mongol energy club ЭРЧИМ ХҮЧНИЙ АЮУЛГҮЙ БАЙДАЛ security_tovuudorj.pdf ·...

MONGOL ENERGY CLUB

Улаанбаатар хот2017.02.22

П.ТОВУУДОРЖМонгол УлсынЗөвлөх Инженер

П.ТОВУУДОРЖМонгол УлсынЗөвлөх Инженер

ЭРЧИМ ХҮЧНИЙ АЮУЛГҮЙ БАЙДАЛ

Агуулга

• Эрчим хүчний аюулгүй байдал (ЭХАБ)гэж юу болох• ЭХАБ-н үзүүлэлтийн ДЭХЗ-н тайлан • Монгол улсын хууль тогтоомжид ЭХАБ хэрхэн туссан талаар• Монгол улсын ЭХАБ үзүүлэлтүүд• Мега төслүүдэд хийсэн дүн шинжилгээ• Дүгнэлт, зөвлөмж

2

Эрчим хүчний аюулгүй байдал гэж юу вэ?

• “Боломжийнүнэтэй,найдвартай, үлтасалдах эх үүсвэрээсхэрэглэгчдэд хүртээмжтэйэрчим хүчээр тогтвортойхангах”

3

• Эрчим хүчний аюулгүй байдал гэдэг нь :“нийгэм,төр засаг ба иргэнийг түлш,

эрчим хүчний эх үүсвэрүүдийн хэвийннөхцөлд эдийн засгийн хямд төсөр,шаардлагатай чанартай,үндэслэлтэйхэрэгцээний энергиэр хангахад дотоодынболон гадаадын хүчин зүйлүүдээс уялданбий болох дутагдалын гаслан,мөн түлшэрчим хүчний тасралтгүй ба тогтвортойбайдал алдагдахаас хамгаалагдсан байхтөлөв байдал”

Академич Д.Содномдорж: “Монгол улсын эрчимхүчний аюулгүй байдал”нэг сэдэвт бүтээл

4

ЭХАБ-нүзүүлэлтийнДЭХЗ-нтайлан

5

Эрчимхүчний трилемминдекс2016тайлан:

6

Эрчимхүчнийтрилемм индекс2016тайлан:

7


8


9

МонголулсынхуультогтоомжидЭХАБ

хэрхэнтуссанталаар

10

УИХ-н 2010оны 48-ртогтоол:Монгол улсын үндэсний аюулгүй байдлын үзэл баримтлал

• 3.2.4.1.Эрдэс баялгийн салбарыг хөгжүүлэхдээ үндэсний аюулгүй байдлынбаталгааг хангахыг чухалчилж, түүхий эдийн хавсарга, гадаад, дотоодын улстөр, бизнесийн ашиг сонирхлын сөргөлдөөний талбар болох, байгаль орчныгдоройтуулахаас сэргийлнэ. Уул уурхайн ил тод, хариуцлагатай байдлыгдээшлүүлж, орлогод тавих хяналтыг сайжруулна.

• 3.2.4.2.Эрчим хүчний дотоодын гол эх үүсвэр болох нүүрсийг импортыгорлох, экспортыг нэмэгдүүлэх, орон нутагт үйлдвэрлэлийг дэмжиж, ажлынбайраар хангах зорилгоор өргөнөөр ашиглах нөхцөлийг бүрдүүлнэ.Байгаль орчинд сөрөг нөлөө багатай, хямд эрчим хүчний үйлдвэрлэлийгхөгжүүлж, 2020 он гэхэд нүүрс болон дотоодын бусад эх үүсвэрээр түлш,эрчим хүчний хэрэгцээг дотоодын үйлдвэрлэлээр бүрэн хангана.

• 3.2.4.3.Газрын тосны бүтээгдэхүүнээр нэг орноос шууд хараат байдлыгбагасгаж, улмаар 2020 он гэхэд дотоодын үйлдвэрлэлээр хэрэгцээгээ бүрэнхангана. Үнийн хэт хэлбэлзэлд өртөх эрсдэлээс сэргийлж, улсын нөөцийгтүүхий нефтээр 6 сараас доошгүй хэмжээнд байлгана.

11

Ø ЭРЧИМ ХҮЧНИЙ ТУХАЙ ХУУЛЬ

Ø СЭРГЭЭГДЭХ ЭРЧИМ ХҮЧНИЙ ТУХАЙ ХУУЛЬ

ØТӨРӨӨС ЭРЧИМ ХҮЧНИЙ ТАЛААР БАРИМТЛАХБОДЛОГО‒ УИХ-ын 2015.06.19-ны 63 дугаар тогтоолоор батлагдсан.– Тогтоолын төслийн зорилго:

• Эрчим хүчний салбарт төрөөс баримтлах бодлого,чиглэл, хөрөнгө оруулалтын хөтөлбөрийг тодорхойболгох

• Бодлогын хүрэх үр дүнг үе шаттайгаар тодорхойлох,салбарын хөгжлийн хэмжүүр үзүүлэлтүүдийг бийболгох

Ø ЭРЧИМ ХҮЧ ХЭМНЭЛТИЙН ТУХАЙ ХУУЛЬ

12

Бодлогын баримт бичгийн стратегийн үндсэн чиглэл

13

Аюулгүй байдал

Үр ашиг Байгаль орчин

Эрчим хүчний бодлого

Energy Security

Energy Efficiency

Energy Equity

Environmental Sustainability

Energy Affordability

Sustainable Development

High Technology

Green Development

Alternative Energy

Renewable

Energy Conservation

14

ТӨРӨӨС ЭРЧИМ ХҮЧНИЙ ТАЛААР БАРИМТЛАХ БОДЛОГО

14

ЭРЧИМ ХҮЧНИЙ

БОДЛОГО

АЮУЛГҮЙ БАЙДАЛ

ҮР АШИГ БАЙГАЛЬ ОРЧИН

Бодлогын Тэргүүлэх чиглэл, Стратегийн зорилго

• Эрчим хүчний найдвартай хангамж, аюулгүй байдлыг хангах;

• Бүс нутгийн орнуудтай эрчим хүчний харилцан ашигтай хамтын ажиллагааг хөгжүүлэх;

• Эрчим хүчний салбарын хүний нөөцийг хөгжүүлэх, чадавхыг сайжруулах.

• Эрчим хүчний салбарыг хувийн хэвшилд суурилсан, зохицуулалттай, өрсөлдөөнт зах зээлийн тогтолцоонд шилжүүлэх;

• Эрчим хүчний салбарт инноваци, дэвшилтэт техник, технологийг нэвтрүүлэх, үр ашиг, хэмнэлтийн бодлогыг хэрэгжүүлэх.

• Сэргээгдэх эрчим хүчний үйлдвэрлэлийг нэмэгдүүлэх, уламжлалт эрчим хүчний байгаль орчинд үзүүлэх сөрөг нөлөөлөл, хүлэмжийн хийн ялгарлыг бууруулах.


15

• Зорилтууд• Стратегийн нэгдүгээр зорилго буюу эрчим хүчний найдвартай

хангамж, аюулгүй байдлыг хангах хүрээнд:

• Анхдагч эрчим хүч, түлшний хангамжийн аюулгүйн нөөцийгбүрдүүлэх;

• Эрчим хүчний дотоодын хэрэгцээг бүрэн хангах эх үүсвэрийн чадлыннөөцийг бий болгох;

• Эрчим хүчний нэгдсэн системийн цахилгааны ачааллын хэлбэлзлийгтохируулж, хэвийн найдвартай ажиллагааг хангах тохируулгын эхүүсвэрийг бий болгох;


16


16

Зорилтууд

Стратегийн нэгдүгээр зорилго буюу эрчим хүчний найдвартайхангамж, аюулгүй байдлыг хангах хүрээнд:

• Хот, суурин газрын дулаан хангамжийн чанар, хүртээмжийг сайжруулах,дулаан хангамжийн дэд бүтцийг хөгжүүлэх;

• Бүс нутгийн эрчим хүчний системийг дамжуулах чадал өндөр цахилгаандамжуулах шугамаар холбож, эрчим хүчний нэгдсэн систем байгуулах;

• Цахилгаан, дулаан дамжуулах, түгээх сүлжээний тасралтгүй, найдвартайажиллагааг дээшлүүлэх, хэрэглэгчид хүргэх эрчим хүчний чанарыгсайжруулах.


17


ХЭРЭГЖҮҮЛЭХ ҮЕ ШАТ, ХҮРЭХ ҮР ДҮН

Нэгдүгээр үе шат /2015-2023 он/: түлш, эрчим хүчний эх үүсвэрийн чадлын нөөцийгбүрдүүлж, сэргээгдэх эрчим хүчийг хөгжүүлэх суурийг бий болгох, эрчим хүчний нормативынбаримт бичгийн тогтолцоог төгөлдөржүүлж, олон улсын стандартыг нутагшуулах, эрх зүйнорчныг сайжруулах үе.

• Хүрэх үр дүн: Монгол Улсын эрчим хүчний эх үүсвэрийн суурилагдсан чадлыг хоёр дахиннэмэгдүүлж, үр ашиг өндөртэй өндөр параметрийн тоноглолыг ашиглаж эхлэх бөгөөд нийтсуурилагдсан чадлын 10-аас доошгүй хувийг усны эх үүсвэрээр бүрдүүлж, нөөц чадлыг 10хувьд хүргэн, сэргээгдэх эрчим хүчийг эрчимтэй хөгжүүлэх нөхцөлийг бүрдүүлнэ. Бодитүнэ тарифын тогтолцоог бий болгож, эрчим хүчний салбарыг эдийн засгийн хувьд биедаан хөгжих нөхцөлийг бүрдүүлнэ. Үүнд:


18


Хоёрдугаар үе шат /2024-2030 он/: Цахилгаан эрчим хүч экспортлох, сэргээгдэх эрчимхүчийг тогтвортой хөгжүүлэх үе.

• Хүрэх үр дүн: Монгол Улсын эрчим хүчний эх үүсвэрийн аюулгүйн нөөцийг 20-оосдоошгүй хувьд хүргэж, нийт суурилагдсан чадалд сэргээгдэх эрчим хүчний эзлэххэмжээ 30 хувьд хүрнэ.Бүсүүдийг өндөр хүчин чадалтай цахилгаан дамжуулах шугамаар холбож,мэдээллийн хяналт удирдлагыг цогц систем бүхий эрчим хүчний нэгдсэн ухаалагсистемийг бий болгоно.Түгээх, хангах сүлжээг бүрэн хувьчилж, эрчим хүчний салбарыг зохицуулалттай,өрсөлдөөний зарчмаар ажиллуулна.Хөрш орнуудтай их чадлын тогтмол гүйдлийн цахилгаан дамжуулах шугамаархолбогдож цахилгаан эрчим хүч экспортлох үе.

ХЭРЭГЖҮҮЛЭХ ҮЕ ШАТ, ХҮРЭХ ҮР ДҮН

ТӨРӨӨС ЭРЧИМ ХҮЧНИЙТАЛААР БАРИМТЛАХ БОДЛОГО

МонголулсынЭХАБүзүүлэлтүүд

19

Эрчимхүчнийаюулгүйбайдал

Найдвартайхангамж

Боломжийнүнэ

Хүртээмжтэйбайдал

20


хуримтлуур,хүртээмж Боловсонхүчин,эдийн засгийнчадавхи

Бэлэнбайдал,насжилт GDP,ашиглалтынтүвшин

Найдвартайхангамж(анхдагчнөөц,эхүүсвэр,дамжуулах,түгээх)

Импортынхамаарал, Эхүүсвэрийнтөрөлжилт

Богино(аварьсаатал) Урт(бодлого,хөр/ор,хангамж)

21

2222

• Тоног төхөөрөмжийн насжилтАшиглалтад байгаа Улаанбаатар, Дархан, Эрдэнэт, Дорнодындулааны цахилгаан станцууд, дамжуулах, түгээх сүлжээнийдийлэнх хувь нь 1960-1980 онд баригдсан бөгөөд салбарынхүрээнд насжилт өндөр тоног төхөөрөмжийн эзлэх хувь өндөрбайна.

ЭРЧИМ ХҮЧНИЙ САЛБАРТ ТУЛГАМДАЖ БУЙ АСУУДЛУУД

0

100

200

300

400

500

600

700

0

200

400

600

800

1000

1200

1400

5-10 жил 15-30 жил 35-50 жил 55-аас дээш

урт

км

Улаанбаатарын цахилгаан түгээх сүлжээний насжилт

35, 10, 6 кВ-ын ЦДАШ 6, 10 кВ-ын ЦДКШ 35/10-6, 6-10кВ-ын трансформатор

Тран

сфор

мат

оры

н то

о

56

49

34

52

31

48

17

0

10

20

30

40

50

60

ДЦС-2 ДЦС-3 ДЦС-4 ДДЦС ЭДЦС ДоДЦС ДзДЦС

1961он1968он1983он1965он 1986он1969он2000он

ЭРЧИМ ХҮЧНИЙ САЛБАРЫН ӨНӨӨГИЙН БАЙДАЛ

538 576729 782

863 910 969 965

2001 2005 2010 2011 2012 2013 2014 2015

ТБНС-ний Оргил ачаалал, МВт /Оюутолгойн ачаалал ороогүй/

ДЦС/Нүүрс/87%

УЦС2%

Салхин парк4%

Дизель6%

Бага оврын СЭХ-ний эх үүсвэр, 0.62%

Суурилагдсан хүчин чадал эх үүсвэрийн төрлөөр

ДЦС/Нүүрс/77.7%

УЦС0.6%

Салхин парк0.8%

Дизель0.6%

Импорт20.3%

Цахилгаан үйлдвэрлэлийн эх үүсвэрийн бүтэц+импорт

23

2424

• Эх үүсвэрийн дутагдалСүүлийн жилүүдэд эрчим хүчний салбарт төлөвлөгдсөн том чадлын эх үүсвэрийн төслүүдцаг хугацаандаа хэрэгжээгүйгээс системийн хэмжээнд суурилагдсан хүчин чадлын нөөцзохих түвшнээс багасаж, оргил ачааллын горимд ажиллах, системийн тогтворжилтыгхангах дотоодын эх үүсвэргүй байдал хэвээр байна. Импортын цахилгаан эрчим хүчнийхэмжээ нийт хэрэглээний 20 хувьд хүрээд байна.


7973

98 98 97 9296

7483

98 9383

ДЦС-2 ДЦС-3 ДЦС-4 ДарДЦС ЭрдДЦС ТБНС

ДЦС-уудын СХЧ ашиглалт, хувиар /Өвлийн их ачаалал/

2014.12.2 2015.12.24

0

1000

2000

3000

4000

5000

6000

7000

8000

2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015

ЦЭХ-ний дотоодын үйлдвэрлэл,импорт, ГВтц

Дотоодын үйлдвэрлэл Импорт

Системийнамьдүлдэхчадвар

Эрдэнэт ИХБ220

Дархан ИХБ220

ИХБ-4 220 кВ

ИХБ-4 110 кВ

ИХБ-3 110 кВ

ИХБ-3 35 кВ

ИХБ-2 35 кВХХБ-110

ГРУ-6 кВ

ШГ

ЗХ

БН

АШ-203.204

АШ-114

АШ-1

15

АШ-1

17

Дор-II УБ-220

Туул-110

АШ-109.110 70АШ-107.108

АШ-1

03.10

4

АШ-105, 106

ДЦС-2

Дархан ДЦС

110

35

Эрдэнэт ДЦС

110

АШ-205.206

БН-220

АШ-257.258

АШ-116

АШ-1

13АШ

-201

, 202

ДЦС-4

ДЦС-3

25


Цахилгаан,дулааныүнэ(СЭХтариф)Уулуурхай-155.90,Ахуй-118.20/98.40,үйлдвэр-128.50 Үйлдвэр- 429төг/м3,Ахуй-460төг/м2

Нүүрснийүнэ

Багануур,Шарынгол,Шивээ-Овоо,Адуунчулуун 10-15$

Нефтьбүтээгдэхүүнийүнэ

Долларынханш,олонулсынзахзээлээсхамаарна

Боломжийнүнэтариф

26

ЭрчимхүчнийаюулгүйбайдалХүртээмжтэйбайдал

27

Мегатөслүүдэдхийсэндүншинжилгээ

28

2929

Эрчим хүчний салбарын өмнө батлагдсан хөтөлбөрүүдийнхэрэгжилтийн байдал:Бага болон Дунд хэмжээний хөрөнгө оруулалт шаардсан ажлуудынхэрэгжилт – 90 гаруй % (public finance)

• Дөргөн, Тайширын УЦС, Сумдын цахилгаан хангамж, 100000 нарныгэр гэх мэт...........

Их хэмжээний хөрөнгө оруулалт шаардсан /Мега төслүүд/ ажлуудынхэрэгжилт – 5 хүртэл %(project finance)

• Эг, Шүрэн УЦС, ДЦС 5, ТТЦС зэрэг төслүүдийн цаг хугацааныхоцрол ..........

ЭРЧИМ ХҮЧНИЙ САЛБАРТ ТУЛГАМДАЖ БУЙ АСУУДЛУУДБодлогын хэрэгжилтын дүн шинжилгээ:

Концессынтөслийнудааширчбуйшалтгаан:

30

• Улс орны эдийн засгийн чадавхи, хөрөнгөоруулалтын орчин нөхцөл сул

• Эрчим хүчний үнэ тариф бодит өртөгөөсдоогуур байгаа нь эргэлзээ төрүүлж байна.Учир нь шинээр баригдах станцууд хувьсахзардал (opex)дээр зээл, зээлийн хүү (capex)нэмэгдэхээр одоогийн тариф огцомнэмэгдэхээр байгаа.

• Хамгийн бага орлогын баталгааг Засгийнгазраас гаргах хууль эрх зүйн орчинхангалтгүй

• Эрх зүйн чадамж сул• Улс төрийн эрсдэл өндөртэй• Жижиг зах зээл дээр нэг төрлийнзөвшөөрлийг давхардуулж олноор ньолгодог

31

931 901 867760

680 624 602 652766

856954 965

565 514 480400 430

298 341 344 381459

529596

0

200

400

600

800

1000

1200

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

МВт

ТЭХС-н цахилгаан эрчим хүчний 2015 оны сар бүрийн хоногын их, бага ачааллын судалгаа

Ихачаалал,МВт Багаачаалал,МВт


Өвлийн хоногийн ачааллын зөрүү Зун хоногийн ачааллын зөрүү Жилийн хамгийн их бага ачаалын зөрүү

367 МВт 298 МВт 667 МВт

31

ДУНД ХУГАЦААНЫ ҮНДЭСНИЙ ХӨТӨЛБӨР 2015-2020, ТӨСӨЛ

32

0

100

200

300

400

500

600

0

100

200

300

400

500

600

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24

МВт

ДЦС-2 ДДЦС ЭДЦС ДЦС-3 СЦС ДЦС-4 Импорт Хэрэглээ

ТЭХС-н Зуны хоногийн ачааллын график, 2015 оны 6 сарын 17-ны өдөр

32

33

0

100

200

300

400

500

600

700

800

900

1000

0

100

200

300

400

500

600

700

800

900

1000

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24

МВ

т

ДЦС-2 ДЦС-3 /ДДХ/ ДДЦС ЭДЦС ДЦС-3 /ӨДХ СЦС ДЦС-4 Импорт Экспорт Хэрэглээ

ТЭХС-н Өвлийн хоногийн ачааллын график, 2015 оны 12 сарын 17-ны өдөр

33

34


34

ТАВ.Бодлогын хэрэгжилт, санхүүжилтийн эх үүсвэр

• 5.1.Төрөөс эрчим хүчний талаар баримтлах бодлогыг хэрэгжүүлэх аргахэмжээ нь дунд хугацааны эрчим хүчний үндэсний хөтөлбөрөөртодорхойлогдох бөгөөд Засгийн газрын үйл ажиллагааны хөтөлбөр, жилбүрийн улсын эдийн засаг, нийгмийг хөгжүүлэх үндсэн чиглэлд тусганхэрэгжүүлнэ.

• 5.2.Эрчим хүчний үйлдвэрлэл, хангамж нь улс орны аюулгүй байдал, эдийнзасаг, нийгмийг хөгжүүлэх суурь дэд бүтцийг бүрдүүлдэг, түрүүлж хөгжүүлэхшаардлагатай стратегийн салбарын хувьд хөрөнгө оруулалт, төсөл,хөтөлбөрийн санхүүжилтийг төрөөс тэргүүн ээлжид анхаарна.


35

Дүгнэлт,зөвлөмж:

v Эрчим хүчний аюулгүйн нөөцийг бүрдүүлж найдвартайажиллагааг хангах(ТЭХС-д 500МВт,)

v Эрчим хүчний системийн ачааллын хэлбэлзэлийг тохируулах,тохируулгын эх үүсвэрийг бий болгох(УЦС,хуримтлуур)

v Эрчим хүчний эх үүсвэрийн бүтцийг сайжруулах,төрөлжүүлэх

v Бүс нутгийн харилцан ашигтай хамтын ажиллагааг хөгжүүлэх

УСАН ЦАХИЛГААН СТАНЦ БАРИХ ШААРДЛАГА

36

Анхаарал тавьсанд баярлалаа

[email protected]

ЭХС 95 жилийн ой 1922-2017

mongol energy club ЭРЧИМ ХҮЧНИЙ АЮУЛГҮЙ БАЙДАЛ security_tovuudorj.pdf ·...

Documents