Agron Kalludra

Biografi e shkurtr e Mozart-it

Wolfgang Amadeus Mozart ( 1756 1791)

sht njri nga kompozitort m t mdhenj t periudhs s klasicizmit.

I studioi dhe i admiroi veprat e Bach-ut, Handel-it dhe Haydn-it.

N moshn 6 vjeare kishte shkruajtur kompozime t ndryshme.

Operan e par, Mitridate Re di Ponto, e shkroi n vitin 1770 kur ishte

vetm 14 vjear.

Meshn e madhe t tij t par, Misa Brevisin G, e shkroi si 12 vjear.

Gjat vizits s tij n Vatikan, Mozart e dgjoi Miserere-n e Gregorio

Allegri-t, e cila u shfaq n Kapeln Sistina. Ai qe n gjendje ta rishkruaj ate

t trn nga memoria, prmendsh ! Paraprakisht, ajo nuk ishte luajtur

kurr jasht Vatikanit.

Haydn ishte prplot lvdata pr Mozart-in e ri, duke i thn t jatit se nuk

ekziston edhe nj si ky (Mozart-i).

N vitin 1748 i bashkohet Freemasonve.

N prill t vitit 1787, Beethoven-i, i cili atbot ishte n moshn 16 vjeare,

erdhi n Vien pr t mar msime muzikore nga Mozart-i.

N moshn 17 vjeare, Mozart e pranoi ftesn prestigjioze t luaj n pallatin

perandorak t Viena-s.

N vitin 1782 martohet me Constanze eber. Ata patn 6 fmij, por vetm

2 prej tyre e mbijetuan fmijrin e hershme.

Mozart fitonte shuma t konsiderueshme parash nga operat e suksesshme

t tij, por ai ishte shum ekstravagant n harxhimin e tyre, sa q shpesh

prfundonte pa asnj metelik n xhep.

Ka qen katolik prkah besimi dhe disa nga veprat m t mdha t tij kishin

karakter religjioz.

Vdiq nga komplikimet me veshk dhe u varros n nj varr t thjesht.

Veprat m t njohura t Mozart-it

Operat :

Die Zauberflote (Flauti magjik)

Don Giovanni (Don Gjovani)

Die Hochzeit des Figaro (martesa e Figaros)

Koncertet :

Koncert pianistik n Sibemol maxhore (K.595)

Koncert pianistik nr.21 n Do maxhore (K.467)

Koncert pr klarinet n La maxhore (K.622)

Simfonit :

Simfonia Nr. 39 n Mibemol maxhore (K.543)

Simfonia Nr. 40 n Sol minore (K.550)

Simfonia Nr. 41 n Do maxhore "Jupiter" (K.551)

Veprat korale :

"Ave verum corpus" (K.618)

"Requiem" n Re minore (K.626)

T tjera :

Kuintete pr harqe n Mibemol maxhore (K.614)

Opera "Die Zauberflote" (Flauti magjik)

sinopsis :

AKTI 1

Princi Tamino ishte i prndjekur nga nj gjarpr i keq. Ai ishte i drrmuar

nga lodhja dhe posa gjarpri deshi ta sulmoj ate, u vra nga tri zonja

shrbtore t Mbretreshs s Nats. Tri zonjat e vrejtn se Tamino ishte

shum i bukur dhe n t kthyer te Mbretresha, i treguan asaj se

'ndodhi. Kur Tamino u kndell, u prshndet nga Papageno, gjahtar

zogjsh.

Papageno i tha Taminos se mu ai e kishte vrar gjarprin e keq. Kur tri

zonjat u kthyen te Tamino-ja e zun Papageno-n duke gnjyer. Pr denim,

ato ia ndryn gojn Papageno-s me dry. Ato ia treguan Taminos portretin e

vajzs s Mbretreshs, Pamina dhe e njoftuan ate se ajo ishte zn rob nga

Sarastro. Tamino n shikim t par u dashurua n Pamina-n. Mbretresha i

tha se ai mund ta kishte vajzn e saj nse e nxjerr nga burgu. Pa ndonj

hezitim, Tamino bie dakord. Pasi Mbretresha shkoi, tri zonjat ia dhan

Taminos nj flaut magjik, tingujt e t cilit i bjn zemrat e njerzve t

ndryshojn. Ato ia hoqn dryrin nga goja Papagenos dhe ia dhan tri zile

argjendi ta mbrojn ate. T dy kta (Tamino dhe Papageno) u hodhn n

nj mision t shptimit me ndihmn e tre shpirtrave t drguar nga tri

zonjat.

N pallatin e Sarastros, Paminn e sjell Monostatos, skllavi i tij. Pas disa

astesh, Papageno, i cili ishte nisur para nga Taminoja. erdhi. T dy kta

burra, t friksuar nga njri-tjetri filluan t ikin npr dhom, n drejtime

t kundrta. N t kthyer, Papageno i tha Paminas se ky dhe Taminoja

ishin drguar nga mamaja e saj pr ta shptuar ate. Pamina u gzua dhe

mezi priti ta shihte njeriun i cili e dashuronte. Ajo i tha Papagenos se edhe

ai do ta gjente dashurin e vet nj dit.

Tre shpirtrat e drguan Taminon n tempullin e Sarastros. N hyrje t

tempullit, njri nga priftrinjt mundohej ta bindte Taminon se Sarastro

nuk ishte i keq, por Mbretresha e Nats ishte ajo q ishte e keqe. Pasi prifti

u largua, Tamino filloi ti bjer flautit, me shpres ti thirrte Papagenon dhe

Paminn. N t njejtn koh dhe Papageno dhe Pamina mundoheshin ta

gjenin rrugn deri te Taminoja. Papageno gjithashtu luante n flautin e tij

dhe me t dgjuar kta tinguj, Tamino i prcillte nga vinin. befas, ata u zun

nga Monostatos dhe njerzit e tij. Papageno cingrroi me zilet magjike dhe

ata t dy ikn. M von, Sarastro hyri n dhom. Ai i tha Paminas se do ta

liroj ate kur kjo i tregoi se Monostatos u prpoq ta krkonte dashurin e

saj. Ai e dnoi Monostatosin. Pasi ky u kthye, e solli me vehte Taminon.

Tamino dhe Pamina u takuan pr her t par dhe u prqafuan mes vete.

M pas, Sarastro e drgoi Taminon dhe Paminan n tempullin e Ordealit,

ku kta do t ballafaqohen me ca sfida.

AKTI 2

Kur Tamino dhe Papageno u futn n tempull, atyre u than se Tamino do

t martohet me Paminan dhe do ta trashgoj fronin e Sarastros nse ai me

sukses i prfundon disa sprova. Tamino bie n dakord gjersa Papageno

ende ndruhej. N fund Papagenos i than se edhe ai do t shprblehet me

gruan q e do nse sprovohet dhe ky pranoi.

Sprova e tyre e par ishte q ata t heshtin n ballafaqim me ndonj grua.

Tri zonjat u faqn e Tamino nuk bzau. Papageno e hapi gojn pa hezitim,

por Taminua e urdhroi t mos filstte. Mpastaj tri zonjat shkuan.

N dhomn e Paminas, Monostatos ra n gjunj n mnyr q ta vidhte nj

puthje nga Pamina e fjetur. Prnjher, Mbretresha e Nats faqet dhe e

urdhron Monostatosin t shkonte. Mbretresha ia v n dor Paminas nj

thik dhe e kndon arien e famshme "Der Holle Rache" (Hakmarrja e

Skterrs), duke i dhn asaj instrukcione si ta therrte Sarastron.

aria "Der Holle Rache" n interpretim t Diana Demrau

N tempull, Tamino dhe Papageno ballafaqohen me sprovn e dyt. Prap

ata duhet t mos flasin. Ata iu afruan nj plake e ajo u ofroi uj. Tamino

nuk foli por Papageno e mori ujin dhe filloi bisedn me plakn. Plaka u

zhduk para se Papageno mundi t'ia msonte emrin. Tre shpirtrat u faqn

ti udhheqin kta dhe ti prkujtojn se duhet t mos flasin. Pamina u doli

para, t fliste me Taminon, mirpo ky vazhdimisht heshtte. Ai ishte

prcaktuar ti kalonte sprovat vetm e vetm ta shptonte Paminan. Ajo

ishte e vetdijshme pr kto sfida dhe shkoi me zemr t thyer, duke ndjer

se askusht nuk po e donte.

Priftrinjt festonin kryerjen e sprovave nga Tamino dhe e kurajonin ate ti

kryente sprovat tjera me sukses. papageno, i vetmuar prap u ballafaqua me

gruan plak. Ajo i tha se ai duhet t lidh dashurin me te prndryshe tr

jetn do t mbetet i vetm. Papageno duke mos dashur t jetoj i vetm,

pranoi t binte n dashuri me plakn. Prnjher, ajo u teransformua n nj

bukuroshe t re me emrin Papagena, por u ndoq nga priftrinjt. n

dhomn tjetr, Pamina provoi ta vritte vehten, por u pengua nga tre

shpirtrat.

Tamino ishte gati pr tu prball me dy sfidat e fundit, ecja npr zjarr dhe

npr uj, por Pamina e ndaloi. U pajtuan q sfidat ti kalojn bashk. T

mbrojtur nga flauti magjik, ata hecn npr zjarr dhe uj pa u lnduar.

Priftrinjt e festuan suksesin e tyre. Papageno, nga ana tjetr, ishte i

mrzitur se nuk e gjente Papagenan e vet t bukur. Edhe ai, u prpoq ta

vriste vehten, por tre shpirtrat e penguan n kt gj. Ata i than t

cingrronte me zilet magjike e kur ai veproi kshtu, Papagena iu faq

ppara e ata, t lumtur, filluan t kndojn pr t ardhmen e tyre.

dueti Papageno - Papagena (Jaki Jurgec dhe Katarina Perger)

Mbretresha e Nats, Monostatos i cili tani ishte br tradhtar dhe forcat e

saj, arritn ta shkatrrojn pallatin e Sarastros. Para se t vazhdonin, ata u

mposhtn dhe u dbuan prgjithmon. Sarastro iu bashkangjit Taminos

dhe Paminas n tempull dhe iu falnderuan Perndive pr fitoren.

5 fakte interesante mbi operan "Flauti magjik"

Fakti 1:

Kjo sht opera e fundit e Mozart-it. Premiern e pati m 30.09.1791, fiks 3

muaj para vdekjes s tij. Ai vet e dirigjoi orkestrn, ndrsa libretisti

Emanuel Schikaneder e kndoi rrolin e Papagenos.

Fakti 2:

Kjo oper publikisht njihet si nj alegori masonike. Mozart, sikur edhe

libretisti ishin pjestar t Masonve. Gjat operas, shihen qart simbolet

masonerike, sidomos n pjest ku bhen sprovat n Tempullin e Urtsis

(menuris).

Fakti 3:

Kur Mozart e shkroi kt oper, shumica e pasazheve t kndimit ishin

shkruar special pr kngtart t cilt do t bnin premier. kngtart me

m pak eksperienc ai i akomodoi duke ua dubluar partet me orkestrn.

Fakti 4:

Aria e Mbretreshs s Nats "Der Hlle Rache kocht in meinem Herzen",

sht njra prej arieve m t njohura tt gjitha kohve. E vendosur n

Aktin e dyt, kjo arie shum e vshtir pr tu knduar kkon nj shtrirje 2

oktavshe dhe nj soprano lirike me dramaticitet t nevojshm pr

prcjellje t emocioneve n sken.

Fakti 5:

Kur Emanuel Schikanede e shkroi libreton pr kt oper, ai u bazua n

shum burime, duke prfshir ktu edhe Sethin e Jean Terrason-it, Yvain,

Abbe-n, u bazua edhe n misteret e Egjptasve t vjetr dhe n tregimet nga

Dschinnistan-it. Ai edhe u bazua n eksperiencn e tij si Mason.

Prkthimi i aries "Der Holle Rache"

Der Hlle Rache kocht in meinem Herzen,

(Hakmarrja e skterrs vlon n zemrn time)

Tod und Verzeiflung flammet um mich her!

(Vdekja dhe dshprimi digjet n mua)

Fhlt nicht durch dich Sarastro Todesschmerzen,

(Nse Sarastro nga ti nuk e ndjen dhembjen e vdekjes)

So bist du meine Tochter nimmermehr.

(Nuk do t jesh m bija ime)

Verstossen sei auf ewig,

(Do t leitem nga ti prgjithmon)

Verlassen sei auf ewig,

(Do t t braktis prgjithmon)

Zertrmmert sei'n auf ewig

(Do t shkatrrohesh prgjithmon)

Alle Bande der Natur

(T gjitha lidhjet me natyrn)

enn nicht durch dich Sarastro wird erblassen!

(Nse prmes teje Sarastro nuk zbehet si vdekja)

Hrt, Rachegtter,

(Dgjoni o Zotr t hakmarrjes !)

Hrt der Mutter Schur!

(Dgjoni betimin e nj nne !)