MS informatieavond JBZ

‘s-Hertogenbosch, 13 februari 2020

Nieuwe ontwikkelingen

• Algemeen

• Medicatie

• Biomarkers

• Eigen regie

• Update stamceltherapie.

Indicaties onderhoudstherapie

WEL CIS RRMS

NIET SPMS of PPMS

Indicaties onderhoudstherapie

WEL CIS RRMS A-PrMS

NIET non-a-prMS

Natuurlijk beloop relapsing MS

Natuurlijk beloop

Natuurlijk beloop

Natuurlijk beloop

Natuurlijk beloop met RRMS medicatie?

Behandeldoel (idealiter) NEDA (no evidence of disease activity)

CD20 en S1P modulatoren

• CD20

• Ocrelizumab

• Ofatumumab (s.c. injectie) EMA ?.

• S1P (specifiek)

• Ozanimod (RRMS)

• Siponimod (RRMS en a-PMS

Ocrelizumab

• Post marketing data

• PPMS en RRMS

• Geen nieuwe infecties

• Door medicament verlaging van bepaalde afweer eiwitten (IgM/IgG)

• IgM/ IgG geen voorspeller van infecties

Siponimod in SPMS: EXPAND

Siponimod bijwerkingen (EXPAND)

Siponimod (n=1099)

Placebo (n=546)

Areas of interest with S1P-receptor modulators

Liver-related investigations, signs and symptoms (SMQ broad)

135 (12%) 21 (4%)

Hypertension (PT) 115 (10%) 41 (8%)

Infections and infestations (SOC) 539 (49%) 268 (49%)

Herpes viral infections (HLT) 53 (5%) 15 (3%)

Herpes zoster (PT) 25 (2%) 4 (1%)

Skin neoplasms, malignant and unspecified (SMQ narrow)

14 (1%) 8 (1%)

Lymphopenia (PT) 9 (1%) 0

Macular oedema (PT) 18 (2%) 1 (<1%)

Convulsions (including all types of seizure; SMQ broad)

19 (2%) 2 (<1%)

Bradycardia (PT) during treatment initiation 48 (4%) 14 (3%)

Basal cell carcinoma 11 (1%) 6 (1%)

Natalizumab

.

Figure 1. Baseline natalizumab trough concentration and final treatment interval

Boxplot showing the association of baseline natalizumab concentration with the final

treatment interval (p<0.001). The figure shows the median, interquartile range, range (within

1.5 IQR) and outliers. Note the logarithmic scale.

*The patient with a concentration >50 µg/ml in the 6 week interval group did not want to

extend the interval to 7 weeks.

Extended interval dosing of natalizumab by therapeutic drug

monitoring in relapsing remitting multiple sclerosis: a prospective

multicenter trial

Z.L.E. van Kempen MD1, E.L.J. Hoogervorst PhD2, M.P. Wattjes PhD3,4, N.F. Kalkers MD PhD5,

J.P. Mostert PhD6, B.I. Lissenberg-Witte PhD7, A. de Vries PhD9, A. ten Brinke PhD8,

B.W. van Oosten PhD1, F. Barkhof PhD3,10, C.E. Teunissen PhD11, B.M.J. Uitdehaag PhD1,

T. Rispens PhD8, J. Killestein PhD1

Conclusie Natalizumab blijft effectief in stabiele RRMS patienten als je het interval verlengt op geleide van de natalizumab concentraties.

Remyelinisatie

• Nog geen doorbraak

Diagnostiek: neurofilamenten

• Neurofilament: onderdeel van skelet van neuronen. Belangrijke functies: groei en steun axonen.

• Axonale schade → afgifte neurofilament in extracellulaire ruimte

• Neurofilament ‘light chain’(NfL) kan gemeten worden in CSF en serum als biomarker voor axonale degeneratie

Biomarkers: NfL en functionele uitkomsten

Verhoogd sNfL geassocieerd met:

Slechtere neurologische functie

Slechter cognitief functioneren

Meer zelf-gerapporteerde

‘disability’

Patiënten met EDSS ≥ 4 of progressieve ziekte hebben hogere

‘baseline’ sNfL (15 jaar follow up)

Biomarkers: NfL en MRI bevindingen

Verhoogd serum en liquor NfL waarden geassocieerd met

myelum atrofie na 60 weken

Baseline NfL gecorreleerd met verlies van brein volume op MRI

na 5 en 10 jaar

Biomarkers: NfL overig

6 jaar voor ziekte onset sNfL waarden al verhoogd teken van

prodromale fase met axonale schade

↑ sNfL geassocieerd met DM

Persisterende hoge sNfL levels onder therapie (fingolimod) geeft

hoger risico op ziekte progressie/ EDSS ≥ 4

Eigen regie

• Vit D

• Voeding

• Beweging

Vit D, RCTs

Vit D

Voeding

Voeding

• Paleo/ Wahls dieet: noten/ wild vlees, fruit en planten, beperkt gluten.

positieve richting, maar bewijs ontbreekt

• Mediterraan dieet: olijfolie, vis, plantaardig en fruit, weinig vlees, laag verzadigde vetten, beetje alcohol

• McDougall: laag vet, hoog koolhydraat, matig zout, plantaardig dieet. Bewijs ontbreekt.

• Glutenvrij dieet: bewijs ontbreekt

• Swank dieet: laag vet (verzadigd en onverzadigd), een enkele studie, matig van opzet; echt bewijs ontbreekt

Bewegen

• Toegenomen fitheid/ conditie

• Toegenomen algeheel welbevinden

• Wat je oefent verbetert (kracht, cardio etc)

• Start low, go slow !

Conclusies stamceltherapie bij MS

• Kleine, grotendeels ongecontroleerde studies:

• aHSCT bovengemiddeld effectief bij actieve MS

• Effect op ziekte progressie lijkt bescheiden

• Risico’s mogelijk minder groot dan in verleden

• beweerd, meer onderzoek nodig naar veiligheid

• lange termijn

• Of effectiviteit huidige tweedelijns middelen overtreft

• zal moeten blijken uit verder vergelijkend onderzoek