ARAÇ TEKNOLOJİSİ DERSİ MOTOR DONANIMLARI MODÜLÜ ÇALIŞMA SORULARI

1) Soğutma sisteminin parçaları nelerdir? Yazınız. CEVAP: 1) Radyatör 2) Basınçlı radyatör kapağı 3) Vantilatör 4) Vantilatör kayışı 5) Su pompası 6) Termostat 7) Sıcaklık göstergesi 8) Su hortumları 2) Motor parçaları soğutulmadığı takdirde meydana gelebilecek arızalar nelerdir? Yazınız. CEVAP: a) Parçaların mekanik dayanımı zayıflar. b) Parçalar üzerinde aşırı genleşmeler meydana gelir ve hareketli parçalar arasındaki yağ boşluğu sıfıra iner. Kuru sürtünmeden dolayı parçalar birbirine kaynar veya sıkışır c) Motor yağı yağlama özelliğini kaybederek görevini yapamaz.Kuru sürtünme olur 3) Soğutma sisteminin görevleri nedir? Yazınız. CEVAP: 1) Motor yağının aşırı ısınmasını önlemek 2) Motorun tam güç verecek şekilde çalışma sıcaklığında kalmasını sağlamak. 4.Soğutma sistemi çeşitleri nelerdir? Yazınız. CEVAP: 1) Sıvılı 2) Havalı 5.Su pompasının görevini ve hareketini nereden aldığını yazınız. CEVAP: Görevi:Soğutma suyunun motor ile radyatör arasında devretmesini sağlar. Hareketini vantilatör kayışı yardımıyla krank kasnağından hareket alır. 6.Termostatın görevi nedir? Yazınız CEVAP: Motorun en kısa zamanda ısınmasını ve ısındıktan sonrada motor sıcaklığının istenilen değerde kalmasını sağlar. 7.Radyatör arızaları nelerdir? Yazınız. CEVAP: 1) Kireçlenme 2) Lehim yerlerinin çatlaması. 8. Radyatörde Yapılan Kontroller nelerdir? Yazınız. Radyatör bağlantılarının sağlamlık kontrolü Radyatör ek yerlerinin, su giriş çıkış borularının sağlamlık kontrolü Radyatör hava geçitlerinin açık olup olmadığının kontrolü Radyatör su kanallarının kontrolü Radyatör su hortumlarının kontrolü 9. Su Pompasında Yapılan Kontroller nelerdir? Yazınız. Sızdırmazlık kontrolü Pompa gövdesi salmastrasından veya boru bağlantısından su kaçak kontrolü Pompa kasnağı pimi kırıklık kontrolü Pompa paletlerinin kırıklık kontrolü Palet odasının kırık ve aşıntı kontrolü Pompa milinin aşıntı kontrolü

10. Su Dağıtım Boruları ve Su Ceketlerinde Yapılan Kontroller nelerdir? Yazınız.

Su dağıtım hortumlarında delik ve çatlak kontrolü Su dağıtım hortumları bağlantılarında su kaçak kontrolü Su ceketlerinde tıkanıklık kontrolü Su ceketlerinde kireçlenme kontrolü Su ceketlerinde çatlak kontrolü Su ceketleri tapalarında sızdırmazlık kontrolü

11. Vantilatör Çeşitleri nelerdir? Yazınız

Kayışla hareketli vantilatörler Elektrik motorlu vantilatörler (fan) Otomatik vantilatörler

12. Motorun Hararet Yapmasının Nedenleri nelerdir? Yazınız. Radyatör peteklerinin tıkanması Radyatörde suyun azalması Vantilatör kayışının gevşek veya kopuk olması Termostatın arızalı olması Motor yağının azalması Motor soğutma suyu kanallarının tıkalı olması Uygun vites ve hızda gidilmemesi Otomatik fanın arızalı olması 13. Soğutma Sisteminin Bakım ve Onarımında Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar nelerdir? Radyatöre konacak suyun seviyesi peteklerin üzerinde olmalıdır. Çok sıcak motora rölantide çalışırken ılık ve kireçsiz su konur. Motor bloğundaki su kanalları pastan ya da kireçten tıkanmış ise motor fazla ısınır. Radyatöre konacak suyun içilecek temizlikte ve temiz su olması gerekir. Su olduğu halde motor fazla ısınıyorsa, termostat arızalıdır. Donmayı önlemek için radyatöre antifriz ilave edilir. Termostatı sökülmüş motor, gereğinden soğuk çalışır aşınmalar artar ve verim düşer. Motorun çok sıcak çalıştırılması motoru çekişten düşürür. Motor çok sıcakken radyatöre soğuk su konursa silindir kapağı ve blok çatlayabilir.

Çok sıcak bir motorda radyatör kapağı ıslak bir bezle tutulup hafifçe gevşetilir ve buhar tamamen atılınca radyatör kapağı açılır. Araçta ısı (hararet) göstergesi çalışmıyorsa ısı müşiri arızalı olabilir. Motor, çalıştıktan sonra çalışma sıcaklığına gelmiyorsa kalorifer hortumlarında kaçak olabilir. Motor ısısının aniden yükselmesinin sebebi kayış kopması olabilir. 14. Motorlarda soğutma sistemine konulan antifiriz çeşitleri nelerdir? Yazınız. 1.Metil Alkol 2. Etil Alkol 3. Gliserin 4. Etilen Glikol 15.Motorlarda soğutma sistemine konulan antifrizde olması gereken özellikler nelerdir? Yazınız. 1.Antifriz sıvısı korozyona neden olmamalı 2.Hiçbir zaman donmayı önleyici özelliğini yitirmemelidir. 16.Vantilatör kayışının gevşek olmasının motor üzerindeki etkileri nelerdir? Yazınız. 1.Kayış gevşek olursa kayma yapar. Bu durumda vantilatör, radyatör peteklerinden fazla hava çekmeyecek ve radyatörden geçen su yeteri kadar soğumayacaktır. 2. Pompa yavaş döneceği için su dolaşımı çok yavaş olacak ve motorun suyu çok fazla ısınacaktır. 3. Alternatörün devir sayısını azaltacağı için alternatör şarj etmez. 4. Kayışın kaymasından dolayı kayış çok çabuk parçalanır ve kopar.

17.Vantilatör kayışının gergin olmasının motor üzerindeki etkileri nelerdir? Yazınız. Kayışın fazla gergin olması hâlinde ise su pompası burç ve yatakları ile burç ve yataklarına fazla yük biner. 18. Vantilatör kayışları dar veya geniş, uzun veya kısa oluşlarına göre pratik usulle kontrolü nasıl yapılır? Yazınız. Kasnak ile alternatör kasnağı arasına bir cetvel konur ve kayışa bastırılır. Çökme miktarı fabrika değerleri ile karşılaştırılır. Fabrika değerleri bulunmuyorsa bu çökme normal kayışlarda 12 - 13 mm (1/2") uzun kayışlarda 22 - 25 mm (3/4" - 1") kadar olmalıdır. Bu kontrol kayışın en uzun olduğu tarafından yapılmalıdır. Kayı ayarı yapılırken daima tespit cıvataları hafifçe gevşetilir ve uygun gerginlik sağlanınca bu cıvatalar sıkılır. Çökme miktarı tekrar kontrol edilir, uygun ise kayış ayarı biter. 19. Vantilatör kayışları, soğuk hava ve hidrolik direksiyon düzenini çalıştırmakta ise kayış ayarı nasıl yapılır? Yazınız. Bu durumlarda özel tork metreler ile ayar yapılmalıdır. Bu şekilde ayar yapabilmek için fabrikanın verdiği ayar değerleri ve ayarı yapabilmek için özel torkmetre bulunmalıdır. Genellikle vantilatör ve alternatörü çalıştıran kayışlar 75-80 Nm hidrolik direksiyon düzenini çalıştıran kayılar 100 Nm, kompresör çalıştıran kayışlar 90 Nm‟lik kuvvetle gerdirilmelidir. 20.Aşağıdaki şekillerde görülen kayış çeşitleri nelerdir? Yazınız.

V KAYIŞ ÇOK YİVLİ KAYIŞ DİŞLİ KAYIŞ

21.Hareket iletim kayışlarının görevi nedir? Yazınız. Ana mil kasnağından hareket alan su pompalarını çalıştırmak için kullanılır Soğuk hava ve hidrolik direksiyon düzeni olan yeni model otomobillerin çoğunda üç veya dört kayış bulunabilir. 22.Soğutma sisteminde kullanılan müşirlerin görevleri nelerdir? Yazınız. Ölçülen sıcaklık ya da basınç belirlenen değere ulaştığında açık kontağını kapatan ya da kapalı kontağını açan bir butondur. 23. Soğutma sistemlerinde kullanılan müşirler ve görevleri nelerdir? Yazınız. Soğutma sisteminde motor soğutma suyu sıcaklığını kontrol etmek için hararet müşiri (ısı müşiri) ve elektrik motor tahrikli soğutma fanına kumanda eden fan müşirleri kullanılmaktadır. Fan müşirleri ise bir anahtar gibi çalışarak soğutma suyu sıcaklığını kontrol eder. 24.Sıcaklık göstergesini kısaca açıklayınız. Sıcaklık göstergesi, gösterge saati ve sıcaklık müşiri olmak üzere iki parçadan meydana gelir. Gösterge saati, araç gösterge panosunda, ısı müşiri ise motorda soğutma suyu içindedir. 25.Günümüz araçlarında kullanılan sıcaklık göstergeleri nelerdir? Yazınız. Günümüz araçlarında elektrikli tip sıcaklık göstergesi kullanılır. Elektrikli tip göstergeler, yağ göstergelerinde olduğu gibi manyetik veya termik tip olabilir. 26.Viskozite ne demektir? Açıklayınız. Viskozite yağın akmaya karşı direncini gösterir. Diğer bir deyimle, yağın akıcılığını belirtir. Düşük viskoziteli bir yağ çok akıcı, yüksek viskoziteli yağ ise az akıcıdır.

27. Motorlarda kullanılan yağlama yağlarının başlıca görevleri nelerdir? Yazınız 1. Birbiri üzerinde hareket eden madeni parçaların doğrudan doğruya temas etmelerini önleyerek parçaların

aşınmasını ve güç kaybını azaltmak, 2. Isınan motor parçalarının soğutulmasına yardım etmek, 3. Parçalar arasında oluşan pislikleri temizlemek, 4. Piston sekman ve silindir cidarları arasından kompresyon kaçağını önlemek, 5. Yatak ile muylu arasındaki boşluk nedeni ile meydana ge1ecek vuruntuyu yok ederek gürültü ve sesleri

azaltmak gibi görevleri sayabiliriz. 28. Başlıca motor yağlama çeşitleri nelerdir? Yazınız.

Elle yağlama , Damlama ile yağlama,Fitilli yağlama,Banyolu yağlama,Çarpmalı yağlama,Pompalı ve çarpmalı yağlama,Basınçlı çarpmalı yağlama,Basınçlı yağlama,Tam basınçlı yağlama

29.Motor yağlama sisteminin parçaları nelerdir? Yazınız. Karter, Yağ filtresi, Yağ pompası, Yağ basınç kontrol supabı, Yağ süzgeci, Yağ kanalları

30. Yapılış şekillerine göre yağ pompalarının çeşitleri nelerdir? Yazınız. Dişli tip pompalar,Rotorlu tip pompalar,Paletli tip pompalar, Pistonlu tip pompalar 31. Başlıca yağlama donanımı arıza belirtileri nelerdir? Nelerdir.

Yağ basıncının düşük olması Yağ basıncının yüksek olması Faza yağ sarfiyatı Yağın çamurlaşması ve incelmesi

32.Başlıca karter havalandırma sistemi çeşitleri nelerdir?Yazınız. Giriş Borulu Karter Havalandırma Düzeni, Kapalı Tip Havalandırma Sistemi 33. Birbiri üzerinde hareket eden iki cismin hareketine engel olan dirence,……. SÜRTÜNME………… denir. 34. Parçalar birbirine doğrudan doğruya sürtünecek olursa buna ………KURU SÜRTÜNME…………. denir. 35. Herhangi bir maddeyi bir arada tutan iç kuvvete ………KOHEZYON………… denir. 36. Sıvıların katı cisimlere yapışma özelliğine……ADEZYON………….. denir. 37. Sürtünme yüzeylerinin yağlanması kaç şekilde olur? Yazınız.

Sürtünme yüzeylerinin yağlanması sıvı yağlama (sıçratma yöntemi) ve film yağlama (yağ filmi) şeklinde ikiye ayrılır.

38.Araç motorlarında kullanılan yağlar sızdırmazlığı nasıl sağlar? Açıklayınız.

Yağların sağladığı sızdırmazlık iki şekilde olmaktadır. 1.Emme zamanında pistonun Ü.Ö.N‟dan A.Ö.N‟ya doğru hareketi esnasında karterden yanma odası tarafına hava sızarak karışım oranının bozulmasına engel olur 2.Sıkıştırma ve iş zamanlarında kartere kompresyon ve yanmış gaz kaçmasını önleyerek motor veriminin artırmasını sağlar. 39. Giriş borulu karter havalandırma düzeninin çalışması nasıldır? Yazınız. Otomobil hareket hâlinde iken karterin altından geçen hava akımı, ağzı eğik kesilmiş çıkış borunun ağzında kısmi bir vakum oluşturur. Bu vakum nedeni ile karterde basınç düüklüğü olur ve giriş borusundan temiz hava kartere dolar. Böylece otomobili hareket ettiği müddetçe giriş borusundan giren hava, çıkış borusundan çıkarken karterdeki zararlı buharları dışarı atar.

40. Giriş borulu sistemin en büyük sakıncası nedir? Yazınız. Giriş borulu sistemin en büyük sakıncası, otomobil durduğu zaman veya yavaş hareket ettiği hâllerde, yeterli hava akımı olamayacağı için havalandırma tam olamaz ve zararlı maddelerin tümü atılamadığı için yağın özelliği çabuk bozulur. 41. Kapalı tip havalandırma sistemi nasıl çalışır? Yazınız. Karterden supap odasına açılan kanallar vardır. Bu kanallar bir boru vasıtası ile emme manifolduna bağlanır. Emme manifoldu karterdeki kaçak gazları, manifold vakumu ile emerek motorda bir kez daha yanma işlemine sokar. Böylece hem yanmamış yakıt kullanılarak yakıt tasarrufu sağlanır hem de çevre kirlenmesi önlenmiş olur.Karterdeki kaçak gazlar,genellikle supap kapağı üzerinden bir hortum ile ya hava filtresinin "bulunduğu kısma veya emme manifolduna veya her iki yere de bağlanarak motora alınır.Kaçak gazların, doğrudan emme manifolduna giriş yapan motorlarda manifold vakumunun aşırı etkilenmesini önlemek için sisteme bir tane PCV supabı ilave edilmiştir. Bu supap manifod vakumuna bağlı olarak çalışır. Motor rölantide çalışırken, manifold vakumu yüksektir. PCV supabı yüksek vakumun etkisiyle supap yayının itme kuvvetini yenerek yuvasına oturur. Karterdeki kaçak gazların manifolda girişi PCV supabının ortasındaki küçük çaplı delikten olur. Böylece hem manifold vakumu etkilenmez hem de karterdeki kaçak gazlar temizlenmiş olur

42.Yağ pompalarının görevleri nelerdir? Yazınız.

Yağ pompaları karterdeki yağı, motorun yağ delikleri ve yağ kanallarından belli basınç altında dolaştırarak motorun yağlanması gereken çeşitli parçalarına gönderir.

43.Yağ pompası çeşitleri nelerdir? Yazınız.

1.Dişli tip pompalar, 2.Rotorlu tip pompalar, 3.Paletli tip pompalar, 4.Pistonlu tip pompalar 44.Yağ filtresi çeşitleri nelerdir? Yazınız. 1.Tek Parçalı (yekpare) tip yağ filtreleri 2. Değiştirilebilir yağ filtreleri (Kartuşlu tip yağ filtreleri) 3.Çok plakalı yağ filtreleri 45.Yağ basınç ayar supabının motor üzerindeki yeri neresidir? Yazınız. Yağ basıncı ayar supapları üst karterde, yağ kanalı üzerinde bulunabileceği gibi doğrudan doğruya yağ pompasının üzerine de yerleştirilebilir. 46.Yağ basın ayar supabının görevi nedir? Yazınız. Yağ pompası, motor parçalarının yağlanması için gerekenden daha çok miktarda yağ emebilir. Bu nedenle motor devri yükseldikçe motor yağ basıncının yükselmemesi için ana yağ kanalının herhangi bir yerine basınç ayar supabı yerleştirilir. Basınç ayar supapları, normalden yüksek basınç oluştuğu zaman, yağın kısa devre yaparak yataklara gitmeden bir miktarının kartere geri dönmesini sağlar. Bu nedenle bu supaplara kısa devre supabı da denir. 47.Yağ donanımı başlıca arıza belirtileri nelerdir? Yazınız. 1.Yağ basıncının düşük olması 2.Yağ basıncının yüksek olması 3.Fazla yağ sarfiyatı olması 4.Yağın incelmesi ve çamurlaşması