mufti e dawat e islami.hindi

ÐïàæÜUàæ : }æ…çH ï ¥H }æÎèÝ„éH §GçË}æÄ²æ (Îæ’±„ï §SHæ}æè)

}æéçzG„²ï Îæ’±„ï §SHæ}æè A-1

}æéçzG„²ï Îæ’±„ï §SHæ}æè²ïã çÚS¢¢H¢ (}æéçzG„²ï Îæ’±„ï §SHæ}æè)

}¢Á¢çHS¢ï ¥H }¢ÎèÝ¼éH §GçË}¢Ä²¢ (Î¢’±¼ï §SH¢}¢è) Ýï ©Îêü …GÏ¢¢Ý }¢ïæ Ðïà¢çÜU²¢ ãñ J

}¢…çH„ï ¼Ú¢ç…}¢ (Î¢’±¼ï §SH¢}¢è) Ýï §„ çÚ„¢Hï ÜU¢ï çã‹Îè ÚS}¢éH ¶G¼G }¢ïæ¼Ú¼èÏ¢ Îï ÜUÚ Ðïà¢ çÜU²¢ ãñ, §„ }¢ïæ ¥x¢Ú çÜU„è …x¢ã ÜU}¢è Ï¢ïà¢è Ð¢»æ ¼¢ï }¢…çH„ï¼Ú¢ç…}¢ ÜU¢ï (Ï¢ …GÚè¥G» }¢v¼êÏ¢, §ü-}¢ï§H) }¢éœ¢GH¥G ÈGUÚ}¢¢ ÜUÚ „±¢Ï¢ ÜU}¢¢§²ï J

Ú¢çÏ¢¼G¢ : }¢…çH„ï ¼Ú¢ç…}¢ (Î¢’±¼ï §SH¢}¢è) }¢ÜU-¼-Ï¢¼éH }¢ÎèÝ¢ç„HïvÅïÇ ã¢©„, ¥çHÈGU ÜUè }¢çS…Î ÜUï „¢}¢Ýï,

¼èÝ ÎÚ±¢…G¢, ¥ãG}¢Î¥¢Ï¢¢Î, x¢é…Ú¢¼ J MO. 09374031409 E-mail : [email protected]

çÜU¼¢Ï¢ ÐÉGÝï ÜUè Îé¥G¢¥…G : à¢ñ¶Gï ¼GÚèÜUG¼, ¥}¢èÚï ¥ãHï „é‹Ý¼, Ï¢¢çÝ²ï Î¢’±¼ï §SH¢}¢è, ãG…GÚ¼ï ¥GËH¢}¢¢ }¢¢ñH¢Ý¢¥Ï¢ê çÏ¢H¢H }¢éãG}}¢Î §Ë²¢„ ¥Gœ¢G¢Ú ÜUG¢çÎÚè Ú-…G±è

ÎèÝè çÜU¼¢Ï¢ ²¢ §SH¢}¢è „Ï¢ÜUG ÐÉGÝï „ï ÐãHï …ñGH }¢ï æ Îè ãé§ü Îé¥G¢ ÐÉGHèç…²ï …¢ï ÜéUÀ ÐÉGïæx¢ï ²¢Î Úãïx¢¢ J Îé¥G¢ ²ïã ãñ :

¼Ú…}¢¢ : »ï ¥ËH¢ã ! ã}¢ ÐÚ §GË}¢ ± çãGv}¢¼ ÜUï ÎÚ±¢…Gï ¶¢ïH Îï ¥¢ñÚ ã}¢ ÐÚ ¥ÐÝèÚãG}¢¼ Ý¢ç…GH ÈUGÚ}¢¢ ! »ï ¥G-…G}¢¼ ¥¢ñÚ Ï¢é…Géx¢èü ±¢Hï J Ý¢ïÅ : ¥Ã±H ¥¢ç¶GÚ »ÜU »ÜU Ï¢¢Ú ÎéMÎ à¢ÚèÈUG ÐÉG Hèç…²ï J

¼G¢çHÏ¢ï x¢G}¢ï }¢ÎèÝ¢± Ï¢ÜUGè¥G± }¢çxGÈUGÚ¼ 13 à¢Ã±¢HéH }¢éÜUÚü}¢ 1428 çã.


}æéçzG„²ï Îæ’±„ï §SHæ}æè

¼SÎèÜUG ÜUè …¢¼è ãñ çÜU ²ïã çÜU¼¢Ï¢“}æ é çz G„²ï Îæ’±„ï §SHæ}æè”(}¢yGÏ¢ê¥G¢ }¢ÜU-¼-Ï¢¼éH }¢ÎèÝ¢) ÐÚ }¢…çH„ï ¼zG¼èà¢ï

ÜéU¼éÏ¢¢ï Ú„¢§H ÜUè …¢çÝÏ¢ „ï Ý…GÚï „¢Ýè ÜUè ÜU¢ïçà¢à¢ ÜUè x¢§ü ãñ J}¢…çH„ Ýï §„ï ¥GÜUG¢§Î, ÜéGUçÈUíGÄ²¢ §GÏ¢¢Ú¢¼, ¥wGH¢çÜUGÄ²¢¼, çÈUGvGãè}¢„¢§H ¥¢ñÚ ¥G-ÚÏ¢è §GÏ¢¢Ú¢¼ ±x¢GñÚ¢ ÜUï ãG±¢Hï „ï }¢vGÎêÚ |¢Ú}¢éH¢-ãG…G¢ ÜUÚ çH²¢ ãñ, ¥HÏ¢œ¢¢ ÜU}Ð¢ïô…Gx¢ ²¢ çÜU¼¢Ï¢¼ ÜUèx¢G-Hç¼G²¢ïæ ÜU¢ ç…G}}¢¢ }¢…çH„ ÐÚ Ýãèæ J}¢…çH„ï ¼zG¼èà¢ï ÜéU¼éÏ¢¢ï Ú„¢§H (Î¢’±¼ï §SH¢}¢è)

22-05-2006

¼SÎèÜGU Ý¢}¢¢

¼¢Úè¶G: 24 ÚÏ¢è©GH x¢G¢ñ„ 1428 çã. ãG±¢H¢: 131

1



²¢Î Î¢à¼Î¢ñÚ¢Ýï }¢é¼G¢H¥G¢ …GMÚ¼Ý ¥‹ÇÚ H¢§Ý ÜUèç…²ï, §à¢¢Ú¢¼ çH¶ ÜUÚ„-ÈUGãG¢ Ý}Ï¢Ú Ý¢ïÅ ÈUGÚ}¢¢ Hèç…²ï J §GË}¢ }¢ïæ ¼ÚvGÜUGè ã¢ïx¢è J

©G‹±¢Ý ©G‹±¢Ý„ÈUGãG¢ „ÈUGãG¢

2



“}æéçzG„²ï Îæ’±„ï §SHæ}æè” ÜUï 15 ãéGMÈUG ÜUè çÝSÏ¢¼ „ï §„ çÜU¼¢Ï¢ÜU¢ï ÐÉGÝï ÜUè 15 çÝÄ²¼ïæ

ÈUGÚ}¢¢Ýï }¢éS¼GÈUG¢ : “²¢’Ýè }¢é„Ë}¢¢Ý ÜUè çÝÄ²¼ ©„ ÜUï ¥G}¢H „ï Ï¢ïã¼Ú ãñ J”

(¥H }¢¢ï’…}¢éH ÜUÏ¢èÚ çHœ¢GÏ¢Ú¢Ýè, ¥H ãGÎè„:5942, ç….6, „.185)Î¢ï }¢-ÎÝè ÈêUH :(1) çÏ¢x¢GñÚ ¥ÓÀè çÝÄ²¼ ÜUï çÜU„è |¢è ¥G}¢Hï ¶GñÚ ÜU¢ „±¢Ï¢ Ýãèæ ç}¢H¼¢ J(2) ç…¼Ýè ¥ÓÀè çÝÄ²¼ïæ ç…G²¢Î¢, ©¼Ý¢ „±¢Ï¢ |¢è ç…G²¢Î¢ J1...... çÚ…G¢» §H¢ãè ÜUï çH²ï §„ çÜU¼¢Ï¢ ÜU¢ ¥Ã±H ¼¢ ¥¢ç¶GÚ}¢é¼G¢H¥G¢ ÜUMæx¢¢ J2...... ãGœ¢H ±S¥G §„ ÜU¢ Ï¢¢ ±é…êG ¥¢ñÚ3...... çÜUGÏH¢ M }¢é¼G¢H¥G¢ ÜUMæx¢¢ J4...... ÜéGUÚ¥¢Ýè ¥¢²¢¼ ¥¢ñÚ5...... ¥ãG¢Îè„ï }¢éÏ¢¢ÚÜU¢ ÜUè ç…G²¢Ú¼ ÜUMæx¢¢ J6...... …ã¢æ …ã¢æ “¥ËH¢ã” ÜU¢ Ý¢}¢ï Ð¢ÜU ¥¢»x¢¢ ±ã¢æ ¥¢ñÚ7...... …ã¢æ …ã¢æ „ÚÜU¢Ú ÜU¢ §S}¢ï }¢éÏ¢¢ÚÜU ¥¢»x¢¢ ±ã¢æ ÐÉêæx¢¢ J8...... }¢éçzG¼²ï Î¢’±¼ï §SH¢}¢è ãG¢…è }¢éãG}}¢Î ÈGU¢MÜGU ¥H ¥Gœ¢G¢çÚÄ²éH}¢-ÎÝè ÜUï ÝvGà¢ï ÜGUÎ}¢ ÐÚ ™HÝï ÜUè ÜU¢ïçà¢à¢ ÜUMæx¢¢ J9...... §„ çÚ±¢²¼ “ ²¢’Ýè ÝïÜU H¢ïx¢¢ïæ ÜUï ç…GRU ÜUï ±vG¼ ÚãG}¢¼Ý¢ç…GH ã¢ï¼è ãñ .” (çãGË²¼éH ¥¢ñçH²¢, ÚÜGU}¢ : 10750, ç…. 7, „. 335) ÐÚ ¥G}¢HÜUÚ¼ï ãé» §„ çÜU¼¢Ï¢ }¢ïæ çÎ²ï x¢» ±¢çÜGU¥G¢¼ Îê„Ú¢ïæ ÜU¢ï „éÝ¢ ÜUÚ ç…GRUï „¢çHãGèÝÜUè Ï¢-Ú-ÜU¼ïæ HêÅêæx¢¢ J(10) (¥ÐÝï Á¢G¢¼è ÝéS¶Gï ÐÚ) §G‹ÎÁGÁ¢GMÚ¼ ¶G¢S¢ ¶G¢S¢ }¢ÜGU¢}¢¢¼ ÐÚ ¥‹ÇÚH¢§Ý ÜUMæx¢¢ J(11) (¥ÐÝï …G¢¼è ÝéS¶Gï ÜïU) “²¢Î Î¢à¼” ±¢Hï S¢ÈGUãGï ÐÚ Á¢GÚêÚè çÝÜU¢¼çH¶êæx¢¢ J(12)...... Îê„Ú¢ïæ ÜU¢ï ²ïã çÜU¼¢Ï¢ ÐÉGÝï ¼Úx¢GèÏ¢ çÎH¢ªæx¢¢ J(13) §S¢ ãGÎèS¢ï Ð¢ÜU “ ” »ÜU ÎêS¢Úï ÜU¢ï ¼¢ïãGÈGU¢ Î¢ï ¥¢ÐS¢ }¢ï´}¢ãGÏÏ¢¼ Ï¢ÉGïx¢è J(14) ¥¢ñçH²¢ ÜUè çS¢ÈGU¢¼ ÜU¢ï ¥ÐÝ¢ªæx¢¢ J(15)...... §„ çÜU¼¢Ï¢ ÜUï }¢é¼G¢-H» ÜU¢ „±¢Ï¢ „¢Úè ©}}¢¼ ÜU¢ï §ü„¢H ÜUMæx¢¢ J çÜU¼¢Ï¢¼ ±x¢GñÚ¢ }¢ïæ à¢Ú-§üG x¢G-H¼Gè ç}¢Hè ¼¢ï Ý¢çà¢ÚèÝ ÜU¢ï }¢éœ¢GH¥G ÜUMæx¢¢ J

3



Îæ’±„ï §SHæ}æè ÜUè }æÜUü…Gè }æçÁH ï àæêÚæ ÜUï ÚévÝ }æézG„è }æéãG}}æÎ ÈGUæÚêÜGU ¥H

¥GœæGæçÚÄ²éH }æ-ÎÝè ÜUï ãGæHæ„ï ç…G‹Îxæè ÐÚ ÐÚ }¢éà¼ç}¢H ¼¢HèÈGU


: Ðïà¢ÜUà¢ :}¢…çH„ï ¥H }¢ÎèÝ¼éH §GçË}¢Ä²¢ Îæ’±„ï §SHæ}æè

(à¢¢ï’Ï¢» §SH¢ãGè ÜéU¼éÏ¢)

: Ý¢çà¢Ú :}¢ÜU-¼-Ï¢¼éH }¢ÎèÝ¢ ¥ãG}¢Î¥¢Ï¢¢Î

4



Ý¢}¢ çÜU¼¢Ï¢ : }æéçzG„²ï Îæ’±„ï §SHæ}æèÐïà¢ÜUà¢ : }¢…çH„ï ¥H }¢ÎèÝ¼éH §GçË}¢Ä²¢ (à¢¢ï’Ï¢» §SH¢ãGè ÜéU¼éÏ¢)ç„Ýï ¼GÏ¢¢¥G¼ : }¢éãGÚü}¢éH ãGÚ¢}¢ 1430 çã., …Ý±Úè 2009 §ü.Ý¢çà¢Ú : }¢ÜU-¼-Ï¢¼éH }¢ÎèÝ¢ ¥ãG}¢Î¥¢Ï¢¢Î

: }¢ÜU-¼-Ï¢¼éH }¢ÎèÝ¢ ÜUè à¢¢¶Gï :

Ï¢}Ï¢§ü : 19,20, }¢ éã G}}¢Î¥Hè Ú¢ ïÇ, }¢¢ æÇ±è Ð¢ ïSÅ¥¢ïçÈGUS¢ ÜïU S¢¢}¢Ýï, Ï¢}Ï¢§üÈGU¢ïÝ : 022-23454429

Î ï ãHè : 421, }¢çÅ²¢ }¢ãïH, ©Îêü Ï¢¢Á¢G¢Ú, Á¢¢}¢ï¥G }¢çSÁ¢Î, ÎïãHè ÈGU¢ïÝ : 011-23284560

Ý¢x¢ÐéÚ : }¢éãG}}¢Î ¥GHè S¢Ú¢² Ú¢ïÇ (C / 0) …¢ç}¢¥G¼éH}¢ÎèÝ¢,ÜU}¢¢H à¢¢¢ã Ï¢¢Ï¢¢ ÎÚx¢¢ã ÜUï Ð¢S¢}¢¢ïç}¢ÝÐéÚ¢ Ý¢x¢ÐéÚ ÈUG¢ïÝ : 0712 -2737290

¥Á¢}¢ïÚ à¢ÚèÈU : 19 / 216 ÈUH¢ãïG Î¢ÚñÝ }¢çS…Î. ÝËH¢ Ï¢¢Á¢G¢Ú,SÅïà¢Ý Ú¢ïÇ, ÎÚx¢¢ã,

E.mail:[email protected]

: ¼}Ï¢èã :çÜU„è ¥¢ñÚ ÜU¢ï ²ïã çÜU¼¢Ï¢ À¢ÐÝï ÜUè §…¢…G¼ Ýãèæ ãñ J

5



¥H }¢ÎèÝ¼éH §GçË}¢Ä²¢¥…G : ÏææçÝ²ï Îæ’±„ï §SHæ}æè, ¥GæçàæÜUïG ¥æ’Hæ ãG…GÚ„ àæñ¶Gï„GÚèÜUG„, ¥}æèÚï ¥ãHï ¨é‹Ý„ ãG…GÚ„ ¥GËHæ}ææ }ææñHæÝæ ¥ÏæêçÏæHæH }æéãG}}æÎ §Ë²æ¨ ¥GœæGæÚ ÜUGæçÎÚè Ú-…G±è ç…G²æ§

„ÏHèxæG ï Üé GUÚ¥æÝæï ¨é‹Ý„ ÜUè

¥GæH}æxæèÚ xæñ GÚ ç¨²æ¨è „ãGÚèÜU “Îæ’±„ï §SHæ}æè” ÝïÜUè ÜUè

Îæ’±„, »ãGì²æ» ¨é‹Ý„ ¥æñÚ §àææ¥G„ï §GË}æï àæÚè¥G„ ÜUæï Îé‹²æ |æÚ

}æï¢ ¥Gæ}æ ÜUÚÝï ÜUæ ¥GÁG}æï }æé¨}}æ}æ Ú¶„è ãñ, §Ý „}ææ}æ ©}æêÚ ÜUæï Ïæ

ãéGSÝæï ¶GêÏæè ¨Ú ¥‹…æ}æ ÎïÝï ÜUï çH²ï }æé-„¥GçgÎ }æ…æçH¨ ÜUæ

çÜUG²æ}æ ¥G}æH }æï¢ Hæ²æ xæ²æ ãñ ç…Ý }æï¢ ¨ï »ÜU }æ…çH¨ “¥H

}æÎèÝ„éH §GçË}æÄ²æ” |æè ãñ …æï Îæ’±„ï §SHæ}æè ÜUï ©G-H}ææ

± }æéçzG„²æÝï çÜUÚæ}æ ÐÚ }æéà„ç}æH ãñ, ç…¨ Ýï

¶GæçH¨ §GË}æè, „ãGÜUGèÜUGè ¥æñÚ §àææ¥G„è ÜUæ}æ ÜUæ ÏæèÇGæ ©Ææ²æ

ãñ J §¨ ÜUï }æé‹ÎçÚ…» …GñH Àï àææï’Ïæï ãñ ¢ :

(1) àææï’Ïæ» ÜéU„éÏæï ¥æ’Hæ ãG…GÚ„

(2) àææï’Ïæ» Î¨èü ÜéU„éÏæ

(3) àææï’Ïæ» §SHæãGè ÜéU„éÏæ

(4) àææï’Ïæ» „zG„èàæï ÜéU„éÏæ

(5) àææï’Ïæ» „Úæç…}æï ÜéU„éÏæ

(6) àææï’Ïæ» „wGÚè…

6



“¥H }æÎèÝ„éH §GçË}æÄ²æ” ÜUè ¥Ã±HèÝ „Ú…èãG ¨ÚÜUæÚï ¥æ’Hæ

ãG…GÚ„ §}ææ}æï ¥ãHï ¨é‹Ý„, ¥G…Gè}æéH Ïæ-Ú-ÜU„, ¥G…Gè}æéH }æ„üÏæ„,

ÐÚ±æÝ» àæ}»G çÚ¨æH„, }æé…çgÎï ÎèÝæï ç}æËH„, ãGæç}æ²ï é‹Ý„, }ææçãG²ï

çÏæÎì¥G„, ¥GæçH}æï àæÚè¥G„, ÐèÚï „GÚèÜUG„, Ïææ§G ï ¶ñGÚæï Ïæ-Ú-ÜU„, ãG…GÚ„ï

¥GËHæ}ææ }ææñHæÝæ ¥ËãGæ… ¥H ãGæçÈUG…G ¥H ÜUGæÚè ¥ààææã §}ææ}æ ¥ãG}æÎ

Ú…Gæ ¶GæÝ ÜUè çxæÚæ¢ }ææ²æ „¨æÝèÈUG ÜUæï ¥GSÚï ãGæç…GÚ ÜUï

„ÜUGæ…Gæï¢ ÜUï }æé„GæçÏæÜUG ãGœæH ±éS¥G ¨ãìH ©SHêÏæ }æï¢ Ðïàæ ÜUÚÝæ ãñ J

„}ææ}æ §SHæ}æè |ææ§ü ¥æñÚ §SHæ}æè ÏæãÝï¢ §¨ §GË}æè, „ãGÜUGèÜUGè ¥æñÚ

§àææ¥G„è }æ-ÎÝè ÜUæ}æ }æï¢ ãÚ }æéç}ÜUÝ „¥Gæ±éÝ ÈUGÚ}ææ»¢ ¥æñÚ }æ…çH¨

ÜUè „GÚÈUG ¨ï àææ»¥G ãæïÝï ±æHè ÜéU„éÏæ ÜUæ ¶éGÎ |æè }æé„Gæ-H¥Gæ ÈUGÚ}ææ»¢

¥æñÚ Îê¨Úæï¢ ÜUæï |æè §¨ ÜUè „ÚxæGèÏæ çÎHæ»¢ J

¥ËHæã “Îæ’±„ï §SHæ}æè” ÜUè „}ææ}æ }æ…æçH¨ Ïæ

àæé}æêH “¥H }æÎèÝ„éH §GçË}æÄ²æ” ÜUæï çÎÝ x²æÚã±è¢ ¥æñÚ Úæ„ ÏææÚã±è¢

„ÚvGÜUGè ¥G„Gæ ÈUGÚ}ææ» ¥æñÚ ã}ææÚï ãÚ ¥G-}æHï ¶GñÚ ÜUæï …ïG±Úï §wGHæ¨ ¨ï

¥æÚæS„æ ÈUGÚ}ææ ÜUÚ ÎæïÝæï¢ …ãæ¢ ÜUè |æHæ§ü ÜUæ ¨ÏæÏæ ÏæÝæ» J ã}æï¢ …GïÚï

xæé}ÏæÎï ¶GÁGæÚæ àæãæÎ„, …‹Ý„éH ÏæÜUGè¥G }æï¢ }æÎÈUGÝ ¥æñÚ …‹Ý„éH çÈUGÚÎæñ

}æï¢ …xæã Ý¨èÏæ ÈUGÚ}ææ» J

Ú-}æ…GæÝéH }æéÏææÚÜU ç¨Ýï 1425 çã…Úè

7



Ðïïàæï HzG…G}æèÆï }æèÆï §SHæ}æè |ææ§²æï !²ÜGUèÝÝ ¨æçHãGèÝ ÜUï ±æçÜGU¥Gæ„ ± ãGæHæ„ }æï¢ ¥ãHï Ý…GÚ ÜUï çH²ï§GÏæí„ ± Ïæ¨èÚ„ ÜUæ ÜU¨èÚ ¨æ}ææÝ ãæï„æ ãñ. ©Ý ÜUï ç…GRU ¨ï çÎHæï¢ ÜUæïÚæïàæÝè, ÚêãGæï¢ ÜUæï „æ…Gxæè ¥æñÚ çÈGURUæï Ý…GÚ ÜUæï ÏææHèÎxæè ç}æH„è ãñ. ²ïãè±…ã ãñ çÜU ÜGéU¥æüÝï ÜUÚè}æ Ýï …ãæ¢ ¥¨ÚæÚæï ¥ãGÜUæ}æ ¥æñÚ àæÚæ»¥G ±ÜGU±æÝèÝ ÜUè ©GvGÎæ ÜéUàææ§ü ÜUè ãñ, ±ãè¢ ¥ç}Ïæ²æ» ¨æçÏæÜGUèÝ ¥æñÚxæé…Gà„æ ¥vG±æ}æ ÜUï ãGæHæ„ ± ±æçÜGU¥Gæ„ |æè ÏæÇGè ¥¨Ú ¥¢xæï…Gè ¥æñÚÈGUÄ²æ…Gè ÜUï ¨æƒ Ïæ²æÝ çÜU²ï ãñ¢ ¥æñÚ ã}ææÚï çH²ï ©‹ãï¢ ¨æ}ææÝï §GÏæí„ ±Ïæ¨èÚ„ ÜGUÚæÚ çÎ²æ ãñ, ™éÝæ‹™ï §àææüÎ ãæï„æ ãñ:

„Ú-…-}æ» ÜU‹…GéH §ü}ææÝ: ÏæïàæÜU©Ý ÜUï ±æçÜGU¥Gæ„ }æï¢ ¥ãHï ¥GvGHÜUï çH²ï §GÏæí„ ãñ.

çÏæHæ àæéÏææ ãG²æ„ï ¨æçHãGèÝ ÜUæ H}ãGæ H}ãGæ ¥ÐÝï ¥‹ÎÚ ÏæïÐÝæã ÜUçàæàæ Ú¶„æ ãñ. §Ý ÜUè ç…G‹Îxæè ÜUæ ÜGUæçÏæHï „vGHèÎ ÐãHê ²ïããñ çÜU ¥æç¶GÚ„ ÜUè Úæ’Ýæ§²æ¢, …‹Ý„ ÜUè ÏæãæÚï¢, ©GvGÏææ ÜUè }æé¨Úü„ï¢ ¥æñÚãGéSÝï ãGÜGUèÜGUè ÜUï ÎèÎæÚ ÜUè HÁG…G„ï¢ ©Ý ÜUï ÜGUËÏææï çÝxææã }æï¢ Ïæ¨è ãé§üãæï„è ãñ¢. §¨ çH²ï ²ïã ¥ÐÝï ¶GæçHÜGUï ãGÜGUèÜGUè ÜUè çÚ…Gæ ÜUè…éS„é…ê }æï¢ Hxæï Úã„ï ãñ¢ ¥æñÚ Îé‹²æ }æï¢ »ÜU }æé¨æçÈGUÚ ÜUè è ç…G‹Îxæè Ïæ¨ÚÜUÚ„ï ãé» …ãæÝï ¥æç¶GÚ„ ÜUæï ¥ÐÝï Ðïàæï Ý…GÚ Ú¶„ï ãñ¢. ©¨ …ãæÝïÏææÜGUè ÜUè ¥æÏææÎ ÜUæÚè ÜUï çH²ï ±æïã §¨è „GÚãG }æé‹ãç}æÜU Ý…GÚ ¥æ„ï ãñ¢…ñ¨ï ÜUæï§ü …GæçãÚ àæÝæ¨ §‹¨æÝ §¨ Îé‹²æ» ÈGUæÝè ÜUè ¥æÏææÎ ÜUæÚè ÜUïçH²ï ãÚ H}ãGæ Ïæï ÜGUÚæÚ çÎ¶æ§ü Îï„æ ãñ ¥æñÚ ç…¨ „GÚãG ©¨ï ¶GæñÈGU ãæï„æãñ çÜU ¥xæÚ }æñ¢ Ýï …GÚæ |æè xæGzGH„ ÜUè „æï ¥ÐÝï ã}æ ¨Úæï¢ ¨ï Ïæãé„ ÐèÀïãæï …æª¢xææ, ƒæïÇGè ¨è ™êÜU ãé§ü „æï }æïÚæ }æé-„±vGÜGU¥G ÝzG¥G ¶G¨æÚï }æï¢„ÏÎèH ãæï …æ»xææ. §¨è „GÚãG §Ý ÝéÈGêU¨ï ÜGéUÎç¨Ä²æ ÜUæï ²ïã ¶GæñÈGU

8



HæçãGÜGU ãæï„æ ãñ çÜU ¥xæÚ ±æïã Îé‹²æ±è HÁG…Gæ„ ¥æñÚ ¥æ¨æ§àææï¢ }æï¢ ¶æïxæ» „æï ¥-ÏæÎè ç…G‹Îxæè ±èÚæÝ ãæï ÜU„è ãñ. ±æïã ¥-ÏæÎè ç…G‹Îxæè …æïÜU|æè ¶Gy}æ ãæïÝï ±æHè Ýãè¢, ¨æÆ ²æ ¨y„Ú ¨æHæ Îé‹²æ±è ç…G‹Îxæè ÜUèÚæ’Ýæ§²æï¢, HÁG…G„æï¢ ¥æñÚ ¥æ¨æ§àææï¢ }æï¢ È¢U¨ ÜUÚ ©¨ ãG²æ„ï Îæ§}æè ÜUæïÏæï ÚæñÝÜGU ± Ïæï ÜñUÈGU ÏæÝæÝæ ²ÜGUèÝÝ Ïæï ¥GvGHè ¥æñÚ …éÝêÝ ãñ. çÈGURUï¥æç¶GÚ„ ©‹ãï¢ »ï¨æ Ïæï„æÏæ ç¨ÈGU„ ÏæÝæ Îï„è ãñ çÜU ©‹ãï¢ Ý „æï ²ãæ¢ ÜUï¥GæHèàææÝ }æãGËHæ„ |ææ„ï ãñ¢ ¥æñÚ Ý ãè ¨è}ææï …GÚ ÜUè ¶ÝÜU ©‹ãï¢ÈGUÚïzG„æ ÜUÚ„è ãñ. ÎÚ ¥SH §Ý ÜUè çÝxææãï¢ „æï ¥ÐÝï ¶GæçHÜGU ±}ææçHÜU ÜUè çÚ…Gæ ÐÚ …}æè ãæï„è ãñ¢ ¥æñÚ ±æïã §Ý „}ææ}æ ¥à²æ ¨ïç…G²æÎæ ÐéÚ àæÜUæïã ¥æñÚ …‹Ý„è Ýï’}æ„æï¢ ÜUï }æé-„}æ‹Ýè ãæï„ï ãñ¢. ²ïãè ±æïããçS„²æ¢ ãñ¢ ç…Ý ÜUæ ç…GRU |æè Ïææ§G¨ï Ýé…GêHï ÚãG}æ„ ãñ. …ñ¨æ çÜU ãG…GÚ„ï

¨ézG²æÝ çÏæÝ ¥GñçÝ²æ ÈGUÚ}ææ„ï ãñ¢: “

²æ’Ýè ÝïÜU Hæïxææï¢ ÜUï ç…GRU ÜUï ±vG„ ÚãG}æ„ Ýæç…GH ãæï„è ãñ.”(çãGË²„éH ¥æñçH²æ, ÚÜGU}æ :10750, ¨. 335, ÎæÚéH ÜéU„éçÏæH §GçË}æÄ²æ ÏæñÚê„)

§¨ Ïææ„ }æï¢ ÜUæï§ü àæÜU Ýãè¢ çÜU ²ïã ¥æ’Hæ ± ÐæÜUè…Gæ „…Gïüç…G‹Îxæè §‹ãè ÝéÈGêU¨ï ÜGéUÎç¨Ä²æ ÜUæ çãGS¨æ ãñ ã}æ …ñ¨ï Ïæï }ææ²æï¢ ÜUï çH²ï§Ý ÜUï ÝvGàæï ÜGUÎ}æ ÐÚ ™HÝæ Ýæ }æéç}ÜUÝ Ýãè¢ „æï Ïæï ãGÎ Îéà±æÚ …GÚêÚ ãñ.HïçÜUÝ ¥xæÚ ã}æ §Ý ÐæÜUè…Gæ ãçS„²æï¢ ÜUï ÝvGàæï ÜGUÎ}æ Ýãè¢ ™H ÜU„ï„æï ¥ÐÝè çÝÄ²„æï¢ ¥æñÚ ¥ÐÝï }æé¥Gæ-}æHæ„ ÜUè Îé‹²æ „æï ¨¢±æÚ ¨ÜU„ïãñ¢, }ææñHæ» ãGÜGUèÜGUè ÜUè ÝæÚæ…Gxæè }ææïH Hï ÜUÚ ¥ÐÝï ÝzG¨ ÜUè ¶GéàæÝêÎèÜUï æïÎæï¢ ï „æï Ïææ…G Úã ÜU„ï ãñ¢, ãGHæH ± ãGÚæ}æ ÜUè „}æè…G, ¥æç¶GÚ„ÜUï ÝzG¥G ± ÝévG¨æÝ ¥æñÚ ¥ÐÝï ÚÏÏæï ÜGUÎèÚ ÜUï xæG…GÏæ ± çÚ…Gæ ÜUæ¶G²æH „æï Ú¶ ¨ÜU„ï ãñ¢.

§Ý „}ææ}æ Ïææ„æï¢ ÜUï Ðïàæï Ý…GÚ ÜéUÀ ¥G¨æü ÜGUÏH ¥™æÝÜU§ç‹„ÜGUæH ÜUÚ …æÝï ±æHï ¨æHïãG ± }æéy„ÜGUè ¥GæçH}æï ÎèÝ ¥æñÚ „ÏHèxæGïÜGéU¥æüÝæï ¨é‹Ý„ ÜUè ¥GæH}æxæèÚ „ãGÚèÜU Îæ’±„ï §SHæ}æè ÜUè }æÜUü…Gè

9



}æçÁH¨ï àæêÚæ ÜUï ÚévÝ ¥H ãGæçÈGU…G ¥H ÜGUæÚè ¥H }æézG„è }æéãG}}æÎÈGUæÚêÜGU ¥H ¥GœæGæçÚÄ²éH }æ-ÎÝè ÜUï }æéwG„¨Ú ãGæHæ„ïç…G‹Îxæè ÏæÝæ}æ “}æéçzG„²ï Îæ’±„ï §SHæ}æè ” Ðïàæ çÜU²ï…æ Úãï ãñ¢. }æézG„è }æéãG}}æÎ ÈGUæÚêÜGU ¥GœæGæÚè ÎèÝï §SHæ}æÜUï }æéçwGH¨ ¥æñÚ ÐéÚ …æïàæ }æéÏæçËHxæG ƒï. “}æéÛæï ¥ÐÝè ¥æñÚ ¨æÚè Îé‹²æÜUï Hæïxææï¢ ÜUè §SHæãG ÜUè ÜUæïçàæàæ ÜUÚÝè ãñ ” ÜUï }æéÜGUg¨ …ÁGÏæï ÜUï „ãGì„¥æÐ Ýï Úæãï ¶GéÎæ }æï¢ ¨ÈGUÚ ÜUÚÝï ±æHï ¥GæçàæÜGUæÝï Ú¨êH ÜUï}æ-ÎÝè ÜGUæçÈGUHæï¢ }æï¢ çã‹Î, ÎéÏæ§ü ¥æñÚ ÐæçÜUS„æÝ ÜUï „}ææ}æ ¨êÏææï¢Ð¢…æÏæ,¨ÚãGÎ, ÏæHêç™S„æÝ, ç¨‹{ ¥æñÚ ÜUà}æèÚ ÜUæ ¨ÈGUÚ |æè çÜU²æ.…GæïãìÎæï ±Ú¥G ¥æñÚ „vG±æ ± ÐÚãï…G xææÚè }æï¢ ¥ÐÝè ç}æ¨æH ¥æÐ ƒï ¥æñÚ

§¨ ãGÎè¨ï ÐæÜU ÜUï ç}æSÎæÜGU ƒï: “

²æ’Ýè Îé‹²æ }æï¢ §¨ „GÚãG Úãæï çÜU xææï²æ „é}æ }æé¨æçÈGUÚ ãæï.”(¨ãGèãGéH Ïæé¶GæÚè, ¥H ãGÎè¨: 6416, ç…. 4, ¨. 223, ÎæÚéH ÜéU„éçÏæH §GçË}æÄ²æ ÏæñÚê„)

}æéçzG„²ï Îæ’±„ï §SHæ}æè ÜUï ÏææÚï }æï¢ }æ…GèÎ„zG¨èHæ„ …æÝÝï ÜUï çH²ï çÜU„æÏæ ÜUæ }æé„Gæ-H¥Gæ …æÚè Úç¶²ï. §¨çÜU„æÏæ ÜUæï Îæ’±„ï §SHæ}æè ÜUè }æçÁH¨ï ¥H }æÎèÝ„éH §GçË}æÄ²æ ÜUïàææï’Ïæ» §SHæãGè ÜéU„éÏæ ÜUï ç…G}}ææÎæÚæÝ Ýï }æéÚy„Ïæ çÜU²æ ãñ. §¨ çÜU„æÏæÜUæï Ý ç¨ÈGUü ¶GéÎ ÐçÉG²ï ÏæçËÜU Îê¨Úï §SHæ}æè |ææ§²æï¢ ÜUæï §¨ ÜUï}æé„Gæ-H¥Gæ ÜUè „ÚxæGèÏæ Îï ÜUÚ ¨±æÏæï …æçÚ²æ ÜïU }æéS„ãGÜGU ÏæçÝ²ï.¥ËHæã „¥GæHæ ¨ï Îé¥Gæ ãñ çÜU ã}æï¢ “¥ÐÝè ¥æñÚ ¨æÚè Îé‹²æ ÜUï Hæïxææï¢ÜUè §SHæãG ÜUè ÜUæïçàæàæ” ÜUÚÝï ÜUï çH²ï }æ-ÎÝè §‹¥Gæ}ææ„ ÐÚ ¥G}æHÜUÚÝï ¥æñÚ }æ-ÎÝè ÜGUæçÈGUHæï¢ ÜUæ }æé¨æçÈGUÚ ÏæÝ„ï ÚãÝï ÜUè „æñÈGUèÜGU ¥G„GæÈGUÚ}ææ» ¥æñÚ Îæ’±„ï §SHæ}æè ÜUè „}ææ}æ }æ…æçH¨ Ïæ àæé}æêH }æçÁH ï¥H }æÎèÝ„éH §GçË}æÄ²æ ÜUæï çÎÝ x²æÚã±è¢ Úæ„ ÏææÚã±è¢ „ÚvGÜGUè¥G„æ ÈGUÚ}ææ». àææï’Ïæ» §SHæãGè ÜéU„éÏæ (}æçÁH¨ï ¥H }æÎèÝ„éH §GçË}æÄ²æ)

10



©G‹±¢Ý „ÈUGãG¢ÝæÏ¢Úà¢é}¢¢Ú

11

ç±HæÎ„ ¥æñÚ §çÏ„Îæ§ü „æ’Hè}æ :

Îæ’±„ï §SHæ}æè ¨ï çÜU¨ „GÚãG }æé-„¥çS¨Ú ãé» :

¥GãìÎï „GæçHÏæï §GË}æè ÜUæ çÜUÚÎæÚ :

„vGÚèÏæÝ ™æÚ ã…GæÚ ÈGU„æ±æ çH¶ï :

¨ÈGUÚï }æÎèÝæ ÜUè ¨¥GæÎ„ :

}æÜUü…Gè }æçÁH¨ï àæêÚæ }æï¢ àæé}æêçHÄ²„ :

çÝxæÚæÝï àæêÚæ ÜUï „ãGÚèÚè „¥S¨éÚæ„ :

„ãG¨èH }æéàææ-±Ú„ ÜUï çÝxæÚæÝ ÜUï „¥S¨éÚæ„ :

}æéçzG„²ï Îæ’±„ï §SHæ}æè ÜUè §ç‹ÈGUÚæÎè ÜUæïçàæàæï¢ :

xæéHàæÝï §vGÏææH ÜUï ç…G}}ææÎæÚ ÜUï „¥S¨éÚæ„ :

¥GæçàæÜGUæÝï Ú¨êH ÜUï }æ-ÎÝè ÜGUæçÈGUHæï¢ }æï¢ ¨ÈGUÚ :

}æ-ÎÝè §‹¥Gæ}ææ„ ÜUï ¥Gæç}æH :

ãÚ Î}æ }æ-ÎÝè ÜUæ}æ ÜUï çH²ï „Ä²æÚ :

}æ-ÎÝè }æà±Úï ÜUæ ¥‹Îæ…G :

¨Îæ» }æÎèÝæ :

¥GHæÜGUæ§ü ÎæñÚæ ÏæÚæ» ÝïÜUè ÜUè Îæ’±„ }æï¢ çàæÜUü„ :

Î¨æïü Ïæ²æÝ :

ÎéÏæHæ Ð„Hæ }æéÏæçËHxæG :

§ç‹ÈGUÚæÎè ÜUæïçàæàæ :

ÜGéUzGHï }æÎèÝæ :

§„Gæ¥G„ï ¥}æèÚ :

}æ-ÎÝè }æÜUü…G ÜUè §„Gæ¥G„ :

14

15

15

16

17

18

18

19

19

20

22

25

26

26

27

27

28

28

30

32

34

35

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22




12

ãzG„æ±æÚ §çÁ„}ææ¥G }æï¢ ÐæÏæ‹Îè ¨ï çàæÜUü„ :

§GàÜGUï Ú¨êH :

¥}æèÚï ¥ãHï ¨é‹Ý„ ¨ï }æãGÏÏæ„ :

¨Ïæí ÜUè ¥GæÎ„ :

ãÚ ÜUæ}æ }æï¢ Ý}æèü :

¶æÝï }æï¢ »GïÏæ Ý çÝÜUæHÝæ :

çÜUÈGUæ²„ çàæ¥GæÚè :

¨æÎxæè :

¨±æÏæï …æçÚÄ²æ ÜUï }æé-„}æ‹Ýè :

¨±æÏæï ¥æç¶GÚ„ ÜUï ãGÚè¨ :

ç„Hæ±„ï ÜGéU¥æüÝ ÜUæ …GæñÜGU :

ÐÎïü ÜUè »ãGìç„²æ„Gï¢ :

¥ÐÝè ÏæÓ™è ¥æñÚ ©¨ ÜUè ¥}}æè ÜUè „ÚçÏæÄ²„ :

àææñÜGUï }æé„Gæ-H¥Gæ :

²æÎï }ææñ„ :

ÜGUÝæ¥G„ Ð¨‹Îè :

ÍæÚ ±æHæï¢ ÜUè ¥æÐ ¨ï }æãGÏÏæ„ :

“ÍæÚ }æï¢ }æ-ÎÝè }ææãGæïH” ÜUï 15 }æ-ÎÝè ÈêUH

±vG„ ÜUè ÐæÏæ‹Îè :

¥‹Îæ…Gï „ÎÚè¨ :

àæãèÎ }æçS…Î }æï¢ §}ææ}æ„ :

Ý}ææ…Gæï¢ ÜUæ »ãìç„}ææ}æ :

¥Gæç……Gè :

23

24

25

26

27

28

29

30

31

32

33

34

35

36

37

38

39

40

41

42

43

44

45

35

36

37

38

38

40

40

40

41

41

42

42

43

44

44

45

45

46

48

50

51

52

55




13

}æéçzG„²ï Îæ’±„ï §SHæ}æè Ïæ„GæñÚï ¥GHæÜGUæ§ü çÝxæÚæÝ :

}æéçzG„²ï Îæ’±„ï §SHæ}æè ÜUè ÚïãGìH„ :

±ÈGUæ„ ÜUè ÜñUçÈGUÄ²æ„ :

§ü¨æHï ¨±æÏæ ÜUæ ¥æxæGæ…G :

„wG„» xæGéSH ÐÚ }æéSÜUÚæãÅ :

Ýæ’„ wG±æÝè ÜUï ÎæñÚæÝ ãæï¢Åæï¢ ÜUè …éç}Ïæàæ :

ãæï¢Å çãHÝï Hxæï

ÏææçÝ²ï Îæ’±„ï §SHæ}æè ÜUè ¥æ}æÎ

}æéçzG„²ï Îæ’±„ï §SHæ}æè ÜUè Ý}ææ…Gï …Ýæ…Gæ

Ý}ææ…Gï …Ýæ…Gæ ÜUï Ïææ’Î ÜUè çÚvGÜGU„ ¥¢xæï…G Îé¥Gæ

…Ýæ…Gæ Ïæ ¨ê» ¨ãGÚæ» }æÎèÝæ

„ÎÈGUèÝ ÜUè ÜGñUçÈGUÄ²æ„

ÜGUÏæí ÐÚ ¥…GæÝ

Îæ’±„ï §SHæ}æè ãÚçxæ…G }æ„ ÀæïçÇG²ï !

„…ÎèÎï ¥GãìÎï ±ÈGUæ

Ïææ’Îï „ÎÈGUèÝ ÐéÚ ¨æï…G Îé¥Gæ

}æ…GæÚ ÐÚ 12 Íæ‹Åï ÚéÜUÝï ±æHï

}æéçzG„²ï Îæ’±„ï §SHæ}æè ÜUæ „è…æ

ÏææÏæéH §SHæ}æ ÜUï §çÁ„}ææ¥G }æï¢ Îé¥Gæ ÜUï ¥ËÈGUæ…G

§ü¨æHï ¨±æÏæ :

}æ-ÎÝè ÏæãæÚï¢

}æ-ÎÝè xæé…GæçÚàæ

56

57

57

58

58

59

59

60

61

62

64

65

66

67

68

69

72

73

75

75

76

79

46

47

48

49

50

51

52

53

54

55

56

57

58

59

60

61

62

63

64

65

66

67



ÎéÚêÎ àæÚèÈGU ÜUè ÈGU…GèH„àæñ¶Gï „GÚèÜGU„, ¥}æèÚï ¥ãHï ¨é‹Ý„, ¥GæçàæÜGUï ¥æ’Hæ ãG…GÚ„,

ÏææçÝ²ï Îæ’±„ï §SHæ}æè ãG…GÚ„ ¥GËHæ}ææ }ææñHæÝæ }æéãG}}æÎ §Ë²æ¨ ¥GœæGæÚ

ÜGUæçÎÚè Ú-…G±è ¥ÐÝï çÚ¨æHï “ç…G²æ» ÎéÚêÎæï Hæ}æ”

}æï¢ ÈGUÚ}ææÝï }æéS„GÈGUæ ÝvGH ÈGUÚ}ææ„ï ãñ¢ :

“¥ËHæã ÜUè ¶Gæç„GÚ ¥æÐ¨ }æï¢ }æãGÏÏæ„ Ú¶Ýï ±æHï

…Ïæ Ïææã}æ ç}æHï¢ ¥æñÚ }æé¨æ-ÈGUãGæ ÜUÚï¢ ¥æñÚ ÝÏæè ÐÚ

ÎéÚêÎï ÐæÜU |æï…ï¢ „æï ©Ý ÜUï …éÎæ ãæïÝï ¨ï ÐãHï ÎæïÝæï¢ ÜUï ¥xæHï çÐÀHï

xæéÝæã ÏæwGàæ çÎ²ï …æ„ï ãñ¢.” (}æéSÝÎæï ¥Ïæè ²æ’Hæ, ÚÜGU}æéH ãGÎè¨ : 2901,

ç…. 3, ¨. 95)

ç±HæÎ„ ¥æñÚ §çÏ„Îæ§ü „æ’Hè}æ :}æéçzG„²ï Îæ’±„ï §SHæ}æè ¥H ãGæçÈGU…G ¥H ÜGUæÚè }æéãG}}æÎ

ÈGUæÚêÜGU ¥H ¥GœæGæçÚÄ²éH }æ-ÎÝè ÜUè ç±HæÎ„ 26 ¥xæS„

1976 §Gü. }ææãï Ú-}¢…G¢ÝéH }¢éÏ¢¢ÚÜU }æï¢ HæÇGÜUæÝæ (ç…¨ ÜUæ Ýæ}æ

¥}æèÚï ¥ãHï é‹Ý„ ÏææçÝ²ï Îæ’±„ï §SHæ}æè ¥GËHæ}ææ }ææñHæÝæ }æéãG}}æÎ

§Ë²æ¨ ¥GœæGæÚ ÜGUæçÎÚè Ú-…G±è Ýï ¥æÐ ÜUè ±ÈGUæ„ ÜUï

Ïææ’Î “ÈGUæÚêÜGU ÝxæÚ” Ú¶ çÎ²æ ãñ) }æï¢ ãé§ü. SÜêUH ï ±æÐ¨è ÐÚ ±æçHÎæ

ÜUæï ÜGéU¥æüÝï ÐæÜU ¨éÝæ²æ ÜUÚ„ï ƒï. §çÏ„Îæ§ü „æ’Hè}æ ± çãGzG…G ÎæÚéH

©GHê}æ ¥ãGì¨ÝéH Ïæ-ÚÜUæ„ (ãGñÎÚ¥æÏææÎ ç¨‹{) ¨ï çÜU²æ. ÈGUæÚêÜGU ÝxæÚ

(HæÇGÜUæÝæ) ¨ï ãGñÎÚ¥æÏææÎ ¥æñÚ çÈUÚ 1989 §Gü. }æï¢ ÏææÏæéH }æÎèÝæ

(ÜUÚæ™è) }æé‹„çÜGUH ãæï xæ».

14



Îæ’±„ï §SHæ}æè ¨ï çÜU¨ „GÚãG }æé-„¥çS¨Ú ãé» :}æéçzG„²ï Îæ’±„ï §SHæ}æè ãGæ…è }æéãG}}æÎ ÈGUæÚêÜGéU ¥H ¥GœæGæçÚÄ²éH

}æ-ÎÝè Ýï Îæ‘±„ï §SHæ}æè ÜUï }æ-ÎÝè }ææãGæïH ï ±æÏæS„xæè

ÜUï ÏææÚï }æï¢ ¶GéÎ ÜéUÀ §¨ „GÚãG ¨ï Ïæ„æ²æ ƒæ çÜU }æñ¢ Ýï …Ïæ ÐãHè }æ„üÏææ

¨é‹Ý„æï¢ |æÚï ãzG„æ±æÚ §çÁ„}ææ¥G }æï¢ çàæÜUü„ ÜUè „æï ±ãæ¢ ÜUè …æÝï ±æHè

§çwG„„æ}æè çÚvGÜGU„ ¥¢xæï…G Îé¥Gæ ¨éÝ ÜUÚ Ïæãé„ }æé-„¥çS¨Ú ãé±æ Ïæ¨

§¨ Îé¥Gæ ÜUæ ¥‹Îæ…G Ð¨‹Î ¥æ xæ²æ. §¨ ÜUï Ïææ’Î Îæ’±„ï §SHæ}æè ÜUè

}æç‹…GHï¢ „Gñ ãæï„è ™Hè xæ§¢ü.

¥GãìÎï „GæçHÏæï §GË}æè ÜUæ çÜUÚÎæÚ :ÏææÏæéH }æÎèÝæ ÜUÚæ™è }æï¢ Îæ’±„ï §SHæ}æè ÜUï …æç}æ¥G„éH }æÎèÝæ

}æï¢ 1995 §Gü. }æï¢ Îæç¶GHæ çH²æ. ¥æÐ ¥ÐÝè ¥GæÎæ„æï ¥yG±æÚ }æï¢ ÎèxæÚ

„G-HÏææ ¨ï }æé}æ„æ…G ãGñç¨²„ ÜUï ãGæç}æH ƒï. ¥æÐ ÜUï ¨æƒ ÐÉGÝï ±æHï

}æ-ÎÝè ©G-H}ææ ÜUæ Ïæ²æÝ ãñ çÜU “ÎæñÚæÝï „GæçHÏæï §GË}æè …Ïæ ÐÉGæ§ü ÜUï

ÎÚç}æ²æÝè ±vGÈGUï }æï¢ ã}æ Hæïxæ ™æ² ±xæGñÚæ ÐèÝï ÜUï çH²ï ãæïÅH }æï¢ ™Hï

…æ„ï „æï ²ïã §¨ ±vGÈGUï ï ÈGUæ»Îæ ©Ææ„ï ãé» ÜGéU¥æüÝï }æ…èÎ ÜUè ç„Hæ±„

àæéÚê¥G ÜUÚ Îï„ï. »ÜU ÎzG¥Gæ §çS„zG¨æÚ ÐÚ ÈGUÚ}ææ²æ : }æñ¢

Úæï…GæÝæ »ÜU }æç‹…GH ÜUè ç„Hæ±„ ÜUÚ„æ ãê¢ (ÜGéU¥æüÝï ÐæÜU ÜUè ¨æ„

}æç‹…GHï¢ ãñ¢ §¨ „GÚãG ¥æÐ ¨æ„ çÎÝ }æï¢ ÜGéU¥æüÝï }æ…èÎ ¶Gy}æ ÜUÚ çH²æ

ÜUÚ„ï ƒï) …GÏææÝ ÜUæ ÜGéUzGHï }æÎèÝæ Ïæãé„ }æ…GÏæê„ ƒæ, ¶GéÎ xæézG„éxæê àæéÚê¥G

ÜUÚÝï ÜUï Ïæ…æ» ¥v¨Ú ¨æ}æÝï ±æHï ÜUï ¥æxæGæ…ïG ÜUHæ}æ ÜUï }æé‹„ç…GÚ

Úã„ï ƒï. ÜU|æè ÜGUãìÜGUãæ Hxææ„ï Ýãè¢ Îï¶æ xæ²æ, ¥HÏæy„æ ©Ý ÜUï HÏææï¢

ÐÚ }æéSÜUÚæãÅ …GÚêÚ Îï¶è …æ„è. ²ïã ãGæçÈGU…Gï ÜGéU¥æüÝ |æè ƒï

¥æñÚ §ÝÜUæ çãGzG…G §„Ýæ }æ…GÏæê„G ƒæ çÜU „}ææ}æ ¥¨æç„…Gæ ÎæñÚæÝï ¨ÏæÜGU

¥æ²„ ¥æ …æÝï ÐÚ §Ý ãè ¨ï §¨ ÜUï ÏææÚï }æï¢ ÐêÀæ ÜUÚ„ï ƒï, ã}ææÚè Ý…GÚ

15



ï »ï æ }æ…GÏæê„G ãGæçÈGU…Gï ±æHæ ãGæçÈGU…G ÜU|æè Ýãè¢ xæé…GÚæ. ÜU|æè ¥¨æç„…Gæ

¨ï xæGñÚ …GÚêÚè ¨é±æHæ„ Ýãè¢ çÜU²ï, …Ïæ ÜU|æè ¨é±æH çÜU²æ „æï ãÚ »ÜU

©¨ ¨é±æH }æï¢ çÎH ™SÐè Hï„æ ƒæ ¥æñÚ ©¨ ¨é±æH ÜUæï ¥ã}}æ „ÚèÝ

ÜGUÚæÚ Îï„æ ƒæ. ã}æ Î-Ú…æ §SHæ}æè |ææ§²æï¢ ¨ï çÜU¨è }æS¥Hï ÐÚ

§çwG„HæÈGUï Úæ² ãæïÝï ÜUè êÚ„ }æï¢ ¥ÐÝï }ææñçÜGUÈGU ÜUæï ÐéÚ »’ç„}ææÎ „GÚèÜGUï

¨ï Ïæ²æÝ …GÚêÚ ÜUÚ„ï ƒï HïçÜUÝ çÜU¨è ÜUè „ãìGÜGUèÚ ²æ „…ãèH ãÚçxæ…

Ýãè¢ ÈGUÚ}ææ„ï ƒï. ÎæñÚæÝï „GæçHÏæéH §GË}æè …Ïæ çÐçÚ²Ç ¶GæHè ãæï„æ

ÜGéU¥æüÝï }æ…èÎ ÜUè ç„Hæ±„ àæéÚê¥G ÈGUÚ}ææ Îï„ï ©Ý ÜUï ã}æ Î-Ú…æ

§SHæ}æè |ææ§²æï¢ Ýï ©Ý ï }æé-„¥çS¨Ú ãæï ÜUÚ ©Ý ï „…±èÎæï çÜGUÚæ¥„

ÜUï ©¨êHæï¢ ÜUï }æé„GæçÏæÜGU ÜGéU¥æüÝï ÐæÜU ÐÉGÝæ àæéÚê¥G ÜUÚ çÎ²æ v²ê¢çÜU ²ïã

ãGæçÈGU…Gï ÜGéU¥æüÝ ãæïÝï ÜUï ¨æƒ ¨æƒ »ÜU ¥ÓÀï ÜGUæÚè |æè ƒï. ©Ý ãè }æï¢

¨ï »ÜU §SHæ}æè |ææ§ü ÜUæ ÜUãÝæ ãñ çÜU }æñ¢ ÐÉGÝï ÜUï ¨æƒ ¨æƒ àææ}æ ÜUï

±vG„ „ÎÚè¨ |æè ÜUÚ„æ ƒæ. …Ïæ ÜU|æè |æè }æñ¢ Ýï ©Ý ¨ï çÜU¨è ¨ÏæÜGU ÜUï

ÏææÚï }æï¢ Î²æüzG„ çÜU²æ ©‹ãæï¢ Ýï ÜU|æè Ïæï…GæÚè ÜUæ §ÁGãæÚ Ýãè¢ çÜU²æ ÏæçËÜU

Ïæãé„ àææñÜGU ¥æñÚ HxæÝ ¨ï }æïÚï ¨é±æHæ„ ÜUï …±æÏææ„ çÎ²ï. ©Ý ÜUï

çÜUÚÎæÚ ÜUè ÏæéH‹Îè ÜUè çÏæÝæ ÐÚ ã}ææÚæ ©Ý ÜUï ÏææÚï }æï¢ ²ïãè ãGéSÝï …GÝ

ãñ çÜU ²ïã ¥ËHæã ÜUï ±Hè ƒï.” (§ç‹„ãæ)

¥ËHæã ÜUè ©Ý ÐÚ ÚãG}æ„ ãæï ¥æñÚ ©Ý ÜUï ¨ÎÜGUï ã}ææÚè }æçxGÈGUÚ„

ãæï.

„vGÚèÏæÝ ™æÚ ã…GæÚ ÈGU„æ±æ çH¶ï :}æéçzG„²ï Îæ’±„ï §SHæ}æè ãGæçÈGU…G }æéãG}}æÎ ÈGUæÚêÜGU ¥H

¥GœæGæçÚÄ²éH }æ-ÎÝè Ýï ÈGU„±æ Ý±ï¨è ÜUè „ÚçÏæÄ²„

…æç}æ¥Gæ xæGæñç¨²æ Ú-…Gç±Ä²æ ¨w¶Ú (ÏææÏæéH §SHæ}æ ç¨‹{) ¨ï Hè

15 àææ’ÏææÝ, 1421 çã. Ïæ }æé„GæçÏæÜGU 13 Ý±}ÏæÚ 2001 §Gü. ÜUæï

16



ÐãHæ ÈGU„±æ çH¶æ. ÐãHï ÐãH „vGÚèÏæÝ »ÜU æH ÎæÚéH §zG„æ ¥ãHï

¨é‹Ý„ “…æ}æï¥G }æçS…Î ÜU‹…GéH §ü}ææÝ” ÏææÏæÚè ™æïÜU (xæéÚê }æç‹ÎÚ)

ÏææÏæéH }æÎèÝæ (ÜUÚæ™è) }æï¢ Úãï, ¥æñÚ „vGÚèÏæÝ 500 ÈGU„æ±æ çH¶ï. §¨

ÜUï Ïææ’Î „vGÚèÏæÝ „èÝ æH ÎæÚéH §zG„æ ÝêÚéH §GÚÈGUæÝ “…æ}æï¥G }æçS…Î

¨çÄ²Î }ææ’¨ê}æ àææã Ïæé¶GæÚè ” ÝÁGÎ ÐæïHè¨ ™æïÜUè,

¶æÚæÎÚ, ÏææÏæéH }æÎèÝæ (ÜUÚæ™è) }æï¢ Úãï ¥æñÚ „vGÚèÏæÝ 2000 ÈGU„æ±æ

çH¶ï. çÈUÚ „vGÚèÏæÝ 11 }ææã }æv„Ïæ }æçÁH¨ï §zG„æ (¥GæH}æè }æ-ÎÝè

}æÜUü…G ÈGñU…GæÝï }æÎèÝæ ÏææÏæéH }æÎèÝæ) }æï¢ Úãï, ²ãæ¢ ¥æÐ ÜUï ÈGU„æ±æ ÜUè

„æ’ÎæÎ 1500 ãñ. §¨ „GÚãG ¥æÐ ÜUï ÈGU„æ±æ ÜUè „æ’ÎæÎ „vGÚèÏæÝ

4000 ãñ. §¨ ÜUï §GHæ±æ „zG èÚï …HæHñÝ ÜUæ „vGÚèÏæÝ 1200 ÈGUãGæ„

ÐÚ }æéà„ç}æH ¥G-ÚÏæè ãGæçàæ²æ |æè çH¶æ ¥æñÚ „zG èÚï ÜGéU¥æüÝ “ç¨Úæ„GéH

ç…ÝæÝ” ÜUï À6 ÐæÚæï¢ ÐÚ |æè ÜUæ}æ ÜUÚ ™éÜUï ƒï.

¨ÈGUÚï }æÎèÝæ ÜUè ¨¥GæÎ„ :7 ÈGUÚ±Úè 2002 §Gü. }æï¢ ¥ÐÝï }æé<àæÎï ÜUæç}æH àæñ¶Gï „GÚèÜGU„,

¥}æèÚï ¥ãHï ¨é‹Ý„, ÏææçÝ²ï Îæ’±„ï §SHæ}æè ãG…GÚ„ ¥GËHæ}ææ }ææñHæÝæ

}æéãG}}æÎ §Ë²æ¨ ¥GœæGæÚ ÜGUæçÎÚè Ú-…G±è ÜUï ã}æÚæã ãG…

± ç…G²æÚ„ï }æÎèÝ» }æé‹Ã±Úã ÜUè ¨¥GæÎ„ ¨ï }æéàæÚüÈGU ãé». …Ïæ ¥ÚÜUæÝï

ãG… ¥Îæ ÜUÚÝï ÜUï Ïææ’Î }æ-ÎÝè ¥æÜGUæ ÜUè ÏææÚxææã

}æï¢ ãGæç…GÚè ÜUè ¨éãæÝè ÍæçÇG²æ¢ ¥æ§¢ü „æï ¥æÐ ÜUï }æé<àæÎï ÜUæç}æH Ýï …Ïæ

xæé}ÏæÎï ¶G…GÚæ ÜUè ç…G²æÚ„ ÜUÚæÝï ÜUï çH²ï ¥æÐ ÜUï ÛæéÜUï ãé» ¨Ú ÜUæï

ªÐÚ ©Ææ²æ „æï ¥æÐ Ýï ¥ÐÝèï }æé<àæÎï ÜUæç}æH ÜUè ¥æ¢¶æï¢ ÜUè

„GÚÈGU Îï¶Ýæ àæéÚê¥G ÜUÚ çÎ²æ, ²ê¢ xææï²æ ¥æÐ ÜUï }æé<àæÎï ÜUæç}æH xæé}ÏæÎï

¶G…GÚæ ÜUæï Îï¶ Úãï ƒï ¥æñÚ }æéçzG„²ï Îæ’±„ï §SHæ}æè ©Ý

ÜUè ¥æ¢¶æï¢ }æï¢ xæé}ÏæÎï ¶G…GÚæ ÜUï Ý…GæÚï ÜUÚ Úãï ƒï.

17



}æ é<àæÎ ÜUè ¥æ¢¶æï ¢ ¨ï Úæ ñ…G ï ÜUæ ï }æ ñ ¢ Î ï¶ê ¢

¥æñÚ xæé}ÏæÎï ¶G…GÚæ ÜUï …Ë±ï ÜUæï }æñ ¢ Îï¶ê¢

¥ËHæã ÜUè ©Ý ÐÚ ÚãG}æ„ ãæï ¥æñÚ ©Ý ÜUï ÎÜGUï ã}ææÚè }æçxGÈGUÚ„

ãæï.

}æÜUü…Gè }æçÁH¨ï àæêÚæ }æï¢ àæé}æêçHÄ²„ :}æéçzG„²ï Îæ’±„ï §SHæ}æè 2000 §Gü. }æï¢ „ÏHèxæGï

ÜéGU¥æüÝæï é‹Ý„ ÜUè ¥GæH}æxæèÚ xæGñÚ ç¨²æ¨è „ãGÚèÜU Îæ’±„ï §SHæ}æè ÜUè

}æÜUü…Gè }æçÁH¨ï àæêÚæ ÜUï ÚévÝ ÏæÝï ¥æñÚ „æ Î}æï ãG²æ„ }æçÁH¨ï àæêÚæ }æï¢

àææç}æH Úãï, §¨ ÜUï ¨æƒ ¨æƒ ¥æÐ Îæ’±„ï §SHæ}æè ÜUè }æçÁH¨ï

„ãGÜGUèÜGUæ„ï àæÚ§GÄ²æ, }æçÁH¨ï §zG„æ, }æçÁH¨ï …æç}æ¥Gæ„éH }æÎèÝæ,

}æçÁH¨ï §…æÚæ, }æçÁH¨ï }æ-ÎÝè }æé…GæÜUÚæ ÜUï çÝxæÚæÝ ¥æñÚ }æçÁH¨ï

}ææçH²æ„, }æçÁH¨ ÏæÚæ» §HïvÅîæïçÝÜU }æèçÇ²æ, }æçÁH ï }æÜU-„-Ïæ„éH

}æÎèÝæ, ÐæçÜUS„æÝ §ç‹„…Gæ}æè ÜUæÏæèÝæ, ÏææÏæéH }æÎèÝæ }æéàææ-±Ú„ ÜUï

ÚévÝ ¥æñÚ „¶GS¨é¨ çÈGUH çÈGUvGã (}æézG„è ÜUæõ ü) ÜUï ©S„æ…G |æè ƒï.

çÝxæÚæÝï àæêÚæ ÜUï „ãGÚèÚè „¥S¨éÚæ„ :¥æÐ ÜUï §ç‹„ÜGUæH ÜUï Ïææ’Î çÝxæÚæÝï àæêÚæ

Ýï „ãGÚèÚè Ïæ²æÝ çÎ²æ çÜU “ç…¨ çÎÝ ¨ï }æãGêü}æ Ýï ÚévÝï àæêÚæ

ÜUè ãñGç¨²„ ¨ï }æ-ÎÝè }æà±Úï }æï¢ çàæÜUü„ ÈGUÚ}ææ§ü ãÚ çÎH ¥G…Gè…G ÏæÝ

xæ». ¥æÐ }æ-ÎÝè }æà±Úæï¢ }æï¢ ±vG„ ÜUè ÐæÏæ‹Îè ÈGUÚ}ææ„ï. }æñ¢ ¥ÐÝæ ãGæH

v²æ Ïæ„æª¢ çÜU Ïæ„GæñÚï çÝxæÚæÝ }æàæãêÚ „æï }æñ¢ ãè Úãæ }æxæÚ ÎÚ ¥SH }æézG„è

¨æçãGÏæ ãè çÝxæÚæÝè ÈGUÚ}ææ„ï Úãï, ¥æã ! ¥Ïæ ã}æ ¥ÐÝï }æà±Úæï¢ }æï¢ (àæÚ-

§Gü ÚæãÝé}ææ§ü ÜUï çH²ï) ãæƒæï¢ ãæƒ çÜU¨ ÜUè „GÚÈGU Úé…ê¥G ÜUÚï¢xæï çÜU

¥ÚæÜUèÝï àæêÚæ Íæ‹Åæï¢ çÜU¨è ¥ã}}æ }æé¥Gæ-}æHï ÐÚ ÏæãìG¨ ÜUÚ„ï ¥æñÚ …Ïæ

18



çÜU¨è Ýév„ï ÜUæï „Gñ ÜUÚÝï ÜUè Ðæï…GèàæÝ }æï¢ ¥æ„ï „æï }æézG„è æçãGÏæ ÜUè „GÚÈGU

Úé…ê¥G ÜUÚ„ï ©Ý ÜUè “ãæ¢” ÐÚ ã}ææÚæ ÈñGU¨Hæ }ææñÜGêUÈGU ãæï„æ, ¥æñÚ …Ïæ

çÜU¨è Ýév„ï ÐÚ §çwG„HæÈGUï Úæ² ÈGUÚ}ææ„ï „æï ¥GvGHè ± ÝvGHè ÎHæ§H ï

ÜGUæ§H ÜUÚ„ï ¥æñÚ ÜU|æè ¶GéÎ ÜGUæ§H ãæï …æ„ï.”


ãæï.

„ãG¨èH }æéàææ-±Ú„ ÜUï çÝxæÚæÝ ÜUï „¥S¨éÚæ„ :}æéçzG„²ï Îæ’±„ï §SHæ}æè ÜUè „‹…Gè}æè ÜUæÚÜUÎüxæè

|æè ç}æ¨æHè ƒè. ©Ý ÜUè }æ-ÎÝè „ãG¨èH xæéHàæÝï ¥GœæGæÚ ÜUè

}æéàææ-±Ú„ ÜUï çÝxæÚæÝ ÜUæ Ïæ²æÝ ãñ çÜU :

“}æézG„è }æéãG}}æÎ ÈGUæÚêÜGU ç…Ý çÎÝæï¢ ¥GHæÜGUæ§ü

çÝxæÚæÝ ƒï ©Ý ÜUè ÜUæÚÜUÎüxæè „‹…Gè}æè ÜUæ}ææï¢ }æï¢ |æè ¨Ïæ çÝxæÚæÝ

§SHæ}æè |ææ§²æï¢ ¨ï Ïæïã„Ú ƒè. ©Ý ÜUæ ÜUæÚÜUÎüxæè ÈGUæõ}æü çÏæÝ }ææ¢xæï ¨Ïæ

¨ï ÐãHï ç}æH …æ„æ ƒæ.”

}æéçzG„²ï Îæ’±„ï §SHæ}æè ÜUè §ç‹ÈGUÚæÎè ÜUæïçàæàæï¢ :¥æÐ ÐãHï ÐãH ÜU‹…éGH §ü}ææÝ }æçS…Î ÜïU ÜGUÚèÏæè ¥GHæÜGUï

ÐÅïH ÐæÇGæ }æï¢ çÚãæ§àæ Ð…GèÚ Úãï. §Ý ÜUï ¥GHæÜGUï (»’…æ…G ÜUæõHæïÝè,

HSÏæïHæ ™æïÜU) ÜUï §SHæ}æè |ææ§²æï¢ ÜUæ Ïæ²æÝ ãñ çÜU • “}æéçzG„²ï

Îæ’±„ï §SHæ}æè ãGæ…è }æéãG}}æÎ ÈGUæÚêÜGU ¥GœæGæÚè ÜUè

§ç‹ÈGUÚæÎè ÜUæïçàæàæ ¨ï ÜU§ü §SHæ}æè |ææ§ü Ý}ææ…Gè ÏæÝï, ¥ÐÝï ™ïãÚï ÐÚ

ÎæçÉG²æ¢ ¨…æ Hè¢ ¥æñÚ }æ-ÎÝè }ææãGæïH ¨ï ±æÏæS„æ ãæï xæ». • ²ïã çÏæHæ

ÝæxæGæ ¨Îæ» }æÎèÝæ Hxææ²æ ÜUÚ„ï ƒï ¥æñÚ ¥ÐÝè çÚãæ§àæ xææã ±æÜGUï¥G

ÐÅïH ÐæÇGæ ¨ï çÏæHæH }æçS…Î (HSÏæïHæ ™æïÜU) „ÜU ¨Îæ» }æÎèÝæ

Hxææ„ï ãé» ¥æ²æ ÜUÚ„ï ƒï. • ¥GHæÜGUæ§ü ÎæñÚæ ÏæÚæ» ÝïÜUè ÜUè Îæ’±„

19



}æï¢ çàæÜUü„ ÈGUÚ}ææ„ï • }æÎí¨„éH }æÎèÝæ ÏæÚæ» ÏææçHxæGæÝ ÐÉGæ„ï ƒï •

»ÜU }æ„üÏææ ã}ææÚï ¨æ}æÝï ¥‹ÎÚêÝï ç¨‹{ ¨ï ¥æÝï ±æHï 50 ¨ï 60

ÜéUzGÈGUæÚ §Ý ÜUï ãæƒ ÐÚ }æé¨Ë}ææÝ ãé» • §Ý ÜUè „ÚxæGèÏæ ÐÚ }æé-„¥GgÎ

§SHæ}æè |ææ§²æï¢ Ýï ¥ÐÝï ÏæÓ™æï¢ ÜUæï ãGæçÈGU…Gï ÜGéU¥æüÝ ÏæÝæ²æ • ©¨

¥GHæÜGUï }æï¢ Ïææ’…G Ýæñ …±æÝ …GÏææÝ ÜUè „ï…Gè ÜUè ±…ã ¨ï ÜéUçÈGUíÄ²æ

ÜUçH}ææ„ |æè ÏææïH …æ„ï ƒï, ¥æÐ Ýï ©Ý ÐÚ §ç‹ÈGUÚæÎè ÜUæïçàæàæ ÜUè

¥æñÚ „…ÎèÎï §ü}ææÝ ÜUï ÏææÚï }æï¢ ©Ý ÜUæ …GïãìÝ ÏæÝæ²æ „æï ±æïã „æ§Ïæ ãæï

xæ» ¥æñÚ …GÏææÝ ÜUè »ãGìç„²æ„G ÜUÚÝï ±æHï ÏæÝ xæ» • ç…„Ýæ ¥G¨æü ã}ææÚï

¥GHæÜGUï }æï¢ Úãï, ÜU|æè ¥ÐÝè …Gæ„ ÜUï çH²ï çÜU¨è ¨ï ¨é±æH Ýãè¢ çÜU²æ

• ã}æ Ýï ©‹ãï¢ ÜU|æè ÈGéU…GêH xæézG„éxæê ÜUÚ„ï Ýãè¢ Îï¶æ • Ïæãé„ ç}æHÝ¨æÚ

ƒï • ÜU|æè }æé-„ÜUçÏÏæÚæÝæ ¥‹Îæ…G }æï¢ xæézG„éxæê ÜUÚ„ï Ýãè¢ Îï¶æ Ý Î¨ïü

çÝ…Gæ}æè ¨ï ÐãHï Ý Ïææ’Î }æï¢ • §ü¨æÚ ÜUæ …ÁGÏææ §„Ýæ ƒæ çÜU »ÜU

}æ„üÏææ ¨é‹Ý„æï¢ |æÚï ÏæñÝH ¥vG±æ}æè §çÁ„}ææ¥G }æï¢ „}ææ}æ §SHæ}æè |ææ§²æï¢

ÜUæï àææç}æ²æÝï ÜUï ¥‹ÎÚ ÎçÚ²æï¢ ÐÚ ¨éHæ²æ, ¨éÏãG …Ïæ §SHæ}æè |ææ§ü

ÏæïÎæÚ ãé» „æï ²ïã Îï¶ ÜUÚ ãGñÚæÝ Úã xæ» çÜU ÈGUæÚêÜGU |ææ§ü àææç}æ²æÝï ¨ï

ÏææãÚ ¶éHï ¥æS}ææÝ „Hï …G}æèÝ ÐÚ ãè ¨æï» ãé» ãñ¢ ¥æñÚ ©Ý ÜUï ÜUÐÇGæï¢

ÐÚ ç}æ^è Hxæè ãé§ü ãñ • »ÜU }æ„üÏææ ã}æ Ýï §Ý ÜUï æƒ }æ-ÎÝè ÜGUæçÈGUHï

}æï¢ ¨ÈGUÚ çÜU²æ. çÎ¨}ÏæÚ ÜUè àæÎèÎ ¨Îü Úæ„ }æï¢ ã}æ Ýï Îï¶æ çÜU Úæ„ ÜUï

„èÝ Ïæ…ï ÜUï Hxæ|æxæ ÈGUæÚêÜGU |ææ§ü xæGéSH ÜUÚ ÜUï ¥æ Úãï ãñ¢, §¨ ÐÚ

§SHæ}æè |ææ§ü çÈGURU }æ‹Î ãæï xæ» çÜU ÜUãè¢ §Ý ÜUæï Îèü Ý Hxæ …æ» ¥æñÚ

§àææÚæï¢ çÜUÝæ²æï¢ }æï¢ xæGéSH ÜUæ }ævG Î ÐêÀæ „æï ÜéUÀ §¨ „GÚãG ï ÈGUÚ}ææ²æ :

}æéÛæï xæGéSH ÜUè ÜUæï§ü àæÚ-§Gü ãGæ…„ Ý ƒè, ²ïã ÝzG¨ „¢xæ ÜUÚ„æ Úã„æ ãñ

§¨ çH²ï Æ‹Çï ÐæÝè ¨ï xæGéSH çÜU²æ ãñ • ã}ææÚæ ãGéSÝï …GÝ ãñ çÜU ¥xæÚ

²ïã }æ…GèÎ ÜéUÀ ¥G¨æü ã}ææÚï ¥GHæÜGUï }æï¢ Úã …æ„ï „æï ±ãæ¢ §G}ææ}ææï¢ ÜUè

}æ…GèÎ ÏæãæÚï¢ ¥æ …æ„è¢ J”

20



}æÜUü…Gè }æçÁH¨ï àæêÚæ ÜUï çÝxæÚæÝ ÜUæ „ãGÚèÚè Ïæ²æÝ ãñ çÜU

“§Ý ÜUï æƒ ÈGUÚï çã‹Î §ç‹„ãæ§ü ²æÎxææÚ ÈGUÚ Úãæ. §Ý ÜUè

}ææñ…êÎxæè …ãæ¢ àæÚ-§Gü ÚãÝé}ææ§ü ÜUæ Ïææ§G¨ ƒè ±ãè¢ }æ-ÎÝè §‹¥Gæ}ææ„

ÐÚ ©|ææÚÝï ±æHè |æè ƒè. §¨ ÎæñÚæÝ ÜGéU¥æüÝï ÐæÜU ÜUè ÜUSÚ„ ï ç„Hæ±„

¥æñÚ „ãÁ…éÎ }æï¢ ©ÆÝï ÜUæ }ææ’}æêH Úãæ ¥æñÚ ¨Îæ» }æÎèÝæ ÜUæ »ï¨æ

}ææ’}æêH Îï¶æ ç…¨ ÜUè ç}æ¨æH Ðïàæ ÜUÚÝæ }æéçàÜUH ãñ. …ãæ¢ çÜU¨è

„‹…Gè}æè ¥æñÚ àæÚ-§Gü ÚãÝé}ææ§ü ÜUè ãGæ…„ ãæï„è ÈGUæñÚÝ ãGH §àææüÎ ÈGUÚ}ææ

Îï„ï, ÎæñÚæÝï ¨ÈGUÚ ¥æ¢¶æï¢ ÜUæ ÜGéUzGHï }æÎèÝæ »ï¨æ ç}æ¨æHè ƒæ çÜU §Ý

ÜUè çÝxææãæï¢ ÜUæï ¥v¨Ú ÛæéÜUæ ãé±æ ãè Îï¶æ xæ²æ.”

xæéHàæÝï §vGÏææH ÜUï ç…G}}ææÎæÚ ÜUï „¥S¨éÚæ„ :¥æÐ ÜUï ¥GHæÜGUï xæéHàæÝï §vGÏææH (ÏææÏæéH }æÎèÝæ ÜUÚæ™è) ÜUï

»ÜU §SHæ}æè |ææ§ü ÜUæ Ïæ²æÝ ãñ, “ç…Ý çÎÝæï¢ }æïÚè ÜéUÀ „‹…Gè}æè

ç…G}}ææÎæçÚ²æ¢ ÏæÉGæ§ü xæ§ü ƒè¢ „æï ©Ý çÎÝæï¢ ãGæ…è ÈGUæÚêÜGU |ææ§ü }æïÚè ãGæñ¨Hæ

¥zG…Gæ§ü ÜUï çH²ï }æïÚï æƒ }æéwG„çHÈGU …GñHè ãGËÜGUæï¢ }æï¢ Ý}ææ…ïG ÈGU…í ¥Îæ

ÜUÚ„ï, ¥æñÚ ã}æ ç}æH …éH ÜUÚ Ý» Ý» §SHæ}æè |ææ§²æï¢ ¨ï ç}æH„ï ¥æñÚ

§ç‹ÈGUÚæÎè ÜUæïçàæàæ ÜUÚ„ï.

Ú-}æ…GæÝéH }æéÏææÚÜU }æï¢ }ææï’„çÜUÈGUèÝ ÜUï ¨æƒ ±vG„ xæé…GæÚÝï

ÜUæ ç¨çË¨Hæ ãæï„æ ƒæ. §¨ }æï¢ }æéçzG„²ï Îæ’±„ï §SHæ}æè }æéwG„çHÈGU

…GñHè ãGËÜGUæï¢ ÜUè …éÎæ …éÎæ }æçS…Îæï¢ ÜUï çH²ï ±vG„ çÎ²æ ÜUÚ„ï ¥æñÚ ±ãæ¢

„àæÚèÈGU Hï …æ ÜUÚ ¨é‹Ý„æï¢ |æÚï Ïæ²æÝæ„ ÈGUÚ}ææ„ï ¥æñÚ ç…GRUæï Îé¥Gæ

ÜUÚ±æ„ï. }ææï’„çÜUÈGUèÝ ¥æñÚ ±ãæ¢ ÜUï §SHæ}æè |ææ§²æï¢ ÜUè wG±æçãàæ ²ïã

ãæï„è çÜU ¥æ… Úæ„ ÈGUæÚêÜGU |ææ§ü ã}ææÚï ãGËÜGUï }æï¢ ¥æ»¢. ã}ææÚï ¥GHæÜGUï }æï¢

§ç‹ÈUÚæÎè ÜUæïçàæàæ ÜUï çH²ï ç…„Ýæ }æézG„è ÈGUæÚêÜGU ÐñÎH

™Hï ãñ¢ àææ²Î ãè ÜUæï§ü ©„Ýæ ™Hæ ãæï. ç…Ý çÎÝæï¢ ¥æÐ ÜUï Ðæ¨ }ææïÅÚ

21



¨æ§çÜUH Ýãè¢ ƒè ¥æñÚ ¥æÐ ¥GHæÜGUæ§ü çÝxæÚæÝ ãé±æ ÜUÚ„ï ƒï „æï ¥æÐ

ÐñÎH ãè ¥æ}æÎæï ÚzG„ ÜUÚ„ï ¥æñÚ }ææïÅÚ ¨æ§çÜUH ±æHæï¢ ÜUï }æéÜGUæÏæHï }æï¢

ÐêÚï ±vG„ ÐÚ ¥æ …æ²æ ÜUÚ„ï. ±æÜGUï§Gü ! ¥æÐ ÜUæ }æ-ÎÝè ÜUæ}æ ÜUÚÝï ÜUæ

¥‹Îæ…G §ç‹„ãæ§ü ÜGUæçÏæHï ÚàÜU ƒæ.”


ãæï.

¥GæçàæÜGUæÝï Ú¨êH ÜUï }æ-ÎÝè ÜGUæçÈGUHæï¢ }æï¢ ¨ÈGUÚ :}æéçzG„²ï Îæ’±„ï §SHæ}æè ÜUæï Úæãï ¶GéÎæ

}æï¢ ¨ÈGUÚ ÜUÚÝï ±æHï }æ-ÎÝè ÜGUæçÈGUHæï¢ ¨ï ÏæÇGè }æãGÏÏæ„ ƒè ™éÝæ‹™ï §¨

ÜUè »ÜU ÛæHÜU }æéHæ-ãG…Gæ ãæï :

}æéãGÚü}æéH ãGÚæ}æ 1427 çã. ÜUï }æéÜGUg¨ }ææã }æï¢ ÐæçÜUS„æÝ ÜUï

„vGÚèÏæÝ „}ææ}æ …æç}æ¥Gæ„ }æï¢ „àæÚèÈGU Hï xæ» ¥æñÚ ±æÐ¨è ÐÚ ÏææÏæéH

§SHæ}æ (ç¨‹{, ¨êÏææ§ü }æéàææ-±Ú„) ÜUï çÝxæÚæÝ (…æï ÚévÝï àæêÚæ |æè ãñ¢

©Ý) ÜUæï ÈGUæïÝ çÜU²æ çÜU }æñ¢ ÈGéUHæ¢ çÎÝ ¥æ Úãæ ãê¢ }æïÚæ }æ-ÎÝè ÜGUæçÈGUHæ

Úã Ý …æ» çHãæ…Gæ }æ-ÎÝè ÜGUæçÈGUHæ ¥xæÚ }æéÛæï „Ä²æÚ ç}æH …æ» „æï

}æñ¢ ©¨ }æï¢ ¨ÈGUÚ ÜUÚ ¨ÜêU¢xææ.

¥æÐ ÜUï ÍæÚ ÜUï ÜGUÚèÏæ çÚãæ§àæ Ð…GèÚ §SHæ}æè |ææ§ü ÜUæ Ïæ²æÝ

ãñ çÜU ¥æÐ }æ-ÎÝè ÜGUæçÈGUHæï¢ }æï¢ ¨ÈGUÚ ÜUï àæéÚê¥G ¨ï ãè ¥GæÎè ƒï. Ïæãé„

ÐãHï ÜUè Ïææ„ ãñ çÜU »ÜU }æ„üÏææ }æ-ÎÝè ÜGUæçÈGUHæ „Ä²æÚ Ý ãæï ¨ÜUæ

v²ê¢çÜU }æéÜGUÚüÚã ±vG„ ÐÚ §SHæ}æè |ææ§ü Ý Ðãé¢™ Ðæ» „æï }æézG„è ÈGUæÚêÜGU

}æ-ÎÝè }æéÛæï „‹ãæ ãè Hï ÜUÚ }æ-ÎÝè ÜGUæçÈGUHï }æï¢ ¨ÈGUÚ

ÜUï çH²ï „Ä²æÚ ãæï xæ» ¥æñÚ ã}æ ÎæïÝæï¢ §SHæ}æè |ææ§ü ÜGUæçÈGUHï ÜUï çH²ï

Ú±æÝæ ãæï xæ».

xæéHàæÝï §vGÏææH ÏææÏæéH }æÎèÝæ (ÜUÚæ™è) ÜUï »ÜU ç…G}}ææÎæÚ

22



§SHæ}æè |ææ§ü ÜUæ „ãGÚèÚè Ïæ²æÝ ÜéUÀ §¨ „GÚãG ¨ï ãñ çÜU

}æïÚæ }æéàææ-ãÎæ ãñ çÜU }æézG„è ÈGUæÚêÜGU „GæçHÏæï

§GË}æè ÜUï ÎæñÚ }æï¢ |æè ãÚ }ææã }æ-ÎÝè ÜGUæçÈGUHï }æï¢ ¨ÈGUÚ çÜU²æ ÜUÚ„ï ƒï

ãGæHæ¢çÜU ©¨ ÎæñÚ }æï¢ ãÚ Îê¨Úï }ææã }æ-ÎÝè ÜGUæçÈGUHï }æï¢ ¨ÈGUÚ ÜUè

„ÚÜUèÏæ ãé±æ ÜUÚ„è ƒè.

}æéÛæï |æè ©Ý ÜUï ¨æƒ }æ-ÎÝè ÜGUæçÈGUHï }æï¢ ¨ÈGUÚ

ÜUÚÝï ÜUè ¨¥GæÎ„ ç}æHè. ²ïã }æ-ÎÝè ÜGUæçÈG Hï ÜUï …Î±H ÐÚ Ïæãé„

ÐæÏæ‹Îè ï ¥G}æH çÜU²æ ÜUÚ„ï ƒï. ²ïã ¥ÐÝï ¥G}æH ï Îê¨Úæï¢ ÜUæï ¥G}æH

ÜUè „ÚxæGèÏæ Îï„ï ƒï ™éÝæ‹™ï …Ïæ ²ïã ¶éGÎ …Î±H ÐÚ ¥G}æH ÜUÚ„ï ƒï

ÎèxæÚ àæé-ÜUæ» ÜGUæçÈGUHæ |æè …Î±H ÐÚ ¶éGàæ çÎHè ¨ï ¥G}æH çÜU²æ

ÜUÚ„ï ƒï. ²ïã àæé-ÚÜUæ» ÜGUæçÈGUHæ ÜUè ¶éGÎ ç¶GÎ}æ„ |æè ÜUÚ„ï ¥æñÚ

„ÚçÏæÄ²„ |æè çÜU²æ ÜUÚ„ï ƒï.

§¨ ÎæñÚæÝ …Ïæ Ïææ…GæÚ ¨ï ÚæïÅè, ™èÝè ²æ ÜUæï§ü ¥æñÚ ¨æ}ææÝ

}æ¢xæ±æ„ï „æï çÜU¨è Ý çÜU¨è Ïææ Ïæ-Ú-ÜU„ çÝSÏæ„ ¨ï }æ¢xæ±æ„ï,

}æ-¨HÝ xæGæñ¨ï ÐæÜU ÜUè çÝSÏæ„ ¨ï x²æÚã ÚæïçÅ²æ¢, ™æÚ

²æÚ ÜUè çÝSÏæ„ ¨ï ™æÚ ŒHïÅï¢,

…Ïæ |æè }æ-ÎÝè ÜGUæçÈGUHï }æï¢ ÈGUÚ ÜUÚ„ï „æï ÜGUæçÈGUHï

ÜUæ ±vG„ ¶GéÎ |æè ÐêÚæ ÜUÚ„ï ¥æñÚ ÎèxæÚ àæé-ÚÜUæ¥ ¨ï |æè ÜUÚ±æ²æ ÜUÚ„ï

ƒï. ¥æñÚ §¨ „Úã …GïãìÝ ÏæÝæ²æ ÜUÚ„ï çÜU ÇæõvÅ…Gü ÜUè Îè ãé§ü Î±æ§ü ÜUæ

ÜUæõ ü ¥xæÚ ÐêÚæ Ý ÜUÚï¢ „æï ÈGUæ»Îæ Ýãè¢ ãæï„æ.

»ÜU }æ„üÏææ §Ý ÜUï ¨æƒ Îæ’±„ï §SHæ}æè ÜUï ¨é‹Ý„æï¢ |æÚï ÏæñÝH

¥vG±æ}æè §çÁ„}ææ¥G ¨ï 30 çÎÝ ÜUï çH²ï }æ-ÎÝè ÜGUæçÈGUHï }æï¢ ¨ÈGUÚ

ÜUÚÝæ Ý¨èÏæ ãé±æ. §çÁ„}ææ¥G ÜUï §çwG„„æ}æ ÐÚ àæÎèÎ ÏææçÚàæ ãé§ü ¥æñÚ

ãÚ „GÚÈGU ÜUè™ÇG Ý…GÚ ¥æ Úãè ƒè. §çy„ÈGUæÜGU Îïç¶²ï çÜU }æ-ÎÝè

23



ÜGUæçÈGUHï ÜUï ÎèxæÚ àæé-ÚÜUæ¥ ï ã}ææÚè }æéHæÜGUæ„ Ý ãæï Ðæ§ü. ©‹ãæï¢ Ýï }æéÛæï

¨æƒ çH²æ ¥æñÚ ™HÝæ àæéÚê¥G ÜUÚ çÎ²æ. }æñ¢ ÐÚïàææÝ ƒæ çÜU ÎèxæÚ àæé-

ÚÜUæ» ÜGUæçÈGUHæ ¨ï ã}ææÚè }æéHæÜGUæ„ v²ê¢ ÜUÚ ãæï Ðæ»xæè. §¨ çH²ï }æñ¢ Ýï

xæé}ææÝ çÜU²æ çÜU àææ²Î ã}æ ¨ÈGUÚ Ý ÜUÚ Ðæ»¢ }æxæÚ }æézG„è ÈGUæÚêÜGU

ÈGUÚ}ææÝï Hxæï çÜU ¥ÐÝæ „æï …GïãìÝ ÏæÝ„æ ãñ çÜU »ÜU

ÎzG¥Gæ 30 çÎÝ ¨ÈGUÚ ÜUï §ÚæÎï ¨ï çÝÜUH ¥æ» ãñ¢ „æï ¥xæÚ 30 çÎÝ

»ÜU ãè }æçS…Î }æï¢ xæé…GæÚÝï ÐÇGï¢ „æï xæé…GæÚ Hê¢xææ }æxæÚ 30 çÎÝ ¨ï ÐãHï

ÍæÚ Ýãè¢ …æª¢xææ. ÏæãÚ ãGæH çÈUÚ ÜGUæçÈGUHï ±æHï ç}æH xæ» ¥æñÚ ²ê¢ ã}æ

}æ-ÎÝè ÜGUæçÈGUHï }æï¢ ¨ÈGUÚ ÜUÚÝï }æï¢ ÜUæ}²æÏæ ãæï xæ».

xæéHàæÝï §vGÏææH ÏææÏæéH }æÎèÝæ (ÜUÚæ™è) ÜUï »ÜU §SHæ}æè |ææ§ü ÜUæ

Ïæ²æÝ ãñ çÜU

“}æézG„è }æéãG}}æÎ ÈGUæÚêÜGU ¥GœæGæÚè }æ-ÎÝè

ÜGUæçÈGUHæï¢ ¨ï ÜGUæñHÝ ± ¥G-}æHÝ Ïæãé„ Œ²æÚ çÜU²æ ÜUÚ„ï ƒï J ¥æÐ ãÚ

»ÜU ÜUæï ãÚ Ïææ„ }æï¢ }æ-ÎÝè ÜGUæçÈGUHï ÜUè Îæ’±„ çÎ²æ ÜUÚ„ï ƒï. ¥xæÚ

©Ý ï ÜUæï§ü }æS¥Hæ ÐêÀæ …æ„æ „æï }æS¥Hæ Ïæ²æÝ ÈGUÚ}ææ ÜUÚ ÜUã„ï çÜU

}æ…GèÎ }ææ’Hê}ææ„ ÜUæ …ÁGÏææ ÏæÉGæÝï ÜUï çH²ï }æ-ÎÝè ÜGUæçÈGUHï }æï¢ ¨ÈGUÚ

ÜUèç…²ï J Ý» ¨Ïæ §SHæ}æè |ææ§²æï¢ ÜUæï }æ-ÎÝè ÜGUæçÈGUHï ÜUè Îæ’±„

çÎ²æ ÜUÚ„ï ƒï J }æ-ÎÝè }æà±Úæï¢ }æï¢ |æè ¥v¨Ú ²ïã àæï’Ú éÝæ²æ ÜUÚ„ï :

ÈGUÝæ §„Ýæ „æï ãæï …æª¢ }æñ¢ ÜGUæçÈGUHï ÜUè „Ä²æÚè }æï¢

…æï }æéÛæ ÜUæï Îï¶ Hï ±æïã ÜGUæçÈGUHï ÜUï çH²ï „Ä²æÚ ãæï …æ»

xæéHàæÝï §vGÏææH ÏææÏæéH }æÎèÝæ (ÜUÚæ™è) ãè ÜUï »ÜU ç…G}}ææÎæÚ §SHæ}æè

|ææ§ü ÜUæ Ïæ²æÝ ãñ :

“ÏææÏæéH }æÎèÝæ ÜUï ¥v¨Ú §SHæ}æè |ææ§²æï¢ ÜUè ²ïã wG±æçãàæ

ãæï„è ãñ çÜU 12 ÚÏæè©G‹ÝêÚ àæÚèÈGU ÏææÏæéH }æÎèÝæ (ÜUÚæ™è) ãè }æï¢ xæé…GæÚï¢.

24



}æxæÚ }æézG„è ÈGUæÚêÜGU ¥GœæGæÚè ©¨ çÎÝ |æè }æ-ÎÝè ÜGUæçÈGUHï

ÜUè „ÚÜUèÏæ ÏæÝæ²æ ÜUÚ„ï. »ÜU }æ„üÏææ »ï¨æ |æè ãé±æ çÜU ¶éGÎ Úæ„ ãè ÜUæï

}æ-ÎÝè ÜGUæçÈGUHï }æï¢ àæãÎæÎ ÐêÚ (ÏææÏæéH §SHæ}æ ç¨‹{) ™Hï xæ» ¥æñÚ

±ãæ¢ …æ ÜUÚ àæÏæï ç±HæÎ„ï }æéÏææ-ÚÜUæ ÜUï §çÁ„}ææ»G }æèHæÎ }æï¢ çàæÜUü„

ÜUè ¥æñÚ ã}æï¢ …éHê¨ ±æHï çÎÝ ¨éÏã Ïææ’Îï ÈGU…í ¥æÝï ÜUæ ÜUãæ. ÜU§ü

}æ„üÏææ »ï¨æ ãé±æ çÜU ÏææÏæéH }æÎèÝæ (ÜUÚæ™è) }æï¢ ãæïÝï ±æHï §çÁ„}ææ»G

}æèHæÎ }æï¢ ¨æÚè Úæ„ xæé…GæÚ ÜUÚ Ïææ’Îï ÈGU…í }æ-ÎÝè ÜGUæçÈGUHï }æï¢ ¨ÈGUÚ

çÜU²æ ¥æñÚ àæãÎæÎ ÐêÚ }æï¢ ÎèxæÚ àæé-ÚÜUæ» }æ-ÎÝè ÜGUæçÈGUHæ ÜUï ¨æƒ

}æ-ÎÝè …éHê¨ }æï¢ çàæÜUü„ ÜUÚ±æ§ü. çÈUÚ ©¨ }æ-ÎÝè ÜGUæçÈGUHï }æï¢

àæé-ÚÜUæ¥ ÜUæï §GüÎè }æï¢ ÎèÎæÚï Ú¨êH }ææ¢xæÝï ÜUæ …GïãìÝ

Îï„ï, ¥æñÚ ²ïãè …GïãìÝ §GüÎéH çÈGU~Gæ ÜUè ™æ¢Î Úæ„ ²æ §GüÎ ÜUï çÎÝ ¨ÈGUÚ

ÜUÚÝï ±æHï ¥GæçàæÜGUæÝï Ú¨êH ÜUï }æ-ÎÝè ÜGUæçÈGUHï }æï¢ çÎ²æ ÜUÚ„ï.”


ãæï.

}æ-ÎÝè §‹¥Gæ}ææ„ ÜUï ¥Gæç}æH :}æéçzG„²ï Îæ’±„ï §SHæ}æè ¥ÐÝï àæñ¶Gï „GÚèÜGU„,

¥}æèÚï ¥ãHï ¨é‹Ý„, ÏææçÝ²ï Îæ’±„ï §SHæ}æè ãG…GÚ„ ¥GËHæ}ææ }ææñHæÝæ

}æéãG}}æÎ §Ë²æ¨ ¥GœæGæÚ ÜGUæçÎÚè ÜUï ¥G„Gæ ÜUÎæü “}æ-ÎÝè

§‹¥Gæ}ææ„” ÐÚ |æè ÐæÏæ‹Îè ¨ï ¥G}æH çÜU²æ ÜUÚ„ï ƒï. ©Ý ÜUï ÍæÚ ±æHæï¢

ÜUæ Ïæ²æÝ ãñ çÜU …Ïæ ÜU|æè Úæ„ ÜUæï çÜU¨è ÜUæ}æ ï §Ý ÜUï ÜU}æÚï }æï¢ …æÝæ

ãé±æ „æï ¥v¨Ú Îï¶æ …æ„æ çÜU §Ý ÜUï Ðæ¨ }æ-ÎÝè §‹¥Gæ}æ ÜUæ ÜUæÇü

ãæï„æ ¥æñÚ ²ïã ©¨ ÐÚ çÝàææÝ Hxææ Úãï ãæï„ï.

ÏææÏæéH }æÎèÝæ (ÜUÚæ™è) ÜUè }æçÁH¨ï }æ-ÎÝè §‹¥Gæ}ææ„ ÜUï

ç…G}}ææÎæÚ ÜUæ Ïæ²æÝ ãñ çÜU }æézG„è ¨æçãGÏæ ÜUæ }ææ’}æêH

25



ƒæ çÜU ãÚ }ææã ÐæÏæ‹Îè ¨ï ¨Ïæ ¨ï ÐãHï }æ-ÎÝè §‹¥Gæ}ææ„ ÜUæ ÜUæÇü

…}¥G ÜUÚ±æ„ï.


ãæï.

ãÚ Î}æ }æ-ÎÝè ÜUæ}æ ÜUï çH²ï „Ä²æÚ :xæéHàæÝï §vGÏææH ÏææÏæéH }æÎèÝæ (ÜUÚæ™è) ÜUï »ÜU ç…G}}ææÎæÚ

§SHæ}æè |ææ§ü ÜUæ Ïæ²æÝ ãñ çÜU }æñ¢ Ýï }æézG„è }æéãG}}æÎ ÈGUæÚêÜGU ¥GœæGæÚè

ÜUæï ãÚ ±vG„ }æ-ÎÝè ÜUæ}æ ÜUï çH²ï „Ä²æÚ Ðæ²æ. ÜUæï§ü

Ïæ²æÝ ÜUï çH²ï ÜUã„æ „æï ÈGUÚ}ææ„ï : }æñ¢ ãGæç…GÚ ãê¢ ,ÜUæï§ü …é}æé¥Gæ ÐÉGæÝï ÜUï

çH²ï ÜUã„æ „æï …±æÏæ Îï„ï : }æñ¢ ãGæç…GÚ ãê¢ , ÜU|æè ²ïã Ýãè¢ ÜUãæ çÜU }æéÛæï

ÐÉGÝæ ãæï„æ ãñ, }æé„Gæ-H¥Gæ ÜUÚÝæ ãñ, §ç}„ãGæÝæ„ ãæï Úãï ãñ¢, HïçÜUÝ §¨

ÜUï ¨æƒ ¨æƒ ©Ý ÜUæ ÐÉGæ§ü ÜUæ }æï’²æÚ |æè Ïæãé„ àææÝÎæÚ ƒæ.


ãæï.

}æ-ÎÝè }æà±Úï ÜUæ ¥‹Îæ…G :}æ-ÎÝè }æà±Úï }æï¢ ±vG„ ÜUè ÐæÏæ‹Îè ¨ï àæÚèÜU ãæïÝæ, ±vG„ ÐÚ

àæéÚê¥G ÜUÚÝæ ¥æñÚ ±vG„ ÐÚ ¶Gy}æ ÜUÚ ÎïÝæ, }æézG„è }æéãG}}æÎ ÈGUæÚêÜGU

ÜUè ¶Gæç¨Ä²„ ƒè. }æà±Úï ÜUï ÎæñÚæÝ }æézG„è ÈGUæÚêÜGU

Ïæãé„ ãè ¨æÎæ ¥‹Îæ…G }æï¢ }æ-ÎÝè }æà±Úæ Hï„ï. ãÚ

§SHæ}æè |ææ§ü ÜUè Úæ² ¨éÝ„ï ¥æñÚ ¥ÐÝè Úæ² ÜUæï çÜU¨è ÜUï }æà±Úï ÜUè

„æ§üÎ }æï¢ Ðïàæ ÜUÚ„ï „æï §¨ ï ©¨ ÜUæ çÎH |æè ¶Géàæ ãæï …æ„æ ¥æñÚ Ýév„æ

|æè „Gñ Ðæ …æ„æ.


ãæï.

26



¨Îæ» }æÎèÝæ :}æéçzG„²ï Îæ’±„ï §SHæ}æè ãGæçÈGU…G }æéãG}}æÎ ÈGUæÚêÜGU

ÜUæ }ææ’}æêH ƒæ çÜU ¥v¨Ú }æé¨Ë}ææÝæï¢ ÜUæï Ý}ææ…G ÜUï çH²ï …xææÝï ÜUï

çH²ï ¨Îæ» }æÎèÝæ Hxææ²æ ÜUÚ„ï ƒï. ¥xæÚ ÜU|æè çÜU¨è “…æç}æ¥G„éH

}æÎèÝæ” }æï¢ ÚéÜUÝï ÜUæ §çy„ÈGUæÜGU ãæï„æ „æï „G-HÏææ ÜUæï ¶GéÎ ¨Îæ»

}æÎèÝæ Hxææ ÜUÚ Ý}ææ…G ÜUï çH²ï ©Ææ²æ ÜUÚ„ï.


ãæï.

¥GHæÜGUæ§ü ÎæñÚæ ÏæÚæ» ÝïÜUè ÜUè Îæ’±„ }æï¢ çàæÜUü„ :}æçÁH¨ï }æ-ÎÝè ÜGUæçÈGUHæ ÏææÏæéH }æÎèÝæ (ÜUÚæ™è) ÜUï ÚévÝ

§SHæ}æè |ææ§ü ÜUæ Ïæ²æÝ ãñ çÜU “ã}æ ™‹Î §SHæ}æè |ææ§ü …æ}æï¥G }æçS…Î

¨çÄ²Î }ææ’¨ê}æ àææã Ïæé¶GæÚè ¶æÚæÎÚ ÏææÏæéH }æÎèÝæ ÜUÚæ™è ÜUï ¥„GÚæÈGU

}æï¢ ÝïÜUè ÜUè Îæ’±„ ÎïÝï ÜUï çH²ï xæ» „æï §¨è }æçS…Î ï }æéçËãGÜGU ÎæÚéH

§zG„æ ÝêÚéH §GÚÈGUæÝ }æï¢ }æéçzG„²ï Îæ’±„ï §SHæ}æè ¨ï

}æéHæÜGUæ„ ÜUæ àæ-ÚÈGU ãGæç¨H ãé±æ. ã}æ Ýï ©Ý ï §çË„…æ ÜUè çÜU ¥æÐ

|æè ã}ææÚï æƒ ¥GHæÜGUæ§ü ÎæñÚæ ÏæÚæ» ÝïÜUè ÜUè Îæ’±„ }æï¢ çàæÜUü„ ÈGUÚ}ææ§²ï.

}æéçzG„²ï Îæ’±„ï §SHæ}æè çÏæxæGñÚ çÜU¨è çãG²Hæï

ãGéÁ…„ ÜUï ã}ææÚï ¨æƒ ¥GHæÜGUæ§ü ÎæñÚæ ÏæÚæ» ÝïÜUè ÜUè Îæ’±„ }æï¢ àæÚèÜU

ãæï xæ». §¨ ÜUï Ïææ’Î …Ïæ |æè ã}æ ©Ý ÜUè ÏææÚxææã }æï¢ ãGæç…GÚ ãæï„ï „æï ²ïã

ã}æï¢ Îï¶„ï ãè ã}ææÚï ¨æƒ ¥GHæÜGUæ§ü ÎæñÚæ ÏæÚæ» ÝïÜUè ÜUè Îæ’±„ ÜUï

çH²ï ™H ÐÇG„ï.”


ãæï.

27



Î¨æïü Ïæ²æÝ :}æéçzG„²ï Îæ’±„ï §SHæ}æè …Ïæ ¶æÚæÎÚ ÜUè àæãèÎ

}æçS…Î }æï¢ §}ææ}æ„ ÜUÚ±æ„ï ƒï „æï Úæï…GæÝæ Ïææ ÜGUæ§GÎxæè ¨ï Ý}ææ…Gï }æçxGÚÏæ

ÜUï Ïææ’Î ÈGUñ…GæÝï é‹Ý„ ï Î¨ü çÎ²æ ÜUÚ„ï ¥æñÚ }æéwG„çHÈGU }æÜGUæ}ææ„ ÐÚ

Ïæ²æÝ |æè ÜUÚ„ï. ¥æÐ ¥}æèÚï ¥ãHï é‹Ý„ ÜUï ãGév}æ ÜUï

}æé„GæçÏæÜGU (¥ÐÝè Çæ²Úè ²æ ¥}æèÚï ¥ãHï ¨é‹Ý„ ÜUï Ú¨æ§H ¨ï) Îï¶

ÜUÚ Ïæ²æÝ çÜU²æ ÜUÚ„ï ƒï. Î¨ïü çÝ…Gæ}æè ¨ï ÐãHï |æè ¥æñÚ Ïææ’Î }æï¢ |æè,

ÜU|æè ²ïã Ýãè¢ Îï¶æ xæ²æ çÜU ¥æÐ Ýï …GÏææÝè Ïæ²æÝ çÜU²æ ãæï ²æ ÜéUÀ

Ïæ²æÝ Îï¶ ÜUÚ ¥æñÚ ÜéUÀ …GÏææÝè çÜU²æ ãæï. Ýè…G ÜU|æè |æè ²ïã „ÜGUæ…Gæ

Ýãè¢ çÜU²æ çÜU ãzG„æ±æÚ §çÁ„}ææ¥G ²æ ÏæñÝH ¥vG±æ}æè ± ¨êÏææ§ü ¨yGãG

ÜUï ÏæÇïG §çÁ„}ææ¥Gæ„ }æï¢ }æïÚï Ïæ²æÝ ÜUè „ÚÜUèÏæ ÜUè …æ». ãæ¢ }æ-ÎÝè

}æÜUü…G ÜUè „GÚÈGU ¨ï …Ïæ |æè Ïæ²æÝ ÜUÚÝï ÜUæ ÜUãæ …æ„æ „æï ¥ÐÝè

ç¶GÎ}ææ„ Ðïàæ ÜUÚ„ï ¥æñÚ ±vG„ ÜUè ÐæÏæ‹Îè ÜUÚ„ï ãé» ©¨ }æÜGUæ}æ ÐÚ

„àæÚèÈGU Hï …æ„ï.


ãæï.

ÎéÏæHæ Ð„Hæ }æéÏæçËHxæG :29 ¨-ÈG ÚéH }æé…GzGÈGUÚ ç¨. 1427 çã. Ïææ’Î Ý}ææ…ïG }æçxGÚÏæ

àæñ¶Gï „GÚèÜGU„, ¥}æèÚï ¥ãHï ¨é‹Ý„, ÏææçÝ²ï Îæ’±„ï §SHæ}æè ãG…GÚ„ï

¥GËHæ}ææ }ææñHæÝæ }æéãG}}æÎ §Ë²æ¨ ¥GœæGæÚ ÜGUæçÎÚè Ú-…G±è

¨ï ÏææÏæéH }æÎèÝæ ÜUÚæ™è }æéHæÜGUæ„ ÜUï çH²ï ãGæç…GÚ ãæïÝï ±æHï }æÜUü…GéH

¥æñçH²æ (HæãæïÚ) ÜUï »ÜU §SHæ}æè |ææ§ü Ýï ãG-HçÈGUÄ²æ Ïæ„æ²æ ç…¨

ÜUæ ¶GéHæ¨æ ÜéUÀ ²ê¢ ãñ, Îæ’±„ï §SHæ}æè ÜUï }æ-ÎÝè }ææãGæïH ¨ï }æïÚè

±æÏæS„xæè ÜUæ §çÏ„Îæ§ü ÎæñÚ ƒæ, „GÏæè¥G„Ý }æñ¢ §ç‹„ãæ§ü àæÚæÚ„è ƒæ, »ÜU

28



ÏææÚ ÇïÚæ §S}ææ§GüH ¶GæÝ (¨ÚãGÎ, ÐæçÜUS„æÝ) ÎæïS„æï¢ ÜUï ã}æÚæã …æÝæ

ãé±æ „æï }ææ’Hê}æ ãé±æ çÜU ÏææÏæéH }æÎèÝæ ÜUÚæ™è ¨ï 12 çÎÝ ÜUï çH²ï

»ÜU }æ-ÎÝè ÜGUæçÈGUHæ „àæÚèÈGU Hæ²æ ãñ ¥æñÚ §¨ …é}ææ’Úæ„ ÜUæï ãzG„æ±æÚ

¨é‹Ý„æï¢ |æÚï §çÁ„}ææ¥G }æï¢ ÏææÏæéH }æÎèÝæ ÜUÚæ™è ÜUï }æéÏæçËHxæG Ïæ²æÝ

ÈGUÚ}ææ»¢xæï.

}æñ¢ §çÁ„}ææ¥G }æï¢ Ðãé¢™æ „æï Îï¶æ çÜU »ÜU ÎéÏæHï Ð„Hï §SHæ}æè

|ææ§ü »ÜU çÚ¨æHæ ÐÉG ÜUÚ ¨éÝæ Úãï ãñ¢. }æñ¢ Ýï çÜU¨è ¨ï ÐêÀæ çÜU ÏææÏæéH

}æÎèÝæ ï ¥æ» ãé» }æéÏæçËHxæG ÜUÏæ Ïæ²æÝ ÈGUÚ}ææ»¢xæï ? „æï ©¨ Ýï Ïæ„æ²æ

çÜU …æï Ïæ²æÝ ÈGUÚ}ææ Úãï ãñ¢ ±æïã ÏææÏæéH }æÎèÝæ ãè ÜUï }æéÏæçËHxæG ãñ¢. ²ïã

¨éÝ ÜUÚ }æñ¢ Ýï àæÚæÚ„ ÜUï ¥‹Îæ…G }æï¢ ÜUãæ çÜU ²ïã ÜñU¨ï }ææñHæÝæ ãñ¢ …æï

Îï¶ ÜUÚ Ïæ²æÝ ÜUÚ Úãï ãñ¢ ? ©¨ §SHæ}æè |ææ§ü Ýï }æéÛæï ¨}æÛææÝï ÜUè

ÜUæïçàæàæ ÜUè }æxæÚ }æñ¢ Ýï „ç‹…G²æ …é}Hï ÜU¨ ÜUÚ ©¨ ÜUæï çÎÜGU çÜU²æ.

Ýè…G }æñ¢ ©Ý ÐÚ „ç‹…G²æ …é}Hï ÜU¨Ýï Hxææ ¥æñÚ ÎéÏæHï Ð„Hï }ææñHæÝæ

¨æçãGÏæ ÜUæï |æè ¥ÐÝè àæÚæÚ„ ÜUæ çÝàææÝæ ÏæÝæÝï ÜUè ÆæÝè. §¨ §ÚæÎï ¨ï

Îê¨Úï Úæï…G }æñ¢ ¥ÐÝï Îæï ÎæïS„æï¢ ÜUï ¨æƒ ©¨ }æçS…Î }æï¢ …æ Ðãé¢™æ …ãæ¢

}æ-ÎÝè ÜGUæçÈGUHæ ÆãÚæ ãé±æ ƒæ ¥æñÚ ÀïÇGÝï ÜUï ¥‹Îæ…G }æï¢ ©Ý ÎéÏæHï

Ð„Hï }æéÏæçËHxæG ÜUæï }æé¶Gæ„GÏæ ÜUÚ ÜUï ÜUãÝï Hxææ çÜU Úæ„ ã}æ „æï ÏææÏæéH

}æÎèÝæ ±æHæï¢ ÜUè Ïæãé„ „æ’ÚèÈGU éÝ ÜUÚ ¥æ» ƒï }æxæÚ ¥æÐ „æï çÚ¨æHæ

ÐÉG ÜUÚ Ïæ²æÝ ÜUÚ Úãï ƒï ! }æïÚè §¨ Ïææ„ ÜUæ ÏæéÚæ }æÝæÝï ÜUï Ïæ…æ» ©¨

}æéÏæçËHxæG ÜUï ™ïãÚï ÐÚ }æéSÜUÚæãÅ ÈñUH xæ§ü ¥æñÚ ÏæÇGï „ãG}}æéH ÜUï ¨æƒ

ÜUãÝï Hxæï, }æïÚï ÐèÚæï }æé<àæÎ àæñ¶Gï „GÚèÜGU„, ¥}æèÚï ¥ãHï

¨é‹Ý„ ãG…GÚ„ ¥GËHæ}ææ }ææñHæÝæ }æéãG}}æÎ §Ë²æ¨ ¥GœæGæÚ ÜGUæçÎÚè

Ú-…G±è …æï …G}ææÝï ÜUï ±Hè ¥æñÚ Îæ’±„ï §SHæ}æè ÜUï

¥}æèÚ ãñ¢ ©Ý ÜUï ¨é‹Ý„æï¢ |æÚï Ïæ²æÝæ„ ¨éÝ ÜUÚ ¥æñÚ }æ-ÎÝè Ú¨æ§H ÐÉG

29



ÜUÚ ã…GæÚæï¢ ÜUè ç…G‹Îçxæ²æï¢ }æï¢ }æ-ÎÝè §ç‹ÜGUHæÏæ ÏæÚÐæ ãæï ™éÜUæ ãñ, ™ê¢çÜU

}æïÚè ¥ÐÝè Ïææ„ }æï¢ „æ¨èÚ Ýãè¢ çHãæ…Gæ ©Ý ÜUï }æ-ÎÝè Ú¨æ§H ¨ï Îï¶

ÜUÚ Ïæ²æÝ ÜUè ÜUæïçàæàæ ÜUÚ„æ ãê¢.

©Ý }æéÏæçËHxæG ÜUï ÐéÚ ¶GéHê¨ ¥ËÈGUæ…G „æ¨èÚ ÜUæ „èÚ ÏæÝ ÜUÚ

ã}æ „èÝæï¢ ÎæïS„æï¢ ÜUï ç…xæÚ }æï¢ Ðñ±S„ ãæï xæ» ¥æñÚ ã}ææÚï çÎH ÜUè Îé‹²æ

…GïÚæï …GÏæÚ ãæï xæ§ü ¥æñÚ àæÚæÚ„ ÜUï çH²ï ©Æï ãé» ¨Ú §Ý ¶Géàæ ¥wGHæÜGU

}æéÏæçËHxæG ÜUè ¥G-…G}æ„ ÜUï ¨æ}æÝï ÝÎæ}æ„ ¨ï ÛæéÜU xæ». çÈUÚ ©‹ãæï¢ Ýï

ã}æï¢ ¥ÓÀè ¥ÓÀè çÝÄ²„ï¢ ÜUÚ±æ§¢ü ¥æñÚ ã}æ Îæ’±„ï §SHæ}æè ÜUï ãæï ÜUÚ

Úã xæ». Ïææ’Î }æï¢ |æè ©Ý ¨ï ã}ææÚæ ÚæçÏæ„Gæ ÏææÜGUè Úãæ. ¥æ…

}æñ¢ „ãG¨èH ¨yGãG ÐÚ }æçÁH¨ï ÚæçÏæ„Gæ ÏæÚæ» ©G-H}ææ¥ ± }æàææ§¶G ÜUæ

ç…G}}ææÎæÚ ãê¢ ¥æñÚ }æïÚï ÎæïÝæï¢ ÎæïS„æï¢ }æï¢ ¨ï »ÜU ¥GHæÜGUæ§ü ¥æñÚ »ÜU

„ãG¨èH ¨yGãG ÐÚ }æ-ÎÝè ÜGUæçÈGUHï ÜUï ç…G}}ææÎæÚ ãñ¢.

}æèÆï }æèÆï §SHæ}æè |ææ§²æï ! ¥æÐ …æÝ„ï ãñ¢ çÜU ©¨ ¨é‹Ý„æï¢

|æÚï §çÁ„}ææ¥G }æï¢ àæñ¶ïG „GÚèÜGU„, ¥}æèÚï ¥ãHï ¨é‹Ý„ ÜUæ

çÚ¨æHæ ÐÉG ÜUÚ ¨éÝæÝï ±æHï }æéÏæçËHxæG ÜUæñÝ ƒï ! ¥xæÚ Ýãè¢ …æÝ„ï „æï

¨éçÝ²ï ±æïã ¥æñÚ ÜUæï§ü Ýãè¢ Îæ’±„ï §SHæ}æè ÜUï }æãGêü}æ ÚévÝï àæêÚæ }æéçzG„²ï

Îæ’±„ï §SHæ}æè ¥HãGæ… }æéãG}}æÎ ÈGUæÚêÜGU ¥H ¥GœæGæçÚÄ²éH }æ-ÎÝè

ƒï J


ãæï.

§ç‹ÈGUÚæÎè ÜUæïçàæàæ :Îæ‘±„ï §SHæ}æè ÜUè }æÜUü…Gè }æçÁH ï àæêÚæ ÜUï çÝxæÚæÝ

ÜUæ Ïæ²æÝ ãñ çÜU

30



“Ïæãé„ ¥G¨æü ÐãHï ÜUè Ïææ„ ãñ çÜU }æãGêü}æ }æÎí¨„éH }æÎèÝæ

ÜU‹…éGH §ü}ææÝ ÜUè …æ» Ý}ææ…G }æï¢ §}ææ}æ„ ÈGUÚ}ææ„ï ƒï. »ÜU ¥GHæÜGUæ§ü

„Ýæ…Gæï¥G ÜUæï ãGH ÜUÚÝï ÜUï ÏææÚï }æï¢ ãæïÝï ±æHï }æà±Úï }æï¢ çÜU¨è ÈGUÎü ¨ï

ÜUçH}æ» ÜéUÈGUí çÝÜUH xæ²æ. ¥æÐ Ýï ©¨è ±vG„ „}ææ}æ xæézG„éxæê ÚéÜU±æ

ÜUÚ çÜU¨è }æézG„è ¨æçãGÏæ ÜUæï ÈGUæïÝ çÜU²æ ¥æñÚ }æS¥Hï ÜUè „ã }æï¢ xæ».

çÈUÚ ÜGUæ§H ÜUæï „…ÎèÎï §ü}ææÝ ÜUÚ±æ§ü ¥æñÚ „…ÎèÎï çÝÜUæãG ÜUè „æÜUèÎ

ÜUè. ©Ý ÜUè §¨ …é¥ü„ ¥æñÚ ¶GñÚ wG±æãè ÜUï …ÁGÏæï Ýï Ïæãé„ }æé-„¥çS¨Ú

çÜU²æ.”

}æéçzG„²ï Îæ’±„ï §SHæ}æè ¥ÐÝï ÎæÚéH §zG„æ }æï¢

ÈGUæïÝ ÐÚ ²æ çÏæH }æéàææÈGUæ ¨æ§H ÜUè Ïææ„ ÜUæï „±Á…æïã ¨ï ¨éÝ„ï ãé»

¥æ¨æÝ ¥æñÚ ¥Gæ}æ ÈGUãì}æ ¥‹Îæ…G }æï¢ …±æÏæ ÎïÝï ÜUï ¨æƒ ÝïÜUè ÜUè

Îæ’±„ |æè çÎ²æ ÜUÚ„ï ƒï. ™‹Î ±æçÜGU¥Gæ„ }æéHæ-ãG…Gæ ãæï¢......

(1) ÎæÚéH §zG„æ ÝêÚéH §GÚÈGUæÝ ¶æÚæÎÚ ÏææÏæéH }æÎèÝæ ÜUÚæ™è

}æï¢ »ÜU Ýæñ …±æÝ ¥v¨Ú §Ý ÜUï Ðæ¨ ¥æ²æ ÜUÚ„æ ¥æñÚ ÜUæÈGUè ÎïÚ „ÜU

±ãæ¢ ÏæñÆæ Úã„æ ¥æñÚ é±æHæ„ ÐêÀ„æ Úã„æ. }æézG„è æçãGÏæ

©¨ ÜUï ¨é±æHæ„ ÜUï …±æÏææ„ |æè §àææüÎ ÈGUÚ}ææ²æ ÜUÚ„ï ¥æñÚ ©¨ ÐÚ

§ç‹ÈGUÚæÎè ÜUæïçàæàæ |æè çÜU²æ ÜUÚ„ï. ©Ý ÜUè }æé Ë¨H §ç‹ÈGUÚæÎè ÜUæïçàæàæ

ÜUè Ïæ-Ú-ÜU„ ¨ï ©¨ Ýæñ …±æÝ Ýï Ïææ ÜGUæ§GÎæ „GæñÚ ÐÚ §GË}æï ÎèÝ ¨è¶Ýï

ÜUï çH²ï …æç}æ¥G„éH }æÎèÝæ }æï¢ Îæç¶GHæ Hï çH²æ.

(2) §¨è „GÚãG ÎæÚéH §zG„æ ÝêÚéH §GÚÈGUæÝ }æï¢ »ÜU }ææõÇÝü Ýæñ

…±æÝ ¥æÐ ÜUï Ðæ¨ àæÚ-§Gü }æ¨æ§H ÎÚ²æzG„ ÜUÚÝï ¥æ²æ ÜUÚ„æ ƒæ.

}æéçzG„²ï Îæ’±„ï §SHæ}æè ÜUè }æãGÏÏæ„ |æÚè §ç‹ÈGUÚæÎè

ÜUæïçàæàæ ÜUï Ý„è…ï }æï¢ ±æïã }ææõÇÝü Ýæñ …±æÝ é‹Ý„æï¢ ÜUï æ¢™ï }æï¢ ÉH xæ²æ

¥æñÚ }æ-ÎÝè çHÏææ¨ ÐãÝÝï Hxææ ¥æñÚ §G}ææ}ææ àæÚèÈGU Ïææ¢{Ýï ÜUæ |æè

31



}ææ’}æêH ÏæÝæ çH²æ.

(3) »ÜU ÏæÇGï ç}æ²æ¢ ÎæÚéH §zG„æ ÝêÚéH §GÚÈGUæÝ }æï¢ ¥æÐ ¨ï

àæÚ-§Gü }æ¨æ§H ÐêÀÝï ¥æ». Ïæï™æÚï Ïææ„êÝè Ïæãé„ ƒï, Ïææ„ ÜUÚ„ï ÜUÚ„ï ©Ý

ÜUï }æé¢ã ¨ï ÜUçH}æ» ÜéUÈGUí çÝÜUH xæ²æ. }æéçzG„²ï Îæ’±„ï §SHæ}æè

Ýï ÈGUæñÚÝ §ç‹ÈGUÚæÎè ÜUæïçàæàæ ÜUÚ„ï ãé» ©‹ãï¢ „…ÎèÎï

§ü}ææÝ ÜUÚ±æ§ü ¥æñÚ çÜGUËH„ï ÜUHæ}æ (²æ’Ýè ÜU}æ ÏææïHÝï) ÜUè Ý¨èãG„

ÜUè.

(4) »ÜU }æ„üÏææ ÎæÚéH §zG„æ ÝêÚéH §GÚÈGUæÝ }æï¢ Îæï Ýæñ …±æÝ

¥æÐ¨ }æï¢ ÝæÚæ…Gxæè ÜUè ãGæH„ }æï¢ ¥æÐ ¨ï ÜUæï§ü àæÚ-§Gü }æS¥Hæ ÐêÀÝï

¥æ» ¥æñÚ ¥æÐ ¨ï ¨æÚè ¨êÚ„ï ãGæH Ïæ²æÝ ÜUè. ¥æÐ Ýï §ç‹ÈGUÚæÎè

ÜUæïçàæàæ ÜUÚ„ï ãé» ¨Ïæ ¨ï ÐãHï ÏæãæÚï àæÚè¥G„ ¨ï ¨éËãG ÜUï ÈGU…Gæ§H

©‹ãï¢ ÐÉG ÜUÚ ¨éÝæ» ¥æñÚ ©Ý ÜUè ¨éËãG ÜUÚ±æ§ü çÈUÚ ©Ý ÜUæ Î²æüzG„

ÜUÎæü àæÚ-§üG }æS¥Hæ |æè Ïæ„æ²æ.


ãæï.

ÜGéUzGHï }æÎèÝæ :¥æÐ ÜUï ¨æƒ ÜUæ}æ ±æHï »ÜU }æézG„è ¨æçãGÏæ ÜUæ


“}æéçzG„²ï Îæ’±„ï §SHæ}æè …GÏææÝ ÜUæ }æÁGÏæê„ ÜéGUzGHï

}æÎèÝæ1 Hxææ„ï ƒï. }æé-„¥GgÎ }æ„üÏææ »ï¨æ ãé±æ çÜU }æñ¢ }ææïÅÚ ¨æ§çÜUH

ÐÚ ÎæÚéH §zG„æ ÝêÚéH §GÚÈGUæÝ ¶æÚæÎÚ ¨ï ÈGñU…GæÝï }æÎèÝæ ÏææÏæéH }æÎèÝæ

32

(1) xæGñÚ …GÚêÚè Ïææ„æï¢ ï Ïæ™Ýï ¥æñÚ ¶Gæ}ææïàæè §çwG„²æÚ ÜUÚÝï ÜUæï Îæ’±„ï §SHæ}æè

ÜUï }æ-ÎÝè }ææãGæïH }æï¢ “…GÏææÝ ÜUæ ÜéGUzGHï }æÎèÝæ” HxææÝæ ÜUã„ï ãñ¢.



ÜUÚæ™è ¥æÐ ÜUï ¨æƒ ¥æ²æ HïçÜUÝ ÚæS„ï }æï¢ }æéÜU}}æH

¶Gæ}ææïàæ Úãï. …Ïæ ÈñGU…GæÝï }æÎèÝæ Ðãé¢™ xæ» „æï ¨Hæ}æ ÜUÚ ÜUï ÚéwG¨„ ãæï

xæ». ÐïÅ ÜUæ ÜGéUzGHï }æÎèÝæ2 |æè }æÁGÏæê„ ƒæ, ©G}æê}æÝ çÎÝ Úæ„ }æï¢ Îæï

}æ„üÏææ ¥æñÚ ÜU|æè ÜU|ææÚ ÇÏæH ÏææÚã Íæ‹Åæï¢ }æï¢ »ÜU }æ„üÏææ ¶æÝæ ¶æ„ï.

¥æ¢¶æï¢ ÜUï ÜGéUzGHï }æÎèÝæ3 ÜUæ |æè …GÏæÚÎS„ …GïãìÝ ƒæ, }ææïÅÚ ¨æ§çÜUH

§¨ çH²ï Ïæï™ Îè çÜU ™Hæ„ï ãé» xæGñÚ }æãGÚ}æ ÜUï ¥æÇïG ¥æ …æÝï ÜUè ¨êÚ„

}æï¢ Ý…GÚ ÜUè çãGÈGUæ…G„ Ïæï ãGÎ ÜUçÆÝ ãñ. »ÜU ÎzG¥Gæ çÜU¨è xææÇGè }æï¢ ©Ý

ÜUï ¨æƒ ¨ÈGUÚ ÜUæ }ææñÜGU¥G ç}æHæ }æñ¢ Ýï ©‹ãï¢ àæèàææï¢ ÜUï ÏææãÚ Ý…GÚ ÇæH„ï

ãé» Ýãè¢ Îï¶æ.”

}æéçzG„²ï Îæ’±„ï §SHæ}æè ÜUï ÍæÚ ±æHæï¢ ÜUæ

Ïæ²æÝ ãñ çÜU “²ïã Ïæãé„ ÜU}æ xæézG„éxæê ÈGUÚ}ææ„ï ƒï, ¥v¨Ú ¶Gæ}ææïàæ ãè

Úã„ï. Ïææ’…G ¥±ÜGUæ„ ÍæÚ ±æHæï¢ ¨ï çH¶ ÜUÚ |æè Ïææ„ ™è„ ÜUÚ„ï ƒï.”

¥æÐ ÜUï ¥GHæÜGUï xæéHàæÝï §vGÏææH (ÏææÏæéH }æÎèÝæ) ÜUï »ÜU

§SHæ}æè |ææ§ü ÜUæ „ãGÚèÚè Ïæ²æÝ ãñ, “»ÜU ÏææÚ „Gñ ãé±æ çÜU Ïææ’Îï ÈGU…í

}æãGêü}æ çÝxæÚæÝï àæêÚæ ãGæ…è }æéàæ„æÜGU ¥GœæGæÚè ÜUï }æ…GæÚ ÐÚ

ãGæç…Úè ÎïÝï …æ»¢xæï. ™éÝæ‹™ï Ïææ’Îï Ý}ææ…Gï ÈGU…í ã}æ ÜUæÚ }æï¢ ÏæñÆ ÜUÚ …æ

Úãï ƒï. ãGæ…è ÈGUæÚêÜGU ÜUæÚ }æï¢ ¥xæHè çÝàæS„ ÐÚ „àæÚèÈGU

ÈGUÚ}ææ ƒï …ÏæçÜU }æñ¢ çÐÀHè ¨èÅ ÐÚ ƒæ. ¥™æÝÜU }æïÚè Ý…GÚ ¨æ§Ç

xHæ¨ (sideGlass) ÐÚ ÐÇGè „æï }æñ¢ Ýï Îï¶æ çÜU ÈGUæÚêÜGU |ææ§ü ÜUè

33

(2) |æêÜU ¨ï ÜU}æ ¶æÝï ÜUæï Îæ’±„ï §SHæ}æè ÜUï }æ-ÎÝè }ææãGæïH }æï¢ “ÐïÅ ÜUæ ÜGéUzGHï }æÎèÝæ”

ÜUã„ï ãñ¢. }æ…GèÎ „zG¨èH ÜUï çH²ï ¥}æèÚï ¥ãHï é‹Ý„ ÜUè }ææ²æÝæ…G „æHèÈGU “ÐïÅ

ÜUæ ÜGéUzGHï }æÎèÝæ” ÜUæ }æé„Gæ-H¥Gæ ÈGUÚ}ææ»¢.

(3) ÏæÎ çÝxææãè ÜUï §GHæ±æ ÈGéU…GêH çÝxææãè ¨ï Ïæ™Ýï (¥æñÚ ¥v¨Ú Ýè™è çÝxææãï¢ Ú¶Ýï) ÜUæï

Îæ’±„ï §SHæ}æè }æï¢ “¥æ¢¶æï¢ ÜUæ ÜGéUzGHï }æÎèÝæ” ÜUã„ï ãñ¢.



çÝxææãï¢ çÏæHÜéUH ÛæéÜUè ãé§ü ƒè¢, ã}æ ©¨ ±vG„ éÐÚ ãæ§±ï ï xæé…GÚ Úãï ƒï

¥æñÚ Îæ»¢ Ïææ»¢ çÏæHÜéUH ¨éÝ¨æÝ ¥GHæÜGUæ ƒæ ¥æñÚ ÏæÎ çÝxææãè ÜUæ

¶GÎàææ |æè Ý ƒæ HïçÜUÝ ¥æÐ ÜUè »ãGç„²æ„G çÜU §¨ }æãGüHï ÐÚ |æè

çÝxææãï¢ ÛæéÜUè ãé§ü ƒè¢.”

©¨è §SHæ}æè |ææ§ü ÜUæ Ïæ²æÝ ãñ çÜU “}æïÚè àææÎè ÜUè „vGÚèÏæ }æï¢

}æézG„è }æéãG}}æÎ ÈGUæÚêÜGU ¥GœæGæÚè Ýï |æè çàæÜUü„

ÈGUÚ}ææ§ü ƒè. …Ïæ ¨éÏãG ÈGU…í }æï¢ }æïÚè ©Ý ¨ï }æéHæÜGUæ„ ãé§ü „æï }æñ¢ Ýï çÎH

}æï¢ ¨æï™æ çÜU ÈGUæÚêÜGU |ææ§ü Úæ„ ÜUè „vGÚèÏæ ÜUï ÏææÚï }æï¢ ÜUæï§ü ÚS}æè xæézG„éxæê

ÈGUÚ}ææ»¢xæï. HïçÜUÝ ©‹ãæï¢ Ýï ÜUæï§ü é±æH Ý çÜU²æ ÏæçËÜU Ý}ææ…G ÜUï Ïææ’Î

ÍæÚ ¥æ„ï ãé» |æè }æñ¢ Ýï ãè xæézG„éxæê ÜUæ ç¨çË¨Hæ àæéÚê¥G çÜU²æ, ²ÜGUèÝÝ

}æézG„è ¨æçãGÏæ ÜUæ ÜéGUzGHï }æÎèÝæ ç}æ¨æHè ƒæ.”

Îæ’±„ï §SHæ}æè ÜUè }æÜUü…Gè }æçÁH¨ï àæêÚæ ÜUï »ÜU ÚévÝ ÜUæ Ïæ²æÝ ãñ çÜU

“}æéçzG„²ï Îæ’±„ï §SHæ}æè ÜUè ã}æÚæãè }æï¢ çã‹Î

ÜUï ¨ÈGUÚ ÜUæ §çy„ÈGUæÜGU ãé±æ. ¨ÈGUÚï çã‹Î ÜUï ÎæñÚæÝ ÏææÚãæ Îï¶æ çÜU

¥xæÚ ÜU|æè xææÇGè }æï¢ ¨é±æÚ ãæï ÜUÚ ÜUãè¢ …æÝæ ÐÇG„æ „æï }æézG„è ¨æçãGÏæ

xææÇGè }æï¢ ¨é±æÚ ãæï„ï ãè ¥ÐÝè ¥æ¢¶ï¢ Ïæ‹Î ÈGUÚ}ææ çH²æ

ÜUÚ„ï ƒï. }æç‹…GH ÐÚ Ðãé¢™Ýï ÜUï Ïææ’Î …Ïæ ÜUæï§ü ¥æÐ ÜUæï „±Á…æïã

çÎHæ„æ çÜU ã}æ }æyGHêÏææ }æÜGUæ}æ ÐÚ Ðãé¢™ xæ» ãñ¢ „æï ¥æÐ ¥æ¢¶ï¢ ¶æïHæ

ÜUÚ„ï ƒï.”


ãæï.

§„Gæ¥G„ï ¥}æèÚ :§„Gæ¥G„ï ¥}æèÚ ÜUæ |æè Ïæï ãGÎ …ÁGÏææ ƒæ. »ÜU }æ„üÏææ Úæãï ¶GéÎæ

}æï¢ ¨ÈGUÚ ÜUï ÎæñÚæÝ …ãæ¢ ¥æÐ ÜUæ ÜGUæçÈGUHæ ÆãÚæ ãé±æ ƒæ »ÜU

34



§SHæ}æè |ææ§ü Ýï ¥æÐ ¨ï çÝÜUæãG ÐÉGæÝï ÜUè ÎÚ-wG±æS„ ÜUè „æï ¥æÐ Ýï

©Ý ï ÜUãæ çÜU ¥}æèÚï ÜGUæçÈGUHæ ï ÐêÀ Hèç…²ï ¥xæÚ ²ïã §…æ…G„ Îï¢xæï

„æï …æª¢xææ ±ÚÝæ Ýãè¢. (²æÎ Úãï çÜU ¥}æèÚï ÜGUæçÈGUHæ ±æïã §SHæ}æè |ææ§ü

ƒï …æï ¥æÐ ÜUï }ææ „ãGì„ }æv„Ïæ }æçÁH¨ï §zG„æ }æï¢ ¶GæçÎ}æ ÜUè ãGñç¨Ä²„

¨ï ÜUæ}æ ÜUÚ„ï ƒï.)


ãæï.

}æ-ÎÝè }æÜUü…G ÜUè §„Gæ¥G„ :xæéHàæÝï §vGÏææH ÏææÏæéH }æÎèÝæ (ÜUÚæ™è) ÜUï »ÜU §SHæ}æè |ææ§ü ÜUæ


“»ÜU }æ„üÏææ Àéç^²æï¢ }æï¢ }æ-ÎÝè ÜGUæçÈGUHï ÜUè „ÚÜUèÏæ ƒè ¥æñÚ

„æÚè¶G |æè „Gñ ƒè çÜU ¥™æÝÜU ãzG„æ±æÚ §çÁ„}ææ¥G }æï¢ „ÚçÏæÄ²„è

çÝàæS„ ÜUæ »’HæÝ ãæï xæ²æ. „æï }æñ¢ ÐÚïàææÝè ÜUè ãGæH„ }æï¢ ÈGUæÚêÜGU |ææ§ü ÜUï

Ðæ¨ ¥æ²æ }æxæÚ ©‹ãæï¢ Ýï ÈGUÚ}ææ²æ …ñ¨æ }æ-ÎÝè }æÜUü…G Ýï ÜUã çÎ²æ ã}æ

±ñ¨æ ãè ÜUÚ ï ¢xæ ï . ¥v¨Ú }æ-ÎÝè }æà±Úæ ï ¢ ± }æ éHæÜGUæ„æ ï ¢ }æ ï ¢

DO AS DIRECTED (²æ’Ýè …ñ¨æ ãév}æ çÎ²æ …æ» ±ñ¨æ ÜUÚÝæ

ãñ) ÜUæ …GïãìÝ Îï„ï ¥æñÚ ²ïã |æè ÈGUÚ}ææ„ï çÜU }æ-ÎÝè }æÜUü…G ÜUè ãÚ ±æïã

Ïææ„ …æï àæÚè¥G„ ¨ï Ý ÅÜUÚæ„è ãæï ±æïã ¥xæÚ ¨}æÛæ Ý |æè ¥æ» „æï |æè

§„Gæ¥G„ ÜUÚÝè ãñ.”


ãæï.

ãzG„æ±æÚ §çÁ„}ææ¥G }æï¢ ÐæÏæ‹Îè ¨ï çàæÜUü„ :}æéçzG„²ï Îæ’±„ï §SHæ}æè ÐæÏæ‹Îè ¨ï Îæ’±„ï

§SHæ}æè ÜUï ãzG„æ±æÚ ¨é‹Ý„æï¢ |æÚï §çÁ„}ææ¥G }æï¢ çàæÜUü„ çÜU²æ ÜUÚ„ï ƒï

35



¥æñÚ }æéÜU}}æH „±Á…æïã ÜUï ¨æƒ Ïæ²æÝ ±xæGñÚæ ¨éÝæ ÜUÚ„ï ƒï. ¥ÐÝè

ç…G‹Îxæè ÜUè ¥æç¶GÚè …é}ææ’Úæ„ |æè §çÁ„}ææ¥G }æï¢ çàæÜUü„ ÜUè ¥æñÚ ¨æÚè

Úæ„ ÈGñU…GæÝï }æÎèÝæ ãè }æï¢ Úãï. }æçÁH¨ï §zG„æ ÜUï »ÜU }æézG„è ¨æçãGÏæ


“»ÜU }æ„üÏææ }æéçzG„²ï Îæ’±„ï §SHæ}æè ÜUæï

çÜUÚæ» ÜUï }æÜUæÝ ÜUè „Hæàæ ÜUï ç¨çË¨Hï }æï¢ ÐíæïÐÅèü ÇèHÚ ÜUï Ðæ¨

…æÝæ ƒæ HïçÜUÝ §¨ ¨ï ÐãHï »ÜU §SHæ}æè |ææ§ü ç…Ý ÜUæ ¥æõÐÚïàæÝ

ãé±æ ƒæ, ©Ý ÜUè §G²æÎ„ }æï¢ ÜUæÈGUè ±vG„ Hxæ xæ²æ. …Ïæ ±ãæ¢ ¨ï ÈGUæçÚxæG

ãé» „æï ãzG„æ±æÚ ¨é‹Ý„æï¢ |æÚï §çÁ„}ææ¥G ÜUæ ±vG„ ãæï ™éÜUæ ƒæ, çHãæ…Gæ

}æéÛæï ÜUãÝï Hxæï çÜU §çÁ„}ææ¥G }æï¢ …æÝï ÜUæ ±vG„ ãæï ™éÜUæ ãñ çHãæ…Gæ

§çÁ„}ææ¥G ãè }æï¢ ™H„ï ãñ¢, }æÜUæÝ Ïææ’Î }æï¢ Îï¶ï¢xæï.”


ãæï.

§GàÜGUï Ú¨êH : §GàÜGUï Ú¨êH }æéçzG„²ï Îæ’±„ï

§SHæ}æè ÜUæ ¨Ú}ææ²» ãG²æ„ ƒæ. …é}æé¥G„éH }æéÏææÚÜU ÜUæï ¥ÐÝè ±ÈGUæ„

¨ï ™‹Î Íæ‹Åï ÜGUÏH ¶æÝæ ¶æÝï ÜUï Ïææ’Î ²ïã Ïæãé„ ¥zG¨éÎæü ¥‹Îæ…G }æï¢

Ýæ}æê¨ï çÚ¨æH„ ÜUï ç¨çË¨Hï }æï¢ ãè xæézG„éxæê ÜUÚ Úãï

ƒï. ©Ý ÜUæï ãGæH ãè }æï¢ (²æ’Ýè ©Ý ÜUè ±ÈGUæ„ ï ÜéUÀ ¥G¨æü ÜGUÏH) xæGñÚ

}æéçSH}ææï¢ ÜUè …æçÝÏæ ï ÝçÏæÄ²ï ÐæÜU æçãGÏæï HæñHæÜU

ÜUè àææÝ }æï¢ ÜUè xæ§ü xæéS„æ¶Gè ÜUæ Ïæãé„ ¨Î}ææ ƒæ.


ãæï.

36



¥}æèÚï ¥ãHï ¨é‹Ý„ ¨ï }æãGÏÏæ„ :àæñ¶Gï „GÚèÜGU„, ¥}æèÚï ¥ãHï ¨é‹Ý„, ÏææçÝ²ï Îæ’±„ï §SHæ}æè

ãG…GÚ„ ¥GËHæ}ææ }æéãG}}æÎ §Ë²æ¨ ¥GœæGæÚ ÜGUæçÎÚè ¥xæÚ

©‹ãï¢ ÜéUÀ §GÝæ²„ ÈGUÚ}ææ„ï „æï ²ïã Ïæï ãGÎ ¶Géàæ ãæï …æ„ï ¥æñÚ …æ ÜUÚ

¥ÐÝè ±æçHÎ» }ææïãìG„Ú}ææ ÜUï ãæƒ }æï¢ Îï Îï„ï ¥æñÚ ¥G…Gü ÜUÚ„ï :

“§¨ „ÏæÚéüÜU ÜUæï ÍæÚ }æï¢ ¨Ïæ ÜUæï ƒæïÇGæ ƒæïÇGæ „vG¨è}æ ÜUÚ Îèç…²ï.”

…Ïæ ÜU|æè ÍæÚ }æï¢ }ææñ…êÎxæè ÜUï ÎæñÚæÝ àæñ¶Gï „GÚèÜGU„, ¥}æèÚï

¥ãHï ¨é‹Ý„ ÜUæ ÈGUæïÝ ¥æ„æ „æï …ñ¨ï ãè ÈGUæïÝ ¥æ„æ

ÜéU„æü ÐãÝÝï Hxæ„ï.

¥v¨Ú ÈGUÚ}ææ²æ ÜUÚ„ï çÜU : “}æéÛæï …æï §GÁG…G„ ç}æHè }æïÚï

}æé<àæÎ ÜUæ ¨ÎÜGUæ ãñ J” }æv„Ïæï }æçÁH¨ï §zG„æ }æï¢ §Ý ÜUè ÚÈGUæÜGU„ }æï¢

ÜUæ}æ ÜUÚÝï ±æHï }æézG„è ¨æçãGÏæ ÜUæ ÜUãÝæ ãñ çÜU ¥}æèÚï

¥ãHï ¨é‹Ý„ ÜUè Ïæãé„ ¨è ¥GæÎæ„ §Ý }æï¢ }ææñ…êÎ ƒè¢,

}æ-¨HÝ : }æéSÜUÚæÝï ÜUæ ¥‹Îæ…G, xæézG„éxæê ÜUæ ¥‹Îæ…G ¥æñÚ §àææÚæï¢ ¨ï

xæézG„éxæê ÜUÚÝï ÜUæ ¥‹Îæ…G ±xæGñÚæ. }æéçzG„²ï Îæ’±„ï §SHæ}æè

ÜUæï …Ïæ |æè ¥ÐÝï }æé<àæÎï ÜUÚè}æ àæñ¶Gï „GÚèÜGU„, ¥}æèÚï ¥ãHï ¨é‹Ý„,


ÜGUæçÎÚè ÜUè ÏææÚxææã }æï¢ ãGæç…GÚè ÜUæ àæ-ÚÈGU Ý¨èÏæ ãæï„æ

„æï ¥æÐ ÏææÚxææãï }æé<àæÎ }æï¢ ãGæç…GÚè ÜUï ¥æÎæÏæ ÜUæï …GÚêÚ }ægï Ý…GÚ Ú¶æ

ÜUÚ„ï, }æ-¨HÝ Îæï …GæÝê ãæï ÜUÚ ÏæñÆ„ï, §¨ ÎæñÚæÝ ÜUæï§ü ±…GèÈGUæ Ý

ÐÉG„ï, çÏæHæ §…æ…G„ï }æé<àæÎ ±ãæ¢ ¨ï ÚéwG¨„ Ý ãæï„ï, ±xæGñÚãæ. }æéçzG„²ï

Îæ’±„ï §SHæ}æè ¥ÐÝï }æé<àæÎï ÜUæç}æH ÜUï

ÎæïÝæï¢ àæã…GæÎæï¢ ¨ï |æè Ïæï ãGÎ }æãGÏÏæ„ ÜUÚ„ï ƒï. ãGy„æ çÜU …Ïæ ÜU|æè

çÜU¨è àæã…GæÎï ÜUæï ¥æ„æ ãé±æ Îï¶„ï „æï »ãGìç„Úæ}æÝ ¶ÇGï ãæï …æ²æ ÜUÚ„ï

37



ãGæHæ¢çÜU ¥æÐ ÏæÇGï àæã…GæÎï ãG…GÚ„ }ææñHæÝæ ¥Ïæê ©¨ñÎ ¥HãGæ… ¥ãG}æÎ

©GÏæñÎ Ú…Gæ ¥GœæGæÚè }æ-ÎÝè ÜUï ©S„æ…G |æè ƒï.


ãæï.

¨Ïæí ÜUè ¥GæÎ„ :àæñ¶Gï „GÚèÜGU„, ¥}æèÚï ¥ãHï ¨é‹Ý„, ÏææçÝ²ï Îæ’±„ï §SHæ}æè

ãG…GÚ„ ¥GËHæ}ææ }ææñHæÝæ }æéãG}}æÎ §Ë²æ¨ ¥GœæGæÚ ÜGUæçÎÚè

ÈGUÚ}ææ„ï ãñ¢ çÜU }æñ¢ Ýï ÜU|æè |æè §Ý ÜUï }æé¢ã ï ²ïã Ýãè¢ éÝæ çÜU }æïÚï ç…S}æ

}æï¢ ÎÎü ãæï Úãæ ãñ, ²æ }æéÛæï Ïæé¶GæÚ ãñ, ²æ }æïÚæ ¨Ú |ææÚè ãæï Úãæ ãñ.

}æéçzG„²ï Îæ’±„ï §SHæ}æè ÜUï ÍæÚ ±æHæï¢ ÜUæ

„ãGÚèÚè Ïæ²æÝ ãñ çÜU ãGæ…è ÈGUæÚêÜU |ææ§ü ÜUè „GÏæè¥G„ }æï¢ Ïæãé„ ¨Ïæí ƒæ.

©Ý ÜUè §„Ýè Œ²æÚè ¥GæÎ„ ƒè çÜU ²ïã ²ê¢ Ýãè¢ Ïæ„æ„ï ƒï çÜU ¥æ… }æïÚï

¨Ú }æï¢ ÎÎü ãñ ²æ }æéÛæï Ïæé¶GæÚ ãñ, ¥v¨Ú ©Ý ÜUï ™ïãÚï ÜUè ƒÜUæ±Å Îï¶

ÜUÚ ã}æ ÐêÀ„ï ƒï „æï }ææ’Hê}æ ãæï„æ ƒæ çÜU §Ý ÜUæï ÈGéUHæ¢ „vHèÈGU ãñ.


ãæï.

ãÚ ÜUæ}æ }æï¢ Ý}æèü :}æéçzG„²ï Îæ’±„ï §SHæ}æè ÜUè ±æçHÎ» }ææïãGì„Ú}ææ

ÜUæ Ïæ²æÝ ãñ çÜU ã}æ Ýï §Ý ÜUæï ÜU|æè xæGéS¨æ ÜUÚ„ï Ýãè¢ Îï¶æ, Ý ÏæãÝ,

|ææ§²æï¢ ÐÚ, Ý ¥ÐÝè ÏæÓ™è ÜUè ¥}}æè ÐÚ xæGéS¨æ ÜUÚ„ï, ã}æïàææ Ý}æèü ¨ï

xæézG„éxæê ÈGUÚ}ææ„ï ƒï.

}æv„Ïæï }æçÁH¨ï §zG„æ }æï¢ §Ý ÜUè ÚÈGUæÜGU„ }æï¢ ¨é‹Ý„æï¢ ÜUè

ç¶GÎ}æ„ ÜUÚÝï ±æHï »ÜU }æézG„è ¨æçãGÏæ ÜUæ Ïæ²æÝ ãñ çÜU

“}æéçzG„²ï Îæ’±„ï §SHæ}æè ¥ÐÝï ¨æƒ ÜUæ}æ

38



ÜUÚÝï ±æHæï¢ ÐÚ ÜU}ææHï àæzGÜGU„ ÈGUÚ}ææ„ï ¥æñÚ ãÚ Î}æ ¶ñGÚ wG±æãè Ðïàæï

Ý…GÚ ãæï„è, „ÜUËHéÈGU Ýæ}æ ÜUè ÜUæï§ü ™è…G Ý ƒè. }æéÛæ ï ÜU|æè ²ïã Ýãè¢

ÈGUÚ}ææ²æ “²ïã ÜUæ}æ v²ê¢ Ýãè¢ çÜU²æ” ¥æñÚ }æéÛæï ÜU|æè |æè Ýãè¢ Çæ¢Åæ

¥æñÚ Ý ãè çÜU¨è ÜUæï Çæ¢Å„ï Îï¶æ.”

}æçÁH¨ï §zG„æ ãè ÜUï »ÜU }æézG„è ¨æçãGÏæ ÜUæ Ïæ²æÝ ãñ çÜU

“…Ïæ }æñ¢ „¶GS¨é¨ çÈGUH çÈGUvGã ¨æHï Îé±é}æ }æï¢ ƒæ }æéÛæï }æézG„è

¨æçãGÏæ ÜUï }ææ „ãGì„ “ÎæÚéH §zG„æ ÝêÚéH §GÚÈGUæÝ” }æï¢ 18 ¥xæS„

2003 §Gü. ¨ï 19 …êÝ 2004 §Gü. „ÜU ÈGU„±æ Ý±ï¨è ÜUè ¨¥GæÎ„

ãGæç¨H ãé§ü. }æézG„è ¨æçãGÏæ Ïæãé„ }æéçàÈGUÜGU ƒï …Ïæ |æè

ÈGU„±æ ©Ý ÜUè ç¶GÎ}æ„ }æï¢ Ðïàæ ÜUÚ„æ „æï ±æïã }æïÚè „ÚçÏæÄ²„ ÜUï çH²ï

©¨ ÐÚ §àÜUæHæ„ ±æçÚÎ ÜUÚ ÜUï ©Ý ÜUï …±æÏææ„ „GHÏæ ÜUÚ„ï. çÈUÚ }æñ¢

©Ý ÜUï …±æÏææ„ Îï Îï„æ „æï Ïæï ãGÎ ¶Géàæ ãæï„ï ¥æñÚ ¥xæÚ ÝæÜUæ}æ Úã„æ „æï

Ý}æèü ÜUï ¨æƒ ¶éGÎ …±æÏæ §àææüÎ ÈGUÚ}ææ Îï„ï ¥æñÚ ÈGU„±æ }æï¢ „ÏÎèHè

ÜUÚÝæ ãæï„è „æï |æè Úæã Ýé}ææ§ü ÈGUÚ}ææ Îï„ï.”

}æv„Ïæï }æçÁH¨ï §zG„æ ± „ãGÜGUèÜGUæ„ï àæÚ§GÄ²æ }æï¢ ç¶GÎ}æ„ ÐÚ

}ææ}æêÚ §SHæ}æè |ææ§ü ÜUæ Ïæ²æÝ ãñ çÜU »ÜU }æ„üÏææ }æv„Ïæ }æï¢ ÜU}Œ²êÅÚ ÜUè

}æï…Gï¢ Ú¶Ýï ÜUæ }æé¥Gæ-}æHæ ÎÚÐïàæ ƒæ. }æéÛæ ¨ï Ðñ}ææ§àæ }æï¢ |æêH ãæï xæ§ü

¥æñÚ Ý„è-…„Ý Hæ§ü …æÝï ±æHè }æï…Gï¢ ±ãæ¢ ÐêÚè Ý ¥æ Úãè ƒè¢. ÜUæï§ü ¥æñÚ

ãæï„æ „æï àææ²Î }æïÚè ¶GêÏæ ¶GÏæÚ Hï„æ }æxæÚ }æézG„è ¨æçãGÏæ ÜUï ÜéGUÚÏææÝ !

¥æÐ Ýï }æéÛæï §¨ ÏææÚï }æï¢ …GÚæ |æè Ýãè¢ Çæ¢Åæ ÏæçËÜU çÝãæ²„ Ý}æèü ÜUï æƒ

}æéÛæï }æïÚè xæG-H„Gè ÜUè „GÚÈGU }æé-„±Á…ïã çÜU²æ.


ãæï.

39



¶æÝï }æï¢ »GïÏæ Ý çÝÜUæHÝæ :}æéçzG„²ï Îæ’±„ï §SHæ}æè ÜUï ÍæÚ ±æHæï¢ ÜUæ

ÜéUÀ §¨ „GÚãG Ïæ²æÝ ãñ çÜU §Ý ÜUæï …æï ¶æÝæ Ðïàæ çÜU²æ …æ„æ ²ïã

çàæv±æ çÜU²ï çÏæxæGñÚ ¶æ Hï„ï. ÜU§ü ÏææÚ »ï¨æ ãé±æ çÜU §Ý ÜUæï ¶æÝæ Ðïàæ

çÜU²æ xæ²æ ¥æñÚ ©¨ }æï¢ Ý}æÜU Ý ƒæ „æï |æè ²ïã »ÜU HzG…G Ý ÏææïHï ¥æñÚ

²ê¢ãè ¶æÝæ „Ýæ±éH ÈGUÚ}ææ çH²æ.


ãæï.

çÜUÈGUæ²„ çàæ¥GæÚè :¥ÐÝè ¥H}ææÚè }æï¢ ç¨ÈGUü ™æÚ …æïÇGï Ú¶„ï, }ææãï ÚÏæè©G‹ÝêÚ }æï¢

Ý» ÜUÐÇGï ç¨H±æ„ï „æï ÐéÚæÝï çÜU¨è ÜUæï Îï Îï„ï. §ç‹„ÜGUæH ï ÜéUÀ ¥G¨æü

ÜGUÏH …Ïæ Ð¢…æÏæ „àæÚèÈGU Hï xæ» „æï ¥ÐÝï „}ææ}æ …æïÇGï ¨æƒ Hï xæ»

¥æñÚ „vG¨è}æ ÜUÚ çÎ²ï ƒï.


ãæï.

¨æÎxæè :}æéçzG„²ï Îæ’±„ï §SHæ}æè ÜUè ±æçHÎ» }ææïãGì„Ú}ææ

ÜUæ Ïæ²æÝ ãñ çÜU ©‹ãæï¢ Ýï ãGæ…è ÈGUæÚêÜGU ¨ï Î²æüzG„

ÈGUÚ}ææ²æ çÜU ÍæÚ }æï¢ ¥æÐ ÜUï ÚãÝï ÜUæ …æï çãGS¨æ ãñ ±ãæ¢ Ú¢xææï ÚæïxæGÝ ÜUÚ±æ

Îê¢ ? „æï ¥G…Gü ÜUè “Ýãè¢ ! }æéÛæï ç¨ÈGUü ±é…Gê¶GæÝæ ÏæÝ±æ Îèç…²ï.”

¥ÐÝè àææÎè ÜUï }ææñÜGU¥G ÐÚ ²ïã }æéç¨Ú ƒï çÜU §Ý ÜUè …Gæñ…æ

ÜUæï àææÎè }æï¢ …ãï…G Ý çÎ²æ …æ» }æxæÚ HÇGÜUè ÜUï ÍæÚ ±æHæï¢ Ýï …ãï…G

çÎ²æ. ¥æÐ Ýï }æ…ÏæêÚÝ Hï „æï çH²æ }æxæÚ ©‹ãï¢ …ãï…G ¨ï |æÚï ãé» ÍæÚ }æï¢

HéyGÈGU Ý ¥æ„æ ƒæ ¥æñÚ ÏææÚ ÏææÚ ¥ÐÝè ÏæÓ™è ÜUè ¥}}æè ¨ï ²ïã §¨ÚæÚ

40



ÜUÚ„ï çÜU §¨ ÜUæï Ïæï™ Îï¢, ã}ææÚæ ÍæÚ çÏæHÜéUH ¨æÎæ ãæïÝæ ™æçã²ï.


ãæï.

¨±æÏæï …æçÚÄ²æ ÜUï }æé-„}æ‹Ýè :»ÜU ÏææÚ §Ý ÜUè ã}æàæèÚæ çÜU„æÏææï¢ ÜUè ¥H}ææÚè æÈGU ÜUÚ Úãè

ƒè¢ „æï ©‹ãï¢ »ÜU Ð™èü ç}æHè ç…¨ ÐÚ çH¶æ ƒæ “}æïÚï }æÚÝï ÜUï Ïææ’Î

„}ææ}æ çÜU„æÏæï¢ Îæ’±„ï §SHæ}æè ÜUï “…æç}æ¥G„éH }æÎèÝæ” ÜUæï Îï Îè

…æ»¢.” çÈUÚ ÜéUÀ ¥G¨ïü ÜUï Ïææ’Î ¶GéÎ ãè ²ïã çÜU„æÏæï¢ Hï xæ» ¥æñÚ ÎæÚéH

§zG„æ }æï¢ Ú¶±æ Îè¢.


ãæï.

¨±æÏæï ¥æç¶GÚ„ ÜUï ãGÚè¨ :»ÜU }æ„üÏææ ¥}æèÚï ¥ãHï ¨é‹Ý„ ãG…GÚ„ ¥GËHæ}ææ }ææñHæÝæ

}æéãG}}æÎ §Ë²æ¨ ¥GœæGæÚ ÜGUæçÎÚè „ãGÚèÚè ÜUæ}æ ÜUï ç¨çË¨Hï }æï¢

ÏæñÚêÝï }æéËÜU ƒï. §¨ ÎæñÚæÝ }æéçzG„²ï Îæ’±„ï §SHæ}æè ãGæ…è }æéãG}}æÎ

ÈGUæÚêÜGU ¥GœæGæÚè ÜUæï |æè ¥æÐ ÜUè ÏææÚxææã }æï¢ ãGæç…GÚè ÜUæ

àæ-ÚÈGU ãGæç¨H ãé±æ. …Ïæ ¥}æèÚï ¥ãHï ¨é‹Ý„ Ýï Ý}ææ…Gï

}æçxGÚÏæ ÜUï Ïææ’Î Ý±æçÈGUH (²æ’Ýè Ý}ææ…Gï ¥Ã±æÏæèÝ) }æï¢ ¨êÚ» ²æ¨èÝ

}æéÜU}}æH ç„Hæ±„ ÜUè „æï }æézG„è ¨æçãGÏæ Ýï §¨ ÜUè

çãGv}æ„ Î²üæzG„ ÜUè „æï ¥}æèÚï ¥ãHï ¨é‹Ý„ Ýï ÈGUÚ}ææ²æ çÜU

ç„Hæ±„ï ÜGéU¥æüÝ ÜUæ ¨±æÏæ Ý}ææ…G }æï¢ ç…G²æÎæ ãñ, ²ïã ¨éÝ ÜUÚ }æézG„è

¨æçãGÏæ ÜUãÝï Hxæï çÜU ¥Ïæ }æñ¢ |æè çãGzG…Gï

ÜGéU¥æüÝ ÜUè ÎæïãÚæ§ü Ý}ææ…ïG ÝzGH }æï¢ çÜU²æ ÜUÚê¢xææ.

41



ç„Hæ±„ï ÜGéU¥æüÝ ÜUæ …GæñÜGU :}æv„Ïæï }æçÁH¨ï §zG„æ }æï¢ ç¶GÎ}æ„ ÐÚ }ææ}æêÚ §SHæ}æè |ææ§ü ÜUæ

ÜUãÝæ ãñ çÜU }æézG„è }æéãG}}æÎ ÈGUæÚêÜGU ¥v¨Ú ± Ïæïàæ„Ú

¥ÐÝæ ±vG„ï §…æÚæ ¶Gy}æ ãæï …æÝï ÜUï Ïææ’Î }æv„Ïæ }æï¢ ÏæñÆ ÜUÚ ç„Hæ±„ï

ÜGéU¥æüÝ çÜU²æ ÜUÚ„ï ƒï.

xæéHàæÝï §vGÏææH ÏææÏæéH }æÎèÝæ (ÜUÚæ™è) ÜUï §SHæ}æè |ææ§ü ÜUæ

Ïæ²æÝ ãñ çÜU “}æézG„è }æéãG}}æÎ ÈGUæÚêÜGU ¥v¨Ú ÜGéU¥æüÝï

}æ…èÎ ÜUè ç„Hæ±„ ÜUÚ„ï Úã„ï ƒï. „Ú-…-}æ» ÜU‹…GéH §ü}ææÝ }æ¥G

„zG¨èÚï ¶G…Gæ§ÝéH §GÚÈGUæÝ ÜUæ ÜU§ü }æ„üÏææ }æéÜU}}æH }æé„Gæ-H¥Gæ ÜUÚ

™éÜUï ƒï. }æ-ÎÝè ÜGUæçÈGUHæ }æï¢ ¨ÈGUÚ ÜUï ÎæñÚæÝ |æè …Ïæ ÜU|æè ¶æÝæ

ÐÜUæÝï ÜUè ç…G}}ææÎæÚè ç}æH„è „æï ¶æÝæ ÐÜUæÝï ÜUï ÎæñÚæÝ ç„Hæ±„ï

ÜGéU¥æüÝ ÜUÚ„ï Úã„ï. §„Ýï …GãèÝ ƒï çÜU ©Ý ÜUï æ}æÝï ¥xæÚ

ÜUæï§ü ©Îêü „…ü}ææ ¨éÝæ ÜUÚ ¥æ²„ ÐêÀ„æ „æï Ïæ„æ çÎ²æ ÜUÚ„ï ƒï.

»ÜU çÎÝ ¥æÐ }æïÚï ¨æƒ }ææïÅÚ ¨æ§çÜUH ÐÚ

¨é±æÚ ƒï. }æñ¢ }ææïÅÚ ¨æ§çÜUH ™Hæ Úãæ ƒæ ¥æñÚ ¥æÐ

ç„Hæ±„ ÜUÚ Úãï ƒï. ÚæS„ï }æï¢ }æéÛæï ²ê¢ Hxææ çÜU ÜUæï§ü „æÚ ã}ææÚè }ææïÅÚ

¨æ§çÜUH ¨ï ÅÜUÚæ²æ ãñ. ÏæãÚ ãGæH …Ïæ }æñ¢ ¥æÐ ÜUæï ÍæÚ ÀæïÇG ÜUÚ ©¨è

ÚæS„ï ¨ï ±æÐ¨ ¥æ²æ „æï Hæïxææï¢ ÜUæ ¨ÇGÜU ÐÚ ãé…ê}æ ƒæ. ÐêÀÝï ÐÚ

}ææ’Hê}æ ãé±æ çÏæ…Hè ÜUæ „æÚ ¨ÇGÜU ÐÚ çxæÚæ ãé±æ ãñ, ç…¨ }æï¢ ÜUÚ‹Å ãñ.

²ïã ¨éÝ ÜUÚ }æéÛæï …GïãìÝè „GæñÚ ÐÚ {™ÜUæ Hxææ çÜU ²ïãè „æÚ „æï ã}ææÚè

}ææïÅÚ ¨æ§çÜUH ¨ï ÅÜUÚæ²æ ƒæ HïçÜUÝ ã}æï¢ ÜUÚ‹Å Ýãè¢ Hxææ. }æïÚæ ãGéSÝï

…GÝ ãñ ²ïã ç„Hæ±„ï ÜéGU¥æüÝ ÜUè Ïæ-Ú-ÜU„ ƒè.”

ÐÎïü ÜUè »ãGìç„²æ„Gï¢ :}æéçzG„²ï Îæ’±„ï §SHæ}æè Ýï ¥ÐÝï ÍæÚ }æï¢ ²ïã

42



„ÚÜUèÏæ ÏæÝæ Ú¶è ƒè çÜU ç…¨ ±vG„ ÜU}æÚï }æï¢ }æézG„è æçãGÏæ ãæï„ï „æï ©¨

±vG„ ÜUæï§ü |ææ|æè ©¨ ÜU}æÚï }æï¢ Ý ¥æ ¨ÜU„è ƒè¢. ¥æñÚ …ãæ¢ ©Ý ÜUè

ÏæÓ™è ÜUè ¥}}æè ãæï„è¢ ±ãæ¢ ÍæÚ ÜUæ ÜUæï§ü Ýæ }æãGÚ}æ }æÎü Ý ¥æ ¨ÜU„æ

ƒæ. §¨ „GÚãG Ïæãé„ »ãGìç„²æ„G ÜUï ¨æƒ }æéÜU}}æH ÐÎæü Úã„æ ƒæ. }æézG„è

¨æçãGÏæ ¥ÐÝè æ¨ ÜUï æ}æÝï |æè Ý ¥æ„ï ƒï ÏæçËÜU ©Ý

¨ï |æè ÐÎæü ÜUÚ„ï ƒï.

¥æÐ ÜUï §ç‹„ÜGUæH ¨ï ÜéUÀ ¥G¨æü ÐãHï ÜUè Ïææ„ ãñ çÜU ¥æÐ

ÜUï ÍæÚ }æï¢ ÜéUÀ „æ’}æèÚæ„è ÜUæ}æ ãæïÝæ ƒæ ¥æñÚ }æ…GÎêÚæï¢ ±xæGñÚæ ÜUè ¥æ}æÎ

ÐÚ Ïæï ÐÎüxæè ÜUæ »ãGìç„}ææH ƒæ. ™éÝæ‹™ï ¥æÐ Ïæï ÐÎüxæè ¨ï Ïæ™Ýï ÜUï

çH²ï ¥ÐÝè ÏæÓ™è ÜUè ¥}}æè ÜUï ¨æƒ ¥GæçÚ…Gè „GæñÚ ÐÚ çÜUÚæ» ÜUï ÍæÚ

}æï¢ }æé‹„çÜGUH ãæï xæ». §¨è „GÚãG …Ïæ ÜU|æè ¥ÐÝè ÏæÓ™è ÜUè ¥}}æè ÜUï

§GHæ… ÜUè …GÚêÚ„ Ðïàæ ¥æ„è „æï §¨ Ïææ„ ÜUæ §çË„…Gæ}æ çÜU²æ ÜUÚ„ï çÜU

§Ý ÜUæ ™ïÜU ¥Ð ±xæGñÚæ HïÇè ÇæõvÅÚ ãè ÜUÚï.

¥ÐÝè ÏæÓ™è ¥æñÚ ©¨ ÜUè ¥}}æè ÜUè „ÚçÏæÄ²„ :©Ý ÜUè }æ-ÎÝè }æé‹Ýè (©Ý ÜUï §ç‹„ÜGUæH ÜUï ±vG„) 11 }ææã

ÜUè ƒè, ©¨ ï Ïæãé„ }æãGÏÏæ„ ÈGUÚ}ææ²æ ÜUÚ„ï ¥æñÚ ©¨ ÜUï ÏææÚï }æï¢ ¥v¨Ú

ÈGUÚ}ææ²æ Ü Ú„ï çÜU §¨ ÜUæï }æñ¢ ¶éGÎ ÐÉGæª¢xææ. §Ý ÜUè

}æ-ÎÝè }æé‹Ýè ï ÍæÚ ÜUæ ÜUæï§ü ÈGUÎü ¥xæÚ ÜUã„æ çÜU ÏææïHæï ÏæïÅæ “ÐæÐæ”

„æï ÈGUÚ}ææ„ï çÜU §¨ ÜUæï ²ê¢ Ý ç¨¶æ¥æï ÏæçËÜU §¨ ÜUï æ}æÝï “¥ËHæã,

¥ËHæã” ÜUã„ï Úãï¢. ÏæÓ™è ÜUè ¥}}æè ÜUæï „æÜUèÎ ÈGUÚ}ææ„ï çÜU ÍæÚ ÜUæ

ÜUæ}æ ÀæïÇG ÜUÚ ÐãHï Ý}ææ…G ¥Îæ ÜUÚï¢, ¥xæÚ ±æïã §Gàææ }æï¢ „æ¶GèÚ ÜUÚ

Îï„è¢ „æï ÝæÚæ…G ãæï„ï çÜU ÐãHï Ý}ææ…G ¥Îæ ÜUÚï¢.


ãæï.

43



àææñÜGUï }æé„Gæ-H¥Gæ :}æéçzG„²ï Îæ’±„ï §SHæ}æè ¥v¨Ú }æé„Gæ-H»G

}æï¢ }æàæxæGêH Úãæ ÜUÚ„ï ¥æñÚ ¥ÐÝè ±ÈGUæ„ ï ÜGUÏH |æè Îæï ÐãÚ ÜUæ ¶æÝæ

¶æÝï ÜUï Ïææ’Î çÜU¨è çÜU„æÏæ ÜUæ }æé„Gæ-H¥Gæ ÜUÚ Úãï ƒï. ¥æÐ Ýï

ÈGU„æ±æ Ú-…Gç±Ä²ã àæÚèÈGU ¥æñÚ ÏæãæÚï àæÚè¥G„ ÜUæ çÏæH §S„è¥GæÏæ

(²æ’Ýè }æéÜU}}æH) }æé„Gæ-H¥Gæ ÜUÚÝï ÜUï æƒ æƒ ÈGU„æ±æ Ú-…Gç±Ä²ã

¨ï ãGæç¨H ãæïÝï ±æHï }æ-ÎÝè ÈêUH |æè …}¥G ÜUÚ Ú¶ï ƒï. Ýè…G …ïG±Úï

„GÏææ¥G„ ï ¥æÚæS„æ ãæïÝï ±æHï }æéwG„çHÈGU ©Îêü ÈGU„æ±æ ÜUæ |æè }æéÜU}}æH

}æé„Gæ-H¥Gæ ÜUÚ ™éÜUï ƒï.


ãæï.

²æÎï }ææñ„ :}æézG„è }æéãG}}æÎ ÈGUæÚêÜGU ¥GœæGæÚè }æ-ÎÝè Ýï ¥ÐÝè

àææÎè ÜUï ™‹Î çÎÝæï¢ Ïææ’Î ãè ¥ÐÝè }æ‹ÜêUãGæ ¨ï ÈGUÚ}ææ çÎ²æ ƒæ çÜU }æñ¢

ç…G²æÎæ ¥G¨æü ç…G‹Îæ Ýãè¢ Úã ÜêU¢xææ. ¥æÐ ¥v¨Ú ÍæÚ ±æHæï¢ ï ÈGUÚ}ææ„ï

çÜU }æïÚè ©G}æí Ïæãé„ ÜU}æ ãñ }æñ¢ ç…G²æÎæ ¥G¨æü ç…G‹Îæ Ýãè¢ Úãê¢xææ. …Ïæ ÜU|æè

©Ý ÜUè ÝæÝè ©Ý ¨ï ÈGUÚ}ææ„è¢ çÜU ÏæïÅæ }æïÚæ …Ýæ…Gæ „é}æ ÐÉGæÝæ, „æï ¥æÐ

…±æÏæ Îï„ï çÜU ÝæÝè ! }æïÚè ©G}æí Ïæãé„ ÜU}æ ãñ. ¥æÐ ÜUï ÍæÚ

±æHæï¢ ÜUæ Ïæ²æÝ ãñ çÜU ¥ÐÝè }æ‹ÜêUãGæ ÜUæï àææÎè ÜUï ÜéUÀ ¥G¨ïü Ïææ’Î ãè

„æÜUèÎ ÜUÚ Îè ƒè çÜU }æïÚæ ÀæïÇGæ ãé±æ }ææH àæÚè¥G„ ÜUï }æé„GæçÏæÜGU

„vG¨è}æ ÜUÚÝæ.


ãæï.

44



ÜGUÝæ¥G„ Ð¨‹Îè :…æç}æ¥G„éH }æÎèÝæ ãæï ²æ ÎæÚéH §zG„æ,}æéçzG„²ï Îæ’±„ï §SHæ}æè

Ýï ÜU|æè „Ý-wG±æã ÏæÉGæÝï ÜUæ }æé„Gæ-HÏææ Ýãè¢ çÜU²æ.

}æÜUü…Gè }æçÁH¨ï àæêÚæ ÜUï çÝxæÚæÝ ÜUæ Ïæ²æÝ ãñ çÜU

“ãGæH ãè }æï¢ (²æ’Ýè §Ý ÜUè ±ÈGUæ„ ¨ï ÜéUÀ ¥G¨æü ÜGUÏH) §Ý

ÜUæ }æéàææ-ãÚæ ÏæÉGæ ƒæ „æï ²ïã }æïÚï ÍæÚ ¶GéÎ „àæÚèÈGU Hæ». §ç‹„ãæ§ü

ÐÚïàææÝè ÜUï ¥GæH}æ }æï¢ ƒï. }æéÛæ ¨ï ÈGUÚ}ææÝï Hxæï çÜU “}æïÚè „Ý-wG±æã

ÜUæÈGUè ÏæÉG xæ§ü ãñ, }æéÛæï §¨ …Gæ§Î ÚÜGU}æ ÜUè ãGæ…„ Ýãè¢ ãñ çHãæ…Gæ }æéÛæ

ÐÚ ÜUÚ}æ çÜU²æ …æ» ¥æñÚ }æïÚæ }æéàææ-ãÚæ Ý ÏæÉGæ²æ …æ».”

ãGÜGUèÜGU„ ²ïãè ãñ çÜU „¨Ã±éÈGU “ÜGUæH” ÜUæ Ýãè¢ “ãGæH” ÜUæ

Ýæ}æ ãñ, ¥æñÚ ²ïã ãGÜGUèÜGUè ¨êÈGUè, }æéy„ÜGUè Ïæé…Géxæü ƒï.” (§ç‹„ãæ)

¥ÐÝï §ç‹„ÜGUæH ¨ï ÜéUÀ ¥G¨æü ÜGUÏH }æéçzG„²ï Îæ’±„ï §SHæ}æè

Ýï ¥ÐÝè SÜêUÅÚ ¥æñÚ HïÐÅæõÐ (leptop) ÜU}Œ²êÅÚ

±xæGñÚæ Ïæ Ïæï™ çÎ²æ ƒæ ¥æñÚ ÈGUÚ}ææ²æ çÜU ¥Ïæ }æéÛæï §¨ ÜUè …GÚêÚ„ Ýãè¢

ãñ. §¨è „GÚãG »ÜU }æ„üÏææ …Ïæ ¥æÐ çÜUÚæ» ÐÚ }æÜUæÝ HïÝæ ™æã Úãï ƒï

„æï çÜU¨è Ýï }æà±Úæ çÎ²æ çÜU ¥æÐ }æÜUæÝ ¶GÚèÎ v²ê¢ Ýãè¢ Hï„ï ? „æï

ÈGUÚ}ææ²æ çÜU }æéwG„¨Ú ç…G‹Îxæè ãñ, çÜUÚæ» ÜUæ }æÜUæÝ ãè ÜUæÈGUè ãñ.


ãæï.

ÍæÚ ±æHæï¢ ÜUè ¥æÐ ¨ï }æãGÏÏæ„ :¥æÐ ¨ï ¥æÐ ÜUï ÍæÚ ±æHæï¢ ÜUè }æãGÏÏæ„ ÜUæ

¥‹Îæ…Gæ §¨ Ïææ„ ¨ï |æè Hxææ²æ …æ ¨ÜU„æ ãñ çÜU ÍæÚ ±æHï §Ý ¨ï Î}æ

ÜUÚ±æ„ï, §Ý ÜUæ Ïæ™æ ãé±æ ÐæÝè ¨¢|ææH ÜUÚ Ú¶„ï ¥æñÚ Ïæ„GæñÚï „ÏæÚüéÜU

§çS„’}ææH çÜU²æ ÜUÚ„ï. ©Ý ÜUè ŒHïÅ ï ¶æÝï ÜUï çH²ï ÏæÓ™ï ¥æÐ¨ }æï¢

45



ç…GÎ ÜUÚ„ï ƒï. ©Ý ÜUè …êÆè ™æ² ÜUæï ±æÐ¨ Ð„èHï }æï¢ ÇæH ÜUÚ Ïæ ÜUæï

Ðïàæ ÜUÚ„ï ƒï. ²ïã §Ý ÜUï }æ-ÎÝè çÜUÚÎæÚ ÜUè }æ…GÏæê„ ÎHèH ãñ xææï²æ

çÜU ¥}æèÚï ¥ãHï é‹Ý„ ÜUï ¥G„Gæ ÜUÎæü ÍæÚ }æï¢ }æ-ÎÝè }ææãGæïH

ÏæÝæÝï ÜUï 15 }æ-ÎÝè ÈêUHæï¢ ÐÚ §Ý ÜUæ }æ…GÏæê„Gè ¨ï ¥G}æH ƒæ, ±æïã

}æ-ÎÝè ÈêUH ²ïã ãñ¢ :

“ÍæÚ }æï¢ }æ-ÎÝè }ææãGæïH” ÜUï Ð‹ÎÚã ãGéÚêÈGU ÜUè çÝSÏæ„¨ï 15 }æ-ÎÝè ÈêUH

1. ÍæÚ }æï¢ ¥æ„ï …æ„ï ÏæéH‹Î ¥æ±æ…G ¨ï ¨Hæ}æ ÜUÚï¢.

2. ±æçHÎ ²æ ±æçHÎæ ÜUæï ¥æ„ï Îï¶ ÜUÚ „æ’…Gè}æÝ ¶ÇGï ãæï …æ»¢.

3. çÎÝ }æï¢ ÜU}æ ¥…G ÜU}æ »ÜU ÏææÚ §SHæ}æè |ææ§ü ±æçHÎ ¨æçãGÏæ ¥æñÚ

§SHæ}æè ÏæãÝï¢ }ææ¢ ÜUæ ãæƒ ¥æñÚ Ðæ©¢ ™ê}ææ ÜUÚï¢.

4. ±æçHÎñÝ ÜUï ¨æ}æÝï ¥æ±æ…G {è}æè Ú¶ï¢, §Ý ¨ï ¥æ¢¶ ãÚçxæ…G Ý

ç}æHæ»¢.

5. §Ý ÜUæ ¨æï¢Ðæ ãÚ ±æïã ÜUæ}æ …æï ç¶GHæÈGUï àæÚ-¥G Ý ãæï ÈGUæñÚÝ ÜUÚ

ÇæHï¢.

6. }ææ¢ ÏæçËÜU ÍæÚ (¥æñÚ ÏææãÚ) ÜUï »ÜU çÎÝ ÜUï ÏæÓ™ï ÜUæï |æè ¥æÐ ÜUã

ÜUÚ ãè }æé¶Gæç„GÏæ ãæï¢.

7. ¥ÐÝï }æãGËHï ÜUè }æçS…Î ÜUè §Gàææ ÜUè …}ææ¥G„ ÜUï ±vG„ ï Hï ÜUÚ

Îæï Íæ‹Åï ÜUï ¥‹ÎÚ ¨æï …æ²æ ÜUÚï¢ ÜUæàæ ! „ãÁ…éÎ }æï¢ ¥æ¢¶ ¶éH …æ»

±ÚÝæ ÜU}æ ¥…G ÜU}æ Ý}ææ…Gï ÈGU…í „æï Ïæ ¥æ¨æÝè (}æçS…Î ÜUè ÐãHè

¨ÈGU }æï¢ Ïææ …}ææ¥G„) }æé²S¨Ú ¥æ» ¥æñÚ çÈUÚ ÜUæ}æ ÜUæ… }æï¢ ¨éS„è Ý

ãæï.

8. ÍæÚ }æï¢ ¥xæÚ Ý}ææ…Gæï¢ ÜUè ¨éS„è, Ïæï ÐÎüxæè, çÈGUË}ææï¢ çÇÚæ}ææï¢ ¥æñÚ xææÝï

Ïææ…æï¢ ÜUæ ç¨çË¨Hæ ãæï „æï ÏææÚ ÏææÚ Ý ÅæïÜUï¢, ¨Ïæ ÜUæï Ý}æèü ÜUï ¨æƒ

46



¨é‹Ý„æï¢ |æÚï Ïæ²æÝæ„ ÜUè ÜUïç¨Åï¢ éÝæ»¢. “}æ-ÎÝè” Ý„æ§…

ÏæÚ ¥æ}æÎ ãæï¢xæï.

9. ÍæÚ }æï¢ çÜU„Ýè ãè Çæ¢Å ÏæçËÜU }ææÚ |æè ÐÇGï, ¨Ïæí ¨Ïæí ¥æñÚ ¨Ïæí

ÜUèç…²ï. ¥xæÚ ¥æÐ …GÏææÝ ™Hæ»¢xæï „æï “}æ-ÎÝè }ææãGæïH” ÏæÝÝï

ÜUè ÜUæï§ü ©}}æèÎ Ýãè¢ ÏæçËÜU }æ…GèÎ çÏæxææÇG ÐñÎæ ãæï ¨ÜU„æ ãñ.

çHãæ…Gæ xæGéS¨æ, ç™ÇGç™ÇGæ ÐÝ ¥æñÚ ÛææÇGÝï ±xæGñÚæ ÜUè ¥GæÎ„ çÏæËÜéUH

¶GyG}æ ÜUÚ Îï¢.

10. ÍæÚ }æï¢ Úæï…GæÝæ ÈGñU…GæÝï é‹Ý„ ÜUæ Î¨ü …GÚêÚ …GÚêÚ …GÚêÚ Îï¢ ²æ éÝï¢.

11. ¥ÐÝï ÍæÚ ±æHæï¢ ÜUè Îé‹²æ ± ¥æç¶GÚ„ ÜUè Ïæïãì„Úè ÜUï çH²ï çÎH

¨æï…Gè ÜUï ¨æƒ Îé¥Gæ |æè ÜUÚ„ï Úãï¢ çÜU Îé¥Gæ }ææïç}æÝ ÜUæ ãçƒ²æÚ ãñ.

12. ¨é¨ÚæH }æï¢ ÚãÝï ±æçH²æ¢ …ãæ¢ ÍæÚ ÜUæ ç…GRU ãñ ±ãæ¢ ¨é¨ÚæH ¥æñÚ

…ãæ¢ ±æçHÎñÝ ÜUæ ç…GRU ãñ ±ãæ¢ ¨æ¨ ¥æñÚ ¨é¨Ú ÜUï ¨æƒ ±æïãè ¨éHêÜU

Ïæ…æ Hæ»¢ …ÏæçÜU ÜUæï§ü }ææÝï»G àæÚ-§Gü Ý ãæï.

13. }æ¨æ§HéH ÜGéU¥æüÝ . 290 ÐÚ ãñ, ãÚ Ý}ææ…G ÜUï Ïææ’Î …ñGH }æï¢ Îè

ãé§ü Îé¥Gæ ¥Ã±H ± ¥æç¶GÚ ÎéÚêÎ àæÚèÈGU ÜUï ¨æƒ »ÜU ÏææÚ ÐÉG Hï¢

ÏææH ÏæÓ™ï ¨é‹Ý„æï¢ ÜUï ÐæÏæ‹Î ÏæÝï¢xæï ¥æñÚ ÍæÚ }æï¢ }æ-ÎÝè

}ææãGæïH ÜGUæ§}æ ãæïxææ.

(ÐæÚã. 19, ¥H ÈGéUÚÜGUæÝ 74)

„Ú-…-}æ» ÜU‹…GéH §ü}ææÝ : »ï ã}ææÚï ÚÏæ ã}æï¢ Îï ã}ææÚè ÏæèçÏæ²æï¢

¥æñÚ ã}ææÚè ¥æñHæÎ ¨ï ¥æ¢¶æï¢ ÜUè Æ‹ÇÜU ¥æñÚ ã}æï¢ ÐÚãï…GxææÚæï¢ ÜUæ

Ðïàæ±æ ÏæÝæ.

14. Ýæ ÈGUÚ}ææÝ ÏæÓ™æ ²æ ÏæÇGæ …Ïæ ¨æï²æ ãæï „æï ©¨ ÜUï ç¨ÚãæÝï ¶ÇGï

47



ãæï ÜUÚ …GñH }æï¢ Îè ãé§ü ¥æ²æ„ ç¨ÈGUüU »ÜU ÏææÚ §„Ýè ¥æ±æ…G ï ÐÉGï¢ çÜU

©¨ ÜUè ¥æ¢¶ Ý ¶éHï. (}æég„ 11 „æ 21 çÎÝ)

(„Ú-…-}æ» ÜU‹…GéH §ü}ææÝ: ÏæçËÜU ±æïã ÜU}ææHï àæÚÈGU ±æHæ ÜGéU¥æüÝ

ãñ HæñãGï }æãGÈêGU…G }æï¢) (ÐæÚã : 30, ¥H ÏæéÚê…, 21,22) (¥Ã±H ¥æç¶GÚ »ÜU

}æ„üÏææ ÎéÚêÎ àæÚèÈGU)

15. Ýè…G Ýæ ÈGUÚ}ææÝ ¥æñHæÎ ÈGUÚ}ææ¢ ÏæÚÎæÚ ÏæÝæÝï ÜUï çH²ï „æ ãéG¨êHï

}æéÚæÎ Ý}ææ…ïG ÈGU…í ÜUï Ïææ’Î ¥æS}ææÝ ÜUè „GÚÈGU Úé¶ ÜUÚ ÜUï “ ”

21 ÏææÚ ÐÉGï¢ (¥Ã±H ± ¥æç¶GÚ »ÜU ÏææÚ ÎéÚêÎ àæÚèÈGU).

}æ-ÎÝè §çË„…æ : Ýæ ÈGUÚ}ææÝæï¢ ÜUæï ÈGUÚ}ææ¢ ÏæÚÎæÚ ÏæÝæÝï ÜUï çH²ï

¥±ÚæÎ àæéÚê¥G ÜUÚÝï ¨ï ÜGUÏH ¨çÄ²ÎéÝæ §}ææ}æ ¥ãG}æÎ Ú…Gæ ¶GæÝ

ÜUï §ü¨æHï ¨±æÏæ ÜUï çH²ï 25 ÚéÐñ ÜUè ÎèÝè çÜU„æÏæï¢

„vG¨è}æ ÜUÚ Îï¢.

±vG„ ÜUè ÐæÏæ‹Îè :„ÎÚè¨ ÜUæ }æé¥Gæ-}æHæ ãæï ²æ ÎæÚéH §zG„æ ÜUæ, }æéçzG„²ï Îæ’±„ï

§SHæ}æè ã}æïàææ ±vG„ ÜUè ÐæÏæ‹Îè ÈGUÚ}ææ„ï Úãï ¥æñÚ

ÜU|æè çÏæHæ …GÚêÚ„ Àé^è Ýãè¢ ÜUÚ„ï ƒï ÏæçËÜU …æç}æ¥G„éH }æÎèÝæ ÜU‹…GéH

§ü}ææÝ }æï¢ „æï ÜU}ææïÏæïàæ Îæï ¨æHæ „ÎÚè¨è ÎæñÚ }æï¢ §Ý ÜUè »ÜU |æè Àé^è

Ýãè¢ ãé§ü. Ý}ææ…Gï ÈGU…í ÜUï Ïææ’Î ±vG„ ÜU}æ ãæïÝï ÜUè ±…ã ¨ï Ýæà„æ |æè

ÈGU…í ¨ï ÐãHï ÜUÚ çH²æ ÜUÚ„ï ƒï „æçÜU „æ¶GèÚ Ý ãæï.

Îæ’±„ï §SHæ}æè ÜUè }æçÁH¨, ¥H }æÎèÝ„éH §GçË}æÄ²æ ¥æñÚ

„¶GS¨é¨ çÈGUH çÈGUvGã ÜUï »ÜU §SHæ}æè |ææ§ü ÜUæ Ïæ²æÝ ãñ çÜU

“}æñ¢ Ýï çÜGUÏHæ }æézG„è ¨æçãGÏæ ÜUæï ã}æïàææ ±vG„

ÜUæ ÐæÏæ‹Î Ðæ²æ ãñ, }æçÁH¨ï §zG„æ ÜUï }æv„Ïæ }æï¢ ©Ý ÜUæ ±vG„ ¨éÏãG

48



8:00 Ïæ…ï àæéÚê¥G ãæï„æ ƒæ HïçÜUÝ ²ïã …Ïæ |æè ÏææÏæéH }æÎèÝæ (ÜUÚæ™è)

}æï¢ ãæï„ï „æï ã}æïàææ ±vG„ ï ÐãHï „àæÚèÈGU Hï ¥æ„ï ¥æñÚ }æçÁH ï §zG„æ ÜUæ

}æv„Ïæ ¶éGÎ ãè ¶æïH„ï ƒï (ãGæHæ¢çÜU ²ïã ©Ý ÜUè ç…G}}ææÎæÚè Ý ƒè). §¨

Ïææ„ ÜUï xæ±æã ÐãHè }æç‹…GH ÜUï ¶GæçÎ}æ ¥æñÚ ÎèxæÚ §SHæ}æè |ææ§ü |æè

ãñ¢. }æéÛæï §¨ Ïææ„ ÜUæ }æéàææ-ãÎæ ÜUæÈGUè }æãèÝæï¢ ¨ï ãñ §¨ çH²ï çÜU }æéÛæï

Úæï…GæÝæ ¨éÏãG ÜU}ææïÏæïàæ 7:50 ÐÚ ÜUãè¢ …æÝæ ãæï„æ ƒæ ¥æñÚ „vGÚèÏæÝ

Úæï…GæÝæ ç…G²æÚ„ ÜUæ àæ-ÚÈGU ãæç¨H ãæï„æ §¨è (²æ’Ýè ©Ý ÜUè ç…G‹Îxæè

ÜUè ¥æç¶GÚè) …é}ææ’Úæ„ ÜUè Ïææ„ ãñ çÜU }æñ¢ ãGSÏæï }ææ’}æêH 7:50 ÐÚ …Ïæ

ÏææãÚ çÝÜUHæ „æï æï™ ãè Úãæ ƒæ çÜU ¥æ… }æézG„è æçãGÏæ

ÜUè ç…G²æÚ„ Ýãè¢ ãæï Úãè, àææ²Î ÐãHï „àæÚèÈGU Hæ ™éÜUï ãæï¢xæï ²æ ãæï

¨ÜU„æ ãñ „æ¶GèÚ ãæï xæ§ü ãæï, §¨è ÎæñÚæÝ }æñ¢ Ýï ¥ÐÝï Ðæ¨ ï xæé…GÚÝï ±æHï

çÚvàæï }æï¢ }æézG„è æçãGÏæ ÜUè ç…G²æÚ„ ÜUæ àæ-ÚÈGU ãGæç¨H

çÜU²æ. }æñ¢ Ýï ¨æï™æ çÜU }æézG„è ¨æçãGÏæ Ýï àææ²Î }æãG¨ê¨ çÜU²æ ãæïxææ çÜU

ÜUãè¢ Ðãé¢™Ýï }æï¢ „æ¶GèÚ Ý ãæï …æ» §¨ çH²ï çÚvàææ }æï¢ „àæÚèÈGU Hæ»

v²ê¢çÜU ¥æÐ ¥v¨Ú ÐñÎH „àæÚèÈGU Hæ„ï. }æézG„è æçãGÏæ

ÜUæï Îï¶ ÜUÚ ÏæÇGè ¶éGàæè ãé§ü v²ê¢çÜU ¥æÐ ÜUè ÐæÏæ‹Îè ¨ï }æ¢ñ Ýï ¥‹Îæ…Gæ

Hxææ²æ çÜU ãG…GÚ„ ÜUæ „vG±æ §‹ãï¢ ÚéwG¨„ ÐÚ ¥G}æH ÜUè

§…æ…G„ Ýãè¢ Îï„æ ã}ææÚè “}æçÁH¨” }æï¢ ç…Ý §SHæ}æè |ææ§²æï¢ ÜUæ

§…GæÚæ 8:00 Ïæ…ï ÜUæ ãæï„æ ãñ, ©Ý ÜUæï 9:00 Ïæ…ï „ÜU ÚéwG¨„ ãæï„è ãñ,

¥xæÚ ±æïã ¥ÐÝæ ±vG„ ¥æç¶GÚ }æï¢ Îï Îï¢ ©Ý ÜUæ ²ïã ±vG„ „æ¶GèÚ }æï¢

àæé}ææÚ Ýãè¢ ãæï„æ. Ýè…G }æézG„è ¨æçãGÏæ ÜUè ÐæÏæ‹Îè ÜUæï

Îï¶ ÜUÚ }æïÚæ ²ïã …GïãìÝ ÏæÝæ çÜU ²ïã ±vG„ ¨ï ÐãHï §¨ çH²ï „àæÚèÈGU

Hæ„ï ãñ¢ „æçÜU ±vG„ ï ÐãHï }æv„Ïæ ¶éH …æ» ¥æñÚ §SHæ}æè |ææ§²æï¢ ÜUæ

ÜéUÀ ±vG„ |æè ÈGUæçÚxæG Ý xæé…GÚï. §¨ ÜUï §GHæ±æ ÎèxæÚ „‹…Gè}æè }ææ’Hê}ææ„

49



}æï¢ |æè ±vG„ ÜUè ÐæÏæ‹Îè ç}æ¨æHè ƒè.”

„¶GS¨é¨ çÈGUH çÈGUvGã (}æézG„è ÜUæõ ü) ¨æHï ¥Ã±H ÜUï »ÜU §SHæ}æè

|ææ§ü ÜUæ Ïæ²æÝ ãñ çÜU

“²ïã Ïææ„ }æïÚï }æéàææ-ãÎï }æï¢ |æè Úãè çÜU }æézG„è ¨æçãGÏæ

©¨êH ± ±vG„ ÜUï Ïæãé„ ç…G²æÎæ ÐæÏæ‹Î ƒï, ¥æñÚ Îê¨Úï

ÜUï ±vG„ ÜUè |æè ÜGUÎí ÜUÚ„ï çÜU „¶GS¨é¨ çÈGUH çÈGUvGã ÜUï Î-Ú…ï }æï¢ ÐêÚï

8:00 Ïæ…ï ÐÉGæ§ü àæéÚê¥G ÈGUÚ}ææ„ï ¥xæÓæïü Î-Ú…ï }æï¢ »ÜU ²æ Îæï §SHæ}æè

|ææ§ü ãæï¢. Ýè…G ©Ý ÜUæ §…æÚæ 4:00 „ÜU ƒæ }æxæÚ ¥æÐ ¥v¨Ú ¥GSÚ

ÏæçËÜU }æçxGÚÏæ ÜUï Ïææ’Î |æè }ææñ…êÎ Úã„ï. ãGæç…GÚè Úç…SÅÚ |æè §¨ Ïææ„

ÜUæ xæ±æã ãñ çÜU ÐêÚï }æãèÝï }æï¢ àææ²Î Îæï ™æÚ çÎÝ ¥ÐÝï §…æÚï ÜUï

}æéÜGUÚüÚã ±vG„ ÐÚ (²æ’Ýè 4:00 Ïæ…ï) „àæÚèÈGU Hï xæ» ãæï¢.”

}æézG„è ¨æçãGÏæ …Ïæ ÏææÏæéH }æÎèÝæ (ÜUÚæ™è)

ÜUï ÎæÚéH §zG„æ ÜéGUyÏæï }æÎèÝæ ¶G…GÚæ }æçS…Î Çîxæ ÜUæõHæïÝè ÜUï ÎæñÚï ÐÚ ƒï.

„æï ±ãæ¢ ÜUï }æézG„è ¨æçãGÏæ Ýï ¥æÐ ¨ï §çS„zG¨æÚ çÜU²æ çÜU

çÜU¨ Ïææ„ Ýï ¥æÐ ÜUæï ±vG„ ÜUæ §¨ ÜGUÎÚ ÐæÏæ‹Î ÏæÝæ çÎ²æ ãñ ? „æï

}æéçzG„²ï Îæ’±„ï §SHæ}æè Ýï }æéwG„¨Ú ¥æñÚ …æ}æï¥G …±æÏæ

§àææüÎ ÈGUÚ}ææ²æ “»ãG¨æ¨ï ç…G}}ææÎæÚè Ýï (}æéÛæï ±vG„ ÜUæ ÐæÏæ‹Î ÏæÝæ

çÎ²æ).”


ãæï.

¥‹Îæ…Gï „ÎÚè¨ :}æ éçz G„²ï Îæ’±„ï §SHæ}æè ¥HãGæ… }æ éã G}}æÎ ÈGUæÚ êÜ GU

Ïæãé„ ¨ãìH ¥‹Îæ…G }æï¢ „G-HÏææ ÜUè ÝçzG¨Ä²æ„ ÜUï

}æé„GæçÏæÜGU ÏæÜGU ÐÉGæ„ï ¥æñÚ é±æHæ„ ÐêÀÝï ±æHæï¢ ÜUè }æéÜU}}æH „àæzGÈGUè

50



ÈGUÚ}ææ„ï. „zG¨èÚï …HæHñÝ ÐÉGæÝï ÜUæ ¶Gæ¨ „…çÚÏææ Ú¶„ï ƒï. „vGÚèÏæÝ

™æÚ }ææã àæÚè¥G„ ÜUæõ ü |æè ÐÉGæ²æ ç…¨ }æï¢ Îæ’±„ï §SHæ}æè ÜUè }æÜUü…Gè

}æçÁH¨ï àæêÚæ ÜUï çÝxæÚæÝ, Ïææ’…G ¥ÚæÜUèÝï àæêÚæ, ÐæçÜUS„æÝ §ç‹„…Gæ}æè

ÜUæÏæèÝæ ÜUï ¥ÚæÜUèÝ ¥æñÚ ÜU§ü }æ…æçH¨ ÜUï ç…G}}ææÎæÚæÝ ¥æñÚ }æéwG„çHÈGU

àææï’Ïææãæ» ç…G‹Îxæè ¨ï „¥GËHéÜG Ú¶Ýï ±æHï §SHæ}æè |ææ§ü }æ-¨HÝ

Åè™Ú, „æç…Ú, }æéHæç…G}æ„ Ðïàææ, SÜêUH ± ÜUæõHï… ÜUï „G-HÏææ ±xæGñÚæ

çàæÜUü„ ÜUÚ„ï. §çÏ„Îæ¥Ý “çÝ¨æÏæï àæÚè¥G„” ¨ï ¥GÜGUæ§Î ÜUï ÏææÚï }æï¢

Î¨ü ãæï„æ, çÈUÚ àæé-ÚÜUæ¥ §¨ Î¨ü ÜUï }æé-„¥GçËHÜGU ¨é±æHæ„ ÜUÚ„ï

¥æñÚ }æézG„è æçãGÏæ §ç‹„ãæ§ü ¥æ¨æÝ ± ¥Gæ}æ ÈGUãì}æ ¥‹Îæ…G }æï¢ …±æÏææ„

}æãGü}æ„ ÈGUÚ}ææ„ï, çÈUÚ §GÏææÎæ„ ²æ }æé¥Gæ-}æHæ„ ¨ï }æé-„¥GçËHÜGU Î¨ü

ãæï„æ, çÈUÚ §¨ ¨ï }æé-„¥GçËHÜGU ¨é±æHæ„ ± …±æÏææ„ ÜUæ ç¨çË¨Hæ

ãæï„æ çÈUÚ „…±èÎ ± çÜGUÚæ¥„ ÜUï ©¨êHæïï¢ ÜUï }æé„GæçÏæÜGU }æézG„è ¨æçãGÏæ

ÜéGU¥æüÝï }æ…èÎ ÐÉGæ²æ ÜUÚ„ï ƒï. („æ Î}æï „ãGÚèÚ §¨ Î¨ü ÜUè Ðæ¢™

ÜUïç¨Åï¢ }æ‹…GÚï ¥Gæ}æ ÐÚ ¥æ ™éÜUè ãñ¢ ç…‹ãï¢ }æÜU-„-Ïæ„éH }æÎèÝæ ¨ï

ãGæç¨H çÜU²æ …æ ¨ÜU„æ ãñ.) §¨è ±…ã ¨ï ¥}æèÚï ¥ãHï ¨é‹Ý„,


ÜGUæçÎÚè Ú-…G±è ¥æÐ ÜUæï “©S„æ…GéààæêÚæ” ÈGUÚ}ææ²æ ÜUÚ„ï ƒï.

àæãèÎ }æçS…Î }æï¢ §}ææ}æ„ :}æéçzG„²ï Îæ’±„ï §SHæ}æè »ÜU ¥G¨ïü „ÜU àæãèÎ

}æçS…Î ¶æÚæÎÚ ÏææÏæéH }æÎèÝæ (ÜUÚæ™è) }æï¢ §}ææ}æ„ ÈGUÚ}ææ„ï Úãï, ¥æÐ

ÜUï ç±¨æH ÜUï Ïææ’Î ±ãæ¢ ÜUè §ç‹„…Gæç}æ²æ ÜUè …æçÝÏæ ¨ï »ÜU }æv„êÏæ

}ææñ¨êH ãé±æ ç…¨ }æï¢ ²ïã „ãGÚèÚ ƒè,

“}æézG„è ¨æçãGÏæ àæãèÎ }æçS…Î ÜUï ¨æçÏæÜGU

Ðïàæ §}ææ}æ |æè ƒï, ©Ý ¨ï ã}æï¢ ÜUæï§ü çàæÜUæ²„ Ýãè¢ ƒè

51



ÏæçËÜU ©Ý ÜUæ ÜU}æïÅè ±æHæï¢ ÐÚ ²ïã »ãG¨æÝ ãñ çÜU ©‹ãæï¢ Ýï ÜU§ü ÏææÚ

}ææã±æÚ ±…GèÈGUæ Ýãè¢ çH²æ ¥æñÚ ÜUã„ï ƒï çÜU }æSÚêçÈGUÄ²„ ÜUè ±…ã ï

}æñ¢ ¥v¨Ú Ý}ææ…G ÐÉGæÝï ¨ï ÜGUæç¨Ú Úã„æ ãê¢. ²ïã ©Ý ÜUï „vG±æ ÜUè

Ïæïãì„ÚèÝ ç}æ¨æH ãñ, (Îæ’±„ï §SHæ}æè ÜUè ç…G}}ææÎæçÚ²æ¢ ÏæÉGÝï ÜUè

±…ã ¨ï) àæãèÎ }æçS…Î ÜUè §}ææ}æ„ ÀæïÇGÝï ¨ï ÐãHï ©‹ãæï¢ Ýï ÜU}ææïÏæïàæ

Ðæ¢™, }ææã çÏæxæGñÚ ±…GèÈGUæ ÜUï §}ææ}æ„ ÜUè.”


ãæï.

Ý}ææ…Gæï¢ ÜUæ »ãìç„}ææ}æ :}æéçzG„²ï Îæ’±„ï §SHæ}æè Ïææ …}ææ¥G„ Ý}ææ…Gæï¢

ÜUæ Ïæãé„ ç…G²æÎæ »ãìç„}ææ}æ ÈGUÚ}ææ„ï. ÜU§ü ÏææÚ ÅîïÝ ¨ï ¥xæÚ Ð¢…æÏæ

…æÝæ ãæï„æ „æï ÏææÏæéH }æÎèÝæ ÜUÚæ™è ¨ï ãGñÎÚ¥æÏææÎ „ÜU Ïæ¨ }æï¢ ¨ÈGUÚ

ÈGUÚ}ææ„ï „æçÜU Ý}ææ…G Ïæ ¥æ¨æÝè ¥Îæ ãæï ¨ÜUï. ¥xæÚ ÅîïÝ ¥æÝï }æï¢

„æ¶GèÚ ãæï„è „æï Ïææ ÜGUæ§GÎæ }æçS…Î }æï¢ …æ ÜUÚ Ý}ææ…Gï Ïææ …}ææ¥G„ ¥Îæ

ÜUÚÝï ÜUè ÜUæïçàæàæ ÈGUÚ}ææ„ï. ã}æïàææ ãÚ Ý}ææ…G ÐãHè ¨ÈGU }æï¢ ¥Îæ ÜUÚÝï

ÜUè }æéÜU}}æH ÜUæïçàæàæ ÈGUÚ}ææ„ï.

©Ý ÜUï »ÜU ÚÈGUèÜGU }æézG„è ¨æçãGÏæ ÜUæ Ïæ²æÝ ãñ çÜU

“}æézG„è }æéãG}}æÎ ÈGUæÚêÜGU ¥H ¥GœæGæçÚÄ²éH }æ-ÎÝè

Ïæãé„ Ïææ ¥G}æH ƒï, }æ-ÎÝè §‹¥Gæ}ææ„ ÜUï ¥Gæç}æH ƒï. ¥v¨Ú Ïææ ±é…Gê

Úãæ ÜUÚ„ï ƒï }æñ¢ Ýï }æé-„¥GgÎ ÏææÚ §‹ãï¢ ±é…êG ÜUï Ïææ’Î Ý±æçÈGUH (²æ’Ýè

„çãGÄ²„éH ±é…Gê) ¥Îæ ÜUÚ„ï Îï¶æ. ©G}æê}æÝ ¥…GæÝ ¨ï ÜGUÏH ±é…Gê ÜUÚ

Hï„ï ¥æñÚ …ñ¨ï ãè ¥…GæÝ ãæï„è }æçS…Î }æï¢ ™Hï …æ„ï ¥æñÚ ©G}æê}æÝ ÐãHè

¨ÈGU }æï¢ Ý}ææ…G ÐÉG„ï }æñ¢ §Ý ÜUï ¨æƒ „vGÚèÏæÝ ™æÚ ¨æH Úãæ }æxæÚ }æñ¢ Ýï

§Ý ÜUè „vÏæèÚï ªHæ ÈGUæñ„ ãæï„ï Ýãè¢ Îï¶è.”

52



}æéçzG„²ï Îæ’±„ï §SHæ}æè ±é…Gê ¨ï ÐãHï ¨±æÏæÜUè çÝÄ²„ ¨ï §G}ææ}æï ÜUæ »ÜU »ÜU Ðï™ ¶æïHæ ÜUÚ„ï, ¥æñÚ xæGæçHÏæÝ §¨ãGÎè¨ ÜUæï Ðïàæï Ý…GÚ Ú¶„ï ãé» çÜGUÏHæ Úé¶G ãæï ÜUÚ §G}ææ}ææ Ïææ¢{æ ÜUÚ„ïçÜU ãG…GÚ„ï }æé¥Gæ…G ¨ï çÚ±æ²„ ãñ çÜU ¨Ú±Úï Îæï ¥GæH}æ,ÝêÚï }æé…S¨}æ Ýï §àææüÎ ÈGUÚ}ææ²æ : §G}ææ}æï ¥GÚÏæ ÜUï„æ… ãñ¢ „æï §G}ææ}ææ Ïææ¢{æï „é}ãæÚæ çãGË}æ ÏæÉGïxææ ¥æñÚ …æï §G}ææ}ææ Ïææ¢{ï ©¨ÜUï çH²ï ãÚ Ðï™ ÐÚ »ÜU ÝïÜUè ãñ, ¥æñÚ …Ïæ ©„æÚï „æï ãÚ Ðï™ ¶æïHÝïÐÚ »ÜU ¶G„Gæ }æé¥GæÈGU ãæï„è ãñ. (ÜU‹…GéH ©G}}ææH, çÜU„æÏæéH }æ§Gü-àæ„ã ±H ¥GæÎæ„,

¥H ãGÎè¨ : 41138, ç…. 15, ¨. 133, ÎæÚéH ÜéU„éçÏæH §GçË}æÄ²æ ÏæñÚê„)

çÈUÚ àæñ¶Gï „GÚèÜGU„, ¥}æèÚï ¥ãHï é‹Ý„, ÏææçÝ²ï Îæ’±„ï §SHæ}æèãG…GÚ„ ¥GËHæ}ææ }ææñHæÝæ }æéãG}}æÎ §Ë²æ¨ ¥GœæGæÚ ÜGUæçÎÚè

ÜUæ }æéÚy„Ïæ ÜUÎæü }æçS…Î }æï¢ …æÝï ÜUè ™æHè¨ çÝÄ²„æï¢ÜUæ ÜUæÇü ÐÉGæ ÜUÚ„ï (²ïã ÜUæÇü }æÜU-„-Ïæ„éH }æÎèÝæ ¨ï ãçÎÄ²„ÝãGæç¨H çÜU²æ …æ ¨ÜU„æ ãñ) ¥æñÚ }æçS…Î }æï¢ Îæç¶GH ãæïÝï ÜUï Ïææ’ÎÜUæïçàæàæ ÜUÚ„ï çÜU ãÚ ÈGU ÐÚ è{æ ÜGUÎ}æ Ú¶ï¢. ÈGU…Gü Ý}ææ…G ¥Îæ ÜUÚÝïÜUï Ïææ’Î ¨é‹Ý„ï¢ ¥Îæ ÜUÚÝï ¨ï ÐãHï xæézG„éxæê ¨ï ãGy„H §}ÜUæÝ xæéÚï…GÈGUÚ}ææ„ï.¥ËHæã ÜUè ©Ý ÐÚ ÚãG}æ„ ãæï ¥æñÚ ©Ý ÜUï ÎÜGUï ã}ææÚè }æçxGÈGUÚ„ãæï.

¥æÐ ÜUï ¥GHæÜGUï xæéHàæÝï §vGÏææH ÏææÏæéH }æÎèÝæ (ÜUÚæ™è) ÜUï»ÜU §SHæ}æè |ææ§ü ÜUæ Ïæ²æÝ ãñ çÜU ã}ææÚï ¥GHæÜGUï }æï¢ »ÜU …xæã ¶GÚèÎèxæ§ü ƒè ¥æñÚ ±ãæ¢ …æ» Ý}ææ…G ÜGUæ§}æ ÜUè xæ§ü ƒè. }æézG„è ÈGUæÚêÜGU

±ãæ¢ Ïæ¨æ ¥±ÜGUæ„ Ý}ææ…G ¥Îæ ÜUÚÝï ¥æ²æ ÜUÚ„ï ƒï(§ç‹„ÜGUæH ±æHï çÎÝ |æè …é}æGé¥Gæ ÜUè Ý}ææ…G }æéézG„è ÈGUæÚêÜGU Ýï ±ãè¢ ¥Îæ ÈGUÚ}ææ§ü ƒè) ©¨ …xæã ÐÚ çÜGUÏHæ ÜUè ¨}„ ÜUï ÏææÚï }æï¢}æézG„è ÈGUæÚêÜGU ÜUæï ÜéUÀ àæÜU xæé…GÚæ, ©‹ãæï¢ Ýï }æéÛæï ÈGUæïÝ

53



çÜU²æ çÜU ÈGéUHæ¢ çÎÝ }æéÛæï ÈGUæïÝ ÜUèç…²ïxææ çÜGUÏHæ ÜUè ¨}„ ™ïÜU ÜUÚÝïÜUè „ÚÜUèÏæ ÏæÝæ»¢xæï. xæGæçHÏæÝ }æñ¢ ÈGUæïÝ Ý ÜUÚ ÜUæ ÏæçËÜU ©‹ãæï¢ Ýï }æéÛæïÎæïÏææÚæ ÈGUæïÝ çÜU²æ ¥æñÚ ÜUSÚ„ï }æSÚêçÈGU²æ„ ÜUï Ïææ ±é…êÎ Ïææ’Îï §Gàææ ¶éGéÎ„àæÚèÈGU Hï ¥æ». ¥æÐ ¨}„ï çÜGUÏHæ ™ïÜU ÜUÚÝï ÜUæ ¥æHæ |æè ¥ÐÝï¨æƒ Hæ» ƒï. ±ãè¢ ©‹ãæï¢ Ýï ÏæñÆ ÜUÚ ÜUæxæG…G ÐÚ Ïææ ÜGUæ§GÎæ ÝvGàææ ÏæÝæ²æçÜU ²ãæ¢ ÐÚ ¨ÈGUæï¢ ÜUæ Úé¶G 45 çÇxæíè …Gæç±²ï }æï¢ ãñ ²æ Ýãè¢ ? xæGæñÚæï„ÈGUvÜéUÚ ÜUï Ïææ’Î …GæçãÚ ãé±æ çÜU ±ãæ¢ ÜUè ÈGêUÈGU çÜGUÏHæ ÜUè }„ ïãÅè ãé§ü ƒè¢ HïçÜUÝ 45 çÇxæíè ÜUï ¥‹ÎÚ ¥‹ÎÚ ƒè¢ çHãæ…GæÝ}ææ…Gï¢ ÎéÚéS„ ãè ãæï Úãè ƒè¢. ²ïã ©Ý ÜUè Ïæ¨èÚ„ ãè ƒè ©‹ãæï¢ Ýï ¥‹Îæ…GæÜUÚ çH²æ çÜU çÜGUÏHæ ÜUè ¨}„ }æï¢ ÜéUÀ Ý ÜéUÀ xæG-H„è ãñ ¥æñÚ çÈUÚ¥ÐÝè }æSÚêçÈGU²æ„ }æï¢ ï ±vG„ çÝÜUæH ÜUÚ ¥æÝæ ²ÜGUèÝÝ ã}æ §SHæ}æè|ææ§²æï¢ ÜUï ¨æƒ ÏæÇGè ¶GñÚ wG±æãè ƒè.

»ÜU }æ„üÏææ }æézG„è }æéãG}}æÎ ÈGUæÚêÜGU ¥GœæGæÚè xæGæñç¨²æ}æçS…Î (¥GæçÏæÎ Åæ©Ý, xæéHàæÝï §vGÏææH) }æï¢ }ææï’„çÜUÈGU ƒï. §¨è ÎæñÚæÝ»ÜU }ææï’„çÜUÈGU ¥ÐÝï |ææ§ü ÜUï ÏææÚï }æï¢ Ïæãé„ }æàæãêÚ ÜUÚ ™éÜUï ƒï çÜU §ÝÜUï |ææ§ü ÐÚ “¨é±æÚè” ¥æ„è ãñ. »ÜU çÎÝ ©Ý ÜUï ±æïãè |ææ§ü |æè ¥æ xæ»¥æñÚ ¨é±æÚè |æè „àæÚèÈGU Hï ¥æ§ü, §çy„ÈGUæÜGU ¨ï ©¨ ±vG„ ±æïã ¨é±æÚè±æHï ¨æçãGÏæ ¥æñÚ ©Ý ÜUï |ææ§ü, ÈGUæÚêÜGU |ææ§ü ÜUï ¶Gñ}æï }æï¢ ƒï. …Ïæ ¨é±æÚè¥æ§ü „æï ¨Ïæ ¨ã}æ xæ» ¥æñÚ ¨é±æÚè ±æHï ¨æçãGÏæ ¨ï ¨é±æHæ„ ÜUÚÝïHxæï. ÈGUæÚêÜGU |ææ§ü ÏæÇGï ÐéÚ »’ç„}ææÎ ¥‹Îæ…G }æï¢ ¥ÐÝï ÜUæ}æ }æï¢ }æàæxæGêHÚãï. ©¨ ±vG„ „æï ÜéUÀ Ý ÜUãæ }æxæÚ Úæ„ ÜUè çÝàæS„ }æï¢ àæñ¶Gï „GÚèÜGU„,¥}æèÚï ¥ãHï ¨é‹Ý„ ÜUæ çÚ¨æHæ “ç…‹Ýæ„ ÜUè çãGÜUæ²æ„”ÐÉG ÜUÚ ¨éÝæ çÎ²æ. ç…¨ }æï¢ ¨é±æçÚ²æï¢ ÜUï ÉÜUæï¨Hæï¢ ÜUæ Úgï ÏæHèxæGçÜU²æ xæ²æ ãñ.¥ËHæã ÜUè ©Ý ÐÚ ÚãG}æ„ ãæï ¥æñÚ ©Ý ÜUï ÎÜGUï ã}ææÚè }æçxGÈGUÚ„ãæï.

54



¥Gæç……Gè :}æéçzG„²ï Îæ’±„ï §SHæ}æè ÜUè ç…G²æÚ„ ¨ï

ÈGñU…G²æÏæ ãæïÝï ±æHï §SHæ}æè |ææ§ü §¨ Ïææ„ ÜUï xæ±æã ãñ¢ çÜU }æézG„è

¨æçãGÏæ ¥Gæç……Gè ± §ç‹ÜU¨æÚè ÜUï ÐñÜUÚ ƒï. çÏæH ¶Gé ê

¥æÐ ¶GæçÎ}æèÝ §SHæ}æè |ææ§²æï¢ ¨ï ÏæÇGè }æãGÏÏæ„ ¨ï Ðïàæ ¥æ²æ ÜUÚ„ï ƒï

¶GæçÎ}æ ÜUæï xææï²æ ÏæÇGæ |ææ§ü ¨}æÛæ„ï ¥æñÚ ©¨ ÜUè ¥Gæ}æ ¥æÎ}æè ¨ï

ç…G²æÎæ ÜGUÎí çÜU²æ ÜUÚ„ï. }æÜUü…Gè }æçÁH¨ï àæêÚæ ÜUï ÚévÝ ãæïÝï ÜUï Ïææ

±é…êÎ ÜU|æè ÏæÇGè Úæ„æï¢ ±xæGñÚæ ÜUï §çÁ„}ææ¥Gæ„ }æï¢ |æè }æ‹™ ÐÚ „àæÚèÈGU Ý

Hæ„ï ƒï.

xæéHàæÝï §vGÏææH ÏææÏæéH }æÎèÝæ (ÜUÚæ™è) ÜUï »ÜU §SHæ}æè

|ææ§ü ÜUæ Ïæ²æÝ ãñ çÜU }æézG„è æçãGÏæ §„Ýï æÎæ „GÏæè¥G„

ƒï çÜU }æéÛæï »ï¨æ ãè Hxæ„æ ƒæ çÜU }æñ¢ »ÜU ¥Gæ}æ §SHæ}æè |ææ§ü ÜUï ¨æƒ

ãê¢, ™æãï ¥GHæÜGUï }æï¢ ãæï¢ ²æ }æ-ÎÝè ÜGUæçÈGUHï }æï¢ ¨ÈGUÚ ÐÚ ãæï¢ ãÚ …xæã

¨æÎxæè ¥æñÚ ¥Gæç……Gè, ¥æÐ ÜUè æÎxæè Îï¶ ÜUÚ ÜUæï§ü ²ïã }æãG¨ê¨ Ýãè¢

ÜUÚ ¨ÜU„æ ƒæ çÜU ²ïã §„Ýï ÏæÇGï }æézG„è ¨æçãGÏæ ãñ¢ .

xæéHàæÝï §vGÏææH ÜUï ãè »ÜU §SHæ}æè |ææ§ü ÜUæ Ïæ²æÝ ãñ çÜU

}æézG„è }æéãG}}æÎ ÈGUæÚêÜGU ¥GœæGæÚè …é}ææ’Úæ„ ÜUæï

Ïææ’Îï §çÁ„}ææ¥G é‹Ý„ï¢ è¶Ýï ç¨¶æÝï ÜUï ãGËÜGUï }æï¢ |æè çàæÜUü„ ÈGUÚ}ææ²æ

ÜUÚ„ï ƒï. ÜU§ü }æ„üÏææ »ï¨æ ãé±æ çÜU }æñ¢ Ýï ÜU§ü Ý» §SHæ}æè |ææ§²æï¢ ÜUæï

¥GHæÜGUï }æï¢ ¥æÐ ÜUæ „¥GæÚéÈGU ¥GæçH}æ ± }æézG„è ÜUï

çHãGæ…G ¨ï ÜUÚæ²æ „æï ¥æÐ ¥Gæç……Gè ÜUÚ„ï ãé» ÈGUÚ}ææ„ï

çÜU }æñ¢ }æézG„è Ýãè¢ ãê¢. »ÜU }æ„üÏææ ÏæÇGï Œ²æÚ ¨ï ¨}æÛææ²æ çÜU “¥æÐ …Ïæ

}æïÚæ „¥GæÚéÈGU §¨ „GÚãG ï ÜUÚæ Îï„ï ãñ¢ „æï „ÚÜUèÏæ ¥æ©Å ãæï …æ„è ãñ ¥æñÚ

çÈUÚ }æñ¢ §„Ýæ ÈGUíè ãæï ÜUÚ }æ-ÎÝè ÜGUæçÈGUHï ± ÎèxæÚ }æ-ÎÝè ÜUæ}ææï¢ ÜUè

55



Îæ’±„ Ýãè¢ Îï Ðæ„æ.” ! }æézG„è ÜUãHæÝï ¨ï Ïæ™Ýï ÜUæ

çÜU„Ýæ Œ²æÚæ ¥‹Îæ…G ãñ.

…Ïæ ÏæñÝH ¥vG±æ}æè §çÁ„}ææ¥G }æï¢ ÐãHè ÏææÚ Ïæ„GæñÚï ÚévÝï àæêÚæ

}æézG„è ÈGUæÚêÜGU ¨æçãGÏæ ÜUï Ýæ}æ ÜUæ »’HæÝ ãé±æ „æï ©¨

±vG„ ¥æÐ ¥GHæÜGUæ§ü çÝxæÚæÝ ƒï. …Ïæ ¨Ïæ Ýï }æéÏææÚÜU ÏææÎ ÎïÝæ àæéÚê¥G

ÜUè „æï ÈGUÚ}ææ²æ çÜU “}æézG„è ÈGUæÚêÜGU ÜUæ »’HæÝ ãé±æ ãñ ±æïã ÜUæï§ü ¥æñÚ

ãæï¢xæï (v²ê¢çÜU }æñ¢ „æï }æézG„è Ýãè¢ ãê¢).”


ãæï.

}æéçzG„²ï Îæ’±„ï §SHæ}æè Ïæ„GæñÚï¥GHæÜGUæ§ü çÝxæÚæÝ :

}æéçzG„²ï Îæ’±„ï §SHæ}æè Ïæ„GæñÚï ¥GHæÜGUæ§ü

çÝxæÚæÝ ¥ÐÝï }ææ „ãGì„ §SHæ}æè |ææ§²æï¢ ÜUæ ¶G²æH Ú¶„ï. ÎæÚéH §zG„æ

¥ãHï ¨é‹Ý„ }æï¢ ¥æÐ »ÜU ¨æH Ýæç…G}æï }æv„Ïæ Úãï, ¥æÐ ÜUè çÝ…Gæ}æ„

ç}æ¨æHè ƒè, Ýæç…G}æ ãæïÝï ÜUè ãñGç¨Ä²„ ¨ï „‹ÜGUèÎ Ý ÜUÚ„ï ÏæçËÜU

§çÁ„}ææ§Gü „GæñÚ ÐÚ ¨}æÛææ„ï. ÜU|æè çÜU¨è ÜUè çàæÜUæ²„ Ý ÜUÚ„ï ÏæçËÜU

ÐÎæü Ðæïàæè ÈGUÚ}ææ„ï. Ïææ Úæï’Ïæ ãæïÝï ÜUï Ïææ ±é…êÎ ¥ÐÝæ§²„ Ïæãé„ ƒè.

§…æÚï ÐÚ ÜUæ}æ ÜUÚÝï ±æHï §SHæ}æè |ææ§²æï¢ ÜUè ¶ñGÚ wG±æãè ÜUÚ„ï ãé» ©Ý

ÜUè „Ý-wG±æã ÜUè ¥Îæ»xæè ÜUè …ËÎ ¨ï …ËÎ „ÚÜUèÏæ ÏæÝæÝï ÜUè

ÜUæïçàæàæ ÜUÚ„ï.

©Ý ÜUè ÚÈGUæÜGU„ }æï¢ é‹Ý„æï¢ ÜUè ç¶GÎ}æ„ ÜUÚÝï ±æHï »ÜU }æézG„è

¨æçãGÏæ ÜUæ ÜUãÝæ ãñ çÜU “¥xæ™ïü ¥æÐ }æéÛæ ¨ï „ÜUËHéÈGU

Ýãè¢ ÜUÚ„ï ƒï HïçÜUÝ ÜGéUÎÚ„è „GæñÚ ÐÚ Ïææ Úæï’Ïæ ƒï, }æéÛæï ©Ý ¨ï Ïæãé„

}æãGÏÏæ„ ƒè HïçÜUÝ ©Ý ÜUï Úæï’Ïæ ÜUè ±…ã ¨ï }æñ¢ ÜU|æè §„Ýæ |æè Ý ÜUã

56



¨ÜUæ çÜU }æéÛæï ¥æÐ ¨ï }æãGÏÏæ„ ãñ.”


ãæï.

}æéçzG„²ï Îæ’±„ï §SHæ}æè ÜUè ÚïãGìH„ :18 }æéãGÚü}æéH ãGÚæ}æ 1427 çã. Ïæ }æé„GæçÏæÜGU 17 ÈGUÚ±Úè 2006

§Gü. …é}æé¥Gæ ÜUæï Ïææ’Î Ý}ææ…Gï }æçxGÚÏæ „vGÚèÏæÝ 8:00 Ïæ…ï ÏææÏæéH }æÎèÝæ

ÜUÚæ™è }æï¢ ²ïã ¶GÏæÚ …¢xæH ÜUè ¥æxæ ÜUè „GÚãG ÈñUH xæ§ü çÜU „ÏHèxæGï

ÜGéU¥æüÝæï é‹Ý„ ÜUè ¥GæH}æxæèÚ xæGñÚ ç¨²æ¨è „ãGÚèÜU Îæ’±„ï §SHæ}æè ÜUè

}æÜUü…Gè }æçÁH¨ï àæêÚæ ÜUï ÚévÝ }æéçzG„²ï Îæ’±„ï §SHæ}æè ¥H ãGæçÈGU…G

¥H ÜGUæÚè ¥HãGæ…G ãG…GÚ„ï ¥GËHæ}ææ }ææñHæÝæ }æéãG}}æÎ ÈGUæÚêÜGU ¥H

¥GœæGæçÚÄ²éH }æ-ÎÝè §ç‹„ÜGUæH ÈGUÚ}ææ xæ» ãñ¢.

±ÈGUæ„ ÜUè ÜñUçÈGUÄ²æ„ :²ïã ¶GÏæÚ ç}æHÝï ÜUè ÎïÚ ƒè çÜU ÜU¨èÚ §SHæ}æè |ææ§ü ¥æÐ ÜUï

ÍæÚ (±æÜGUï¥G xæéHàæÝï §vGÏææH ÏææÏæéH }æÎèÝæ ÜUÚæ™è) ÜUï ÏææãÚ …}¥G ãæï

xæ». ãÚ §SHæ}æè |ææ§ü „S±èÚï xæG}æ ÏæÝæ ¥ÐÝè ¥æ¢¶æï¢ }æï¢ ¥àÜUæï¢ ÜUï }ææï„è

çH²ï Ý…GÚ ¥æ Úãæ ƒæ. ÜU¨èÚ §SHæ}æè |ææ§²æï¢ Ýï çÜGU„GæÚ }æï¢ Hxæ ÜUÚ

¥æÐ ÜUï ™ïãìÚ» }æéÏææÚÜU ÜUè ç…G²æÚ„ ÜUè. }æÜUü…Gè }æçÁH¨ï àæêÚæ ÜUï »ÜU

ÚévÝ Ýï ¥æÐ ÜUï §ç‹„ÜGUæH ÜUè „zG¨èHæ„ ÜéUÀ §¨ „GÚãG ¨ï Ïæ„æ§¢ü çÜU

“Ý}ææ…Gï …é}æé¥Gæ ÜUè ¥Îæ»xæè ÜUï Ïææ’Î }æéçzG„²ï Îæ’±„ï §SHæ}æè

¥HãGæ… }æéãG}}æÎ ÈGUæÚêÜGU ¥H ¥GœæGæçÚÄ²éH }æ-ÎÝè Ýï

¶æÝæ „Ýæ±éH ÈGUÚ}ææ²æ. §¨ ÜUï Ïææ’Î ÜéUÀ ÎïÚ ÍæÚ ±æHæï¢ ¨ï }æãGì±ï

xæézG„éxæê Úãï çÈUÚ ÎèÝè ÜéU„éÏæ ÜUï }æé„Gæ-H¥Gæ }æï¢ }æSÚêÈGU ãæï xæ». ¨æÉGï „èÝ

Ïæ…ï ÜUï Hxæ|æxæ ±æïã ¥æÚæ}æ ÜUÚÝï ÜUï çH²ï ¥ÐÝï ÍæÚ ÜUè çÝ™Hè

}æç‹…GH }æï¢ ¥æ xæ» ¥æñÚ ÍæÚ ±æHæï¢ ÜUæï „æÜUèÎ ÜUÚ Îè çÜU §‹ãï¢ Ý}ææ…Gï

57



¥GSÚ ÜUï çH²ï …xææ çÎ²æ …æ». Ý}ææ…G ÜUæ ±vG„ ãæïÝï ÐÚ §Ý ÜUè±æçHÎ» }ææïãGì„Ú}ææ Ýï ©‹ãï¢ ÐéÜUæÚæ }æxæÚ ©Ý ÜUè „GÚÈGU ¨ï ÜUæï§ü …±æÏæ Ý¥æ²æ „æï ±æïã ¶éGÎ Ýè™ï „àæÚèÈGU Hæ§¢ü ¥æñÚ Îï¶æ çÜU }æéçzG„²ï Îæ’±„ï§SHæ}æè Ïæï çãG¨æï ãG-Ú-ÜU„ ÐÇGï ãé» ãñ¢. ©‹ãæï¢ Ýï ÈGUæñÚÝ §Ý ÜUïÏæÇGï |ææ§ü ÜUæï ÈGUæïÝ çÜU²æ. ±æïã ÈGUæñÚÝ ÍæÚ Ðãé¢™ï ¥æñÚ }æéçzG„²ï Îæ’±„ï§SHæ}æè ÜUæï Hï ÜUÚ ãSÐ„æH ÜUè „GÚÈGU Ú±æÝæ ãæï xæ». ±ãæ¢

Ðãé¢™Ýï ÐÚ ÇæõvÅÚæï¢ Ýï ¥æÐ ÜUæ ç„GÏÏæè }æé¥Gæ§Ýæ çÜU²æ ¥æñÚÏæ„æ²æ çÜU ²ïã „æï ãG-Ú-ÜU„ï ÜGUËÏæ Ïæ‹Î ãæïÝï ÜUè ±…ã ¨ï „vGÚèÏæÝ ÎæïÍæ‹Åï ÐãHï ãè Îæ-§G²ï ¥…H ÜUæï HÏÏæñÜU ÜUã ™éÜUï ãñ¢.”¥ËHæã ÜUè ©Ý ÐÚ ÚãG}æ„ ãæï ¥æñÚ ©Ý ÜUï ÎÜGUï ã}ææÚè }æçxGÈGUÚ„ãæï.

§ü¨æHï ¨±æÏæ ÜUæ ¥æxæGæ…G :¥æÐ ÜUï ÍæÚ ÜUï ÏææãÚ …}¥G ãæïÝï ±æHï §SHæ}æè |ææ§ü ç„Hæ±„ï

ÜGéU¥æüÝ ¥æñÚ ç…GRUæï ÎéÚêÎ }æï¢ }æàæxæGêH ƒï ¥æñÚ ²ê¢ ¥æÐ ÜUæï §ü¨æHï ¨±æÏæÜUæ ç¨çË¨Hæ ÎzGÝ ãæïÝï ¨ï ÐãHï ãè àæéÚê¥G ãæï xæ²æ.

„wG„» xæGéSH ÐÚ }æéSÜUÚæãÅ :Úæ„ „vGÚèÏæÝ 10:00 Ïæ…ï }æ éçzG„²ï Îæ’±„ï §SHæ}æè

ÜUæï xæGéSH çÎ²æ xæ²æ. ¥æÐ ÜUæï xæéSH ÎïÝï ±æHï §SHæ}æè

|ææ§²æï¢ ÜUæ Ïæ²æÝ ãñ çÜU ã}æ Ýï …æxæ„è ¥æ¢¶æï¢ ¨ï Îï¶æ çÜU }æéçzG„²ïÎæ’±„ï §SHæ}æè ÎæñÚæÝï xæGéSH }æéSÜUÚæ Úãï ƒï. §¨ ÜUèxæ±æãè ±ãæ¢ ÐÚ }ææñ…êÎ ÎèxæÚ §SHæ}æè |ææ§²æï¢ Ýï |æè Îè ãñ. xææï²æ çÜU¥æÐ ¨çÄ²ÎéÝæ àæñ¶G ¨æ’Îè ÜUï §¨ àæï’Ú ÜUï ç}æSÎæÜGU ƒï :²æÎ Îæ Ú è çÜ U … G æ¼Ý „ ê ã}ææ ¶G‹Îæ¢ Ïæ Î‹Î „ê çxæÚ²æ¢¥æ¢ ÓæéÝæ¢ …Gè çÜU ±vG„ï }æé¼üÝ „ê ã}ææ çxæÚ²æ¢ àæ±‹Î „ê ¶G‹Îæ ¢

²æ’Ýè ²æÎ Ú¶ ! …Ïæ Îé‹²æ }æï¢ ¥æ²æ ƒæ „æï „ê Úæï Úãæ ƒæ ¥æñÚ Hæïxæ

58



}æéSÜUÚæ Úãï ƒï, §¨ „GÚãG ÜUè ç…G‹Îxæè Ïæ¨Ú ÜUÚ çÜU „ïÚè }ææñ„ ÜUï ±vG„

Hæïxæ Úæï Úãï ãæï¢ ¥æñÚ „ê }æéSÜUÚæ Úãæ ãæïï.

(àæ-…-Ú» ¥GœæGæçÚÄ²ã, ¨. 30, }æÜU-„-Ïæ„éH }æÎèÝæ)


ãæï.

Ýæ’„ wG±æÝè ÜUï ÎæñÚæÝ ãæï¢Åæï¢ ÜUè …éç}Ïæàæ :xæGéSH çÎ²ï …æÝï ÜUï Ïææ’Î §SHæ}æè |ææ§²æï¢ Ýï }æéçzG„²ï Îæ’±„ï

§SHæ}æè ÜUï çxæÎü …}¥G ãæï ÜUÚ Ýæ’„ wG±æÝè àæéÚê¥G ÜUÚ

Îè. „¶GS¨é¨ çÈGUH çÈGUvGã (}æézG„è ÜUæõ ü) ÜUï ¨æHï Îé±é}æ ÜUï »ÜU

„GæçHÏæéH §GË}æ ÜUæ Ïæ²æÝ ãñ çÜU }æñ¢ Ýï Îï¶æ çÜU Ýæ’„ wG±æÝè ÜUï ÎæñÚæÝ

©S„æ…Gï }ææïãGì„Ú}æ }æéçzG„²ï Îæ’±„ï §SHæ}æè ¥HãGæ… }ææñHæÝæ }æéãG}}æÎ

ÈGUæÚêÜGU ¥H ¥GœæGæçÚÄ²éH }æ-ÎÝè ÜUï HÏæãæ» }æéÏææ-ÚÜUæ

|æè …éç}Ïæàæ ÜUÚ Úãï ƒï.

Úæ„ „vGÚèÏæÝ 10:00 Ïæ…ï ¥æÐ ÜUï …-¨Îï }æéÏææÚÜU ÜUæï Îæ’±„ï

§SHæ}æè ÜUï ¥GæH}æè }æ-ÎÝè }æÜUü…G ÈGñU…GæÝï }æÎèÝæ ÏææÏæéH }æÎèÝæ ÜUÚæ™è

Hæ²æ xæ²æ. …ãæ¢ §SHæ}æè |ææ§²æï¢ Ýï ¥æÐ ÜUï çxæÎü …}¥G ãæï ÜUÚ Ýæ’„

wG±æÝè ÜUè, ç„Hæ±„ï ÜGéU¥æüÝ ¥æñÚ ç…GRUæï ÎéÚêÎ ÜUæ |æè ç¨çË¨Hæ Úãæ.

ãæï¢Å çãHÝï Hxæï…æç}æ¥G„éH }æÎèÝæ ÈGñU…GæÝï }æÎèÝæ ÏææÏæéH }æÎèÝæ ÜUï »ÜU „GæçHÏæï §GË}æ


“ …Ïæ Úæ„ ÜUï ±vG„ }æéçzG„²ï Îæ’±„ï §SHæ}æè

ãGæ…è }æéãG}}æÎ ÈGUæÚêÜGU ¥H ¥GœæGæçÚÄ²éH }æ-ÎÝè ÜUæ

…-¨Îï }æéÏææÚÜU §SHæ}æè |ææ§²æï¢ ÜUæï ç…G²æÚ„ ÜUÚ±æÝï ÜUï çH²ï ©Ý ÜUï

ÍæÚ ¨ï ÈGñU…GæÝï }æÎèÝæ Hæ²æ xæ²æ „æï §¨ ÎæñÚæÝ Ýæ’„ wG±æÝè …æÚè ƒè

59



¥æñÚ …Gæ»ÚèÝ ç…G²æÚ„ ¨ï }æéS„ÈGUè…G ãæï Úãï ƒï, …Ïæ Ýæ’„ wG±æ¢ §SHæ}æè

|ææ§ü Ýï “ÜUæ’Ïæï ÜUï ÏæÎÚégé…æ „é}æ Ðï ÜUÚæïÇGæï¢ ÎéÚêÎ” ÐÉGÝæ àæéÚê¥G çÜU²æ „æï

§¨ ÎæñÚæÝ }æñ¢ }æézG„è ¨æçãGÏæ ÜUï Ïæãé„ ÜGUÚèÏæ ƒæ ¥æñÚ

çÏæxæGñÚ çÜU¨è ÚéÜUæ±Å ÜUï }æé¨Ë¨H ©Ý ÜUï ™ïãìÚ» }æéÏææÚÜU ÜUè ç…G²æÚ„

çÜU²ï …æ Úãæ ƒæ. ¥™æÝÜU »ÜU àæï’Ú ÐÚ }æéÛæï }æézG„è ¨æçãGÏæ

ÜUï ãæï¢Åæï¢ ÜUè …éç}Ïæàæ }æãG¨ê¨ ãé§ü HïçÜUÝ }æñ¢ Ýï ©¨ï }æãGì…G ¥ÐÝæ xæé}ææÝ

¨}æÛææ çÜU ãæï ÜU„æ ãñ ²ïã }æïÚè Ý…GÚ ÜUè ¶G„æ ãæï HïçÜUÝ Ïææ’Î }æï¢ §¨è

„GÚãG ãæï¢Åæï¢ ÜUï çãHÝï ÜUï ÏææÚï }æï¢ »ÜU ¥æñÚ §SHæ}æè |ææ§ü Ýï |æè Ïæ„æ²æ,

§¨ ÜUï §GHæ±æ |æè ÜU}æ ¥…G ÜU}æ Îæï §SHæ}æè |ææ§²æï¢ Ýï §¨ ÜUè „SÎèÜGU

ÜUè J”


ãæï.

ÏææçÝ²ï Îæ’±„ï §SHæ}æè ÜUè ¥æ}æÎ}æéçzG„²ï Îæ’±„ï §SHæ}æè ÜUï ç±¨æH ÜUï ±vG„

àæñ¶Gï „GÚèÜGU„, ¥}æèÚï ¥ãHï ¨é‹Ý„, ÏææçÝ²ï Îæ’±„ï §SHæ}æè ãG…GÚ„

¥GËHæ}ææ }ææñHæÝæ }æéãG}}æÎ §Ë²æ¨ ¥GœæGæÚ ÜGUæçÎÚè §SHæ}æè

çÜU„æÏææï¢ ÜUï „ãGÚèÚè ÜUæ}æ ÜUï ç¨çË¨Hï }æï¢ }æéËÜU ¨ï ÏææãÚ ƒï v²ê¢çÜU

ÐæçÜUS„æÝ }æï¢ }ææñ…êÎ ãæïÝï ÜUè ¨êÚ„ }æï¢ ¶GËÜGU„ ÜUæ ¥æÐ ÜUè „GÚÈGU §¨

ÜGUÎÚ Úé…ê¥G ãæï„æ ãñ çÜU ¥æÐ ²v¨ê§ü ï „ãGÚèÚè ÜUæ}æ Ýãè¢ ÜUÚ Ðæ„ï. Úæ„

¥æÆ Ïæ…ï ÜUï Ïææ’Î ¥}æèÚï ¥ãHï ¨é‹Ý„ ÜUæï }æéçzG„²ï Îæ’±„ï

§SHæ}æè ÜUï §ç‹„ÜGUæH ÜUè §çœæGHæ¥G Îè xæ§ü. ÎÚ ¥SH ÏææÏæéH

}æÎèÝæ ï …æÝï ±æHæ ÈGUæïÝ ¥æÐ ÜUï æƒ }æéÜGUè}æ §SHæ}æè |ææ§ü Ýï ±é¨êH

(Receive) çÜU²æ ¥æñÚ ©¨ Ýï ¥}æèÚï ¥ãHï ¨é‹Ý„ ÜUæï

ÈGUæñÚÝ Ý Ïæ„æ²æ ÏæçËÜU …Ïæ §yG}æèÝæÝ ¨ï Úæ„ ÜUï ¶æÝï ¥æñÚ ™æ² ¨ï

60



ÈGUæçÚxæG ãæï ™éÜUï „Ïæ §SHæ}æè |ææ§ü ÜUï HÏæ ±æ ãé» ¥æñÚ ©Ý ÜUè ¥æ¢¶æï¢ ï

ÚéÜUï ãé» ¥àÜU Ïæã çÝÜUHï, ©‹ãæï¢ Ýï Úæï Úæï ÜUÚ }æéçzG„²ï Îæ’±„ï §SHæ}æè

ÜUè ÚïãGìH„ ÜUè ¶GÏæÚï ±ãGàæ„ ¥¨Ú ¥}æèÚï ¥ãHï ¨é‹Ý„ ÜUæï

¨éÝæ§ü. ¥ÐÝï }æ-ÎÝè ÏæïÅï ÜUè Îé‹²æ ¨ï ÚéwG¨„è ÜUè ÎÎü ¥¢xæï…G ¶GÏæÚ

ç}æHÝï ÐÚ ÏææçÝ²ï Îæ’±„ï §SHæ}æè |æè ¨Î}æï ¨ï çÝÉæH Ý…GÚ

¥æÝï Hxæï ¥æñÚ çÚvGÜGU„ï ÜGUËÏæè ÜUè ±…ã ¨ï ¥æÐ ÜUè ™à}ææÝï

}æéÏææ-ÚÜUæ }æï¢ ¥æ¢¨ê¥æï¢ ÜUï ç¨„æÚï çÛæHç}æHæÝï Hxæï.

¥æÐ Ïæ …GÚè¥G» ã±æ§ü …ãæ…G Úæ„ „vGÚèÏæÝ 3:15

Ïæ…ï ÏææÏæéH }æÎèÝæ ÜUÚæ™è Ðãé¢™ xæ» ¥æñÚ »ÚÐæïÅü ¨ï „vGÚèÏæÝ 3:45

Ïæ…ï ¨è{ï ÈGñU…GæÝï }æÎèÝæ ÏææÏæéH }æÎèÝæ ÜUÚæ™è „àæÚèÈGU Hï ¥æ» ¥æñÚ

¥ÐÝï }æ-ÎÝè ÏæïÅï }æéçzG„²ï Îæ’±„ï §SHæ}æè ãGæ…è ÈGUæÚêÜGU ¥GœæGæÚè

ÜUæï ¥ÐÝè ÜGéUÏæü„ ÜUæ àæ-ÚÈGU ÏæwGàææ ¥æñÚ ©Ý ÜUï çH²ï

Îé¥Gæ |æè ÜUè.

}æéçzG„²ï Îæ’±„ï §SHæ}æè ÜUè Ý}ææ…Gï …Ýæ…Gæ}æéçzG„²ï Îæ’±„ï §SHæ}æè ãGæçÈGU…G }æéãG}}æÎ ÈGUæÚêÜGU ¥H

¥GœæGæçÚÄ²éH }æ-ÎÝè ÜUè Ý}ææ…Gï …Ýæ…Gæ ¨éÏãG „vGÚèÏæÝ

10:30 Ïæ…ï Îæ’±„ï §SHæ}æè ÜUï ¥GæH}æè }æ-ÎÝè }æÜUü…G ÈGñU…GæÝï }æÎèÝæ

ÏææÏæéH }æÎèÝæ ÜUÚæ™è }æï¢ ¥Îæ ÜUè xæ§ü. ¥æÐ ÜUè ¥GæÎ„ï¢ ©¨

±vG„ ¥ÐÝï ©GÚê… ÐÚ Ðãé¢™è¢ …Ïæ ¥æÐ ÜUï }æé<àæÎï ÜUÚè}æ, …G}ææÝï ÜUï

±Hè, àæñ¶Gï „GÚèÜGU„, ¥}æèÚï ¥ãHï ¨é‹Ý„, ÏææçÝ²ï Îæ’±„ï §SHæ}æè

ãG…GÚ„ ¥GËHæ}ææ }ææñHæÝæ }æéãG}}æÎ §Ë²æ¨ ¥GœæGæÚ ÜGUæçÎÚè Ú-…G±è

Ýï ¥æÐ ÜUè Ý}ææ…Gï …Ýæ…Gæ ÐÉGæ§ü ¥æñÚ §¨ ÜUï Ïææ’Î »ï¨è

çÚvGÜGU„ ¥¢xæï…G Îé¥Gæ ÜUè çÜU ãGæç…GÚèÝ ¥ÐÝï …ÁGÏææ„ ÐÚ ÜUæÏæê Ý Ú¶

¨ÜUï ¥æñÚ ÈêUÅ ÈêUÅ ÜUÚ ÚæïÝï Hxæï, ©¨ çÚvGÜGU„ ¥¢xæï…G Îé¥Gæ ÜUï ¥ËÈGUæ…G

61



ÜéUÀ ²ê¢ ƒï :

Ý}ææ…Gï …Ýæ…Gæ ÜUï Ïææ’Î ÜUè çÚvGÜGU„ ¥¢xæï…G Îé¥Gæ

“²æ ÚÏÏæH }æéS„GÈGUæ ! ã}æ ¨Ïæ ÜUï xæéÝæãæï¢ ÜUæï }æé¥GæÈGU ÈGUÚ}ææ, ²æ

¥ËHæã ! ã}æ ¨Ïæ ÜUè }æçx GÈGUÚ„ ÈGUÚ}ææ, Œ²æÚï ãÏæèÏæ

ÜUè ¨æÚè ©}}æ„ ÜUè }æçxGÈGUÚ„ ÈGUÚ}ææ. »ï ¥ËHæã

! }æãGêü}æ }æézG„è }æéãG}}æÎ ÈGUæÚêÜGU ÜUè }æçxGÈGUÚ„ ÈGUÚ}ææ, ²æ

¥ËHæã ! ¥G‹ÜGUÚèÏæ ÜGUÏæí ÜUè „‹ãæ§²æï¢ }æï¢ §‹ãï¢ „‹ãæ ÀæïÇG çÎ²æ

…æ»xææ, »ï ¥ËHæã ! ã}ææÚï ãGæ…è ÈGUæÚêÜGU ÜUè ÜGUÏæí ÐÚ ÚãìG}æ„æï

çÚ…G±æÝ ÜUï ÈêUH ÏæÚ¨æ, ²æ ¥ËHæã ! ÜGUÏæí ÜUè ±ãGàæ„ ¥æñÚ „¢xæè

ÜUæï ÎêÚ ÈGUÚ}ææ, §Ý ÜUè ÜGUÏæí }æï¢ ¥}Ý Ý¨èÏæ ÈGUÚ}ææ, ²æ ¥ËHæã !

ÜGUÏæí }æé…çÚ}ææï¢ ÜUæï §¨ „GÚãG ÎÏææ„è ãñ çÜU ÐçSH²æ¢ ÅêÅ ÜUÚ »ÜU Îê¨Úï }æï¢

Ðñ±S„ ãæï …æ„è ãñ¢, HïçÜUÝ „ïÚï ÝïÜU Ïæ‹Îæï¢ ÜUæï §¨ „GÚãG ÎÏææ„è ãñ …ñ¨ï }ææ¢

¥ÐÝï çÏæÀÇGï ãé» Hæ’H ÜUæï èÝï ï ç™}æÅæ Hï„è ãñ, »ï ¥ËHæã !

ã}æ „éÛæ ï ÚãGì}æ ÜUè ÎÚ-wG±æS„ ÜUÚ„ï ãñ¢ çÜU ã}ææÚï ÈGUæÚêÜGU |ææ§ü ÜUæï ÜGUÏæí

§¨è „GÚãG ÎÏææ» ç…¨ „GÚãG }ææ¢ ¥ÐÝï çÏæÀÇGï ãé» HæH ÜUæï àæzGÜGU„ ¨ï

}ææ}æ„æ |æÚè xææïÎ }æï¢ ÀéÐæ Hï„è ãñ, ¥ÐÝï èÝï ï ç™}æÅæ Hï„è ãñ, »ï }ææñHæ

! }æãGêü}æ ÜUè ÜGUÏæí ÜUæï „æ ãGgï Ý…GÚ ±¨è¥G ÈGUÚ}ææ, »ï ¥ËHæã

! }æïÚï ÈGUæÚêÜGU Ðï ÜUæï§ü „vHèÈGU Ý ¥æ», »ï ¥ËHæã ! }æïÚï ÈGUæÚêÜGU ÜUï

¨æÚï xæéÝæã }æé¥GæÈGU ÜUÚ Îï, »ï ¥ËHæã ! }æïÚï ÈGUæÚêÜGU ÜUæï ÜGUÏæí }æï¢

±ãGàæ„ Ý ãæï, ÍæÏæÚæãÅ Ý ãæï, „¢xæè Ý ãæï, » ï ¥ËHæã ! }æïÚï ÈGUæÚêÜGU

ÜUæï ¥ÐÝï Œ²æÚï ãGÏæèÏæ ÜUï …Ë±æï ¢ }æï ¢ xæé}æ ÜUÚ

ÎïÝæ, ²æ ¥ËHæã ! Œ²æÚ ï ã GÏæèÏæ ÜUï

62



Úé¶Gï ÚæïàæÝ ÜUæ ±æç¨„Gæ, }æïÚï ÈGUæÚêÜGU ÜUè ÜGUÏæí ÜUæï ÚæïàæÝ ÜUÚ Îï, »ï ¥ËHæã

! }æïÚï ÈGUæÚêÜGU ÜUæï ÏæwGàæ Îï, „éÛæï „ïÚï Œ²æÚï ãGÏæèÏæ

ÜUæ ±æç¨„Gæ, }æé¨üHèÝ ÜUæ ±æç¨„Gæ, ¨ãGæÏææ ÜUæ ±æç¨„Gæ, „æÏæï§GüÝ ÜUæ

±æç¨„Gæ, çÄ²Îéààæé-ãÎæ¥ §}ææ}æï ãéG ñÝ ÜUæ ±æç¨„Gæ, çÄ²ÎéÝæ ¥GÏÏææ¨

¥GH}æ ÎæÚ ÜUæ ±æç¨„Gæ, ¥GHè ¥vÏæÚ ± ¥GHè ¥SxæGÚ ÜUæ ±æç¨„Gæ,

ÜUÚÏæHæ ÜUï ãÚ àæãèÎ ± ¥¨èÚ ( ) ÜUæ ±æç¨„Gæ }æïÚï

ÈGUæÚêÜGU ÜUè ÜGUÏæí ÜUæï …‹Ý„ ÜUæ ÏææxæG ÏæÝæ Îï, »ï ¥ËHæã ! ²ïã

¥GæçH}æ ƒï, §‹ãæï¢ Ýï „ïÚï ÎèÝ ÜUè …æï ç¶GÎ}æ„ ÜUè, ©¨ï ÜGUÏæêH ÜUÚ Hï, »ï

}ææñHæ ! ²ïã Ïæï™æÚï |æÚè …±æÝè }æï¢ ã}æ ¨ï ÚéwG¨„ ãæï xæ», »ï ÚãG}æ„

±æHï }ææñHæ ! „ïÚè ÚãG}æ„ ÜUï ãG±æHï, »ï ¥ËHæã ! „ïÚè ÚãG}æ„

ÜUï ãG±æHï, »ï ¥ËHæã ! „ïÚè ÚãG}æ„ ÜUï ãG±æHï, }ææñHæ ! }æïÚï

xæGæñ¨ï ÐæÜU ÜUæ ±æç¨„Gæ }æïÚï ÈGUæÚêÜGU ÐÚ ÜUÚ}æ ÜUÚ Îï, }æïÚï

¥æ’Hæ ãG…GÚ„ §}ææ}æ ¥ãG}æÎ Ú…Gæ ¶GæÝ ÜUæ ±æç¨„Gæ, }æïÚï

ÐèÚæï }æé<àæÎ çÄ²Îè ÜGéUyÏæï }æÎèÝæ (ç…G²æ©gèÝ }æ-ÎÝè )

ÜUæ ±æç¨„Gæ }æïÚï ÈGUæÚêÜGU ÐÚ ÜUÚ}æ ÜUÚ Îï, §‹ãï¢ ÚãìG}æ„æï¢ ÜUï æ» „Hï …xæã

Îï Îï, §Ý ÜUè ÜGUÏæí ÐÚ ÚãìG}æ„æï¢ ÜUæ ¨æ§ÏææÝ ¶ÇGæ ãæï …æ», »ï ¥ËHæã

! §Ý ÜUï ÈGéU²ê…Gæï Ïæ-ÚÜUæ„ çÜGU²æ}æ„ „ÜU …æÚè Úãï¢, »ï ¥ËHæã

! ¨Ïæ ÜUæï §ü}ææÝ ÜUè ¨Hæ}æ„è Ý¨èÏæ ÜUÚ Îï, ã}æ ¨Ïæ ÜUæï }æÎèÝ»

}æéÝÃ±Úã }æï¢ …GïÚï xæé}ÏæÎï ¶G…GÚæ }æãGÏæêÏæ ÜUï …Ë±æï¢ }æï¢ àæãæÎ„ Ý¨èÏæ ÜUÚ

Îï, …‹Ý„éH ÏæÜGUè¥G }æï¢ }æÎÈGUÝ ¥æñÚ …‹Ý„éH çÈGUÚÎæñ¨ }æï¢ ¥ÐÝï Œ²æÚï

ãGÏæèÏæ ÜUæ ÐÇGæï¨ ¥G„Gæ ÜUÚ Îï, §HæãH ¥Gæ-H}æèÝ

! }æïÚï ÈGUæÚêÜGU ÜUæï |æè }æãGÏæêÏæ ÜUæ …‹Ý„ }æï¢ ÐÇGæï¨ Îï

Îï, ²æ ¥ËHæã ! §Ý ÜUï ÍæÚ ±æHæï¢ ÜUæï §Ý ÜUï ÎæïS„æï¢ ÜUæï ¥æñÚ

Îæ’±„ï §SHæ}æè ÜUè }æÜUü…Gè }æçÁH¨ï àæêÚæ ÜUæï ¨Ïæíï …}æèH ¥G„Gæ ÜUÚ Îï

63



¥æñÚ §¨ ¨Ïæí ÐÚ ¥…í ¥G„Gæ ÈGUÚ}ææ, §HæãH ¥Gæ-H}æèÝ ! §Ý ÜUï ÍæÚ

±æHæï¢ ÜUæï çàæv±æ ± çàæÜUæ²„ ¨ï Ïæ™æÝæ, ¨Ïæí ¨Ïæí ¥æñÚ ¨Ïæí ¥G„Gæ

ÈGUÚ}ææÝæ, »ï ¥ËHæã ! §Ý ÜUè …GÏææÝ ¨ï „éÛæï ÝæÚæ…G ÜUÚÝï ±æHæ

ÜUæï§ü |æè ÜUçH}ææ Ý çÝÜUHï, »ï ¥ËHæã ! ã}ææÚæ §¨ Ïææ„ ÐÚ

§ü}ææÝ ãñ çÜU ã}æ Ïæ ÜUæï }æÚÝæ ãñ }æxæÚ ã}æ Ïæ‹Îï ãñ¢ §¨ çH²ï Úæï„ï ãñ¢, »ï ¥ËHæã

! ã}æï¢ çxæ²ü» ÚãG}æ„ Ý¨èÏæ ÜUÚ Îï, »ï ¥ËHæã ! ©¨ çxæ²ü»

ÚãG}æ„ ÜUæ ±æç¨„Gæ …æï „ïÚï Œ²æÚï ãGÏæèÏæ Ýï ¥ÐÝï

àæã…GæÎï ¨çÄ²ÎéÝæ §Ïæíæãè}æ ÜUè ±ÈGUæ„ ÐÚ çÜU²æ ƒæ,

©Ý ÐæÜUè…Gæ }æéÜGUg¨ ¥æ¢¨ê¥æï¢ ÜUæ ±æç¨„Gæ ãGÜGUèÜGUè }ææ’Ýæï¢ }æï¢ ¨Ïæí ¥æñÚ

»ï¨æ ¨Ïæí ¥G„Gæ ÈGUÚ}ææ …æï „éÛæï Ð¨‹Î ãæï, }ææñHæ ! ÐêÚè ©}}æ„ ÜUè

ÏæçwGàæàæ ÜUÚ Îï, }ææñHæ ! §ü}ææÝ ÜUè Hæ}æ„è ¥G„Gæ ÈGUÚ}ææ Îï, §ü}ææÝ

ÜUè ÜGUÎí Ý¨èÏæ ÜUÚ Îï, ¥G-}æHï æHïãG Ý¨èÏæ ÜUÚ Îï, ”

…Ýæ…Gæ Ïæ ¨ê» ¨ãGÚæ» }æÎèÝæÝ}ææ…ïG …Ýæ…Gæ ÜUè ¥Îæ»xæè ÜUï Ïææ’Î ¥æÐ ÜUï }æé<àæÎï ÜUæç}æH,

àæñ¶Gï „GÚèÜGU„, ¥}æèÚï ¥ãHï ¨é‹Ý„, ÏææçÝ²ï Îæ’±„ï §SHæ}æè ãG…GÚ„

¥GËHæ}ææ }ææñHæÝæ }æéãG}}æÎ §Ë²æ¨ ¥GœæGæÚ ÜGUæçÎÚè Ú-…G±è

Ýï ¥æÐ ÜUï …Ýæ…Gï ÜUæï ÜU‹{æ çÎ²æ. …Ýæ…Gï ÜUæï ÜU‹{æ ÎïÝï ÜUï wG±æçãàæ

}æ‹Î §SHæ}æè |ææ§²æï¢ ÜUè ÜU¨èÚ „æ’ÎæÎ ÜUï Ðïàæï Ý…GÚ …Ýæ…ïG ÜUè ™æÚ

Ðæ§ü ÜUï ¨æƒ H}Ïæï H}Ïæï Ïææ¢¨ Ïææ¢{ï xæ» ƒï. ã…GæÚæï¢ §SHæ}æè |ææ§ü,

}æéçzG„²ï Îæ’±„ï §SHæ}æè ÜUæï Hï ÜUÚ „ÎÈGUèÝ ÜUï çH²ï

64



…éHê ÜUè àævH }æï¢ ãGÚæ» }æÎèÝæ ÜUè „GÚÈGU Ú±æÝæ ãé». ¥æÐ

ÜUï ¥GHæÜGUï xæéHàæÝï §vGÏææH (…æï çÜU ÈGñU…GæÝï }æÎèÝæ ¨ï ™‹Î çÜUHæï

}æèÅÚ ÎêÚ ãñ ±ãæ¢) „ÜU …Ýæ…Gæ ÜU‹{æï¢ ÐÚ Hï …æ²æ xæ²æ çÈUÚ »ÜU ÅîÜU ÐÚ

¥æÐ ÜUæ …Ýæ…Gæ Ú¶æ xæ²æ, ©¨è ÅîÜU ÐÚ ¥}æèÚï ¥ãHï é‹Ý„

, ¥æÐ ÜUï ÏæÇGï àæã…GæÎï ãG…GÚ„ï }ææñHæÝæ ãGæ…è ¥Ïæê ©¨ñÎ ¥ãG}æÎ ©GÏæñÎ

Ú…Gæ ¥H ¥GœæGæçÚÄ²éH }æ-ÎÝè ¥æñÚ }æé-„¥GgÎ ¥ÚæÜUèÝï àæêÚæ

|æè é±æÚ ƒï ¥æñÚ ²ê¢ ¥æÐ ¥ÐÝï }æé<àæÎï ÜUæç}æH

ÜUè }æ§GÄ²„ }æï¢ ¨ê» ¨ãGÚæ» }æÎèÝæ (ÝÁGÎ ÅæïH ŒHæ…Gæ, ¨éÐÚ ãæ§±ï

ÏææÏæéH }æÎèÝæ ÜUÚæ™è) Ú±æÝæ ãæï xæ». ÚæS„ï |æÚ ç…GRUæï ÎéÚêÎ ¥æñÚ Ýæ’„

wG±æÝè ÜUæ ç¨çË¨Hæ …æÚè Úãæ J

„ÎÈGUèÝ ÜUè ÜGñUçÈGUÄ²æ„}æéçzG„²ï Îæ’±„ï §SHæ}æè ¥HãGæ… }æéãG}}æÎ ÈGUæÚêÜGU ¥H

¥GœæGæçÚÄ²éH }æ-ÎÝè ÜUæï ãGÚæ» }æÎèÝæ }æï¢ Îæ’±„ï §SHæ}æè

ÜUè }æÜUü…Gè }æçÁH¨ï àæêÚæ ÜUï }æãGêü}æ çÝxæÚæÝ ÏæéËæÏæéHï Úæñ…G„éÚü¨êH ãGæ…è

}æéãG}}æÎ }æéàæ„æÜGU ¥ãG}æÎ ¥GœæGæÚè ÜUï Îæ»¢ ÐãHê }æï¢

ÎzGÝ çÜU²æ xæ²æ. ¥æÐ ÜUæï ¥æÐ ÜUï }æé<àæÎï ÜUæç}æH,

àæñ¶ïG „GÚèÜGU„, ¥}æèÚï ¥ãHï ¨é‹Ý„ ãG…GÚ„ ¥GËHæ}ææ }ææñHæÝæ }æéãG}}æÎ

§Ë²æ¨ ¥GœæGæÚ ÜGUæçÎÚè Ú-…G±è ÜUè }ææñ…êÎxæè }æï¢ „vGÚèÏæÝ

2:00 Ïæ…ï Îæï ÐãÚ Îæ’±„ï §SHæ}æè ÜUè }æéwG„çHÈGU }æ…æçH¨ ÜUï §SHæ}æè

|ææ§²æï¢ Ýï ¨é‹Ý„ ÜUï }æé„GæçÏæÜGU „Ä²æÚ ÜUè …æÝï ±æHè ÜGUÏæí }æï¢ ©„æÚæ.

}æÎèÝï àæÚèÈGU ÜUï Ïæãé„ ¨ï „ÏæÚéüÜUæ„ ¥æÐ ÜUï ¨èÝï ÐÚ Ú¶ï xæ» ¥æñÚ

¥}æèÚï ¥ãHï é‹Ý„ ÜUè ™æÎÚï }æéÏææÚÜU |æè ¥æÐ ÜUï ÜUÈGUÝ

ÜUï ªÐÚ Ïæ„GæñÚï „ÏæÚéüÜU ÇæH Îè xæ§ü. §¨ ÎæñÚæÝ ÐéÚ ¨æï…G Ýæ’„

65



wG±æÝè ÜUæ ç¨çË¨Hæ |æè …æÚè Úãæ. ÜGUÏæí ÐÚ Ú¶è …æÝï ±æHè ç¨Hæï¢ ÜUè

¥‹ÎÚêÝè …æçÝÏæ ç}æ^è ÜUæ HïÐ |æè çÜU²æ xæ²æ ƒæ, …Ïæ ¥æç¶GÚè ç¨H

Ú¶è …æ Úãè ƒè „æï ¥}æèÚï ¥ãHï ¨é‹Ý„ Ýï }æéÁG„çÚÏæ ãæï ÜUÚ

§àææüÎ ÈGUÚ}ææ²æ : “ÆãÚ …æ¥æï, }æéÛæï ¥ÐÝï }æ-ÎÝè ÏæïÅï ÜUæ ¥æç¶GÚè

ÎèÎæÚ ÜUÚ HïÝï Îæï.” ÎzGÝ ÜUÚÝï ÜUï Ïææ’Î ÜGUÏæí ÐÚ …æï ç}æ^è ÇæHè xæ§ü

©¨ ÐÚ ¶Gy}æ àæÚèÈGU ÐÉGæ xæ²æ ƒæ. ¥}æèÚï ¥ãHï ¨é‹Ý„

Ýï ±ãæ¢ ÐÚ }ææñ…êÎ §SHæ}æè |ææ§²æï¢ ÜUæï ÜGUÏæí ÐÚ ç}æ^è ÇæHÝï ÜUæ „GÚèÜGUæ

Ïæ„æ„ï ãé» ÜéUÀ §¨ „GÚãG ¨ï §àææüÎ ÈGUÚ}ææ²æ çÜU }æéS„ãGÏæ ²ïã ãñ çÜU

ç¨ÚãæÝï ÜUè „GÚÈGU ÎæïÝæï¢ ãæƒæï¢ ¨ï §¨è ÜGUÏæí ÜUè „èÝ ÏææÚ ç}æ^è ÇæHï¢

ÐãHè ÏææÚ ÜUãï¢ : (§¨è ï ã}æ Ýï „é}æ ÜUæï ÐñÎæ çÜU²æ) Îê¨Úè

ÏææÚ ÜUãï¢ : (¥æñÚ §¨è }æï¢ „é}æ ÜUæï HæñÅæ»¢xæï) ¥æñÚ „è¨Úè

ÏææÚ ÜUãï¢ : (¥æñÚ §¨è ¨ï „é}æ ÜUæï ÎæïÏææÚæ çÝÜUæHï¢xæï)

ÏææÜGUè ç}æ^è ãæƒ ²æ ¶éÐèü ²æ ÈUæ±ÇGï ±xæGñÚæ ç…¨ ™è… ¨ï

}æéç}ÜUÝ ãæï ÜGUÏæí ÐÚ ÇæHï¢ ¥æñÚ ç…„Ýè ç}æ^è ÜGUÏæí ¨ï çÝÜUHè ©¨ ¨ï

ç…G²æÎæ ÇæHÝæ }ævÚêã ãñ. (¥H …æñãÚ„é‹ÝçÄ²Úã, ¨. 141, ÏææÏæéH }æÎèÝæ ÜUÚæ™è)

çÈUÚ ¥}æèÚï ¥ãHï é‹Ý„ Ýï }æéçzG„²ï Îæ’±„ï §SHæ}æè

ÜUæï }æé‹ÜUÚ ÝÜUèÚ ÜUï ¨é±æHæ„ ÜUï …±æÏææ„ „ËÜGUèÝ

çÜU²ï J

ÜGUÏæí ÐÚ ¥…GæÝ§¨ ÜUï Ïææ’Î ÏææçÝ²ï Îæ’±„ï §SHæ}æè Ýï }æéçzG„²ï

Îæ’±„ï §SHæ}æè ÜUè ÜGUÏæí ÐÚ ¶GéÎ ¥…GæÝ Îè ¥æñÚ ÜGUÏæí

ÜUï ç¨ÚãæÝï ÜUè …æçÝÏæ ¶ÇGï ãæï ÜUÚ êÚ» Ïæ-ÜGUÚã ï „ÜU

ç„Hæ±„ ÜUè. §¨ ÜUï Ïææ’Î àæã…GæÎ» ¥GœæGæÚ }ææñHæÝæ ¥Ïæê ©¨ñÎ ¥ãG}æÎ

©GÏæñÎ Ú…Gæ ¥H ¥GœæGæçÚÄ²éH }æ-ÎÝè Ýï ¨êÚ» Ïæ-ÜGUÚã

66



ï ¶Gy}æ êÚ„ „ÜU ç„Hæ±„ ÜUè.

Îæ’±„ï §SHæ}æè ãÚçxæ…G }æ„ ÀæïçÇG²ï !„ÎÈGUèÝ ÜUï Ïææ’Î ¥}æèÚï ¥ãHï é‹Ý„, ÏææçÝ²ï Îæ’±„ï §SHæ}æè

Ýï ±ãæ¢ ÐÚ }ææñ…êÎ §SHæ}æè |ææ§²æï¢ ÜUæï Îæ’±„ï §SHæ}æè ÜUï

}æ-ÎÝè }ææãGæïH ¨ï ±ÈGUæÎæÚ ÚãÝï ÜUè ÜéUÀ §¨ „GÚãG ¨ï „æÜUèÎ ÜUè :

“¥æÐ ÜUè çÜU¨è ç…G}}ææÎæÚï Îæ’±„ï §SHæ}æè ¨ï wG±æã ÜñU¨è

ãè ÝæÚæ…Gxæè ãæï …æ», Îæ’±„ï §SHæ}æè ¨ï ÝæÚæ…G Ý ãé±æ ÜUÚï¢, ™æãï }æéÛæ

¨ï ÝæÚæ…Gxæè ãæï …æ», çÝxæÚæÝï àæêÚæ ¨ï ÝæÚæ…Gxæè ãæï …æ», ÏæïàæÜU }æÜUü…Gè

}æçÁH¨ï àæêÚæ ¨ï ÝæÚæ…Gxæè ãæï …æ» HïçÜUÝ Îæ’±„ï §SHæ}æè ÜUï }æ-ÎÝè

}ææãGæïH ï ãÚ Î}æ ±æÏæS„æ Úçã²ï ¥æñÚ ¥G-}æHè „GæñÚ ÐÚ Îæ’±„ï §SHæ}æè

ÜUæ }æ-ÎÝè ÜUæ}æ |æè ÜUÚ„ï Úçã²ï, ! ÜGUÏæí }æï¢ |æè ¥æÚæ}æ

Ý¨èÏæ ãæïxææ, ãGàÚ }æï¢ |æè ÜUæ}²æÏæè Ý¨èÏæ ãæïxæè .

Îæ’±„ï §SHæ}æè ã}ææÚï }æ-ÎÝè ¥æÜGUæ

ÜUè xæGéHæ}æè ÜUÚÝï ±æHæï¢ ÜUè „ãGÚèÜU ãñ. }æéÛæï Îæ’±„ï §SHæ}æè

¨ï Œ²æÚ ãñ ¥æñÚ Îæ’±„ï §SHæ}æè ±æHæï¢ ¨ï |æè Œ²æÚ ãñ. (Îæ’±„ï §SHæ}æè

±æHæï¢ ¨ï }æïÚè }æéÚæÎ ²ïã Ýãè¢ çÜU) …æï …GÏææÝ ¨ï „æï ²ïã Îæ’±æ ÜUÚï çÜU

}æñ¢ Îæ’±„ï §SHæ}æè ±æHæ ãê¢ HïçÜUÝ …Ïæ }ææñÜGU¥G ç}æHï „æï Îæ’±„ï

§SHæ}æè ÜUæï ÝévG¨æÝ Ðãé¢™æ», §¨ ÜUè ÜUæÅ ÜUÚï ÏæçËÜU …æï ±æÜGUï§ü çÎHæï

…æÝ ¨ï Îæ’±„ï §SHæ}æè ±æHæ ãñ }æéÛæï („æï) ©¨ ¨ï Œ²æÚ ãñ, }æñ¢ Îæ’±„ï

§SHæ}æè ÜUæ ãê¢ ¥æñÚ }æéÛæï Îæ’±„ï §SHæ}æè ¨ï Œ²æÚ ãñ, …æï }æïÚï ãñ¢, (±æïã

¨éÝ Hï¢ çÜU) }æïÚè Îæ’±„ï §SHæ}æè ÜUæï ÜU|æè |æè Ý ÀæïÇGÝæ. ²ïã }æïÚè

±ç¨Ä²„ ãñ, ÜéUÀ |æè ãæï …æ», ¥æÐ ÜUæï çÜU¨è ç…G}}ææÎæÚ ¨ï ÜñU¨æ ãè

§çwG„HæÈGU ãæï …æ», Îæ’±„ï §SHæ}æè ÜUæï }æ„ ÀæïÇGÝæ, !

ÉïÚæï¢ |æHæ§²æ¢ Ý¨èÏæ ãæï¢xæè, ã}æ ¶G„GæÜUæÚ §‹¨æÝ ãñ¢ |æêH ÜUÚ …æ„ï ãñ¢, }æñ¢

67



|æè |æêHæï¢ ¨ï }æéÏæÚæü Ýãè¢, Ïæï™æÚï }æÜUü…Gè }æçÁH¨ï àæêÚæ ±æHï |æè ¶G„æ»¢

ÜUÚ„ï ãæï¢xæï, }æéÏæçËHxæGèÝ |æè xæG-Hç„²æ¢ ÜUÚ„ï ãæï¢xæï, ã}æï¢ ™æçã²ï çÜU Œ²æÚ

}æãGÏÏæ„ ¨ï »ÜU Îê¨Úï ÜUè §SHæãG ÜUÚ„ï Úãï¢ Ïæ¨ ÜU|æè |æè Îæ’±„ï

§SHæ}æè ÜUæï }æ„ ÀæïÇGÝæ, §¨ „ãGÚèÜU ÜUæï ™Hæ„ï ÚãÝæ ¥æñÚ ²ïã …GïãìÝ

ÏæÝæ» Úãï¢ çÜU }æéÛæï ¥ÐÝè ¥æñÚ ¨æÚè Îé‹²æ ÜUï Hæïxææï¢ ÜUè §SHæãG ÜUè

ÜUæïçàæàæ ÜUÚÝè ãñ .”

„…ÎèÎï ¥GãìÎï ±ÈGUæ(§¨ ÜUï Ïææ’Î ±ãæ¢ ÐÚ }ææñ…êÎ §SHæ}æè |ææ§²æï¢ ÜUè wG±æçãàæ ÐÚ ¥}æèÚï

¥ãHï ¨é‹Ý„ Ýï §¨ „GÚãG ¥GãìÎï ±ÈGUæ çH²æ)

“§ÚæÎæ ÜUÚ„æ ãê¢ }æñ¢ çÜU Îæ’±„ï §SHæ}æè ÜUï ¨æƒ ¥æç¶GÚè Î}æ

„ÜU ±æÏæS„æ Úãê¢xææ, ™æãï çÜU¨è ÏæÇGï ¨ï ÏæÇGï ç…G}}ææÎæÚ ¨ï çÜU„Ýæ ãè

ÏæÇGæ §çwG„HæÈGU v²ê¢ Ý ãæï …æ» }æñ¢ Îæ’±„ï §SHæ}æè ÜUæï Ýãè¢ ÀæïÇGê¢xææ ¥æñÚ

ãæï ¨ÜUæ „æï ©¨ ÜUè §SHæãG ÜUÚê¢xææ, ±ÚÝæ …Ïæ „ÜU àæÚè¥G„ ±æç…Ïæ Ý

ÜUÚï ©¨ ±vG„ „ÜU §¨ §çwG„HæÈGU ÜUæ çÜU¨è ¨ï „çÁGÜUÚæ Ýãè¢ ÜUÚê¢xææ,

¥ÐÝè Îæ’±„ï §SHæ}æè ÜUæï ÝévG¨æÝ Ýãè¢ Ðãé¢™æª¢xææ. (çÈUÚ ¥}æèÚï

¥ãHï é‹Ý„ Ýï ÏææÚxææãï §Hæãè }æï¢ ¥G…Gü ÜUè) »ï ¥ËHæã

! }æïÚè Îæ’±„ï §SHæ}æè ÜUæ ÏææxæG ¥æÏææÎ Úãï, ÜU|æè |æè ¶G…Gæ¢ ÜUï

„ï…G ± „é‹Î Ûææï¢ÜUï §¨ ÜUæï Ðæ}ææH Ý ÜUÚ ¨ÜUï¢.

¥ËHæã ÜUÚ}æ »ï¨æ ÜUÚï „éÛæ Ðï …ãæ¢ }æ ï ¢

» ï Îæ’±„ï §SHæ}æè „ ïÚè {ê}æ }æ™è ãæ ï

Ïææ’Îï „ÎÈGUèÝ ÐéÚ ¨æï…G Îé¥Gæ„ÎÈGUèÝ ÜUï Ïææ’Î àæñ¶Gï „GÚèÜGU„, ¥}æèÚï ¥ãHï ¨é‹Ý„, ÏææçÝ²ï

68



Îæ’±„ï §SHæ}æè ãG…GÚ„ ¥GËHæ}ææ }ææñHæÝæ }æéãG}}æÎ §Ë²æ¨ ¥GœæGæÚ ÜGUæçÎÚè

Ýï ÜéUÀ §¨ „GÚãG ¨ï Îé¥Gæ ÜUè :

“

²æ ÚÏÏæH }æéS„GÈGUæ ã}æ ¨Ïæ ÜUï xæéÝæãæï¢ ÜUæï

}æé¥GæÈGU ÈGUÚ}ææ, ²æ ¥ËHæã ! ã}ææÚè }æçxGÈGUÚ„ ÜUÚ Îï, Œ²æÚï ãGÏæèÏæ

ÜUè ©}}æ„ ÜUè }æçxGÈGUÚ„ ÜUÚ Îï, ²æ ¥ËHæã !

ã}æ Ýï ¥ÐÝï ãGæ…è ÈGUæÚêÜGU ÜUæï „ïÚè ÚãG}æ„ ÜUï ç¨ÐéÎü çÜU²æ, »ï ¥ËHæã

! ²ïã „ïÚè ÚãG}æ„ ÜUï ãG±æHï ãñ¢, »ï ¥ËHæã ! „ê ãè çÏæxæÇGè

ÏæÝæ»xææ, „ê ãè §¨ ÜUè ÜGUÏæí ÜUæï ÚæïàæÝ ÜUÚïxææ ã}æ Ïæy„è (Hæ§Å) Hxææ

Ýãè¢ ¨ÜU„ï, ¥xæÚ Hxææ»¢ |æè „æï ÚæïàæÝè Ýãè¢ ãæï ¨ÜU„è, »ï ¥ËHæã

! ¥ÐÝï }æãGÏæêÏæ ÜUï ÝêÚ ¨ï ã}ææÚï ãGæ…è ÈGUæÚêÜGU

ÜUè ÜGUÏæí ÜUæï …xæ}æxææ Îï, „éÛæï ÝêÚ ±æHï }æãGÏæêÏæ ÜUæ ±æç¨„Gæ, Ïæï™æÚï

ÜUè ÜGUÏæí ÝêÚ ¨ï |æÚ Îï, »ï ÚÏÏæï Ïæï çÝ²æ…G ! „ïÚè ¶GézG²æ „ÎÏæèÚ çÜU¨ ÜUï

ÏææÚï }æï¢ v²æ ãñ ÜUæï§ü Ýãè¢ …æÝ„æ, »ï ¥ËHæã ! }æïÚæ v²æ ãæïxææ ! »ï

¥ËHæã ! „ê Ïæï™æÚï ÜUè ÜGUÏæí ÜUæï ÚãìG}æ„æï çÚ…G±æÝ ÜUï ÈêUHæï¢ ¨ï ÉÜU

Îï, »ï }ææçHÜU ÚãGì}æ ÜUÚ Îï, ÜUÚ}æ ÜUÚ Îï, ²æ ¥Ú-ãG}æÚæüçãG}æèÝ ! }æïÚæ

ÈGUæÚêÜGU }æïÚæ }æ-ÎÝè ÏæïÅæ „ïÚè ÚãG}æ„ ÜUï ç¨ÐéÎü ãñ, ²æ ¥ËHæã ! }æñ¢

§¨ ¨ï ¥æç¶GÚè ¨æ¢¨ „ÜU Úæ…Gè ƒæ, („ê |æè §¨ ¨ï Úæ…Gè ãæï …æ) ²æ

69



Ú¨êHËHæã ! }æñ¢ §¨ ¨ï Úæ…Gè ƒæ, ¥æÐ |æè Úæ…Gè ãæï

…æ»¢, ²æ xæGæñ¨ï ¥æ’…G}æ ! }æñ¢ §¨ ï Úæ…Gè ãê¢ }æïÚï ÈGUæÚêÜGU ï

¥æÐ |æè Úæ…Gè ãæï …æ»¢ §¨ ÐÚ |æè ¥æñÚ }æïÚï }æéàæ„æÜGU ÐÚ |æè ÜUÚ}æ ãæï

…æ», ²æ ¥ËHæã ! }æñ¢ }æéàæ„æÜGU ¨ï |æè Úæ…Gè ãê¢ („ê |æè §¨ ï Úæ…Gè

ãæï …æ), ²æ Ú êHËHæã ! }æñ¢ }æéàæ„æÜGU ï |æè Úæ…Gè ãê¢,

(¥æÐ |æè §¨ ¨ï Úæ…Gè ãæï …æ»¢) ²æ xæGæñ¨ï ¥æ’…G}æ ! }æñ¢

}æéàæ„æÜGU ¨ï |æè Úæ…Gè ãê¢, (¥æÐ |æè §¨ ¨ï Úæ…Gè ãæï …æ»¢) }æñ¢ ãÚ Îæ’±„ï

§SHæ}æè ±æHï ¨ï, Îæ’±„ï §SHæ}æè ÜUæ ÜUæ}æ §çS„ÜGUæ}æ„ ¨ï ÜUÚÝï ±æHæï¢

¨ï Úæ…Gè ãê¢, »ï ¥ËHæã ! Îæ’±„ï §SHæ}æè ÜUï }æéÏæçËHxæGèÝ ÜUï

¨ÎÜGUï }æéÛæ ¨ï Úæ…Gè ãæï …æ, »ï ¥ËHæã ! }æïÚï …æç}æ¥G„éH }æÎèÝæ

ÜUï „G-HÏææ ÜUï ÎÜGUï }æéÛæ ï Úæ…Gè ãæï …æ, »ï ¥ËHæã ! ©G-H}ææ»

¥ãHï ¨é‹Ý„ ÜUï ¨ÎÜGUï }æï¢ }æéÛæ ¨ï Úæ…Gè ãæï …æ,

¥GzG± ÜUÚ ¥æñÚ ¨Îæ ÜUï çH²ï Úæ…Gè ãæï …æ

xæÚ ÜUÚ}æ ÜUÚ Îï „æï }æñ¢ àææÎ Úãê¢xææ ²æ ÚÏæ

xæÚ „ê ÝæÚæ…G ãé±æ }æïÚè ãHæÜU„ ãæïxæè

ãæ» }æñ ¢ ÝæÚï …ã‹Ý}æ }æï ¢ …Hê¢xææ ²æ ÚÏæ

²æ ¥ËHæã ! }æïÚï }æéàæ„æÜGU ¥æñÚ ÈGUæÚêÜGU ï ã}æïàææ ÜUï çH²ï Úæ…Gè ãæï

…æ, »ï ¥ËHæã ! §Ý ÎæïÝæï¢ ÜUè ÜGUÏæíæï¢ ÜUæï ÝêÚ ï |æÚ Îï, »ï ¥ËHæã

! ÝêÚï ãGÏæèÏæ ÜUï …Ë±æï¢ ¨ï §Ý ÎæïÝæï¢ ÜUè ÜGUÏæíï¢ ¥æÏææÎ ÜUÚ Îï, §Ý

ÎæïÝæï¢ ÜUï ¨ÎÜGUï }æéÛæ xæGÚèÏæ ¨ï |æè Úæ…Gè ãæï …æ, ã}æï¢ „æñÏææ ÐÚ §çS„ÜGUæ}æ„

Ý¨èÏæ ÜUÚ Îï, ã}æï¢ xæéÝæãæï¢ ¨ï Ïæ™æ Hï }ææñHæ, ã}æ ¨Ïæ ÜUæï }æ-ÎÝè

§‹¥Gæ}ææ„ ÜUæ ¥Gæç}æH ÏæÝæ Îï, ã}æ ¨Ïæ ÜUæï }æéçwGH¨ ¥GæçàæÜGUï Ú¨êH

ÏæÝæ Îï, »ÜU xæGÚèÏæéH ±„GÝ Ïæï™æÚæ ÜUæï§ü }æé¨æçÈGUÚ |æè ²ãæ¢ (²æ’Ýè

70



¨ãGÚæ» }æÎèÝæ }æï¢ Ïæãé„ ÐãHï ï) }æÎÈGêUÝ ãñ, »ï ¥ËHæã ! ©¨ ÐÚ

ÜUÚ}æ ÜUÚ Îï, ©¨ ÜUè ÏæçwGàæàæ ÜUÚ Îï, ²æ ¥ËHæã ! ©¨ ÜUï |æè

Î-Ú…ï ÏæéH‹Î ÜUÚ Îï, §HæãH ¥Gæ-H}æèÝ ! ã}æ ¨Ïæ ÜUæï }æÎèÝï }æï¢ …GïÚï

xæé}ÏæÎï ¶G…GÚæ …Ë±» }æãGÏæêÏæ }æï¢ àæãæÎ„ Ý¨èÏæ

ÈGUÚ}ææ Îï, …‹Ý„éH ÏæÜGUè¥G }æï¢ }æÎÈGUÝ ¥æñÚ …‹Ý„éH çÈGUÚÎæñ¨ }æï¢ ã}æï¢

ãGæ…è ÈGUæÚêÜGU, ãGæ…è }æéàæ„æÜGU ¥æñÚ ãÚ Îæ’±„ï §SHæ}æè ±æHï ¥æñÚ ãÚ

Îæ’±„ï §SHæ}æè ±æHè ÜUæï }æ-ÎÝè ¥æÜGUæ ÜUæ

ÐÇGæï¨ Ý¨èÏæ ÈGUÚ}ææ Îï, ²æ ¥ËHæã ! ã}æï¢ „æï }ææ¢xæÝæ |æè Ýãè¢

¥æ„æ, …æï ã}æ Ýï }ææ¢xææ ±æïã |æè ¥G„Gæ ÜUÚ Îï ¥æñÚ …æï Ýãè¢ }ææ¢xææ ±æïã |æè

¥G„Gæ ÜUÚ Îï, §HæãH ¥Gæ-H}æèÝ ã}æ çãG¨æÏæ ÜUï ÜGUæçÏæH Ýãè¢ ãñ¢, „ê ã}æï¢

Ïæï çãG æÏæ ÏæwGàæ Îï, ²æ ¥ËHæã ! Œ²æÚï ãGÏæèÏæ ,

¥ç}Ïæ²æ¥ ± }æé¨üHèÝ ( ) ÜUæ ¨ÎÜGUæ, ¨ãGæÏææ ± „æÏæï§GüÝ

( ) ÜUæ ±æç¨„Gæ, „}ææ}æ ¥æñçH²æ» çÜUÚæ}æ ( )

ÜUæ ±æç¨„Gæ, ¶Gé ê Ý }æïÚï }æé<àæÎ xæGæñ ï ¥Gæ’…G}æ ( ) ÜUæ ±æç¨„Gæ,

}æïÚï ¥æÜGUæ ¥æ’Hæ ãG…GÚ„ ( ) ÜUæ ±æç¨„Gæ, }æïÚï ÐèÚæï }æé<àæÎ

ÜGéUyGÏæï }æÎèÝæ ç…G²æ©gèÝ }æ-ÎÝè ( ) ÜUæ ±æç¨„Gæ §Ý

(²æ’Ýè ãGæ…è ÈGUæÚêÜGU) ÜUè }æçxGÈGUÚ„ ÜUÚ Îï, §‹ãï¢ Ïæï çãG¨æÏæ ÏæwGàæ Îï, §Ý

ÜUè ÜGUÏæí ÜUæï ÝêÚ ¨ï |æÚ Îï, §Ý ÜUè ÜGUÏæí ÜUæï ãGgï Ý…GÚ „ÜU ±¨è¥G ÜUÚ

Îï, §Ý ÜUè ÜGUÏæí ÜUæï …‹Ý„ ÜUæ ÏææxæG ÏæÝæ Îï, ²ïã Îé¥Gæ»¢ ãGæ…è }æéàæ„æÜGU

ÜUï ãGÜGU }æï¢ |æè ÜGUÏæêH ÈGUÚ}ææ, ã}æ ¨Ïæ ÜUï ãGÜGU }æï¢ |æè ÜGUÏæêH ÈGUÚ}ææ, »ï

¥ËHæã ! ©}}æ„ï }æãGÏæêÏæ ÜUè }æçxGÈGUÚ„ ÈGUÚ}ææ Îï, ²æ ¥ËHæã

! }æãGêü}æ ÜUï H±æçãGÜGUèÝ ÜUæï ¨Ïæíï …}æèH ¥æñÚ ¨Ïæíï …}æèH ÐÚ ¥…íï

……GèH ¥G„Gæ ÈGUÚ}ææ, §HæãH ¥Gæ-H}æèÝ ! ãGæ…è ÈGUæÚêÜGU ÜUï ±æçHÎ

¨æçãGÏæ, §Ý ÜUï |ææ§²æï¢, |æ„è…æï¢,|ææ¢…æï¢ ¨Ïæ ÜUæï ²ïã „æñÈGUèÜGU Îï çÜU ²ïã

71



¨Ïæ ÜUï ¨Ïæ ÐæÏæ‹Îè ÜUï ¨æƒ Îæ’±„ï §SHæ}æè ÜUï ãzG„æ±æÚ ¨é‹Ý„æï¢ |æÚï

§çÁ„}ææ¥G }æï¢ àæÚèÜU ãæï¢, ¨Ú ÐÚ }æéS„çÜGUH §G}ææ}ææ àæÚèÈGU ÜUæ ¨é‹Ý„æï¢

|æÚæ „æ… ¨…æ Hï¢, ¥æñÚ ãGæ…è ÈGUæÚêÜGU ÜUï §ü¨æHï ¨±æÏæ ÜUï çH²ï ãÚ

}æãèÝï „èÝ çÎÝ ÜUï }æ-ÎÝè ÜGUæçÈGUHï }æï¢ ¨ÈGUÚ ÜUÚÝï ±æHï ÏæÝ …æ»¢, §Ý

ÜUï ÍæÚ ÜUè ¶G±æ„èÝ ÜUæï §SHæ}æè ÏæãÝæï¢ ÜUï ãzG„æ±æÚ §çÁ„}ææ¥G }æï¢

ÐæÏæ‹Îè ¨ï àæÚèÜU ãæïÝï ÜUè „æñÈGUèÜGU ¥G„Gæ ÈGUÚ}ææ.

}æ…GæÚ ÐÚ 12 Íæ‹Åï ÚéÜUÝï ±æHïàæñ¶Gï „GÚèÜGU„, ¥}æèÚï ¥ãHï ¨é‹Ý„, ÏææçÝ²ï Îæ’±„ï §SHæ}æè


ÜUï „ÚxæGèÏæ çÎHæÝï ÐÚ 265 §SHæ}æè |ææ§ü „vGÚèÏæÝ 12

Íæ‹Åï „ÜU }æéçzG„²ï Îæ’±„ï §SHæ}æè ÜUï }æ…GæÚ ÐÚ ÚéÜUï Úãï. §Ý

ÚéÜUÝï ±æHæï¢ }æï¢ …æç}æ¥G„éH }æÎèÝæ ÜUï „vGÚèÏæÝ 20 }æ-ÎÝè ©G-H}ææ¥,

88 „G-HÏææ, }æéwG„çHÈGU ¥GHæÜGUæï¢ ¨ï „¥GËHéÜGU Ú¶Ýï ±æHï 157

§SHæ}æè |ææ§ü àææç}æH ƒï. §¨ ÎæñÚæÝ Ýæ’„ wG±æÝè, §SHæãè Ïæ²æÝ ¥æñÚ

ç…GRUæï ÎéÚêÎ ÜUï æƒ æƒ Ïææ …}ææ¥G„ Ý}ææ…Gæï¢ ÜUè ¥Îæ»xæè ÜUæ ç¨çË¨Hæ

Úãæ. ±ãè¢ ¨ï »ÜU }æ-ÎÝè ÜGUæçÈGUHæ ãæƒæï¢ ãæƒ „Ä²æÚ ãæï xæ²æ …æï

¨ãGÚæ» }æÎèÝæ }æï¢ 7 çÎÝ Ïææ’Î ÏææÏæéH §SHæ}æ ç¨‹{ yGãG ÐÚ ãæïÝï ±æHï

¨é‹Ý„æï¢ |æÚï §çÁ„}ææ¥G „ÜU ±ãè¢ }æéÜGUè}æ Úãæ.

}æéçzG„²ï Îæ’±„ï §SHæ}æè ÜUæ „è…æ

72



}æéçzG„²ï Îæ’±„ï §SHæ}æè ¥HãGæ… ¥H ãGæçÈGU…G ¥H ÜGUæÚè

}æéãG}}æÎ ÈGUæÚêÜGU ¥H ¥GœæGæçÚÄ²éH }æ-ÎÝè ÜUï §ü¨æHï

¨±æÏæ ÜUï çH²ï §Ý ÜUï „è…ï ÜUï }ææñÜGU¥G ÐÚ §çÁ„}ææ»G §ü¨æHï ±æÏæ àæÏæï

ÐèÚ 21 }æéãGÚü}æéH ãGÚæ}æ 1427 çã. Ïæ }æé„GæçÏæÜGU 19 ÈGUÚ±Úè 2006 §Gü.

ÈGñU…GæÝï }æÎèÝæ ÏææÏæéH }æÎèÝæ ÜUÚæ™è }æï¢ }æé‹¥GçÜGUÎ çÜU²æ xæ²æ. ç…¨ }æï¢

àæÚèÜU ãæïÝï ±æHï §SHæ}æè |ææ§²æï¢ Ýï ÐãHï ç„Hæ±„ï ÜGéU¥æüÝ ¥æñÚ ç…GRUæï

ÎéÚêÎ ÜUè ¨¥GæÎ„ ãGæç¨H ÜUè. §¨ ÜUï Ïææ’Î ÏææçÝ²ï Îæ’±„ï §SHæ}æè


ÜUæ é‹Ý„æï¢ |æÚæ Ïæ²æÝ ãé±æ. ç…¨ }æï¢ ¥æÐ Ýï }æ¨æ§Ïæ ÐÚ Ïæí

ÜUÚÝï ÜUï ÈGU…Gæ§H Ïæ²æÝ çÜU²ï, çÈUÚ }æézG„è ÈGUæÚêÜGU ÜUè

ç…G‹Îxæè ÜUï ÜéUÀ ±æçÜGU¥Gæ„ ¥æñÚ }æ-ÎÝè ÏæãæÚï¢ |æè ç…GRU ÜUè¢ ¥æñÚ §Ý

¨ï ¥ÐÝè }æãGÏÏæ„ ÜUæ ÜéUÀ §¨ „GÚãG ¨ï §…GãæÚ ÈGUÚ}ææ²æ :

“¥æ… }æïÚï ÈGUæÚêÜGU ÜUè ãÚ „GÚÈGU {ê}æ ãñ }æïÚï }æ-ÎÝè ÏæïÅï ÜUè

çÜGUS}æ„......(çÈUÚ ¥æÐ Ýï ±æïã }æÜGUæ}ææ„ çxæÝ±æ» …ãæ¢ …ãæ¢

ÅïHèÈGUæïÝ ¥æñÚ §‹ÅÚÝïÅ ÜUï …GÚè»G „è…ï ÜUæ Ïæ²æÝ ¨éÝæ …æ Úãæ ƒæ. …Ïæ

ÎæñÚæÝï Ïæ²æÝ çÝxæÚæÝï àæêÚæ Ýï ¥}æèÚï ¥ãHï ¨é‹Ý„ ÜUæï çH¶

ÜUÚ çÎ²æ çÜU }æñ¢ ãæƒæï¢ ãæƒ àæÚ-§Gü ÚæãÝé}ææ§ü ÜUï ãGé¨êH ÜUï çH²ï }æézG„è

ÈGUæÚêÜGU ÜUè „GÚÈGU Úé…ê¥G çÜU²æ ÜUÚ„æ ƒæ „æï ¥æÐ Ýï

¥Gæç……Gè ÜUÚ„ï ãé» ÈGUÚ}ææ²æ) ¨Ó™è Ïææ„ ²ïã ãñ çÜU (çÝxæÚæÝï àæêÚæ ÜUè

„GÚãG) }æñ¢ |æè (àæÚ-§Gü }æ¨æ§H ±xæGñÚæ ÜUï ç¨çË¨Hï }æï¢ ÜU|æè ÜU|ææÚ)

ÈGUæÚêÜGU |ææ§ü ÜUè „GÚÈGU Úé…ê¥G ÜUÚ„æ ƒæ ¥æñÚ ÏææÚãæ §Ý ¨ï }æà±Úï |æè

çÜU²æ ÜUÚ„æ ƒæ, ¶GéÎæ ÜUè ÜGU¨}æ ! §¨è ±…ã ¨ï }æéÛæï ç…G²æÎæ ¨Î}ææ

ãñ ±ÚÝæ }ææñ„ „æï ÏæÚãGÜGU ãñ, ¥æÝè ãè ¥æÝè ãñ. (§¨ ÜUï Ïææ’Î ÈGUÚ}ææ²æ)

§Ý ÜUæï çãGÈGUæ…G„ï §ü}ææÝ ÜUè »ï¨è çÈGURU ãæï„è ƒè çÜU ¥æÐ ÜUæï v²æ

73



Ïæ„æª¢ ? }æñ¢ Ýï ¶GéÎ §Ý ÜUï }æé¥Gæ-}æHæ„ ÜUæï ÜGUÚèÏæ ¨ï Îï¶æ ãñ.

çÜU¨è Ïææ„ ¨ï Úé…ê¥G ÜUÚÝï }æï¢ ÜU|æè }æñ¢ Ýï §Ý ÜUè ÐïàææÝè ÐÚ

ÏæH Ýãè¢ Îï¶æ. ÜU§ü ÏææÚ »ï¨æ ãé±æ çÜU Ïææ’…G }æ¨æ§H }æï¢ §‹ãæï¢ Ýï }æéÛæ

¨ï xæézG„éxæê ÈGUÚ}ææ§ü, çÈUÚ ²æ „æï }æéÛæï ÜGUæ§H ÜUÚ çÎ²æ ²æ ¶éGÎ ÜGUæ§H ãæï

xæ». }æxæÚ }æñ¢ Ýï ÜU|æè §Ý ÜUæï ÝæÚæ…G ãæï„ï Ýãè¢ Îï¶æ çÜU }æñ¢ Ýï §„Ýè

çÜU„æÏæï¢ ÐÉG Ú¶è ãñ¢,....... ÏæçËÜU ÏææÚãæ ¥Gæç……Gè ÈGUÚ}ææ§ü ¥æñÚ }æéÛæ ¨ï

²ïãè ÜUã„ï Úã„ï çÜU ¥æÐ ÚãÝé}ææ§ü ÈGUÚ}ææ»¢. ÜU§ü ÏææÚ »ï¨æ ãé±æ çÜU }æñ¢

Ýï çÜU¨è }æS¥Hï }æï¢ §Ý ÜUè Úæ² ÐêÀè „æï ÜUãÝï Hxæï …ñ¨ï ¥æÐ ÈGUÚ}ææ»¢.

ÜU§ü ÏææÚ ÈGU„æ±æ }æï¢ …GÚêÚ„ ÐÇG„è ƒè „æï }æéÛæ ¨ï }æà±Úæ ÜUÚ„ï ƒï çÜU ²ïã

¨é±æH ¥æ²æ ãñ, §¨ ÜUæ v²æ …±æÏæ ãæïÝæ ™æçã²ï ¥æñÚ }æñ¢ Ýï ²ïã çH¶æ

ãñ, ¥xæÚ }æñ¢ ÜUã„æ ƒæ :“²ïã …±æÏæ ²ê¢ Ýãè¢ ²ê¢ ãæïÝæ ™æçã²ï” „æï ²ïã

}ææÝ …æ„ï ¥æñÚ ÈGU„±æ ÚæïÜU Îï„ï ²æ çÈUÚ }æéÛæï ÜGUæ§H ÜUÚÝï ÜUè ÜUæïçàæàæ

ÜUÚ„ï. }æñ¢ Ýï §Ý ÜUè ¥Gæç……Gè ÜUï Ïæãé„ ¨ï }æé¥Gæ-}æHæ„

Îï¶ï ãñ¢, ¥ËHæã §Ý ÐÚ ÜUÚæïÇGæï¢ ÚãìG}æ„ï¢ Ýæç…GH ÈGUÚ}ææ».

§‹ãæï¢ Ýï }æéÛæ ¨ï ÜU§ü ÏææÚ ÜUãæ çÜU }æéÛæï „}ææ}æ „Ú „‹…Gè}æè

ç…G}}ææÎæçÚ²æï¢ ï ÀéÇGæ ÜUÚ ¥ÐÝï Ðæ¨ Ú¶ Hï¢ ¥æñÚ }æéÛæ ï ÜUæ}æ Hï„ï Úãï¢,

¥æÐ …æï ÜUãï¢xæï, }æñ¢ ÜUÚ„æ Úãê¢xææ. HïçÜUÝ }æñ¢ §‹ãï¢ …±æÏæ Îï„æ çÜU }æñ¢ ¥æÐ

ÜUæï ÜñU¨ï Ú¶ Hê¢, ¥æÐ ÜUæ}æ ÜUï ¥æÎ}æè ãñ¢, ¥æñÚ ÜUæ}æ ÜUï ¥æÎ}æè ÜUæï ÍæÚ

ÐÚ Ýãè¢ çÏæÆæ²æ …æ„æ. ²ïã |æè §¨ÚæÚ ÜUÚ„ï Úãï çÜU ™çH²ï ÜU}æ ¥…G

ÜU}æ }æïÚï ÍæÚ ÐÚ ¥æ ÜUÚ Úãï¢. §‹ãæï¢ Ýï }æéÛæï ¥ÐÝæ ÍæÚ çÎ¶æ²æ, ¥æñÚ ÜUãÝï

Hxæï çÜU …ñ¨æ ÜU}æÚæ ¥æÐ ÜUãï¢xæï, ã}æ ÏæÝæ Îï¢xæï, Ýè™ï ã}ææÚæ }æÜUæÝ

çÜUÚæ» ÐÚ ãñ ¥æñÚ ÈGéUHæ¢ „æÚè¶G ÜUæï ¶GæHè ãæïÝï ±æHæ ãñ. ã}æ }æéS„çÜGUH

„GæñÚ ÐÚ ¶GæHè ÜUÚæ Hï¢xæï ¥æñÚ ¥Ïæ Ý²æ §…æÚæ Ýãè¢ ÜUÚï¢xæï. ¥æÐ ²ãè¢ Úã

74



…æ§²ï ã}ææÚï ÍæÚ ±æHï |æè ¥æÐ ÜUï }æé‹„ç…GÚ ãñ¢. HïçÜUÝ }æïÚè ÜéUÀ }æ…ÏæêçÚ²æ¢

ƒè¢ ç…Ý ÜUè ±…ã ¨ï }æñ¢ ±ãæ¢ Ýãè¢ Úã ¨ÜU„æ ƒæ. v²ê¢çÜU §Ý ÜUæ ÍæÚ

¥æÏææÎ ¥GHæÜGUï }æï¢ ãñ ¥æñÚ }æéÛæï „ãGÚèÚè ÜUæ}æ ÜUï çH²ï ²v¨ê§ü ™æçã²ï.

…Ïæ ¥G±æ}æ ÜUæï Ð„æ ™H„æ „æï ±æïã }æéHæÜGUæ„ ÜUï çH²ï ±ãæ¢ Ðãé¢™ …æ„ï.

ÏæãÚ ãGæH §Ý ÜUè wG±æçãàæ ƒè ¥æñÚ ÜU§ü ÏææÚ §‹ãæï¢ Ýï ÜUãæ çÜU ã}ææÚï ãæ¢

¥æ ÜUÚ Úçã²ï, ¥ËHæã §Ý ÜUæï ……Gæ» ¶GñÚ ¥G„Gæ ÈGUÚ}ææ».”

(§¨ Ïæ²æÝ ÜUæï }æéÜU}}æH „GæñÚ ÐÚ ¨éÝÝï ÜUï çH²ï §¨ Ïæ²æÝ ÜUæ ÜUï¨ïÅ

“}æéçzG„²ï Îæ’±„ï §SHæ}æè ÜUï „è…ï ÜUæ Ïæ²æÝ” }æÜU-„-Ïæ„éH }æÎèÝæ

¨ï ãGæç¨H ÈGUÚ}ææ»¢.)

ÏææÏæéH §SHæ}æ ÜUï §çÁ„}ææ¥G }æï¢ Îé¥Gæ ÜUï ¥ËÈGUæ…G(ÏææÏæéH §SHæ}æ (ç¨‹{) ¨yGãG ÐÚ ãæïÝï ±æHï „èÝ Úæï…Gæ ¨é‹Ý„æï¢ |æÚï §çÁ„}ææ¥G }æï¢ ¥}æèÚï ¥ãHï

¨é‹Ý„ Ýï }æézG„è }æéãG}}æÎ ÈGUæÚêÜGU ÜUï çH²ï §¨ „GÚãG Îé¥Gæ ÜUè) ã}ææÚï

}æéçzG„²ï Îæ’±„ï §SHæ}æè ãGæ…è }æéãG}}æÎ ÈGUæÚêÜGU ÚévÝï àæêÚæ ƒï ¥æñÚ ã}ææÚï

çÎHæï¢ ÜUè {ÇGÜUÝ ƒï, Ïæãé„ ÜGUè}æ„è ãèÚï ƒï, ©‹ãæï¢ Ýï Ïæãé„ }ææïãG„æ„G

ç…G‹Îxæè xæé…GæÚè, ±æïã ¶GæñÈGUï ¶éGÎæ ÜUï ÐñÜUÚ ƒï. »ï ¥ËHæã !

}æïÚæ §Ý ÜUï ÏææÚï }æï¢ ãGéSÝï …GÝ ãñ çÜU ²ïã „ïÚï ±Hè ƒï. »ï ¥ËHæã ! }æïÚï

§¨ ãGéSÝï …GÝ ÜUè Hæ… Ú¶ Hï ¥æñÚ §Ý ÜUè }æçxGÈGUÚ„ ÈGUÚ}ææ Îï.

§ü¨æHï ¨±æÏæ : ÜU¨èÚ §SHæ}æè |ææ§²æï¢ Ýï }æézG„è }æéãG}}æÎ ÈGUæÚêÜGU

¥GœæGæÚè ÜUï çH²ï Ïæãé„ ç…G²æÎæ §ü¨æHï ¨±æÏæ çÜU²æ.

±ÈGUæ„ ÜUè „è¨Úè Úæ„ „ÜU Îé‹²æ» Îæ’±„ï §SHæ}æè ï }ææñ¨êH ãæïÝï ±æHï

ÝïçÜU²æï¢ ÜUï „ãGæ§ÈGU ÜUè ÜéUÀ „zG¨èH }æéHæ-ãG…Gæ ãæï :

ÜGéU¥æüÝï ÐæÜU 69281 ©‹ãy„Ú ã…GæÚ Îæï ¨æï §v²æ¨è

75



}æéwG„çHÈGU ÐæÚï 90423 ÝÃ±ï ã…GæÚ ™æÚ ¨æï „ï§ü¨}æéwG„çHÈGU êÚ„ï¢ 388744154 ¥ÇG„è¨ ÜUÚæïÇG ¨„æ¨è Hæ¶™±æHè¨ ã…GæÚ »ÜU ¨æï ™æï±ÝãG… 5 Ðæ¢™©G}Úã 17 ¨y„Úã„G±æÈGU 7 ¨æ„ÜUçH}ææ àæÚèÈGU 57921215 Ðæ¢™ ÜUÚæïÇG ©Ýæ¨è Hæ¶ §vÜUè¨ã…GæÚ Îæï ¨æï Ð‹ÎÚãÎéÚêÎ àæÚèÈGU 2397742010 Îæï ¥ÚÏæ ©‹„æHè¨ ÜUÚæïÇG¨„y„Ú Hæ¶ Ïæ²æHè¨ ã…GæÚ Î¨„SÏæèãGæ„ 2061656 Ïæè¨ Hæ¶ §v¨Æ ã…GæÚ À ¨æï ÀŒÐÝ}æ-ÎÝè ÜGUæçÈUHæ 1961 ©‹Ýè¨ ¨æï §v¨Æ§SHæ}æè ÏæãÝæï¢ ÜUè „GÚÈGU ¨ï àæÚ-§Gü ÐÎæü (}æ-ÎÝè ÏæéÜGUü¥G) ÜUè çÝÄ²„ï¢852 ¥æÆ ¨æï Ïææ±Ý

}æ-ÎÝè ÏæãæÚï¢(1) …æç}æ¥G„éH }æÎèÝæ ÈGñU…GæÝï }æéS„GÈGUæ }æïÅîæï ç±H ÏææÏæéH

}æÎèÝæ (ÜUÚæ™è) ÜUï „GæçHÏæï §GË}æ Ýï wG±æÏæ Îï¶æ çÜU }æézG„è }æéãG}}æÎÈGUæÚêÜGU ¥GœæGæÚè }æ-ÎÝè ÜUæ …Ýæ…Gæ ¨éÝãÚè …æçH²æï¢ ÜUï¨æ}æÝï Ú¶æ ãé±æ ãñ, ¥æñÚ ÎèxæÚ }æéçzG„²æÝï çÜUÚæ}æ ¥æñÚ ©G-H}ææ» çÜUÚæ}æ|æè ±ãæ¢ æƒ ƒï „æï §„Ýï }æï¢ çÈUÚ §¨ wG±æÏæ ãè }æï¢ „GæçHÏæï §GË}æ Ýï }æézG„è}æéãG}}æÎ ÈGUæÚêÜGU ¥GœæGæÚè ÜUï ™ïãÚï ¨ï ÝÜGUæÏæ ©Ææ²æ „æï}æézG„è ÈGUæÚêÜGU ¨æçãGÏæ ç…GRéUËHæã }æï¢ }æàæxæGêH ƒï ¥æñÚ »’HæÝçÜU²æ xæ²æ çÜU ¨Ïæ ç…G²æÚ„ ÜUÚ Hï¢.¥ËHæã ÜUè ©Ý ÐÚ ÚãG}æ„ ãæï ¥æñÚ ©Ý ÜUï ÎÜGUï ã}ææÚè }æçxGÈGUÚ„

ãæï.

(2) „ÎÈGUèÝ ÜUï Ïææ’Î ÐãHè ãè Úæ„ }æ…GæÚ àæÚèÈGU ÐÚ ÚéÜU …æÝï

76



±æHï »ÜU §SHæ}æè |ææ§ü Ýï Ïæ„æ²æ çÜU }æñ¢ Ýï wG±æÏæ }æï¢ Îï¶æ çÜU }æçS…Îï

Ý-Ïæ±è àæÚèÈGU ÜUï éãæÝï Ý…GæÚï ãñ¢. ¥}æèÚï ¥ãHï é‹Ý„ ãG…GÚ„ ¥GËHæ}ææ

}ææñHæÝæ }æéãG}}æÎ §Ë²æ¨ ¥GœæGæÚ ÜGUæçÎÚè , ãGæ…è }æéàæ„æÜGU

¥GœæGæÚè , }æézG„è ÈGUæÚêÜGU ¥GœæGæÚè ¥æñÚ

çÝxæÚæÝï àæêÚæ }ææñ…êÎ ãñ¢. ¥}æèÚï ¥ãHï ¨é‹Ý„ ãGæ…è }æéàæ„æÜGU

¥GœæGæÚè ¨ï Î²æüzG„ ÈGUÚ}ææ Úãï ãñ¢ çÜU ¥æÐ ÜUï Ïææ’Î „æï

ã}æ Ýï ãGæ…è §G}æÚæÝ ÜUæï çÝxæÚæÝ ÏæÝæ²æ ƒæ ¥Ïæ }æézG„è ÈGUæÚêÜGU

ÜUè …xæã çÜU¨ ÜUæï ç…G}}ææÎæÚè Îï¢.


ãæï.

(3) »ÜU Ýæñ …±æÝ ÜUæ Ïæ²æÝ ¥ÐÝï ¥‹Îæ…G }æï¢ Ðïàæ çÜU²æ

…æ„æ ãñ. “}æñ¢ 18 }æéãGÚü}æéH ãGÚæ}æ 1427 çã. ÏæÚæï…G ãzG„æ ¨éÏãG ÜUï

±vG„ Îæ’±„ï §SHæ}æè ÜUï ¥GæH}æè }æ-ÎÝè }æÜUü…G ÈGñU…GæÝï }æÎèÝæ ¨ï

ÜéUÀ ÈGUæç¨Hï ¨ï xæé…GÚ Úãæ ƒæ çÜU }æñ¢ Ýï ¨éÚèHè ¥æ±æ…G }æï¢ Ýæ’„ àæÚèÈGU

ÜUè ¥æ±æ…G ¨éÝè. ©¨ ¥æ±æ…G ÜUè ¨}„ ™H„æ ãé±æ ÈGñU…GæÝï }æÎèÝæ ÜUï

ÜGUÚèÏæ ¥æ Ðãé¢™æ „æï ±ãè¢ ÅïÐ ÚïÜUæõÇüÚ ÐÚ }æãGêü}æ ãGæ…è }æéàæ„æÜGU ¥GœæGæÚè

ÜUè Ýæ’„ï¢ ™Hæ§ü …æ Úãè ƒè¢. ±ãæ¢ ¨Ï…G §G}ææ}ææ ±æHæï¢

ÜUè |æèÇG Îï¶ ÜUÚ }ææ’Hê}ææ„ ÜUè „æï Ð„æ ™Hæ çÜU }æézG„è ÈGUæÚêÜGU Ýæ}æè,

ÚévÝï }æçÁH¨ï àæêÚæ ÜUè ÈGUæñ„xæè ãæï xæ§ü ãñ. }æñ¢ ÈGñU…GæÝï }æÎèÝæ }æï¢ Îæç¶GH

ãæï xæ²æ çÈGUÝæ» }æçS…Î }æï¢ }æãGêü}æ ÜUæ …-¨Îï ¶GæÜUè Ú¶æ ãé±æ ƒæ ¥æñÚ

¥æç¶GÚè ÎèÎæÚ ÜUï çH²ï H}Ïæè çÜGU„GæÚ Hxæè ãé§ü ƒè. }æñ¢ |æè ©¨ çÜGU„GæÚ

}æï¢ ¶ÇGæ ãæï xæ²æ ¥æñÚ ¥ÐÝè ÏææÚè ÐÚ }æñ¢ Ýï }æãGêü}æ ÜUæ ÎèÎæÚ çÜU²æ, ÜéUÀ

ÎïÚ ÜUï Ïææ’Î Ý}ææ…Gï …Ýæ…Gæ ãé§ü }æñ¢ ©¨ }æï¢ |æè àæÚèÜU ãæï xæ²æ. }æñ¢ Îæ’±„ï

77



§SHæ}æè ï çÏæËÜéUH Ýæ ±æçÜGUÈGU ƒæ, }æïÚï çH²ï çÏæËÜéUH Ý²æ }ææãGæïH ƒæ

¥æñÚ ¥‹Îæ…G |æè Îê¨Úï …Ýæ…Gæï¢ ¨ï Ïæãé„ }æéwG„çHÈGU ƒæ, çÚvGÜGU„ ¥¢xæï…G

ÈGU…Gæ ¥æñÚ ÝêÚæÝè ™ïãÚæï¢ Ýï }æïÚï çÎH ÜUæï ¥ÐÝè xæçÚzG„ }æï¢ Hï çH²æ. }æñ¢

¥ÐÝæ ÜUæ}æ ÜUæ… Ïæ |æéHæ ÜUÚ …Ýæ…Gï ÜUï æƒ ™H ÐÇGæ, ¶GæñÈGUï ¶éGÎæ

¥æñÚ §GàÜGUï }æéS„GÈGUæ ÜUï ç}æHï …éHï …ÁGÏææ„

Ýè…G ¥æãæï¢ ¥æñÚ ç¨çSÜU²æï¢ ÜUï ¨æƒ }æãGêü}æ ÜUæï ç¨ÐéÎïü ¶GæÜU çÜU²æ xæ²æ,

}æñ¢ ÜGUËÏæ }æï¢ ¥G…èÏæ ¨è ÜñUçÈGUÄ²„ Hï ÜUÚ ÐHÅæ.

Úæ„ …Ïæ ¨æï²æ „æï wG±æÏæ }æï¢ »ÜU ÜU}æÚï ÜUï çxæÎü |æèÇG ¨è Îï¶è,

Hæïxæ ©¨ ÜU}æÚï }æï¢ Ûææ¢ÜU Ûææ¢ÜU ÜUÚ Îï¶ Úãï ƒï }æñ¢ Ýï |æè Ûææ¢ÜUæ „æï v²æ

Îï¶„æ ãê¢ çÜU „èÝ ™æÚ Ðæ§²æ¢ çÏæÀè ãñ¢ ¥æñÚ „èÝ ¨æçãGÏææÝ ™æÎÚ ¥æïÉGï

©Ý ÐÚ HïÅï ãé» ãñ¢. ™ïãÚæ çÜU¨è ÜUæ Ý…GÚ Ýãè¢ ¥æ Úãæ ƒæ. çÜU¨è Ýï }æéÛæ

¨ï ÜUãæ, »ÜU ™æÚ Ðæ§ü ÐÚ §}ææ}æï ¥GæHè }æÜGUæ}æ ãG…GÚ„ï ¨çÄ²ÎéÝæ §}ææ}æ

ãG-¨Ýï }æéÁ„Ïææ ãñ¢ „æï Îê¨Úè ÐÚ §}ææ}æï ¥Gàæü }æÜGUæ}æ

ãG…GÚ„ï ¨çÄ²ÎéÝæ §}ææ}æï ãGé¨ñÝ àæãèÎï ÜUÚÏæHæ ¥æÚæ}æ

ÈGUÚ}ææ Úãï ãñ¢. „è¨Úè ™æÚ Ðæ§ü ±æHï ÜUæ Ýæ}æ }æéÛæï Ýãè¢ Ïæ„æ²æ xæ²æ }æxæÚ

©Ý Ïæé…Géxæü Ýï ¶GéÎ ãè ¥ÐÝï }æé¢ã ¨ï ™æÎÚ ãÅæ Hè „æï }æñ¢ ²ïã Îï¶ ÜUÚ

ãñGÚæÝ ãæï xæ²æ çÜU ¥æ… }æñ¢ Ýï ç…Ý ÜUæ ¥æç¶GÚè ÎèÎæÚ çÜU²æ, …Ýæ…Gæ

ÐÉG ÜUÚ „ÎÈGUèÝ }æï¢ çãGS¨æ çH²æ ±æïãè }æéçzG„²ï Îæ’±„ï §SHæ}æè ãG…GÚ„

¥GËHæ}ææ }ææñHæÝæ }æéãG}}æÎ ÈGUæÚêÜGU ¥GœæGæçÚÄ²éH }æ-ÎÝè

}æéSÜUÚæ„ï ãé» }æïÚè …æçÝÏæ Îï¶ï …æ Úãï ãñ¢.

²ïã wG±æÏæ Îï¶Ýï ÜUï Ïææ’Î }æñ¢ Ýï ¥}æèÚï ¥ãHï é‹Ý„

ÜUï Ðæ¨ …æ ÜUÚ }æéHæÜGUæ„ ÜUè, ¥ÐÝæ wG±æÏæ |æè ¨éÝæ²æ, ©‹ãæï¢ Ýï }æéÛæ

ÐÚ ÜUæÈGUè àæzGÜGU„ ÜUè ¥æñÚ }æ-ÎÝè ÜGUæçÈGUHï }æï¢ ÈGUÚ ±xæGñÚæ ÜUè ¥ÓÀè

78



¥ÓÀè çÝÄ²„ï¢ ÜUÚ±æ§¢ü. ¥æñÚ }æñ¢ Ýï }æ-ÎÝè ÜGUæçÈGUHæï¢ }æï¢ ¨ÈGUÚ ÜUï ¨æƒ

¨æƒ Îæ’±„ï §SHæ}æè ÜUï }æ-ÎÝè }ææãGæïH }æï¢ àæé}æêçHÄ²„ ÜUè çÝÄ²„ ÜUæ

|æè §…GãæÚ çÜU²æ.”


ãæï.

(4) »ÜU §SHæ}æè ÏæãÝ ÜUæ Ïæ²æÝ ãñ çÜU }æñ¢ Ýï wG±æÏæ }æï¢ Îï¶æ

çÜU …‹Ý„ ÜUæ }æ‹…GÚ ãñ ¥æñÚ …‹Ý„ ÜUæï ¨…æ²æ …æ Úãæ ãñ. }æñ¢ Ýï çÜU¨è

¨ï Î²æüzG„ çÜU²æ çÜU ²ïã v²ê¢ ¨…æ§ü …æ Úãè ãñ „æï ©¨ Ýï …±æÏæ çÎ²æ

çÜU ²ãæ¢ ÈGUæÚêÜGU }æ-ÎÝè „àæÚèÈGU HæÝï ±æHï ãñ¢. çÈUÚ }æñ¢

Ýï ÎæïÏææÚæ Îï¶æ çÜU …‹Ý„ ÜUï ãG¨èÝ Ý…GæÚï ãñ¢ ¥æñÚ }æézG„è ÈGUæÚêÜGU æçãGÏæ

çÈGUçÚà„æï¢ ÜUï ÛæéÚ}æÅ }æï¢ ÛæêHæ ÛæêH Úãï ãñ¢.


ãæï.

}æ-ÎÝè xæé…GæçÚàæ}æèÆï }æèÆï §SHæ}æè |ææ§²æï !

}æéçzG„²ï Îæ’±„ï §SHæ}æè ¥HãGæ… ¥H ãGæçÈGU…G

}æéãG}}æÎ ÈGUæÚêÜGU ¥H ¥GœæGæçÚÄ²éH }æ-ÎÝè ÜUæ ¥æ’Hæ

ç}æ¨æHè çÜUÚÎæÚ §Ý ÜUï }æé<àæÎï ÜUæç}æH, àæñ¶Gï „GÚèÜGU„, ¥}æèÚï ¥ãHï

é‹Ý„, ÏææçÝ²ï Îæ’±„ï §SHæ}æè ãG…GÚ„ ¥GËHæ}ææ }ææñHæÝæ }æéãG}}æÎ §Ë²æ¨

¥GœæGæÚ ÜGUæçÎÚè ÜUè }æ-ÎÝè „ÚçÏæÄ²„ ÜUæ Ý„è…æ ãñ J §¨

çH²ï ²ïã ÜUãÝæ xæGH„G Ý ãæïxææ çÜU }æézG„è ¨æçãGÏæ ÜUè

…Gæ„ ¨ï }æé-„¥GçËHÜGU ÜUè …æÝï ±æHè „}ææ}æ „æ’ÚèÈGUæï¢ ÜUï }æ…ü¥G ÎÚ

¥SH ¥}æèÚï ¥ãHï ¨é‹Ý„ ãñ¢. ç…¨ ÜUæ »’ç„ÚæÈGU ¶GéÎ

}æéçzG„²ï Îæ’±„ï §SHæ}æè Ýï ¥ÐÝè ãG²æ„ }æï¢ §Ý ¥ËÈGUæ…G

79



}æï¢ çÜU²æ çÜU “}æéÛæï …æï §GÁG…G„ ç}æHè }æïÚï }æé<àæÎ ÜUæ ¨ÎÜGUæ ãñ.”

Îæ’±„ï §SHæ}æè ÜUï ÏææÝè ¥æñÚ ¥}æèÚ, àæñ¶Gï „GÚèÜGU„, ¥}æèÚï

¥ãHï ¨é‹Ý„ ãG…GÚ„ ¥GËHæ}ææ }ææñHæÝæ ¥Ïæê çÏæHæH }æéãG}}æÎ §Ë²æ¨

¥GœæGæÚ ÜGUæçÎÚè Ú-…G±è ç…G²æ§ü ¨ï ÜUæñÝ ±æçÜGUÈGU Ýãè¢.

¥æÐ ±æïã ²æÎxææÚï ¨HÈGU àæçwG¨Ä²„ ãñ¢ …æï ÜU¨èÚéH

ÜUÚæ}æ„ Ïæé…Géxæü ãæïÝï ÜUï ¨æƒ ¨æƒ ¥ãÜUæ}ææ„ï §HæçãÄ²ã ÜUè Ïæ…æ

¥æ-±Úè ¥æñÚ ¨é-ÝÝï Ý-Ïæç±Ä²ã ÜUè ÐñÚ±è ÜUÚÝï ¥æñÚ ÜUÚ±æÝï ÜUè |æè

ÚæïàæÝ Ý…GèÚ ãñ¢. ¥æÐ ¥ÐÝï Ïæ²æÝæ„, „ãGÚèÚè Ú¨æ§H, }æËÈGêU…Gæ„ ¥æñÚ

}æv„êÏææ„ ÜUï …GÚè»G ¥ÐÝï }æé-„¥GçËHÜGUèÝ ± ÎèxæÚ }æé¨Ë}ææÝæï¢ ÜUæï

§SHæãGï ¥æ’}ææH ± ¥GÜGUæ§Î ÜUè „ËÜGUèÝ ÈGUÚ}ææ„ï Úã„ï ãñ¢. ¥æÐ ÜUï

ÜGUæçÏæHï „vGHèÎ ç}æ¨æHè çÜUÚÎæÚ, ¥æñÚ „æÏæï»G àæÚè¥G„ Ïæï Hæxæ xæézG„æÚ

Ýï æÚè Îé‹²æ }æï¢ Hæ¶æï¢ }æé Ë}ææÝæï¢ çÏæH ¶éG ê Ýæñ …±æÝæï¢ ÜUè ç…G‹Îçxæ²æï¢

}æï¢ }æ-ÎÝè §ç‹ÜGUHæÏæ ÏæÚÐæ ÜUÚ çÎ²æ ãñ.

²ïã ¥æÐ ãè ÜUè ÜUæïçàæàææï¢ ÜUæ Ý„è…æ ãñ çÜU §¨

}æéwG„¨Ú ¨ï ¥G¨ïü }æï¢ Îæ’±„ï §SHæ}æè ÜUæ ÐñxæGæ}æ („æ Î}æï „ãGÚèÚ) Îé‹²æ

ÜUï „vGÚèÏæÝ 60 }æé}ææçHÜU }æï¢ Ðãé¢™ ™éÜUæ ãñ. ã…GæÚæï¢ }æÜGUæ}ææ„ ÐÚ

¨é‹Ý„æï¢ |æÚï ãzG„æ±æÚ §çÁ„}ææ¥Gæ„ ¥æñÚ ¨é‹Ý„æï¢ ÜUè „ÚçÏæÄ²„ ÜUï

}æ-ÎÝè ÜGUæçÈGUHæï¢ }æï¢ ÈGUÚ ÜUÚÝï ±æHï Ïæï àæé}ææÚ }æéÏæçËHxæGèÝ §¨ }æéÜGUg¨

…ÁGÏæï ÜUï „ãGì„ §SHæãGï ©}}æ„ ÜUï ÜUæ}ææï¢ }æï¢ }æSÚêÈGU ãñ¢ çÜU “}æéÛæï ¥ÐÝè

¥æñÚ ¨æÚè Îé‹²æ ÜUï Hæïxææï¢ ÜUè §SHæãG ÜUè ÜUæïçàæàæ ÜUÚÝè ãñ ”.

§¨ }æ-ÎÝè }ææãGæïH ÜUè Ïæ-Ú-ÜU„ ¨ï Hæ¶æï¢

}æé¨Ë}ææÝæï¢ ÜUæï xæéÝæãæï¢ ¨ï „æñÏææ ÜUè „æñÈGUèÜGU ç}æHè ¥æñÚ ±æïã „æ§Ïæ ãæï

ÜUÚ Hæ„æï é‹Ý„ ÜUè Úæã ÐÚ xææ}æ…GÝ ãæï xæ». …æï Ïæï Ý}ææ…Gè ƒï Ý}ææ…Gè

80



ÏæÝ xæ», ÏæÎ çÝxææãè ÜUï ¥GæÎè çÝxææãï¢ Ýè™è Ú¶Ýï ÜUè é‹Ý„ ÐÚ ¥G}æH

ÜUÚÝï ±æHï ÏæÝ xæ», ÐÎïü ÜUè çÚ¥Gæ²„ Ý ÜUÚÝï ±æçH²æ¢ Ïæï ÐÎüxæè ï »ï¨è

„æ§Ïæ ãé§¢ü çÜU }æ-ÎÝè ÏæéÜGUü¥G ©Ý ÜUï çHÏææ¨ ÜUæ çãGS¨æ ÏæÝ xæ²æ, }ææ¢

ÏææÐ ¨ï xæéS„æ¶GæÝæ ¥‹Îæ…G §çwG„²æÚ ÜUÚÝï ±æHï ©Ý ÜUæ ¥ÎÏæ ÜUÚÝï

±æHï ÏæÝ xæ», ç…Ý ÜUè ãG-Ú-ÜU„æï¢ ÜUè ±…ã ï ÜU|æè ÐêÚæ }æãGËHæ „¢xæ

ƒæ ±æïã ¨æÚï ¥GHæÜGUï ÜUè ¥æ¢¶ ÜUæ „æÚæ ÏæÝ xæ», ™æïÚè ± ÇæÜUï ÜUï

¥GæÎè Îê¨Úæï¢ ÜUè §GÁG…G„ ± ¥æÏæÚê ÜUè çãGÈGUæ…G„ ÜUÚÝï ±æHï ÏæÝ xæ»,

çÜU¨è xæGÚèÏæ ÜUæï Îï¶ ÜUÚ „ÜUÏÏæéÚ ï ÝæÜU |ææñ¢ ™ÉGæÝï ±æHï ¥Gæç……Gè ÜUï

ÐñÜUÚ ÏæÝ xæ», ãÚ ±vG„ ãG¨Î ÜUè ¥æxæ }æï¢ …HÝï ±æHï Îê¨Úæï¢ ÜUï §GË}ææï

¥G}æH }æï¢ „ÚvGÜGUè ÜUè Îé¥Gæ»¢ ÎïÝï ±æHï ÏæÝ xæ», xææÝï ¨éÝÝï ÜUï àææñÜGUèÝ

¨é‹Ý„æï¢ |æÚï Ïæ²æÝæ„ ¥æñÚ }æ-ÎÝè }æé…GæÜUÚæ„ ÜUè ÜUïç¨Åï¢ éÝÝï ±æHï ÏæÝ

xæ», ÈGUæïãGìàæ ÜUHæ}æè ÜUÚÝï ±æHï Ýæ’„ï }æéS„GÈGUæ

ÐÉGÝï ±æHï ÏæÝ xæ»,²éÚæïÐè }æé}ææçHÜU ÜUè Ú¢xæèçÝ²æï¢ ÜUæï Îï¶Ýï ÜUï wG±æÏæ

¥ÐÝè ¥æ¢¶æï¢ }æï¢ ¨…æÝï ±æHï xæé}ÏæÎï ¶G…GÚæ ÜUè ç…G²æÚ„ ÜUï çH²ï

„ÇGÐÝï ±æHï ÏæÝ xæ», }ææH ÜUè }æãGÏÏæ„ }æï¢ }æÚÝï ±æHï çÈGURUï ¥æç¶GÚ„

}æï¢ }æéÏ„Hæ ÚãÝï ±æHï ÏæÝ xæ», àæÚæÏæ ÐèÝï ÜUè ¥GæÎ„ ÐæHÝï ±æHï §GàÜGUï

}æéS„GÈGUæ ÜUï …æ}æ ÐèÝï ±æHï ÏæÝ xæ», ¥ÐÝæ ±vG„

ÈGéU…GêçH²æ„ }æï¢ ÏæÚÏææÎ ÜUÚÝï ±æHï ¥ÐÝæ ¥v¨Ú ±vG„ §GÏææÎ„ }æï¢ xæé…GæÚÝï

ÜUï çH²ï “}æ-ÎÝè §‹¥Gæ}ææ„” ÜUï ¥Gæç}æH ÏæÝ xæ», ÈGUæïãGìàæ Ú¨æ§H ±

Çæ²…SÅ ÜUï Úç¨²æ ¥}æèÚï ¥ãHï ¨é‹Ý„ ± ©G-H}ææ»

¥ãHï ¨é‹Ý„ ÜUï Ú¨æ§H ¥æñÚ ÎèxæÚ ÎèÝè ÜéU„éÏæ ÜUæ }æé„Gæ-

H¥Gæ ÜUÚÝï ±æHï ÏæÝ xæ», „zGÚèãG ÜUè ¶Gæç„GÚ ÅêÚ ÐÚ …æÝï ÜUï ¥GæÎè Úæãï

¶GéÎæ }æï¢ ¨ÈGUÚ ÜUÚÝï ±æHï ÏæÝ xæ», “¶æ¥æï çÐ²æï ¥æñÚ …æÝ

ÏæÝæ¥æï” ÜUï Ýæ’Úï ÜUæï ¥ÐÝè ç…G‹Îxæè ÜUæ }æãGì±Ú ÜGUÚæÚ ÎïÝï ±æHï §¨

81



}æ-ÎÝè }ævG¨Î ÜUæï ¥ÐÝæÝï ±æHï ÏæÝ xæ» çÜU “}æéÛæï ¥ÐÝè ¥æñÚ ¨æÚè

Îé‹²æ ÜUï Hæïxææï¢ ÜUè §SHæãG ÜUè ÜUæïçàæàæ ÜUÚÝè ãñ .”

}æèÆï }æèÆï §SHæ}æè |ææ§²æï ! ¥xæÚ ¥æÐ |æè ¥|æè „ÜU Îæ’±„ï

§SHæ}æè ÜUï ÐæÜUè…Gæ }ææãGæïH ï ÎêÚ ãñ¢ „æï }æ-ÎÝè }æà±Úæ ãñ çÜU ¥æ… ãè

§¨ }æ-ÎÝè }ææãGæïH ¨ï ã}æïàææ ÜUï çH²ï ±æÏæS„æ ãæï …æ»¢. §¨ ±æÏæS„xæè

ÜUï Ý„è…ï }æï¢ ã}æï¢ Îé‹²æ ± ¥æç¶GÚ„ ÜUè ÉïÚæï¢ Ïæ-Ú-ÜU„ï¢ Ý¨èÏæ ãæï¢xæè.

}æÎèÝæ : Îæ’±„ï §SHæ}æè ÜUè ÏæãæÚæï¢ ÜUï ÏææÚï }æï¢ „zG¨èHè „GæñÚ ÐÚ …æÝÝï

ÜUï çH²ï, “¶éGàæ Ý¨èÏæ ç}æ²æ¢ Ïæè±è”,“ÜUæçÈGUÚ ¶GæÝÎæÝ ÜUæ ÜGUÏæêHï

§SHæ}æ”,“|æ²æÝÜU ãGæçÎ¨æ”,“Îæ’±„ï §SHæ}æè ÜUè ÏæãæÚï¢ çãGS¨æ

¥Ã±H, Îé±é}æ” Ýæ}æè çÚ¨æHæï¢ ÜUæ …GÚêÚ }æé„Gæ-H¥Gæ ÈGUÚ}ææ»¢.

}æèÆï }æèÆï §SHæ}æè |ææ§²æï !

ÏææçÝ²ï Îæ’±„ï §SHæ}æè, àæñ¶Gï „GÚèÜGU„, ¥}æèÚï

¥ãHï ¨é‹Ý„ ãG…GÚ„ ¥GËHæ}ææ }ææñHæÝæ }æéãG}}æÎ §Ë²æ¨ ¥GœæGæÚ ÜGUæçÎÚè

Ýï §SHæ}æè |ææ§²æï¢ ÜUæï ¥ÐÝï àæÏææï Úæï…G àæÚè¥G„ ÜUï

}æé„GæçÏæÜGU xæé…GæÚÝï ÜUï çH²ï 72, „G-HÏææ ÜUæï 92 ¥æñÚ §SHæ}æè ÏæãÝæï¢

ÜUæï 63 }æ-ÎÝè §‹¥Gæ}ææ„ ¥G„Gæ ÈGUÚ}ææ» ãñ¢. ã}æï¢ ™æçã²ï çÜU §Ý §‹¥Gæ}ææ„

ÐÚ ¥G}æH ÜUÚï¢ ¥æñÚ Ïææ çÜUÚÎæÚ }æé¨Ë}ææÝ ÏæÝÝï ÜUï çH²ï }æÜU-„-Ïæ„éH

}æÎèÝæ ÜUè çÜU¨è |æè àææ¶G ¨ï }æ-ÎÝè §‹¥Gæ}ææ„ ÜUæ çÚ„¢H¢ ãGæç¨H

ÜUÚï¢ ¥æñÚ Úæï…GæÝæ çÈGURUï }æÎèÝæ ²æ’Ýè ¥ÐÝï }æéãGæ¨Ïæï ÜUï …GÚè»G çÚ„¢H¢ÐéÚ ÜUÚ ÜUï ãÚ }æ-ÎÝè }ææã ²æ’Ýè ÜGU-}æÚè }ææã ÜUï §çÏ„Îæ§ü Î¨ çÎÝ

ÜUï ¥‹ÎÚ ¥‹ÎÚ ¥ÐÝï ²ãæ¢ ÜUï }æ-ÎÝè §‹¥Gæ}ææ„ ÜUï ç…G}}ææÎæÚ ÜUæï

…}¥G ÜUÚ±æÝï ÜUæ }ææ’}æêH ÏæÝæ Hï¢. ã}ææÚè ç…G‹Îxæè }æï¢ ãGñÚ„

¥¢xæï…G „GæñÚ ÐÚ }æ-ÎÝè §ç‹ÜGUHæÏæ ÏæÚÐæ ãæïxææ.

82


}æéçzG„²ï Îæ’±„ï §SHæ}æè 83

Îæ’±„ï §SHæ}æè ÜUï ¨é‹Ý„æï¢ ÜUè „ÚçÏæÄ²„ ÜUï çH²ï ¥GæçàæÜGUæÝï

Ú¨êH ÜUï Ïæï àæé}ææÚ }æ-ÎÝè ÜGUæçÈGUHï 12 }ææã, 30

çÎÝ, 12 çÎÝ ¥æñÚ 3 çÎÝ ÜUï çH²ï àæãÚ Ïæ àæãÚ xææ©¢ Ïæ xææ©¢ ¨ÈGUÚ

ÜUÚ„ï Úã„ï ãñ¢, ¥æÐ |æè Úæãï ¶GéÎæ }æï¢ ÈGUÚ ÜUÚ ÜUï ¥ÐÝè ¥æç¶GÚ„

ÜUï çH²ï ÝïçÜU²æï¢ ÜUæ …G¶GèÚæ §ÜU_æ ÜUèç…²ï. ¥ÐÝè Úæï…G }æÚæü ÜUè

Îé‹²æ±è }æSÚêçÈGUÄ²æ„ „ÜUü ÜUÚ ÜUï ¥ÐÝï ÍæÚ ±æHæï¢ ¥æñÚ ÎæïS„æï¢ ÜUè

¨æïãGÏæ„ ÀæïÇG ÜUÚ …Ïæ ã}æ §Ý }æ-ÎÝè ÜGUæçÈGUHæï¢ }æï¢ ¨ÈGUÚ ÜUÚï¢xæï „æï §Ý

}æ-ÎÝè ÜGUæçÈGUHæï¢ }æï¢ ÈGUÚ ÜUï ÎæñÚæÝ ã}æï¢ ¥ÐÝï „…ïGü ç…G‹Îxæè ÐÚ çÎ²æÝ„

ÎæÚæÝæ xæGæñÚæï „ÈGUvÜéUÚ ÜUæ }ææñÜGU¥G }æé²S¨Ú ¥æ»xææ, ¥ÐÝè ¥æç¶GÚ„ ÜUæï

Ïæïã„Ú ¨ï Ïæïã„Ú ÏæÝæÝï ÜUè wG±æçãàæ çÎH }æï¢ ÐñÎæ ãæïxæè, ç…¨ ÜUï Ý„è…ï

}æï¢ ¥Ïæ „ÜU çÜU²ï …æÝï ±æHï xæéÝæãæï¢ ÜUï §<„ÜUæÏæ ÐÚ ÝÎæ}æ„ }æãG¨ê¨

ãæïxæè, §Ý xæéÝæãæï¢ ÜUè ç}æHÝï ±æHè ¨…Gæ¥æï¢ ÜUæ „¨Ã±éÚ ÜUÚ ÜUï Úæï¢xæÅï

¶ÇïG ãæï …æ»¢xæï, Îê¨Úè „GÚÈGU ¥ÐÝè Ýæ „é±æÝè ± Ïæï ÜU¨è ÜUæ »ãG¨æ¨

Îæ}æÝ xæèÚ ãæïxææ ¥æñÚ ¥xæÚ çÎH ç…G‹Îæ ãé±æ „æï ¶GæñÈGUï ¶éGÎæ ÜUï

¨ÏæÏæ ¥æ¢¶æï¢ ¨ï Ïæï §çwG„²æÚ ¥æ¢¨ê ÀHÜU ÜUÚ ÚéwG¨æÚæï¢ ÐÚ ÏæãÝï Hxæï¢xæï.

}æèÆï }æèÆï §SHæ}æè |ææ§²æï ! §Ý }æ-ÎÝè ÜGUæçÈGUHæï¢ }æï¢ ¨ÈGUÚ

ÜUÚÝï ÜUï Ý„è…ï }æï¢ ÈGUæïãGìàæ ÜUHæ}æè ¥æñÚ ÈGéU…GêH xææï§ü ÜUè …xæã …GÏææÝ ï

ÎéÚêÎï ÐæÜU …æÚè ãæï …æ»xææ, ²ïã ç„Hæ±„ï ÜGéU¥æüÝ, ãG}Îï §Hæãè

¥æñÚ Ýæ’„ï Ú¨êH ÜUè ¥GæÎè ÏæÝ …æ»xæè, Îé‹²æ ÜUè

}æãGÏÏæ„ }æï¢ ÇêÏææ ãé±æ çÎH ¥æç¶GÚ„ ÜUè Ïæïãì„Úè ÜUï çH²ï Ïæï ™ñÝ ãæï

…æ»xææ.

§¨ ÜUï §GHæ±æ ¥ÐÝï ¥ÐÝï àæãÚæï¢ }æï¢ ãæïÝï ±æHï Îæ’±„ï §SHæ}æè

ÜUï ãzG„æ±æÚ ¨é‹Ý„æï¢ |æÚï §çÁ„}ææ¥G }æï¢ ÐæÏæç‹Î²ï ±vG„ ÜUï ¨æƒ çàæÜUü„



ÈGUÚ}ææ ÜUÚ ¶GêÏæ ¶êGÏæ ¨é‹Ý„æï¢ ÜUè ÏæãæÚï¢ HêÅï¢.

¥ËHæã ÜUÚ}æ »ï¨æ ÜUÚï „éÛæ Ðï …ãæ¢ }æï ¢

» ï Îæ’±„ï §SHæ}æè „ ïÚè {ê}æ }æ™è ãæ ï

}æçÁH¨ï ¥H }æÎèÝ„éH §GçË}æÄ²æ ÜUè „GÚÈGU ¨ï Ðïàæ ÜUÎæüÜGUæçÏæHï }æé„Gæ-H¥Gæ ÜéU„éÏæ

(àææï’Ïæ» ÜéU„éÏæï ¥æ’Hæ ãG…GÚ„ )(1) ÜUÚ‹¨è ÝæïÅ ÜUï àæÚ-§Gü ¥ãGÜUæ}ææ„ : ²ïã çÜU„æÏæ (çÜUzGHéH

ÈGUÜGUèçãH ÈGUæçã}æ ÈGUè ¥ãGÜUæç}æ çÜGU„Gæüç¨gÚæçã}æ) ÜUè „SãèH ± „wGÚè…

ÐÚ }æéà„ç}æH ãñ. ç…¨ }æï¢ ÝæïÅ ÜUï „ÏææÎHï ¥æñÚ §¨ ¨ï }æé-„¥GçËHÜGU

àæÚ-§Gü ¥ãGÜUæ}æ Ïæ²æÝ çÜU²ï xæ» ãñ¢. (ÜéUH ¨ÈGUãGæ„ : 115)

(2) ç±Hæ²„ ÜUæ ¥æ¨æÝ ÚæS„æ („¨Ã±éÚï àæñ¶G) : ²ïã çÚ¨æHæ

(¥H ²æÜGêUç„„éH ±æç¨„Gã) ÜUè „SãèH ± „wGÚè… ÐÚ }æéà„ç}æH ãñ.

ç…¨ }æï¢ ÐèÚæï }æé<àæÎ ÜUï „¨Ã±éÚ ÜUï }ææñ…Gê¥G ÐÚ ±æçÚÎ ãæïÝï ±æHï »’ç„Úæ…Gæ„

ÜUæ …±æÏæ çÎ²æ xæ²æ ãñ. (ÜéUH ¨ÈGUãGæ„ : 60)

(3) §ü}ææÝ ÜUè Ðã™æÝ (ãGæçàæ²æ „}ãèÎï §ü}ææÝ) : §¨ çÚ¨æHï }æï¢

„}ãèÎï §ü}ææÝ ÜUï }æéçàÜUH ¥ËÈGUæ…G ÜUï }æ¥GæÝè ¥æñÚ …GÚêÚè §çS„GHæãGæ„

ÜUè }æéwG„¨Ú „àæÚèãGæ„ Î…ü ÜUè xæ§ü ãñ¢. (ÜéUH ¨ÈGUãGæ„ : 74)

(4) }æ¥Gæàæè „ÚvGÜGUè ÜUæ Úæ…G (ãGæçàæ²æ ± „àæÚèãG „ÎÏæèÚï ÈGUHæãGæï

Ý…æ„ ± §SHæãG) : §¨ çÚ¨æHï }æï¢ ÐêÚï ¥GæH}æï §SHæ}æ ÜUï çH²ï ™æÚ

çÝÜUæ„ ÜUè êÚ„ }æï¢ }æ¥Gæàæè ãGH Ðïàæ çÜU²æ xæ²æ ãñ.(ÜéUH ÈGUãGæ„ : 41)

(5) àæÚè¥G„ ± „GÚèÜGU„ : ²ïã çÚ¨æHæ (}æÜGUæHéH ©G-ÚÈGUæ¥ çÏæ

§’…Gæç…G àæÚ-§G ± ©G-H}ææ¥) ÜUæ ãGæçàæ²æ ãñ. §¨ ¥G…Gè}æ çÚ¨æHï }æï¢

àæÚè¥G„ ¥æñÚ „GÚèÜGU„ ÜUæï ¥Hxæ ¥Hxæ }ææÝÝï ±æHï …æçãHæï¢ ÜUè ¨ãGèãG



ÚãÝé}ææ§ü ÜUè xæ§ü ãñ. (ÜéUH ÈGUãGæ„ : 57)

(6) éÏæê„ï çãHæH ÜUï „GÚèÜGUï („Gé-ÚçÜGU §SÏææç„ çãHæH) : §¨ çÚ¨æHï

}æï¢ ™æ¢Î ÜUï éÏæê„ ÜUï çH²ï }æéÜGUÚüÚ àæÚ-§Gü ©¨êHæï …G±æçÏæ„G ÜUè „zG¨èHæ„

ÜUæ Ïæ²æÝ ãñ. (ÜéUH ¨ÈGUãGæ„ : 63)

(7) ¥GæñÚ„ï¢ ¥æñÚ }æ…GæÚæ„ ÜUè ãGæç…GÚè : ²ïã çÚ¨æHæ (…é-}æçH‹ÝêÚ ÈGUè

Ýãìç²ç‹Ý¨æ-§ ¥GÝ ç…G²æÚç„H ÜGéUÏæêÚ) ÜUæ ãGæçàæ²æ ãñ. §¨ çÚ¨æHï }æï¢

¥GæñÚ„æï¢ ÜUï ç…G²æÚ„ï ÜéGUÏæêÚ ÜUï çH²ï çÝÜUHÝï ¨ï }æé-„¥GçËHÜGU àæÚ-§Gü

ãév}æ ÐÚ ±æçÚÎ ãæïÝï ±æHï »’ç„Úæ…Gæ„ ÜUï }æSÜU„ …±æÏææ„ àææç}æH ãñ¢

(ÜéUH ¨ÈGUãGæ„ : 35)

(8) ¥æ’Hæ ãG…GÚ„ ¨ï ¨é±æH …±æÏæ (§ÁGãæçÚH ãGçvGÜGUH …Hè) :

§¨ çÚ¨æHï }æï¢ §}ææ}æï ¥ãHï ¨é‹Ý„ ÐÚ Ïææ’…G xæGñÚ

}æéÜGUçËHÎèÝ ÜUè „GÚÈGU ï çÜU²ï xæ» ™‹Î é±æHæ„ ÜUï }æéÎËHH …±æÏææ„

Ïæ ¨êÚ„ï §‹ÅÚÃ²ê Î…ü çÜU²ï xæ» ãñ¢. (ÜéUH ¨ÈGUãGæ„ : 100)

(9) §GüÎñÝ }æï¢ xæHï ç}æHÝæ ÜñU¨æ ? ²ïã çÚ¨æHæ (ç±àææãGéH …èÎ ÈGUè

„ãGHèçH }æé¥GæçÝ-ÜGUç„H §GüÎ) ÜUè „SãèH ± „wGÚè… ÐÚ }æéà„ç}æH ãñ.

§¨ çÚ¨æHï }æï¢ §GüÎñÝ }æï¢ xæHï ç}æHÝï ÜUæï çÏæÎ¥G„ ÜUãÝï ±æHæï¢ ÜUï ÚÎ }æï¢

ÎHæ§H ï }æé…GÄ²Ý „zG èHè ÈGU„±æ àææç}æH ãñ. (ÜéUH ¨ÈGUãGæ„ : 55)

(10) Úæãï ¶GéÎæ }æï¢ ¶G™ü ÜUÚÝï ÜUï ÈGU…Gæ§H : ²ïã çÚ¨æHæ

(ÚçgH ÜUãGìç„G ±H ±Ïææ¥ çÏæ Îæ’±ç„H …èÚæçÝ ± }æé±æ¨æç„H

ÈGéU-ÜGUÚæ¥) ÜUè „SãèH ± „wGÚè… ÐÚ }æéà„ç}æH ãñ. ²ïã çÚ¨æHæ ÐÇGæïç¨²æï¢

¥æñÚ ÈGéU-ÜGUÚæ¥ ¨ï ¶ñGÚ wG±æãè ¥æñÚ ±Ïææ ÜUæï ÅæHÝï ÜUï çH²ï ¨ÎÜGUæ ÜUï

ÈGU…Gæ§H ÐÚ }æéà„ç}æH ¥ãGæÎè¨ ± çãGÜUæ²æ„ ÜUæ Ïæïãì„ÚèÝ }æ…}æê¥Gæ ãñ.


(11) ±æçHÎñÝ, …Gæñ…ñÝ ¥æñÚ ¥¨æç„…Gæ ÜUï ãGéÜGêUÜGU : ²ïã çÚ¨æHæ



(¥H ãGéÜGêUÜGU çH „G<ãGH ©GÜGêUÜGU) ÜUè „SãèH ± ãGæçàæ²æ ¥æñÚ „wGÚè… ÐÚ

}æéà„ç}æH ãñ, §¨ }æï¢ ±æçHÎñÝ, ¥¨æç„…G» çÜUÚæ}æ, »ãGç„Úæ}æï }æéçSH}æ

¥æñÚ ÎèxæÚ ãGéÜGêUÜGU ÜUæ „zG¨èHè Ïæ²æÝ ãñ. (ÜéUH ¨ÈGUãGæ„ : 125)

(12) Îé¥Gæ ÜUï ÈGU…Gæ§H : ²ïã çÚ¨æHæ (¥ãGì¨ÝéH ç±¥Gæ¥ çH

¥æÎæçÏægé¥Gæ¥ }æ¥Gãê …GñHéH }æég¥Gæ çH ¥ãGì çÝH ç±¥Gæ¥) ÜUè ãGæçàæ²æ

± „SãèH ¥æñÚ „wGÚè… ÐÚ }æéà„ç}æH ãñ, ç…¨ }æï¢ Îé¥Gæ ï }æé-„¥GçËHÜGU

„zG¨èHè ¥ãGÜUæ}æ ÜUæ Ïæ²æÝ ãñ ¥æñÚ ãÚ ãÚ }ææñ…Gê¥G ÐÚ ¨ñÚ ãGæç¨H

ÏæãìG¨ ÜUè xæ§ü ãñ. (ÜéUH ¨ÈGUãGæ„ : 140)

àææ»¥G ãæïÝï ±æHï ¥G-ÚÏæè Ú¨æ§H:¥…G §}ææ}æï ¥ãHï ¨é‹Ý„ }æé…çgÎï ÎèÝæï ç}æËH„ }ææñHæÝæ ¥ãG}æÎ Ú…Gæ

¶GæÝ

(1) çÜUzGHéH ÈGUÜGUèçãH ÈGUæçã}æ (ÜéUH ÈGUãGæ„ : 74). (2) „}ãèÎéH

§ü}ææÝ (ÜéUH ¨ÈGUãGæ„ : 77). (3) ¥H §…æ…Gæç„H }æ„èÝã (ÜéUH

¨ÈGUãGæ„ : 62). (4) §ÜGUæ}æ„éH çÜGU²æ}æã (ÜéUH ¨ÈGUãGæ„ : 60).

(5) ¥H }ææñãÏæè (ÜéUH ¨ÈGUãGæ„ : 46). (6) ¥…çHÄ²éH »’Hæ}æ

(ÜéUH ¨ÈGUãGæ„ : 70). (7) ¥ÁG…G}æ-…G-}æ„éH ÜGU-}æçÚÄ²ã (ÜéUH

¨ÈGUãGæ„ : 93). (8) ãGéS¨æ}æéH ãG-Ú}æñÝ ¥GHæ }æé‹ãGçÚH ÜéUçÈGUí ±H

}æñÝ (ÜéUH ¨ÈGUãGæ„ : 194)

àææï’Ïæ» §SHæãGè ÜéU„éÏæ(1) ¶GæñÈGUï ¶GéÎæ : §¨ çÜU„æÏæ }æï¢ ¶GæñÈGUï ¶GéÎæ ¨ï

}æé-„¥GçËHÜGU ÜU¨èÚ ¥æ²æ„ï ÜUÚè}ææ, ¥ãGæÎè ï }æéÏææ-ÚÜUæ ¥æñÚ Ïæé…GéxææüÝï

ÎèÝ ÜUï ¥vG±æH ± ¥ãG±æH ÜUï çÏæ¶Úï ãé» }ææïç„²æï¢ ÜUæï ç¨ËÜUï „ãGÚèÚ

}æï¢ çÐÚæïÝï ÜUè ÜUæïçàæàæ ÜUè xæ§ü ãñ. (ÜéUH ¨ÈGUãGæ„ : 160)

(2) §ç‹ÈGUÚæÎè ÜUæïçàæàæ : §¨ çÜU„æÏæ }æï¢ ÝïÜUè ÜUè Îæ’±„ ÜUæï ç…G²æÎæ



¨ï ç…G²æÎæ ¥Gæ}æ ÜUÚÝï ÜUï çH²ï §ç‹ÈGUÚæÎè ÜUæïçàæàæ ÜUè …GÚêÚ„, §¨ ÜUè

¥ãç}}æÄ²„, §¨ ÜUï ÈGU…Gæ§H ¥æñÚ §ç‹ÈGUÚæÎè ÜUæïçàæàæ ÜUÚÝï ÜUæ „GÚèÜGUæ

Ïæ²æÝ çÜU²æ xæ²æ ãñ. §GHæ±æ ¥…Gè¢ ¥SHæÈGU ÜUè §ç‹ÈGUÚæÎè ÜUæïçàæàæ ÜUï

“99” }æé‹„¶GÏæ ±æçÜGU¥Gæ„ ÜUæï |æè …}¥G çÜU²æ xæ²æ ãñ ç…¨ }æï¢ ÏææçÝ²ï

Îæ’±„ï §SHæ}æè ¥}æèÚï ¥ãHï ¨é‹Ý„ ¥GËHæ}ææ }ææñHæÝæ ¥Ïæê çÏæHæH

}æéãG}}æÎ §Ë²æ¨ ¥GœæGæÚ ÜGUæçÎÚè ÜUï “25” ±æçÜGU¥Gæ„ |æè

àææç}æH ãñ¢ Ýè…G çÜU„æÏæ ÜUï ¥æç¶GÚ }æï ¢ §ç‹ÈGUÚæÎè ÜUæïçàæàæ ÜUï

¥G-}æHè „GÚèÜGUï ÜUè ç}æ¨æHï¢ |æè Ðïàæ ÜUè xæ§ü ãñ¢. (ÜéUH ¨ÈGUãGæ„ : 200)

(3) àææã Úæãï ¥æñçH²æ : ²ïã çÚ¨æHæ çÄ²ÎéÝæ §}ææ}æ }æéãG}}æÎ xæG…GæHè

ÜUè „SÝèÈGU “ç}æ‹ãæ…éH ¥GæçÚÈGUèÝ” ÜUæ „…ü}ææ ± „SãèH

ãñ. §¨ çÚ¨æHï }æï¢ §}ææ}æ xæG…GæHè Ýï }æéwG„çHÈGU }ææñ…Gê¥Gæ„ ÜUï

„ãGì„ }æé‹ÈGUçÚÎ ¥‹Îæ…G }æï¢ xæGæñÚæï „ÈGUvÜéUÚ ²æ’Ýè “çÈGURUï }æÎèÝæ” ÜUÚÝï

ÜUè „ÚxæGèÏæ §àææüÎ ÈGUÚ}ææ§ü ãñ. }æ-¨HÝ §‹¨æÝ ÜUæï ™æçã²ï çÜU çÎÝ Úæ„

ÐÚ xæGæñÚ ÜUÚï çÜU …Ïæ çÎÝ ÜUè ÚæïàæÝè ÈñUH …æ„è ãñ „æï Úæ„ ÜUè „æÚèÜUè

ÚéwG¨„ ãæï …æ„è ãñ §¨è „GÚãG …Ïæ ÝïçÜU²æï¢ ÜUæ ÝêÚ §‹¨æÝ ÜUæï ãGæç¨H ãæï

…æ» „æï ©¨ ÜUï ¥æ’…Gæ ¨ï xæéÝæãæï¢ ÜUè „æÚèÜUè ÚéwG¨„ ãæï …æ„è ãñ.

}æçS…Î }æï¢ Îæç¶GH ãæï„ï ±vG„ xæGæñÚ ÜUÚï çÜU çÜU¨ ¥G-…G}æ„ ±æHï ÚÏæ

ÜUï ÍæÚ }æï¢ Îæç¶GH ãæï Úãæ ãñ ? §¨è „GÚãG §GÏææÎ„ ÜUÚ„ï ±vG„ xæGæñÚ ÜUÚï

çÜU §¨ }æï¢ }æïÚæ ÜUæï§ü ÜU}ææH Ýãè¢ ²ïã „æï ÚÏæ „¥GæHæ ÜUæ »ãG¨æÝ ãñ çÜU

©¨ Ýï }æéÛæï §GÏææÎ„ ÜUè „æñÈGUèÜGU ¥G„Gæ ÈGUÚ}ææ§ü, .


(4) çÈGURUï }æÎèÝæ : §¨ çÜU„æÏæ }æï¢ çÈGURUï }æÎèÝæ (²æ’Ýè }æéãGæ¨Ïæï)

ÜUè …GÚêÚ„, §¨ ÜUè ¥ãç}}æÄ²„, §¨ ÜUï ÈGU±æ§Î ¥æñÚ Ïæé…GéxææüÝï ÎèÝ ÜUè

çÈGURUï }æÎèÝæ ÜUï “131” ±æçÜGU¥Gæ„ ÜUæï …}¥G çÜU²æ xæ²æ ãñ ç…¨ }æï¢

87



ÏææçÝ²ï Îæ’±„ï §SHæ}æè ¥}æèÚï ¥ãHï ¨é‹Ý„ ãG…GÚ„ ¥GËHæ}ææ }ææñHæÝæ

¥Ïæê çÏæHæH }æéãG}}æÎ §Ë²æ¨ ¥GœæGæÚ ÜGUæçÎÚè ÜUï 41

±æçÜGU¥Gæ„ |æè àææç}æH ãñ¢ Ýè…G }æéwG„çHÈGU }ææñ…Gê¥Gæ„ ÐÚ çÈGURUï }æÎèÝæ

ÜUÚÝï ÜUæ ¥G-}æHè „GÚèÜGUæ |æè Ïæ²æÝ çÜU²æ xæ²æ ãñ.


(5) §ç}„ãGæÝ ÜUè „Ä²æÚè ÜñU¨ï ÜUÚï¢ ? §¨ çÚ¨æHï }æï¢ ©Ý „}ææ}æ

}æ¨æ§H ÜUæ ãGH Ïæ²æÝ ÜUÚÝï ÜUè ÜUæïçàæàæ ÜUè xæ§ü ãñ …æï »ÜU „GæçHÏæï

§GË}æ ÜUæï §ç}„ãGæÝæ„ ÜUè „Ä²æÚè ÜUï ÎæñÚæÝ ÎÚ Ðïàæ ãæï ¨ÜU„ï ãñ¢. ²ïã

çÚ¨æHæ Ïæé‹²æÎè „GæñÚ ÐÚ Î¨ïü çÝ…Gæ}æè ÜUï „G-HÏææ §SHæ}æè |ææ§²æï¢ ÜUæï

}ægï Ý…GÚ Ú¶ ÜUÚ çH¶æ xæ²æ ãñ, HïçÜUÝ SÜêUH ± ÜUæõHï… }æï¢ ÐÉGÝï ±æHï

„G-HÏææ (Students) ÜUï çH²ï |æè ²v¨æ¢ }æéÈGUèÎ ãñ. §¨ çH²ï §ç‹ÈGUÚæÎè

ÜUæïçàæàæ ÜUÚÝï ±æHï §SHæ}æè |ææ§²æï¢ ÜUæï ™æçã²ï çÜU ±æïã ²ïã çÚ¨æHæ

§Ý „G-HÏææ „ÜU |æè Ðãé¢™æ»¢ v²ê¢çÜU §¨ çÚ¨æHï }æï¢ ¥ÐÝï }æ-ÎÝè

}ævG¨Î “}æéÛæï ¥ÐÝè ¥æñÚ ¨æÚè Îé‹²æ ÜUï Hæïxææï¢ ÜUè §SHæãG ÜUè ÜUæïçàæàæ

ÜUÚÝè ãñ, ” ÜUæï Ðïàæï Ý…GÚ Ú¶„ï ãé» Ïæãé„ ¨ï }æÜGUæ}ææ„ ÐÚ

ÝïÜUè ÜUè Îæ’±„ |æè Ðïàæ ÜUè xæ§ü ãñ. (ÜéUH ¨ÈGUãGæ„ : 132)

(6) Ý}ææ…G }æï¢ HévG}ææ ÎïÝï ÜUï }æ¨æ§H : Ý}ææ…G }æï¢ HévG}ææ ÎïÝï ÜUï

}æ¨æ§H ÐÚ }æéà„ç}æH »ÜU çÜU„æÏæ ç…¨ }æï¢ }æéwG„çHÈGU ¨êÚ„æï¢ ÜUæ ãGév}æ

¥ÜUæçÏæÚèÝ ÜUè çÜU„æÏææï¢ ¨ï »ÜU …xæã …}¥G ÜUÚÝï ÜUè ¨æ’²

ÜUè xæ§ü ãñ „æçÜU ¥G±æ}æé‹Ýæ¨ ÜUè §Ý }æ¨æ§H „ÜU ¥æ¨æÝè ¨ï Ú¨æ§ü ãæï

¨ÜUï ¥æñÚ §¨ }æS¥Hï ÜUï ÏææÚï }æï¢ Hæïxææï¢ }æï¢ …æï }æéwG„çHÈGU çÜGUS}æ ÜUè

xæGH„ ÈGUãìç}æ²æ¢ Ðæ§ü …æ„è ãñ¢ ©Ý ÜUæ §…GæHæ ãæï ¨ÜUï.


(7) …‹Ý„ ÜUè Îæï ™æçÏæ²æ¢ : §¨ çÜU„æÏæ }æï¢ ÐãHï …‹Ý„ ÜUè Ýï’}æ„æï¢

88



ÜUæ Ïæ²æÝ çÜU²æ xæ²æ ãñ, çÈUÚ ÚÜUæÚï Îæï ¥GæH}æ ÜUè …æçÝÏæ

¨ï …GÏææÝ ± àæ}æü xææã ÜUè çãGÈGUæ…G„ ¨ï }æé-„¥GçËHÜGU Îè xæ§ü »ÜU

çÏæàææÚ„ ç…GRU ÜUè xæ§ü ãñ. §¨ ÜUï Ïææ’Î „zG¨èHÝ Ïæ„æ²æ xæ²æ ãñ çÜU ã}æ

§¨ ÜUè …G}ææÝ„ ÜUï ãGÜGUÎæÚ çÜU¨ „GÚãG ÏæÝ ÜU„ï ãñ¢. ãGSÏæï …GÚêÚ„ àæÚ-§Gü

}æ¨æ§H |æè ç…GRU çÜU²ï xæ» ãñ¢. ©}}æèÎï ±æç¨ÜGU ãñ …GÏææÝ ¥æñÚ àæ}æü xææã

ÜUè çãGÈGUæ…G„ ÜUï ÏææÚï }æï¢ »ÜU }æÜGUæ}æ ÐÚ §„Ýè „zG¨èH ¥æÐ ÜUæï çÜU¨è

Îê¨Úè çÜU„æÏæ }æï¢ Ý ç}æHïxæè.


(8) ÜUæ}²æÏæ ©S„æ…G ÜUæñÝ ? §¨ çÜU„æÏæ }æï¢ ©Ý „}ææ}æ ©}æêÚ ÜUæï

Ïæ²æÝ ÜUÚÝï ÜUè ÜUæïçàæàæ ÜUè xæ§ü ãñ ç…Ý ÜUæ „¥GËHéÜGU „ÎÚè¨ ¨ï ãæï

¨ÜU„æ ãñ }æ-¨HÝ ¨ÏæÜGU ÜUè „Ä²æÚè, ¨ÏæÜGU ÐÉGæÝï ÜUæ „GÚèÜGUæ, ¨éÝÝï

ÜUæ „GÚèÜGUæ . ²ïã çÜU„æÏæ Ïæé‹²æÎè „GæñÚ ÐÚ àææï’Ïæ»

Î¨ïü çÝ…Gæ}æè ÜUæï }ægï Ý…GÚ Ú¶ ÜUÚ çH¶è xæ§ü ãñ HïçÜUÝ çãGzG…G ±

Ýæç…GÚæ ÜUï ©S„æ…G |æè }ææ’}æêHè „Ú}æè}æ ÜUï ¨æƒ §¨ ¨ï Ïæ ¶GêÏæè ÈGUæ»Îæ

©Ææ ¨ÜU„ï ãñ¢ Ýè…G SÜêUH ± ÜUæõHïç……G }æï¢ ÐÉGæÝï ±æHï ¥¨æç„…Gæ ÜUï

çH²ï |æè §¨ çÜU„æÏæ ÜUæ }æé„Gæ-H¥Gæ ÈGUæ»Îï ¨ï ¶GæHè Ýãè¢ ãñ.


(9) çÝ¨æÏæï }æ-ÎÝè ÜGUæçÈGUHæ : §¨ çÜU„æÏæ }æï¢ }æ-ÎÝè ÜGUæçÈGUHæ ¨ï

}æé-„¥GçËHÜGU ©}æêÚ ÜUæ Ïæ²æÝ ãñ, }æ-¨HÝ }æ-ÎÝè ÜGUæçÈGUHæ ÜUè

¥ãç}}æÄ²„, }æ-ÎÝè ÜGUæçÈGUHæ ÜñU ï „Ä²æÚ çÜU²æ …æ», }æ-ÎÝè ÜGUæçÈGUHæ

ÜUæ …Î±H, §¨ …Î±H ÐÚ ¥G}æH çÜU¨ „GÚãG çÜU²æ …æ», ¥}æèÚï

ÜGUæçÈGUHæ ÜñU¨æ ãæïÝæ ™æçã²ï ? §GHæ±æ ¥…Gè¢ }ææñ…Gê¥G ÜUè }æéÝæ¨Ïæ„ ¨ï

¥}æèÚï ¥ãHï ¨é‹Ý„ ÏææçÝ²ï Îæ’±„ï §SHæ}æè ÜUïï ¥G„Gæ ÜUÎæü

}æ-ÎÝè ÈêUH |æè §¨ çÜU„æÏæ }æï¢ ¨…æ çÎ²ï xæ» ãñ¢. ¥ÐÝï }ææñ…Gê¥G ÜUï

89



»’ç„ÏææÚ ¨ï }æé‹ÈGUçÚÎ çÜU„æÏæ ãñ. (ÜéUH ¨ÈGUãGæ„ : 196)

(10) ãGéSÝï ¥wGHæÜGU : ²ïã çÜU„æÏæ Îé‹²æ» §SHæ}æ ÜUï ¥G…Gè}æ }æéãGçg¨

¨çÄ²ÎéÝæ §}ææ}æ „G-ÏæÚæÝè ÜUè àææãÜUæÚ „æHèÈGU “}æéÜUæçÚ}æéH

¥wGHæÜGU” ÜUæ „…ü}ææ ãñ. §¨ çÜU„æÏæ }æï¢ §}ææ}æ „G-ÏæÚæÝè Ýï

¥wGHæÜGU ÜUï }æéwG„çHÈGU àææï’Ïææï¢ ÜUï }æé-„¥GçËHÜGU ¥ãGæÎè¨ …}¥G ÜUè

ãñ¢. ©}}æèÎï ±æç¨ÜGU ãñ çÜU ²ïã çÜU„æÏæ àæÏææï Úæï…G §ç‹ÈGUÚæÎè ÜUæïçàæàæ }æï¢

}æSÚêÈGU ÚãÝï ±æHï §SHæ}æè |ææ§²æï¢ ÜUï çH²ï Ïæãé„ }æéÈGUèÎ ¨æçÏæ„ ãæïxæè.


(11) ÈGñU…GæÝï »ãGì²æ©H ©GHê}æ : ²ïã çÜU„æÏæ §}ææ}æ xæG…GæHè

ÜUè }ææ²æÝæ…G çÜU„æÏæ “»ãìG²æ©H ©GHê}æ” ÜUè „Ë¶Gè¨ ± „SãèH ãñ

ç…¨ï Î¨ü ÎïÝï ÜUï ¥‹Îæ…G }æï¢ }æéÚœæÏæ çÜU²æ xæ²æ ãñ. §wGHæ¨, }æ…G}}æ„ï

Îé‹²æ, „±vÜéUH, ¨Ïæí …ñ¨ï }æ…Gæ}æèÝ ÐÚ }æéà„ç}æH ãñ.


(12) Úæãï §GË}æ : ²ïã çÚ¨æHæ “„æ’Hè}æéH }æé-„¥GçËH}æ

„GÚèÜGéUy„¥GËHé}æ” ÜUæ „…ü}ææ ± „SãèH ãñ ç…¨ }æï¢ ©Ý ©}æêÚ ÜUæ

Ïæ²æÝ ãñ ç…Ý ÜUè çÚ¥Gæ²„ Úæãï §GË}æ ÐÚ ™HÝï ±æHï ÜUï çH²ï …GÚêÚè ãñ.

¥æñÚ ©Ý Ïææ„æï ¢ ÜUæ ç…GRU ãñ ç…Ý ¨ï §çÁ„ÝæÏæ }æé¥GçËH}æ ±

}æé-„¥GçËH}æ ÜUï çH²ï …GÚêÚè ãñ. (ÜéUH ¨ÈGUãGæ„ : 102)

(13) ãGÜGU ± Ïææç„GH ÜUæ ÈGUÜGUü : ²ïã çÜU„æÏæ ãGæçÈGU…Gï ç}æËH„

¥GÏÎéH ¥G…Gè…G }æéÏææÚÜU ÐêÚè ÜUè „æHèÈGU ãñ “ç…¨ï ãGÜGU ±

Ïææç„GH ÜUæ ÈGUÜGUü” ÜUï Ýæ}æ ï àææ»¥G çÜU²æ xæ²æ ãñ. }æé ç‹ÝÈGU

Ýï ¥GÜGUæ§Îï ãGvGÜGUæ ± Ïææç„GHæ ÜUï ÈGUÜGUü ÜUæï çÝãæ²„ ¥æ¨æÝ ¥‹Îæ…G }æï¢

¨é±æHÝ …±æÏæÝ Ðïàæ çÜU²æ ãñ ç…¨ ÜUè ±…ã ï ÜU}æ „æ’Hè}æ ²æzG„æ

Hæïxæ |æè §¨ ÜUæ ¥æ¨æÝè ¨ï }æé„Gæ-H¥Gæ ÜUÚ ¨ÜU„ï ãñ¢.


90



(14) „ãGÜGUèÜGUæ„ : ²ïã çÜU„æÏæ ÈGUÜGUèãï ¥æ’…G}æï çã‹Î, }æézG„è àæÚèÈGéUH

ãGÜGU ¥}æ…Îè ÜUè „æHèÈGU ãñ, „ãGÜGUèÜGUè ¥‹Îæ…G }æï¢ çH¶è xæ§ü

§¨ çÜU„æÏæ }æï¢ ÏæÎ }æ…GãÏææï¢ ÜUè „GÚÈGU ï ±æçÚÎ ãæïÝï ±æHï »’ç„Úæ…Gæ„ ÜUï

„¨ËHè ÏæwGàæ …±æÏææ„ çÎ²ï xæ» ãñ¢. }æé„Hæçàæ²æÝï ãGÜGU ÜUï çH²ï ÝêÚ ÜUæ

}æèÝæÚæ ãñ. (ÜéUH ¨ÈGUãGæ„ : 142)

(15) ¥Ú-Ïæ§GüÝï ãG-ÝçÈGUÄ²ã : ²ïã çÜU„æÏæ ÈGUÜGUèãï ¥æ’…G}æ ãG…GÚ„

¥GËHæ}ææ ¥Ïæê ²ê¨éÈGU }æéãG}}æÎ àæÚèÈGU ÝvGàæÏæ‹Îè ÜUè „æHèÈGU

ãñ. ç…¨ }æï¢ Ý}ææ…G ¨ï }æé-„¥GçËHÜGU ™æHè¨ ¥ãGæÎè¨ ÜUæï …}¥G çÜU²æ

xæ²æ ãñ ¥æñÚ §çwG„HæÈGUè }æ¨æ§H }æï¢ ãG-ÝÈGUè }æ…GãÏæ ÜUè „çvG±Ä²„

çÝãæ²„ }æéÎËHH ¥‹Îæ…G }æï¢ Ïæ²æÝ ÜUè xæ§ü ãñ.


(16) ÏæïÅï ÜUæï Ý¨èãG„ : ²ïã §}ææ}æ xæG…GæHè ÜUè çÜU„æÏæ

“¥Ä²éãH ±HÎ” ÜUæ ©Îêü „…ü}ææ ãñ. ÏæÓ™æï¢ ÜUè „ÚçÏæÄ²„ ÜUï çH²ï Hæ

…±æÏæ çÜU„æÏæ ãñ §¨ }æï¢ §wGHæ¨, }æ…G}}æ„ï }ææH ¥æñÚ „±vÜéUH …ñ¨ï

}æ…Gæ}æèÝ àææç}æH ãñ¢. (ÜéUH ¨ÈGUãGæ„ : 64)

(17) „GHæÜGU ÜUï ¥æ¨æÝ }æ¨æ§H : §¨ çÈGUvGãè çÜU„æÏæ }æï¢ }æ¨æ§Hï

„GHæÜGU ÜUæï ¥Gæ}æ ÈGUãì}æ ¥‹Îæ…G }æï¢ Ðïàæ çÜU²æ xæ²æ ãñ ç…¨ ÜUè çÏæÝæ ÐÚ

„GHæÜGU ï }æé-„¥GçËHÜGU ¥G±æ}æé‹Ýæ¨ }æï¢ Ðæ§ü …æÝï ±æHè xæGH„G ÈGUãìç}æ²æï¢

ÜUæ ÜUæÈGUè ãGÎ „ÜU §…GæHæ ãæï ¨ÜU„æ ãñ. (ÜéUH ¨ÈGUãGæ„ : 30)

(18) „æñÏææ ÜUè çÚ±æ²æ„ ± çãGÜUæ²æ„ : §¨ çÜU„æÏæ ÜUè §çÏ„Îæ }æï¢

„æñÏææ ÜUè …GÚêÚ„ ÜUæ Ïæ²æÝ ãñ, çÈUÚ „æñÏææ ÜUè ¥ãç}}æÄ²„ ± ÈGU…Gæ§H

}æ…GÜêUÚ ãñ¢. §¨ ÜUï Ïææ’Î „zG¨èHÝ Ïæ„æ²æ xæ²æ ãñ çÜU Ó™è „æñÏææ çÜU¨

„GÚãG ÜUè …æ ¨ÜU„è ãñ ? ¥æñÚ ¥æç¶GÚ }æï¢ „æñÏææ ÜUÚÝï ±æHæï¢ ÜUï „vGÚèÏæÝ

55 ±æçÜGU¥Gæ„ |æè ÝvGH çÜU²ï xæ» ãñ¢. ©}}æèÎï ±æç¨ÜGU ãñ çÜU ²ïã



çÜU„æÏæ §SHæãGè ÜéU„éÏæ }æï¢ Ïæïãì„ÚèÝ §…GæÈGUæ }æé-„¨çÃ±Ú ãæïxæè.

(ÜéUH ÈGUãGæ„ : 124)

(19) ¥gæ’±ç„ §HH çÈGURU (¥G-ÚÏæè) : ²ïã çÜU„æÏæ }æéãGçvGÜGUÜGUï

…HèH }ææñHæÝæ }æ‹àææ „æçÏæàæ ÜGU¨êÚè ÜUè }ææ²æÝæ…G „æHèÈGU

“Îæ’±„ï çÈGURU” ÜUæ ¥G-ÚÏæè „…ü}ææ ãñ ç…¨ }æï¢ ÏæÎ }æ…GãÏææï¢ ÜUæï ¥ÐÝè

Úç±àæ ÐÚ Ý…GÚï ¨æÝè ÜUÚÝï ÜUè „ÚxæGèÏæ Îè xæ§ü ãñ.


(20) ¥æÎæÏæï }æé<àæÎï ÜUæç}æH (}æéÜU}}æH Ðæ¢™ çãGS¨ï) : ÈGUè …G}ææÝæ

»ÜU „GÚÈGU ÝæçÜGU¨ ¥æñÚ ÜUæç}æH ÐèÚ ÜUæ §ç}„²æ…G }æéçàÜUH ãñ „æï Îê¨Úè

„GÚÈGU …æï çÜU¨è ÜUæç}æH }æé<àæÎ ÜUï Îæ}æÝ ¨ï ±æÏæS„æ ãñ¢ |æè „æï ©‹ãï¢

¥ÐÝï }æé<àæÎ ÜUï …GæçãÚè ± Ïææç„GÝè ¥æÎæÏæ ¨ï ¥æàæÝæ§ü Ýãè¢. §Ý

ãGæHæ„ }æï¢ §¨ Ïææ„ ÜUè ¥àæÎ …GÚêÚ„ }æãG¨ê¨ ãé§ü çÜU ÜUæï§ü »ï¨è „ãGÚèÚ

ãæï ç…¨ ¨ï àæÚè¥G„ ÜUè ÚæïàæÝè }æï¢ }ææñ…êÎæ ÎæñÚ ÜUï „ÜGUæ…Gæï¢ ÜUï }æé„GæçÏæÜGU

ÝæçÜGU¨ ¥æñÚ ÜUæç}æH }æé<àæÎ ÜUè Ðã™æÝ |æè ãæï ¨ÜUï ¥æñÚ ÜUæç}æH

}æé<àæÎ ÜUï Îæ}æÝ ¨ï ±æÏæS„xææÝ ¥æÎæÏæï }æé<àæÎ ¨ï }æéyG„GH¥G ãæï ÜUÚ Ýæ

±æçÜGUçÈGUÄ²„ ÜUè çÏæÝæ ÐÚ „GÚèÜGU„ ÜUè Úæã }æï¢ ãæïÝï ±æHï Ýæ ÜGUæçÏæHï

„¨Ã±éÚ ÝévG¨æÝ ¨ï |æè }æãGÈêGU…G Úã ¨ÜUï¢. §¨ ãGÜGUèÜGU„ ÜUæï …æÝÝï ¥æñÚ

}æé<àæÎï ÜUæç}æH ÜUï ¥æÎæÏæ ¨}æÛæÝï ÜUï çH²ï ¥æÎæÏæï }æé<àæÎï ÜUæç}æH ÜUï

}æéÜU}}æH Ðæ¢™ çãGS¨æï¢ ÐÚ }æéà„ç}æH §¨ çÜU„æÏæ }æï¢ àæÚè¥G„ ± „GÚèÜGU„

¨ï }æé-„¥GçËHÜGU …GÚêÚè }ææ’Hê}ææ„ Ðïàæ ÜUÚÝï ÜUè ¨æ’² ÜUè xæ§ü ãñ.

(ÜéUH ¨ÈGUãGæ„ : „vGÚèÏæÝ 200)

(21) Åè ±è ¥æñÚ }æê±è : ÈGUè …G}ææÝæ ãGæHæ„ ÏæÇGè „ï…Gè ÜUï ¨æƒ

„ÝÁG…GéHè ÜUè „GÚÈGU ÏæÉG„ï ãè ™Hï …æ Úãï ãñ¢. »ÜU „GÚÈGU Ïæï ¥G-}æHè ÜUæ

¨ñHæÏæ ¥ÐÝè „Ïææãè }æ™æ Úãæ ãñ „æï Îê¨Úè „GÚÈGU ÏæÎ ¥GÜGUèÎxæè ÜUï


}æéçzG„²ï Îæ’±„ï §SHæ}æè 93¶GæñzGÝæÜU „GêÈGUæÝ ÜUè ãæñHÝæçÜU²æ¢ ÏæÚÏææÎè ÜUï }æÝæç…GÚ Ðïàæ ÜUÚ Úãè ãñ¢.

§Ý ãGæHæ„ }æï¢ }æèçÇ²æ ÜUæ „G…Gïü ¥G}æH |æè ¨Ïæ ÜUï ¨æ}æÝï ãñ.

“Åè±è ¥æñÚ }æê±è” Ýæ}æè §¨ çÚ¨æHï }æï¢ Åè±è ¥æñÚ }æê±è ÜUï Ýæ

…æ§…G §çS„’}ææH ÜUè „Ïææã ÜUæçÚ²æï¢ ¥æñÚ …æ§…G §çS„’}ææH ÜUè

}æéwG„çHÈGU ¨êÚ„æï¢ ¥æñÚ ÈGUè …G}ææÝæ §¨ ÜUè …GÚêÚ„ ÜUæ Ïæ²æÝ ãñ.


(22) ÈGU„æ±æ ¥ãHï é‹Ý„ : §¨ ç¨çË¨Hï }æï¢ æ„ çãGS¨ï àææ»¥G ãæï

™éÜUï ãñ¢.

(23) …‹Ý„ }æï¢ Hï …æÝï ±æHï ¥æ’}ææH : §¨ çÜU„æÏæ }æï¢ }æéwG„çHÈGU

ÝïÜU ¥æ’}ææH }æ-¨HÝ ãéG¨êHï §GË}æ, Ý}ææ…G, Úæï…Gæ, ãG…, …GÜUæ„, ÎèxæÚ

¨ÎÜGUæ„, ç„Hæ±„ï ÜGéU¥æüÝ, ¨Ïæí, ãGéSÝï ¥wGHæÜGU, „æñÏææ, ¶GæñÈGUï ¶éGÎæ

¥æñÚ ÎéÚêÎï ÐæÜU ÜUï ¨±æÏæ ÜUï ÏææÚï }æï¢ Îæï ã…GæÚ 2000 ¨ï …Gæ§Î

¥ãGæÎè¨ }ææñ…êÎ ãñ¢. §¨ çÜU„æÏæ ÜUæ }æé„Gæ-H¥Gæ ÜUÚÝï ±æHï ¶GéÎ }æï¢

¥G}æH ÜUæ …ÁGÏææ ÏæïÎæÚ ãæï„æ }æã¨ê¨ ÜUÚï¢xæï . ÝïÜUè ÜUè

Îæ’±„ ¥æ}æ ÜUÚÝï ÜUæ …ÁGÏææ Ú¶Ýï ±æHï }æé¨Ë}ææÝæï¢ ÜUï çH²ï §¨ }æï¢

ÜU¨èÚ }æ±æÎ }ææñ…êÎ ãñ. („vGÚèÏæÝ 1100 ¨ÈGUãGæ„)

àææï’Ïæ» Î¨èü ÜéU„éÏæ(1) „æ’ÚèÈGUæ„ï ÝãGìç±Ä²ã : §¨ çÚ¨æHï }æï¢ §GË}æï ÝãGì± ÜUè }æàæãêÚ

§çS„GHæãGæ„ ÜUè „æ’ÚèÈGUæ„ }æ¥G §}¨Hæ ± „æñ…GèãGæ„ …}¥G ÜUÚ Îè xæ§ü

ãñ¢. ¥xæÚ „G-HÏææ §Ý „æ’ÚèÈGUæ„ ÜUæ §çS„ãGì…GæÚ ÜUÚ Hï¢ „æï §GË}æï ÝãGì±

ÜUï }æ¨æ§H ± ¥ÏãGæ¨ ¨}æÛæÝï }æï¢ Ïæãé„ ¨ãêH„ Úãïxæè, .


(3) çÜU„æÏæéH ¥GÜGUæ§Î : ÎÚéH ¥ÈGUæç…GH ãG…GÚ„ ¥GËHæ}ææ çÄ²Î

Ý§Gü}æégèÝ }æéÚæÎ¥æÏææÎè ÜUè „SÝèÈGU ÜUÎæü §¨ çÜU„æÏæ }æï¢



§SHæ}æè ¥GÜGUæ§Î ¥æñÚ ãGÎè¨ï ÐæÜU ÜUè ÚæïàæÝè }æï¢ çÜGU²æ}æ„ ï ÐãHï ÐñÎæ

ãæïÝï ±æHï „è¨ ÛæêÅï }æég§G²æÝï ÝéÏæéÃ±„ (ÜUÁG…GæÏææï¢) }æï¢ ¨ï ™‹Î ÜUè

„zG¨èH Ïæ²æÝ ÜUè xæ§ü ãñ. ²ïã çÜU„æÏæ ÜU§ü }æÎæçÚ¨ ÜUï çÝ¨æÏæ }æï¢ |æè

àææç}æH ãñ. (ÜéUH ¨ÈGUãGæ„ : 64)

(3) ÝéÁGã„é‹Ý…GÚ àæãïüG ÝwGÏæ„éH çÈGURU : ²ïã çÜU„æÏæ ÈGUÝï ©¨êHï

ãGÎè¨ }æï¢ çH¶è xæ§ü §}ææ}æ ãGæçÈGU…G ¥GËHæ}ææ §ÏÝï ãG…Ú ¥GSÜGUHæÝè

ÜUè Ïæï ç}æ¨æH „æHèÈGU “ÝwGÏæ„éH çÈGURU ÈGUè }æéS„GçHçãG

¥ãçHH ¥¨Ú” ÜUè ¥G-ÚÏæè àæãGü ãñ. §¨ àæãüG }æï¢ ÜGéUÃ±„ ± …Gæï’ÈGU ÜUï

»’ç„ÏææÚ ¨ï ãGÎè¨ ÜUè ¥vG¨æ}æ, §Ý ÜUï Î-Ú…æ„ ¥æñÚ }æéãGçg¨èÝ ÜUè

§çS„’}ææH ÜUÎüæ §çS„GHæãGæ„ ÜUè ±…GæãG„ Î…ü ÜUè xæ§ü ãñ. „G-HÏææ ÜUï

çH²ï §ç‹„ãæ§ü }æéÈGUèÎ ãñ. (ÜéUH ¨ÈGUãGæ„ : 175)

(3) …GéÏÎ„éH çÈGURU àæãGïü ÝwGÏæ„éH çÈGURU : ²ïã çÜU„æÏæ ÈGUÝï ©¨êHï

ãGÎè¨ }æï¢ çH¶è xæ§ü §}ææ}æ ãGæçÈGU…G ¥GËHæ}ææ §ÏÝï ãG…Ú ¥GSÜGUHæÝè

ÜUè Ïæï ç}æ¨æH „æHèÈGU “ÝwGÏæ„éH çÈGURU ÈGUè }æéS„GçHçãG

¥ãçHH ¥¨Ú” ÜUè ©Îêü àæãGü ãñ. §¨ àæãüG }æï¢ ÜGéUÃ±„ ± …Gæï’ÈGU ÜUï

»’ç„ÏææÚ ¨ï ãGÎè¨ ÜUè ¥vG¨æ}æ, §Ý ÜUï Î-Ú…æ„ ¥æñÚ }æéãGçg¨èÝ ÜUè

§çS„’}ææH ÜUÎüæ §çS„GHæãGæ„ ÜUè ±…GæãG„ Î…ü ÜUè xæ§ü ãñ. „G-HÏææ ÜUï

çH²ï §ç‹„ãæ§ü }æéÈGUèÎ ãñ. (ÜéUH ¨ÈGUãGæ„ : 91)

(4) àæÚè¥G„ }æï¢ ©GÈGUü ÜUè ¥ãç}}æÄ²„ : ²ïã çÚ¨æHæ §}ææ}æ ¨çÄ²Î

}æéãG}}æÎ ¥}æèÝ çÏæÝ ©G}æÚ ¥GæçÏæÎèÝ àææ}æè ÜUï ©GÈGUü ¨ï

}æé-„¥GçËHÜGU „ãGÚèÚ ÜUÎæü ¥G-ÚÏæè çÚ¨æHï “ÝçàÚH ©GÈGUü ÈGUè çÏæÝæ-

§ Ïææ’çÎH ¥ãGÜUæç}æ ¥GHH ©GÈGUü” ÜUæ ©Îêü „…ü}ææ ãñ. „¶GS¨é¨

çÈGUH çÈGUvGã ÜUï „G-HÏææ §¨ ÜUæ …GÚêÚ }æé„Gæ-H¥Gæ ÜUÚï¢.




(5) ¥Ú-Ïæ§GüçÝÝ Ý-±ç±Ä²ã (¥G-ÚÏæè) : ¥GËHæ}ææ àæ-ÚÈéGUgèÝ

Ý-±±è ÜUè „æHèÈGU …æï çÜU ÜU¨èÚ }æÎæçÚ¨ ÜUï çÝ¨æÏæ }æï¢

àææç}æH ãñ. §¨ çÜU„æÏæ ÜUæï ¶GêÏæ ¨êÚ„ ¥‹Îæ…G }æï¢ àææ»¥G çÜU²æ xæ²æ ãñ.


(6) çÝ¨æÏæéy„…±èÎ : §¨ çÜU„æÏæ }æï¢ ÎéÚéS„ }æ¶GæçÚ… ï ãGéÚêÈGUï ÜGéU¥æüçÝ²æ

ÜUè ¥Îæ»xæè ÜUè }ææ’çÚÈGU„ ÜUæ Ïæ²æÝ ãñ. }æÎæçÚ¨ï ÎèçÝ²æ ÜUï „G-HÏææ

ÜUï çH²ï Ïæï ãGÎ }æéÈUèÎ ãñ. (ÜéUH ¨ÈGUãGæ„ : 79)

(7) xæéHÎS„» ¥GÜGUæ§Îæï ¥æ’}ææH : §¨ çÜU„æÏæ }æï¢ ¥ÚÜUæÝï §SHæ}æ

ÜUè ±…GæãG„ Ïæ²æÝ ÜUè xæ§ü ãñ. (ÜéUH ¨ÈGUãGæ„ : 180)

(8) ÜUæ}²æÏæ „GæçHÏæï §GË}æ ÜñU¨ï ÏæÝï¢ ? §¨ çÜU„æÏæ }æï¢ §GË}æ ÜUï

ÈGU…Gæ§H, „G-HÏæï §GË}æ ÜUè çÝÄ²„æï¢, ¥SÏææÜGU ÜUè Ðïàæxæè „Ä²æÚè ¥æñÚ

„…ü}æï }æï¢ }æãæÚ„ ãGæç¨H ÜUÚÝï ÜUæ „GÚèÜGUæ, ÜUæ}²æÏæ „GæçHÏæéH ÜUæñÝ ?

±xæGñÚãé}æ }ææñ…Gê¥Gæ„ ÜUæ Ïæ²æÝ ãñ. (ÜéUH ¨ÈGUãGæ„ : „vGÚèÏæÝ 63)

àææï’Ïæ» „wGÚè…¥G…æ§ÏæéH ÜGéU¥æüÝ }æ¥G xæGÚæ§ÏæéH ÜGéU¥æüÝ : §¨ çÜU„æÏæ ÜUè …ÎèÎ

ÜU}Ðæïô…Gxæ, ÐéÚæÝï ÝéS¶Gï ¨ï }æé„GæçÏæÜGU„ ¥æñÚ çÝãæ²„ »ãGç„²æ„G ¨ï ÐíêÈGU

ÚèôÇxæ ÜUè xæ§ü ãñ. ãG±æHæ …æ„ ÜUè „wGÚè… |æè ÜUè xæ§ü ãñ.


}æçÁH¨ï „Úæ…é}æï ÜéU„éÏæ ÜUè „GÚÈGU ¨ï Ðïàæ ÜUÎæü ÜéU„éÏæ§Ý Ú¨æ§H ÜUï ¥G-ÚÏæè „Úæ…é}æ àææ»¥G ãæï ™éÜUï ãñ¢ :

(1) ÏææÎàææãæï¢ ÜUè ãça²æ¢ (§G…Gæ}æéH }æHêÜU)

(}æé¥çËHÈGU : ÏææçÝ²ï Îæ’±„ï §SHæ}æè }ææñHæÝæ ¥Ïæê çÏæHæH

}æéãG}}æÎ §Ë²æ¨ ¥GœæGæÚ ÜGUæçÎÚè )

(2) }æéÎïü ÜUï ¨Î}æï (ãé}æêç}æH }æçÄ²„)





(3) àæ-…-Ú» ¥GæçH²æ ÜGUæçÎÄ²ã Ú-…Gç±Ä²ã ¥GœæGæçÚÄ²ã



(4) ç…G²æ» ÎéÚêÎæï ¨Hæ}æ (ç…G²æ§S¨Hæç„ ±S¨Hæ}æ)



§Ý Ú¨æ§H ÜUï ÈGUæÚ¨è „Úæ…é}æ àææ»¥G ãæï ™éÜUï ãñ¢ :

(1) ç…G²æ» ÎéÚêÎæï ¨Hæ}æ (}æé¥çËHÈGU : ÏææçÝ²ï Îæ’±„ï §SHæ}æè

}ææñHæÝæ ¥Ïæê çÏæHæH }æéãG}}æÎ §Ë²æ¨ ¥GœæGæÚ ÜGUæçÎÚè )

(2) xæGzGH„ (}æé¥çËHÈGU : ÏææçÝ²ï Îæ’±„ï §SHæ}æè }ææñHæÝæ ¥Ïæê

çÏæHæH }æéãG}}æÎ §Ë²æ¨ ¥GœæGæÚ ÜGUæçÎÚè )

(3) ¥Ïæê …ãìH ÜUè }ææñ„ (}æé¥çËHÈGU : ÏææçÝ²ï Îæ’±„ï §SHæ}æè

}ææñHæÝæ ¥Ïæê çÏæHæH }æéãG}}æÎ §Ë²æ¨ ¥GœæGæÚ ÜGUæçÎÚè )

(4) »ãGìç„Úæ}æï }æéçSH}æ (}æé¥çËHÈU : ÏææçÝ²ï Îæ’±„ï §SHæ}æè }ææñHæÝæ

¥Ïæê çÏæHæH }æéãG}}æÎ §Ë²æ¨ ¥GœæGæÚ ÜGUæçÎÚè )

(5) Îæ’±„ï §SHæ}æè ÜUæ „¥GæÚéÈGU.

§¨ ÜUï §GHæ±æ ¥}æèÚï ¥ãHï ¨é‹Ý„ ÜUï ÜU§ü Ú¨æ§H ÜUï

ç¨‹{è „Úæ…é}æ |æè àææ»¥G ãæï ™éÜUï ãñ¢.

§SHæ}æ …æï }æé…çgÎ (ç¨‹{è) : ²ïã çÜU„æÏæ §}ææ}æï ¥ãHï ¨é‹Ý„,

}æé…çgÎï ÎèÝæï ç}æËH„ ¥ààææã §}ææ}æ ¥ãG}æÎ Ú…Gæ ¶GæÝ

ÜUè }æéwG„¨Ú ¨±æÝïãGï ãG²æ„ ÐÚ }æéà„ç}æH ãñ. ç…¨ }æï¢ ¥æÐ ÜUï §GË}æè

}æÜGUæ}æ ¥æñÚ ÎèÝè ç¶GÎ}ææ„ ÜUæ Ïæ²æÝ ãñ. (ÜéUH ¨ÈGUãGæ„ : 52)

mufti e dawat e islami.hindi

Education