση της ροής επιχειρηµατικών δανείων, η οποία το δίµηνο Σεπτεµ-βρίου Οκτωβρίου 2009 µετατράπηκε σε µείωση. Μετά από άνοδο 9,5 % το 2008, τα επιχειρηµατικά δάνεια στην Ευρωζώνη υποχωρούν µε ρυθµό 1,2% το 2009.

Ρυθµοίµεταβολής %

ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΕΜΠΟΡΙΟ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΝΑΥΤΙΛΙΑ ΛΟΙΠΕΣ ΧΡΗΜΑΤΟΠΙΣ

ΤΩΤΙΚΕΣ

ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑ ΕΠΙΚΟΝΩΝΙΕΣ-ΜΕΤΑΦΟΡΕΣ

Συνολική χρηµατοδότηση,

δάνεια και εταιρικά οµόλογα

Έκδοσηοµολόγων

∆άνεια Συνολική χρηµατο-δότηση*

Συνολική χρηµα-

τοδότηση*

Συνολική χρηµα-

τοδότηση*

Συνολική χρηµα-

τοδότηση*

Συνολική χρηµα-τοδότηση*

Συνολική χρηµα-τοδότηση

Συνολική χρηµα-

τοδότηση

Συνολική χρηµα-τοδότηση

χωρίς καθορισµένη

διάρκεια

κυµαινόµενο ή σταθερό ως ένα έτος, ως 1

εκατ. ευρώ

κυµαινόµενο ή σταθερό ως ένα έτος, ως 1 εκατ.

ευρώ στην Ευρωζώνη

2000 ... ... 24,6 12,8 34,2 ... ... ... ... ... ... 12,3 6,6

2001 ... ... 18,5 6,7 25,5 ... ... ... ... ... ... 8,6 6,8

2002 ... ... 9,6 13,9 0,9 ... ... ... ... ... ... 7,4 6,1

2003 14,4 217 11,3 10,5 5,4 20,2 4,1 -3,6 ... ... ... 6,9 5,3 4,3

2004 13,1 122 8,3 -1,2 14,0 15,8 4,1 -2,7 ... ... ... 7,0 5,0 4,0

2005 14,0 65,8 9,4 0,5 6,0 3,7 37,6 -17 ... ... ... 6,9 5,1 3,9

2006 17,2 44,5 13,5 9,8 12,2 11,5 15,4 29,5 27,9 6,4 39,1 7,2 5,8 4,6

2007 20,6 34,7 18,1 11,2 17,8 23,8 29,7 14,6 29,5 44,3 50,3 7,5 6,6 5,6

2008 18,7 30 16,4 15,8 19,5 19,7 17,2 -8,7 35,2 29,8 26,8 7,6 6,8 6,1

2009 Aυγ. 7,3 20,1 4,5 0,2 7,8 6,4 7,1 5,0 5,1 14,2 21,2 5,8 4,4 3,4

2009 Σεπ. 6,9 ... ... -1 7,6 5,1 5,7 12,0 2,4 11,3 13,9 5,8 4,4 3,4

2009 Οκτ. 5,4 ... ... -2,3 6,0 5,4 2,7 2,8 1,0 12,4 14,7 5,8 4,4 3,3

2009 Αυγ., υπόλοιπα σε δισ. ευρώ

132,23 23,26 108,97 24,23 33,32 7,20 10,37 5,92 11,25 3,63 5,70

2009 Οκτ., υπόλοιπα σε δισ. ευρώ

132,60 ... ... 23,886 33,45 7,17 9,84 6,20 11,29 3,80 5,76

17,6 5,4

Ρυθµοί µεταβολής %

ΣΥΝΟΛΟ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ Επιτόκια επιχειρηµατικών δανείων

* ∆άνεια µόνο ως το 2005

Επιχειρηµατικά Δάνεια

Page 82: Money Mechanism 2010

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ

ΤΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2009

80

Banking Στεγαστική πίστη

ΧΩΡΙΣ ΑΜΦΙΒΟΛΙΕΣΤους τελευταίους µήνες η πορεία των στεγαστικών δανείων διαφαίνεται βελ-τιωµένη, κάτι που αντικατοπτρίζεται και στον αυξηµένο αριθµό αιτήσεων που λαµβάνουν οι τράπεζες. Παρόλ’ αυτά προκειµένου να αποκατασταθεί το κλίµα στην αγορά θα χρειαστεί ακόµη χρόνος.

Είναι γεγονός ότι η αγορά των στε-γαστικών δανείων το πρώτο εννιάµηνο εµφανί-ζεται µε ρυθµό ανάπτυξης σε ποσοστό περίπου στο 4,6% (σε ετησιοποιηµένη βάση), αισθητά µειωµένο σε σχέση µε την αντίστοιχη περίοδο του 2008 (15%). Παρόλα αυτά ήδη τους τελευ-ταίους µήνες η πορεία των στεγαστικών δανείων διαφαίνεται βελτιωµένη, κάτι που αντικατοπτρί-ζεται και στον αυξηµένο αριθµό αιτήσεων που λαµβάνουν οι τράπεζες. Χαρακτηριστικά αναφέ-ρουµε ότι τους µήνες Οκτώβριο και Νοέµβριο παρατηρείται αύξηση 10-15% στα εισερχόµενα αιτήµατα σε σχέση µε το προηγούµενο χρονικό διάστηµα. Σύµφωνα µε τα επίσηµα αποτελέσµα-τα της ΤτΕ το Σεπτέµβριο, η αγορά αυξήθηκε κα-τά 403 εκατ. που αποτελεί τη µεγαλύτερη αύξη-ση από την αρχή του χρόνου. Είναι εµφανές ότι η αναθέρµανση της αγοράς επιβεβαιώνεται, όχι µόνο από την αύξηση των υπολοίπων του 3ου τριµήνου που προσέγγισε τα 828 εκ (σε σχέση µε τα 718 του 2ου τριµήνου ή τα 517 εκ. του 1ου τριµήνου), αλλά και από την εµπορική κινητικό-τητα των τραπεζών το τελευταίο δίµηνο, όπου κάθε τράπεζα επιδιώκει να ανακτήσει τους ρυθ-µούς ανάπτυξης του προηγούµενου χρονικού διαστήµατος και να ενισχύσει τη θέση της στην αγορά. Η εκτίµηση είναι ότι η αγορά θα κλείσει τελικά µε µία άνοδο της τάξεως του 4% περίπου, σε σχέση µε το 12% του προηγούµενου έτους. Σε ό,τι αφορά στο 2010 αναµένεται αύξηση της τάξεως του 6-7% που σε απόλυτα νούµερα ση-µαίνει πάνω από 5 δισ. ευρώ σε νέα υπόλοιπα.

Page 83: Money Mechanism 2010

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ Τ

ΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2009

81

ι επισφάλειες στα στεγαστικά δάνεια δηλαδή οι καθυστερήσεις πληρωµής οφειλών άνω των 3 µηνών, κυµαίνονται σήµερα στο 6,5% περίπου, σε σχέση µε το ποσοστό του 2-3% 1-2 χρόνια πριν. Η αποκλιµάκωση των επισφαλειών είναι άρρηκτα συν-δεδεµένη µε την ανάπτυξη της οικονοµίας που εκτιµάται ότι θα επανέλθει σε θετικό πρόσηµο το 2ο εξάµηνο του 2010.

οΑπό τον Αναστάσιο Πανούση, βοηθό γενικού διευθυντή Επι-χειρηµατικής Μονάδας Στεγαστικής Πίστης της Eurobank EFG

Mήνες µετά την οµίχλη της κρίσης

Από τη µια µεριά η διεθνής οικονοµική κρίση επη-ρέασε σηµαντικά το κόστος χρήµατος το οποίο ανέβη-κε απότοµα, από την άλλη, είδαµε να περιορίζεται ση-µαντικά η οικοδοµική δραστηριότητα, ενώ παράλληλα η αισιοδοξία του µέσου Ελληνικού νοικοκυριού µετα-τράπηκε σε απαισιοδοξία για το αύριο, διακρίνοντας πλέον σηµαντική δυσκολία να ικανοποιήσει το όνειρο απόκτησης κατοικίας που µέχρι πριν λίγο καιρό φά-νταζε ως µία σχετικά εύκολη υπόθεση. Με άλλα λό-για, µέσα σε σύντοµο χρονικό διάστηµα, επηρεάσθη-κε αρνητικά τόσο η προσφορά όσο και η ζήτηση της συγκεκριµένης αγοράς. Επικεντρώνοντας τη µατιά µας στην οικοδοµική δραστηριότητα αξίζει να σηµειωθεί ότι η πτώση που έχει καταγραφεί στην ιδιωτική οικο-δοµική δραστηριότητα στο πρώτο εξάµηνο του έτους ήταν 28% σε σχέση µε το αντίστοιχο χρονικό διάστη-µα του 2008, σύµφωνα µε επίσηµα στοιχεία, ενώ τα αντίστοιχα ποσοστά του Αυγούστου έφτασαν κοντά στο 41%. Είναι γεγονός ότι στη σηµερινή κατάσταση τα αποθέµατα των νεόδµητων κατοικιών δεν µπορούν να απορροφηθούν από τη µια στιγµή στην άλλη και η προτίµηση των πελατών προς τα παλαιότερα ακίνητα αγγίζει το 65% σε σχέση µε τις νέες κατοικίες. Σήµερα οι τράπεζες επανέρχονται δυναµικά µε ενδιαφέρου-σες προτάσεις προγραµµάτων σταθερών προνοµια-κών επιτοκίων που στην πραγµατικότητα τονώνουν την ψυχολογία αλλά και διασφαλίζουν για τον πελάτη όχι µόνο ένα χαµηλό επιτόκιο αλλά και µία σιγουριά µη αύξησης της δόσης του ακόµη και στην περίπτωση που δούµε αυξητική πορεία των επιτοκίων. Επιπλέον, αρκετές από τις τράπεζες προωθούν προγράµµατα ασφάλισης εισοδήµατος σε περίπτωση απώλειας ερ-γασίας προσφέροντας στον πελάτη τη δυνατότητα να αποκτήσει το δικό του σπίτι χωρίς το άγχος που θα εί-

χε από µία τέτοια εξέλιξη στη ζωή του. Αναφορικά µε την πιστοδοτική τους πολιτική, είναι γεγονός ότι πλέον οι τράπεζες είναι περισσότερο ευέλικτες σε σχέση µε ένα χρόνο πριν, διευκολύνοντας την αναθέρµανση της αγοράς ακινήτων.

Καταφύγιο στη σιγουριά

Σήµερα 9 στα 10 δάνεια χορηγούνται µε πρόγραµµα κυµαινόµενου επιτοκίου και είναι λογικό γιατί το κοινό είναι επηρεασµένο από τα ιστορικά χαµηλά επίπεδα που βρίσκονται τα επιτόκια. Αξίζει να σηµειωθεί πως η τιµή του Euribor 3m έφτασε το 0,73% που είναι η χαµηλότερη τιµή της τελευταίας δεκαετίας. Παρόλα αυτά µπορούµε να πούµε ότι είναι ασφαλής & συνετή επιλογή ο προσα-νατολισµός του πελάτη σε κάποιο σταθερό πρόγραµµα 2 ή 3 ετών που προσφέρει τη σιγουριά της σταθερής δόσης ακόµα και αν σήµερα είναι οριακά ακριβότερη σε σχέση µε τα κυµαινόµενα προγράµµατα.

Ανάκαµψη των στεγαστικών δανείων το 2010 ανα-µένεται και στις χώρες της ΝΑ Ευρώπης, προσδοκώ-ντας σε διψήφιο ποσοστό ανάπτυξης. Η ανάκαµψη θα αρχίσει να γίνεται περισσότερο ορατή από το δεύτε-ρο εξάµηνο του 2010. Παρόλα αυτά είναι γεγονός ότι δεν πρόκειται να ξαναδούµε σύντοµα τους ρυθµούς ανάπτυξης των προηγούµενων 3-4 χρόνων όταν σε ετήσια βάση η εν λόγω αγορά έτρεχε µε 35-40%. Με-σοµακροπρόθεσµα η πορεία θα είναι θετική, όχι µόνο γιατί το βιοτικό επίπεδο των χωρών θα συγκλίνει µε τα αντίστοιχα ευρωπαϊκά standards, αλλά κυρίως γιατί το ποσοστό διείσδυσης της στεγαστικής πίστης παραµέ-νει πολύ χαµηλό δίνοντας µεγάλα περιθώρια ανάπτυ-ξης (π.χ. το ποσοστό αυτό στη Ρουµανία είναι 5%, στη Βουλγαρία 12%, όταν στην Ελλάδα το αντίστοιχο ποσο-στό προσεγγίζει το 32% µε τον µέσο όρο της Ευρωζώ-νης να κυµαίνεται στο 40%).

Page 84: Money Mechanism 2010

ME EΥΘΥΝΗ ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣε µία ιδιαίτερα δύσκολη χρονιά για την παγκόσµια οικονοµία, η Eurobank EFG προσπαθεί να ενισχύσει τον ρόλο της ως «εταιρικού πολίτη», µέσα από µια σειρά νέων πρωτοβουλιών.

Ησηµαντική θέση που κατέχει η Eurobank EFG στον τραπεζικό κλάδο και η ευρύ-τερη συµβολή της στην οικονοµία, δεν

συνδέεται µόνο µε τις οικονοµικές της επιδόσεις. Απορ-ρέει και από το γεγονός ότι, από την εποχή της ίδρυσής της, ο ρόλος της Eurobank EFG ως «εταιρικού πολίτη» αποτελεί αναπόσπαστο κοµµάτι της ταυτότητάς της.

Οι οικονοµικές επιδόσεις και η ηγετική µας πα-ρουσία στον κλάδο συνοδεύθηκαν από την αντίστοι-χη πρόοδο που επιδιώκουµε να έχουµε ως οργανι-σµός, σε θέµατα φροντίδας των εργαζοµένων µας, αλλά και βελτίωσης της στάσης µας έναντι των υπό-λοιπων κοινωνικών µας εταίρων – των προµηθευτών µας, των πελατών µας, των µετόχων µας, της τοπικής κοινωνίας και του ευρύτερου κοινωνικού συνόλου.

Στο πλαίσιο της προσπάθειας αυτής, εστιάζουµε την προσοχή µας σε τρεις κατευθύνσεις: Στη διαρκή βελτίωση της προστιθέµενης αξίας

που προσφέρουµε στην κοινωνία. Στη συστηµατική στοχοθέτηση και την ενίσχυση

της διαφάνειας σε ό,τι αφορά στις οικονοµικές, κοινωνικές και περιβαλλοντικές µας επιδόσεις.

Στη δέσµευσή µας σε πρακτικές «καλού εταιρικού πολίτη» µε βάση διεθνή πρότυπα και συστήµατα αξιολόγησης.Σε µία ιδιαίτερα δύσκολη χρονιά για την παγκό-

σµια κοινότητα και οικονοµία, η Eurobank EFG προ-σπάθησε να ενισχύσει τον ρόλο της ως «εταιρικού πολίτη», µέσα από µια σειρά νέων πρωτοβουλιών που καλύπτουν τις τρεις παραπάνω κατευθύνσεις. Ενδεικτικά, αναφέρουµε τις εξής:

Εργαζόµενοι – «Ε.ΜΕ.Ι.Σ.»

Για πρώτη φορά στην ιστορία του Οργανισµού πραγµατοποιήθηκε το 2008 Έρευνα Μέτρησης Ικα-νοποίησης Συναδέλφων (Ε.ΜΕ.Ι.Σ.) στην Ελλάδα, δί-νοντας έτσι το στίγµα της σηµασίας του ανθρώπινου δυναµικού στην επιτυχία και βιώσιµη ανάπτυξη του Οργανισµού.

Πελάτες – Μέτρηση ικανοποίησης

Η πληρέστερη ικανοποίηση των πελατών µας βρέ-θηκε στο επίκεντρο των προσπαθειών όλων των αν-θρώπων της Eurobank EFG. Μέσα από στοχευµένη έρευνα, η βελτίωση των διαδικασιών στη σχέση µας µε τους πελάτες, η καλλιέργεια της σχέσης εµπιστοσύ-νης µαζί τους, η αξιοπιστία και η ποιότητα των προϊ-όντων που τους παρέχουµε, δίνουν περιεχόµενο στην πελατοκεντρική µας προσέγγιση και αποτελούν την αιχµή του δόρατος της επιχειρηµατικής µας δράσης.

Κοινωνία – «Είναι Καθήκον µας»

Οι δράσεις του Οµίλου σε κρίσιµους τοµείς, όπως η παιδεία, ο πολιτισµός και ο αθλητισµός, µαζί µε τις δράσεις αλληλεγγύης προς ευπαθείς οµάδες συνθέ-τουν ένα έργο κοινωνικής προσφοράς που χαρακτη-ρίζεται από συνέχεια και συνέπεια. Το πρόγραµµα «Είναι Καθήκον µας» που αφορά στις πυρόπληκτες περιοχές από τις καταστροφικές πυρκαγιές του 2007, αποτέλεσε την πιο µεγάλης εµβέλειας πρωτοβουλία στο πεδίο αυτό. Οι δράσεις του προγράµµατος αυ-τού, η αξία του οποίου ανήλθε στα €60 εκατοµµύ-ρια, παρουσιάζονται στο www.inekathikonmas.gr.

Περιβάλλον – Ένταξη στο “ΕΜΑS”

Η επίπτωση της ανθρώπινης δραστηριότητας στο περιβάλλον και την κλιµατική αλλαγή θα πρέπει να µας απασχολεί όλους. Η Εurobank EFG, µέσω της περιβαλλοντικής της πολιτικής και στρατηγικής, έχει αναπτύξει µία σειρά σηµαντικών δράσεων στην κα-τεύθυνση της προστασίας του περιβάλλοντος. Η προσπάθειά µας αυτή πιστοποιήθηκε µε επιτυχία µε την καταχώρηση της Τράπεζας στο Μητρώο του Ευ-ρωπαϊκού Κανονισµού EMAS (Eco-Management & Audit Scheme – Σύστηµα Οικολογικής Διαχείρισης και Ελέγχου). Η Eurobank EFG είναι η µοναδική Ελ-ληνική Τράπεζα που έχει επιτύχει κάτι τέτοιο.

Page 85: Money Mechanism 2010

Η ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΜΑΣ ΣΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ

Πρόγραµµα «Η Μεγάλη Στιγµή για την Παιδεία»

Κάθε χρόνο ο όµιλος Eurobank EFG, µε την υπο-στήριξη του Υπουργείου Παιδείας, Δια Βίου Μάθη-σης και Θρησκευµάτων, βραβεύει τον ή την αριστού-χο απόφοιτο που συγκέντρωσε τον υψηλότερο βαθµό πρόσβασης στις πανελλήνιες εξετάσεις στο σχολείο του/της. Η βράβευση κάθε αριστούχου συνοδεύεται από το ποσό των €1.000 που κατατίθεται σε λογα-ριασµό της Τράπεζας, στο όνοµα του βραβευόµενου µαθητή. Το πρόγραµµα αφορά όλους τους µαθητές και µαθήτριες που φοιτούν στα 1.350 περίπου Γενικά και 390 Επαγγελµατικά Λύκεια της χώρας.

Από το 2003 µέχρι το τέλος Δεκεµβρίου 2009, η Eurobank EFG θα έχει βραβεύσει 8.120 αριστούχους µαθητές από όλη την Ελλάδα.

Πρόγραµµα «Η Μεγάλη Στιγµή για τον Πολιτισµό»

Ο όµιλος Eurobank EFG υποστηρίζει το έργο του Ιδρύµατος Μείζονος Ελληνισµού (ΙΜΕ) από το 2000. Συγκεκριµένα, η Eurobank EFG είναι χορηγός ηλε-κτρονικών κόµβων και εκθέσεων του ΙΜΕ καθώς και του Κέντρου Πολιτισµού «Ελληνικός Κόσµος» το οποίο επισκέφθηκαν το 2008 110.450 άτοµα.

Το 2008-2009 ήταν η 15η συνεχής χρονιά υπο-στήριξης του οµίλου Eurobank EFG προς την Καµε-ράτα - Ορχήστρα των Φίλων της Μουσικής του Με-γάρου Μουσικής Αθηνών. Η Καµεράτα έδωσε συνο-λικά 46 συναυλίες, ενώ συνέχισε το πρωτοποριακό πρόγραµµα «Η Καµεράτα πάει σχολείο». Στο πλαίσιο του προγράµµατος αυτού, οι συνεργάτες της ορχή-στρας πραγµατοποίησαν 48 επισκέψεις σε δηµοτικά σχολεία ενώ πραγµατοποιήθηκαν τρεις συναυλίες στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών τον Μάιο του 2008.

Πρόγραµµα «Η Μεγάλη Στιγµή για τον Αθλητισµό»

Στον αθλητισµό, ο όµιλος Eurobank EFG είναι από

το 2001 αποκλειστικός χορηγός όλων των Εθνικών Οµάδων Μπάσκετ. Το 2009 ήταν µία από τις καλύ-τερες χρονιές του αθλήµατος καθώς τέσσερις εθνικές οµάδες διακρίθηκαν στις διεθνείς διοργανώσεις του αθλήµατος.

Η οµάδα των Γυναικών κατέκτησε την 5η θέση στο Πανευρωπαϊκό Πρωτάθληµα και πήρε το «εισι-τήριο», για πρώτη φορά στην ιστορία της, για το Πα-γκόσµιο Πρωτάθληµα του 2010.

Η οµάδα των Εφήβων κατέκτησε το ασηµένιο µετάλλιο στο Παγκόσµιο Πρωτάθληµα ενώ η οµάδα των Νέων Ανδρών το χρυσό µετάλλιο στο Πανευρω-παϊκό Πρωτάθληµα.

Τέλος, η οµάδα των Ανδρών, µε νέα οµάδα και νέο προπονητή, κατέκτησε το χάλκινο µετάλλιο στο Πανευρωπαϊκό Πρωτάθληµα και ετοιµάζεται για τη συµµετοχή στο Παγκόσµιο Πρωτάθληµα του 2010 στην Τουρκία.

Για τις επιτυχίες τους, η Τράπεζα σε συνεργασία µε την Ελληνική Οµοσπονδία Καλαθοσφαίρισης, δι-οργάνωσε εκδήλωση βράβευσης για τις τέσσερις οµάδες, παρουσία του Προέδρου της Ελληνικής Δη-µοκρατίας.

Πρόγραµµα «Η Μεγάλη Στιγµή για το Περιβάλλον»

Από τις 29 Οκτωβρίου µέχρι τις 6 Δεκεµβρίου 2009, η Eurobank και ο ΣΚΑΪ υλοποιούν ένα πρό-γραµµα για την ενίσχυση της περιβαλλοντικής γνώ-σης και ευαισθησίας των πολιτών, µε θέµα την Ανα-κύκλωση.

Με κεντρικό µήνυµα «Δεν πετάµε τίποτα», η νέα αυτή πρωτοβουλία έχει σαν στόχο να ενηµερώσει τους πολίτες για όλα τα θέµατα που αφορούν την Ανακύκλωση στην Ελλάδα και να απαντήσει γρήγορα και κατανοητά σε ερωτήσεις και απορίες.

Η καµπάνια συνδυάζεται µε συγκεκριµένες δρά-σεις ανακύκλωσης όπως η ανακύκλωση ηλεκτρο-νικών και ηλεκτρικών ειδών και η δηµιουργία ενός Χωριού Ανακύκλωσης στο Σύνταγµα.

Είναι καθήκον µαςΠρόγραµµα 60.000.000 ευρώ για τη στήριξη των πληγέ-ντων και την ανασυγκρότηση των πυρόπληκτων περιο-χών καθώς και την ενίσχυση των µηχανισµών πρόληψης και αντιµετώπισης φυσικών καταστροφών.

Page 86: Money Mechanism 2010

Banking ΤεχνολογίαΜ

ΗΧΑ

ΝΙΣ

ΜΟ

Ι ΤΟ

Υ Χ

ΡΗΜ

ΑΤΟ

Σ 20

09

84

ΤΟ ALTER EGO ΤΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣΗ τεχνολογία ήταν και θα παραµείνει βασικός πυλώνας στήριξης της ανάπτυξης του τραπεζικού συστήµατος, και ακόµα και στη διάρκεια της κρίσης οι οργανισµοί που κάνουν την πιο αποτελεσµατική χρήση της τεχνολογίας έχουν σηµαντικό προβάδισµα και πλεονέκτηµα έναντι των ανταγωνιστών τους.

Η εξέλιξη της τεχνολογίας σε όλους τους τοµείς της ανθρώπινης δραστηριότητας τα τελευταία χρόνια υπήρξε ραγδαία, και ο χώρος των τραπε-ζών, που είναι άρρηκτα

δεµένος µε τη χρήση της τεχνολογίας, επίσης επηρεάστηκε έντονα από τις τεχνολογικές εξελίξεις. Τα τελευταία 10 χρόνια έχουµε δει τη γενίκευση της χρήσης self-service δικτύων (ΑΤΜ, ει-σπρακτικές µηχανές κ.λπ.), τη διεύρυν-ση της χρήσης εναλλακτικών καναλιών (web-banking, phone banking κ.λπ.) και την εξάπλωση των δικτύων ηλεκτρονικών πληρωµών σε όλα τα επίπεδα. Καθώς ο τραπεζικός και ευρύτερος χρηµατοοικο-νοµικός χώρος διέρχεται τη σοβαρότε-ρη ίσως κρίση στα τελευταία 50 χρόνια, η αναζήτηση των τεχνολογιών που θα κυριαρχήσουν στον τραπεζικό χώρο τα επόµενα χρόνια ίσως να φαντάζει άκαιρη και άσκοπη. Ωστόσο, µια πιο προσεκτική και ψύχραιµη ανάλυση θα οδηγούσε στο συµπέρασµα ότι οδεύ-οντας προς το τέλος της κρίσης, οι ισχυροί τραπεζικοί οργανισµοί που θα καταφέρουν να έχουν τις µικρότε-ρες δυνατές απώλειες θα είναι σε θέ-ση ισχύος και θα οδηγήσουν την εξέ-λιξη του τραπεζικού χώρου. Η τεχνο-λογία ήταν και θα παραµείνει βασικός πυλώνας στήριξης της ανάπτυξης του τραπεζικού συστήµατος, και ακόµα και στη διάρκεια της κρίσης οι οργανισµοί που κάνουν την πιο αποτελεσµατική χρήση της τεχνολογίας έχουν σηµαντικό προβάδισµα και πλεονέκτηµα έναντι των ανταγωνιστών

τους. Για παράδειγµα, ένας τραπεζικός οργανισµός µε ανεπτυγµένα εναλλακτικά δίκτυα εξυπηρέτησης

µπορεί πιο εύκολα να µειώσει τον αριθµό καταστηµάτων ή το προσωπικό που απα-

σχολεί σε αυτά, χωρίς να επηρεάσει ση-µαντικά την ποιότητα εξυπηρέτησης των πελατών του.

Οι τεχνολογίες της ύφεσης

Ήδη, ένας σηµαντικός αριθµός νέων τεχνολογιών έχουν εµφανιστεί και κερ-δίζουν έδαφος στην παγκόσµια αγορά. Σε ότι αφορά τα τραπεζικά καταστήµα-

τα, στο προσεχές µέλλον θα δούµε να χρησιµοποιούνται τεχνολογίες

προερχόµενες από άλλους

Page 87: Money Mechanism 2010

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ Τ

ΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2009

85

ο Customer Flow Management θα είναι κυρίαρχο ζητούµενο, τόσο για λόγους cost control, όσο και για τη βελτίωση της εµπειρίας του πελάτη. Οι πελάτες της τράπεζας θα µπορούν να κλείνουν «ραντεβού» στο κα-τάστηµα µέσω internet ή κινητού τηλεφώνου, να προσυµπληρώνουν τα απαραίτητα έγγραφα, και µε την είσοδό τους στο κατάστηµα, ειδικά κιό-σκια θα τους κατευθύνουν στον αρµόδιο υπάλληλο, επιτρέποντάς τους να τυπώσουν τα προσυµπληρωµένα έντυπα.

τ

τοµείς της αγοράς στον τρόπο «διαχείρισης» του customer flow. Το Customer Flow Management θα είναι κυρίαρχο ζητούµενο, τόσο για λόγους cost control, όσο και για τη βελτίωση της εµπει-ρίας του πελάτη. Οι πελάτες της τράπεζας θα µπορούν να κλείνουν «ραντεβού» στο κατάστη-µα µέσω internet ή κινητού τηλεφώνου, να προ-συµπληρώνουν τα απαραίτητα έγγραφα, και µε την είσοδό τους στο κατάστηµα, ειδικά κιόσκια θα τους κατευθύνουν στον αρµόδιο υπάλληλο, επιτρέποντάς τους να τυπώσουν τα προσυµπλη-ρωµένα έντυπα. Ουσιαστικά πρόκειται για συν-δυασµό 3 καναλιών (internet, κατάστηµα, mobile phone) σε µια ενιαία ροή και διαδικασία, που θα µειώσει δραµατικά το χρόνο εξυπηρέτησης ανά πελάτη. Παράλληλα, η χρήση συσκευών Teller Cash Recyclers θα µειώσει περαιτέρω τον χρόνο συναλλαγής, ενώ παράλληλα θα επιτρέψει την παροχή µετρητών σε κάθε σηµείο εξυπηρέτησης µέσα στο κατάστηµα. Ταυτόχρονα θα δούµε την ολοκληρωτική κατάργηση των βιβλιαρίων (όπου αυτά χρησιµοποιούνται ακόµα) και την αλλαγή του τρόπου ταυτοποίησης του πελάτη εντός του τραπεζικού καταστήµατος. Στις θέσεις εξυπη-ρέτησης εντός του καταστήµατος ο πελάτης θα ταυτοποιείται µε χρήση της τραπεζικής του κάρ-τας και του PIN σε ειδικές συσκευές που θα του επιτρέπουν αµφίδροµη διαδραστική επικοινωνία καθώς και δυνατότητα ηλεκτρονικής υπογραφής στο τέλος της συναλλαγής.Στον χώρο των ηλεκτρονικών πληρωµών, η χρή-ση contactless καρτών θα είναι µάλλον η κυρί-αρχη νέα τάση τα επόµενα χρόνια. Είτε µε χρήση contactless καρτών είτε µε χρήση NFC συσκευ-ών, είναι δεδοµένο ότι οι contactless πληρωµές θα αυξηθούν δραµατικά, κυρίως σε χώρους και κατηγορίες εµπόρων όπου δεν είναι δυνατή η

χρήση παραδοσιακών card payments. Τέτοιες κατηγορίες εµπόρων είναι τα περίπτερα και mini markets, τα fast food, αλλά κυρίως τα µέσα µαζικής µεταφοράς, όπου η χρήση καρτών µε τις παραδοσιακές τεχνολογίες δεν είναι εφικτή. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι σε παγκόσµιο επί-πεδο ο χώρος του mass transit οδηγεί την ανά-πτυξη contactless πληρωµών, και οι τράπεζες που έγκαιρα χρησιµοποίησαν την ευκαιρία να συνδυάσουν τραπεζικές κάρτες µε contactless transit payments (όπως η Barclays στην Αγγλία) ήδη βλέπουν σηµαντικά οφέλη. Η ασφάλεια είναι και θα παραµείνει βασικό ζητούµενο, και στο άµεσο µέλλον σηµαντικό µέρος των τεχνο-λογικών δαπανών που θα πραγµατοποιήσουν οι τραπεζικοί οργανισµοί θα αφορά µεθόδους και λύσεις θωράκισης των δικτύων τους. Είναι δεδοµένο ότι το ζήτηµα της ασφάλειας και η αβεβαιότητα σε σχέση µε την ασφάλεια είναι το βασικό εµπόδιο στην αποδοχή νέων τεχνολογι-ών από τους τραπεζικούς πελάτες. Ως εκ τούτου, πολλοί τραπεζικοί οργανισµοί ήδη δαπανούν σηµαντικά ποσά στην υιοθέτηση νέων τεχνο-λογιών ασφαλείας, και η τάση αυτή θα αυξηθεί στο µέλλον. Συστήµατα έγκαιρου εντοπισµού απειλών, συστήµατα προστασίας της κάρτας στα ΑΤΜ, συστήµατα ισχυρότερης ταυτοποίη-σης του πελάτη σε κάθε κανάλι και συστήµατα ειδοποίησης των πελατών για µη-συνήθεις συ-ναλλαγές είναι κάποιοι µόνο από τους τοµείς που θα δούµε να αναπτύσσονται στο προσεχές µέλλον. Η περαιτέρω εξέλιξη της τεχνολογίας θα εξακολουθήσει να αλλάζει τον τρόπο συναλ-λαγής τραπεζών και πελατών, και οι τραπεζικοί οργανισµοί που θα χρησιµοποιήσουν πιο απο-τελεσµατικά τις νέες τεχνολογίες θα αποκτήσουν σηµαντικό ανταγωνιστικό πλεονέκτηµα.

Από τον Παναγιώ-τη Χαλκιά, group director, Transaction Automation Division του Printec Group

Page 88: Money Mechanism 2010

Banking ΔιαφήµισηΜ

ΗΧΑ

ΝΙΣ

ΜΟ

Ι ΤΟ

Υ Χ

ΡΗΜ

ΑΤΟ

Σ 20

09

86

ΜΙΚΡΑ ΜΥΣΤΙΚΑΜπορεί η διεθνής χρηµατοπιστωτική κρίση και η ύφεση που ακολούθησε να τάραξε τα επικοινω-νιακά νερά της αγοράς, οι προϊοντικές διαφηµίσεις να υποχώρησαν σηµαντικά παραχωρώντας τη θέση τους σε επικοινωνία του κύρους, του ονόµατος κ.λπ., η αγορά όµως και στο κοµµάτι της τραπεζικής επικοινωνίας παρουσιάζει ενδείξεις ανάκαµψης. ΑΠΟ ΤΟΝ ΔΗΜΗΤΡΗ ΚΟΡΔΕΡΑ

Page 89: Money Mechanism 2010

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ Τ

ΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2009

87

Η διεθνής οικονοµική ανάκαµψη που φαίνεται δειλά-δειλά στον ορίζοντα δεν αναµένεται να έχει άµεσα θετικές επιπτώσεις στην ελληνική οικονοµία, πόσο µάλ-λον στους Έλληνες πολίτες. Αυτό σηµαίνει ότι και το 2010 θα είναι µια δύσκολη οι-κονοµικά χρονιά γι’ αυτούς. Οι τράπεζες θα πρέπει λοιπόν να λάβουν υπόψη τους το γεγονός αυτό όταν θα κληθούν να σχεδιάσουν τη στρατηγική µάρκετινγκ της επόµενης χρονιάς. Έτσι, είναι δεδοµένο ότι θα δώσουν έµφαση σε τραπεζικά προϊόντα που από τη µια θα παρέχουν ασφάλεια (όπως π.χ οι προθεσµιακές καταθέσεις) και από την άλ-λη θα είναι απολύτως απαραίτητα για την κίνηση του χρήµατος στην αγορά (όπως τα στεγαστικά και τα επαγγελµατικά δάνεια). Στο «παιχνίδι» αναµένεται να µπουν και πιο σύνθετα προϊόντα, όπως π.χ καταθετικοί λογαριασµοί που απευθύνονται σε γονείς οι οποίοι επιθυµούν να εξασφαλίσουν (και να ασφαλίσουν) τα παιδιά τους, ή λογαριασµοί που επιβραβεύουν τους καταναλωτές που επενδύουν στη µηνιαία αποταµίευση. Ανά-λογη αναµένεται να είναι και η στρατηγική επικοινωνίας που θα ακολουθήσουν οι τρα-πεζικοί οργανισµοί. Εκτιµήσεις της τραπεζικής αγοράς αναφέρουν ότι και την επόµενη χρονιά, η επικοινωνία τους θα είναι προϊοντική και όχι εταιρική. Η έµφαση θα δοθεί σε στεγαστικά και επαγγελµατικά δάνεια, καθώς και σε σύνθετα καταθετικά προϊόντα. Αντίθετα, προϊόντα που προϋποθέτουν χρήση πιστωτικών καρτών, καθώς και κατα-ναλωτικά δάνεια δεν αναµένεται να επικοινωνηθούν ιδιαίτερα. Από την άλλη πλευρά, εάν επιβεβαιωθούν οι πληροφορίες περί σηµαντικών συγχωνεύσεων τραπεζών, είναι σαφές ότι τα νέα σχήµατα που θα προκύψουν θα έχουν σύνθετες επικοινωνιακές ανά-γκες, οι οποίες στη συγκεκριµένη περίπτωση θα αφορούν σε εταιρική επικοινωνία.

φ έτος η έµφαση θα δοθεί σε τραπεζικά προϊόντα που θα παρέχουν ασφάλεια και θα είναι απολύτως απαραίτητα για την κίνηση του χρήµατος στην αγορά.

Σηµαντικοί εκπρόσωποι της διαφηµιστικής αγοράς, οι οποίοι σχετίζονται είτε άµεσα, είτε έµ-µεσα µε την επικοινωνία οικονοµικών οργανισµών, µίλησαν στoυς Μηχανισµούς του Χρήµα-τος, δίνοντας το στίγµα για το πώς θα κινηθεί επικοινωνιακά ο τραπεζικός κλάδος το 2010.

Page 90: Money Mechanism 2010

Banking ΔιαφήµισηΜ

ΗΧΑ

ΝΙΣ

ΜΟ

Ι ΤΟ

Υ Χ

ΡΗΜ

ΑΤΟ

Σ 20

09

88

Ε κτιµώ ότι θα δούµε τους τραπεζικούς οργανισµούς να στρέφονται περισσότερο σε concepts επιπρόσθετων υπηρεσιών προστιθέµενης αξίας, τα οποία επιβραβεύουν τη σχέση των πελατών µε την τράπεζά τους, καθώς και τη χρήση συγκεκριµένων προϊόντων. Είδαµε π.χ αυτό να γίνεται µέσα στο 2009, µε τη σύνδεση καταθετικών προγραµµάτων µε προγράµµατα υγείας. Η ενδεχόµενη δηµιουργία νέων σχηµάτων στον τραπεζικό χώρο µέσω εξαγορών και συγχωνεύσεων θα έχει σαν αποτέλεσµα και την αύξηση της corporate επικοινωνίας προκειµένου να εδραιωθούν τα νέα αυτά σχήµατα. Τέλος, την επόµενη χρονιά ο τοµέας της πράσινης ανάπτυξης και της οικολογικής ευαισθητοποίησης αναµένεται να είναι πολύ επίκαιρος µε την ενσωµάτωση οικολογικών «πρακτικών» σε πολλούς τοµείς της καθη-µερινότητάς µας. Οι τράπεζες αναµένεται να επιδιώξουν να συνδεθούν µε αυτή την τάση, τόσο σε επίπεδο corporate εικόνας όσο και προϊοντικών concepts.

Στο πνεύµα των αναπτυξιακών σχεδίων της νέας κυβέρνησης είναι πολύ πιθανό να δούµε έντα-ση της προϊοντικής επικοινωνίας στον τοµέα της ενίσχυσης των µικροµεσαίων επιχειρήσεων. Ο πε-ριορισµός των επιτοκίων των καταθετικών προϊόντων θα οδηγήσει στην αναζήτηση και επικοινωνία πιο σύνθετων επενδυτικών προϊόντων, σχεδιασµένων για ευρύτερη πελατειακή βάση. Τέλος, στο πλαίσιο της αβεβαιότητας που βιώνουν οι καταναλωτές για το µέλλον, ως απόρροια της οικονο-µικής κρίσης, θα δούµε νέα προϊόντα καταναλωτικής και στεγαστικής πίστης µε την ενσωµάτωση πρόσθετων µηχανισµών προστασίας των πελατών. Ενώ η τηλεόραση θα εξακολουθήσει να είναι το νούµερο 1 µέσο ευρείας απήχησης, θα συνεχίζει να κερδίζει έδαφος το internet σε συνδυασµό και µε την εντατικοποίηση διαδικτυακών προϊόντων και υπηρεσιών, όπως είναι το e-banking. Θα δούµε επίσης τις τράπεζες να εντατικοποιούν µέσα που απευθύνονται περισσότερο στην πελατειακή τους βάση όπως π.χ η αξιοποίηση των ίδιων των καταστηµάτων σαν κύρια µέσα προβολής προϊόντων και υπηρεσιών, αλλά και χτισίµατος εικόνας.

O ΘΡΙΑΜΒΟΣΤΗΣ ΠΡΑΣΙΝΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣΤο 2010 η διαφοροποίηση σε επίπεδο τραπεζικών προϊόντων αναµένεταινα γίνεται όλο και πιο δύσκολη και υψηλού κόστους για τις τράπεζες. ΑΠΟ ΤΟΝ ΚΩΣΤΑ ΤΑΜΠΟΥΡΑΚΗ, ΔΙΕΥΘΥΝΟΝΤΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟ ΤΗΣ TRIBE

ΤΗΣ ΠΡΑΣΙΝΗΣ ΤΗΣ ΠΡΑΣΙΝΗΣ Το 2010 η διαφοροποίηση σε επίπεδο τραπεζικών προϊόντων αναµένεταιΤο 2010 η διαφοροποίηση σε επίπεδο τραπεζικών προϊόντων αναµένεταινα γίνεται όλο και πιο δύσκολη και υψηλού κόστους για τις τράπεζες.

ΔΙΕΥΘΥΝΟΝΤΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟ ΤΗΣ ΔΙΕΥΘΥΝΟΝΤΑ ΣΥΜΒΟΥΛΟ ΤΗΣ

ΤΗΣ ΠΡΑΣΙΝΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣΤο 2010 η διαφοροποίηση σε επίπεδο τραπεζικών προϊόντων αναµένεταινα γίνεται όλο και πιο δύσκολη και υψηλού κόστους για τις τράπεζες.

TRIBETRIBE

ΑΝΑΠΤΥΞΗΣΤο 2010 η διαφοροποίηση σε επίπεδο τραπεζικών προϊόντων αναµένεταινα γίνεται όλο και πιο δύσκολη και υψηλού κόστους για τις τράπεζες.

Page 91: Money Mechanism 2010

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ Τ

ΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2009

89

Οσα ξέρουν οι άνθρωποι της επικοινωνίας

ΣΤΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑΟ ΠΡΩΤΟΣ ΛΟΓΟΣΣτο ίδιο µήκος κύµατος µε το 2009 θα κινηθεί η τραπεζική επικοινωνία και το 2010. Η µεγαλύτερη βαρύτητα θα δοθεί στην προϊοντική επικοινωνία στο µέτρο που δεν θα ζήσουµε σηµαντικές δοµικές αλλαγές στον τραπεζικό χάρτη της χώρας. ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΤΣΕΜΠΕΡΛΙΔΟΥ, ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΤΡΙΑ & ΔΙΕΥΘΥΝΤΡΙΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΟΥ ΤΗΣ ADEL SAATCHI & SAATCHI

Π ιστεύω ότι η επικοινωνία των τραπεζικών οργανισµών θα επικεντρωθεί κυρίως στην προ-ώθηση προϊόντων και όχι στην corporate επικοινωνία. Οι περισσότερες τράπεζες είναι ήδη γνωστές και δεν φαντάζοµαι να δηµιουργηθεί κάποια καινούργια. Αυτό µε την προϋπόθεση ότι δεν θα γίνει κάποια εξαγορά ή συνένωση, οπότε σε αυτή την περίπτωση η επικοινωνία corporate είναι επιτακτική ανάγκη. Το 2009, η τραπεζική επικοινωνία ήταν κυρίως προϊοντική µε εξαίρεση τη Marfin Egnatia Bank και το Ταχυδροµικό Ταµιευτήριο που για στρατηγικούς δικούς τους λόγους, έκαναν και εταιρική επικοινωνία. Οι υπόλοιποι έκαναν κυρίως προϊοντικές επικοινωνίες και σε ορισµένες περιπτώσεις χο-ρηγίες αθλητικές ή πολιτιστικές, σε ένθετα περιοδικών και στα «ρολόγια» της τηλεόρασης.

Λόγω της ύφεσης έχει µειωθεί η διαφηµιστική επένδυση στα καταναλωτικά δάνεια και στις πι-στωτικές κάρτες. Άλλωστε θα ήταν προκλητικό να συνεχιστεί µια προτροπή για χρέωση. Το ίδιο πι-στεύω ότι θα συµβεί και το 2010, λόγω ανάγκης περιορισµού της χρέωσης των νοικοκυριών. Εκτι-µώ όµως ότι θα πρέπει να αυξηθούν οι επενδύσεις σε προϊόντα επαγγελµατικά και στεγαστικά, που συµβάλλουν στην τόνωση της αγοράς. Βέβαια όλα αυτά θα εξαρτηθούν και από τις αποφάσεις για τα οικονοµικά µέτρα που θα πάρει η νέα κυβέρνηση. Μετά τα αυτοκίνητα, η κατηγορία των τραπεζικών προϊόντων ήταν αυτή µε τη µεγαλύτερη µείωση στην τηλεόραση. Σηµαντικά µειώθηκε η επένδυση τραπεζικών προϊόντων και στην υπαίθρια διαφήµιση. Από την άλλη πλευρά, η επένδυση σε περι-οδικά ήταν ελάχιστη. Μόνο στις εφηµερίδες φαίνεται σταθερή, άρα υπ’ αυτήν την έννοια, οι εφη-µερίδες είναι οι κερδισµένες. Δεν βλέπω να αλλάζει κάτι σε αυτό, για το 2010. Όσον αφορά στα online και mobile µέσα, δεν είναι µετρήσιµα, οπότε δεν γνωρίζουµε το ποσό επένδυσης σε αυτά. Γενικά όµως, τα χρήµατα που µειώθηκαν από την επένδυση στην τηλεόραση και στο outdoor, δεν στράφηκαν σε άλλα µέσα. Πολύ απλά …δεν επενδύθηκαν!

ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΤΡΙΑ &

ΠΠΠ ιστεύω ότι η επικοινωνία των τραπεζικών οργανισµών θα επικεντρωθεί κυρίως στην προ-ιστεύω ότι η επικοινωνία των τραπεζικών οργανισµών θα επικεντρωθεί κυρίως στην προ-ιστεύω ότι η επικοινωνία των τραπεζικών οργανισµών θα επικεντρωθεί κυρίως στην προ-ιστεύω ότι η επικοινωνία των τραπεζικών οργανισµών θα επικεντρωθεί κυρίως στην προ-ιστεύω ότι η επικοινωνία των τραπεζικών οργανισµών θα επικεντρωθεί κυρίως στην προ-ώθηση προϊόντων και όχι στην corporate επικοινωνία. Οι περισσότερες τράπεζες είναι ήδη γνωστές Π ιστεύω ότι η επικοινωνία των τραπεζικών οργανισµών θα επικεντρωθεί κυρίως στην προ-ιστεύω ότι η επικοινωνία των τραπεζικών οργανισµών θα επικεντρωθεί κυρίως στην προ-ώθηση προϊόντων και όχι στην corporate επικοινωνία. Οι περισσότερες τράπεζες είναι ήδη γνωστές ώθηση προϊόντων και όχι στην corporate επικοινωνία. Οι περισσότερες τράπεζες είναι ήδη γνωστές και δεν φαντάζοµαι να δηµιουργηθεί κάποια καινούργια. Αυτό µε την προϋπόθεση ότι δεν θα γίνει και δεν φαντάζοµαι να δηµιουργηθεί κάποια καινούργια. Αυτό µε την προϋπόθεση ότι δεν θα γίνει κάποια εξαγορά ή συνένωση, οπότε σε αυτή την περίπτωση η επικοινωνία corporate είναι επιτακτική κάποια εξαγορά ή συνένωση, οπότε σε αυτή την περίπτωση η επικοινωνία corporate είναι επιτακτική ανάγκη. Το 2009, η τραπεζική επικοινωνία ήταν κυρίως προϊοντική µε εξαίρεση τη Marfin Egnatia ανάγκη. Το 2009, η τραπεζική επικοινωνία ήταν κυρίως προϊοντική µε εξαίρεση τη Marfin Egnatia Bank και το Ταχυδροµικό Ταµιευτήριο που για στρατηγικούς δικούς τους λόγους, έκαναν και εταιρική επικοινωνία. Οι υπόλοιποι έκαναν κυρίως προϊοντικές επικοινωνίες και σε ορισµένες περιπτώσεις χο-επικοινωνία. Οι υπόλοιποι έκαναν κυρίως προϊοντικές επικοινωνίες και σε ορισµένες περιπτώσεις χο-ρηγίες αθλητικές ή πολιτιστικές, σε ένθετα περιοδικών και στα «ρολόγια» της τηλεόρασης. ρηγίες αθλητικές ή πολιτιστικές, σε ένθετα περιοδικών και στα «ρολόγια» της τηλεόρασης.

Λόγω της ύφεσης έχει µειωθεί η διαφηµιστική επένδυση στα καταναλωτικά δάνεια και στις πι-Λόγω της ύφεσης έχει µειωθεί η διαφηµιστική επένδυση στα καταναλωτικά δάνεια και στις πι-στωτικές κάρτες. Άλλωστε θα ήταν προκλητικό να συνεχιστεί µια προτροπή για χρέωση. Το ίδιο πι-στεύω ότι θα συµβεί και το 2010, λόγω ανάγκης περιορισµού της χρέωσης των νοικοκυριών. Εκτι-µώ όµως ότι θα πρέπει να αυξηθούν οι επενδύσεις σε προϊόντα επαγγελµατικά και στεγαστικά, που µώ όµως ότι θα πρέπει να αυξηθούν οι επενδύσεις σε προϊόντα επαγγελµατικά και στεγαστικά, που

ανάγκη. Το 2009, η τραπεζική επικοινωνία ήταν κυρίως προϊοντική µε εξαίρεση τη Marfin Egnatia Bank και το Ταχυδροµικό Ταµιευτήριο που για στρατηγικούς δικούς τους λόγους, έκαναν και εταιρική επικοινωνία. Οι υπόλοιποι έκαναν κυρίως προϊοντικές επικοινωνίες και σε ορισµένες περιπτώσεις χο-επικοινωνία. Οι υπόλοιποι έκαναν κυρίως προϊοντικές επικοινωνίες και σε ορισµένες περιπτώσεις χο-ρηγίες αθλητικές ή πολιτιστικές, σε ένθετα περιοδικών και στα «ρολόγια» της τηλεόρασης.

Λόγω της ύφεσης έχει µειωθεί η διαφηµιστική επένδυση στα καταναλωτικά δάνεια και στις πι-στωτικές κάρτες. Άλλωστε θα ήταν προκλητικό να συνεχιστεί µια προτροπή για χρέωση. Το ίδιο πι-στωτικές κάρτες. Άλλωστε θα ήταν προκλητικό να συνεχιστεί µια προτροπή για χρέωση. Το ίδιο πι-στεύω ότι θα συµβεί και το 2010, λόγω ανάγκης περιορισµού της χρέωσης των νοικοκυριών. Εκτι-µώ όµως ότι θα πρέπει να αυξηθούν οι επενδύσεις σε προϊόντα επαγγελµατικά και στεγαστικά, που µώ όµως ότι θα πρέπει να αυξηθούν οι επενδύσεις σε προϊόντα επαγγελµατικά και στεγαστικά, που συµβάλλουν στην τόνωση της αγοράς. Βέβαια όλα αυτά θα εξαρτηθούν και από τις αποφάσεις για τα συµβάλλουν στην τόνωση της αγοράς. Βέβαια όλα αυτά θα εξαρτηθούν και από τις αποφάσεις για τα οικονοµικά µέτρα που θα πάρει η νέα κυβέρνηση. οικονοµικά µέτρα που θα πάρει η νέα κυβέρνηση. προϊόντων ήταν αυτή µε τη µεγαλύτερη µείωση στην τηλεόραση. Σηµαντικά µειώθηκε η επένδυση προϊόντων ήταν αυτή µε τη µεγαλύτερη µείωση στην τηλεόραση. Σηµαντικά µειώθηκε η επένδυση τραπεζικών προϊόντων και στην υπαίθρια διαφήµιση. Από την άλλη πλευρά, η επένδυση σε περι-τραπεζικών προϊόντων και στην υπαίθρια διαφήµιση. Από την άλλη πλευρά, η επένδυση σε περι-οδικά ήταν ελάχιστη. Μόνο στις εφηµερίδες φαίνεται σταθερή, άρα υπ’ αυτήν την έννοια, οι εφη-µερίδες είναι οι κερδισµένες. Δεν βλέπω να αλλάζει κάτι σε αυτό, για το 2010. Όσον αφορά στα online και mobile µέσα, δεν είναι µετρήσιµα, οπότε δεν γνωρίζουµε το ποσό επένδυσης σε αυτά. Γενικά όµως, τα χρήµατα που µειώθηκαν από την επένδυση στην τηλεόραση και στο outdoor, δεν στράφηκαν σε άλλα µέσα. Πολύ απλά …δεν επενδύθηκαν!στράφηκαν σε άλλα µέσα. Πολύ απλά …δεν επενδύθηκαν!

Page 92: Money Mechanism 2010

Banking ΔιαφήµισηΜ

ΗΧΑ

ΝΙΣ

ΜΟ

Ι ΤΟ

Υ Χ

ΡΗΜ

ΑΤΟ

Σ 20

09

90

Τ ο 2010 αναµένεται να είναι κι αυτό µία δύσκολη χρονιά τόσο για την ελληνική οικονοµία, όσο και για την τραπεζική αγορά. Το 2009 ζήσαµε µία µεγάλη αλλαγή. Για το 2010 υπολογίζουµε ότι οι τράπε-ζες θα κινηθούν σε παρόµοια συντηρητικά πλαίσια, µε πολύ προσεκτικά βήµατα, έτσι ώστε να υπάρχει η δυνατότητα ουσιαστικής ανάκαµψης από το 2011. Υπό αυτό το πρίσµα, θεωρούµε ότι την νέα χρονιά σε γενικές γραµµές, θα έχουµε έµφαση σε προϊοντικές επικοινωνίες. Η corporate επικοινωνία έγκειται στις στρατηγικές ανάγκες κάθε τράπεζας, αν βλέπει κάποια ευκαιρία ή απειλή και αν διαθέτει τα απαραίτητα κονδύλια για επιπλέον εταιρική προβολή. Σε αυτή τη δύσκολη εποχή σίγουρα υπάρχουν προϊόντα που ευνοούνται. Κατ΄αρχήν τα επαγγελµατικά δάνεια. Οι µικροµεσαίες επιχειρήσεις κυριολεκτικά διψούν για ενίσχυση και ρευστό. Η προϊοντική πρόταση που θα συµφέρει συνολικά, µε τους διαθέσιµους όρους της, θα έχει µεγάλο εύρος απήχησης. Ένα άλλο θέµα είναι τα στεγαστικά δάνεια. Το σπίτι και η οικοδοµή είναι έµφυτα ως ανάγκη του Έλληνα και ως µοχλός τόνωσης της οικονοµίας. Η εξοµάλυνση και η αποκατάσταση της εµπιστοσύνης στην αγορά κατοικίας θα δώσει ανάσα, πιθανότατα από το β’ εξάµηνο του 2010. Όσον αφορά τώρα στα σύνθετα προϊόντα, θα έλεγα ότι εδώ µάλλον έχουµε µία αντίθετη οπτική. Από πλευράς τραπεζών, είναι πιθανή η προσπάθεια πώλησης σύνθετων προϊόντων, ενώ από πλευράς καταναλωτή θα αναζητείται η πιο απλή και µονοσήµαντη πρόταση. Η εξίσωση εδώ για να λειτουργήσει θα πρέπει να συνυπολογιστούν ο βαθµός σηµασίας και σχετικότητας των συµπλη-ρωµατικών προϊόντων και το συνολικό τίµηµα, το οποίο δεν θα πρέπει να ακυρώνει το ανταγωνιστικό πλεονέκτηµα του κύριου προϊόντος.

Όσον αφορά στη διαφηµιστική δαπάνη, δεν υπάρχει καµία αµφιβολία ότι υπήρξε µεγάλη πτώση τόσο στο σύνολο της κατηγορίας, όσο και επιµέρους στην τηλεόραση, η οποία όµως παραµένει στην πρώτη θέση του µεριδίου δαπάνης. Πτώση µεριδίου είχε και το outdoor. Εφηµερίδες και ραδιόφωνο κράτησαν περίπου τις θέσεις τους. Αυτή την εικόνα αναµένουµε και το 2010: Ορθολογική χρήση της τηλεόρασης, διατήρηση του ποσοστού των εφηµερίδων, αλλά και του ραδιοφώνου. To internet, πα-ρότι δεν καταγράφεται, είναι και θα συνεχίσει να είναι από τους κερδισµένους. Η πιο επιλεκτική και στρατηγική στόχευση σε συνδυασµό µε τις τεχνολογικές εξελίξεις που συνδέονται µε την εικόνα των τραπεζών, συµβάλλουν στην ενίσχυση του µέσου. Τέλος, µην ξεχνάµε ότι ένα σηµαντικό µέρος της επι-κοινωνίας των τραπεζών γίνεται µέσω προωθητικών ενεργειών, µε κλασικά ή πιο σύγχρονα µέσα. .

Η ΕΠΟΜΕΝΗ ΜΕΡΑ

ο 2010 αναµένεται να είναι κι αυτό µία δύσκολη χρονιά τόσο για την ελληνική οικονοµία, όσο

H παρούσα περίοδος (2009-2010) µοιάζει µε ένα τραπέζι, όπου πρέπει πρώτα να ικανοποιηθεί η βασική ανάγκη (πείνα, δίψα της αγοράς) κι άρα σερβίρονται τα απαραίτητα - «προϊοντικά» - πιάτα, για να είναι εφικτό αργότερα να συµπληρωθεί το µενού µε περισσότερα ορεκτικά κι άλλες γαστριµαργικές λιχουδιές «εταιρικής» υφής. ΑΠΟ ΤΟΝ ΒΑΓΓΕΛΗ ΔΡΑΚΟΠΟΥΛΟ, GROUP ACCOUNT DIRECTOR ΤΗΣ ATTP

Page 93: Money Mechanism 2010

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ Τ

ΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2009

91

ΑΠΕΡΑΝΤΗ ΑΠΛΟΤΗΤΑ

Ο ι τράπεζες αποτελούν το βαρόµετρο της διαφηµιστικής αγοράς. Εκτιµώ ότι η προϊοντική επι-κοινωνία θα παραµείνει στο προσκήνιο. Υπάρχει έντονη ανάγκη ενηµέρωσης των κατανα-

λωτών για τα τραπεζικά προϊόντα που δηµιουργούνται και από ότι βλέπουµε διαφοροποιούνται από τα συνήθη. Είναι περισσότερο ευέλικτα και προσαρµοσµένα στις νέες συνθήκες και ανάγκες. Αυτό σηµαίνει ότι κάθε προϊόν απευθύνεται και σε λιγότερους καταναλωτές, άρα χρήζει ιδιαίτερης επικοινωνιακής αντι-µετώπισης. Οι εποχές του «Μαζί» ή του «Σίγουρη» έχουν περάσει ανεπιστρεπτί. Προφανώς τα νέα δεδο-µένα παράγουν διαφορετικές πρακτικές αντιµετώπισης. Η οικονοµική συγκυρία µπορεί να µην ευνοεί τα παραδοσιακά τραπεζικά προϊόντα όπως οι πιστωτικές κάρτες και τα καταναλωτικά δάνεια, αλλά ευνοεί άλλα, όπως χρηµατοδοτήσεις µικρών και µεσαίων εταιρειών ή επιδοτήσεις κ.ά. Έχω ορισµένες επιφυλά-ξεις για τα σύνθετα τραπεζικά προϊόντα. Ο τρόπος που προέκυψε η κρίση µάλλον έχει «φοβίσει» τους επι-χειρηµατίες, κυρίως τους µικροµεσαίους. Τα πολύ σύνθετα προϊόντα συνήθως έχουν εν τέλει µεγαλύτερο ρίσκο, άρα θα αντιµετωπίσουν την επιφυλακτικότητα όσων απευθύνονται. Εκτιµώ ότι επικοινωνιακά θα δούµε περισσότερο «απλοποιηµένα» προϊόντα, που θα προσεγγίζουν τους καταναλωτές στην λογική του «εύκολου, γρήγορου και σίγουρου». Πρέπει να σηµειώσω όµως ότι τόσο η οικονοµική συγκυρία, όσο και η αλλαγή στην κυβέρνηση θα δηµιουργήσουν νέες συνθήκες στον τραπεζικό χώρο που ενδεχοµένως να ενθαρρύνουν την ανάπτυξη νέων τραπεζικών σχηµάτων και άρα εταιρικής επικοινωνίας.

Η αναµενόµενη «εξειδίκευση» και οι ιδιαιτερότητες στην στόχευση του κοινού, θα οδηγήσουν την τραπεζική επικοινωνία σε ΜΜΕ που µπορούν να παρέχουν την απαιτούµενη αποτελεσµατικότητα. Η αλή-θεια είναι ότι στην χώρα µας η τηλεόραση είναι ανίκητη στην αποτελεσµατικότητά της, εάν την αποτι-µήσουµε αριθµητικά (κάλυψη, ταχύτητα, µέσο κόστος ανά άτοµα κ.ά.). Η χρήση της όµως δεν αποτελεί εχέγγυο για καλύτερες πωλήσεις. Η διαφοροποίηση της στάσης των καταναλωτών απέναντι στα προϊόντα είναι περισσότερο κριτική από ποτέ. Αυτό σηµαίνει ότι δεν υπάρχουν δεδοµένοι καταναλωτές. Συνεπώς είναι απολύτως αναγκαία η στρατηγική επικοινωνίας που θα προσεγγίσει µε ηπιότερους και απλούστε-ρους τρόπους και θα ενηµερώνει στο µέτρο που µπορεί, περισσότερο. Δεν είναι τυχαίο ότι η παγκόσµια τάση στην επικοινωνία είναι η διαφοροποίηση του τρόπου µεταφοράς των µηνυµάτων και η ολοένα και πιο ατοµικευµένη χρήση των µέσων. Η τηλεόραση θα συνεχίσει να απορροφά κονδύλια από την αγορά των τραπεζών όσο αυτές επικοινωνούν προϊόντα που απευθύνονται στους πολλούς και θα χάσει µερίδιο όταν αυτές επικοινωνήσουν προϊόντα για πιο µικρές οµάδες κοινού.

κοινωνία θα παραµείνει στο προσκήνιο. Υπάρχει έντονη ανάγκη ενηµέρωσης των κατανα-κοινωνία θα παραµείνει στο προσκήνιο. Υπάρχει έντονη ανάγκη ενηµέρωσης των κατανα-ΟΟΟ κοινωνία θα παραµείνει στο προσκήνιο. Υπάρχει έντονη ανάγκη ενηµέρωσης των κατανα-Ο κοινωνία θα παραµείνει στο προσκήνιο. Υπάρχει έντονη ανάγκη ενηµέρωσης των κατανα-κοινωνία θα παραµείνει στο προσκήνιο. Υπάρχει έντονη ανάγκη ενηµέρωσης των κατανα-λωτών για τα τραπεζικά προϊόντα που δηµιουργούνται και από ότι βλέπουµε διαφοροποιούνται από τα λωτών για τα τραπεζικά προϊόντα που δηµιουργούνται και από ότι βλέπουµε διαφοροποιούνται από τα λωτών για τα τραπεζικά προϊόντα που δηµιουργούνται και από ότι βλέπουµε διαφοροποιούνται από τα

Περισσότερο «απλοποιηµένα» προϊόντα, που θα προσεγγίζουν τους καταναλωτές στη λογική του «εύκολου, γρήγορου και σίγουρου» είναι ό,τι αναµένουµε στο τραπεζικό σκηνικό τους επόµενους µήνες. ΑΠΟ ΤΟΝ ΘΕΟΦΙΛΟ ΚΩΤΣΙΔΗ, MANAGING PARTNER ΤΗΣ OMD MEDIA NETWORK

Οσα ξέρουν οι άνθρωποι της επικοινωνίας

Page 94: Money Mechanism 2010
Page 95: Money Mechanism 2010

Από σαράντα κύµατα έχει περάσει η ανάπτυξη της ασφαλιστικής αγοράς στην Ελλάδα, µε τη διεθνή χρηµατοπιστωτική κρίση να ταράζει ακόµα πιο έντονα την πορεία του κλάδου. Αντοχές, όµως, τουλάχιστον οι µεγάλοι της αγοράς διαθέτουν σε καλό βαθµό!

Insurance

Page 96: Money Mechanism 2010

Insurance Εξελίξεις & τάσειςΜ

ΗΧΑ

ΝΙΣ

ΜΟ

Ι ΤΟ

Υ Χ

ΡΗΜ

ΑΤΟ

Σ 20

09

94

ΡΑΝΤΕΒΟΥ ΜΕ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗΗ ασφαλιστική αγορά δεν έχει επουλώσει τις πληγές της ούτε από τις στρεβλώσεις που βιώθηκαν σε εγχώριο επίπεδο επί σειρά ετών αλλά ούτε και από τις επιπτώσεις της διεθνούς χρηµατοπιστωτικής κρίσης. Όλα δείχνουν όµως ότι ο κλάδος έχει τη δυναµική να προχωρήσει και να ανακτήσει το χαµένο έδαφος. ΑΠΟ ΤΗΝ ΈΛΕΝΑ ΕΡΜΕΙΔΟΥ

Page 97: Money Mechanism 2010

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ Τ

ΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2009

95

ενεργοποίηση της Οδηγίας 2004/35 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συµ-βουλίου σχετικά µε την περιβαλλοντική ευθύνη όσον αφορά την πρόληψη και την αποκατάσταση περιβαλλοντικής ζηµιάς παρέχει εξαιρετικές προοπτικές για τον κλάδο και ισχυρά κίνητρα ανάπτυξης. Η συγκεκριµένη αγορά γνώρισε το πρώτο εξάµηνο του 2009 ανάπτυξη 22%!

η

Ο ι πωλήσεις, οι εξαγορές και τα λουκέ-τα που µπήκαν τη δεκαετία που µας

πέρασε οδήγησαν την ασφαλιστική βιοµηχανία σε µια νέα εποχή για τα ελληνικά δεδοµένα. Δεν ήταν όµως αρκετά για να αποκτήσει ο κλάδος µια δυναµική τέ-τοια ώστε να µπορεί να εµπνέει εµπιστοσύνη στο κα-ταναλωτικό κοινό. Δεν κατάφερε ούτε µε λογιστικές αλχηµείες να παρουσιάσει επαρκείς δείκτες κεφαλαι-ακής επάρκειας, ούτε να δουλέψει σωστά ο ανταγω-νισµός. Η κατάσταση γνωστή στις εποπτικές αρχές, συντηρήθηκε έτσι για πολλά χρόνια. Οι πρόσφατοι συστηµατικοί έλεγχοι από την Εποπτική Αρχή /Επ.Ε.Ι.Α και η άρση ανακλήσεων αδειών λειτουργίας ανάδει-ξαν την παθογένεια του κλάδου, βάζοντας νέα θεµέλια και στόχους για την ασφαλιστική αγορά. Ας πάρουµε όµως τα πράγµατα µε τη σειρά. Κατ’ αρχήν, κορυ-φαία κίνηση της τελευταίας δεκαετίας ήταν η πώληση το 2001 της µεγαλύτερης ως τότε ελληνικής ασφαλι-στικής εταιρείας της Interamerican στην ολλανδική Eureko. Η κίνηση αυτή ουσιαστικά ήταν ο πρόδροµος µίας σειράς άλλων κινήσεων που έδειξαν ότι ο κλά-δος µπαίνει σε νέα εποχή. Πέντε χρόνια αργότερα, η γαλλική ΑΧΑ εξαγοράζει, έναντι µεγάλου τιµήµατος, την Alpha Ασφαλιστική και µερικούς µήνες αργότερα η – επίσης γαλλική – Groupama, εξαγοράζει τον Φοί-νικα από την Εµπορική Τράπεζα. Κατά την τελευταία

δεκαετία, µπήκαν 25 «λουκέτα» στην ελληνική αγο-ρά, εκ των οποίων τα 6 µέσα στο 2009. Το κλείσιµο µικρών κυρίως επιχειρήσεων ήταν ένα δείγµα ότι η «νέα εποχή» στην ελληνική ασφαλιστική αγορά θα ερχόταν µέσα από ισχυρές, κεφαλαιακά, επιχειρήσεις. Ωστόσο, παρά τα «λουκέτα», ο ανταγωνισµός ήταν και είναι άκρατος και µάλιστα αθέµιτος σε ορισµένες περιπτώσεις. Οι πρακτικές αυτές οδήγησαν στη συρ-ρίκνωση του ασφαλιστικού δικτύου (ασφαλιστές) κα-τά 30% περίπου, ενώ λειτούργησαν αποτρεπτικά για αρκετούς νέους επίδοξους ασφαλιστές να δραστηρι-οποιηθούν στον κλάδο. Σε επιχειρηµατικό επίπεδο, η τελευταία δεκαετία χαρακτηρίστηκε από την έντονη ανάπτυξη των τραπεζοασφαλειών (bancassurance) µε τις ασφαλιστικές επιχειρήσεις να συνάπτουν στρατη-γικές συµµαχίες µε τράπεζες για να πουλούν τα προ-ϊόντα τους από τα τραπεζικά καταστήµατα µε µικρό λειτουργικό κόστος. Μπορεί η ελληνική ασφαλιστική αγορά να περνά ακόµα και επί µακρόν τις ίδιες παιδι-κές ασθένειες αλλά σίγουρα βήµατα έχουν γίνει εάν σκεφτεί κανείς ότι η αγορά σήµερα είναι πιο κοντά σε όσα συµβαίνουν στην Ευρώπη σε σχέση µε δέκα χρό-νια πριν, οπότε και στον κλάδο λειτουργούσαν περισ-σότερες από 100 επιχειρήσεις, αρκετές από τις οποίες µε τα χαρακτηριστικά µίας οικογενειακής επιχείρησης.

Page 98: Money Mechanism 2010

Insurance Εξελίξεις & τάσειςΜ

ΗΧΑ

ΝΙΣ

ΜΟ

Ι ΤΟ

Υ Χ

ΡΗΜ

ΑΤΟ

Σ 20

09

96

Όσα φέρνει η ώρα!

Με τις τελευταίες εξελίξεις στην ING, η οποία διασπάται σε µία τραπεζική και µία ασφαλιστι-κή µονάδα, από τη µία ο κλάδος προσπαθεί να αναρρώσει από την άρση της λειτουργίας των 6 ασφαλιστικών εταιρειών, Ασπίς Πρόνοια ΑΕΓΑ, Ασπίς Πρόνοια ΑΕΑΖ, Γενική Ένωση, Γενική Πίστη, Σκούρτης, ΕΟΣ και ιδιαίτερα των 2 του οµίλου της Ασπίς Πρόνοια, ενώ τα συµβόλαια πρώην ασφα-λισµένων δεν είχαν απορροφηθεί έως τις αρχές Δεκεµβρίου. Ταυτόχρονα η αγορά προσπαθεί να βρει τον δρόµο της ανάπτυξής της µέσα από ισχυρές ελληνικές και ξένες εταιρείες µε υψηλά αποθεµατικά προκειµένου να διεκδικήσουν νέους ρόλους συµπληρωµατικούς απέναντι στην κοινω-νική ασφάλιση. Παράλληλα η αγορά καλείται να εφαρµόσει τα πρότυπα της συνθήκης Solvency II σε συνδυασµό µε αύξηση ορίων αποζηµιώσεων στον κλάδο Αυτοκινήτου. Η ελληνική ασφαλιστική αγορά βέβαια έχει πληγεί από τη µεγάλη χρηµα-τοπιστωτική κρίση αλλά κατάφερε να εξέλθει µε µικρότερες απώλειες σε σχέση µε άλλες αγορές όπως η αµερικανική και η βρετανική, ενώ παρά-γοντες στην αγορά υποστηρίζουν ότι ο κλάδος θα επανέλθει σε καλύτερα επίπεδα από εκείνα που βρισκόταν πριν την είσοδο του στη χρηµατοοι-κονοµική κρίση. Το σίγουρο είναι ότι οι εταιρείες που τηρούν αυστηρούς κανόνες διαχείρισης κιν-δύνου θα έχουν και τις λιγότερες απώλειες. Την ίδια ώρα, τα ελληνικά νοικοκυριά στρέφονται σε πιο συντηρητικά προϊόντα που δεν επηρεάζονται και τόσο από τις έντονες διακυµάνσεις του Χρη-µατιστηρίου.

Τέλος, στο σύνολο της η παραγωγή ασφαλί-στρων, σύµφωνα µε δηµοσιευµένα στοιχεία της Επ.Ε.Ι.Α. κατέγραψε αύξηση 1,7% κατά το εννεάµη-νο του 2009 σε σύγκριση µε το αντίστοιχο εξάµη-νο του 2008. Παρά την αύξηση που σηµειώθηκε όµως, ο ασφαλιστικός κλάδος δεν κατάφερε να αποκαταστήσει τις σχέσεις εµπιστοσύνης µε τους πελάτες. Το σοκ από το κλείσιµο των εταιρειών που αναφέρθηκε ήταν µεγάλο, και αποτέλεσε πλήγ-µα για την εικόνα του κλάδου, και όλα δείχνουν ότι θα απαιτηθεί χρόνος και πολλή δουλειά, προκειµέ-νου να κλείσουν οι πληγές, να ανακτηθεί η χαµένη αξιοπιστία ώστε ο κλάδος να περάσει την εικόνα της ανταποδοτικής του σχέσης µε το καταναλωτικό κοινό, όπου σύµφωνα µε παράγοντες της αγοράς στοχεύει. Εδώ τον ρόλο του πρωταγωνιστή έχουν καθαρά και µόνο οι ασφαλιστές και του συµπρω-ταγωνιστή η Επ.Ε.Ι.Α.

Ο πρώτος λόγος στην εποπτεία

Η αυστηρή εποπτεία που ασκείται τον τελευ-ταίο καιρό από την Επ.Ε.Ι.Α. φαίνεται να ανοίγει τον δρόµο για νέες αυξήσεις µετοχικού κεφαλαίου, τιµολογιακές αναπροσαρµογές, ενώ ανοικτό είναι και το ενδεχόµενο των συγχωνεύσεων ή των εξαγο-ρών µέσα στα επόµενα έτη. Η µέχρι τώρα διοίκηση της Επ.Ε.Ι.Α, δείχνει να θέλει να συνεχίσει το έργο της, µέχρι να εξυγιανθεί η αγορά µε εξονυχιστικούς ελέγχους στα αποθεµατικά και τα περιθώρια φερεγ-γυότητας των ασφαλιστικών εταιρειών. Να σηµειώ-σουµε ότι στα πλαίσια πάντα του ελέγχου, προκύ-πτει και το ερώτηµα αν η Επ.Ε.Ι.Α, λόγω αλλαγής της Κυβέρνησης συνεχίσει το έργο της …µε τον ίδιο τρόπο. Και δεδοµένης της πρότασης που κατατέθη-κε από την ΕΕ για τη δηµιουργία µιας ενιαίας Επο-πτικής υπηρεσίας που θα ελέγχει όλες τις χρηµατο-οικονοµικές δραστηριότητες, το δεύτερο ερώτηµα που προκύπτει είναι, αν σήµερα βιώνουµε την αρχή ενός δρόµου για να τοποθετηθούν τα θεµέλια µιας ενοποιηµένης ασφαλιστικής αγοράς όπου οι κανό-

Page 99: Money Mechanism 2010

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ Τ

ΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2009

97

νες και οι κινήσεις θα καθορίζονται από την ΕΕ. Η έλλειψη ρευστότητας, το πιο αδύνατο σηµείο της ασφαλιστικής αγοράς, δείχνει να εγκαταλείπει το πρόγραµµα συντήρησης και να µπαίνει σε πρόγραµ-µα αναδιάρθρωσης. Έτσι, η µεγαλύτερη ανατροπή θα επέλθει µε την έναρξη εφαρµογής της συνθήκης Solvency II, (ΔΛΠ, Διεθνή Λογιστικά Πρότυπα) µε µεσοπρόθεσµο έτος προσαρµογής των ασφαλιστι-κών εταιρειών το 2011 και µε αφετηρία έναρξης το 2012. Η επικύρωση της οδηγίας για το Solvency II, της οποίας µέχρι τώρα είναι υποχρεωτική η εφαρ-µογή στις εισηγηµένες εταιρείες και τις θυγατρικές τους, δηµιουργεί απαιτήσεις για σηµαντικές ενισχύ-σεις κεφαλαίων και αλλαγές στον τρόπο διοίκησης των ασφαλιστικών και αντασφαλιστικών εταιρειών,

Η µέχρι τώρα διοίκηση της Εποπτικής Αρχής /Επ.Ε.Ι.Α, δείχνει να επιθυµεί να συ-νεχίσει το έργο της, µέχρι να εξυγιανθεί η αγορά µε εξονυχιστικούς ελέγχους στα αποθεµατικά και τα περιθώρια φερεγγυότητας των ασφαλιστικών εταιρειών.

ώστε να γίνουν ισχυρότερες κεφαλαιακά και να κα-λύπτουν το απαιτούµενα περιθώρια φερεγγυότητας. Με την εφαρµογή της οδηγίας αυτής θα µικρύνει η ψαλίδα για αποκλίσεις µεταξύ την κρατών-µελών της ΕΕ, ενώ η νέα αυτή προσέγγιση θα βελτιώσει σε µεγάλο βαθµό τη µέχρι τώρα λογιστική εικόνα της εταιρείας, χτίζοντας τις βάσεις για τη σωστή διαχεί-ριση του κινδύνου και τους αποδοτικότερους εσω-τερικούς ελέγχους. Για παράδειγµα η εφαρµογή των Διεθνών Λογιστικών Προτύπων εµφανίζει βελτιω-µένους αρκετούς δείκτες, αυτό οδηγεί µε τη σειρά του σε καλύτερους όρους δανεισµού. Το ραντεβού ορίστηκε. Σε αγώνα δρόµου πρέπει να επιδοθούν σχεδόν όλες οι εταιρείες για να φτάσουν στην ώρα τους. Οι επιδόσεις …θα ανακοινωθούν το 2012.

Page 100: Money Mechanism 2010

•• ΙNSURANCE ••

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ

ΤΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2009

98

Photo Θανάσης Τσόγκας

Page 101: Money Mechanism 2010

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ Τ

ΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2009

99

•• ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΩΤΣΑΛΟΣ - INTERAMERICAN ••

Στα γρανάζια της κρίσης ο ασφαλιστικός κλάδος στις µέρες µας κ. Κώτσαλε. Τι να περιµένουµε στο εγγύς µέλλον; Ποιες

οι προκλήσεις του κλάδου σήµερα;

Κοιτάξτε, πράγµατι δεν µπορούµε να αποµο-νώσουµε την ασφαλιστική βιοµηχανία από το ευ-ρύτερο οικονοµικό και κοινωνικό περιβάλλον, δι-εθνώς και στην Ελλάδα. Και υπογραµµίζω τη δι-άσταση του κοινωνικού περιβάλλοντος, διότι για το οικονοµικό τα πράγµατα µεταφράζονται εύκο-λα σε αριθµούς. Χρειαζόµαστε µια αναθεώρηση της προσέγγισης του θεσµού που θα αναδεικνύ-ει την εκ θεµελίων σχέση της ιδιωτικής ασφάλι-σης µε την κοινωνία. Να έχει στη βάση της την εγγύηση της απόλυτης ανταπόδοσης εκ µέρους των ασφαλιστικών επιχειρήσεων, την επιστροφή αξίας στον καταναλωτή, τη σιγουριά που χτίζει σχέση εµπιστοσύνης. Ο ασφαλιστικός κλάδος κατά την έννοια αυτή, είναι ακόµη σε µεταβατικό στάδιο, µε την προσδοκία ότι θα οµογενοποιη-θούν οι συµπεριφορές των εταιρειών, µε αναφο-

ρά σε ξεκάθαρα θεσµικά πλαίσια απαιτήσεων. Οι ασφαλιστικές εταιρείες έχουν ανάγκη την εστίαση στα τεχνικά αποτελέσµατα – αλλιώς τι εταιρείες πωλήσεων είναι – και αυτά δεν επιτυγχάνονται χωρίς καταναλωτική πίστη. Διεθνώς και στην Ελ-λάδα, η ιδιωτική ασφάλιση αναζητεί νέους ορίζο-ντες σε ένα τοπίο θολό από την παγκόσµια οικο-νοµική κρίση. Η δηµιουργικός προβληµατισµός για το παρόν και το µέλλον των ασφαλίσεων που είναι υπαρκτός στα διεθνή φόρουµ, µεταφέρεται και στη χώρα µας. Η διαχείριση του πιστωτικού κινδύνου και του κεφαλαίου επάρκειας, για πα-ράδειγµα, είναι µείζονα ζητήµατα. Την αναζήτη-ση σταθερών ισορροπιών στη βάση σοβαρών δεσµεύσεων, υποχρεώσεων και λειτουργιών των ασφαλιστικών εταιρειών εκφράζει το Solvency II, ένας θώρακας για τις επιχειρηµατικές ασθένειες στον ασφαλιστικό κλάδο, που θα βοηθήσει να γίνουν βήµατα στον τοµέα του επαγγελµατισµού και της αξιοπιστίας.

Αναµείνατε στο ακουστικό σαςΟ διευθύνων σύµβουλος του Οµίλου Interamerican εκτιµά ότι η αγορά ασφαλειών στη χώρα µας χρειάζεται αναθεώρηση που θα αναδεικνύει τη θεµελιακή σχέση της ιδιωτι-κής ασφάλισης µε την κοινωνία. Αναµένουµε, λοιπόν, τις νέες εξελίξεις που πρέπει να προωθήσει ο ασφαλιστικός κλάδος, αγορά µε χρόνια προβλήµατα όπως αυτά των χα-µηλών αποθεµατικών στον κλάδο αυτοκινήτου, αλλά και τα ζητήµατα εποπτείας, όπου τα τελευταία έτη το νερό δείχνει να µπαίνει στο αυλάκι. Παρόλα αυτά, το κενό της εµπι-στοσύνης του καταναλωτή στην ασφαλιστική αγορά δεν έχει ακόµη γεµίσει. Αντίθετα, µάλλον έχει κάπως ενταθεί στο σκηνικό της ύφεσης. ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΗΝ ΈΛΕΝΑ ΕΡΜΕΙΔΟΥ

Page 102: Money Mechanism 2010

•• ΙNSURANCE ••

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ

ΤΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2009

100

Και το τούνελ της ύφεσης; Η έξοδος από αυτό εννοώ.Αυτό είναι το µόνο σίγουρο. Νοµοτελειακά, η

αγορά θα ανακάµψει.

Ναι, αλλά τελικά πόσο βάση έχουν τα σενάρια που αναφέρουν ότι πιθανώς να ξανακυλήσουµε στον βούρκο της κρίσης;

Αυτά συµβαίνουν γιατί ο κίνδυνος µιας νέας κρίσης είναι πάντα µέσα στη λογική των πιθανοτή-των, που πρέπει να τις περιορίζουµε κατά το δυ-νατόν. Για την ασφαλιστική βιοµηχανία, έκθεση της Ernst & Young τον περασµένο Νοέµβριο αποφαίνε-ται ότι οι ασφαλιστικές εταιρείες πρέπει εφεξής να αξιολογούν και να αποτιµούν τη δυνητική έκθεσή τους σε ακραίους κινδύνους, προκειµένου να είναι σε θέση να προβλέπουν, να διαχειρίζονται και να αντιµετωπίζουν πιο αποτελεσµατικά στο µέλλον κρίσιµα γεγονότα. Να επισηµάνω ότι στην παρού-σα οικονοµική συγκυρία απορροφούν τις συνέπει-ες της ύφεσης εκείνες οι εταιρείες που εφαρµόζου-ναπαρέγκλιτα αυστηρές διαδικασίες διαχείρισης κινδύνων. Η κρίση έδωσε µαθήµατα στην ασφαλι-στική αγορά, που οφείλουµε να αξιοποιήσουµε.

Ποια θα είναι κατά τη γνώµη σας η επόµενη ηµέρα στην Ευρώ-πη για την αγορά ασφαλειών και κυρίως στις αναπτυσσόµενες χώρες-µέλη;

Εδώ είναι που θέλει προσοχή και ταυτόχρονα επιχειρηµατική αξιοποίηση των νέων ευκαιριών σε ένα περιβάλλον που αλλάζουν οι ισορροπίες του. Γιατί πανευρωπαϊκά, αναδύονται νέες ευκαιρί-ες από τη διαµόρφωση νέων αγορών, που έχουν ανάγκη νέα προϊόντα. Η έκρηξη του δηµογραφι-κού προβλήµατος – υπογεννητικότητα από τη µια, αύξηση του ηλικιακού προσδόκιµου ζωής από την άλλη – έχει κλονίσει τα αναδιανεµητικά συστήµατα της κοινωνικής ασφάλισης. Το 2025 προβλέπεται ότι το 25% του πληθυσµού της Ευρώπης θα είναι άνω των 65 ετών. Οι τάσεις για την ελαχιστοποίη-ση των κοινωνικών παροχών και την επιµήκυνση του εργασιακού βίου είναι δεδοµένη, καθώς, όπως διαπιστώνει και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σε ανακοί-νωσή της για το δηµογραφικό πρόβληµα (Απρίλιος 2009) η οικονοµική κρίση επιδεινώνει τις προσπά-θειες ενθάρρυνσης της δηµογραφικής ανανέωσης. Ειδικότερα στην Ελλάδα, µε το µεγάλο δηµοσιονο-µικό έλλειµµα και τις συνεχώς αυξανόµενες κρα-τικές δαπάνες για σύνταξη και υγεία, η ανάγκη για µια συµπληρωµατική σχέση κοινωνικής και ιδιωτικής ασφάλισης είναι πιεστικά αναγκαία. Στην Ευρώπη σήµερα, η µέριµνα για την ασφάλιση σύ-νταξης και υγείας περνά κατά ένα µεγάλο ποσοστό στην ευθύνη του ενδιαφερόµενου. Στον τοµέα της

ιδιωτικής ασφάλισης έγιναν σηµαντικές επενδύ-σεις προ κρίσης και στην Ανατολική Ευρώπη. Εκεί η συνέχεια της ανάπτυξης δεν συνδέεται µόνο µε το οικονοµικό και θεσµικό περιβάλλον, που ακόµα δεν είναι ώριµο, αλλά και µε την κουλτούρα, που δεν αλλάζει από τη µια µέρα στην άλλη.

Στο ίδιο µήκος κύµατος µε τα προηγούµενα αλλά για τη χώρα µας πλέον, να φέρω στο τραπέζι της συνοµιλίας µας ότι πρό-σφατα ζήσαµε και την ανάκληση των αδειών λειτουργίας ασφα-λιστικών εταιρειών. Το σκηνικό αυτό το έχουµε ζήσει και µερι-κά χρόνια πριν ενσκήψει η κρίση. Ποια θα είναι η επόµενη µέρα λοιπόν στα καθ’ ηµάς;

Είναι αλήθεια ότι η ελληνική ασφαλιστική αγο-ρά παρουσίαζε ανέκαθεν ισχυρά τοπικά χαρακτηρι-στικά και ιδιαιτερότητες, που κάτω από την πίεση των διεθνών κανόνων έχουν αρχίσει να περιορίζο-νται. Τα προβλήµατα που αναδύθηκαν ιδιαίτερα το 2009 και η ανάκληση αδειών λειτουργίας δεν είναι απότοκα της οικονοµικής κρίσης και µόνο, αλλά πε-ρισσότερο λογική συνέπεια µιας αυστηρότερης πο-λιτικής στην εποπτεία του κλάδου, η οποία ανέβασε τον πήχυ µε όρους φερεγγυότητας και ελεγκτικές διαδικασίες πρόληψης που φέρνουν την αγορά µας πιο κοντά στα ευρωπαϊκά δεδοµένα. Γίνεται αντιλη-πτό στη χώρα µας ότι µε τις υποχρεώσεις έναντι των ασφαλισµένων και κάθε άλλου ενδιαφερόµενου µέρους δεν µπορεί να παίζει καµµία ασφαλιστική εταιρεία και ότι δεν υπάρχουν, πλέον, τα περιθώρια αθέµιτου ανταγωνισµού, που τόση ζηµιά προκάλε-σε στον κλάδο µας. Στα επόµενα δυο - τρία χρόνια εκτιµώ ότι θα έχουµε µια συγκέντρωση της αγοράς και ανακατατάξεις από συνέργιες, ενδεχόµενες συγ-χωνεύσεις και εξαγορές. Ήδη, οι πέντε µεγαλύτερες εταιρείες στον κλάδο Ζωής ελέγχουν πάνω από το µισό της πίτας. Αυτή η εξέλιξη θα έχει πολλά θετι-κά για την ασφαλιστική αγορά εφ’ όσον συνδεθεί µε την αποκατάσταση της εµπιστοσύνης του κατα-ναλωτή, διότι είναι βέβαιο ότι στο µέλλον η ζήτηση των ασφαλιστικών προϊόντων θα αυξηθεί.

Και τελικά για να λέµε τα πράγµατα µε το όνοµά τους, οι ασφα-λισµένοι πώς µπορούν να αισθάνονται ήσυχοι σε ό,τι τους αφορά σε περίπτωση ανάκλησης της άδειας λειτουργίας µίας ασφαλιστικής; Ισχυρή εποπτεία υποθέτω ότι θα µου πείτε και όχι ένα µοντέλο ανάπτυξης µε υψηλά αποθέµατα αυτορρύθµι-σης. Έτσι δεν είναι;

Ναι. Είναι κάτι περισσότερο από σαφές ότι η αγορά δεν µπορεί να υποκαταστήσει την εποπτεία, που πρέπει να προλαµβάνει τέτοιες εξελίξεις όσον αφορά στις εγγυήσεις για τους ασφαλισµένους σε περιπτώσεις ανάκλησης άδειας. Στην Ελλάδα, όπως και στη διεθνή ασφαλιστική κοινότητα, γίνεται

Page 103: Money Mechanism 2010

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ Τ

ΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2009

101

•• ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΩΤΣΑΛΟΣ - INTERAMERICAN ••

αποδεκτή η ανάγκη ύπαρξης Εγγυητικού Κεφαλαί-ου στις Γενικές Ασφάλειες, όχι όµως και στις Ασφα-λίσεις Ζωής. Κάτι τέτοιο θα µετέθετε τεράστια βάρη προβλέψεων στις υγιείς εταιρείες και θα ήταν κατα-στροφικό για την αγορά µας. Δεν χωράει καµία συ-ζήτηση για τέτοιου είδους αυτορρυθµίσεις.

Ας περάσουµε στην αγορά αυτοκινήτου, τον τοµέα της υπο-χρεωτικής δηλαδή ασφάλισης αλλά και µε τα περισσότερα προ-βλήµατα, χρόνια µάλιστα, όπως η έλλειψη των απαιτούµενων αποθεµατικών.

Πράγµατι είναι πολύπαθος ο κλάδος και έχει παρουσιάσει προβλήµατα που έχουν επιδράσει αρνητικά στην ασφαλιστική συνείδηση του κοινού, τραυµατίζοντας τη συνολική εικόνα της ιδιωτικής ασφάλισης στον τόπο µας. Ίσως επειδή λόγω του ότι είναι η µοναδική υποχρεωτική ασφάλιση, ο θεσµός στο σύνολό του έχει ταυτιστεί µε την ασφάλιση αυ-τοκινήτου. Ο κατακερµατισµός αυτής της αγοράς σε πλήθος εταιρειών ποικίλων ταχυτήτων, διαχειριστι-κών συµπεριφορών και τιµολογιακών πολιτικών χωρίς επαρκή έλεγχο τις προηγούµενες δεκαετίες,

επισώρευσε µεγάλα προβλήµατα ανταγωνισµού. Η εκκαθάριση και η εξυγίανση εδώ προβάλλει επιτα-κτικά αναγκαία, µε κυρίαρχο ζητούµενο την κεφα-λαιακή επάρκεια, την ικανή αποθεµατοποίηση.

Αύξηση στις τιµές θα δούµε;Στον κλάδο Αυτοκινήτου έχουµε σήµερα την

άνοδο των ορίων αποζηµίωσης ανά θύµα στις 500 χιλ. ευρώ µε την προοπτική της αύξησης του ορί-ου στο ένα εκατ. ευρώ ανά θύµα στην επόµενη δι-ετία. Εύλογα, η νέα πραγµατικότητα θα επηρεάσει τα ασφάλιστρα. Η επίδραση θα είναι ορθολογικά ελεγχόµενη εφ’ όσον πετύχουµε να έχουµε στην επιδίκαση των ζηµιών ένα αντικειµενικό σύστη-µα προσδιορισµού των αποζηµιώσεων. Πάντως, είναι σαφές ότι ο ασφαλιζόµενος στο αυτοκίνητο στρέφεται από τη στρεβλή λογική της επιλογής του χαµηλότερου ασφαλίστρου του παρελθόντος στη λογική της επιλογής µε βάση την αξιοπιστία της ασφαλιστικής εταιρείας και την ισορροπηµένη σχέση κόστους - οφέλους.

« Στα επόµενα δυο - τρία χρόνια εκτιµώ ότι θα έχουµε µια συγκέντρωση της αγοράς και ανακατατάξεις από συνέργιες, ενδεχόµενες συγχωνεύσεις και εξαγορές. Ήδη, οι πέντε µεγαλύτερες εταιρείες στον κλάδο ζωής ελέγχουν πάνω από το µισό της πίτας. »

Page 104: Money Mechanism 2010

•• ΙNSURANCE ••

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ

ΤΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2009

102

102 ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ 102 ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ

Page 105: Money Mechanism 2010

102 ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ Τ

ΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2009

103

•• ERIC KLEIJNEN – AXA ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΗ ••

102 ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ

Η ασφαλιστική αγορά σήµερα κ. Kleijnen πιστεύετε ότι βαδί-ζει προς την έξοδο από τις επιπτώσεις της διεθνούς χρηµα-

τοπιστωτικής κρίσης ή έχει ήδη εξέλθει από αυτή;Για να λέµε τα πράγµατα µε το όνοµά τους, ο κλά-

δος στο σύνολό του έχει ξεπεράσει την κρίση του 2008. Όχι όµως και όλες οι ασφαλιστικές εταιρείες, ειδικά εκείνες οι οποίες κατά το ξέσπασµα της κρί-σης δεν ήταν ιδιαίτερα φερέγγυες και δεν διέθεταν εύρωστα κεφάλαια. Επίσης, δεν πιστεύω ότι βραχυ-πρόθεσµα θα ζήσουµε κάποια νέα κρίση στο σύνολο του κλάδου. Όσον αφορά το µέλλον, οι κανόνες του Solvency II και η εφαρµογή τους, θα παίξουν καθορι-στικό ρόλο, καθώς θα προλαµβάνουν τις υπερβάσεις στην ανάληψη κινδύνων, την ελλιπή αποθεµατοποίη-ση και τιµολόγηση, όπως και τη µη ορθολογική απο-τίµηση του ενεργητικού και παθητικού.

Ποιες οι τάσεις της ασφαλιστικής αγοράς στην Ευρώπη σήµερα;

Η ασφαλιστική αγορά στο σύνολό της θα είναι δύσκολη το 2010: η νέα παραγωγή ασφαλίστρων θα είναι µειωµένη και θα υπάρχει πίεση στις τιµές, τις οποίες δεν µπορεί να αντέξει και δεν πρέπει να

δεχθεί ο κλάδος, καθώς αντιµετωπίζει αύξηση των ζηµιών και των λειτουργικών και αντασφαλιστικών εξόδων. Μεσοπρόθεσµα, ο ασφαλιστικός κλάδος θα επανέλθει σε επίπεδα καλύτερα από εκείνα πριν από την κρίση, καθώς κρίσιµες κοινωνικές προκλή-σεις (συνταξιοδότηση, γήρανση του πληθυσµού κλπ.) µπορούν να αντιµετωπιστούν µόνο µε την αυξηµένη συµµετοχή της ιδιωτικής ασφάλισης. Οι κρατικοί προϋπολογισµοί για την κοινωνική ασφά-λιση δεν µπορούν να ανταπεξέλθουν από µόνοι τους στις προκλήσεις των αυξανόµενων δαπανών για συντάξεις.

Ας επιστρέψουµε όµως στην Ελλάδα. Πως θα σχολιάζατε τη µέ-χρι σήµερα συνεργασία σας µε την Alpha Bank;

Οι στόχοι της ΑΧΑ παραµένουν οι ίδιοι, δηλα-δή να αποτελέσει έναν από τους ηγέτες του κλάδου µέχρι το 2012 ακολουθώντας βήµατα κερδοφό-ρας ανάπτυξης. Η συνεργασία µε την Alpha Bank εξελίσσεται οµαλά και περιλαµβάνει ένα τεράστιο, ανεκµετάλλευτο προς το παρόν, δυναµικό.

Πολύτιµος χρόνοςΟ διευθύνων σύµβουλος της AXA Ασφαλιστική - δεδοµένου ότι το ασφαλιστικό και κατ’ επέκταση το συνταξιοδοτικό είναι ένα από τα µεγάλα προβλήµατα που αντιµετωπίζει η χώρα και όσο περνά ανεκµετάλλευτος ο χρόνος, τόσο εντείνεται - θεωρεί, περισσότερο από ποτέ, αναγκαία τη δηµιουργία ενός νοµικού και φορολογικού πλαισίου που θα εί-ναι άρρηκτα συνδεδεµένο µε την ανάπτυξη και ενδυνάµωση της ιδιωτικής ασφάλισης του 2ου και 3ου πυλώνα. ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΗΝ ΈΛΕΝΑ ΕΡΜΕΙΔΟΥ

Page 106: Money Mechanism 2010

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ

ΤΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2009

104

•• ΙNSURANCE ••

Κοινή παραδοχή αποτελεί το ότι η ελληνική ασφαλιστική αγο-ρά βρίσκεται σε µεταβατική περίοδο. Τι διαβλέπετε σε ορίζοντα τριετίας στους κλάδους Αυτοκινήτου, Συντάξεων και Υγείας;

Τα τελευταία χρόνια, ο κλάδος Αυτοκινήτου παρουσίαζε πολύ χαµηλότερες τιµές από τα απαι-τούµενα επίπεδα, µε αντασφάλιση ταµειακών ρο-ών από κάποιες ασφαλιστικές εταιρείες και ελλιπή εφαρµογή των κανόνων φερεγγυότητας από τις Αρχές. Η Εποπτική Αρχή κατάφερε να υπενθυµίσει στο σύνολο του κλάδου τις υποχρεώσεις του, λαµ-βάνοντας τα απαραίτητα µέτρα. Με τον τρόπο αυτό η υποτιµόλογηση µειώθηκε και τα ασφάλιστρα αυ-ξήθηκαν καταρχήν στον κλάδο Αυτοκινήτων.

Όσον αφορά δε στα νοσοκοµειακά προγράµµα-τα, η κατάσταση είναι ακόµα χειρότερη µε το µέσο ποσοστό της αγοράς να ξεπερνάει το 120% των ασφαλίστρων (µετά το φόρο). Η αδράνεια λοιπόν ισοδυναµεί µε αυτοκτονία. Κατά την άποψή µου, τρεις κατευθύνσεις θα αναδειχθούν:• Οι τιµές θα αυξηθούν σηµαντικά. Αυτό είναι βέ-

βαιο και αναπόφευκτο.• Τα ισόβια συµβόλαια θα εξαφανιστούν καθώς

θυµίζουν περισσότερο τζόγο παρά ασφάλιση. Κανείς δεν µπορεί να δεχθεί έναν ανοικτό ισό-βιο κίνδυνο εκτεθειµένο σε ζητήµατα όπως η µακροζωία, η εξέλιξη των ιατρικών τεχνικών, τα κόστη κ.λπ.

• Θα ληφθούν µέτρα περιορισµού της συχνότητας και του κόστους ζηµιών. Διαφορετικά τα ασφά-λιστρα θα φτάσουν σε µη προσιτά επίπεδα. Τα µέτρα αυτά θα περιλαµβάνουν χαµηλότερα όρια αποζηµίωσης, εκπιπτόµενα ποσά, προµή-θειες, προνοσηλευτικούς ελέγχους, αντιµετώ-πιση των υπερβολικών αµοιβών, τη συµβολή της Κρατικής Κοινωνικής Ασφάλισης µέσω προ-τροπής του πελάτη που πληρώνει εισφορές στο κράτος για αυτήν, κ.λπ. Η .Σχετικά µε τις συντάξεις, είναι αναγκαία η δη-

µιουργία ενός νοµικού και φορολογικού πλαισίου για την ανάπτυξη και ενδυνάµωση της ιδιωτικής ασφάλισης του 2ου (οµαδικά ασφαλιστήρια) και 3ου (ατοµικά ασφαλιστήρια) πυλώνα. Δεν υπάρχει άλλη εναλλακτική καθώς τα κρατικά σχήµατα ήδη παρουσιάζουν µεγάλα ελλείµµατα, χωρίς καν να συνυπολογίζεται η αύξηση του προσδόκιµου ζωής κατά τρεις µήνες αναµενόµενης επιβίωσης ανά έτος.

Αυξήσεις θα δούµε στην αγορά Αυτοκινήτου από το νέο έτος;Ο Κλάδος Αυτοκινήτου είναι υποτιµολογηµέ-

νος. Αναµφισβήτητα, τα ασφάλιστρα θα συνεχί-σουν να αυξάνονται. Εξαιτίας των ελλειµµάτων και των µη κερδοφόρων επιπέδων του παρελθόντος, όπως και εξαιτίας των περαιτέρω αυξήσεων των ορίων αποζηµίωσης, σύµφωνα µε τις οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Θα πρέπει να ληφθούν µέ-τρα που να περιορίζουν τα ασφάλιστρα κινδύνου. Αυτό απαιτεί καλύτερες οδικές συµπεριφορές και συνθήκες, που θα επιβληθούν από ένα συνδυασµό εκπαίδευσης και ελέγχου. Η Ελλάδα έχει την 1η θέση στην Ευρώπη σε συχνότητα και σοβαρότητα ζηµιών. Εάν δεν αντιµετωπιστεί αυτό το ευαίσθη-το ζήτηµα, πέρα από το κοινωνικό κόστος και πόνο

που προκαλεί, θα αυξήσει αισθητά τα ασφάλιστρα που θα πρέπει να καταβάλει ο κάθε οδηγός.

Ποιος τέλος ο ρόλος των ασφαλιστικών εταιρειών στο συνταξι-οδοτικό σύστηµα;

Η ασφαλιστική αγορά µπορεί και πρέπει να δι-αδραµατίσει ένα σηµαντικό ρόλο στο συνταξιοδο-τικό σύστηµα, όπως προανέφερα, µε τον συνδυα-σµό κρατικής και ιδιωτικής ασφάλισης (όπως έχει ήδη γίνει σε όλες τις ασφαλιστικά ώριµες χώρες). Τα κρατικά σχήµατα δεν µπορούν να αντιµετωπί-σουν την αύξηση του προσδόκιµου ζωής µε ένα κοινωνικά αποδεκτό επίπεδο φορολόγησης. Η ενί-σχυση των ιδιωτικών σχηµάτων είναι µονόδροµος. Δεν υπάρχει άλλη λύση εκτός από την επιµήκυνση της ηλικίας συνταξιοδότησης και την ταυτόχρονη σηµαντική µείωση των συνταξιοδοτικών παροχών.

«Στη νοσοκοµειακή περίθαλψη, θα πρέπει να ληφθούν µέτρα που να περιορίζουν τα ασφάλιστρα κινδύ-νου. Αυτό απαιτεί καλύτερες οδικές συµπεριφορές και συνθήκες, που θα επιβληθούν από ένα συνδυασµό εκ-παίδευσης και ελέγχου.»

104 ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ

Page 107: Money Mechanism 2010

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ Τ

ΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2009

105

•• ERIC KLEIJNEN – AXA ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΗ ••

Page 108: Money Mechanism 2010

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ

ΤΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2009

106

•• ΙNSURANCE ••

Photo ΑΓΓΕΛΟΣ ΣΤΑΥΡΑΚΗΣ

Page 109: Money Mechanism 2010

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ Τ

ΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2009

107

Παρά τις ενδείξεις ανάκαµψης, δεν έχουµε ξεφύγει οριστι-κά από τον κίνδυνο να υποτροπιάσει η διεθνής κρίση. Τι

συµβαίνει στις ασφάλειες; Πόσο κοντά ή µακριά από την πόρτα του κλάδου βρίσκεται ένα τέτοιο ενδεχόµενο για Ευρώπη και Αµερική;

Πράγµατι, τα αντικρουόµενα µηνύµατα που εκ-πέµπουν οι διεθνείς οικονοµίες µαρτυρούν πως δεν είναι ακόµα ξεκάθαρο εάν βρισκόµαστε στο µέσο ή στο τέλος της κρίσης. Θα πρέπει να περιµένουµε το πρώτο τρίµηνο του 2010 να δώσει το στίγµα, ως προς το σηµείο του οικονοµικού κύκλου που διανύουµε. Η πρόσφατη ιστορία έδειξε ότι η επο-πτευόµενη ασφαλιστική βιοµηχανία συµπεριφέρ-θηκε πολύ πιο σταθερά και αποτελεσµατικά στην κρίση από τη µη επαρκώς – όπως αποδείχθηκε – εποπτευόµενη χρηµατοοικονοµική δραστηριότητα. Ο ασφαλιστικός κλάδος θα πρέπει να λειτουργήσει το 2010 µέσα σε ένα ασταθές διεθνές περιβάλλον, που κινείται µε χαµηλές ταχύτητες οικονοµικής δραστηριότητας και δεν προσφέρει υψηλές επεν-δυτικές αποδόσεις. Πιστεύω λοιπόν ότι µε εξαίρε-ση ίσως τις αναπτυσσόµενες χώρες, δεν θα πρέπει να αναµένουµε ιδιαίτερα θετικές επιδόσεις, δεδο-µένων των εξωγενών συνθηκών.

Ποιες οι τάσεις στην ευρωπαϊκή αγορά; Η ΝΑ Ευρώπη θα κα-ταφέρει να διατηρήσει τους ρυθµούς ανάκαµψης έστω και εάν είναι αργοί, στον ασφαλιστικό τοµέα;

Είναι αλήθεια ότι η ευρωπαϊκή ασφαλιστική αγορά δείχνει σηµάδια σταδιακής, αλλά βραδεί-

ας, ανάκαµψης, µετά το 2008, οπότε και παρου-σίασε διψήφιο αρνητικό πρόσηµο στον κλάδο Ζωής και στάσιµη ανάπτυξη στον κλάδο των Γε-νικών Ασφαλίσεων. Για το 2010, οι προβλέψεις δείχνουν µία ελαφρώς βελτιωµένη εικόνα, κυρί-ως στον κλάδο Ζωής. Μοιραία, οι υψηλοί ρυθ-µοί της ασφαλιστικής δραστηριότητας στις χώρες της Νοτιοανατολικής Ευρώπης επηρεάζονται από το διεθνές αρνητικό κλίµα. Πάντως, το σύνολο των εταιρειών που δραστηριοποιούνται στην ΕΕ απασχολεί όχι µόνο η ανάπτυξη και η κερδοφο-ρία, αλλά και η προσαρµογή στις διατάξεις του Solvency II που βρίσκεται «προ των πυλών» και η οποία απαιτεί µεγάλες επενδύσεις σε κεφάλαια, τεχνογνωσία, στελέχωση, συστήµατα διακυβέρ-νησης και ελέγχου κ.λπ.

Σηµαντικό ζήτηµα που έχει απασχολήσει και πριν το ξέ-σπασµα της κρίσης την εγχώρια αγορά ασφάλισης, το έλ-λειµµα εµπιστοσύνης των καταναλωτών. Με την κρίση και την ύφεση που ακολούθησε, οι ως έναν βαθµό αδύ-ναµες σχέσεις εµπιστοσύνης, κλονίστηκαν περαιτέρω. Έτσι δεν είναι;

Είναι γεγονός ότι το έλλειµµα κεφαλαίων και ρευστότητας συγκεκριµένων εταιρειών και η συ-νακόλουθη υπέρµετρη καθυστέρηση ή αδικαιο-λόγητη άρνηση πληρωµών έχει σηµαντικά συµ-βάλλει στη δηµιουργία αρνητικών στερεότυπων για τον θεσµό της ιδιωτικής ασφάλισης στην ελ-

Κατάσταση ΠολιορκίαςΟ διευθύνων σύµβουλος της Chartis, της πάλαι ποτέ AIG καθώς πρόσφατα η εταιρεία άλλα-ξε όνοµα, εκτιµά ότι είναι δύσκολο, ακόµα και σήµερα, να κάνουµε προβλέψεις για την πο-ρεία του κλάδου στην εποχή της ύφεσης. Η πραγµατικότητα όµως αυτή δεν θα κρατήσει πο-λύ. Πιστεύει ότι ήδη µετά το πέρας του πρώτου τριµήνου του 2010, θα έχουµε όλες τις απαι-τούµενες πληροφορίες ώστε να ξέρουµε που βρισκόµαστε και πώς πρέπει να κινηθούµε.

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΗΝ ΈΛΕΝΑ ΕΡΜΕΙΔΟΥ

•• XΡΗΣΤΟΣ AΔΑΜΑΝΤΙΑΔΗΣ - CHARTIS ••

Page 110: Money Mechanism 2010

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ

ΤΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2009

108

ληνική κοινωνία. Δεν αρκεί η υιοθέτηση µίας ή δύο πρακτικών προκειµένου να αλλάξει η αρ-νητική εικόνα του κλάδου, η οποία είναι άδικη για την πλειονότητα των ασφαλιστών εταιρειών και διαµεσολαβούντων.

Οι προτάσεις καλύπτουν ένα ευρύ φάσµα ενεργειών, από τις εντελώς µακροπρόθεσµες, όπως για παράδειγµα η ένταξη σχετικών θεµα-τικών ενοτήτων σε σχολικά προγράµµατα µα-θηµάτων έως τις πιο άµεσα (θεωρητικά) εφαρ-

µόσιµες, όπως η θεσµοθέτηση της ιδιωτικής ασφάλισης ως πυλώνα της κοινωνικής ασφάλι-σης, οι φορολογικές ελαφρύνσεις, η ανάπτυξη (ασφαλιστικά) της αγοράς των µικρών και µε-σαίων επιχειρήσεων κ.ά. Σήµερα, θα µπορού-σε, να καταγραφεί ως µία ιδιαίτερα θετική και αισιόδοξη εξέλιξη πως οι υπηρεσίες εξυπη-ρέτησης του πελάτη τείνουν να αναχθούν σε βασικό πεδίο ανταγωνισµού των εταιριών του κλάδου.

Προχωρώντας λίγο παραπέρα, ποιες είναι οι τάσεις που ανα-µένεται να κυριαρχήσουν σε ορίζοντα τριετίας στους Κλά-δους, Αυτοκινήτου, Συντάξεων και Υγείας;

Καταρχήν, οφείλω να σηµειώσω ότι η αγο-ρά λειτουργεί σήµερα σε ένα σαφώς βελτιωµέ-νο θεσµικό περιβάλλον, µε την εποπτική αρχή να έχει δείξει διάθεση να δηµιουργήσει συν-

« Ο ασφαλιστικός κλάδος θα πρέπει να λειτουργήσει το 2010 µέσα σε ένα ασταθές διεθνές περιβάλλον, που κινείται µε χαµηλές ταχύτητες οικονοµικής δραστηριότητας και δεν προσφέρει υψηλές επενδυτικές αποδόσεις. Πιστεύω λοιπόν ότι, µε εξαίρεση ίσως τις αναπτυσσόµενες χώρες, δεν θα πρέπει να αναµένουµε ιδιαίτερα θετικές επιδόσεις, δεδοµένων των εξωγενών συνθηκών. »

θήκες υγιούς ανταγωνισµού, µέσω της θεσµο-θέτησης και ισότιµης εφαρµογής των κανόνων. Σε συνδυασµό µε το Solvency II και την αύξηση των κατώτατων κεφαλαίων και των ορίων για τις αποζηµιώσεις σωµατικών βλαβών, δηµι-ουργείται ένα εντελώς νέο πλαίσιο, στο οποίο θα πρέπει να προσαρµοστούν οι επιχειρήσεις. Παράλληλα, η αγορά έχει να αντιµετωπίσει τη γενικότερη επιδείνωση του οικονοµικού περι-βάλλοντος και τη µείωση των αποδόσεων από τις επενδύσεις. Με δεδοµένο πως το διαθέσιµο εισόδηµα των νοικοκυριών και η ασφαλίσιµη ύλη των επιχειρήσεων δεν προβλέπεται να αυ-ξηθούν τα επόµενα χρόνια, η αγορά θα πρέπει να προσαρµοστεί σε ένα περιβάλλον υψηλών απαιτήσεων και αυξηµένων πιέσεων. Ήδη ο κλάδος Ζωής έχει υποστεί ένα µεγάλο πλήγµα και η θετική ανάπτυξη που εµφανίζει ο κλά-δος των Γενικών Ασφαλειών οφείλεται κυρίως στην αύξηση των ασφαλίστρων αυτοκινήτου. Οι στρατηγικές επιλογές των επιχειρήσεων ως απάντηση σ’ αυτές τις ενδογενείς και εξωγενείς προκλήσεις, θα διαµορφώσουν τον νέο χάρτη της εγχώριας ασφαλιστικής βιοµηχανίας.

Ας περάσουµε στην εταιρεία τώρα που πρόσφατα µετονοµά-στηκε σε Chartis από AIG. Πείτε µας για τις οικονοµικές σας επιδόσεις σε αυτούς τους άστατους καιρούς.

Ναι, το 2009 ήταν πράγµατι µία δύσκολη χρονιά για όλες τις επιχειρήσεις. Η Chartis επέ-τυχε ετήσια αύξηση ασφαλίστρων σε σχέση µε το 2008 της τάξης του 14%, καταγράφοντας συνολική παραγωγή ασφαλίστρων 70 εκατ. ευ-ρώ Αποζηµιώσαµε περισσότερες από 11.500 περιπτώσεις ζηµιών ιδιωτών και επιχειρήσεων, πληρώνοντας περίπου 25 εκατ. ευρώ. Το 2010 είµαστε αισιόδοξοι πως θα επιτύχουµε για µία ακόµη χρονιά διψήφιο ρυθµό ανάπτυξης, µέ-σω οργανικής ανάπτυξης πάντα, διατηρώντας την ηγετική θέση στους τοµείς επιχειρηµατικών ασφαλίσεων ευθυνών, καθώς και την κερδοφό-ρα ανάπτυξη στον κλάδο αυτοκινήτου. Ανάµεσα στις νέες ασφαλιστικές λύσεις που θα παρουσι-αστούν την επόµενη χρονιά, ενδεικτικά αναφέ-ρεται η δηµιουργία ενός ολοκληρωµένου πλέγ-µατος καλύψεων και υπηρεσιών για ιδιώτες που διαθέτουν υψηλής αξίας περιουσιακά στοιχεία και πολύπλοκες ασφαλιστικές ανάγκες.

•• ΙNSURANCE ••

Page 111: Money Mechanism 2010

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ Τ

ΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2009

109

Page 112: Money Mechanism 2010

•• ΙNSURANCE ••

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ

ΤΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2009

110

110 ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ 110 ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ

Page 113: Money Mechanism 2010

110 ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ Τ

ΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2009

111

•• ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΟΣ ΛΥΣΙΜΑΧΟΥ – ΤΡΑΠΕΖΑ ΠΕΙΡΑΙΩΣ ••

110 ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ

Τα χειρότερα έχουν περάσει για την ασφαλιστική αγορά κ. Λυσιµάχου;Ναι. Πιστεύω ότι «τα χειρότερα έχουν περάσει»

αλλά χρειάζεται σοβαρός σχεδιασµός και υποµονή για να µιλήσουµε για ανάκαµψη. Εάν αναλογιστούµε ότι η βασική αιτία που οδήγησε σε κρίση τη διεθνή ασφαλιστική αγορά ήταν οι άστοχες επενδυτικές πο-λιτικές αλλά και η ασφάλιση υψηλού ρίσκου πιστωτι-κών κινδύνων, κατανοούµε ότι δεν θα δούµε γρήγο-ρα τις καλύτερες ηµέρες.

Τα τελευταία χρόνια, µε την εντατικοποίηση των ελέγχων αρ-χίζει να γίνεται σχεδόν «καθηµερινότητά» µας, το λουκέτο σε εταιρείες του κλάδου. Πότε αναµένουµε να ξεπεράσει η αγορά αυτές τις παιδικές ασθένειες, τροχοπέδη ανάπτυξής της;

Το πρόβληµα αυτό θα αργήσει να λυθεί διότι η αγορά δεν ήταν προετοιµασµένη να το αντιµε-τωπίσει, η δε πολιτεία δεν είχε θεσµοθετήσει το κατάλληλο νοµικό πλαίσιο που θα έδινε άµεσες λύ-σεις για την προστασία των ασφαλισµένων. Με τον τρόπο αυτό, η ασφαλιστική αγορά δυσφηµίστηκε, η δε πολιτεία έδειξε ανεπάρκεια για να το αντιµε-τωπίσει. Χρειάζεται άµεσα να ληφθούν αποφάσεις

σε επίπεδο κυβέρνησης κυρίως ώστε να προστα-τευθούν οι ασφαλισµένοι των εταιρειών αυτών και να αποκατασταθεί το κύρος του θεσµού .

Ποιες αλλαγές στην ασφαλιστική αγορά να περιµένουµε το 2010;

Η ελληνική ασφαλιστική αγορά θα πρέπει µέ-χρι το 2013 να προετοιµαστεί για να εφαρµόσει το κανονιστικό πλαίσιο του Solvency II. Μέχρι τότε θα πρέπει η κάθε ασφαλιστική εταιρεία να αυξήσει τα κεφάλαιά της στο επίπεδο που προβλέπουν οι νέοι κανόνες, να σχηµατίσει τα κατάλληλα αποθέµατα, να τιµολογήσει σωστά τα προσφερόµενα προϊό-ντα και να ορθολογικοποιήσει τα παντός είδους λειτουργικά έξοδα. Η εφαρµογή των κανόνων θα οδηγήσει πολλές εταιρείες σε συγχωνεύσεις ή απο-χωρήσεις οι δε κλάδοι αυτοκινήτων και υγείας θα χρειαστεί να ανασυγκροτηθούν αφού είναι γνωστό ότι συσσωρεύουν τις περισσότερες ζηµιές για τις ασφαλιστικές εταιρείες. Επίσης τα συνταξιοδοτικά προϊόντα θα συνεχίσουν να αποτελούν την κύρια πηγή εσόδων για τις ασφαλίσεις ζωής.

Θέση µάχηςΟ γενικός διευθυντής των ασφαλιστικών εργασιών της Τράπεζας Πειραιώς πιστεύει ότι το πρόβληµα που προέκυψε από την πρόσφατη ανάκληση των αδειών λειτουργίας εταιρειών του κλάδου θα ταλανίζει για µεγάλο διάστηµα την αγορά, ελλείψει της κατάλληλης προε-τοιµασίας της αγοράς όπως και του σχετικού θεσµοθετηµένου νοµικού πλαισίου. Την ίδια ώρα η αγορά είναι αντιµέτωπη µε τις προκλήσεις συµµόρφωσης µε την οδηγία Solvency ΙΙ, ενώ αναγκαστικά οι εταιρείες θα οδηγηθούν σε συγχωνεύσεις και ανασυγκροτήσεις για να αντεπεξέλθουν στις απαιτήσεις της αλλά και στη δύσκολη συγκυρία. Η ενηµέρωση, η εκπαίδευση, οι ορθές επιλογές, η κεφαλαιακή επάρκεια και η αυστηρή εποπτεία είναι τα µέτρα που οδηγούν στην επίτευξη του στόχου. ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΗΝ ΈΛΕΝΑ ΕΡΜΕΙΔΟΥ

Page 114: Money Mechanism 2010

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ

ΤΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2009

112

•• ΙNSURANCE ••

Page 115: Money Mechanism 2010

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ Τ

ΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2009

113

•• ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΟΣ ΛΥΣΙΜΑΧΟΥ – ΤΡΑΠΕΖΑ ΠΕΙΡΑΙΩΣ ••

Και στο µέτωπο των αυξήσεων; Ο πρώτος λόγος αφορά τον κλάδο Αυτοκινήτου. Έτσι, δεν είναι;

Η αύξηση των κατώτατων καλύψεων για την ασφάλιση των αυτοκινήτων θα προκαλέσει σταδι-ακές αυξήσεις. Εκτιµώ ότι δεν θα ξεπεράσουν το 8 µε 10% λαµβάνοντας υπόψη τον ανταγωνισµό και τη γενικότερη οικονοµική κρίση.

Ποιο το σχόλιό σας για τη συµβολή του ασφαλιστικού κλάδου στο συνταξιοδοτικό πρόβληµα;

Είναι προφανές, λαµβάνοντας υπόψη και την διεθνή εµπειρία, ότι τα συνταξιοδοτικά ασφαλι-στικά προϊόντα µπορούν να συµβάλλουν συµπλη-ρωµατικά στη βελτίωση του προβλήµατος κοινω-νικής ασφάλισης στη χώρα µας. Οι ασφαλιστικές εταιρείες γνωρίζουν και έχουν τη δυνατότητα να προωθήσουν τα κατάλληλα προϊόντα που χρειά-ζεται ο Έλληνας εργαζόµενος για να συµπληρώσει την ασφάλισή του. Οι βασικοί λόγοι που δεν προ-ωθείται λύση του προβλήµατος µε τη συµµετοχή της ιδιωτικής ασφάλισης είναι αφενός η ατολµία της πολιτείας, αφετέρου δε αλλά σε µικρότερο βαθµό η ολιγωρία της ασφαλιστικής αγοράς για να αναβαθµίσουν τον θεσµό στη συνείδηση των εργαζοµένων.

Τα προϊόντα Υγείας είναι µεν ελκυστικά αλλά ο κλάδος κινείται µε χαµηλού ρυθµούς. Υπάρχει περιθώριο ανάπτυξης;

Το πρόβληµα του κλάδου υγείας στην Ελλάδα περνάει από τις πολιτικές των ιδιωτικών κλινικών και φυσικά των γιατρών. Τα κόστη νοσηλείας και θεραπείας αυξάνονται µε πολύ γρήγορους ρυθ-µούς και φυσικά ταχύτερα από τον πληθωρισµό και τα ασφάλιστρα. Επίσης παρατηρούνται αδικαι-ολόγητες επιβαρύνσεις από ιατρικές εξετάσεις και παροχή φαρµάκων σε επίπεδο υπερβολής. Τόσο οι ασφαλιστικές εταιρείες όσο και τα ιδιωτικά νο-σοκοµεία και γιατροί θα πρέπει να συνεργαστούν ώστε κανείς τους να µην αισθάνεται ζηµιωµένος στους δε ασφαλισµένους να παρέχονται οι σωστές υπηρεσίες µε ένα λογικό κόστος.

Πώς θα µπορέσουν οι ασφαλιστικές να ξεπεράσουν την κρίση εµπιστοσύνης µεγάλου µέρους των καταναλωτών και να αυξή-σουν την παρουσία τους στην ελληνική αγορά;

Χρειάζεται σωστή ενηµέρωση των καταναλω-τών για τα αγαθά της ιδιωτικής ασφάλισης. Εκπαί-

δευση και σωστή επιλογή των διαµεσολαβούντων. Κεφαλαιακή στήριξη των εταιρειών και κυρίως αυ-στηρή και αποτελεσµατική εποπτεία σε συνδυασµό µε τη θεσµοθέτηση από την πολιτεία νοµικού πλαι-σίου προστασίας των ασφαλισµένων.

Πώς διαµορφώνονται οι τάσεις ασφάλισης στην Ευρωπαϊκή αγορά; Η Ανατολική Ευρώπη θα κρατήσει τους ρυθµούς ανά-πτυξης που είχε για τις ασφαλιστικές δραστηριότητες;

Στη διεθνή ασφαλιστική αγορά οι τάσεις που διαµορφώνονται αφορούν κυρίως στη µείωση των καλυπτόµενων κινδύνων µε τη βελτίωση κυ-ρίως των µέτρων προστασίας και πρόληψης. Απο-φεύγονται επίσης προϊόντα υψηλών αποδόσεων ή µεγάλης διάρκειας. Οι εξαγορές και συγχωνεύσεις θα βρεθούν πάλι στην πρώτη γραµµή. Η Ανατολι-

κή Ευρώπη ήδη µειώνει τους ρυθµούς ανάπτυξης και σε ό,τι αφορά τις ασφαλιστικές εργασίες. Εκτι-µώ ότι θα επανέλθει όµως στους σχετικά υψηλούς ρυθµούς της µετά το 2011.

Ποιοι είναι οι στόχοι της εταιρείας και ποια τα µεγέθη που εκτι-µάτε ότι θα παρουσιάσει για το σύνολο του 2009;

Οι ασφαλιστικές δραστηριότητες του Οµίλου της Τράπεζας Πειραιώς στην Ελλάδα για το 2009 ξεπέρασαν κατά 70% περίπου αυτές του 2008 µε έσοδα από προµήθειες άνω των 65 εκατ. ευρώ. Στο αποτέλεσµα αυτό συνέβαλαν τόσο η συµφωνία µε την ασφαλιστική εταιρία Victoria όσο και η ση-µαντική αύξηση της παραγωγής των συνταξιοδοτι-κών προγραµµάτων της ING Πειραιώς.

« Χρειάζεται σωστή ενηµέρωση των καταναλωτών για τα αγαθά της ιδιωτι-κής ασφάλισης. Εκπαίδευση και σω-στή επιλογή των διαµεσολαβούντων. Κεφαλαιακή στήριξη των ασφαλιστι-κών εταιριών και κυρίως αυστηρή και αποτελεσµατική εποπτεία σε συνδυα-σµό µε την θεσµοθέτηση από την πολι-τεία νοµικού πλαισίου προστασίας των ασφαλισµένων. »

Page 116: Money Mechanism 2010
Page 117: Money Mechanism 2010

MoneyΜπορεί οι αγορές να έδειξαν ότι προεξοφλούν την ανάκαµψη, η πραγµατικότητα, όµως, είναι ότι, παράτις θετικές ενδείξεις, τα βήµατα εµπρός πρέπει να γίνονται µε µεγάλη προσοχή.

Section SponsorKPMG

Page 118: Money Mechanism 2010

Money Markets

116 ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ

ΤΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2009

116

116 ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ

OΛΑΕΙΝΑΙΔΡΟΜΟΣΑποφύγαµε τα χειρότερα; Θα µπορούσαµε και καλύτερα; Το σίγουρο είναι ότι ο δρόµος που οδηγεί σε ένα σταθερό επενδυτικό περιβάλλον, έχει πολλά σκαµπανεβάσµατα και ενίοτε κρύβει κινδύνους. Και όπως αλλάζουν τα δεδοµένα, άλλοτε προς το καλύτερο και άλλοτε προς το χειρότερο, ανάλογα µεταβάλεται και η διάθεση µε επιπτώσεις στις πραγµατικές επενδυτικές επιλογές. Κάπως έτσι, η αισιοδοξία για ανάκαµψη δυσκολεύεται να αποτελέσει την κυρίαρχη διάθεση στις αγορές. ΑΠΟ ΤΟΝ ΚΩΣΤΑ ΚΑΛΛΩΝΙΑΤΗ

ΜΕΙΩΜΕΝΑ ΕΣΟΔΑ

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΣΗ

Page 119: Money Mechanism 2010

116 ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ 116 ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ Τ

ΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2009

117

ο παγκόσµιο µετοχικό ράλι, σύµφωνα µε τη Morgan Stanley, προσοµοιάζει µε αυτό της περιόδου 2003-2007 και θα τερµατι-στεί µόλις οι κρατικές δαπάνες που το τροφοδοτούν αρχίσουν να επιβραδύνονται, δηλαδή µόλις εξασθενίσουν οι επιδράσεις των κυβερνητικών ενισχύσεων στην οικονοµία και εξαφανισθεί η πι-στωτική φούσκα που προκάλεσε το εύκολο χρήµα των τραπεζών.

τ

T o 2008 ξέσπασε ανοιχτά η χρηµατοπι-

στωτική κρίση βυθίζοντας σε ύφεση την παγκόσµια οικονοµία. Το 2009, ωστόσο, αγορές και οικονοµίες ανέκαµψαν µε αφετηρία τον Μάρτιο οι πρώτες και τις αρχές καλοκαιριού οι δεύτερες. Ποια είναι όµως η σηµερινή κατάσταση των αγορών; Το ράλι τιµών που έλαβε χώρα το 2009 στις διεθνείς µετοχικές αγορές ήταν το ισχυρότερο στην ιστορία όσων ράλι πραγ-µατοποιήθηκαν στη διάρκεια οικονοµικών υφέσεων (βλ. διάγραµµα µε τον S&P 500 να σηµειώνει 65% άνοδο από τα χαµηλά του Μαρτίου). Από τις αρχές του χρόνου έως τις πρώτες ηµέρες του Δεκεµβρίου, ο δείκτης MSCI για το σύνολο του κόσµου εµφανί-ζει άνοδο 27% σε όρους δολαρίου. Ειδικότερα, η Β. Αµερική γνωρίζει άνοδο 25%, οι χώρες Απω Ανα-τολής και Ειρηνικού 22% και το G7 24%, ενώ η Ευ-ρώπη και η Ευρωζώνη σηµειώνουν αντίστοιχα αύ-ξηση 32% και 28%. Βεβαίως, χωρίς την Ιαπωνία οι χώρες του Ειρηνικού εκτινάσσονται σε µία απόδοση 63% ενδεικτική της γενικότερης δυναµικής των ανα-δυόµενων αγορών οι οποίες ηγήθηκαν καθαρά της διεθνούς χρηµατιστηριακής ανάκαµψης (73% από 1/1/09) καθώς οι οικονοµίες τους ουδέποτε περιέπε-σαν σε οικονοµική ύφεση. Ακόµη καλύτερα, ωστό-σο, απέδωσαν οι αναδυόµενες της Ευρώπης (78%) και της Λατινικής Αµερικής (100%).

Συγκεκριµένα, σε επίπεδο µεµονωµένων χωρών,

πρωταθλητής στην άνοδο από τις αναδυόµενες αγο-ρές ήταν η Βραζιλία µε 124% και αµέσως µετά η Ιν-δονησία µε 117%. Ακολουθούν οι Ινδία (95%) και η Ρωσία (94%), Τουρκία (82%) και Ουγγαρία (81%), ενώ η Κίνα υπολείπεται αρκετά (63%). Αντίστοιχα, από πλευράς αναπτυγµένων αγορών πρωταθλητής ήταν η Νορβηγία (79%) ακολουθούµενη από τις Αυ-στραλία, Σουηδία µε 65% (η Ελλάδα χάνει τα µισά κέρδη της τον Νοέµβριο περιοριζόµενη σε άνοδο 36% από αρχές 2009). Από κλαδική σκοπιά, εξάλ-λου, στην αµερικανική αγορά την µεγαλύτερη άνοδο σηµείωσαν το α’ 11µηνο 2009 οι µετοχές κυκλικού χαρακτήρα (69%), υψηλής τεχνολογίας (63%) και οι της λιανικής (46%). Αντίθετα, ουραγοί ήταν οι µετοχές των κλάδων τραπεζών (-0,2%), κοινής ωφέλειας (5%), µεταφορών (16%) και αεροπορικών εταιριών (28%). Ο κλάδος των εµπορευµάτων (δείκτης CRB) σηµείω-σε άνοδο 19% µε το πετρέλαιο να ανακάµπτει 39% και το χρυσό 32%, ενώ οι µετοχές εταιριών εξόρυξης πετρελαίου και χρυσού αυξήθηκαν αντίστοιχα 9% και 47%. Πρωταθλητής όλων στα εµπορεύµατα ήταν ο χαλκός σηµειώνοντας 137% αύξηση το α’ 10µηνο από τα χαµηλά του (τέλος 2008). Στο µέτωπο των βασικών νοµισµάτων, την κορυφαία επίδοση το α’ 11µηνο είχε η βρετανική στερλίνα (13%) ακολουθούµενη από το ευρώ (6,5%) και το ελβετικό φράγκο (5%), ενώ κάµ-ψη σηµείωσαν το δολάριο (-7,5%) και το γιεν (-0,1%).

Page 120: Money Mechanism 2010

Money Markets

118 ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ

ΤΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2009

118

118 ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ

Τέλος, στους αντίποδες των ανοδικών αγορών ήταν η αγορά 30ετών κρατικών οµολόγων η οποία στις ΗΠΑ σηµειώνει κάµψη 64% από τις αρχές του έτους µε τις αποδόσεις τους να αυξάνονται σηµαντικά (140 περί-που µονάδες βάσης στα 10ετή). Από τα παραπάνω καθίσταται προφανές πως στη διάρκεια των 7 τελευ-ταίων µηνών οι επενδυτές εγκατέλειψαν την ασφάλεια των κρατικών οµολόγων, του δολαρίου και των ανα-πτυγµένων µετοχικών αγορών και στράφηκαν σε επεν-δύσεις υψηλότερων αποδόσεων και ρίσκου όπως οι αναδυόµενες, τα εµπορεύµατα και τα παράγωγά τους. Ιδιαίτερα στις αναδυόµενες αγορές, η άνοδος ήταν η µεγαλύτερη από το 1993 σε αντίθεση µε το 2008 όταν η κάµψη τους (-54%) ήταν η χειρότερη της τελευταίας 20ετίας. Η φετινή ισχυρότατη ανάκαµψη εξηγείται από το γεγονός ότι οι κυβερνήσεις διοχέτευσαν 2 τρισ. δολ. στις αγορές και οι κεντρικές τράπεζες µηδένισαν ουσι-αστικά το κοντέρ των επιτοκίων προκειµένου να πετύ-χουν την επανεκκίνηση των οικονοµιών τους.

Από τις χαµηλές στις φθίνουσες προσδοκίες

Όσον αφορά το µέλλον, όµως, των αγορών οι γνώµες πλέον διϊστανται καθώς το κυρίαρχο ακόµη ρεύµα των αισιόδοξων αναλυτών δέχεται σοβαρές πι-έσεις από τα ίδια τα γεγονότα. Παρά την ισχυρότερη του αναµενόµενου ανάκαµψη της αµερικανικής οικο-νοµίας στο γ’ τρίµηνο (2,8%), οι αγορές δεν έδειξαν αµέσως να πείθονται για τη βιωσιµότητα της ανά-καµψης και µετά την πρώτη ενθουσιώδη αντίδραση υποχώρησαν. Εν συνεχεία όµως ανέκαµψαν πάλι και σήµερα οι τρεις βασικότεροι χρηµατιστηριακοί δεί-κτες στον κόσµο, οι S&P, Nikkei και DAX βρίσκονται αντίστοιχα µόλις -1,4%, -6% και -1,6% χαµηλότε-ρα από τα υψηλά έτους που σηµείωσαν µέσα στον Οκτώβριο, ενώ απέχουν αρκετά (7-27%) από τα προ-ηγούµενα φθινοπωρινά χαµηλά τους. Παρά ταύτα στερούνται της αρχικής δυναµικής τους. Και αυτό αποτελεί, ήδη, µία τεχνική ένδειξη ότι οι αγορές βρί-σκονται ίσως σε πορεία κορύφωσης και εξάντλησης µε πιθανή την προσεχή µετάπτωσή τους.

Σύµφωνα µε τη Morgan Stanley, το παγκόσµιο µετοχικό ράλι προσοµοιάζει µε αυτό της περιόδου 2003-2007 και θα τερµατιστεί µόλις οι κρατικές δα-πάνες που το τροφοδοτούν αρχίσουν να επιβραδύ-νονται, δηλαδή µόλις εξασθενίσουν οι επιδράσεις

των κυβερνητικών ενισχύσεων στην οικονοµία και εξαφανισθεί η πιστωτική φούσκα που προκάλεσε το εύκολο χρήµα των τραπεζών. Ένα σηµείο που ορθά επισηµαίνει η ανάλυση της Morgan Stanley σχετικά µε το πεπερασµένο του ράλι είναι το γεγονός ότι ένα νέο διεθνές ράλι στις τιµές των µετοχών πρέπει να οδηγείται από νέους βιοµηχανικούς κλάδους και όµι-λους. Όµως, το τρέχον ράλι οδηγούν οι ίδιοι κλάδοι που ηγήθηκαν του ράλι που τελείωσε το 2007. Και αυτό φυσικά δεν αποτελεί καλό σηµάδι. Γι’ αυτό και η πρόβλεψη είναι πως ο S&P 500 θα κινηθεί τα επό-µενα χρόνια µεταξύ 800 και 1200 µονάδων. Σύµ-φωνα µε µία δηµοσκόπηση που έκανε το Bloomberg στους εγγεγραµένους σε αυτό επενδυτές και ανα-λυτές από ΗΠΑ, ΕΕ και Ασία προέκυψε ότι µόλις το 31% διαβλέπει σήµερα επενδυτικές ευκαιρίες, όταν η δηµοσκόπηση του περασµένου Ιουλίου έδειχνε αντί-στοιχα 35%. Στη δε τελευταία τριµηνιαία επισκόπηση (Bloomberg Gloabal Poll) το 40% περίπου των επενδυ-τών δήλωναν πως συνεχίζουν να αναδιπλώνονται ενώ πάνω από το 50% των αµερικανών επενδυτών τόνιζαν πως λαµβάνουν αµυντικές θέσεις. Με άλλα λόγια, η αµφιβολία και η απαισιοδοξία δεν εννοούν να υπο-χωρήσουν. Μεταξύ, δε, των διαφόρων επενδυτικών κατηγοριών φαίνεται να υπάρχει µεταστροφή από τις µετοχές προς τα εµπορεύµατα: τον Ιούλιο τις µετοχές προτιµούσε το 32% των επενδυτών και τα εµπορεύ-µατα το 28%, ενώ σήµερα τις µετοχές προτιµά το 26% και τα εµπορεύµατα το 35%. Αντίστοιχα, οι επενδυτές θεωρούν πως τις χειρότερες αποδόσεις θα έχουν µελ-λοντικά τα οµόλογα (40% έναντι 29% τον Ιούλιο) και η κτηµαταγορά (24% έναντι 40% τον Ιούλιο).

Η στροφή αυτή των επενδυτικών προτιµήσεων στα εµπορεύµατα γίνεται κατανοητή για τρεις βασικά λό-γους: πρώτο, τα εµπορεύµατα υπολείφθηκαν σε άνο-δο των µετοχικών αγορών στη διάρκεια του ράλι, δεύ-τερο, αποτελούν εµπράγµατες αξίες και ανατιµώνται όταν υποτιµάται το δολάριο (όπως συµβαίνει τελευταία και προβλέπεται να συνεχισθεί λόγω της πολιτικής της ποσοτικής χαλάρωσης στις ΗΠΑ) στη βάση του οποί-ου κοστολογούνται και, τρίτο, συνδέουν σε µεγάλο βαθµό τη τύχη τους µε την ανάκαµψη των αναδυόµε-νων οικονοµιών και τη ζήτηση που αυτές προκαλούν η οποία σε σηµαντικό βαθµό θεωρείται πια αυτόνοµη (decoupling). Αντίθετα, ωστόσο, µε την κυρίαρχη αυ-τή άποψη στους κύκλους των επενδυτών, ο επικεφα-

Page 121: Money Mechanism 2010

118 ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ 118 ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ Τ

ΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2009

119

Δύσκολο να αποφασίσειςΑυξάνον ται οι π ιθανότητες σ ταδιακής απόσυρσης των έκ τακ των µέ τρων σ τήριξης ύστερα και από τις δηλώσεις του επικεφαλή της Ευρωπαϊ-κής Κεντρικής Τράπεζας, Ζαν Κ λών τ Τρισέ, γ ια λ ιγότερα µέτρα στήριξης. Ο πρόεδρος της ΕΚΤ έχει ήδη εκφράσει την πρόθεσή του να µην ανα-νεώσει τα 12µηνα δάνεια στις τράπεζες. Ο Ζαν Κλώντ Τρισέ ανέφερε χαρακτηριστικά πως «οποιοδήποτε έκτακτο µέτρο του οποίου η εφαρµογή συνι-στά απειλή της σταθερότητας των τιµών θα πρέπει να απο-σύρεται άµεσα και χωρίς εν-δοιασµούς». Την ίδια στιγµή ιδιαίτερα ευάλωτη χαρακτη-ρίζει την αγορά, ο επικεφα-λής του Διεθνούς Νοµισµατι-κού Ταµείου, Ντοµινίκ Στρος Κάν. Αυτή είναι και η σηµαντι-κότερη παράµετρος που λαµ-βάνεται υπόψη στο πλαίσιο εξέτασης της απόσυρσης των µέτρων στήριξης. Όπως χαρα-κτηριστικά τόνισε πρόσφατα ο ισχυρός άντρας του ΔΝΤ, η έξοδος από τα έκτακτα µέτρα ίσως σ τοι χήσει παραπάνω από την παραµονή σε αυτά.

Page 122: Money Mechanism 2010

Money Markets

120 ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ

ΤΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2009

120

120 ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ

λής αναλυτής των αναδυοµένων αγορών της Morgan Stanley, Ruchir Sharma, ισχυρίζεται πως οι οικονοµίες που παράγουν εµπορεύµατα (κυρίως αναδυόµενες) θα είναι αυτές που θα κτυπηθούν σκληρότερα µόλις τε-λειώσει το ανοδικό ράλι των µετοχών. Όπως είδαµε οι αγορές της Λ. Αµερικής είναι οι πλέον ακριβές (Βρα-ζιλία, Χιλή), ενώ η Morgan Stanley συνιστά µείωση θέσεων σε Ταϊβάν, Μαλαισία, Ρωσία και Ισραήλ. Αντί-θετα, λαµβάνει θέσεις σε αναδυόµενες αγορές όπου η εσωτερική ζήτηση κινεί κυρίως την οικονοµία (Ινδία, Ινδονησία, Πολωνία, Τσεχία, Τουρκία, Ταϋλάνδη). Η διαπίστωση ότι οι τιµές των εµπορευµάτων αυξάνουν ενόσω τα οικονοµικά θεµελιώδη µεγέθη επιδεινώ-νονται, αποτελεί ένδειξη πως το ράλι ξεθυµαίνει. ‘Τα εµπορεύµατα είναι στο κέντρο αυτής φούσκας, καθώς είναι πολύ περισσότερο υπερτιµηµένα απ’ όσο δικαι-ολογούν τα θεµελιώδη µεγέθη’. Να σηµειωθεί πως τα αποθέµατα πετρελαίου, χαλκού και αλουµινίου έχουν αυξηθεί αρκετά τους τελευταίους µήνες παρόλο που η φυσική ζήτηση δεν αυξήθηκε. Στην αύξηση των απο-θεµάτων συνέβαλε τόσο το προηγούµενο χαµηλό επί-πεδό τους και η προσδοκία για οικονοµική ανάκαµψη, όσο και η ανοδική πίεση στις τιµές τους λόγω της προ-τίµησης των εµπορευµάτων ως επενδυτικού καταφυγί-ου σε περίοδο κάµψης του δολαρίου.

Εκ βαθέων

Η υπερβολική ρευστότητα που διοχέτευσαν οι κεντρικές τράπεζες στα χρηµατοπιστωτικά ιδρύµατα δεν πέρασε τόσο στην πραγµατική οικονοµία (επιχει-ρήσεις και κατανάλωση) όσο στις επενδύσεις σε αξίες (µετοχές, οµόλογα, εµπορεύµατα κ.λπ.). Από την υψη-λή ρευστότητα ευνοήθηκαν λάθος περιουσιακά στοι-χεία. Για να µην επαναληφθούν φαινόµενα φούσκας και αναζωογόνησης του πληθωρισµού (λόγω πετρε-λαϊκής ανατίµησης) οι διεθνείς νοµισµατικές αρχές σχεδιάζουν να αποσύρουν σταδιακά τη ρευστότητα από το σύστηµα πριν ακόµη αρχίσουν να αυξάνουν τα επιτόκια. Όµως, µε την ανεργία να αυξάνεται και τις προβλέψεις ανάκαµψης των οικονοµιών αβέβαιες ακόµη, καµία κεντρική τράπεζα δεν σκοπεύει να απο-σύρει τη ρευστότητα πριν τα µέσα του 2010.

Το ερώτηµα είναι τι θα γίνει στο µεταξύ, γιατί οι οικονοµίες εξακολουθούν να τελούν υπό το βάρος

Επί τάπητοςΕκτός από τα κρατικά προγράµµατα δεν υπάρχουν σήµερα πολλοί παρά-γοντες που θα µπορούσαν να ηγη-θούν της οικονοµικής ανάκαµψης.

Η αµερικανική και διεθνής οικονοµία παραπαίουν υπό το βάρος ενός δυσλειτουργούντος πιστωτικού συστήµατος, της κρίσης απασχόλησης, της κάµψης των µισθών, των διογκούµενων προβληµάτων της αγοράς εµπορικών ακινήτων (βλ. πλεόνασµα κε-νών εµπορικών ιδιοκτησιών), του νέου κύµατος κατασχέσεων κατοικιών και των εµπορικών και νο-µισµατικών ανισορροπιών. Οι τράπεζες δεν δανεί-ζουν προτιµώντας να στηρίξουν τα δικά τους κεφά-λαια. Οι καταναλωτές προσπαθούν να περιορίσουν τα χρέη τους και να επαναφέρουν τις αποταµιεύ-σεις τους στα προηγούµενα επίπεδα, τάση που έχει σαν αποτέλεσµα τον περιορισµό της δαπάνης τους στα απολύτως αναγκαία. Τέλος, οι επιχειρήσεις µει-ώνουν τα χρέη τους, αυξάνουν τα ρευστά διαθέσι-µά τους και περιορίζουν τις κεφαλαιουχικές δαπά-νες τους ενώπιον της πλεονάζουσας παραγωγικής ισχύος που έχει συγκεντρωθεί παγκοσµίως.

Page 123: Money Mechanism 2010

120 ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ 120 ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ Τ

ΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2009

121

των διαρθρωτικών και χρόνιων ανισορροπιών τους (ελλείµµατα/πλεονάσµατα, υπερχρέωση, χαµηλά ποσοστά αποταµίευσης, δηµογραφικό-ασφαλιστικό κ.λπ.) στις οποίες προστίθεται για πολλές εξ αυτών ο δηµοσιονοµικός εκτροχιασµός. Την ίδια στιγµή, ορι-σµένα προγράµµατα τόνωσης των οικονοµιών εξα-ντλούνται και δεν αντικαθίστανται, οπότε η οικονοµι-κή ανάκαµψη του γ’ τριµήνου – η οποία ήταν στο µε-γαλύτερο µέρος της βασισµένη στην αποκατάσταση αποθεµάτων και στην τόνωση της ιδιωτικής ζήτησης χάρη στις κρατικές επιδοτήσεις αγορών αυτοκινήτων και κατοικιών – είναι πολύ πιθανόν να παραχωρήσει σύντοµα τη θέση της σε νέα κάµψη του ΑΕΠ. Η πρό-σφατη κάµψη του βαθµού εµπιστοσύνης των κατα-ναλωτών και των αγορών κατοικιών έθεσε πολλά νέα ερωτηµατικά στη βιωσιµότητα της ανάκαµψης.

Εάν δεν λάβουν οι κυβερνήσεις νέα µέτρα τόνω-σης των οικονοµιών τους –πράγµα εξαιρετικά δύ-σκολο εξαιτίας των ήδη συσσωρευµένων δηµοσί-ων ελλειµµάτων και χρεών η χρηµατοδότηση των οποίων αυξάνει το κόστος δανεισµού για όλους επιβαρύνοντας κάθε διαδικασία ανάκαµψης– το πιθανότερο είναι να έχουµε νέα ύφεση µέσα στο 2010. Σε αυτή την περίπτωση, το ότι οι αγο-ρές χάνουν την αρχική δυναµική τους δείχνει ότι έχουν προεξοφλήσει την πτώση ήδη από το δ’ τρίµηνο του 2009. Και αυτό σηµαίνει πως µία νέα περίοδος χρηµατιστηριακών αναταράξεων, υψη-λότερων πραγµατικών επιτοκίων και χαµηλότερης κερδοφορίας ανοίγεται µπροστά µας. Προς το παρόν πάντως ο Αµερικανός πρόεδρος στηρίζει µε νέα κεφάλαια την οικονοµία (µε τα κεφάλαια που δεν χρησιµοποιήθηκαν από το πρόγραµµα ενίσχυσης των τραπεζών και των µεγάλων επιχει-ρήσεων) ενώ και η Ιαπωνική κυβέρνηση παρεµ-βαίνει µε νέο πακέτο στήριξης της οικονοµίας της.

Η βιώσιµη (;) ανάκαµψη

Page 124: Money Mechanism 2010

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ

ΤΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2009

122

122 ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ

Money Private Banking

122 ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ

Η τραπεζική βιοµηχανία σε παγκόσµια κλίµακα, είναι ενδεχοµένως ο κάτοχος των πιο επι-βλητικών συνθηµάτων όσον αφορά τη διακήρυξη της προσήλωσης στην εξυπηρέτηση των αναγκών του πε-λάτη εδώ και πολλές δεκαετίες. Η έκταση και η ένταση της πραγµατικής εγρήγορσης στην παροχή υπηρεσιών και προϊόντων ουσιαστικής προστιθέµενης αξίας, έχει σηµειώσει διακυµάνσεις στο πέρασµα του χρόνου, οι οποίες πολλές φορές σχετίζονται µε παράγοντες όπως το γενικότερο οικονοµικό περιβάλλον, οι εξελίξεις σε

ΤΡΕΙΣ ΠΥΛΩΝΕΣΜέσα από µια σειρά διεργασιών, µε αφετηρία την κρίση διαµορφώθηκαν σταδιακά στο επενδυτικό σκηνικό τρεις πυλώνες γύρω από τους οποίους χτίζεται η στρατηγική των παρόχων επενδυτικών υπηρεσιών της νέας εποχής. Αυτοί είναι η Αξιοπιστία, η Επιλογή, η Εκτέλεση.

συγκεκριµένες αγορές (µετοχές, αναδυόµενες οικονο-µίες, υψηλή τεχνολογία) και οι παγκόσµιες τάσεις στον τοµέα της διαχείρισης ιδιωτικών ή θεσµικών κεφαλαί-ων. Ποτέ όµως όλοι αυτοί οι παράγοντες δεν συνέκλι-ναν τόσο πολύ, όσο κατά τη διάρκεια της παρούσας βαθύτατης δοµικής κρίσης η οποία ακόµα ταλανίζει το παγκόσµιο χρηµατοοικονοµικό στερέωµα, µε αποτέ-λεσµα να ανάγουν τη βασική έννοια της εµπιστοσύνης του πελάτη ως τον επιτακτικότερο σκοπό όλων των χρηµατοπιστωτικών οργανισµών της επόµενης µέρας.

Page 125: Money Mechanism 2010

122 ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ Τ

ΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2009

123

122 ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ

εµπιστοσύνη ήταν πάντα το κεντρικό συστατικό το οποίο χαρακτήριζε τις σχέσεις επενδυτών και χρηµατοπιστωτικών οργανισµών εδώ και αιώνες. Το περιεχόµενο αυτής της σχέσης όµως έχει στις µέρες µας αλλάξει για πάντα: η ουσία αντικατέστησε την υπερφίαλη πολυπλο-κότητα, η αποδεδειγµένη ικανότητα είναι βασικό προαπαιτούµενο και η αξιοπιστία αποτελεί κεντρικό συστατικό για τις επιλογές τις οποίες ήδη κάνουν τα χαρτοφυλάκια της επόµενης µέρας.

ηΑπό τον Αλέξανδρο Τσουρινάκη, βοηθό γενικού διευθυντή της Eurobank EFG, επικεφαλής private banking Ελλάδος.

Η σταδιακή κατάρρευση τραπεζικών κολοσσών, οι υποθέσεις απάτης και οι αποκαλύψεις για τις αλλε-πάλληλες αστοχίες των εποπτικών αρχών, δηµιούρ-γησαν σε µικρό χρονικό διάστηµα µια διάχυτη ανα-σφάλεια στο επενδυτικό κοινό, στην αρχή ως προς τα συστήµατα των οργανωµένων αγορών και στη συνέχεια ως προς τους Οργανισµούς και τα πρόσω-πα τα οποία τους στελεχώνουν. Συνεπώς, η συνεχής και έγκυρη πληροφόρηση των επενδυτών, η ακριβής ανάλυση και η προετοιµασία αξιόπιστων προτάσεων και η δυνατότητα παροχής επαρκούς πρόσβασης σε αγορές µε επαρκή ρευστότητα, έγιναν τα µεγάλα ζη-τούµενα για την αναστροφή αυτού του πολύ δυσµε-νούς κλίµατος. Διαµορφώθηκαν έτσι σταδιακά τρεις πυλώνες γύρω από τους οποίους χτίζεται η στρατη-γική των παρόχων επενδυτικών υπηρεσιών της νέας εποχής: Αξιοπιστία-Επιλογή-Εκτέλεση.

Η αξιοπιστία έχει κυρίως να κάνει µε την έγκαιρη ενηµέρωση, την αποτελεσµατική ανάλυση και τη σύν-θεση και παρουσίαση πληροφοριών στους επενδυτές οι οποίες να οδηγούν σε επιτυχηµένες επενδυτικές επι-λογές, µακριά από σκοπιµότητες, µονόπλευρες θεωρή-σεις ή πολιτικά χρωµατισµένες απόψεις. Ο καταιγιστι-κός ρυθµός των σηµερινών εξελίξεων, η πολυπλοκότη-τα των συνεπειών τους και οι πολύπλευροι µηχανισµοί των αγορών, απαιτούν ποιότητα στην πληροφόρηση και εµπεριστατωµένη ανάλυση όσο ποτέ άλλοτε.

Η επιλογή αφορά τη δυνατότητα διάρθρωσης επενδυτικών χαρτοφυλακίων χρησιµοποιώντας ποι-κίλα επενδυτικά µέσα, τα οποία να εξασφαλίζουν µια ικανοποιητική διασπορά κινδύνου αγοράς και επαρκή ρευστότητα για γρήγορη απεµπλοκή από µια επενδυτική θέση. Το ανελέητο κυνήγι αποδόσεων µέσω µόχλευσης και τοποθετήσεων σε πολύπλοκες δοµές χωρίς την απαραίτητη ρευστότητα σε περι-βάλλον πτωτικών περιθωρίων µέχρι το 2007, είχε παγιδεύσει τεράστια ποσά σε µορφές ατοµικών και

συλλογικών επενδύσεων οι οποίες αποδείχθηκαν ακατάλληλες για περιόδους κρίσεων και οδήγησαν σε µαζικές απώλειες κεφαλαίων όταν τα καθολικά αιτήµατα ρευστοποιήσεων κατέκλυσαν τις αγορές παγκοσµίως. Οργανισµοί οι οποίοι µπόρεσαν να προσφέρουν επαρκή διαφοροποίηση και προτάσεις αναδιάρθρωσης, βγαίνουν κερδισµένοι από την κρί-ση µε καλύτερη δοµή στα υπό διαχείριση χαρτοφυ-λάκια και κυρίως έχοντας κερδίσει την εµπιστοσύνη των επενδυτών ως πάροχοι υπηρεσιών αποδεδειγ-µένα προστιθέµενης αξίας.

H εκτέλεση αναφέρεται στη δυνατότητα παροχής πρόσβασης σε αγορές και προϊόντα µε τουλάχιστον ικανοποιητική ρευστότητα ιδίως σε µια εποχή όπου οι συνθήκες στις αγορές µεταβάλλονται πολύ εύκολα και από γεγονότα τα οποία άλλοτε δεν θα δηµιουργούσαν ιδιαίτερη αίσθηση. Οι οργανισµοί οι οποίοι κατάφε-ραν να εξασφαλίσουν αυτή την απαραίτητη πρόσβα-ση στους πελάτες τους ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια της περασµένης χρονιάς, απολαµβάνουν τώρα αυξηµένο κύρος και προσελκύουν νέους πελάτες, καθώς οι πα-ραδοσιακές δοµές των αγορών αλλάζουν δυναµικά µαζί µε την εµφάνιση νέων επενδυτικών δογµάτων.

Η εµπιστοσύνη ήταν πάντα το κεντρικό συστατι-κό το οποίο χαρακτήριζε τις σχέσεις επενδυτών και χρηµατοπιστωτικών οργανισµών εδώ και αιώνες. Το περιεχόµενο αυτής της σχέσης όµως έχει στις µέρες µας αλλάξει για πάντα: η ουσία αντικατέστησε την υπερφίαλη πολυπλοκότητα, η αποδεδειγµένη ικα-νότητα είναι βασικό προαπαιτούµενο και η αξιοπι-στία αποτελεί κεντρικό συστατικό για τις επιλογές τις οποίες ήδη κάνουν τα χαρτοφυλάκια της επόµενης µέρας. Το µεγάλο λοιπόν ζητούµενο είναι ποιοί ορ-γανισµοί µπορούν να ανταπεξέλθουν στις νέες προ-κλήσεις, εφαρµόζοντας τις απαιτούµενες αλλαγές και δοµές οι οποίες αποτελούν ήδη τα βασικά εφόδια για επιτυχία στην απαρχή µιας εντελώς νέας εποχής στις διεθνείς αγορές.

Page 126: Money Mechanism 2010

•• PRIVATE BANKING ••

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ

ΤΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2009

124

124 ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ 124 ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ

Photo Άγγελος Σταυράκης

Page 127: Money Mechanism 2010

124 ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ Τ

ΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2009

125

•• ΔΑΝΙΗΛ ΜΑΝΑΗΛΟΓΛΟΥ - MARFIN POPULAR BANK ••

124 ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ

Ποια είναι σήµερα, κύριε Μαναήλογλου, η κατάσταση του private banking στην Ελλάδα; Εξακολουθεί να υπάρχει

επιφύλαξη λόγω της κρίσης ή επιστρέφουν οι επενδυτές σε πιο επιθετικές τακτικές;

Κοιτάξτε, κατά τη διάρκεια της χρηµατοοικονο-µικής κρίσης, που ακόµα διανύουµε, θα έλεγα ότι έχουµε επιστρέψει σε απλές µορφές επενδύσεων, τόσο εµείς όσο και οι πελάτες µας. Επιλέγουµε να αποφεύγουµε τα πιο σύνθετα προϊόντα µε στόχο την αποκατάσταση της εµπιστοσύνης του κόσµου στις αγορές. Επιπρόσθετα είδαµε ότι τα πολύ σύν-θετα προϊόντα δηµιούργησαν µεγάλα προβλήµα-τα. Ως εκ τούτου νοµίζω ότι γίνεται µια επιστροφή στις πιο κλασσικές κατηγορίες επενδύσεων (back to basics) γεγονός που αντικατοπτρίζεται και στις αγορές. Πάντως, θα ήθελα να σας πω ότι η κρίση αυτή επιφύλαξε ένα πολύ δυνατό χτύπηµα για τις υπηρεσίες private banking. Και τούτο γιατί έθιξε την πεµπτουσία του private banking που είναι η δηµιουργία σχέσεως εµπιστοσύνης µεταξύ πελάτη και τράπεζας. Όταν ο πελάτης χάσει την εµπιστο-σύνη του αυτή η σχέση δεν έχει καµία αξία. Εµείς, σαν Marfin Private Banking από τον Μάρτιο του 2008 είχαµε βγει από µετοχές και οµόλογα και

διατηρούσαµε υψηλά ποσοστά ρευστών διαθεσί-µων, σχεδόν 95%. Ταυτόχρονα η τράπεζά µας ήταν σε τέτοια φάση ανάπτυξης χωρίς µεγάλα ανοίγµα-τα ή µεγάλη έκθεση στο εξωτερικό, οπότε η κρίση δεν µας επηρέασε πολύ. Ως εκ τούτου οι σχέσεις µε τους πελάτες µας δεν έχουν θιγεί.

Ειδικά στη Marfin που έχει στην κουλτούρα της µια έντονα αναπτυξιακή συµπεριφορά, περνάει αυτή η φιλοσοφία και στο private banking;

Όχι, όχι. Είναι τελείως διαφορετικό. Η Marfin είναι ένας καινούργιος σχετικά οργανισµός και το µέληµά µας είναι να διαχειριστούµε όσο το δυ-νατόν καλύτερα τη φήµη της τράπεζας. Το private banking είναι ένα µικρό τµήµα των συνολικών ερ-γασιών της τράπεζας. Αλλά είναι µια δραστηριότη-τα που επηρεάζει πάρα πολύ τη θετική εικόνα της τράπεζας γιατί διαχειρίζεται τους µεγάλους πελάτες της. Άρα αν το private banking δεν κάνει καλή δου-λειά αυτό έχει πολύ αρνητικό αντίκτυπο στην φήµη της τράπεζας. Βασική µας κατεύθυνση, λοιπόν, εί-ναι η ποιοτική εξυπηρέτηση του πελάτη. Και η κατά 100% διαφάνεια στις µεταξύ µας σχέσεις. Δεν µας ενδιαφέρουν τα έσοδα τόσο πολύ αφού η φύση

Τέλος του κόσµου?

Άκυρο!Ο επικεφαλής των εργασιών Wealth Management για το σύνολο του Οµίλου της Marfin Popular Bank, ακριβώς επειδή διαχειρίζεται συνολικά την «αφρόκρεµα» των πελατών της τράπεζας είναι σε θέση να γνωρίζει πολύ καλά τις τάσεις που επικρατούν στην αγο-ρά. Θεωρεί ότι η οικονοµία διεθνώς, και στην Ελλάδα, θα αντιµετωπίσει αναταράξεις αλλά η έξοδος από την κρίση είναι ήδη ορατή. Απορρίπτει τα καταστροφικά σενάρια και υπογραµµίζει ότι οι καλές υπηρεσίες private banking αποτελούν ασφαλιστική δι-κλείδα για την περιουσία των πελατών των τραπεζών.

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΟΝ ΛΟΥΚΑ Γ. ΚΑΤΣΩΝΗ

Page 128: Money Mechanism 2010

•• PRIVATE BANKING ••

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ

ΤΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2009

126

126 ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ 126 ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ

των δικών µας εργασιών είναι τέτοια που τα έσοδά µας δεν θα µπορούσαν να συνεισφέρουν ποσοστά µεγαλύτερα από 4%-5% στα συνολικά έσοδα της τράπεζας. Ως εκ τούτου θα ήταν παράλογο να χρη-σιµοποιούµε επιθετικές τακτικές στις σχετικές επεν-δύσεις. Αυτό που µας ενδιαφέρει είναι να δείξουµε ότι υπήρχε ένα ποιοτικό κενό στην αγορά το οποίο εµείς στη Marfin είµαστε αποφασισµένοι να καλύ-ψουµε. Με στόχο την ποιότητα δίνουµε πολύ µεγά-λη έµφαση στην προσωπικότητα των συνεργατών µας την οποία θεωρούµε το πιο σηµαντικό προσόν των προσωπικών συµβούλων (private bankers).

Άρα, αυτό θεωρείτε ότι είναι το συγκριτικό σας πλεονέκτηµα στην αγορά. Όταν, όµως, λέτε ποιοτικές υπηρεσίες, πώς διαφο-ροποιείστε από την υπόλοιπη αγορά;

Η βάση για την καλή σχέση µεταξύ του πελάτη και της τράπεζας είναι να καταλάβουµε τις ανάγκες του. Να καταλάβουµε το προφίλ του. Θέλει να επενδύσει για βραχυπρόθεσµο κέρδος; Θέλει να επενδύσει µα-κροπρόθεσµα; Μόλις αυτό γίνει σαφές τότε σχεδόν αυτόµατα προκύπτει το τι ποσά θα αφιερωθούν για ποιόν σκοπό. Οι περισσότεροι πελάτες δεν θέλουν να θέτουν σε µεγάλο κίνδυνο το βασικό κοµµάτι της περιουσίας τους. Οπότε, εµείς προσπαθούµε οι το-ποθετήσεις να είναι πιο µακροπρόθεσµες, να εντάσ-σονται σε τοποθετήσεις µικρότερης διακύµανσης και γενικά να υπάρχει ένας κορµός επενδύσεων που δεν θα δηµιουργήσει µεγάλες διακυµάνσεις. Από εκεί και πέρα ένα µικρότερο κοµµάτι της περιουσίας, 5%, 10% ή και 20% ανάλογα µε το προφίλ του πελάτη, το τοποθετούµε σε επενδύσεις που µπορεί να έχουν µεγαλύτερο κίνδυνο, υπό την προϋπόθεση ότι ο πε-λάτης επιθυµεί σε αυτό το κοµµάτι αυξηµένες απο-δόσεις, έτσι ώστε το σύνολο των τοποθετήσεων να φέρει την συνολικά προσδοκώµενη απόδοση. Η δική µας τοποθέτηση είναι ότι πρέπει να γνωρίζουµε πολύ καλά τι θέλει να κάνει ο πελάτης και από κοινού να πάρουµε τις κατάλληλες αποφάσεις.

Γενικότερα, τι αποδόσεις πρέπει να περιµένει κανείς από µια

επιτυχηµένη διαχείριση private banking;

Πρέπει να έχουµε υπόψη µας ότι δεν υπάρχει καµιά τοποθέτηση χωρίς τον ανάλογο κίνδυνο. Ως εκ τούτου δεν µπορούµε να µιλάµε για απόδοση αν δεν µιλάµε και για κίνδυνο. Γενικά οι χαµηλού ή

µεσαίου κινδύνου πελάτες επιδιώκουν προστασία της περιουσίας τους µε αποδόσεις ελαφρά υψηλό-τερες από τον πληθωρισµό. Πιο επιθετικοί πελάτες επιδιώκουν ακόµη υψηλότερες αποδόσεις οι οποί-ες στοχεύουν στη διεύρυνση της περιουσίας και όχι στην προστασία της.

Μήπως το private banking αρχίζει να γίνεται στην Ελλάδα λι-γότερο αποκλειστικό; Είναι αλήθεια ότι πέφτουν τα όρια συµ-µετοχής στις σχετικές υπηρεσίες;

Αυτό παρατηρήθηκε έντονα κυρίως στο εξω-τερικό κατά το πρώτο κύµα µεγάλων απωλειών από επενδυτικά προϊόντα στις αρχές του κύκλου της ύφεσης που διανύουµε. Εµείς έχουµε ένα µί-νιµουµ 500.000 ευρώ συνολικής περιουσίας, όχι απαραίτητα τοποθετηµένο στην δική µας τράπεζα. Το private banking, πρέπει να σηµειώσουµε, έχει τόσο υψηλό κόστος για την τράπεζα που το παρέ-χει, που πρέπει να αναφέρεται σε πελάτες από κά-ποιο ύψος περιουσίας και πάνω για να έχει κάποιο νόηµα. Επίσης, επειδή οι ελάχιστες τοποθετήσεις σε προϊόντα ξεκινούν από 50.000 ευρώ ήδη δη-µιουργείται µία απαίτηση τουλάχιστον 300.000 ευρώ ώστε να υπάρχει δυνατότητα ικανοποιητικής διασποράς στη σύνθεση χαρτοφυλακίου. Αλλιώς οι επιλογές είναι λίγες και δεν µιλάµε πια για χαρ-τοφυλάκιο αλλά για συγκεκριµένες τοποθετήσεις αυξηµένου κινδύνου λόγω έλλειψης διασποράς.

Ας εξετάσουµε λίγο την γενικότερη εικόνα. Πώς εκλαµβάνετε τους φόβους ορισµένων ότι η κρίση θα έχει έναν ακόµα γύρο και τι στρατηγική αναπτύσσετε στην Marfin;

Οι ενδείξεις που έχουµε από το διεθνές περι-βάλλον είναι ότι φαίνεται πλέον φως στην άκρη του τούνελ. Φυσικά, δεν περιµένουµε ότι τα πράγ-µατα θα αλλάξουν από τη µία µέρα στην άλλη ού-τε περιµένω ότι δεν θα υπάρχουν περαιτέρω ανα-ταράξεις και προβλήµατα. Θεωρούµε, όµως, ότι αυτή η πορεία προς την έξοδο από την κρίση θα συνεχιστεί, και ειδικά από το δεύτερο εξάµηνο του 2010 τα πράγµατα θα είναι σηµαντικά καλύτερα και πολύ πιο ξεκάθαρα. Ως εκ τούτου, οι άποψή µας προς τα χαρτοφυλάκια είναι:

- ουδέτερη θέση για τις µετοχές, - εξακολουθούµε και κοιτάµε τα εταιρικά οµό-

λογα παρότι παρατηρούµε έναν πληθωρισµό στην αξία τους. Οι ευκαιρίες στα εταιρικά οµόλογα είναι

Page 129: Money Mechanism 2010

126 ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ

•• ΔΑΝΙΗΛ ΜΑΝΑΗΛΟΓΛΟΥ - MARFIN POPULAR BANK ••

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ Τ

ΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2009

127

126 ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ

πολύ λιγότερες από αυτές που συναντούσαµε στην αρχή του έτους και γενικά συνιστούµε προσοχή.

- τα επιτόκια των καταθέσεων αναµένουµε ότι εντός του 2010 θα υποστούν περεταίρω αποκλι-µάκωση και αυτό θα οδ ηγήσει στην αναζήτηση εναλλακτικών τοποθετήσεων από τους επενδυτές.

Η γενική εικόνα είναι ότι πρέπει να είµαστε εξαιρετικά προσεκτικοί στις επιλογές µας αφού το περιβάλλον ενέχει σηµαντικούς κινδύνους.

Ειδικά για την ελληνική οικονοµία τι κλίµα αντιµετωπίζετε; Υπάρχει χρόνος για τη νέα κυβέρνηση να ξεδιπλώσει τη στρα-τηγική της ή ήδη παίζει στις «καθυστερήσεις»;

Εµείς σαν private banking θεωρούµε ότι η ελ-ληνική πραγµατικότητα χρειάζεται προσοχή. Η κυβέρνηση έχει εξαγγείλει µερικές από τις προ-σπάθειές της να βελτιώσει την εικόνα και να ανα-στρέψει το κλίµα στις αγορές. Εµείς δεν βλέπουµε καταστροφικά σενάρια. Ο δρόµος όµως δεν θα εί-ναι εύκολος. Αναµένουµε αυξηµένη µεταβλητότητα και αναταράξεις. Αυτό που θέλω να τονίσω είναι ότι το private banking στην Ελλάδα έχει ανάγκη από σταθερότητα. Ο πελάτης-επενδυτής πρέπει να αισθάνεται ασφάλεια και να µην έχει το αίσθηµα ότι το µέλλον µπορεί να τον αιφνιδιάσει.

Ποιες ευκαιρίες κρύβει, όµως, η ελληνική οικονοµία;Μέσα από αυτή την κρίση προκύπτει ότι είναι

δύσκολο να προβλέψει κανείς αν οι σηµερινές απο-τιµήσεις είναι φθηνές ή ακριβές αφού είναι δύσκο-λο να προβλεφθεί ποια θα είναι η κερδοφορία των επιχειρήσεων στη µετά την κρίση εποχή. Οπότε, µόνο βασιζόµενος σε ιστορικά στοιχεία θα έλεγα ότι για παράδειγµα βλέπουµε φθηνές αποτιµήσεις στο χρηµατιστήριο το οποίο µπορεί να αποτελέσει µια απάντηση στους φόβους περί πληθωρισµού που µπορεί να αναπτυχθεί µέσα στο 2010. Επίσης η αγορά ακινήτων στην Ελλάδα πάντα έχει θέση σε ένα χαρτοφυλάκιο αν και πρέπει να αναφερθεί πως δεν έχουµε δει σηµαντική πτώση τιµών εκτός από πολύ συγκεκριµένες περιπτώσεις. Υπήρξαν ευκαι-ρίες µέσα στην κρίση. Θα σας πω ότι υπήρξαν πολύ µεγάλες αποδόσεις στο πρώτο τρίµηνο του 2009. Επίσης, η πολύ µεγάλη πτώση των αποτιµήσεων σε µια σειρά από αξιόλογα προϊόντα βοήθησε κά-ποιους επενδυτές να βγουν από επενδύσεις που δεν φαίνεται ότι θα ανακάµψουν και να τοποθετη-θούν σε άλλες που δείχνουν ότι θα έχουν καλύτερη πορεία. Όσα private banks κατάφεραν να προσεγ-γίσουν την πελατεία και να λειτουργήσουν έτσι θα βγουν κερδισµένα.

« Το private banking στην Ελλάδα έχει ανάγκη από ένα καθεστώς σταθερότητας. Ο πελάτης επενδυτής πρέπει να αισθάνεται ασφάλεια και να µην έχει την αίσθηση ότι το µέλλον µπορεί να τον αιφνιδιάσει. Τα ελληνικά private banks θα υποστούν πλήγµα αν κυριαρχήσει η άποψη ότι επίκειται µια νέα εποχή αβεβαιότητας. Και δεν είναι στο χέρι µας να το διασφαλίσουµε αυτό. Είναι στο χέρι της πολιτείας. »

Page 130: Money Mechanism 2010

Money Greek Sales

128 ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ

ΤΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2009

128

128 ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ

ΠΙΝΕΛΙΕΣ ΑΙΣΙΟΔΟΞΙΑΣΣΕ ΓΚΡΙΖΟ ΚΑΜΒΑΠερίοδο σταθερότητας διανύει η αγορά των ελληνικών έργων τέχνης όπως προκύπτει από τις δύο δηµοπρασίες των µεγάλων οίκων, Sotheby’s και Bonhams, στις αρχές Νοεµβρίου στο Λονδίνο. Μπορεί φέτος να µην είχαµε τιµές ρεκόρ όπως πέρυσι ωστόσο η ελληνική τέ-χνη παραµένει µια σταθερή αξία που έχει πλέον το κοινό της. ΑΠΟ ΤΟΝ ΣΙΜΟ ΚΟΣΜΕΤΑΤΟ

Page 131: Money Mechanism 2010

128 ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ 128 ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ Τ

ΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2009

129

πάρχουν πολλά παραδείγµατα έργων των οποίων η «επενδυτική αξία» κυριολεκτικά εκτοξεύτηκε στο πέρασµα των χρόνων, µε πιο πρόσφατο παράδειγ-µα αυτό του πίνακα 200 One Dollar Bill του Andy Warhol: Το έργο αυτό, που έχει ιδιαίτερη σηµασία για την αµερικανική τέχνη, καθώς αποτελεί ένα από

τα έργα-αφετηρία της Pop Art, πωλήθηκε πρόσφα-τα στην δηµοπρασία Contemporary Art του Οίκου Sotheby’s στη Νέα Υόρκη στην εντυπωσιακή τιµή των / 43.762.500 δολ. (28.931.971 ευρώ), τη στιγµή που ο µέχρι πρότινος ιδιοκτήτης του τον είχε αποκτήσει το 1986 έναντι 385.000 δολ!

υ

Τα αποτελέσµατα του φθινοπωρινού Greek Sale µας έδειξαν ότι, παρά τις αντίξοες οικονοµικές συνθήκες, η αγορά παραµένει σταθερή, µε σηµαντικές προοπτικές περαιτέρω ανόδου για τον επιπλέον λόγο ότι η ελληνική αγορά εξακολουθεί να είναι φθηνότερη από τις άλλες» σχολίασε χαρακτηριστικά στους «Μη-χανισµούς του Χρήµατος» ο Κωνσταντίνος Φράγκος, εκπρόσωπος του Οίκου Sotheby’s στην Ελλάδα.

Ο Οίκος Sotheby’s ξεκίνησε τις δηµοπρασίες ελ-ληνικών έργων το 2001 και από τότε µέχρι και το 2008 η ζήτηση για τα ελληνικά έργα τέχνης ήταν ιδιαίτερα αυξηµένη, µε αποτέλεσµα ο Οίκος να έχει πουλήσει έργα που προσεγγίζουν σε αξία τα 60 εκατ. λίρες. Η αύξηση µεταξύ του 2001 και του 2008 ήταν 550% και κάθε χρόνο η κοινότητα της τέχνης ανέµε-νε νέο ρεκόρ. Το 2009 όµως ήταν αρκετά δύσκολο, για την τέχνη όπως και για ολόκληρη την οικονοµία. Το ανοιξιάτικο Greek Sale του 2009 σηµείωσε χαµη-λότερη συνολική τιµή από αυτή του αντίστοιχου το

2008 και τότε όλοι είχαν στρέψει το ενδιαφέρον τους στη φθινοπωρινή δηµοπρασία του Νοεµβρίου. Πώς θα απαντούσε η αγορά εν µέσω ενός έτους που απο-δείχθηκε ιδιαίτερα δύσκολο για την οικονοµία; Το Greek Sale του Νοεµβρίου του Οίκου Sotheby’s συ-γκέντρωσε τελικά το συνολικό ποσό των 4.380.882 ευρώ (3.925.175 λίρες), ενώ πραγµατοποιήθηκαν τέσσερα νέα ρεκόρ (για έργα του Σπύρου Βασιλείου, του Γιώργου Ζογγολόπουλου, του Κωνσταντίνου Ξε-νάκη και του Κωνσταντίνου Βυζαντίου). Το 37% των έργων που πουλήθηκε πέτυχε τιµές υψηλότερες από την αρχική εκτίµηση αποδεικνύοντας τη διαρκή ισχύ της αγοράς. «Το συνολικό ποσό που συγκέντρωσε το πρόσφατο Greek Sale είναι το υψηλότερο συνολικό ποσό που συγκεντρώθηκε από όλα τα Greek Sale που πραγµατοποιήθηκαν στην παραπάνω περίοδο από οποιονδήποτε Οίκο, γεγονός που αποτελεί έναν ακόµη παράγοντα ικανοποίησης για µας», δήλωσε ο εκπρόσωπος του Οίκου Sotheby’s στη χώρα µας.

Page 132: Money Mechanism 2010

Money Greek Sales

130 ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ

ΤΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2009

130

130 ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ

SOTHEBY’Sκαλή «µοίρα» του Γύζη

Κορυφαίο της δηµοπρασίας αναδείχθηκε το έρ-γο του Νικόλαου Γύζη «Διαβάζοντας τη Μοίρα» (The Fortune Teller), το οποίο πωλήθηκε έναντι του ποσού των 363.011 ευρώ (325.250 λίρες). Ο πίνακας έγινε αντικείµενο έντονου συναγωνισµού, για να πωληθεί τελικά σε ανώνυµο πλειοδότη που «χτυπούσε» από το τηλέφωνο. «Το συγκεκριµένο έργο αποτελεί ένα εξαί-ρετο δείγµα της τέχνης του δηµιουργού του και εµφα-νίστηκε για πρώτη φορά σε δηµοπρασία, καθώς είχε παραµείνει σε αµερικανική ιδιωτική συλλογή για µισό σχεδόν αιώνα», εξηγεί ο κ. Φράγκος. «Εύλογα, λοιπόν, προσέλκυσε ιδιαίτερα το ενδιαφέρον των συλλεκτών και έγινε αντικείµενο έντονου συναγωνισµού κατά τη διάρκεια της δηµοπρασίας, για να αναδειχθεί τελικά στο ακριβότερο όλων των Greek Sale που πραγµατο-ποιήθηκαν κατά τη φθινοπωρινή περίοδο του 2009 από οποιονδήποτε Οίκο». Το έργο χρονολογείται από

Νίκος Χατζηκυριάκος-Γκίκας,«Ο Αιχµάλωτος/ Ελαιόδεντρα»

Νικόλας Γύζης, «Διαβάζοντας τη Μοίρα»

Η

Page 133: Money Mechanism 2010

130 ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ 130 ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ Τ

ΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2009

131

Σπύρος Βασιλείου, «Οδός Πατησίων, Αθήνα»

Page 134: Money Mechanism 2010

Money Greek Sales

132 ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ

ΤΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2009

132

132 ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ

τη δεκαετία του 1880, εποχή κατά την οποία ο Γύζης διέµενε στο Μόναχο και δηµιούργησε µερικά από τα γνωστότερα έργα του. Στον πίνακα ο ζωγράφος εξυ-µνεί την καθηµερινότητα στην Ελλάδα µε το µοναδι-κό στυλ που τον διακατέχει. Ο Γύζης απεικονίζει µια ανύπαντρη κοπέλα να αποστρέφει κοκκινίζοντας το πρόσωπό της από µια γριά που της λέει τη µοίρα, ενώ είναι περιτριγυρισµένη από τους νεαρούς φίλους που την παρατηρούν και γελούν. Η ζεστή και ανάλαφρη σκηνή ενθαρρύνει το θεατή να πλησιάσει και να συµ-µετάσχει στη διασκέδαση.

Πολύ καλές τιµές «έπιασαν» και άλλα έργα του Γύ-

ζη, µε το «Νεαρή Γυναίκα Πλένεται Δίπλα σε Ποτάµι» (Girl Washing by a River), να επιτυγχάνει την τιµή των 202.818 ευρώ (181.250 λίρες). Αντικείµενο έντονου συναγωνισµού έγινε επίσης το έργο του Σπύρου Βα-σιλείου «Οδός Πατησίων, Αθήνα» (Patission Street, Athens). Πρόκειται για ένα από τα σπουδαιότερα έργα του καλλιτέχνη που έχουν ποτέ εµφανιστεί σε δηµο-πρασία. Αυτός ο πρώιµος πίνακας φιλοτεχνήθηκε γύ-ρω στο 1930 και απεικονίζει µια ηλιόλουστη ηµέρα στην οδό Πατησίων. Το έργο αποτελεί απόδειξη της «ερωτικής» σχέσης του Βασιλείου µε την Αθήνα και σηµείωσε το ποσό των 222.383 ευρώ (199.250 ευ-

Γεώργιος Ιακωβίδης, «Νεαρό Αγόρι»

Page 135: Money Mechanism 2010

132 ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ 132 ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ Τ

ΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2009

133

ρώ), καθώς πουλήθηκε σε συλλέκτη που πλειοδοτού-σε από το τηλέφωνο σε τιµή αρκετά υψηλότερη από τις αρχικές εκτιµήσεις (80.000-120.000 λίρες).

Δύο έργα του Νίκου Χατζηκυριάκου-Γκίκα τα πή-γαν επίσης πολύ καλά. Το έργο «Ο Αιχµάλωτος / Ελαι-όδεντρα» (The captive/ Olive Trees) «έπιασε» την τι-µή των 202.293 ευρώ (181.250 ευρώ), ενώ το «Τρεις Ράφτες» (Three Tailors) του ίδιου καλλιτέχνη συγκέ-ντρωσε το ποσό των 88.681 ευρώ (79.250λίρες). Στις «δυνατές» τιµές της δηµοπρασίας συµπεριλαµβάνεται επίσης αυτή που σηµειώθηκε για το έργο του Γεωργί-ου Ιακωβίδη, «Νεαρό Αγόρι» (Young Boy), το οποίο πωλήθηκε έναντι 202.293 ευρώ (181.250 λίρες) και αποτελεί µια από τις πρώτες δουλειές του ζωγράφου, εντυπωσιακή αναπαράσταση ενός νεαρού αγοριού που χρονολογείται από το 1875.

Η δηµοπρασία περιλάµβανε επίσης ένα σηµαντι-

κό σύνολο έργων του Γιάννη Σπυρόπουλου. Από αυ-τά, ιδιαίτερης προσοχής αξίζει το «Λόγος Β» (Logos B), ένα αφηρηµένο έργο που πέτυχε την τιµή των 101.844 ευρώ (91.250 λίρες), έναντι αρχικής εκτίµη-σης 60.000-80.000 λίρες. Το έργο µε τον τίτλο «Πει-ραιάς» (Piraeus) είναι ένας σπάνιος πρώιµος πίνακας από τη δεκαετία του ’40 που αναδεικνύει την έντονη κινητικότητα του εµπορικού κέντρου του Πειραιά και µεταδίδει την ατµόσφαιρα µιας ανησυχητικής ηρεµί-ας και αγωνιώδους συναισθηµατικότητας. Ο πίνακας πωλήθηκε για 88.451 ευρώ (79.250 λίρες), έναντι αρ-χικής εκτίµησης 50.000-70.000 λίρες.

Μεταξύ των σύγχρονων έργων της δηµοπρασίας,

Γεώργιος Μπουζιάνης, «Τρεις Φιγούρες»

Page 136: Money Mechanism 2010

Money Greek Sales

134 ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ

ΤΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2009

134

134 ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ

αυτό του Αλέκου Φασιανού µε τίτλο «Η Αγκαλιά» (The Embrace) εκτοξεύτηκε πάνω από την αρχική του εκτίµη-ση, επιτυγχάνοντας 101.844 ευρώ (91.250 λίρες) – πο-σό περίπου τριπλάσιο από την αρχική εκτίµηση των 25.000-35.000 λίρες). Έχοντας παραµείνει σε ιδιωτική αµερικανική συλλογή για πολλά χρόνια, αυτό το εντυ-πωσιακό έργο εµφανίστηκε για πρώτη φορά στην ανοι-χτή αγορά. Στη φθινοπωρινή δηµοπρασία του Οίκου Sotheby’s συγκαταλέγονταν 12 έργα του εν λόγω καλλι-τέχνη, 11 από τα οποία πουλήθηκαν συγκεντρώνοντας το ποσό των 415.212 ευρώ (389.625 λίρες).

Από µια λίγο παλιότερη εποχή, το έργο του Δηµη-τρίου Γαλάνη, «Πορτρέτο της Φανής, Η Σύζυγος του Καλλιτέχνη» (Portrait of Fanny, the Artist’s Wife) επί-σης ξεπέρασε τις προσδοκίες, καθώς πωλήθηκε για 88.451 ευρώ (79.250 λίρες). Πολύ καλές τιµές συγκέ-

ντρωσαν και άλλα έργα της ίδιας περιόδου: Το έργο του Νικόλαου Λύτρα «Ρόδια» (Pomegranates) (lot 56) «έπιασε» 41.683 ευρώ (37.250 λίρες), όπως και το «Αίγινα» (Aegina) του Σπύρου Παπαλουκά (lot 23). Παροµοίως, το έργο του Κωνσταντίνου Μαλέα µε τίτ-λο «Πεύκα στη Ραφήνα» (Pine Trees in Raffina) (lot 24) πωλήθηκε έναντι 55.111 ευρώ (49.250 λίρες).

Τα έργα του Γεωργίου Μπουζιάνη «Τρεις Φιγούρες» (Three Figures) (αρχική εκτίµηση: 80.000-120.000 λί-ρες) και «Αγόρι µε Ραβδί» (Boy with Stick) (αρχική εκτίµηση: 80.000-120.000 λίρες) συγκέντρωσαν και τα δύο πολύ καλές τιµές: 108.541 ευρώ (97.250 λίρες) και 115.237 ευρώ (103.250 λίρες) αντίστοιχα.

Γιάννης Σπυρόπουλος, «Πειραιάς»

Page 137: Money Mechanism 2010

134 ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ 134 ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ Τ

ΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2009

135

ΔΥΟ ΟΨΕΙΣ

Αν και τα αποτελέσµατα είναι αισιόδοξα για τις δύο µεγάλες δηµοπρασίες Sotheby’s και Bonhams το φθινόπωρο του 2009, ωστόσο η αγορά της τέχνης στην Ελλάδα δέχεται µεγάλες πιέσεις καθώς οι µεγάλες γκαλερί της Αθήνας είδαν τις πωλήσεις τους να υπο-χωρούν πάνω από 50%.

Είναι δύσκολο να γίνουν προβλέψεις για την πορεία και το µέλλον της αγοράς τέχνης καθώς κυριαρχεί µεγάλη αβεβαι-ότητα. Τα µεσαία εισοδήµατα έχουν αποχωρήσει από τις αγοραπωλησίες ενώ και οι καλλιτέχνες δεν διαθέτουν νέ-ους πίνακες καθώς θεωρούν ότι οι τιµές που θα «πιάσουν» θα είναι κατώτερες των προσδοκιών εν µέσω κρίσης. Αυτή η στασιµότητα οδηγεί σε κάθετη πτώση την αγορά. Η οικο-νοµική πορεία των Οίκων στο εξωτερικό, όπως ο Sotheby’s και ο Christie’s, δείχνει µείωση κερδών έως και 80% κα-θώς το πελατολόγιο που τροφοδοτεί τις µεγάλες δηµοπρα-σίες έχει πληγεί από την κρίση. Μάλιστα, ο οίκος Christie΄s International εγκατέλειψε πρόσφατα τα σχέδιά του σχετι-κά µε τη δηµιουργία επενδυτικού fund σε έργα τέχνης. Ο παγκόσµιος δείκτης για την αγορά τέχνης, ο δείκτης Mei Moses, ο οποίος διαµορφώνεται από αγοραπωλησίες στις µεγάλες αγορές, δηλαδή τη Νέα Υόρκη, το Λονδίνο, το Πα-ρίσι, το Τόκιο, δείχνει πως τα τελευταία 50 χρόνια, η από-δοση από έργα τέχνης είναι 10,5% ετησίως, ενώ η απόδο-ση από τον δείκτη S&P 500 του χρηµατιστηρίου της Νέας Υόρκης είναι 10,9%. Την τελευταία πενταετία και δεκαετία, η αντίστοιχη απόδοση από την τέχνη είναι 11,6% και 8,5% ετησίως και από µετοχές 6,1% και 8,4%, αντίστοιχα. Κατά τη διάρκεια της οικονοµικής ύφεσης του τελευταίου έτους, ο δείκτης Mei Moses µειώθηκε µόνο κατά 4,5%, η πρώτη µείωση σε πέντε χρόνια µετά από αποδόσεις +20% ετη-σίως. Ο Κωνσταντίνος Φράγκος, εκπρόσωπος του οίκου Sotheby’s στην Ελλάδα παραµένει ωστόσο αισιόδοξος: «Οι προβλέψεις µου για το µέλλον διακατέχονται από αισιοδο-ξία, αφού, έπειτα από µια αναµφίβολα δύσκολη περίοδο, ήδη από πέρυσι την άνοιξη βλέπουµε ότι η αγορά σταθε-ροποιήθηκε και άρχισε σιγά-σιγά να επανέρχεται στην ανο-δική της πορεία». Τα βλέµµατα τώρα είναι στραµµένα στα ανοιξιάτικα Greek Sales τα οποία θα δείξουν εµπράκτως αν όντως αυτή η κρίση έχει αρχίσει να γίνεται παρελθόν.

BONHAMS άνω από τις εκτιµήσεις

Με ποσοστό 40% πάνω από τις αρχικές εκτι-µήσεις έκλεισε η 15η Greek Sale του βρετα-νικού οίκου Bonhams δίνοντας τόνους αι-σιοδοξίας στο κλείσιµο των φθινοπωρινών δηµοπρασιών. Η Τερψιχόρη Αγγελοπούλου, υπεύθυνη του Οίκου στην Ελλάδα έκανε λόγο για «δυναµική της ελληνικής αγοράς» καθώς από τα 162 έργα της δηµοπρασίας άλλαξαν χέρια τα 133, µε τον σχετικό τζίρο να αγγίζει τα 3,92 εκατ. ευρώ. Μεγάλος νικητής της δη-µοπρασίας είναι το µουσειακό έργο «Άποψη της Ακρόπολης µέσα από πεύκα και αλόες» του Κωνσταντίνου Μαλέα, το οποίο έπιασε 348.540 ευρώ, τη δεύτερη πιο ακριβή τιµή σε δηµοπρασία για τον καλλιτέχνη. Το έργο κέρδισε την υψηλότερη τιµή της δηµοπρα-σίας. Πρόκειται για ένα θαυµάσιο έργο του καλλιτέχνη, το οποίο εκτέθηκε στο Παρίσι το 1919 σε µια οµαδική έκθεση Μοντέρνων Ελ-λήνων καλλιτεχνών της «Οµάδας Τέχνη» υπό την αιγίδα του τότε πρωθυπουργού Ελευθέ-ριου Βενιζέλου, ο οποίος είχε εγκαινιάσει τη συγκεκριµένη έκθεση. Στη δεύτερη θέση βρέθηκε το «Γυµνό Α» του Γιάννη Μόραλη, µε 309.120 ευρώ, ξεπερνώντας κατά πολύ την ανώτερη τιµή εκτίµησης. Το συγκεκριµένο έρ-γο περιστρέφεται γύρω από το αγαπηµένο θέ-µα του καλλιτέχνη, το γυναικείο γυµνό. Είναι µια ελαιογραφία µουσειακής ποιότητας που χρονολογείται από το 1898, την ώριµη περί-οδο του Ιακωβίδη, στην οποία ο καλλιτέχνης αποτυπώνει µε µεγάλη µαεστρία τη ζεστασιά µιας τρυφερής οικογενειακής σκηνής.

Στην τρίτη θέση βρέθηκε η «Καλλιγραφία µιας πόλης» του Χατζηκυριάκου – Γκίκα µε 295.680 ευρώ. Ανάµεσα στα ρεκόρ που ση-µειώθηκαν είναι κι αυτό για τον Σπύρο Πα-παλουκά, του οποίου το έργο «Καρυές-Άγιον Όρος» διπλασίασε το προηγούµενο ρεκόρ του. Να σηµειώσουµε ότι µεταξύ των 29 έρ-γων που έµειναν απούλητα (ποσοστό 18%) περιλαµβάνεται και το «Πρώτο µάθηµα µου-σικής» του Ιακωβίδη που είχε τιµή εκτίµησης τα 200.000 µε 240.000 ευρώ.

Π

Page 138: Money Mechanism 2010

ΜΗ

ΧΑΝ

ΙΣΜ

ΟΙ

ΤΟΥ

ΧΡΗ

ΜΑΤ

ΟΣ

2009

136

Καινούριο δεν σηµαίνει απαραίτητα και καλύτερο.

Το πρώτο µάθηµα που µπορεί να αντληθεί είναι ότι τα νέα καινοτόµα προϊόντα µπορεί να εµπερι-έχουν άγνωστους τύπους κινδύνων µη επαρκώς ταυτοποιηµένων στο παρελθόν. Ένα δεύτερο µάθηµα

που συνδέεται µε το πρώτο, αφορά στον βαθµό πολυπλοκότητας αυτών των χρηµατοοικονοµικών προϊόντων και τη συνεπαγόµενη ασυµµετρία πληροφόρησης ανάµεσα στον εκδότη του προϊόντος και τον αγοραστή του. Η σηµασία του συµπεράσµατος αυτού είναι µεγάλη για τον χειρισµό της τιτλοποίησης. Στην κρίση παρατηρήσαµε ότι στεγαστικά δάνεια χαµηλής πιστωτικής ποιότητας τιτλοποιούνταν και µετέπειτα πωλούνταν αποσκοπώντας στην υψηλή µόχλευση και τη βραχυπρόθεσµη άντληση κεφαλαίων. Η νοµική και τεχνική πολυπλοκότητα αυτής της διαδικασίας δυσχέραινε την τιµολόγηση του αναλαµβανόµενου κινδύνου.

Γνώριζε τον κίνδυνο πριν σε συναντήσει.

Ένα τρίτο µάθηµα είναι ότι οι δυνατότητες των µαθηµατικών µοντέλων διαχείρισης κινδύνων δεν είναι απεριόριστες. Στην πράξη όµως οι χρήστες πολλών από τα τυποποιηµένα µοντέλα ποσοτικής

ανάλυσης υποεκτιµούσαν συστηµατικά τη φύση των κινδύνων, ιδιαίτερα εκείνων πολύ µικρής µεν πιθανότητας αλλά µεγάλης επίπτωσης στις ζηµιές. Τα µοντέλα αυτά υπάρχουν για να εκτιµάται ο κίνδυνος και να λαµβάνονται συνεπείς πιστοδοτικές και επενδυτικές αποφάσεις. Η ύπαρξή τους στα πλαίσια των διαδικασιών ενός πιστωτικού ιδρύµατος ή άλλου χρηµατοοικονοµικού οργανισµού, δεν συνιστά κάποια δικαιολογητική βάση για την ανάληψη µεγαλύτερων κινδύνων. Το ό,τι δηλαδή παρακολουθούνται οι κίνδυνοι δεν σηµαίνει ότι πρέπει άκριτα να αναλαµβάνονται. Μία άλλη αδυναµία των µοντέλων διαχείρισης κινδύνου σχετίζεται µε το γεγονός ότι υπολογίζουν τις βασικές τους παραµέτρους µε ιστορικά στοιχεία υποτιµώντας τη σηµασία κινδύνων που δεν είχαν υλοποιηθεί στο συγκεκριµένο «παράθυρο δεδοµένων» του δείγµατος παρατηρήσεων. Επιπλέον, εάν ο µέσος βαθµός συσχέτισης δύο διακριτών επενδυτικών αποδόσεων, για παράδειγµα, ήταν µηδέν στην παρελθούσα περίοδο διακρατούνταν οι σχετικές επενδυτικές τοποθετήσεις έτσι ώστε η µία να αντισταθµίζει τον κίνδυνο της άλλης. Στην κρίση όµως οι δύο αυτές τοποθετήσεις µπορεί να εµφάνισαν υψηλό βαθµό συσχέτισης µε καταστροφικές συνέπειες για την αξία του χαρτοφυλακίου. Κατά συνέπεια τα µοντέλα αυτά είναι χρήσιµο να πλαισιώνονται από απλούς και αυστηρούς κανόνες. Η θέσπιση τυπικών και απαρέγκλιτων ορίων στην έκθεση σε κίνδυνο σε συγκεκριµένους αντισυµβαλλόµενους ή κλάδους ή χώρες µπορεί να είναι ένα απλό και συνεπές µέτρο. Η υποχρέωση αναπροσανατολισµού του µείγµατος εργασιών που να οδηγεί σε ένα πιο διαφοροποιηµένο χαρτοφυλάκιο (µικρότερα ανοίγµατα σε περισσότερους πελάτες) µπορεί επίσης να βοηθήσει καθοριστικά.

Αξιοποίησε τα παθήµατά σου!

Είναι ξεκάθαρο πλέον ότι η κρίση δηµιούργησε την ανάγκη για µία ριζική µεταρρύθµιση στη διοικητική των κινδύνων των πιστωτικών ιδρυµάτων. Η τελευταία πρέπει να είναι σχετικά πιο

ανεξάρτητη από τη λεγόµενη εκτελεστική διοίκηση και να λογοδοτεί συχνά απευθείας στους µετόχους της τράπεζας οι οποίοι διακινδυνεύουν τα χρήµατά τους αγοράζοντας τη µετοχή της. Παράλληλα, το εποπτικό πλαίσιο της Βασιλείας για τον υπολογισµό της κεφαλαιακής επάρκειας των τραπεζών και την αξιολόγησή τους µε βάση τους κινδύνους που αναλαµβάνουν είναι πολύ πιθανό να αναθεωρηθεί προς την κατεύθυνση βελτίωσης της ποιότητας των βασικών κεφαλαίων τύπου Tier I των τραπεζών. Πολλές φωνές ακούγονται στην κατεύθυνση της ενίσχυσης του διασυνοριακού συντονισµού των εποπτικών αρχών καθώς και τη ρύθµιση της λειτουργίας των πολύ µεγάλων τραπεζών που λόγω µεγέθους επεκτείνονται σε επικίνδυνες δραστηριότητες λόγω σιγουριάς ότι θα διασωθούν αν τυχόν καταρρεύσουν (too big to fail). Είναι λοιπόν βέβαιο ότι η διαχείριση κινδύνων µετά την κρίση θα βρεθεί σε ένα περιβάλλον που θα χαρακτηρίζεται από ελαφρώς διαφορετική τεχνολογία, νέο διοικητικό ρόλο και τέλος αυστηρότερη παρακολούθηση της αποτελεσµατικότητάς της από τις εποπτικές αρχές.

Διαχείριση κινδύνων Μαθήµατα από την κρίση

1.& 2.

3.

4.

Ο ΚΑΘΡΕΠΤΗΣ ΑΝΑΠΟΔΑ

Page 139: Money Mechanism 2010

ΕΤΑΙΡΕΙΑ:

ΠΑΡΑΛΗΠΤΗΣ: ΘΕΣΗ ΣΤΗΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ:

ΤΗΛΕΦΩΝΟ: FAX: E-MAIL:

ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ: ΥΠΟΓΡΑΦΗ:

Κατηγορία Συνδροµής Ετήσια Διετής

Ιδιώτες - Επιχειρήσεις 88 € 160 €

Τράπεζες - Ασφάλειες - Δηµόσιο 125 € 225 €

Φοιτητές(αποστολή φοιτητικής ταυτότητας) 48 € 88 €

* Επίσης: Ν.Π.Δ.Δ. - Οργανισµοί - Πρεσβείες - Βιοµηχανικά & Επιχειρηµατικά Συγκροτήµατα

Συδροµή Εξωτερικού 165 € 275 €

Συνδροµή φοιτητών εξωτερικού(αποστολή φοιτητικής ταυτότητας) 115 € 185 €

Στις τιµές περιλαµβάνεται Φ.Π.Α. 4,5%

ΠΑΡΑΚΑΛΟΥΜΕ ΕΠΙΛΕΞΤΕ

ΠΑΡΑΚΑΛΟΥΜΕ ΕΠΙΛΕΞΤΕ

ΤΡΟΠΟΣ ΠΛΗΡΩΜΗΣ:

ΚΑΤΑΘΕΣΗ ΣΕ ΤΡΑΠΕΖΙΚΟ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΟ:ALPHABANK: GR15 0140 1030 1030 0232 0001 785 (ALL MEDIA A.E.)ΕΘΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ: GR70 0110 0800 0000 0804 7142 701 (ALL MEDIA A.E.)ΤΡΑΠΕΖΑ ΠΕΙΡΑΙΩΣ: GR70 0172 0110 00 5011 016125 652 (ALL MEDIA A.E.)ΠΡΟΣΟΧΗ! Για να γίνει η πιστωση, παρακαλούµε γράψτε στο παραστατικό της κατάθεσης τον αποστολέα και στείλτε το στο fax: 210 64 24 850.

ΝΑ ΣΤΑΛΕΙ ΕΙΣΠΡΑΚΤΟΡΑΣ (για την περιοχή της Αθήνας)

ΘΑ ΠΕΡΑΣΩ ΑΠΟ ΤΑ ΓΡΑΦΕΙΑ ΣΑΣ

ΧΡΕΩΣΤΕ ΤΗΝ ΚΑΡΤΑ VISA Αριθµος Κάρτας: ............................................

Ονοµατεπώνυµο: .......................................................................................................................

Λήξη: ............................................................... Υπογραφή: .....................................................

ΧΡΕΩΣΤΕ ΤΗΝ ΚΑΡΤΑ DINERS Αριθµος Κάρτας: ............................................

Ονοµατεπώνυµο: .......................................................................................................................

Λήξη: ............................................................... Υπογραφή: .....................................................

5 Eτήσιες Eκδόσεις* ΤΑΣΕΙΣ, H ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΣΕ ΑΡΙΘΜΟΥΣ, ΟΙ ΝΟΜΟΙ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ, CORPORATE VALUE - ΕΠΙΛΟΓΗ ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΩΝ©, OI ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ ΤΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΣ

20% Έκπτωση στην ετήσια συνδροµή στις online στατιστικές βάσεις δεδοµένων του economics.gr για την Ελληνική Οικονοµία σε Αριθµούς και τους Νοµούς της Ελλάδος.

*Σας αποστέλλονται µε τον µηχανισµό διανοµής της Ε.

Γίνετε συνδροµητής στην ΕΠΙΛΟΓΗ κερδίστε τις ετήσιες εκδόσεις και 20%

στις online συνδροµές του economics.gr

Δείτε πληροφορίες για την ΕΠΙΛΟΓΗ και τις ετήσιες εκδόσεις της ALLMEDIA στο δικτυακό τόπο www.economics.gr

Ο Ι Κ Ο Ν Ο Μ Ι Κ Ο & Ε Π Ι Χ Ε Ι Ρ Η Μ Α Τ Ι Κ Ο Π Ε Ρ Ι Ο ∆ Ι Κ Ο

Θεοφάνους 19-21, 115 23 Αθήνατηλ.: 210 64 23 688, fax: 210 64 24 850

e-mail: [email protected]

Page 140: Money Mechanism 2010