movisies 14 - decentralisaties, transformatie en bezuinigingen
DESCRIPTION
MOVISIES. Relatieblad over maatschappelijke ontwikkeling. Thema: Decentralisaties, transformatie en bezuinigingenTRANSCRIPT
MOVISIESRelatieblad over maatschappelijke ontwikkeling * juli 2012 * nr 14
THEMA: Decentralisaties, transformatie en bezuinigingen
In dit nummer:
Themapagina's 3-6
Professionaliteit Verankerd 7
Databank Effectieve sociale interventies 8
Trends en debat 9
Actief burgerschap & emancipatie 10
Sociale zorg 11
Buurtgerichte aanpak 12
Huiselijk & seksueel geweld 13
Activiteiten 14
Publicaties 15
Trainingen 16
“ Benut de ontstane vertraging goed!”
Lilian Linders aarzelt nauwelijks bij de vraag
wat zij aan een nieuw kabinetsakkoord zou
toevoegen. ”Ruimte voor kwetsbaarheid.
Het besef dat iedereen in bepaalde fasen van
zijn of haar leven kwetsbaar is en dat dat mag,
dat daar ruimte voor is. Ik voel die ruimte nu
onvoldoende. Iedereen is natuurlijk voor eigen
kracht, ik ook, maar wees ook een samenleving
waar mensen tijdig professionele hulp vragen.
Ook daar bespaar je geld mee.”
KantelingNu het kabinet-Rutte demissionair is en nieuwe
verkiezingen in aantocht zijn, rijst ook de vraag hoe
verder te gaan met de zo enthousiast ingezette
kanteling van verzorgingsstaat naar participatie-
maatschappij. Door verschillende beleidsterreinen
te decentraliseren, kunnen zorg en welzijn dichter
bij mensen en minder gefragmentariseerd georga-
niseerd worden. En, niet onbelangrijk, het zou ook
kosten besparen. Het is een kanteling die in diverse
beleidsvoornemens zoals de Wet werken naar
vermogen en de overheveling van de dagbesteding
van AWBZ naar Wmo vorm kreeg.
Linders, associate lector aan de Fontys Hoge-
school in Eindhoven en auteur van ‘De betekenis
van nabijheid’, een onderzoek naar informele
zorg, meent dat de gesneuvelde coalitie, maar
ook in het land hebben veel zorg- en welzijns-
bestuurders last gekregen van een tunnelvisie.
De zo bepleitte ‘eigen kracht’ is niet het ei van
Columbus. “Ik vind dat te veel bestuurders
Linders vindt dat de focus in de huidige transities
op wat mensen wel kunnen te eenzijdig is. Het
veroorzaakt volgens haar bijvoorbeeld dat mensen
niet meer vertellen wat er aan de hand is, terwijl
ze dat wel zouden moeten doen. De nieuwe
ideologie van zelfredzaamheid dreigt te veroorza-
ken dat er te weinig oog is voor reële problemen.
“Waar het mij in die hele transitie om gaat, is dat
professionals echt anders gaan werken. Gericht
op het betrekken van de omgeving, beseffen
dat je niet de enige mag zijn in het leven van
de cliënt. Dat betekent dat je eerst je doelgroep
zich blind staren op die eigen kracht om zo te
kunnen bezuinigen. Er wordt nu al zoveel geld
verspild aan projecten van professionals die de
buurt ingaan om de civil society te stimuleren
en die niet slagen omdat er niet goed wordt
nagedacht.”
in kaart brengt en dat je vervolgens samen met
die cliënt bekijkt hoe je met de omgeving de
problemen die mensen hebben, kunt aanpakken.”
Persoonsgebonden budgetVolgens Linders worden de zaken nu echter
omgedraaid. Onder het mom van zelfredzaamheid
wordt alvast bezuinigd. “Ik pak een voorbeeld
uit een wat verder verleden. Toen is het aantal
kilometers dat mensen die in de AWBZ vergoed
lees verder op pagina 2 >>
De val van Rutte 1 geeft
gemeentes en organisaties
de gelegenheid de ingezette
transities zorgvuldiger uit te
voeren. “Waar het volgens mij
om gaat is dat professionals
echt anders gaan werken.”
pagina 4
pagina 5
* Een Wmo loket is niet meer van deze tijd
* Weg met formele zeggenschap
* René Verkuylen: “Mij hoor je geen ach en wee roepen.”
* 3 vragen aan DIVA Delft
* Diversity Day: Iedereen is anders. En dat is maar goed ook!
* Aan de slag met buurt- en dorpskracht!
* MBO monitor
* 8 actiepunten: Zo maken gemeenten een solide PGB-regeling
* Wmo trendrapport 2012: Maatschappelijke ondersteuning in beweging
* Particuliere vervoersdienst voor ouderen
* Aanpak huiselijk geweld wordt sterker verankerd in de Wmo
pagina 7
pagina 9
pagina 10
pagina 11
pagina 12
pagina 13
De zo bepleitte ‘eigen kracht’ is echt niet het
ei van Columbus.
Door verschillende beleidsterreinen te decentraliseren, kunnen zorg en welzijn dichter bij mensen en minder gefragmentariseerd georganiseerd worden.
1
mogen reizen, drastisch terugge-
schroefd. Terwijl je toch eerst naar de
individuele situatie zou moeten kijken,
naar de gevolgen. Want nu blijkt die
bezuiniging voor een substantiële
groep mensen een grote belem-
mering.” Voor het persoonsgebonden
budget geldt hetzelfde. “Ik vond en
vind een dergelijk budget een enorme
verworvenheid. En inderdaad, er
werd misbruik van gemaakt. Maar in
Duitsland schijnen ze nog veel meer
met het PGB te werken en liggen de
uiteindelijke kosten beduidend lager
dan bij ons. Natuurlijk is ook daar
misbruik, maar dat neemt men op de
koop toe. Laten we nou niet het kind
met het badwater weggooien. Een
groter beroep op de eigen omgeving
waar mogelijk is prima, maar we weten
dat heel veel mensen zich juist minder
afhankelijk voelen als ze niet de hele
tijd op de eigen omgeving hoeven
terug te vallen.”
Lilian Linders wil met haar kritiek
maar zeggen dat de kabinetscrisis de
mogelijkheid biedt een broodnodige
pas op de plaats te maken. “Lokale
overheden krijgen nu de tijd om uit
te zoeken wat ze met hun kretologie
“Hartstikke leuk maar ook
best ingewikkeld.” Zo
typeert Ronald Bandell
zijn nieuwe functie als voorzitter van
de raad van toezicht van MOVISIE
per 1 januari 2012. “Leuk vanwege
de mensen en vanwege het werkveld.
Maar ook ingewikkeld in deze tijd van
bezuinigingen. Hoewel ik dat eigenlijk
juist interessant vind. Het is niet
bepaald ‘business as usual’.”
BurgemeesterBandell is 33 jaar burgemeester
geweest van gemeenten als Alkmaar,
Dordrecht, Papendrecht en Moordrecht.
Waarom dit voorzitterschap? “Ik ken
MOVISIE al geruime tijd. Ik vind het een
goede organisatie in welzijnsland. Het
is ook een organisatie die zijn zaken
op orde heeft. In financieel opzicht
is het een gezonde club. Er werken
enthousiaste, gedreven mensen. Juist
nu de samenleving ingrijpend verandert
en we voor forse bezuinigingen staan,
is MOVISIE een belangrijke organisatie
voor het werkveld. Het is mijn ambitie
om MOVISIE sterk te houden en daarop
in te spelen."
Ritueel bijbaantjeRonald Banell begon zijn carrière in
de jaren zestig in het opbouwwerk,
Ronald Bandell, nieuwe voorzitter raad van toezicht
“ Dit is geen ritueel bijbaantje. Ik ga terug naar mijn roots.”
na het doorlopen van de sociale
academie. “Nee, dit is voor mij
geen ritueel bijbaantje. Ik heb het
gevoel dat ik terugga naar mijn
roots. Ik heb altijd affiniteit gehad
met sociaal beleid. Ik heb jaren
terug meegewerkt aan de oprichting
van het Nederlands Centrum voor
Sociaal Beleid. MOVISIE ken ik
vanaf de tijd dat ik voorzitter ben
van de Nederlandse afdeling van
de International Council on Social
Welfare.”
VNGBandell is voorzitter geweest van
het Platform Asiel en Integratie
van de Vereniging van Nederlandse
Gemeenten, de VNG. Ook was
hij bestuurslid van de VNG. “Het
verbaast me dat MOVISIE en de VNG
weinig contact hebben. Het lijkt
me voor gemeenten belangrijk om
gebruik te maken van de expertise
van MOVISIE, zeker nu er allerlei
decentralisaties voor de deur staan.
Hoewel, nu het kabinet is gevallen,
is het de vraag hoe hard het met
die decentralisaties zal gaan. Ik
hoop dat men de tijd neemt om
de zaken goed te laten landen bij
de gemeenten. MOVISIE kan de
gemeenten daarbij zeer steunen.”
"Het lijkt me voor gemeenten belangrijk om gebruik te maken van
de expertise van MOVISIE"
* * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * *
* * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * *
bedoelen. ‘Eigen kracht’, oké, maar
waar heb je het dan over in jouw
gemeente? Ik denk dat er in het
beleidsproces nu een behoorlijke
vertraging ontstaat en ik hoop dat
die ruimte benut wordt om jezelf als
gemeente eens goed te informeren.
Praat met professionals die met de
voeten in de modder staan, praat met
die mensen die nu in de AWBZ zitten,
ga naar sociale werkplaatsen.” Want
het kabinet mag dan gevallen zijn,
die kanteling gaat er volgens Linders
komen. Het is een ontwikkeling die
in de samenleving zelf zit en niet
afhankelijk is van beleidsvoornemens.
“Ik vind nogal wat gemeentes en pro-
fessionele organisaties te afwachtend.
Je ziet bij organisaties bijvoorbeeld dat
ze geen nieuw beleid ontwikkelen,
geen mensen meer aannemen, dat
vind ik heel erg raar. Gebruik die extra
tijd die je nu krijgt nou goed.”
AmbivalentieErik Dannenberg, Wmo-wethouder
van de gemeente Zwolle en voorzitter
van de VNG-commissie op dit terrein,
kiest natuurlijk niet dezelfde scherpe
bewoordingen als Lilian Linders.
Ieder zijn rol. Maar hij herkent haar
boodschap wel. “Het is zeker zo dat
we als wethouders nu meer de kans
krijgen om goed kennis te nemen van
de lokale situaties. En het klopt dat
bestuurders soms in abstracte termen
als ‘eigen kracht’ en ‘zelfredzaamheid’
praten. Laten we echter niet te min
doen over het ontstane enthousiasme.
Het is goed dat we in de zorg nu het
besef hebben dat we moeten kijken
naar wat iemand wel kan, in plaats
van wat hij niet kan. En er zijn echt
geen wethouders die mensen met
ernstige beperkingen door het ijs
laten zakken.”
Voor Dannenberg had er geen kabinet
voor hoeven te vallen, maar de nu
ontstane situatie biedt volgens hem
wel kansen. “We hebben als VNG
bijvoorbeeld steeds gezegd dat de
verschuiving van de AWBZ-taken
naar de Wmo per 1 januari 2014
zou moeten plaatshebben, in plaats
van per 2013 zoals dit kabinet wilde.
Gezien de hoeveelheid tegenstrijdige
moties en amendementen die in de
Tweede Kamer nu op tafel liggen
(Dannenberg werd geïnterviewd op
10 mei, redactie), ligt het in de lijn van
verwachting dat we nu toch bij
1 januari 2014 uitkomen.”
De Zwolse wethouder hoopt wel dat
ook in de nieuwe politieke situatie, nu
en na 12 september, het vertrouwen in
verdergaande decentralisatie overeind
blijft. “Laten we niet meer terugvallen
op landelijke systemen en regels. Maak
deze beweging die bij deze samenle-
ving past, echt af. Geef ons de ruimte
om lokaal in persoonlijke gesprekken
te kijken wat er in ieder individueel
geval nodig is.” Dannenberg is, niet
verrassend natuurlijk, ervan overtuigd
dat gemeentes dat vertrouwen
uiteindelijk waard zijn. Hij stoort
zich aan de beeldvorming dat lokale
overheden niet opgewassen zouden
zijn tegen hun nieuwe taken. “Volgens
mij is er bij vorige decentralisaties
ook niet veel mis gegaan. Ik verbaas
me weleens over die ambivalentie.
Enerzijds is er altijd kritiek op de rigide
systematiek in de zorgwereld, op de
>> vervolg pagina 1
MOVISIES is vernieuwd: vanaf dit nummer krijgt u meer verdieping,
een betere indeling en meer informatie over trainingen en
publicaties. Voortaan opent MOVISIE met een stevig journalistiek
artikel over de actuele ontwikkelingen. Vanaf pagina 2 ziet u vier
themapagina’s. In dit nummer gaan ze over de decentralisaties en de
gevolgen van de bezuinigingen. Als kennisinstituut zetten we zwaar
in op twee grote programma’s: professionalisering en effectieve
interventies. Op pagina 7 en 8 leest u hier meer over. Natuurlijk vindt
u ook in deze MOVISIES de vertrouwde teampagina’s: sociale zorg,
actief burgerschap en emancipatie, buurtgerichte aanpak en huiselijk
&seksueel geweld. Achterin MOVISIE vindt u drie servicepagina’s
met uitgebreide informatie over onze projecten, publicaties en
trainingsaanbod.
De nieuwe MOVISIES is opgezet naar aanleiding van een lezerson-
derzoek waar veel van u aan hebben meegewerkt. Dank daarvoor!
We hopen dat de vernieuwde MOVISIES u als professional nog beter
ondersteunt in uw dagelijks werk. Een blad om even met de voeten
op het bureau met afstand naar uw werk te kijken. Want dat komt
de sociale sector - die wij allemaal een warm hart toedragen - erg
ten goede. Zeker in deze tijd van kantelingen, decentralisaties en
bezuinigingen!
Redactioneel
De kabinetscrisis biedt de mogelijkheid om een broodnodige pas op de plaats te maken.
indicaties, op de verantwoording.
Maar anderzijds, als we het dan gaan
veranderen, is het blijkbaar weer
snel te spannend.” Terwijl volgens
Dannenberg juist die lokale context het
risico op grote missers aanmerkelijk
verkleint. “Stel dat het ergens mis gaat,
dat er iemand met een beperking echt
tussen wal en schip valt. Dan zijn juist
wethouders mensen die herkenbaar
en aanspreekbaar zijn. Waardoor er
veel sneller corrigerend kan worden
opgetreden.”
Auteur: Piet-Hein Peeters
Lilian Linders: "We weten dat heel veel mensen zich juist minder afhankelijk voelen als ze niet
de hele tijd op de eigen omgeving hoeven terug te vallen."
Erik Dannenberg, Wmo-wethouder Zwolle
2
THEMA: Decentralisaties, transformatie & bezuinigingen
Patrick Ypelaar, senior-
beleidsadviseur Wmo in Kerkrade
“De huidige vorm is achterhaald.”
“Nee, de formele medezeggenschap
hoeft niet weg, maar de mede-
zeggenschap moet wel volwaardiger
worden. De huidige vorm is
achterhaald. In Kerkrade hebben
we de zaken helemaal omgedraaid.
Wij leggen het Wmo-platform geen
afgetimmerde adviezen meer voor.
We maken ook geen ronkende
strategische visiedocumenten als we
er als gemeente een nieuwe taak
bij krijgen, zoals de begeleiding.
Coproductie is het sleutelwoord:
wij werken als gemeente vanaf het
begin gelijkwaardig samen met het
Wmo-platform, we schrijven samen
de plannen. Daarbij gaan wij altijd uit
Drukbezocht zijn de zes
werkateliers die de gemeente
Nieuwegein dit voorjaar orga-
niseerde, begeleid door MOVISIE. “We
hadden breed uitgenodigd en iedereen
was er”, vertelt Wmo-beleidsadviseur
Lillian Petter van de gemeente tevreden.
“Aanbieders, vrijwilligers, de Wmo-raad,
MEE, de GGD, het meldpunt zorg en
overlast, huisartsen, het FACT-team, het
Wmo-loket en spinners uit de woonser-
vicezones. Er was veel enthousiasme bij
de deelnemers. Ze vinden het belangrijk
om mensen aan te spreken op hun
eigen kracht en talenten. Weg met het
Een Wmo-loket is niet meer van deze tijdDe gemeente Nieuwegein werkt aan een visienota
over begeleiding, als aanvulling op het huidige Wmo-
beleid. De nota wordt niet vanachter het bureau
gemaakt, maar via werkateliers met allerlei partijen.
Grote wens: een toekomstbestendig Wmo-beleid.
De medezeggenschap verandert, mede door de decentralisaties. Vanaf 2013 krijgen
gemeenten er nieuwe doelgroepen bij. Maar lukt het de Wmo-raad om deze groepen
te vertegenwoordigen? Of is het tijd om de formele medezeggenschapstructuur los
te laten? MOVISIE legde de vraag voor aan twee experts.
apartheidsbeleid in het AWBZ-regime:
iedereen hoort er gewoon bij.”
AWBZ’tjeNieuwegein werkt aan een toekomst-
bestendig Wmo-beleid. “De eigen
kracht van mensen staat centraal”, legt
Petter uit. “Ik weet dat veel gemeenten
dat zeggen, maar in de praktijk zie je
dat niet terug. Als het bijvoorbeeld om
begeleiding gaat, gaan ze AWBZ’tje
spelen, in indicaties denken en op de
tarieven drukken. Dat is de makkelijke
manier, maar daarmee spreek je
mensen niet aan op hun eigen kracht
en ben je niet bezig met inclusie. En
dan kom je ook niet met het geld uit.”
Loket Nieuwegein wil het ophalen van de
vraag anders inrichten. “Een loket is
wellicht niet meer de juiste weg. In de
huidige situatie is een voorziening via
een loket een antwoord op een beper-
king. Dat noem ik het oude denken.
Maar de Wmo is een participatiewet.
Als je echt wilt weten waar mensen
tegenaan lopen én waar hun kracht ligt,
of wat nodig is om dit te ontwikkelen,
moet je goed de vraag kunnen verhel-
deren, maar ook kunnen activeren. We
willen mensen breed ondervragen op
meerdere levensgebieden en vervolgens
tot een passende oplossing komen. Daar
kunnen mensen zelf, de buurt, vrijwil-
ligers, lokale activiteiten een onderdeel
van zijn. Wel is het belangrijk om onder-
scheid te maken tussen mensen waar
dit wel kan en mensen die dusdanig
kwetsbaar zijn dat de nieuwe werkwijze
geen verrijking is.”
MaatjesDe gemeente gaat ook het vrijwil-
ligerswerk verstevigen. “Als je op eigen
kracht stuurt, moeten er wel mensen
zijn die daarbij kunnen ondersteunen,
zoals maatjes. We hebben in
Nieuwegein veel vrijwilligers, er zit
zelfs nog groei in. Als gemeente willen
we daar een goede lijn in aanbrengen
en het vrijwilligerswerk versterken,
mensen goed toerusten. Als we als
gemeente de begeleiding erbij krijgen,
komt er een nieuwe doelgroep op
ons af, bijvoorbeeld mensen met een
psychiatrische achtergrond. Hoe ga je
daarmee om? Daar willen we vrijwil-
ligers op voorbereiden.”
Toekomst?Lillian Petter ziet wijken voor zich met
laagdrempelige voorzieningen. “We
zetten in Nieuwegein in op lokale
zorg- en welzijnsarrangementen.
van de burger. In dialect is dat ‘Vrauw
Hoeppertz’. Deze oudere mevrouw
woont in Kerkrade, leest het Limburgs
Dagblad en kent de gemeente alleen
van het paspoort. Ze heeft hulp nodig
maar ze heeft geen idee van wie.
In onze gemeente zijn klantsignalen
leidend. Als een burger bijvoorbeeld
een klacht heeft, gaan we daar
samen met de wethouder op af. We
koppelen terug wat we met die klacht
hebben gedaan. Dat is voor mij de
basis van medezeggenschap.”
Niels Schuddeboom, Shakingtree
Interventions
“We leven in een netwerksamenleving.”
“Ja, puur formele medezeggenschap
is niet meer van deze tijd. Een
formele Wmo-raad zou iedereen
Basisproductenset voor RIBW
MOVISIE heeft een set met basisteksten gemaakt voor RIBW’s die
contact willen leggen met gemeenten over de transities. De set bestaat
uit productbeschrijvingen, gebaseerd op de in de AWBZ gangbare
producten van RIBW’s op het gebied van ambulante begeleiding,
dagactivering en werk. De manier van werken en de productbeschrij-
vingen zijn beschreven in ‘Wmo-taal’ en geordend op manieren die
aansluiten op de informatiebehoefte van gemeenten en ketenpartners
uit het gemeentelijk domein. U kunt de set downloaden via
www.ribwalliantie.nl.
Discussieer mee!MOVISIE hoort graag uw reactie op veranderingen in de medezeg-
genschap. Wat speelt er in uw gemeente, Wmo-raad, cliëntenraad of
elders? Hoe denkt u over bepaalde ontwikkelingen? Reageer op de
stellingen of breng zelf een discussie op gangvia de LinkedIn Groep
Kennisprogramma Cliëntenparticipatie MOVISIE. Kijk verder op
www.movisie.nl/cliëntenparticipatie.
Nieuwe brochure over medezeggenschapDe brochure ‘Transitie en transformatie in medezeggenschap’ van
MOVISIE bevat 13 adviezen voor gemeenten, Wmo-raden en cliënten-
raden over een goede voorbereiding op de medezeggenschap in de
toekomst. Gratis downloaden via www.movisie.nl.
WerksessiesMOVISIE organiseert werksessies voor gemeenten, cliëntenorganisa-
ties en Wmo-raden die zich willen verdiepen in de veranderingen in
het sociale domein en wat die betekenen voor de lokale en regionale
medezeggenschap. Geïnteresseerd in dit aanbod?
Meer informatie: Karin Sok ([email protected] of 030 789 2076). Of kijk op: www.movisie.nl/cliëntenparticipatie.
Nu zie je dat veel voorzieningen een
zorgetiket hebben, terwijl er ook een
welzijnscomponent in zit. Dat gaan
we combineren.” Na de zomer zal de
visienota worden voorgelegd aan de
gemeenteraad.
Meer informatie: Anne-Marie van Bergen ([email protected] of 030 789 2067).
* * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * *
moeten vertegenwoordigen, maar dat
is onmogelijk. Om diezelfde reden
ben ik nooit lid geweest van een
patiëntenvereniging. Wie garandeert
dat die mij vertegenwoordigt? De
essentie is dat we door nieuwe
technologische ontwikkelingen elkaar
veel makkelijker kunnen bereiken
en kunnen samenwerken. Het is
belangrijk los te komen van de
afkeer tegen die mogelijkheden. Ik
ben dankzij een medium als Twitter
juist veel meer buiten de deur te
vinden. De netwerksamenleving
waarin we leven biedt een kans om
medezeggenschap gelijkwaardiger en
meer grootschalig te organiseren. Juist
ook voor mensen die minder makkelijk
meedoen. Mijn advies is daarom: ga
het gesprek aan!”
Weg met de formele medezeggenschap?
“Veel gemeenten gaan AWBZ’tje spelen nu ze de begeleiding erbij krijgen.” zegt Lilian Petter,
Wmo-beleidsadviseur van de gemeente Nieuwegein.
3
THEMA: Decentralisaties, transformatie & bezuinigingen
Adempauze voor mantelzorgers: hoe regelt u dat?Even een dagje niet zorgen voor je partner met dementie of je
kind met een verstandelijke beperking. Door zo’n adempauze
houden veel mantelzorgers de zorg langer vol. Gemeenten
krijgen binnenkort de kans om mantelzorgers nog meer op maat
te ondersteunen. Extramurale begeleiding en kortdurend verblijf
komen vanuit de AWBZ immers naar de Wmo.
Hoe kunt u als gemeente of zorg- en wel-
zijnsondernemer zorgen voor voldoende
respijteffect bij mantelzorgers zodat zij
de zorg thuis langer vol kunnen houden? In dit
artikel vindt u twee voorbeelden van gemeenten
die op een nieuwe, creatieve manier mantelzor-
gondersteuning vormgeven.Voor alle duidelijkheid:
respijtzorg kan thuis of buitenhuis worden
geleverd, door vrijwilligers of door professionals.
Verscheidenheid is nodig om respijtzorg op maat
te kunnen afstemmen op specifieke beperkingen,
leeftijd en leefstijl van de verzorgde. De transitie
van extramurale begeleiding en kortdurend verblijf
biedt kansen om opnieuw het aanbod van mantel-
zorg onder de loep te nemen en respijtzorg lokaal
Jan Alblas draait er niet omheen. Financieel
zijn het pittige tijden in zijn sector. “Wij
hebben bij Pameijer een jaaromzet van circa
140 miljoen, bijna allemaal AWBZ-geld. Als de
decentralisaties doorgaan, gaan we er 20 tot 25
procent per jaar op achteruit. Dat geld moeten we
ergens anders vandaan halen en daar zijn we ook
volop mee bezig. Maar iedereen heeft te maken
met bezuinigingen dus dat is knap lastig. Neem de
gemeente Rotterdam. Die gaat welzijn aanbeste-
den en daar willen we graag aan meedoen. Het
is ook logisch, het sterker maken van kwetsbare
burgers is onze primaire taak. Maar het welzijns-
budget in de deelgemeente IJsselmonde is gezakt
van negen naar nog geen twee miljoen. Ga daar
maar eens aan staan!”
AccountmanagersPameijer bereidt zich op verschillende manieren
voor op de transities. “Een paar jaar terug zagen we
al aankomen dat de middelen op termijn gaan ver-
schuiven naar gemeenten. We hebben de organisa-
tiestructuur aangepast. De dienstengeorganiseerde
structuur hebben we omgezet in een regionale
structuur waarbij we de focus leggen op het maken
van verbindingen met de omgeving. We hebben
drie accountmanagers aangesteld wat in die tijd
redelijk uniek was in de zorg. De accountmanagers
hebben een vooruitgeschoven post en brengen
de omgeving in kaart. Ze zoeken naar kansen en
volgen alle bewegingen van onze concurrenten.
Verder hebben we een kleine marketingafdeling
opgezet, 1,5 fte. En onze portfolio is veranderd,
we zijn producten voor een veel bredere doelgroep
gaan aanbieden en we stellen onze ruimten breed
beschikbaar.”
VilansAlblas ziet de decentralisaties en bezuinigingen
vooral als kans. “Het boort ondernemerschap en
creativiteit aan. Dit is het moment om de zorg te
transformeren. Meer kwaliteit met minder geld, ik
ben ervan overtuigd dat het kan. Hoe? Allereerst
door efficiënter en doelmatiger te werken. Goed
kijken naar je kostprijs, de organisatie eenvoudig
houden met zo min mogelijk overhead. Ja,
dat geldt ook voor Pameijer. Al die overleggen
die we voeren, dat kost zoveel geld. Er zit ook
teveel management in de zorg. Ik ben een groot
voorstander van de verantwoordelijkheden laag
in de organisatie leggen bij goede professionals.
En als ik de minister was, dan zou ik een streep
zetten door al die bureaucratie in de zorg. We
moeten voortdurend alles verantwoorden, dat
kost zoveel tijd en dus geld.”
PowerDe directeur is positief over de manier waarop
kwetsbare mensen nu worden benaderd. “Power
to the cliënt, dat is de sleutel om de zorg toe-
komstbestendig te maken. Onze cliënten kunnen
veel meer dan je denkt. Ik geloof in de kracht van
kwetsbare burgers, mits het je lukt om hun talenten
en vitaliteit aan te boren. Ik zie in Rotterdam dat
organisaties elkaar hierop vinden. Het solistische
manoeuvreren verdwijnt, er ontstaat ruimte voor
dwarsverbanden. Ik zie ook oude waarden als
De uitdaging voor zorgondernemers is om de kloof te dichten tussen behoefte en gebruik.
Restaurant RespijtMeer weten over vernieuwende vormen
van respijtzorg? Download de publicatie
Restaurant Respijt via www.movisie.
nl of kijk op www.expertisecentrum-
mantelzorg.nl in het webdossier over
respijtzorg.
Hoe bereiden zorgorganisaties zich voor op de decentralisaties?
MOVISIE legt de vraag voor aan Jan Albas, directeur van
zorginstelling Pameijer in de regio Rijnmond.
“Al dat overleggen kost handenvol geld.”Dit is Pameijer
Pameijer biedt ondersteuning aan
kinderen, jongeren, volwassen en
ouderen met een (lichte) verstandelijke
beperking en aan volwassenen en
ouderen met psychiatrische problema-
tiek.Dagelijks zetten ruim tweeduizend
medewerkers en vijfhonderd vrijwil-
ligers zich in om meer dan vierduizend
cliënten te ondersteunen op alle
levensterreinen: wonen, werken, vrije
tijd en sociale contacten. Dit gebeurt in
de regio Rijnmond en op de Zuid-
Hollandse eilanden.
* * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * *
Jan Alblas:
saamhorigheid en solidariteit terugkomen. Pameijer
heeft onlangs een nieuwe stichting opgericht,
samen met Humanitas en een welzijnsorganisatie.
We willen vanuit deze stichting een nieuw dienst-
verleningsconcept ontwikkelen in IJsselmonde.
Nee, we noemen het geen zorg of welzijn. Dat zijn
oude termen. Ik denk dat er een nieuw domein gaat
ontstaan. Dat vind ik heel uitdagend.”
“Ik zie in Rotterdam oude waarden als saamhorigheid en solidariteit terugkomen.”
vorm te gegeven. Bij extramurale begeleiding en
kortdurend verblijf kunt u bijvoorbeeld denken aan
dagopvang of logeervoorzieningen, voorzieningen
die mantelzorgers even ontlasten. Maar denk ook
aan interessante nieuwe combinaties van zorg en
welzijn die op dit moment ontstaan, ondersteund
door vrijwilligers.
Respijthuis in AlkmaarIn Alkmaar kunnen zorgvragers één tot zes weken
logeren in het Respijthuis, een samenwerking
tussen de gemeente, de woningbouwcorporatie en
de thuiszorg. Zorgvragers maken gedurende hun
verblijf gebruik van de AWBZ-geïndiceerde zorg die
zij thuis hadden. Vrijwilligers nemen de taken van
de mantelzorger over en zorgen dat het respijthuis
op rolletjes loopt. Een betaalde coördinator stuurt
de vrijwilligers aan en begeleidt hen.
Stichting Maat in NijmegenIn Nijmegen is Stichting Maat opgericht, een regi-
onaal samenwerkingsverband waar diverse zorg-
en welzijnsorganisaties aan deelnemen. Maat is
een plek waar vernieuwing ontstaat. Bijvoorbeeld
nieuw aanbod en een nieuwe manier van werken.
Belangrijke succesfactor is dat de deelnemende
organisaties een deel van hun financiële middelen
naar Maat overmaken. Door deze formule van een
onafhankelijke stichting kunnen de deelnemers
het belang van hun eigen organisatie makkelijker
loslaten en wordt vernieuwing gestimuleerd.
Wat is het probleem met respijtzorg?De druk op mantelzorgers neemt toe: driehonderd-
duizend zwaar- en overbelaste mantelzorgers in
2001, honderdvijftigduizend meer in 2008. Een
kwart van de mantelzorgers heeft behoefte aan
een vorm van respijtzorg: tijdelijke en volledige
overname van de zorg. Door hen even vrijaf te
geven, kunnen zij hun mantelzorgtaken langer en
naar tevredenheid uitvoeren. De praktijk is echter
weerbarstiger. Mantelzorgers ervaren veel drempels
om van respijtzorg gebruik te maken. Ze kennen de
mogelijkheden niet, zien op tegen de bureaucra-
tische rompslomp, vinden het moeilijk om de zorg
uit handen te geven of er is geen passend aanbod.
Kortom: er is een kloof tussen behoefte en gebruik.
En dat is precies waar de uitdaging ligt voor u als
zorg- of welzijnsondernemer of als gemeente.
Meer informatie: Roos Scherpenzeel ([email protected] of 030 789 2065)
Extramurale begeleiding of kortdurend verblijf zoals dagopvang of logeervoorzieningen kunnen mantelzorgers
even ontlasten.
4
THEMA: Decentralisaties, transformatie & bezuinigingen
Veel gemeenten vragen het zich af: moeten we een PGB-regeling
opstellen als de begeleiding overgaat naar de Wmo? En zo ja,
hoe ziet die er dan uit? Aline Saers, directeur van Per Saldo,
belangenvereniging van PGB-houders, heeft een actielijstje voor
gemeenten die voor een solide PGB-regeling gaan.
8 actiepunten
Zo maken gemeenten een solide PGB-regeling
Praat eerst met PGB-houders “Veel gemeenten snappen niet waarom mensen
een persoonsgebonden budget hebben. Maar als
je als gemeente tien minuten luistert naar deze
mensen, dan valt het kwartje. Mijn eerste advies
aan gemeenten is daarom: bereid je goed voor.
Ga praten met PGB-houders, met de Wmo-raad
en met zorgaanbieders. Vraag wat zij een goede
PGB-regeling vinden.”
Maak de regeling alleen voor mensen met een langdurige hulpvraag“Tot 2003 was de PGB-regeling alleen voor mensen
met een langdurige hulpvraag. Daarna kon je
ook een persoonsgebonden budget aanvragen
als je je been had gebroken. Maar daarvoor is een
PGB helemaal niet handig. Het kost PGB-houders
namelijk veel moeite om zich goed in de regeling te
verdiepen en het PGB goed te beheren. Dat moet je
niet willen als je slechts kort zorg nodig hebt.”
Verstrek een PGB via een persoonlijk gesprek“Voer een persoonlijk gesprek met mensen die
een persoonsgebonden budget aanvragen. Nu
is het aanvragen van een PGB vaak alleen een
kwestie van formulieren invullen. Vraag naar de
reden om een PGB aan te vragen. Denk me ze
mee: is een PGB inderdaad een goede oplossing?
Leg meteen goed uit hoe het werkt.”
Laat PGB-houders eerst een cursus volgen“Een PGB vergt veel administratie. Het is belang-
rijk dat PGB-houders weten hoe het werkt en
wat ze wel en niet moeten doen. Stel een cursus
als voorwaarde.”Zorg dat mantelzorgers betaald
worden“Mantelzorgers zijn belangrijk bij het
bieden van begeleiding. Maak daarom een regeling
waarin mantelzorgers of informele hulpverleners
in te huren zijn. Je hoeft immers geen diploma te
hebben om een geweldige begeleider te zijn. De
staatssecretaris heeft dit overigens goed begrepen
en wil dit nu wettelijk gaan regelen.”
Zo pakt Haarlemmermeer het aan
“In Haarlemmermeer overwegen we om een PGB-regeling te maken. Via Per Saldo
hebben we een enquête uitgezet onder de driehonderd PGB-houders in onze gemeente.
We weten namelijk nog weinig van de PGB-houders: wie zijn deze mensen, wat voor
zorg kopen ze in, waarom en bij wie? Als de resultaten van de enquête bekend zijn,
organiseren we een bijeenkomst voor alle PGB-houders. Daar willen we bespreken hoe
een goede PGB-regeling eruit zou kunnen zien.” Tessa Kraemer, beleidsadviseur Wmo,
gemeente Haarlemmermeer
Zes ervaringsdeskundigen stuiven
luidruchtig en enthousiast de zaal binnen
voor de workshop ‘Zelfregie en eigen
kracht’ tijdens de 3D-doedagen in Zwolle. Eén van
hen trapt meteen af: “Wij zijn van de landelijke
belangenvereniging voor mensen met een
handicap en wij zijn getraind om eigen regie te
nemen.” Ik voel verwarring opkomen. Wie heeft
hier nu de regie over deze workshop? Zij, wij,
samen? De essentie van zelfregie dient zich aan.
En we zijn nog maar twee minuten op weg.
Eerst even kort peilen wie er nog meer in de zaal
zitten. Aanbieders? Ja. Gemeenteambtenaren? Ja.
Wmo-raadsleden? Ja. Zijn er ook cliënten? “Nee,
wij zijn geen cliënten. Wij zijn burgers. Burgers
met ervaringsdeskundigheid.” Oké, zeg ik tegen
mezelf, afstemmen heeft dus ook te maken met
de woorden die je gebruikt. Ik voel een lichte
Meedoen naar vermogen is één van de uitgangspunten van een
gekantelde aanpak. Dat betekent: cliënten zelf aan het stuur en
professionals die achteroverleunen. Dat dát niet altijd gemakkelijk
is, blijkt tijdens de 3D-doedagen. Chantal van Arensbergen vertelt
hoe ze op deze dagen met een groep enthousiaste professionals en
cliënten aan de slag gaat.
Is dit geen mooi giravisdier?
spanning opkomen en zet mezelf op scherp. Nu
komt het eropaan! Loslaten, improviseren, echt
luisteren en echte aandacht.
We laten de deelnemers tekenen. In duo’s, met
ieder een verschillende opdracht die ze niet van
elkaar weten. Teken een giraf, teken een vis. Met
twee handen aan één stift, zonder te praten. “Ik
schrik ervan hoe dwingend ik mijn vis wil tekenen.
Ik laat geen ruimte voor haar giraf. Is dit een spiegel
voor mijn werkwijze?”, reflecteert een begeleid-
ster in de gehandicaptenzorg hardop. Dan is het
stil. Onze PowerPoint is in één klap van zijn ‘point’
beroofd. De crux van zelfregie openbaart zich hier
spontaan. ‘We rest our case’, stilzwijgend.
Hier zie ik een giravisdier. Hoe is dit nieuwe
beest eigenlijk ontstaan? “Doordat we elkaar
de ruimte hebben gegeven. Ik liet het initiatief
over aan mijn collega en daarna kreeg ik het
terug.” Het Wmo-raadslid zegt verrast: “Ik heb
mijn eigen doel losgelaten en toen is er een
nieuw dier geboren.” En hij voegt er op een
zachtere toon aan toe: ”Maar ik vond het wel
spannend.”
Dank jullie wel, deelnemers. Ik heb weer veel
geleerd dankzij de dialoog met jullie en jullie bereid-
heid om hardop te reflecteren. Het voortdurend
Hou de vertrouwde begeleider in ere“Vooral kwetsbare mensen hechten enorm aan hun
vertrouwde begeleider. Maak een regeling waarbij
ze die kunnen behouden. Vaak is er in die gezinnen
een wankel evenwicht dat je beter niet kunt
verstoren. Bovendien: wees blij met iedere persoon
die in de zorg werkt.”
Zorg dat mensen het PGB niet kunnen opnemen“Eén van de angsten van gemeenten is dat er
misbruik wordt gemaakt van het geld. Dat is te
ondervangen door het budget elektronisch te
parkeren. PGB-houders krijgen dan een rekening
waar ze geen geld van kunnen opnemen, maar
waar ze de zorgverlener elektronisch van kunnen
betalen. Verder: ga uit van vertrouwen in plaats van
wantrouwen.”
Pik de signalen op en speel die door“Veertig procent van de PGB-houders vraagt een
PGB aan omdat de zorg die ze willen niet in nature
te vinden is. Ik vind het de taak van een gemeente
om deze signalen te verzamelen en te zorgen dat
reguliere zorgaanbieders hun aanbod verbreden.
Dan hou je een groep PGB-houders over voor wie
het persoonsgebonden budget de beste manier is
om zorg te regelen.”
www.pgb.nl
Meer informatie: Karin Sok ([email protected] of 030 789 2076)
* * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * *
“Waarom een persoonsgebonden budget aanvragen als je je been hebt gebroken?”
“Ik voel verwarring opkomen. Wie heeft hier
nu de regie?”
samen zoeken naar wat werkt, is een bewijs dat
een blauwdruk voor het versterken van zelfregie
niet te geven is.
Even later grijpt een van de burgers uit mijn zaal
haar kans en springt op de zeepkist in de plenaire
ruimte. Dat is nog eens eigen regie. Eigen regie
waar je niet omheen kunt en wilt. Als het goed is…
Meer informatie: Chantal van Arensbergen was sr. trainer en adviseur zelfregie bij MOVISIE. Vanaf 1 juli is zij zelfstandig professional: www.natuurlijkgrenzeloos.nl, Tino Gnocchi is trainer bij LSR (www.hetlsr.nl)
5
THEMA: Decentralisaties, transformatie & bezuinigingen
René Verkuylen is blij met
de decentralisaties. En niet
alleen om financiële redenen.
“Reken maar uit. De gemeenten
krijgen er vijftig procent meer omzet
bij. Natuurlijk, er zitten bezuinigingen
op maar uiteindelijk staat er onder
de streep simpelweg meer geld. Als
Kwadraad zijn wij een lokale aanbieder
van maatschappelijk werk in veertig
gemeenten. Mij hoor je geen ach en
wee roepen. Op lokaal niveau kunnen
wij de gemeenten prima helpen bij het
uitvoeren van die decentralisaties. Ik
merk ook dat steeds meer gemeenten
op een volwassen manier omgaan met
de Wmo. Dat geeft mij vertrouwen
dat het gaat lukken met die
decentralisaties.”
ZorgconsumptieVerkuylen is vooral blij dat de
decentralisaties de samenleving
weer een stapje verder brengen.
“Het systeem van dure zorg barst in
Nederland uit z’n voegen. Het klinkt
plat maar alleen al om die reden
moeten we terug naar meer eigen
verantwoordelijkheid, naar meer
Ondanks het uitstel bereidt welzijnsorganisatie DIVA
Delft zich actief voor op de decentralisaties. Directeur
Jeanet van der Burg legt haar plannen uit.
3 vragen aan DIVA Delft
1. Hoe bereidt u zich voor op de decentralisaties?“Allereerst door goed op de hoogte
te zijn van de drie decentralisaties.
Wij geven uitvoering aan een aantal
prestatievelden van de Wmo. Dat
betekent dat we voortdurend anticipe-
ren op de ontwikkelingen in de Wmo.
En om goed te kunnen anticiperen,
is kennis van groot belang. De drie
decentralisaties hebben onherroepelijk
invloed op enerzijds de doelgroep,
anderzijds op de benodigde
dienstverlening en daarmee gepaard
gaande deskundigheid van onze
medewerkers. MOVISIE heeft voor alle
medewerkers een toelichting gegeven
op de belangrijkste ontwikkelingen.
Naast de drie D’s gaat het ook om
Dit doet DIVA Delft
DIVA Delft is een organisatie
voor maatschappelijke
dienstverlening in Delft.
DIVA Delft biedt individuele
dienstverlening zoals hulp
bij de thuisadministratie,
ouderenadviseurs, mantelzor-
gondersteuning, bemoeizorg,
maatjesprojecten en achter
de voordeur projecten. Bij
DIVA Delft werken dertig
betaalde krachten en ruim
honderd vrijwilligers.
www.divadelft.nl
“Mij hoor je geen ach en wee roepen.”René Verkuylen:
nadruk op eigen kracht. We moeten
de stijgende zorgconsumptie een
halt toeroepen. En dat is ook om een
andere reden goed. Er zit veel meer
kracht bij burgers dan we decennia
lang hebben gedacht. Waarom we
ons dat nu pas beseffen? Voor het
welzijn is dit besef niet nieuw hoor.
Onze boodschap komt nu echter beter
aan dan vroeger. Ik denk dat de Wmo
deze weg geplaveid heeft. Zonder de
Wmo zouden deze decentralisaties er
niet zijn.”
Drie lijnenKwadraad bereidt zich op verschillende
manieren voor op de decentralisaties.
“Intern hebben we de campagne
‘Eropaf!’ gestart. Binnen dat programma
scannen we inhoudelijk ons aanbod:
zitten we dicht bij de burgers, gebruiken
we de eigen kracht voldoende? Zijn
onze professionals goed toegerust ? We
zijn partner in het landelijk consortium
Sociaal Werken in de Wijk. Verder zijn
we bezig met het nieuwe werken. Hoe
bouwen we al die vierkante meters in
onze gebouwen af en gaan we meer
flexibel en meer in de wijken werken?
De derde lijn is dat we in de keten
zoeken naar handige samenwerkings-
partners. In ons geval doen we graag
zaken met de thuiszorg, het opbouw-
werk en de jeugdzorg. Maatschappelijk
werk, opbouwwerk en wijkverpleging-
vormen een mooie driehoek waarmee
we met een goed aanbod de transities
richting gemeenten in kunnen.”
ToekomstVan sterke bezuinigingen heeft Kwa-
draad nog weinig last. “Wij zijn de afge-
lopen jaren zelfs gegroeid. Kwadraad
heeft niet in de hoek gezeten waar de
klappen vallen zoals dat bij het sociaal
cultureel werk het geval is. Ik verwacht
dat ook over drie jaar het maatschap-
pelijk werk nog steeds zal bestaan.
Misschien heten we dan sociaal werker
als onderdeel van integrale teams in
buurten. Veel meer dan voorheen zullen
we echter in combinaties van aanbieders
onze contracten moeten binnenhalen.
De tijd dat je als zelfstandige welzijns-
organisatie opereert, ligt achter ons.
Ik hoop dat we echt verder gaan met
het focussen op eigen kracht. Dat we
burgers daadwerkelijk regisseur maken.
* * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * *
Verder lezen
‘Begeleiding in de Wmo in
2013’ is een brochure van
MOVISIE met aandachtspun-
ten voor een gekantelde
werkwijze met het oog op
de nieuwe doelgroepen
die een beroep zullen doen
op de Wmo. De brochure
is te downloaden op www.
movisie.nl/decentralisatie.
Presentaties & workshops
MOVISIE geeft regelmatig
presentaties en workshops
over dit thema voor
gemeenten, professionals
van welzijnsorganisaties en
vrijwilligersorganisaties en
Wmo-raden. Meer informa-
tie: Marjoke Verschelling,
of 030 789 2242).
ontwikkelingen als de Kanteling en
Welzijn Nieuwe Stijl. Wat betekenen
die voor de organisatie, de teams en
de individuele medewerker?”
2. Is het werk veranderd?“De afgelopen jaren zijn de vragen van
onze klanten complexer geworden.
Ook wordt de diversiteit van onze
doelgroep steeds groter. Mensen van
niet-westerse afkomst, mantelzorgers,
mensen met GGZ-problematiek
en dementerenden doen dagelijks
een beroep op ons Wmo-loket of
op andere dienstverlening. Met de
Kanteling is ook onze werkwijze
aangescherpt. Welke belemmeringen
ervaart men en welk resultaat wordt
er beoogd? Wat kan de klant zelf en
wat kan het netwerk van de klant
bijdragen? Hoe kunnen we helpen het
netwerk te versterken? Samen tot een
oplossing komen, daar gaat het over.”
3. Wat doet MOVISIE voor jullie?“MOVISIE heeft in een bijeenkomst de
belangrijkste ontwikkelingen uiteen-
gezet. Wat hebben we als organisatie
nodig om goed voorbereid de komende
jaren tegemoet te gaan? Medewerkers
waren zo enthousiast en hadden nog
zoveel vragen dat we al spoedig daarna
een tweede bijeenkomst georganiseerd
hebben. De bijeenkomsten hebben
input - rijp en groen - geleverd voor het
strategisch beleidsplan. Dat beleidsplan
gaan we nu uitwerken.”
“Zonder de Wmo zouden deze decentralisaties er niet zijn.”
“De tijd dat je als welzijnsorganisatie zelfstandig opereert, ligt achter ons.”
Binnen Kwadraad zetten we bijvoor-
beeld volop in op online hulpverlening,
een heel interessante ontwikkeling.
Het eerste wat mensen krijgen, is een
eigen dossier. Daar kunnen ze zelf
alles in opslaan wat ze willen. Ik ben
ervan overtuigd dat ze hierdoor minder
afhankelijk worden van hulpverlening. Ik
wil naar een systeem waarin de burger
aan het stuur zit. Ontzorging, daar gaat
het om.”
De decentralisaties zijn niet te stuiten. “Daarvoor
de beweging al te ver”, denkt René Verkuylen,
bestuurder van Kwadraad en bestuurslid van de
MOGroep, organisatie voor maatschappelijk werk.
“Wij zijn de afgelopen jaren zelfs gegroeid. Kwadraad heeft niet in de hoek gezeten waar de klappen vallen zoals dat bij het sociaal cultureel
werk het geval is."
MOVISIE partner aan het woord
6
Professionaliteit Verankerd
* * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * *
Herfst 2011 meldt Factor G zich aan voor
de pilot ‘Professioneel ondersteunen’
van MOVISIE. “Die pilot kwam voor ons
precies op het goede moment”, vertelt directeur
Marcel Deijl. “We zitten in buitengewoon zwaar
weer. Ik heb er behoefte aan om mijn mensen,
naast alle financiële ellende, te helpen om de
blik op de toekomst vast te houden. We waren al
bezig met het formuleren van een nieuwe visie op
het werk. Daarin wilden we ontwikkelingen als
Welzijn Nieuwe Stijl en de Kanteling verwerken
maar ook ingaan op wat kwaliteit van dienstver-
lening voor ons is. Het begeleidingstraject van
MOVISIE sloot hier mooi op aan.”
StartbijeenkomstDecember 2011 organiseert MOVISIE een
startbijeenkomst voor alle 77 medewerkers en
managers van Factor G. Tijdens deze bijeenkomst
legt MOVISIE uit wat de decentralisaties bete-
kenen voor het werk van medewerkers. Verder
wordt de handreiking ‘Professioneel ondersteu-
nen’ gepresenteerd en met elkaar gesproken
over de vijf kwaliteitsstandaarden die daarin
staan uitgelegd: respectvol bejegenen, eigen
* * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * *
Zoekwijzer professionalisering in de maakSociaal werk is verwikkeld in een complexe, uitda-
gende transformatie. Organisaties, van klein tot
groot, van specifiek tot breed, zoeken hun weg in
de Wmo, Welzijn Nieuwe Stijl, de Kanteling en de
decentralisaties. Kennisinstituten, hogescholen en
opleidingsaanbieders ondersteunen zo goed moge-
lijk bij de transformatie. Zo kennen we de Wmo-
leergangen, de zomerscholen, de databank Effec-
tieve sociale interventies, de Wmo-werkplaatsen en
ook veel scholingsaanbod. Het professionaliserings-
aanbod is divers, verspreid, diffuus en soms onzicht-
baar. Ziet u door de bomen het bos niet meer? In
2012 gaat MOVISIE een zoekwijzer ontwikkelen
zodat organisaties én professionals gemakkelijker en
gerichter hun keuze kunnen maken voor passende
ondersteuning bij hun professionaliseringsslag. De
zoekwijzer leidt u naar bruikbare informatie. Bruik-
baar, betaalbaar én dichtbij zijn belangrijke criteria
voor de selectie van aanbod waar naar wordt verwe-
zen. Heeft u ideeën of wensen over deze zoekwijzer,
neem gerust contact op.
Meer weten: Annelies Kooiman ([email protected] of 030 789 21 29)
Welzijnsorganisatie krabbelt uit dalWelzijnsorganisatie Factor G uit Gouda balanceerde afgelopen jaar
op het randje van een faillissement. Nog steeds staat het water hen
aan de lippen, maar directeur Marcel Deijl ziet inmiddels de zon
weer schijnen. Met dank aan het begeleidingstraject ‘Professioneel
ondersteunen’ van MOVISIE waarbij de focus verschoof van
bezuinigen naar kwaliteit. “We gaan het nu echt anders doen!”
regie versterken, integraal benaderen, ontwik-
kelingsgericht ondersteunen en resultaatgericht
ondersteunen. Want wat betekent dat voor het
werk? Hoe realiseer je dat in de praktijk?
FunctioneringsgesprekkenTwee maanden later worden de vijf kwaliteits-
standaarden verder geïntroduceerd in de drie
wijkteams van Factor G. Dit levert concrete kwali-
teitsafspraken op. “Bijvoorbeeld dat medewerkers
elkaar op de hoogte houden van hun werk en
contact met elkaar onderhouden. Dat ze samen
werken aan betere dienstverlening. We hebben
drie disciplines: wijkwerkers, jongeren-
werkers en kinderwerkers. Tot deze bijeenkomsten
wisten ze van elkaar niet goed wat ze deden.”
En nu? “Nu is het zaak om het vast te houden en te
implementeren in alle systemen. Bijvoorbeeld
in het systeem voor functionerings- en
beoordelingsgesprekken. Op welke competenties
leg je in die gesprekken de nadruk als de vijf
kwaliteitsstandaarden het uitgangspunt zijn?
Ik vind het belangrijk dat we die lijn nu goed
doortrekken.”
Oude wijnMarcel Deijl is tevreden over het begeleidingstra-
ject. “Het traject is voor Factor G geen symbolisch
moment. We gaan het werk nu echt anders doen.
Veel meer focussen op het ondersteunen van
vrijwilligers bijvoorbeeld en op het aanjagen van de
eigen kracht. Niet meer meteen een cursus aanbie-
den maar flexibel ondersteunen. Elkaar informeren
en meer samenwerken. Jazeker, dat lukt. Het valt
me mee hoe snel dit intern wordt opgepakt. Blijk-
baar is het deels oude wijn in nieuwe zakken.”
HandreikingWanneer doe je het goed? Wie bepaalt
dat? En wat is nu eigenlijk kwaliteit? In de
‘Handreiking Professioneel Ondersteunen’
staan kwaliteitsstandaarden en –kenmerken die
professionals in de sociale sector verder helpen als
ze uitvoering geven aan de Wmo. De handreiking
is gratis te downloaden via www.movisie.nl/
professionaliteitverankerd.
Meer informatie: Gery Lammersen ([email protected] of 030 789 2125)
We gaan nu flexibel ondersteunen, niet meer meteen een cursus aanbieden.
Het Team Bemoeizorg komt in
actie wanneer een familielid, een
buurtbewoner, of een professional
aangeeft zich zorgen te maken over iemand
omdat hij zich verwaarloost of voor overlast
zorgt. Het team komt met de ‘zorgwekkende
zorgmijders’ in contact door hen in hun eigen
leefomgeving op te zoeken en vertrouwen op te
bouwen, met als doel hen te motiveren voor hulp
en naar passende hulpvormen te leiden. De negen
beroepskrachten hebben ruime werkervaring in de
maatschappelijke opvang, de somatische zorg, de
verslavingszorg, de ggz of de dienstverlening voor
mensen met een lichte verstandelijke handicap. Bij
het contact leggen en het toeleiden naar goede
zorg maken de medewerkers met succes gebruik
van de Critical Time Intervention (CTI)-methode
en de presentiebenadering. Door hun specifieke
ervaring zijn ze in staat om daadwerkelijk
contact te maken met zeer uiteenlopende
mensen, in zeer verschillende situaties. Het Team
Bemoeizorg Tilburg is gehuisvest in het Zorg- en
Veiligheidshuis Midden-Brabant in het centrum
van Tilburg.
Op www.movisie.nl/professionaliteitverankerd
vindt u naast Bemoeizorg vanaf deze maand nog
Het project Professionaliteit
Verankerd maakt deel uit
van het VWS programma
Beter in Meedoen dat een
kwaliteitsimpuls wil geven aan
de uitvoering van de Wmo. Dit
gebeurt door kennis beschikbaar
te stellen waarmee gemeenten,
uitvoerende instellingen in
wonen, zorg, en welzijn,
professionals, organisaties op
het gebied van vrijwillige inzet,
actieve burgers en cliënten
optimaal kunnen werken aan het
succes van de Wmo.
Goede praktijken:
Bemoeizorg in Tilburg
vier nieuwe praktijkbeschrijvingen.U vindt er o.a.
projecten rond vrijwillige vertrouwenspersonen
huiselijk geweld, gezondheidsinformatie
voor ouderen via Marokkaanse jongeren, een
ontmoetingsplek voor kwetsbare mensen en een
project over de krachtteamaanpak bij wijkgericht
werken.
Meer weten: Maaike Kluft ([email protected] of 030 789 22 76)
Goede praktijken terug het werkveld inGeloof het of niet: afgelopen jaren zijn
maar liefst 24 vernieuwende en inspi-
rerende welzijnspraktijken beschreven.
Stuk voor stuk geven zij antwoord op
de maatschappelijke vraagstukken waar
professionals en welzijnsorganisaties
mee te maken hebben. Daar komen in
2012 nog eens vier goede praktijken bij
die gericht zijn op de transitie AWBZ en
Jeugdzorg en passen binnen de actuele
ontwikkelingen rondom het werken
volgens de uitgangspunten van Welzijn
Nieuwe Stijl. MOVISIE maakt dit jaar
een brochure waarin u de belangrijkste
succesfactoren en werkzame elementen
van deze 28 goede praktijken kunt
vinden. Met deze brochure kunnen
welzijnsorganisaties makkelijk die
elementen eruit pikken die voor hun
eigen initiatieven belangrijk zijn om
succes te garanderen en professionele
kwaliteit in hun dienstverlening te
leveren. Kunt u niet wachten op de
brochure? Kijk dan voor een overzicht
van de goede praktijken op: www.
movisie.nl/professionaliteitverankerd
Het team komt met de ‘zorgwekkende zorgmijders’ in contact door hen in hun eigen leefomgeving op te zoeken.
7
Effectieve sociale interventies
De interventies in de databank zijn
beproefd en goed beschreven. Maar zijn
ze ook effectief? Dragen ze werkelijk
bij aan de kwaliteit van leven van cliënten en
burgers? MOVISIE kan en wil dit niet alleen
bepalen. Mede daarom heeft zij een adviescom-
missie ingesteld. Fontys-lector Jan Steyaert is
voorzitter. “Rond effectiviteit van interventies
spelen de nodige discussies,” vertelt hij. “Wij
denken graag mee zodat het programma
Effectieve sociale interventies een wezenlijke
bijdrage levert aan de professionalisering van het
sociaal werk.”
Duizend bezoekers In de databank staat alle beschikbare informatie
over interventies in de sociale sector bij elkaar. De
interventies zijn elders al beproefd waardoor het
wiel niet opnieuw hoeft te worden uitgevonden.
De databank groeit snel. Zo verscheen onlangs
alweer de 75e interventiebeschrijving. Maandelijks
bezoeken duizend geïnteresseerden de databank:
welzijnsorganisaties, organisaties van cliënten,
zorginstellingen, gemeenten, ministeries, hoge-
scholen, universiteiten en kennisinstituten. Met
elkaar dragen zij bij aan de kwaliteitsverbetering
van de sociale sector.
Meer informatie: Peter Rensen, ([email protected] of 030 789 2264) Kijk op www.movisie.nl/effectievesocialeinterventies
De onderzoeken leveren kennis op over
de bruikbaarheid van een vorm van
evalueren én over de werkzaamheid van
de onderzochte interventie. Empowerment blijft
de belofte binnen de sectoren zorg en welzijn,
maar werkt het eigenlijk?
Naar het hart van empowerment Jenny Boumans van het Trimbos-instituut heeft
deze ambitieuze vraag ter hand genomen in
het boek ‘Naar het hart van empowerment’. De
eerste stap is gezet door het begrip nauwkeurig
te definiëren. De auteur legt de verbinding
tussen empowerment als strategie voor individu-
ele zelfredzaamheid en de oorspronkelijke, maar
vervaagde collectieve en maatschappijkritische
betekenis. In het Tijdschrift voor Rehabilitatie
van maart 2012 verscheen al een voorpublicatie.
Het boek ‘Naar het hart van empowerment’
is nu ook verkrijgbaar via www.movisie.nl/
publicaties. Het Trimbos-instituut is inmiddels
bezig aan een vervolgstudie naar de effectiviteit
van interventies die voldoen aan de definitie van
empowerment.
Methodisch werken in transities Wanneer en hoe de drie decentralisaties gaan plaatsvinden is nu
onduidelijk, maar de omslag naar een andere manier van werken
gaat gewoon door. Denk aan het uitgaan van de kracht van mensen
en hun netwerk en aan sociale professionals die de rol van makelaar
oppakken. Wilt u aan de slag met dergelijke werkwijzen? Maak
gebruik van de databank Effectieve sociale interventies.
Hoe de transities er precies uit gaan zien, is
onduidelijk. Wel weten we dat ze vragen
om een nieuw samenspel: een cocreatie
tussen gemeenten, aanbieders en de vitale én
kwetsbare burgers. Het versterken van de zelfre-
gie staat daarbij centraal. De sociale professional
wordt een makelaar die alle betrokken partijen
met elkaar verbindt. Bovendien worden meerdere
problematieken, bijvoorbeeld op het gebied van
werk en opvoeding, tegelijkertijd aangepakt. Dit
zal voor veel professionals een andere manier van
werken vergen.
DatabankGelukkig hoeft u het wiel niet opnieuw uit te
vinden. In de databank Effectieve sociale interven-
ties staan methoden die elders al succesvol zijn
toegepast. Het werken volgens een beproefde
methode heeft veel voordelen:
• Eventuele knelpunten en valkuilen zijn al
benoemd.
• U kunt uw werkwijze naar opdrachtgevers
verantwoorden.
• Uw werk wordt inzichtelijker en overdraagbaar.
• U kunt met uw eigen ervaring een methode
verrijken.
VoorbeeldenBereidt u zich voor op de transities? De databank
bevat methoden waarvan zowel de inhoud als de
werkwijze aansluiten bij de transities. Onder het
thema ‘Maatschappelijke activering’ staan bijvoor-
beeld methoden voor het activeren van mensen
met een grote afstand tot de arbeidsmarkt. En bij
het thema ‘Jongerenparticipatie’ vindt u metho-
den voor individuele begeleiding van jongeren
vanuit welzijn. U kunt de databank dus ook raad-
plegen voor werkzame elementen van bepaalde
werkwijzen of samenwerkingsverbanden.
Meer informatie: Martijn Bool ([email protected] of 030 789 2209)
De databank Effectieve sociale interventies groeit snel. Om de
groei ook in kwaliteit voort te zetten, heeft de databank een
adviescommissie in het leven geroepen met vertegenwoordigers uit
de praktijk, wetenschap en beleid. Zij adviseren over het toepassen
en waarderen van de beschikbare interventies.
Adviescommissie denkt graag mee
Adviescommissie Effectieve sociale interventies
• Jan Steyaert (voorzitter), lector
Fontys Hogeschool Sociale Studies
• Edo Paardekooper Overman,
voorzitter landelijke cliëntenraad
Leger des Heils
• Jos van Balveren, zelfstandig
consultant, voorheen directeur
welzijnsorganisatie De Twern Tilburg
• Godfried Engbersen, hoogleraar
sociologie Erasmus Universiteit
Rotterdam
• Victor Everhardt, wethouder
Volksgezondheid, Welzijn/Wmo en
diversiteit Utrecht
• Anne Goossensen, hoogleraar
Zorgethiek, Zorg en Welzijn Univer-
siteit voor Humanistiek Utrecht en
Universiteit van Tilburg
• Trudie Knijn, hoogleraar sociale
wetenschappen Universiteit Utrecht
• Hans Kroon, programmahoofd
re-integratie Trimbos-instituut
Kwartiermaken
‘Kwartiermaken’ is gericht op het participeren van kwetsbare burgers in de samenleving,
maar ook op het bevorderen van een samenleving waarin meer mogelijkheden voor deze
doelgroep ontstaan. De kwartiermaker werkt dus zowel met kwetsbare burgers als met
mensen, organisaties en overheidsinstanties om hen heen. Deelnemers geven aan dat hun
wereld letterlijk en figuurlijk wordt verruimd. De kwartiermaker maakt door inspanningen
in de samenleving de weg vrij voor andere kwetsbare burgers. Deze methode past prima bij
de transities op het gebied van werk en begeleiding.
Multifocus Geweld en onveiligheid komen vaak
voor bij gezinnen met complexe,
meervoudige problematiek. De
methode ‘Multifocus’ helpt gezinnen
de regie over hun eigen bestaan te
hervinden. Casemanagers combineren
crisishulpverlening met systeemgerichte
hulp en ketenaanpak. Het beëindigen
van huiselijk geweld staat in deze
methode centraal. Tegelijk kijkt de
hulpverlener naar het totaalplaatje.
Zo wordt een gezin als geheel verder
geholpen. Deze aanpak en visie zijn van
toepassing op de transities.
Natuurlijk, een netwerkcoach
‘Natuurlijk, een netwerkcoach’ is een
methode die de participatiemogelijk-
heden van kwetsbare burgers vergroot
door hun sociale netwerk te versterken.
Een vrijwillige netwerkcoach helpt
hierbij door samen met de cliënt een
stappenplan door te lopen. Deelnemers
geven in evaluaties aan dat ze hun
eigen kracht ontdekken en zelf de
regie behouden. Een sterk sociaal
netwerk is een belangrijke pijler in de
Wmo en straks dus ook voor de functie
begeleiding.
Een paar voorbeelden:
* * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * *
* * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * *
Radicalisering, wat werkt wel en wat niet?Het tijdschrift Beleid en Maatschappij publiceert
in maart 2012 het artikel ‘Tucht der wetenschap’
van Vasco Lub. Deze publicatie is gebaseerd op
het onderzoek ‘Polarisatie en radicalisering’ dat
in 2011 verscheen in de serie ‘Inzicht in sociale
interventies’. Aan de hand van wetenschap-
pelijke literatuur onderzoeken Lub, De Groot en
Schaafsma of aanpakken om radicalisering tegen
te gaan inderdaad werken. De auteurs komen tot
de conclusie dat de veronderstellingen die aan de
aanpakken ten grondslag liggen deels wel worden
gestaafd door onderzoek, maar deels ook niet. Dit
leidt tot een overzicht van wat wel en niet werkt.
Ga naar www.movisie.nl/effectievesociale-
interventies voor een overzicht van alle onderzoe-
ken die zijn gepubliceerd vanuit het onderzoeks-
programma ‘Inzicht in sociale interventies’.
Meer informatie: Peter Rensen ([email protected] of 030 789 2264)
Onderzoek naar empowerment en radicalisering gepubliceerd in vakbladen
Het onderzoeksprogramma ‘Inzicht in sociale interventies’
stimuleert evaluatieonderzoek en wordt uitgevoerd door
universiteiten, hogescholen en andere kennisinstituten. De
resultaten uit het onderzoeksprogramma vinden nu ook hun weg
naar wetenschappelijke tijdschriften.
8
Trends en debat
In 2010 startte het ministerie van
VWS samen met de VNG en de MO-
groep het Stimuleringsprogramma
Welzijn Nieuwe Stijl. Via meer dan
tachtig adviestrajecten en vele trainingen
hebben gemeenten en welzijnsorgani-
saties een stap kunnen maken in het
‘vernieuwd’ uitvoeren van de Wmo.
Aan dit programma komt medio 2012
een einde. Aan MOVISIE is gevraagd
om te zoeken naar de schatten die dit
heeft opgeleverd. En om deze schatten
zo te beschrijven dat gemeenten en
Van samen werken naar samen levenWelzijn Nieuwe Stijl? Het merendeel van de
professionele organisaties is ermee aan de slag.
Samenwerking met verenigingen en andere
burgerverbanden kan beter. Dat en nog veel meer is
te lezen in het Wmo-trendrapport 2012 "Van samen
werken naar samen leven".
Wmo-trendrapport 2012:
Het is de derde keer dat MOVISIE
een Wmo-trendonderzoek
doet, dit keer onder 365
organisaties. Wat zijn hun ervaringen
bij de uitvoering van maatschappelijke
ondersteuning? Zomer 2011 hebben
zowel professionele organisaties als
burgerverbanden de digitale enquête
ingevuld. Dit keer was er speciale
aandacht voor het programma Welzijn
Nieuwe Stijl en voor de uitvoering van de
Wmo op het platteland.
Wmo scoort zesDe deelnemers aan het onderzoek
waarderen de uitvoering van de Wmo
met gemiddeld een 6. In 2008 was dat
nog een 5,2. Het merendeel van de
professionele organisaties is bekend
met Welzijn Nieuwe Stijl en is er actief
mee aan de slag. Er wordt efficiënter en
gemeenschappelijker gewerkt dan twee
jaar geleden. Dat laatste doen de orga-
nisaties door meer te doen met minder
mensen en door meer met vrijwilligers te
werken. Activiteiten worden echter niet
vaker overgedragen aan vrijwilligersor-
ganisaties. Professionele organisaties zijn
zich wel meer op burgers gaan richten.
Ze focussen zich sterker op de eigen
kracht en op de sociale netwerken van
klanten, op vrijwilligerswerk en op infor-
mele zorg. Burgers worden betrokken bij
beleidsontwikkeling. Meebeslissen over
beleid gebeurt veel minder. Ook wordt
er niet vaak aangesloten bij initiatieven
van burgers.
Weinig oog voor verenigingen? Aan het onderzoek hebben 120 bur-
gerverbanden meegedaan, met name
vertegenwoordigende verbanden zoals
wijkraden en Wmo-raden. Een zeer klein
deel hiervan betreft civiele burger-
verbanden, zoals verenigingen. In de
twee vorige Wmo-trendrapporten van
MOVISIE werd geconstateerd dat civiele
burgerverbanden nog weinig betrokken
worden bij de Wmo of zich nog weinig
betrokken voelen. Ook de uitkomsten
van dit derde trendonderzoek wijzen in
die richting.
Weinig verschil tussen stad en platteland Er blijkt weinig verschil tussen stad en
platteland als het gaat om de uitvoering
van de Wmo. De veranderingen in het
aanbod zijn vergelijkbaar (meer eigen
kracht, sociale netwerken, informele
zorg), de knelpunten in de uitvoering zijn
overeenkomstig (te weinig geld, moei-
zame relatie met de gemeente, vinden
van voldoende vrijwilligers), de samen-
werking is overal toegenomen. De ver-
schillen zitten ‘m vooral in de financiën.
Meer stads- dan plattelandsorganisaties
moeten andere geldbronnen aanboren
en meedoen aan aanbestedingen. Ook
in de samenwerking zien we verschillen.
Beide typen organisaties werken met veel
verschillende organisaties samen. Stads-
organisaties doen dat echter vaker.
Dus?Het derde trendonderzoek laat zien
dat professionele organisaties hun
weg in de Wmo hebben gevonden.
Ze zijn op weg om hun aanbod en
werkwijze aan te passen aan een
nieuwe werkelijkheid. Er wordt een
omslag gemaakt naar vormen van
ondersteuning waarmee aangesloten
wordt bij de mogelijkheden van
burgers, al dan niet kwetsbaar.
Helemaal klaar voor de toekomst
zijn deze organisaties nog niet.
Winst valt vooral te boeken op
twee punten: samenwerking met
vrijwilligersorganisaties en aansluiten
bij initiatieven van burgers zelf.
Het rapport Van samen werken naar
samen leven is te bestellen voor
€ 12,50 of gratis te downloaden via
www.movisie.nl/publicaties
Meer weten: Aletta Winsemius ([email protected] of 030 798 2066)
Activiteiten worden nog niet vaak overgedragen aan vrijwilligers.
Schatgravers zoeken naar parels Welzijn Nieuwe Stijl In acht succesvolle adviestrajecten binnen het stimuleringsprogramma Welzijn
Nieuwe Stijl zijn de ‘schatgravers’ de diepte in gegaan om te ontdekken welke
aanpak is gekozen voor een specifiek probleem en waarom dit succesvol was.
welzijnsorganisaties in een vergelijkbare
situatie ervan kunnen profiteren.
Aanpak De ‘schatgravers’ hebben in de analyses
niet – zoals gebruikelijk – de nadruk
gelegd op het beschrijven van het proces
en de inhoud. Ze hebben vooral een
koppeling gemaakt tussen [1] de huidige
situatie, [2] het gestelde doel, [3] het
bereikte resultaat en [4] de randvoor-
waarden en beperkende factoren om
hierin succesvol te zijn. Hiermee zijn
de gekozen aanpakken bruikbaar voor
anderen in vergelijkbare situaties.
BronckhorstDe gemeente Bronckhorst heeft
bijvoorbeeld te maken met een dalend
inwoneraantal en verdwijnende
voorzieningen. In deze situatie zoekt
de gemeente naar een balans tussen
sturing vanuit de gemeente en betrok-
kenheid van burgers en maatschap-
pelijke organisaties. Onder begeleiding
van een adviseur Welzijn Nieuwe Stijl
zijn burgers en organisaties proactief
betrokken bij het toekomstbestendig
maken van Bronckhorst. Juist door
het huis-aan-huis uitnodigen van
inwoners en het dichtbij huis (in de
verschillende kernen) organiseren van
bijeenkomsten, is de respons groot en
voelen inwoners zich erg betrokken
en gemotiveerd om inbreng te leveren
voor het gemeentelijke kader.
SuccesfactorenVanuit de gemeente is vroegtijdig
ingezien dat het betrekken van de
inwoners niet alleen op het terrein
van welzijn iets kan opleveren.
Burgers praten niet in afgebakende
beleidsterreinen. Daarom is binnen het
gemeentehuis tussen alle afdelingen
samenwerking en afstemming
gezocht. Nog een succesfactor: zowel
professionele als vrijwilligersorga-
nisaties zijn op naam uitgenodigd.
Deze behoorlijk intensieve aanpak
levert een groter bewustwording en
betrokkenheid bij burgers en orga-
nisaties op. Waardoor de gemeente
Bronckhorst nu met recht kan zeggen
dat er een gedragen kadernota
‘Toekomstbestendig Bronckhorst’ ligt
waarmee de koers voor de komende
jaren herkenbaar is uitgezet.
Deze en andere succesverhalen zijn
vanaf half augustus terug te vinden in
onze webdossier op www.movisie.nl/
welzijnnieuwestijl
Meer weten: Matthijs Terpstra ([email protected] of 030 789 2061)
* * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * *
9
Actief burgerschap en emancipatie
In het nieuwe project gaat MOVISIE
ambtenaren en wethouders ondersteunen
door advies op maat te geven over een plan
van aanpak en over welke partijen betrokken
kunnen worden bij de uitvoering. Ook worden
gemeenten ondersteund bij de vorming van
lokale allianties.Het lokale project is een vervolg
op het succesvolle Koploperproject Homo-
emancipatie, waaraan achttien gemeenten
deelnamen.
Wie doen mee?De afgelopen vier jaar voerden de achttien
koplopergemeenten succesvolle projecten uit
EuropaDaarnaast gaat MOVISIE in Europa op zoek naar
andere steden die actief beleid maken voor
roze burgers. De Nederlandse steden krijgen
informatie over hoe andere Europese steden
roze beleid uitvoeren. In mei 2013 organiseert
MOVISIE samen met het ministerie van OCW een
internationale conferentie voor ambtenaren uit
heel Europa die werken aan LHBT-beleid.
Gratis nieuwsbriefMOVISIE gaat de gemeenten ook als collectief
via landelijke en regionale themabijeenkomsten
ondersteunen. De gemeenten bepalen de
thema’s voor deze bijeenkomsten in overleg met
MOVISIE. Per onderwerp informeren experts over
geschikt beleid en laten ze goede voorbeelden
zien uit de praktijk. MOVISIE maakt elk jaar
factsheets over veelbevraagde onderwerpen en
brengt vier keer per jaar een beleidsspecial uit
van de gratis nieuwsbrief Pink Link. Hiermee
blijven ambtenaren op de hoogte van het laatste
nieuws. U kunt u aanmelden via www.movisie.
nl> homo-emancipatie > nieuwsbrief.
Meer informatie: Juul van Hoof ([email protected] of 030 789 2267)
Iedereen is anders. En dat is maar goed ook!
Op 25 en 26 augustus 2012 organiseert MOVISIE voor het eerst
Diversity Day in Nederland. Deze eerste editie vindt plaats tijdens de
Amsterdamse Uitmarkt. Diversity Day NL bestaat uit een landelijke
talentenwedstrijd voor jongeren over diversiteit en een tweedaags
programma in de Diversity Day NL-tent op de Amsterdamse
Uitmarkt.
Talentenwedstrijd‘Iedereen is anders. En dat is maar goed ook!’
Dat is het thema van de talentenwedstrijd die
MOVISIE organiseert tijdens Diversity Day NL.
De talentenwedstrijd is voor jongeren tussen de
15 en 25 jaar. Ze kunnen met een act laten zien
wie zij zijn, wat zij kunnen en hoe diversiteit
hen inspireert. Via de talentenwedstrijd krijgen
ze alle ruimte om op hun eigen manier invul-
ling te geven aan diversiteit en daarmee aan
de verschillen tussen mensen. Die verschillen
kunnen zichtbaar zijn, zoals leeftijd, handicap,
Beleid voor roze burgers in de stadOp verzoek van het ministerie van OCW ondersteunt MOVISIE de
komende drie jaar ruim veertig gemeenten bij het maken van beleid
voor lesbiennes, homo- en biseksuelen en transgenders, kortweg
LHBT-beleid. Op basis van jarenlange ervaring mag MOVISIE zich
inmiddels hét Nederlandse kenniscentrum op dit gebied noemen.
Nieuw programma: Lokaal LHBT beleid
Suïcidepreventie
Als meiden geen uitweg meer zienHatice is negentien en een vriendelijke en
betrokken ROC-leerlinge. Maar de laatste
maanden begint ze zich steeds meer terug
te trekken. Ze bemoeit zich minder met haar
vriendinnen en heeft donkere kringen om
haar ogen. Haar trendy kleding heeft ze
ingeruild voor lange rokken. Wat is er met
Hatice aan de hand?
Bij meiden van Turkse en Hindoestaanse afkomst
komt suïcidaal gedrag meer voor dan bij andere
meiden. Conflicten thuis en het gebrek aan
bewegingsvrijheid spelen vaak een cruciale rol.
Het hooghouden van de familie-eer is voor deze
meiden niet altijd vol te houden. Meiden kunnen
zodanig in de knel komen dat ze geen uitweg
meer zien. Soms willen ze dood, maar vaker willen
ze gewoon niet meer op deze manier verder. Ook
meiden uit bijvoorbeeld traditionele Marokkaanse,
Irakese, Syrische, Koerdische, Pakistaanse, Indische
of Afghaanse gezinnen kunnen hiermee te maken
hebben. Belangrijk is dat deze meiden – en hun
problemen – op tijd gezien worden en dat ze
doorverwezen worden naar de juiste hulp.
TrainingOp 11 september 2012 geeft MOVISIE een training
over suïcidepreventie en eergerelateerd geweld. De
training is speciaal voorprofessionals en vrijwilligers
die werken met meiden van Turkse, Marokkaanse
en Hindoestaanse afkomst. In de interactieve trai-
ning gaat u aan de slag met een casusbespreking,
bezinningsopdrachten, film en groepsopdrachten.
Inschrijven voor de training van 11 september 2012
kan via: www.movisie.nl> trainingen > Als meiden
geen uitweg meer zien. Een training op maat is
ook mogelijk: MOVISIE komt dan naar u toe en de
training wordt ingevuld aan de hand van de wensen
van uw team.
Gids voor wie wil helpenMOVISIE biedt verder een praktisch gids voor pro-
fessionals en vrijwilligers in het onderwijs, jeugd- en
jongerenwerk, bij de Jongeren Informatie Punten,
het (school) maatschappelijk werk en het opbouw-
werk. De publicatie ‘Als meiden geen uitweg meer
zien’ geeft antwoord op belangrijke vragen als: Hoe
herken je suïcidaal gedrag? Wat kun je als profes-
sional of vrijwilliger doen om de meiden te helpen?
De publicatie is gratis te downloaden of te bestellen
voor € 6,50 via www.movisie.nl/publicaties.
Meer informatie: Hanneke Felten ([email protected] of 030 798 22 10)
huidskleur of sekse. Maar het gaat ook om de
minder zichtbare verschillen: etniciteit, geloofs-
overtuiging of seksuele voorkeur.
FinaleVia Facebook hebben jongeren zich ingeschreven
voor vijf verschillende disciplines: Dans, Rap &
Poetry, Foto/film & Animatie, Theater & Perfor-
mance en Music & Voice. Tijdens twee voorrondes
bij Dynamo Eindhoven en Nowhere Amsterdam
kunnen ze zich plaatsen voor de finale. In de
finale op 25 augustus 2012 op de Uitmarkt in
Amsterdam strijden jongeren om de Diversity Day
NL Awards. De winnaars krijgen een beurs voor
talentontwikkeling ter waarde van duizend euro.
Er wordt ook een publieksprijs uitgereikt aan de
act die de meeste publieksstemmen krijgt.
ProgrammaDe finale maakt deel uit van een gevarieerd
tweedaags programma in de Diversity Day NL-tent
op de Uitmarkt. Hier kunnen jongeren meedoen
aan workshops en activiteiten over diversiteit.
In de programmering op Diversity Day NL ligt
het accent op de vijf formele antidiscriminatie-
gronden: seksuele oriëntatie, etniciteit, religie of
levensovertuiging, beperking en leeftijd. Hoe is
het bijvoorbeeld om blind te zijn of in een rolstoel
door het leven te gaan? Hoe voelt het om voor
het eerst verliefd te zijn op een meisje als je zelf
ook een meisje bent? Hoe toegankelijk is kunst
en cultuur voor iedereen?
om sociale acceptatie te verbeteren op school,
in plaatselijke zorg- en welzijnsinstellingen, op
straat en in de sport. Dezelfde achttien gemeen-
ten gaan nu verder in dit nieuwe project, samen
met 23 nieuwe gemeenten (allen G50) die een
lokale aanpak ontwikkelen voor de roze burgers
in hun stad. Grote steden als Amsterdam en
Rotterdam blijven aandacht houden voor LHBT’s
in hun grootstedelijk beleid. Terwijl nieuw
aangesloten kleinere steden als Oss en Sudwest
Fryslân het project aangrijpen om de behoeften
van lesbiennes, homo- en biseksuelen en
transgenders in kaart te brengen en in te passen
in regulier beleid.
* * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * *
* * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * *
Diversity=FunOp Diversity Day NL is iedereen anders en daardoor
is iedereen gelijk. MOVISIE creëert een sfeer en
omgeving waarbij jongeren die vaak niet durven
of kunnen meedoen er vanzelfsprekend bij horen.
Door de samenwerking met de Uitmarkt zal een
bredere groep jongeren bereikt worden met de
boodschap: Diversity=Fun. Iedereen is welkom!
Diversity Day NL wordt mogelijk gemaakt met
steun van het PROGRESS (2007-2013) programma
voor Werkgelegenheid, Sociale Integratie en
Sociale Bescherming van de Europese Unie.
Meer weten? Kijk op www.diversityday.nl, www.facebook.com/diversityday en volg ons op Twitter: @DivDayNL of neem contact op met Annemarie van Hinsberg ([email protected] of 030 789 2114)
De winnaars krijgen een beurs voor
talentontwikkeling van duizend euro.
De Amsterdamse wethouder Andrée van Es en een groep jonge ambtenaren gaven in maart het startschot van
Diversity Day NL.
10
Sociale zorg
Onder het motto ‘samen beter zorgen’
werkt zorginstelling Vilente uit Ede
aan een grote veranderslag in het
vrijwilligersbeleid. “Daarmee kunnen we nog
betere zorg aan cliënten bieden dan voorheen”,
vertelt beleidsmedewerker Carry Putman. Zij krijgt
bij dit verandertraject ondersteuning vanuit het
programma Zorg Beter met Vrijwilligers.
Het invoeren van nieuw vrijwilligersbeleid is
een gecompliceerde klus voor een organisatie
met 1100 medewerkers en 700 vrijwilligers die
verspreid werken over tien locaties. “Voorheen
hadden we bijvoorbeeld in de gemeente Ede één
vrijwilligerscoördinator voor 300 vrijwilligers”,
legt Putman uit. “Nu komen er op de afdelingen
contactpersonen die slechts enkele vrijwilligers
onder hun hoede hebben en hen begeleiden op
de werkvloer.” En dat was nodig, weet ze: “Er is
meer afstemming. Dat levert betere zorg op voor
cliënten én meer werkplezier voor vrijwilligers.”
BoodschappenHet idee is dat vrijwilligers veel directer betrok-
ken worden bij de zorg voor cliënten. “Voortaan
Particuliere vervoersdienst voor ouderenHarry Wassenaar van Stichting Welzijn Innovatiegroep Nederland
heeft een mooi aanbod voor welzijnsinstellingen. Wie nu een
vrijwillige vervoersdienst voor ouderen wil opzetten, maakt goede
kans op een gratis starterspakket. “Met dat pakket staat binnen een
half jaar de vervoersdienst op de rails.”
Starterspakket in de aanbieding
Een voorbeeld van creatief bezuinigen? Zelf
zou Harry Wassenaar de particuliere ver-
voersdienst voor ouderen niet zo noemen.
“Maar uiteindelijk komt het er wel op neer. Als
we nu niets doen, rijzen de kosten van aanvullend
collectief vervoer voor gemeenten de pan uit. Elke
gemeente is immers verplicht om dit vervoer te
bieden aan ouderen. Prachtig natuurlijk, maar hoe
gaan ze dat betalen als er over tien jaar veel meer
ouderen zijn en er dus een veel grotere vraag is
naar persoonlijk vervoer?”
ZiekenhuisDe eerste particuliere vervoersdienst heeft hij een
jaar terug opgezet voor Welzijn Scheveningen. De
dienst is vanaf de eerste dag een succes. Wekelijks
bellen zo’n vijftig ouderen uit Scheveningen
naar de telefooncentrale omdat ze vervoer nodig
hebben. Het vrijwillige telefoonteam zoekt
er meteen een chauffeur met privéauto bij.
“Het is meer dan een chauffeur, het is ook een
begeleider”, legt Wassenaar uit. “De helft van de
ritten gaat naar het ziekenhuis en daar hebben
ouderen vaak een arm nodig of ondersteuning bij
het gesprek. Dat doen de chauffeurs ook.”
WervingDe oudere betaalt de rit rechtstreeks aan de
chauffeur, vaak een buurtbewoner. Binnen
Scheveningen gaat het om drie euro voor
een enkele rit en vijf euro voor een retourtje.
Daarbuiten geldt een kilometervergoeding van
veertig cent. Welzijn Scheveningen maakt alleen
kosten voor de coördinatie, voor de rest bedruipt
dit project zichzelf. En de werving? “Geen enkel
probleem”, vertelt Wassenaar. “De vrijwilligers
van Welzijn Scheveningen hebben in hun eigen
netwerk geworven. Verder hebben we adverten-
ties geplaatst met de oproep: heeft u een uurtje
per week over? Welzijn Scheveningen heeft nu
een groep van 24 chauffeurs waarvan trouwens
meer dan de helft van allochtone afkomst is.” De
ouderen zijn geattendeerd op de nieuwe dienst
via wijkkranten en via mond-tot-mondreclame.
StarterspakketStichting WIN heeft een ‘Starterspakket particu-
liere vervoersdienst’ ontwikkeld voor welzijns-
organisaties. Het pakket bevat een handleiding,
een informatiebrochure, alle benodigde startdo-
cumenten plus een half jaar praktijkbegeleiding
door Stichting WIN. “Voeg er tien uur per week
coördinatie aan toe en de vervoersdienst is binnen
een half jaar geregeld”, belooft Wassenaar. Zelf
heeft hij er precies zes weken over gedaan om de
dienst voor Welzijn Scheveningen op te zetten.
“Ze hadden alvast een startdatum geprikt en
dat was achteraf niet zo handig. Maar het is wel
gelukt en ik kijk er ook met plezier op terug.”
Interesse? Meer informatie over de vervoersdienst is
verkrijgbaar bij Stichting Welzijn Innovatiegroep
Nederland: 070 311 54 54, info@stichtingwin.
nl, www.stichtingwin.nl. Het Fonds Sluyterman
van Loo is bereid om de eerste startpakketten te
bekostigen.
Hoe positioneer je zingeving in de
hulpverlening? Deze vraag wordt de
laatste maanden steeds vaker aan MOVISIE
gesteld. Petra van Leeuwen, adviseur bij
MOVISIE: “Instellingen worstelen met
de vraag hoe ze het thema zingeving op
beleidsmatig en uitvoerend niveau een
plek kunnen geven. Het onderwerp laat
zich immers niet zo makkelijk in een hokje
plaatsen.” MOVISIE experimenteerde eind
2011 met themaopstellingen - afgeleid van
familie- en organisatieopstellingen van Bert
Hellinger - om organisaties te ondersteunen
bij het positioneren van zingeving. Astrid
van Osenbruggen, beleidsadviseur bij de
Tussenvoorziening: “De opstelling was
heel verhelderend en gaf ons waardevolle
informatie. In korte tijd gaf het ons inzicht
over de positionering van het thema
zingeving.” Petra van Leeuwen: “Ik vond het
resultaat verbluffend. In een uur tijd werd
helder waar je anders gemakkelijk een dag
over kunt praten.”
Meer informatie: Petra van Leeuwen ([email protected] of 030 798 2071)
Betere zorg met vrijwilligersvoeren medewerkers sámen met vrijwilligers
gesprekken met cliënten over hun wensen.
Vervolgens maken ze met elkaar afspraken over
wie wat kan doen.” Bestaat er geen gevaar
dat de vrijwilliger te veel de taken van de
beroepskracht overneemt? Putman denkt van
niet. “Over wat vrijwilligers doen zijn bij Vilente
heldere afspraken. Vrijwilligerswerk beperkt
zich tot dingen die je in het gewone leven ook
zou doen voor je hulpbehoevende buurvrouw
of -man. Dus dat betekent: wel een boodschap
doen en niet helpen bij het douchen.”
ExtraatjeMet de komst van de contactpersonen
verandert ook de rol van de zeven vrijwilligers-
coördinatoren. Zij gaan de contactpersonen
begeleiden en zorgen voor de scholing van de
vrijwilligers. Daarnaast blijven zij verantwoor-
delijk voor de werving van nieuwe vrijwilligers,
een taak waar voorheen veel minder ruimte voor
was. “Wij willen dat zij nieuwe netwerken gaan
aanspreken en nauwere samenwerking zoeken
met de drie gemeenten in ons werkgebied.
Daardoor verwachten we nieuwe vrijwilligers
te kunnen interesseren voor onze organisatie.”
En dát willen ze bij Vilente graag. “Alleen met
hulp van vrijwilligers kunnen we cliënten dat
extraatje bieden waardoor zij zich echt thuis
voelen bij ons.”
Meer informatie: Jolanda Elferink ([email protected] of 030 789 2063)
Zorg Beter met VrijwilligersSuccesvolle inzet van vrijwilligers
vraagt om een goed samenspel tussen
vrijwilligers, beroepskrachten en
zorgorganisaties. Dit is één van de
doelen van het programma Zorg Beter
met Vrijwilligers. Zorginstelling Vilente
doet mee aan de tweede fase van dit
programma. Daarin begeleiden Vilans
en MOVISIE met financiering van Fonds
NutsOhra vijftien koploperorganisaties
bij de implementatie van nieuw
vrijwilligersbeleid. Zie ook
www.zorgbetermetvrijwilligers.nl.
* * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * ** * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * *
Thema- opstelling helpt snel
De helft van de ritten gaat naar het ziekenhuis en daar hebben ouderen vaak een arm nodig.
De vrijwilligers doen wat je in het gewone leven ook zou doen voor je hulpbehoevende buurvrouw.
Ouderen hebben vaak een arm nodig of ondersteuning bij het gesprek, dat doen de chauffeurs ook.
11
Buurtgerichte aanpak
* * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * *
Aan de slag met buurt- en dorpskracht!Vraagt u zich ook af wat de beste manier is
om bewoners de regierol te geven bij sociale
vraagstukken in hun omgeving? Wilt u een
buurtproject starten waarmee de kracht van
bewoners wordt gestimuleerd? Doe mee aan
een buurt- en dorpskrachttraject!
Het programma bestaat uit
clinics en sportieve activiteiten
die zijn aangepast aan
het niveau van de deelnemers. Op
het programma onder andere: een
demonstratie rolstoeldansen door
de Nederlandse kampioenen Alex
en Jacqueline Glijn, het populaire
bossabal, spelletjes op de Wii, een
clinic rolstoelbasketbal door voormalig
paralympisch sporter Gertjan van der
Linden, tennisles van Esther Vergeer
en een rondleiding door het stadion
van FC Utrecht inclusief skybox en
spelershome!
Eén van de manieren hiervoor is:
maatschappelijk verantwoord en
betrokken ondernemen. MOVISIE en
MVO Nederland hebben onderzoek
gedaan naar de drijfveren van bedrijven
om zich voor de maatschappij in te
zetten, naar de manier waarop zij
dit doen en voor wie zij het doen.
Belangrijkste conclusie: de sociale
sector en bedrijven hebben elkaar iets
te bieden! Het onderzoek laat zien dat
het slim benutten van deze potentie
de belangrijkste uitdaging is voor de
toekomst. Inzet is om een situatie te
Waarom buurt- en dorpskracht?
Het sociale domein is sterk in
verandering. De relatie tussen de
systeemwereld van overheden en
instituties en de leefwereld van
burgers en bewoners is verstoord.
De aanpak van vraagstukken is
steeds verder weg gekomen van
de bewoners, burgers en bur-
gerorganisaties. Het oplossings-
vermogen van de ‘civil society’
wordt niet meer gezien. Nieuwe
aanpakken zijn nodig. Gemeenten
en welzijnsinstellingen krijgen
langzamerhand in de gaten dat van
hen een nieuwe rol, werkwijze en
competenties worden gevraagd. En
van burgers en bewoners wordt een
nieuwe inzet en bijdrage verwacht.
Wat is buurt- en dorpskracht?
We spreken van buurt- en dorps-
kracht als een gemeenschap - een
eenheid als dorp, wijk of straat - in
staat is de eigen krachten aan te
boren als er een vraagstuk of kwestie
speelt dat om een oplossing vraagt.
Elke leefgemeenschap heeft eigen
sterke kanten, hoe minimaal en
verschillend ook. Veranderingen
hebben kans als de sterke
krachten een verbinding maken.
De optimale mix van partijen
verschilt per gebied. Het hangt
af van de kwestie waaraan men
wil werken, de omvang van het
gebied, de historie, de verhou-
ding tussen alle partijen en hun
krachten, het te bereiken doel
en van wie het initiatief neemt.
Buurt- en dorpskracht is altijd
maatwerk.
MOVISIE wil kansrijke
initiatieven en aanpakken
opsporen, ondersteunen
en de kennis erover verder
verspreiden. In 2012 start MOVISIE
met tien voorbeelden van buurt- en
dorpskracht. In 2013 volgen nog eens
twintig trajecten. Eind 2014 moeten
dertig buurt- en dorpskrachtprojecten
afgerond zijn. De lokale trajecten gaan
inzicht bieden in welke condities nodig
zijn voor het stimuleren van buurt- en
dorpskracht. Ze leveren bouwstenen
op voor burgers, sociale professionals
en lokale overheden waarmee de
buurt- en dorpskracht versterkt kan
worden.
Wat krijgt u van MOVISIE?Procesbegeleiding bij een voorgeno-
men of al lopend proces van buurt-
of dorpskracht. Het verzamelen en
doorgeven van de kennis daarvan
(via beschrijvingen, expertmeetings,
social media).
Oproep:Een gebied waar een verandering
bezig is en verantwoordelijkheid
verlegd moet worden naar nieuwe
actoren bij bewoners en anderen in
Sport mee op 1 oktober 2012!Als bedrijven en de sociale sector de handen ineen slaan
Op maandag 1 oktober 2012 gaan duizend
mindervaliden, jongeren en werknemers in trio’s
met elkaar sporten. Ultieme doel: elkaar beter
leren kennen. De sportdag vindt plaats in Sporthal
Galgenwaard. Nog geen bedrijfsuitje? Doe mee
aan deze landelijke Dubbel Genieten-dag.
Uiteraard zijn er mooie prijzen te winnen voor
de meest sportieve trio’s.
Waarom meedoen?Voor mensen met een functiebeper-
king, bijvoorbeeld leerlingen van de
mytylschool, lichamelijk gehandicapten,
ouderen en mensen met een
verstandelijke beperking, is het nog
meer dan voor anderen belangrijk om
dagelijks te bewegen. Op de landelijke
Dubbel Genieten-dag maken zij kennis
met diverse mogelijkheden om naar
vermogen te sporten. Zij worden
begeleid door scholieren die affiniteit
met sport hebben. De scholieren doen
dit in het kader van stages waardoor
ze praktijkervaring opdoen met het
begeleiden van sport en lichaams- en
bewegingsactiviteiten van mensen met
een functiebeperking. Mensen vanuit
het bedrijfsleven hebben binnen de
trio’s een coachende rol en zorgen
voor een optimaal klimaat waarbinnen
onderlinge kennismaking en uitwisse-
ling tot stand kan komen.
De partnersDe landelijke Dubbel Genieten-dag
wordt deelnemers aangeboden door
Coöperatie VGZ (voorheen UVIT) de
Harting Bank en MOVISIE. Ook doen
mee: Revalidatie Fonds, Fonds verstan-
delijk gehandicapten, Nationaal Oude-
renfonds, Deloitte, IBM, Coalitie Erbij,
FC4you, Vereniging Sport Utrecht en Fit
Professionals. De landelijke dag valt in
de Week tegen Eenzaamheid.
Sport mee op maandag 1 oktober 2012
en meld uzelf of uw organisatie aan via
de website www.dubbelgenieten.nl.
Meer informatie: Mirjam Andries ([email protected] of 030 789 22 33)
de wijk. Minimaal twee actoren die
werken aan buurt- en dorpskracht;
een van de eigenaren is een
bewonersgroep.Mogelijkheden tot
medefinanciering of eigen bijdrage.
Hoe gaan we het doen?In het lokale traject wordt eerst een
verkenning gedaan. Na de verkenning
beslist MOVISIE. In de start- en
planfase wordt met de lokale partners
een plan van aanpak gemaakt van de
procesbegeleiding en kennisverzame-
ling.Tijdens het proces communiceren
we de leerervaringen zo direct
mogelijk voor een bredere kring.
Bijvoorbeeld door middel van een
filmpje op internet, een website, een
publicatie, een conferentie, studie-
bijeenkomst. U kunt zich aanmelden
via onderstaande mailadressen. Er
kunnen maximaal dertig trajecten
meedoen.
Meer informatie? Jel Engelen ([email protected] of 030789 20 24) en Bora Avric ([email protected] of 030789 21 41)
Tijden veranderen. De overheid bezuinigt drastisch
op de sociale sector. Maatschappelijke organisaties en
burgerinitiatieven worden gedwongen andere bronnen
aan te boren om hun activiteiten te kunnen blijven
financieren en hun voortbestaan veilig te stellen.
creëren die beide partijen structureel
voordeel biedt. Anders gezegd:
de kunst is om de onderlinge samen-
werking zó handen en voeten te geven
dat de economische en sociale ontwik-
keling op lokaal niveau op productieve
wijze met elkaar worden verbonden.
Lees meer over het onderzoek en de mogelijkheden van samenwerking tussen sociale sector en bedrijven op www.movisie.nl/betrokkenondernemen
MBO Monitor
Elke leefgemeenschap heeft eigen sterke kanten, hoe minimaal en verschillend ook.
12
Huiselijk en seksueel geweld
Nu nog zijn alleen de zogenoemde
centrumgemeenten – de 35 grotere
Nederlandse gemeenten - verantwoor-
delijk voor de gehele ketenaanpak van huiselijk
geweld in hun regio, en doen de andere gemeen-
ten veel minder, op termijn wil de staatssecretaris
alle gemeenten verantwoordelijk maken voor
preventie en vroege signalering van huiselijk
geweld tot en met politieoptreden, hulpverlening
en nazorg. Daartoe wordt de Wmo aangepast (zie
kader). Sommige gemeenten lopen al vooruit op
de wijzigingen.
Amsterdam is een van de gemeenten die hun
Wmo-beleid al hebben toegesneden op de door
VWS eind 2011 naar buiten gebrachte plannen. In
de Wmo-nota 2010 – 2014 van de hoofdstad heeft
de aanpak van huiselijk nu een eigen programma,
naast vier andere. Er wordt meer geld uitgetrokken
voor het aanpakken van ouderenmishandeling,
kindermishandeling, (ex)partnergeweld, eergere-
lateerd geweld, seksueel misbruik en vrouwelijke
genitale verminking. De meest kwetsbare Amster-
dammers, zoals volwassenen, ouderen en kinderen
met een beperking, krijgen extra aandacht. Een
aantal concrete voornemens op een rijtje:
• Voor de aanpak van huiselijk geweld wordt
de komende jaren structureel meer geld
uitgetrokken.
• Het Steunpunt Huiselijk Geweld Amsterdam
wordt verder ontwikkeld en krijgt een centrale
positie waar alle expertise beschikbaar is
voor burgers en professionals; 24 uur per
dag kunnen meldingen gedaan worden; het
Steunpunt werkt intensief samen met het
Advies- en Meldpunt Kindermishandeling.
Arnhem, Zwolle en Den Haag zijn gestart met de WE CAN Young
campagne. Dit jaar zullen dertien andere gemeenten hun voorbeeld
volgen. MOVISIE biedt daarbij ondersteuning.
Werken aan sociale veiligheid
Dit is WE CAN De WE CAN campagne is een internationale
campagne gericht op het uitbannen
van geweld tegen vrouwen en ongelijkheid tussen
mannen en vrouwen. Geweld tegen vrouwen
is een wereldwijd probleem. Jaarlijks worden
miljoenen vrouwen slachtoffer van lichamelijk,
seksueel of psychisch geweld. De WE CAN
campagne is in 2008 in Nederland gestart en gaat
ervan uit dat individuen bereid zijn tot verande-
ring wanneer zij aangesproken worden door hun
‘peers’ (gelijken). Changemakers, dat zijn mensen
die zich met acties inzetten voor veranderingen
voor zichzelf en anderen - zijn hiervoor de basis.
Mensen inspireren en leren van elkaar.
Speciaal voor jongerenIn 2010 is een variant voor jongeren gestart, de WE
CAN Young campagne (WCY). Deze campagne
richt zich op relationele en seksuele weerbaarheid
van jongeren. De changemakers van WE CAN
Meer huiselijk geweld in de Wmo
Aanpak huiselijk geweld wordt sterker verankerd in de Wmo
• Er komt meer expertise en hulpverlening
beschikbaar om geweld tegen ouderen tijdig te
signaleren en aan te pakken.
• Hulpverlening aan kinderen krijgt meer aandacht,
evenals opvoedingsondersteuning voor ouders.
• Door de omvang van het aantal huiselijk
geweldzaken wordt van alle hulpverlenende
instellingen gevraagd om kennis en kunde
te hebben op dit gebied, zodat er voldoende
capaciteit beschikbaar is.
Niet onomstreden De versterking van de regierol van gemeenten waar
het gaat om de ketenaanpak van huiselijk geweld
wordt alom toegejuicht in het veld. De praktische
uitvoering van het landelijke huiselijk geweld-
beleid kan het best lokaal en regionaal uitgevoerd
worden, vindt iedereen. Maar er zijn ook taken
die beter op landelijk niveau uitgevoerd kunnen
worden. Zoals (wetenschappelijk) onderzoek, inno-
vatie, experimenteren en visieontwikkeling. Veel
veldorganisaties zijn er niet gerust op dat het rijk de
verantwoordelijkheid blijft nemen voor die taken en
of met name VWS niet doorschiet in het decentrali-
seren van het huiselijk geweldbeleid. In die zin is het
een veeg teken dat de gemeente Amsterdam niet
alleen de aanpak van huiselijk geweld intensiveert,
maar ook aangeeft “te gaan investeren in kennis
over geweld, de gevolgen ervan en wat burgers
voor zichzelf of anderen kunnen doen om geweld
te stoppen.’’ Het is op zijn minst niet erg efficiënt
als gemeenten taken gaan uitvoeren die veel beter
op landelijk niveau uitgevoerd kunnen worden, en
daaraan geld besteden dat beter in de lokale/regio-
nale aanpak gestoken kan worden.
MOVISIE heeft in samenwerking met Vilans en
Platform VG een toolkit gemaakt ter preventie en
aanpak van grensoverschrijdend gedrag in de zorg
voor mensen met een verstandelijke beperking.
Aandacht voor dit onderwerp is hard nodig, maar
vooral praktische hulpmiddelen voor binnen de
organisaties zelf. Die zijn nu voorhanden met deze
toolkit en de bijbehorende train-de-trainer.
De toolkit bestaat uit drie delen: deel 1 is voor
managers, kwaliteitsfunctionarissen en beleidsme-
dewerkers om de organisatie veilig te maken. Deel
2 is voor teamleiders en professionals om concreet
aan de slag te gaan met sociale veiligheid.
Deel 3 bevat een
overzicht van alle
bijbehorende
instrumenten en
hulpmiddelen.
Bestel de toolkit Werken aan sociale veiligheid
(inclusief dvd) voor €50 plus verzendkosten via
www.movisie.nl/publicaties. Of kijk op
www.movisie.nl/werkenaansocialeveiligheid.
Young zijn de peer educators en zullen worden
ingezet als rolmodel. Veel jongeren hebben te
maken met seksueel grensoverschrijdend gedrag,
als slachtoffer, dader of beide. Daarbij is sprake van
sekseverschillen. Het onderzoek ‘Seks onder je 25ste’
uit 2012 laat zien dat zeventien procent van de
meisjes en vier procent van de jongens zegt ooit te
zijn gedwongen tot seksuele handelingen. Seksueel
grensoverschrijdend gedrag komt onverminderd
veel voor.
Zestien gemeentenDe WE CAN Young campagne loopt nu in drie
gemeenten (Arnhem, Zwolle en Den Haag) en zal
dit jaar in nog dertien gemeenten gaan starten.
MOVISIE ondersteunt deze zestien gemeenten en
hun lokale projectuitvoerders in het ontwikkelen
en uitzetten van de WE CAN Young campagne.
Met de uitbreiding van WE CAN Young geeft het
ministerie van OCW invulling aan de versterking
van de weerbaarheid van meisjes (en jongens),
een van de hoofdlijnen in het emancipatiebeleid.
Interesse in de We Can Young campagne? Neem contact op met Charlot Pierik ([email protected] of 030 798 21 16)
* * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * *
* * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * *
WE CAN Young
Preventie en aanpak van grensoverschrijdend gedrag in de zorg voor mensen met
een verstandelijke beperking
TOOLKITWerken aan sociale veiligheid
Postbus 19129 * 3501 DC Utrecht * T 030 789 20 00 * F 030 789 21 11 * www.movisie.nl * [email protected]
TO
OLK
ITW
erk
en
aa
n S
ocia
le v
eilig
he
id
De toolkit ‘Werken aan sociale veiligheid’ biedt u ondersteuning bij het werken aan sociale veiligheid binnen uw
organisatie. De toolkit bestaat uit drie delen:
* Deel 1 is voor managers, kwaliteitsfunctionarissen en beleidsmedewerkers om de organisatie veilig te maken.
Dit deel bevat stappen die voor de gehele organisatie gelden.
* Deel 2 is voor teamleiders en professionals om concreet aan de slag te gaan met sociale veiligheid. Dit deel bevat
stappen die op locatieniveau uitgevoerd kunnen worden.
* Deel 3 bevat een overzicht van alle bijbehorende instrumenten en hulpmiddelen. Een aantal van deze hulpmiddelen
zijn opgenomen als bijlagen. Bij andere hulpmiddelen verwijzen we naar de website
www.movisie.nl/werkenaansocialeveiligheid.
Deze toolkit is onderdeel van het project ‘Werken aan sociale veiligheid’. Binnen dit project hebben MOVISIE,
Vilans en Platform VG gewerkt aan het bevorderen van de sociale veiligheid in de zorg voor mensen met een
verstandelijk beperking.
montage ringband2-toolkit sociale veiligheid.indd 1 27-04-12 14:38
Je zou het ’de kleine decentralisatie’ kunnen noemen. Na de
AWBZ - Wmo en Jeugdzorg wil staatssecretaris Veldhuijzen van
Zanten van VWS de gemeentelijke aanpak van huiselijk geweld
en de verankering in de Wmo gaan versterken.
Wat gaat er precies veranderen in de Wmo?De lokale en regionale aanpak van huiselijk
geweld maakt al van begin af aan deel uit van
de Wmo, prestatieveld 7. Dit prestatieveld 7 zal
zodanig aangepast worden dat beter ingespeeld
kan worden op nieuwe ontwikkelingen, nieuwe
doelgroepen en veranderende behoeften aan
hulp en opvang. Ook wordt de positie van
slachtoffers uitdrukkelijk genoemd én versterkt.
De eigen kracht van slachtoffers mobiliseren en
hen perspectief bieden op een nieuw zelfstandig
bestaan, zal de strekking worden. Gemeenten
zullen in staat gesteld worden om – afhankelijk
van de behoeften van het slachroffer en haar of
zijn gezin – passende bescherming en ondersteu-
ning te bieden.
Voor een beter toezicht op de kwaliteit van de
aanpak van geweld in huiselijke kring gaat de
staatssecretaris aansluiten bij de instrumenten die
de gemeenten hebben binnen de Wmo, artikel 3.
Gemeenten worden geacht elke vier jaar een
‘regiovisie geweld in huiselijke kring’ op te
stellen, waarin ook de aanpak van kindermishan-
deling en ouderenmishandeling opgenomen is.
Hierin zal aangegeven moeten worden hoe de
kwaliteit van de aanpak geborgd wordt. De
VNG heeft al laten weten dat de wethouders
van de 35 centrumgemeenten hier positief
tegenover staan.
Meer informatie: Nonja Meintser ([email protected] of 030 798 20 89)
Artikel 4 zal zodanig aangepast
worden dat hieronder uitdrukkelijk
ook slachtoffers van huiselijk geweld
en hun gezinnen hieronder vallen.
(Artikel 4 regelt dat gemeenten
mensen met een beperking com-
penseert door hen voorzieningen
op het gebied van maatschappelijke
ondersteuning te bieden die hen in
staat stellen te participeren)
Het aanpassen van prestatieveld 7 en
artikel 3 zal gebeuren in samenwerking
met de VNG en de Federatie Opvang.
(beleidsbrief Aanpak van geweld in
afhankelijkheidsrelaties, 2011)
13
Projecten
Participatie – er valt niet meer aan te ontkomen.
Iedereen moet meedoen! En alleen wie dat
echt niet op eigen kracht kan, heeft recht op
ondersteuning. Hoewel, nu het mes gaat in het
welzijnswerk en in de sociale werkplaatsen zullen
steeds meer kwetsbare burgers het van hun eigen
netwerk moeten hebben. Maar wát als het niet
lukt dat netwerk aan te boren of als het netwerk
in geen velden of wegen is te bekennen?
Dan is daar het compensatiebeginsel van de
Wmo: wie bijvoorbeeld niet in staat is zichzelf te
verplaatsen, een eigen huishouden kan voeren
of andere mensen kan ontmoeten, kan naarde
gemeente om die beperking te ‘compenseren’.
Met andere woorden, dan moet de gemeente
daar alsnog voor zorgen. Het is niet ondenkbaar
dat mondige burgers dat in grote getalen zullen
gaan doen.Daarmee wordt de weg naar meer
eigen verantwoordelijkheid en minder (dure)
voorzieningen effectief gedwarsboomd.
Is dat een probleem? Is het compensatiebeginsel
een veiligheidsgordel op een doorschietende
zelfredzaamheid? Of is het een rem op de
veerkracht van de samenleving?
Bij het vierde Participatiedebat stelt MOVISIE de
spanning aan de orde tussen individueel recht en
collectieve oplossingen. Staat de mondige burger
een werkelijke kanteling in de weg? Waar ligt de
morele grens voor gemeenten? In welke situatie
ontkomen ze er niet aan om een individueel recht
toe te kennen? Zijn daar objectieve criteria voor?
En wat zijn de gevolgen van deze spanning voor
het implementeren van de drie transities? Gaan we
kantelen of claimen?
Het participatiedebat is besloten en is bedoeld voor
bestuurders, beslissers en smaakmakers in zorg
& welzijn. Heeft u interesse? Vraag dan om een
uitnodiging.
Meer informatie: Joke Meindersma, (j.meidersma @movisie.nl of 030 789 21 47)
* * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * *
Welzijnsorganisaties zijn volop bezig om zich
Welzijn Nieuwe Stijl eigen te maken. Dat is niet
altijd even gemakkelijk. Het vraagt een andere
werkwijze om met burgers vraaggericht te zoeken
naar oplossingen. Ook bewonersinitiatieven
veranderen van subsidieafhankelijke naar meer
zelfstandige en zelfbewuste buurtorganisaties.
Het Oranje Fonds stimuleert deze ontwikkeling
via een coachingstraject dat bewonersinitiatieven
meer ondernemend leert werken.
Het traject is in vier pilots getest bij 24 bewonersi-
nitiatieven en oogst veel waardering. Dit jaar en in
2013 worden lokaal nog eens twaalf coachingstra-
jecten uitgevoerd. MOVISIE zoekt welzijnsorgani-
saties die dit willen doen. Het doel van het traject
is het versterken van de eigen kracht en zelfregie.
Daarnaast biedt het welzijnsorganisaties de kans
om zelf meer ondernemend te leren werken via een
train-de-trainer van MOVISIE. U maakt ook kans op
2.500 euro startsubsidie voor de uitvoering van het
traject. Ook kunt u gebruik maken van een kant-en-
klaar traject.
Voorwaarden voor deelname• Deelname aan de intake
• Minimaal zeven bewoners/buurtorganisaties
nemen deel aan één traject
Schrijf nu in voor de MOVISIE Participatieprijs 2012De MOVISIE Participatieprijs
is een nieuwe prijs die jaarlijks
een project bekroont dat de
participatie van kwetsbare
groepen bevordert.
In 2012 is het thema arbeids-
participatie. Inzenden
kan tot 14 september 2012.
Nog veel te veel mensen hebben te weinig
kansen op de arbeidsmarkt. Heeft u
een succesvolle, effectieve aanpak om
dit te veranderen? Weet u hoe u als werkgever
deze mensen erbij haalt? Schrijf u nu in voor
de MOVISIE Participatieprijs 2012. De Participa-
tieprijs gaat inspirerende, succesvolle projecten
bekronen en tegelijkertijd de kennis over deze
initiatieven aan veel meer partijen doorgeven. De
winnaar(s) krijgen naast de eer een methodiekprijs
van veertig uur waarmee zij een professional
aan hun project kunnen laten werken. MOVISIE
wil hiermee de bevlogenheid van werkgevers en
andere cruciale spelers in het werkveld laten zien
en zo meer bedrijven en organisaties inspireren.
Doet u mee?U kunt een project voordragen voor de MOVISIE
Participatieprijs 2012 door het deelnameformulier
op MOVISIE.nl/Participatieprijs in te vullen. U kunt
meerdere projecten insturen. Per project vult u
steeds een nieuw formulier in. Inzenden kan tot
14 september 2012.
Twee manieren om mee te doen1. Op voordracht: het MOVISIE projectteam en
haar adviesgroep zoeken actief naar relevante
projecten om voor te dragen voor
de MOVISIE Participatieprijs 2012.
2. Op eigen initiatief of initiatief van een
ander: inzending van het project kan door
de ontwikkelaar, bedenker, uitvoerder,
deelnemer, betrokkene van het project.
Meer informatie: Sita Basant ([email protected] of 030 789 2185)
ParticipatiedebatMOVISIE zoekt welzijnsorganisaties voor coachingstraject
Schrijf in voor de Meer dan handen vrijwilligersprijzen
• Verantwoordelijkheid voor een traject
impliceert: werving/selectie/uitvoering/coaching/
nazorg
• Deelname aan de train-de-trainer van MOVISIE
met maximaal twee welzijnwerkers
• Affiniteit met ondernemen/initiëren, ervaring
met coaching van groepen, basiskennis van
organisatieontwikkeling en kennisoverdracht
• Acquisitie van aanvullende gelden voor het
traject indien nodig (bij uitvoering met eigen
personeel vervalt deze eis)
Het coachingstraject In vijf sessies helpt u bewonersinitiatieven hun
interne ‘bedrijfsvoering’, waarden, visie en
aanpak tegen het licht te houden. Deelnemers
passen de nieuwe kennis direct in hun situatie
toe en kiezen een essentieel verbeterpunt
waaraan zij tijdens het coachingstraject
werken. Tussen de sessies krijgen zij individueel
ondersteuning van de (welzijn)coach bij de
uitwerking.
Wilt u als welzijnsorganisatie deelnemen of meer weten? Meer informatie: Rien van der Veer ([email protected] of 030 789 2041)
Wilt u uw vrijwilligersproject of een burgerinitiatief onder de aandacht brengen? Of werkt u als
gemeente of bedrijf actief en succesvol samen met vrijwilligersprojecten? Schrijf u dan nu in voor de
Meer dan handen vrijwilligersprijzen via www.vrijwilligerswerk.nl . Inschrijven kan tot 15 oktober.
De Staatssecretaris van VWS, Marlies Veldhuijzen van Zanten reikt deze prijzen op 7 december 2012
voor de tweede keer uit tijdens internationale vrijwilligersdag.
* * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * *
De MOVISIE Participatieprijs 2012 staat in het teken van arbeidsparticipatie.
Projectleiders Jamila Achachah en Henna Goeptar over de MOVISIE Participatieprijs:
“Arbeid is één van de belangrijkste vormen van participatie in de maatschappij. Werk
geeft je een inkomen, waardering en voldoening. Werk zorgt ook voor structuur en
contacten in je leven. Maar bepaalde groepen komen maar niet aan de bak. Gelukkig zijn
er steeds meer bedrijven en organisaties die deze groepen succesvol stimuleren om te
participeren. Dat willen we voor het voetlicht brengen. Daarom heeft MOVISIE nu deze
nieuwe prijs.”
26 september 2012 - Amsterdam
14
Publicaties
Wat is het geheim van een succesvolle aanpak? En
kunnen anderen dat ook? Het boek ‘Hoe schrijf ik
een handboek?’ is bedoeld voor succesvolle profes-
sionals die hun methode willen overdragen aan hun
collega’s. Zo hoeft niet iedereen opnieuw het wiel
uit te vinden. Bijkomend voordeel is de kwaliteitsslag
die automatisch plaatsvindt: al schrijvend komt de
sociale professional precies die punten tegen waarop
de aanpak nog verbeterd kan worden. Dit draagt ook
bij aan de verantwoording van het werk: het maakt
inzichtelijk wat u doet. Zo snijdt het mes aan twee
kanten: het werk van anderen wordt beter én het
eigen werk!
IndelingHet handboek is ingedeeld in drie praktische hoofdstukken. Het eerste hoofdstuk geeft
achtergrondinformatie over het schrijven van handboeken. Het helpt u om vooraf een
aantal belangrijke keuzes te maken. In het tweede hoofdstuk wordt u uitgenodigd om aan
de slag te gaan. Aan de hand van een format kunt u vlot uw eigen handboek te schrijven.
Ook bevat hetwerkopdrachten die u op gang helpen. Is uw handboek af? Het laatste
hoofdstuk helpt u op weg bij het verspreiden, het implementeren (ofwel borgen) en de
kwaliteitsbewaking van uw interventie.
Voor wie?Vanuit het werkveld is grote behoefte aan ondersteuning bij het schrijven van hand-
boeken. Deze schrijfwijzer is een praktische handreiking die het makkelijk maakt om
eenvoudig en gestructureerd de eigen methode goed op papier te krijgen. Het is voor
iedereen geschikt die een handboek gaat schrijven: praktijkwerkers, stafmedewerkers,
medewerkers van afdelingen kwaliteit en innovatie, medewerkers van kennisinstituten,
docenten en studenten van mbo- of hbo-instellingen en universiteiten.
De schrijfwijzer is een publicatie van het ‘Samenwerkingsverband effectieve interven-
ties’. U kunt hem gratis downloaden of bestellen voor € 9,- + € 2,50 verzendkosten op
www.movisie.nl/publicaties> Hoe schrijf ik een handboek.
Frisse blik op respijtzorgOm de zorg vol te kunnen houden, hebben mantelzorgers soms even vrijaf nodig om
zich op te kunnen laden, stelt het Expertisecentrum Mantelzorg in ‘Restaurant Respijt.’
In de brochure vergelijken de auteurs respijtzorg met het uit eten gaan in een restaurant.
Met deze brochure kijken de auteurs niet alleen naar de kwaliteit van de gerechten,
maar ook naar wat er voor én achter de schermen moet gebeuren om de gasten blij en
tevreden van tafel te laten gaan. ‘Restaurant Respijt’ is gratis te downloaden via
www.movisie.nl/publicaties.
Breng het mantelzorgnetwerk in kaart Maakt u als professioneel hulp- of zorgverlener samen met vrijwilligers en mantelzorgers
deel uit van een zorgnetwerk rond een zorgbehoevende? Dan weet u wellicht hoe
moeilijk het kan zijn om goed zicht te krijgen op wie allemaal een bijdrage levert in dat
zorgnetwerk. Met de MantelScan van het Expertisecentrum Mantelzorg brengt u samen
met zorgbehoevenden en mantelzorgers het (mantel)zorgnetwerk in kaart. Hierdoor
ontstaat zicht op knelpunten die kunnen worden verholpen en krachtbronnen die
kunnen worden versterkt. Gratis te downloaden via www.movisie.nl/publicaties.
Jongerenparticipatie gewoon doen!Cliëntenparticipatie komt lang niet overal vanzelf en gemakkelijk op gang. In veel
instellingen wordt gezocht naar goede manieren. Om de stem van jongeren te laten
horen, hebben Stichting Zwerfjongeren Nederland, United Voices en MOVISIE samen een
project opgezet. In deze uitgave beschrijft MOVISIE welke vormen er van inspraak en
zeggenschap voor jongeren zijn. Gratis te downloaden via www.movisie.nl.
Naar het hart van empowerment Empowerment blijft de belofte binnen de sectoren zorg en welzijn, maar werkt het
eigenlijk? Jenny Boumans van het Trimbos-instituut heeft deze ambitieuze vraag ter
hand genomen en legt de verbinding tussen empowerment als strategie voor individuele
zelfredzaamheid en de oorspronkelijke, maar vervaagde collectieve en maatschappijkri-
tische betekenis. Gratis downloaden of te bestellen voor €17,50,- via www.movisie.nl/
publicaties.
Moedwil en misverstandMoedwil en misverstand, een essay van Margot Scholte en Ard Sprinkhuizen
over de gelaagdheid van kennis in de sociale sector. Professionals willen weten
hoe het werkt, organisaties wat er werkt en bestuurders waartoe het werkt. Omdat
hierover tussen de verschillende partijen geen helderheid bestaat, ontstaat een
Babylonische spraakverwarring en afrekencultuur.
Verschijnt in juli. Gratis downloaden of te bestellen voor €17,50,- via www.movisie.nl/
publicaties.
Werken vanuit zelfregie: wat houdt het in? ‘Werken vanuit zelfregie: wat houdt dat in?’ is een overzichtelijk boekje voor managers
en professionals die meer willen weten over werken vanuit de eigen regie van de mensen
die bij hen komen voor hulp of ondersteuning. Wat is zelfregie en wat houdt het in voor
u als hulpverlener en voor de hulpvragers? De brochure geeft antwoord op deze vragen
en besluit met inspirerende methoden, instrumenten en literatuur.’
Gratis downloaden of te bestellen voor € 5,- op www.movisie.nl/publicaties.
Werken vanuit zelfregie: hoe pak ik dat aan? Handig boekje voor werkers in hulp- en dienstverlening die meer willen weten over
de concrete aanpak van werken vanuit de eigen regie van hulpvragers. U vindt hierin
veelgestelde vragen en antwoorden, opgetekend tijdens de trainingen over zelfregie van
MOVISIE. De praktische (lees)tips in de brochure helpen om zelf aan de slag te gaan.
‘Werken vanuit zelfregie: hoe pak ik dat aan?’ is gratis te downloaden of te bestellen
voor € 5,- via www.movisie.nl/publicaties.
Ouderen, de generatie van de toekomst?
20 succesvolle diversiteitsprojecten
Voor ondernemers en organisaties die vervangende
mantelzorg (willen) bieden
Restaurant Respijt
Auteur: Wilco Kruijswijk
Met dank aan: Anita Peters, Theo Royers en Roos Scherpenzeel
HandreikingMantelScanSamenstelling, organisatie en risicofactoren
van een zorgnetwerk in kaart
handreiking mantelscan.indd 1 02-07-12 11:16
Naar het hart van empowerment
Een onderzoek naar de grondslagen van empowerment van kwetsbare groepen
Jenny Boumans
Hoe schrijf ik een handboek?
Je zal maar manager zijn van een welzijnsorganisatie
Welzijnsorganisaties zijn geen koekjesfabrieken. Ze ver-
kopen geen simpel product en bieden geen eenvoudige
oplossingen voor eenduidige problemen. Dit vraagt om
een ander type manager dan in het bedrijfsleven. Een
manager die zich bewust is van de maatschappelijke
verantwoordelijkheid.
Lawler en BiIson (2010) gaven het al aan. Welzijnsorgani-
saties begeven zich in een complexe context: ze hebben
te maken met verschillende stakeholders die conflicte-
rende belangen kunnen hebben. Het doel van welzijns-
werk wordt continu bediscussieerd van binnen en buiten
de professie en de discussie heeft een sterke politieke dimensie. Ook de relatie met de klant
is complex: de doelgroep is kwetsbaar en wordt soms zelfs gedwongen om klant te zijn.
De doelgroep betaalt niet zelf voor de dienstverlening. Het doel is om de cliënt onafhanke-
lijk te maken van de diensten en de organisatie, in plaats van klanten aan zich te binden.
Individuele hulpverlening en de zorg voor de gemeenschap strijden om de aandacht. Het
antwoord dat het welzijnswerk biedt, is niet generiek maar wordt sterk bepaald door de
lokale situatie. Kortom, ga er maar aan staan als manager.
Gratis profielNiet verwonderlijk dus dat een manager specifieke competenties nodig heeft.
De manager moet in deze complexe en turbulente context de organisatie en zijn
professionals optimaal laten functioneren. Omgaan met tegenstellingen, ondernemen
en samenwerken, oog hebben voor het morele en ethische karakter van het werk
zijn essentiële onderdelen en vragen om specifieke competenties van managers.
Daarnaast moet de manager onderkennen dat managen een vak is, waarvoor je over
vakkennis en basis managementcompetenties moet beschikken, zoals arbeidsrecht en
veranderkundige principes. MOVISIE heeft dit uitgewerkt in het profiel van de manager
in welzijn en maatschappelijke dienstverlening. Deze is gratis te downloaden op
www.movisie.nl/manager. Je treft daar ook een filmpje over de manager in W&MD.
Doet u mee?De vraag is of de huidige managers voldoende zijn toegerust op hun huidige taak.
Er zijn nauwelijks boeken, scholing en cursussen specifiek voor managers in welzijn en
maatschappelijke dienstverlening. MOVISIE gaat zich de komende jaren richten op de
manager en inspirerende activiteiten ontwikkelen specifiek voor managers in welzijn en
maatschappelijke dienstverlening. Heeft u interesse, meld u dan aan via
www.movisie.nl/manager. U kunt hier ook aangeven naar welke thema’s uw interesse
uitgaat en welke ontmoetings- en scholingsvorm uw voorkeur hebben.
* * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * *
* * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * *
* * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * *
* * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * *
* * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * *
* * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * *
* * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * *
Een schrijfwijzer om succesvolle interventies schriftelijk overdraagbaar te maken
Bouwstenen voor profielen van managers in Welzijn & Maatschappelijke Dienstverlening
De professionele manager (M/V) in W&MD
* * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * *
Ouderen, de generatie van de toekomst? ‘Op Stap Met Oma.nl’ van Stichting Welzijn Innovatiegroep Nederland is de
winnaar van de MOVISIE Diversiteitsprijs 2011, een project dat jong en oud
samenbrengt en eenzaamheid bestrijdt. Dit en de andere negentien projecten in dit
boek zijn vernieuwende initiatieven die op een positieve manier laten zien hoe je als
oudere in Nederland kunt leven: in een woon- en werkgemeenschap die je zelf hebt
opgezet, met dorpshulp die door vrijwilligers wordt geboden, met een roze loper, of
met culturele projecten waaraan ouderen zelf meedoen. Juryvoorzitter Jetta Klijnsma: “In dit boekje vindt u
prachtige voorbeelden van projecten over ouderen. Dit zijn voorbeelden die u zo kunt overnemen.”
Prijs: € 9,95. Verschijnt in september 2012.
verwacht
verwacht
verwacht
15
© MOVISIE, Utrecht 2012
Jaargang 6, juli 2012, nummer 14
Eindredactie: Communicatie MOVISIE, i.s.m.
Tekstburo Gort
Teksten: MOVISIE, Tekstburo Gort;
Piet-Hein Peeters (pag 1 en 2)
Vormgeving en productie: Suggestie & illusie, Utrecht.
Fotografie: Mariët Sieffers, Ton van Zeijl, Dirk-Jan Poot,
Ed van Rijswijk, Hollandse Hoogte/Roel Visser, Bert
Spiertz en Arie Kievit, iStock.
Overname van (delen van) artikelen is met
bronvermelding toegestaan.
ISSN: 1876-0422
MOVISIE
Postbus 19129, 3501 DC Utrecht
Catharijnesingel 47, 3511 GC Utrecht
T 030 789 20 00 * F 030 789 21 11
www.movisie.nl * [email protected]
Volg movisie op Twitter @movisie
Inhoudelijke vragen:
[email protected] of 030 789 21 12.
Gratis abonnement op MOVISIES aanvragen of
beëindigen? Ga naar Mijn MOVISIE op www.movisie.nl
MOVISIE is hét landelijke kennisinstituut en advies-
bureau voor maatschappelijke ontwikkeling. We bieden
toepasbare kennis, adviezen en oplossingen bij de
aanpak van sociale vraagstukken op het terrein van
welzijn, participatie, zorg en sociale veiligheid. In ons
werk staan vijf actuele thema’s centraal: huiselijk &
seksueel geweld, kwetsbare groepen, leefbaarheid,
mantelzorg en vrijwillige inzet.
burgers gaan ondersteunen. Dat betekent dat
de ‘nieuwe professional’ de zelfredzaamheid
van burgers stimuleert, nog beter inspeelt op
werkelijke vragen en behoeften en hem of haar
uitdaagt zelf oplossingen te zoeken. MOVISIE
heeft een breed trainingsaanbod om professio-
nals te leren werken volgens de acht bakens van
Welzijn Nieuwe Stijl. We weten wat de ‘nieuwe
professional’ moet weten, kunnen en doen!
Vernieuwende en effectieve interventies
In het licht van de transformatie zal ook het
lokale aanbod onder de loep moeten worden
genomen: past het aanbod nog bij de nieuwe
werkwijze? MOVISIE heeft een database met
effectieve sociale interventies. Hierin staan
beproefde methodes: zo hoeft u niet zelf het
wiel uit te vinden. Ook voor het werken met
nieuwe inzichten zoals het versterken van eigen
kracht en het werken vanuit zelfregie kunt u bij
ons terecht.
Nieuwe organisaties
De transformatie heeft niet alleen gevolgen voor
professionals, maar ook voor de organisaties waarin
zij werken. Is uw organisatie al Welzijn Nieuwe
Stijl-proof? Besteedt u aandacht aan verantwoor-
ding en zichtbaarheid van resultaten? MOVISIE kan
zowel gemeenten als maatschappelijke organisaties
ondersteunen bij verandertrajecten.
Colofon
18 september en 30 oktober 2012Workshop Bouwen aan vertrouwen Het samenspel tussen gemeenten, welzijnsor-
ganisaties en burgers is een boeiend en lastig
samenspel. Dit samenspel vraagt om vertrouwen
en goede samenwerking. In deze tweedaagse
workshop leert u daarom niet alleen hoe u als
gemeente en welzijnsorganisatie kunt samenwer-
ken, maar ook hoe u de burger betrekt bij het
vormgeven van Welzijn Nieuwe Stijl.
11 september 2012Als meiden geen uitweg meer zienHet hooghouden van de familie-eer is voor meiden
van Turkse en Hindoestaanse afkomst niet altijd
vol te houden. Meiden kunnen zodanig in de knel
komen dat ze geen uitweg meer zien. Suïcidaal
gedrag komt bij hen dan ook meer voor dan bij
andere leeftijdgenoten. Belangrijk is dat deze
meiden – en hun problemen – op tijd gezien
worden en dat ze doorverwezen worden naar de
juiste hulp.
TrainingenLeren is groeienWerkt u als professional of vrijwilliger bij een
gemeente, vrijwilligersorganisatie of maatschap-
pelijke organisatie? Door het jaar heen biedt
MOVISIE u actuele en gevarieerde trainingen.
Volg een training bij MOVISIE, leer en groei!
Trainingen
Doorgaan met de transformatie: juist nu!Ook zonder de decentralisatie gaat de beweging om zorg en
ondersteuning dichter bij burgers te organiseren, onverminderd
door. Deze transformatie stelt gemeenten, aanbieders, professionals
en cliëntenorganisaties voor uitdagende opgaven. Juist nu is er tijd
om na te denken hoe dat kan en hoe we elkaar kunnen inspireren.
MOVISIE biedt training en advies
MOVISIE heeft een uitgebreid onder-
steuningspakket op alle niveaus: van
maatschappelijke agendering tot de
nieuwe gekantelde werkwijze, en van het nieuwe
lokale samenspel tot het samen ontwikkelen van
nieuwe arrangementen voor kwetsbare burgers. U
krijgt van ons geen standaardtraining of module,
maar een aanbod afgestemd op uw vraag en
situatie. Gaat het om visieontwikkeling? Of om
het leren werken met de acht bakens van Welzijn
Nieuwe Stijl? Wilt u cliëntenorganisaties beter
betrekken? Wilt u weten hoe u zelfregie effectief
inzet en wat dat vraagt van uw organisatie? Of gaat
het u juist om een integrale manier van werken?
Bel met een van onze adviseurs voor een intake
en kijk samen met hen wat voor u nodig is: grijp
deze kans en gun het uzelf en uw medewerkers
om u echt te verdiepen in de nieuwe manier van
werken! Juist nu!
MOVISIE bestrijkt alle lokale opgaven
Visieontwikkeling en maatschappelijk
agenderen
De kern is het integraal en dichter bij de burgers
organiseren van zorg en maatschappelijke
ondersteuning. Hiervoor is het van belang om de
verbinding te leggen tussen welzijn, zorg, wonen
en inkomen. Maar hoe krijgt u hiervoor de handen
op elkaar? MOVISIE kan inspiratiebijeenkomsten
organiseren om een gezamenlijke maatschappelijke
agenda te ontwikkelen en kan u ook ondersteu-
nen bij het gebruik van cocreatie om burgers en
organisaties te betrekken bij de ontwikkeling van
lokaal beleid.
Lokale samenwerking
De transformatie vraagt om een nieuw lokaal
samenspel tussen opdrachtgevers en opdracht-
nemers. MOVISIE brengt partijen bij elkaar
om gezamenlijk afspraken te maken en een
plan van aanpak te formuleren. Dat doen we
ook op specifieke thema’s zoals de verbinding
tussen wonen-zorg-welzijn en de samenwerking
tussen formele en informele zorg. Ook over
de organisatie van de ondersteuning kunnen
wij u adviseren: Hoe organiseert u bijvoorbeeld
lokaal een vraaggericht aanbod voor specifieke
doelgroepen? Moet er een individueel of een
collectief aanbod komen? Hoe betrekt u burgers
en/of cliënten- en patiëntenorganisaties hierbij?
Nieuwe manieren van werken
Maatschappelijke organisaties krijgen nieuwe
vragen en moeten op een andere manier met
Voor universiteiten, hogescholen, opleidingen:
Martijn Bool
030 789 22 09
Annelies Kooijman
030 789 21 29
Voor gemeenten:
Matthijs Terpstra
030 789 20 61
Sophie Straatman
030 789 20 77
Voor maatschappelijke organisaties:
Marjet van Houten
030 789 20 74
Hilde van Xanten
030 789 21 67
Voor clienten- en vrijwillgersorganisaties:
Karin Sok
030 789 20 76
Willem-Jan de Gast
030 789 21 01
Aan de slag met de transformatie? Kijk voor meer informatie www.movisie.nl/decentralisatie. Of neem contact op met een van onze adviseurs!
* * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * *
* * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * *
Workshop Van activiteit naar effectiviteitEen gemeente wil weten wat het maatschappelijk
effect van een interventie is. Voor de welzijnsorga-
nisatie telt vooral het resultaat van activiteiten. Hoe
kom je van activiteit naar effectiviteit? MOVISIE en
Scholten & Van der Meij geven hierover een work-
shop volgens Welzijn Nieuwe Stijl.
In de workshop gaat het om vragen als: Hoe weet
je of je aanbod aansluit bij de vraag? Hoe zorg
je dat activiteiten daadwerkelijk effect hebben
op de deelnemers? En hoe meet je dat? Is de
opdrachtgever tevreden over de resultaten? Kan
de uitvoerder laten zien wat hij doet en waarom?
ResultaatDeelnemers krijgen meer inzicht in doelen van
effectmeting en resultaatmeting voor hun eigen
organisaties en het verschil daartussen. Zij kennen
meerdere methoden en kunnen daaruit een
zinvolle methode onderscheiden voor hun eigen
organisatie en deze toe te passen.
Voor wie?In vervolg op de succesvolle workshops van het
collectieve aanbod Welzijn Nieuwe Stijl staat deze
workshop open voor alle gemeenten en maat-
schappelijke (zorg-)organisaties die zich voorberei-
den op transities rond de functiebegeleiding, de
Jeugdzorg en de Wet werken naar vermogen.
Meer weten? MOVISIE Trainingsbureau, [email protected] of 030 789 2222. Of kijk op www.movisie.nl/welzijnnieuwestijl
5 en 19 november 2012Vrijwillige hulp aan plegers van huiselijk geweldHulpverlening aan plegers van huiselijk geweld in
een vrijwillig kader is sterk in ontwikkeling. Met
name in combinatie met het huisverbod is het van
groot belang om snel contact te leggen met plegers
en hen te motiveren om hulp te zoeken. Deze
tweedaagse training gaat hier uitgebreid op in en
leert motiverende gespreksvoering toe te passen in
de hulp aan plegers. De training gaat uit van een
combinatie van individuele en relatiegerichte hulp,
zoals rond het huisverbod ook wordt gepraktiseerd.
Kijk voor een volledig overzicht van alle trainingen van MOVISIE op onze website. Daar vindt u ook informatie over onze maatwerktrainingen.
Deze kan MOVISIE afhankelijk van uw wensen speciaal voor u samenstellen. Neem contact op met: [email protected] of 030 789 2222
16