mukopolİsakkarİdozlara klinik yaklaşımcocukradyolojisi.org/seminer/mps_klinik_yaklasim.pdf ·...

45
MUKOPOLİSAKKARİDOZLARA Klinik Yaklaşım Prof. Dr. Mustafa Kendirci Erciyes üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Beslenme ve Metabolizma Bilimdalı

Upload: vonhi

Post on 12-Jun-2019

231 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: MUKOPOLİSAKKARİDOZLARA Klinik Yaklaşımcocukradyolojisi.org/Seminer/mps_klinik_yaklasim.pdf · MUKOPOLİSAKKARİDOZLARA Klinik Yaklaşım Prof. Dr. Mustafa Kendirci Erciyes üniversitesi

MUKOPOLİSAKKARİDOZLARA Klinik Yaklaşım

Prof. Dr. Mustafa Kendirci

Erciyes üniversitesi Tıp Fakültesi

Çocuk Beslenme ve Metabolizma Bilimdalı

Page 2: MUKOPOLİSAKKARİDOZLARA Klinik Yaklaşımcocukradyolojisi.org/Seminer/mps_klinik_yaklasim.pdf · MUKOPOLİSAKKARİDOZLARA Klinik Yaklaşım Prof. Dr. Mustafa Kendirci Erciyes üniversitesi

Giriş

• MPS, glikozaminoglikanların yıkılması ile alakalı basamaklardaki hidrolazların eksikliğine bağlı olarak gelişen bir grup lizozomal depo hastalığıdır.

MPS’lu bir hastada nötrofillerde Alder-Reilly granülleri görülmektedir.

• Kısmen yıkılan fragmentler lizozomlarda birikerek hücrelerde ilerleyici fonksiyon bozukluğuna ve klinik anormalliklere yol açar.

• Bütün tipler için yaklaşık insidans, 1/20 000’ dir.

Page 3: MUKOPOLİSAKKARİDOZLARA Klinik Yaklaşımcocukradyolojisi.org/Seminer/mps_klinik_yaklasim.pdf · MUKOPOLİSAKKARİDOZLARA Klinik Yaklaşım Prof. Dr. Mustafa Kendirci Erciyes üniversitesi

GAG Metabolizması

• GAG’lar büyük, lineer tekrarlayan sülfatlanmış asidik ve amino şeker disakkarit ünitelerine protein çekirdeği eklenmiş kompleks polimerlerdir.

• Vücutta birçok dokuya yayınmış olup önemli görevleri vardır.

• Bozukluğun klinik fenotipi, eksikliğin etkilediği substratın dağılımına ve döngüsüne bağlıdır.

Page 4: MUKOPOLİSAKKARİDOZLARA Klinik Yaklaşımcocukradyolojisi.org/Seminer/mps_klinik_yaklasim.pdf · MUKOPOLİSAKKARİDOZLARA Klinik Yaklaşım Prof. Dr. Mustafa Kendirci Erciyes üniversitesi

Heparan, keratan ve dermatan sülfat degradasyonu ve ilgili hastalıklar

Blau N, et al. 2014

Page 5: MUKOPOLİSAKKARİDOZLARA Klinik Yaklaşımcocukradyolojisi.org/Seminer/mps_klinik_yaklasim.pdf · MUKOPOLİSAKKARİDOZLARA Klinik Yaklaşım Prof. Dr. Mustafa Kendirci Erciyes üniversitesi

MPS tipi Eksik Enzim Biriken madde Genetik Gen/Kromozom

I-H Hurler a-L-Iduronidaz

Heparan sülfat Dermatan sülfat

Ot. Res. IDA 4p16.3

I-S Scheie a-L-Iduronidaz Ot. Res. IDA 4p16.4

I-HS Hurler-Scheie a-L-Iduronidaz Ot. Res. IDA 4p16.4

II Hunter Iduronat sülfat sülfataz Heparan sülfat Dermatan sülfat

X’e bağlı Res.

IDS Xq27.3-28

IIIA Sanflippo A Heparan-S- sülfamidaz

Heparan sülfat

Ot. Res. HSS 17q25.3

IIIB Sanflippo B N-Ac-a-glukosaminidaz Ot. Res. NAGLU 17q21

IIIC Sanflippo C Ac-CoA-glukozaminid- N- asetiltransferaz

Ot. Res. HGSNAT 8p11-q13

IIID Sanflippo D N-Ac-glukosaminin-6-sülfat sülfataz

Ot. Res. GNS 12q14

IVA Morquio A N-Ac-galaktosaminin-6-sülfat sülfataz Kondroidin sülfat

Keratan sülfat

Ot. Res. GALNS 16q24.3

IVB Morguio B Beta-galaktozidaz Ot. Res. GLB1 3p21.33

VI Maroteaux-Lamy

N-Ac-galaktosamine-a-4-sülfat sülfataz (arilsülfataz B)

Kondroitin sülfat Dermatan sülfat

Ot. Res. ARSB 5q11-q13

VII Sly Beta-glukronidaz Dermatan sülfat Ot. Res. GUSB 7q21.11

MPS Sınıflandırılması

Page 6: MUKOPOLİSAKKARİDOZLARA Klinik Yaklaşımcocukradyolojisi.org/Seminer/mps_klinik_yaklasim.pdf · MUKOPOLİSAKKARİDOZLARA Klinik Yaklaşım Prof. Dr. Mustafa Kendirci Erciyes üniversitesi

MPS: Sınıflandırması

Yumuşak doku, iskelet hastalığı ± beyin hastalığı Yumuşak doku ve iskelet hastalığı Esas olarak iskelet bozuklukları Esas olarak santral sinir sistemi bozuklukları

Tip I, II, VII

Tip VI

Tip IVA, IVB

Tip III A-D

Page 7: MUKOPOLİSAKKARİDOZLARA Klinik Yaklaşımcocukradyolojisi.org/Seminer/mps_klinik_yaklasim.pdf · MUKOPOLİSAKKARİDOZLARA Klinik Yaklaşım Prof. Dr. Mustafa Kendirci Erciyes üniversitesi

Hurler Sendromu – MPS I

• HS ve DS’ın degradasyonu için gerekli olan a-L-iduronidaz enzimi eksiktir.

• Otozomal resesif geçişlidir.

• Kliinik olarak 3 tipe ayrılır:

– Hurler (MPS I H)

– Hurler-Scheie (MPS I H/S)

– Scheie (MPS IS)

Page 8: MUKOPOLİSAKKARİDOZLARA Klinik Yaklaşımcocukradyolojisi.org/Seminer/mps_klinik_yaklasim.pdf · MUKOPOLİSAKKARİDOZLARA Klinik Yaklaşım Prof. Dr. Mustafa Kendirci Erciyes üniversitesi

Hurler Sendromu – MPS I

• Tip I MPS’un ağır formudur.

• İskelet anormallikleri, HSM, MR gibi geniş klinik problemler bulunur.

• İnsidansı yaklaşık 1/100 000 doğumdur.

• Hasta bebekler doğumda normal görünürler.

• İlk yılda, kaba yüz görünümü, geniş burun köprüsü ve düz orta yüz dikkati çeker.

Hurler sendromu-MPS I . 4y erkek. kifoskolyoz görülmektedir.

Page 9: MUKOPOLİSAKKARİDOZLARA Klinik Yaklaşımcocukradyolojisi.org/Seminer/mps_klinik_yaklasim.pdf · MUKOPOLİSAKKARİDOZLARA Klinik Yaklaşım Prof. Dr. Mustafa Kendirci Erciyes üniversitesi

• HSM, umblikal veya inguinal herniler ve tipik iskelet anormallikleri (disostozis multipleks) önemli bulgularıdır.

• 6 ay ile 2 yaş arasında gelişme geriliği ve tekrarlayan SYE ile kronik burun akıntısı dikkati çeker.

• Hızla büyüyen kafatası, kalp yetmezliği, herniler ve vertebrada gibus deformitesi kaba yüz görünümü belirginleşmeden hastalıktan şüphe ettirebilir.

• Büyüme ilk yıl normal iken 2-3. yıllarda yavaşlar ve minimal hıza iner.

Hurler Sendromu – MPS I

Page 10: MUKOPOLİSAKKARİDOZLARA Klinik Yaklaşımcocukradyolojisi.org/Seminer/mps_klinik_yaklasim.pdf · MUKOPOLİSAKKARİDOZLARA Klinik Yaklaşım Prof. Dr. Mustafa Kendirci Erciyes üniversitesi

• İlerleyici eklem sertliği ve kontraktürler gelişebilir, ağrılı olup hareketleri kısıtlar.

• Gelişme 2-3. yıllar iyi, genellikle birçok kelime söyleyebilir, yürüyebilir iken daha sonra gerileme görülür.

• Yüksek basınçlı komminikan hidrosefali kafada mevcut kraniosisostoz ve hiperostoz ile büyüme ve şekil bozukluğunu artırır.

• Hidrosefali gelişme geriliğini hızlandırabilir.

Hurler Sendromu – MPS I

Page 11: MUKOPOLİSAKKARİDOZLARA Klinik Yaklaşımcocukradyolojisi.org/Seminer/mps_klinik_yaklasim.pdf · MUKOPOLİSAKKARİDOZLARA Klinik Yaklaşım Prof. Dr. Mustafa Kendirci Erciyes üniversitesi

• Gözde korneadaki bulutlanma karakteristik bir bulgudur.

• Görme ve işitmenin kaybı gelişme geriliğinin artmasına yol açabilir.

• Korneal bulutlanma, retinal hastalık, optik sinir basısı veya esas beyin hastalığına bağlı olarak körlük gelişebilir.

• İletim ve sensörinöral işitme kaybı sıklıkla oluşur.

MPS I- Hurler-Scheie sendromu: 17y, erkek hasta, korneal bulutlanma belirgin olarak

görülmektedir.

Hurler Sendromu – MPS I

Page 12: MUKOPOLİSAKKARİDOZLARA Klinik Yaklaşımcocukradyolojisi.org/Seminer/mps_klinik_yaklasim.pdf · MUKOPOLİSAKKARİDOZLARA Klinik Yaklaşım Prof. Dr. Mustafa Kendirci Erciyes üniversitesi

• Hastalarda koyu salgılar nedeni ile sık kulak, sinüs ve akciğer enfeksiyonları gelişir ve hastaneye sık başvurmalarına yol açar.

• Burun ve larenksteki yumuşak doku kalınlaşması, tonsiller ve adenoidlerdeki depolanma ve trakea kıkırdağındaki anormallikler ilerleyici hava yolu tıkanıklığı ve uyku apnesine yol açar.

• Bazı hastalarda uyku apnesi geceleri önemli hipoksiye yol açabilir ve pulmoner hipertansiyon ve kor-pulmonale ile sonuçlanabilir.

Hurler Sendromu – MPS I

Page 13: MUKOPOLİSAKKARİDOZLARA Klinik Yaklaşımcocukradyolojisi.org/Seminer/mps_klinik_yaklasim.pdf · MUKOPOLİSAKKARİDOZLARA Klinik Yaklaşım Prof. Dr. Mustafa Kendirci Erciyes üniversitesi

• Doğum ile 5 yaş arasında kalp anormallikleri belirgin hale gelir.

• Kardiyomyopati, endokardiyal fibroelastozis ve valvuler regürgitasyon tek tek veya birlikte kalp yetmezliğine yol açabilir.

• Damarlarda GAG depolanması düzensiz ve diffüz koroner arterlerde daralmaya ve aortada düzensiz lezyonlara yol açabilir.

• Koroner arter hastalığı sıklıkla otopsiye kadar saptanmamış olabilir.

Hurler Sendromu – MPS I

Page 14: MUKOPOLİSAKKARİDOZLARA Klinik Yaklaşımcocukradyolojisi.org/Seminer/mps_klinik_yaklasim.pdf · MUKOPOLİSAKKARİDOZLARA Klinik Yaklaşım Prof. Dr. Mustafa Kendirci Erciyes üniversitesi

• Gibus deformitesi (dorsal kifoz) 1 yaş civarında belirgin hale gelir.

• Artropati, kalça eklemi.

• Eklem sertliği, genel ve ilerleyicidir. Ağrılı olup omuz ve bacaklarda hareket bozukluğuna yol açar.

• Diğer problemler ingunial ve umblikal hernidir. Sırtta gibus deformitesi

Hurler Sendromu – MPS I

Page 15: MUKOPOLİSAKKARİDOZLARA Klinik Yaklaşımcocukradyolojisi.org/Seminer/mps_klinik_yaklasim.pdf · MUKOPOLİSAKKARİDOZLARA Klinik Yaklaşım Prof. Dr. Mustafa Kendirci Erciyes üniversitesi

• Parmaklardaki fikse fleksiyon konraktürleri karpal tünel sendromu ile tipik el deformitesine yol açar. Karpal tünel sendromu ağır olabilir.

Distal interfalanjial eklemlerde ağır kontraktürler, el ve parmaklarda

hareket kısıtlığı, karpal tünel sendromuna bağlı tenar hipoplazi

görülmektedir.

Pençe eli bulgusu

Hurler Sendromu – MPS I

• Odontoid displazi ve anterior C1-C2 subluksasyonu sıklıkla oluşur ve kord basısına ve ani ölüme yol açabilir.

• Hayat süresi dikkate değer şekilde kısalmıştır (ort. 5 yıl).

Page 16: MUKOPOLİSAKKARİDOZLARA Klinik Yaklaşımcocukradyolojisi.org/Seminer/mps_klinik_yaklasim.pdf · MUKOPOLİSAKKARİDOZLARA Klinik Yaklaşım Prof. Dr. Mustafa Kendirci Erciyes üniversitesi

• Ağırlığı orta derecededir. Sıklıkla 2-6 yaşlarında tanı alırlar.

• Eklem sertliği en sık başlangıç şikayetidir, bunu tekrarlayan KBB semptomları ve umblikal herni takip eder.

• Hurler’e göre kaba yüz görünümü daha hafiftir.

• İlerleyici açil tendonu kontraktürleri parmaklar üzerinde yürümeye yol açabilir.

• HSM büyük olabilir. Rahatsızlık ve solunum problemi oluşturabilir.

Hurler-Scheie Sendromu- MPS I

Page 17: MUKOPOLİSAKKARİDOZLARA Klinik Yaklaşımcocukradyolojisi.org/Seminer/mps_klinik_yaklasim.pdf · MUKOPOLİSAKKARİDOZLARA Klinik Yaklaşım Prof. Dr. Mustafa Kendirci Erciyes üniversitesi

• İlerleyici kalp kapak hastalığı, ağır aort ve mitral regürgitasyona yol açabilir.

• Hastalarda sıklıkla spondilolistezis (vertebra subluksasyonu) ve kifoskolyoz gelişir.

• Menenksler genellikle kalınlaşmıştır.

• Servikal spinal korda ilerleyici bası yapar. Bu bazengüçsüzlük veya paraliziye yol açabilir.

• Hastaların zekaları genellikle n ormaldir.

• Hayat süresi kısalmıştır. Yirmili yaşlarda kalp hastalığı veya solunum yetmezliğinden ölürler.

Hurler-Scheie Sendromu- MPS I

Page 18: MUKOPOLİSAKKARİDOZLARA Klinik Yaklaşımcocukradyolojisi.org/Seminer/mps_klinik_yaklasim.pdf · MUKOPOLİSAKKARİDOZLARA Klinik Yaklaşım Prof. Dr. Mustafa Kendirci Erciyes üniversitesi

• MPS tip I’in en hafif formudur.

• Hastalar yüzleri hafif etkilendiği için ergenlik yaşlarında tanı alırlar. Hayat süresi daha uzundur.

• En sık başvuru şikayeti eklem sertliği ve kornea bulutlanmasıdır.

• Aort kapağı hastalığı sıklıkla kapak değiştirmeyi gerektirir.

• Korneal bulutlanma, optik sinir basısı veya diğer göz problemleri körlüğe yol açabilir.

• Hidrosefali, kord basısı gibi bir çok problem bu tipte de gözlenir.

Scheie Sendromu – MPS I

Page 19: MUKOPOLİSAKKARİDOZLARA Klinik Yaklaşımcocukradyolojisi.org/Seminer/mps_klinik_yaklasim.pdf · MUKOPOLİSAKKARİDOZLARA Klinik Yaklaşım Prof. Dr. Mustafa Kendirci Erciyes üniversitesi

Hunter Sendromu- MPS II İduronat 2-sulfataz (IDS) eksikliği

• X’e bağlı geçiş gözlenir, ancak dişi vakalar da bildirilmiştir.

• Biriken madde, HS ve DS’tır.

• Hastalığın ağır ve hafif formlar gelişebilir.

• Ağır formda, anormal yüz görünümü, HSM, kardiyovasküler bozukluklar, cücelik ile birlikte disostozis, nörokognitif gerileme ve sağırlık gözlenir.

• Bulgular 1-2 yaşlarında ortaya çıkar.

• Klinik seyri yavaştır.

• Korneal bulutlanma yoktur.

Page 20: MUKOPOLİSAKKARİDOZLARA Klinik Yaklaşımcocukradyolojisi.org/Seminer/mps_klinik_yaklasim.pdf · MUKOPOLİSAKKARİDOZLARA Klinik Yaklaşım Prof. Dr. Mustafa Kendirci Erciyes üniversitesi

Hunter Sendromu- MPS II

Page 21: MUKOPOLİSAKKARİDOZLARA Klinik Yaklaşımcocukradyolojisi.org/Seminer/mps_klinik_yaklasim.pdf · MUKOPOLİSAKKARİDOZLARA Klinik Yaklaşım Prof. Dr. Mustafa Kendirci Erciyes üniversitesi

• İnci gibi papuler deri lezyonları diğer tiplerden farklı olarak skapulalar, üst kol lateralleri ve butlarda gözlenir.

• Ağır formdaki bazı hastalar agressif hiperaktif davranışlar gösterir. 6y, erkek, MPS II, Hunter hastası.

Sırtta papüler lezyonlar görülmektedir. www.uptodate.com

• Davranış, uyku ve bağırsak/ mesane eğitimi ile ilgili konular SSS tutulumunun belirtileridir. Kognitif fonksiyonların bozulduğunu gösterir.

• Hastalar, sıklıkla ergenlik veya 20’li yaşlara kadar yaşarlar.

Hunter Sendromu- MPS II

Page 22: MUKOPOLİSAKKARİDOZLARA Klinik Yaklaşımcocukradyolojisi.org/Seminer/mps_klinik_yaklasim.pdf · MUKOPOLİSAKKARİDOZLARA Klinik Yaklaşım Prof. Dr. Mustafa Kendirci Erciyes üniversitesi

• Hafif formu, her ne kadar daha kaba yüz görünümüne sahip olsalar da Scheie sendromuna benzer.

• Hastaların zekası genellikle normaldir.

12 y, erkek, MPS II hastası www.uptodate.comm

Hunter Sendromu- MPS II

Page 23: MUKOPOLİSAKKARİDOZLARA Klinik Yaklaşımcocukradyolojisi.org/Seminer/mps_klinik_yaklasim.pdf · MUKOPOLİSAKKARİDOZLARA Klinik Yaklaşım Prof. Dr. Mustafa Kendirci Erciyes üniversitesi

Sanflippo Sendromu- MPS III

• Klinik bulguları benzer her biri farklı enzim eksikliğine bağlı gelişen 4 formu (A, B, C, D) vardır.

• Birken madde HS’tır.

• Hepsi otozomal resesif geçişlidir. • Formları:

– Tip A: 17q25.3 de yerleşmiş heparan sülfat sülfataz (sulfaminidaz veya N-sülfoglukosamin sülfohidrolaz) genine bağlı mutasyonlar sonucunda gelişir.

– Tip B: 17q21’de yerleşmiş N-asetil-alfa-d-glukozaminidaz (NAGLU) enzimini kodlayan gendeki mutasyonlar sonucunda gelişir.

– Tip C: 8p11.1’de yerleşmiş asetil-CoA: alfa-glukozaminid n-asetil transferaz (HGSNAT) enzimini kodlayan gendeki mutasyonlar sonucunda gelişir.

– Tip D: 12q14’de yerleşmiş N-asetilglukosamin-6- sülfat sülfataz enzimini (GNS) kodlayan gendeki mutasyonlara bağlı gelişir.

Page 24: MUKOPOLİSAKKARİDOZLARA Klinik Yaklaşımcocukradyolojisi.org/Seminer/mps_klinik_yaklasim.pdf · MUKOPOLİSAKKARİDOZLARA Klinik Yaklaşım Prof. Dr. Mustafa Kendirci Erciyes üniversitesi

• İlerleyici SSS dejenerasyonu ile karakterizedir.

• Kas-iskelet bulguları diğerlerine göre daha az bulunabilir.

• Hastalar, 2-7 yaşlarında tipik olarak gelişme geriliği ve davranış problemleri, hiperaktivite ve agresyon ile dikkati çekerler.

• Uyku problemleri sıktır.

• Kaba yüz görünümü, disostozis multipleks, HSM ve herniler gibi fizik bulguları Hurler’ den daha hafiftir.

Sanflippo Sendromu- MPS III

Page 25: MUKOPOLİSAKKARİDOZLARA Klinik Yaklaşımcocukradyolojisi.org/Seminer/mps_klinik_yaklasim.pdf · MUKOPOLİSAKKARİDOZLARA Klinik Yaklaşım Prof. Dr. Mustafa Kendirci Erciyes üniversitesi

• Başlangıçta yüzdeki kabalaşma ve iskelet bulguları belirsiz olduğu ve birçok hastalıkta davranış problemleri ve zihinsel yetersizliğe yol açtığı için tanısı gecikebilir.

• Fonksiyonlar ilerleyici olarak düşer, önce öğrendiği kelimeleri unutur, daha sonra motor fonksiyonları kaybeder.

• Hiperaktif çocuklar tedavi edilebilir hale gelir, sonra sedentar yaşar, sonunda yatağa bağlanır.

• Hastalık, sıklıkla nörolojik harabiyet ve delikanlılıkta ölüm ile sonlanır.

Sanflippo Sendromu- MPS III

Page 26: MUKOPOLİSAKKARİDOZLARA Klinik Yaklaşımcocukradyolojisi.org/Seminer/mps_klinik_yaklasim.pdf · MUKOPOLİSAKKARİDOZLARA Klinik Yaklaşım Prof. Dr. Mustafa Kendirci Erciyes üniversitesi

• Benzer klinik bulguları olan iki tipi (A ve B) vardır.

• Otozomal resesif geçişlidir.

• Tip A, N-Ac-galaktozamin-6-sülfataz (GALNS) enziminin eksikliğine bağlı gelişir.

• Tip B, b-galaktozidaz enziminin eksikliğine bağlı olarak gelişir.

Morquio sendromu- MPS IV

MPS IVA (Morquio send ) belirgin göğüs (pektus karinatum) ve deforme uzun kemlikler

, boy kısalığı, x-bacak deformitesi (genu valgum) görülmektedir.

Page 27: MUKOPOLİSAKKARİDOZLARA Klinik Yaklaşımcocukradyolojisi.org/Seminer/mps_klinik_yaklasim.pdf · MUKOPOLİSAKKARİDOZLARA Klinik Yaklaşım Prof. Dr. Mustafa Kendirci Erciyes üniversitesi

• İskelet tutulumu ile karakterizedir.

• Yaklaşık 1 yaşında boy kısalığı ile dikkati çeker, esas olarak boyun ve gövde kısadır.

• Eklem hareketleri gevşektir.

• Pektus karinatus ve genu valgum deformiteleri sıktır.

• Disostozis multipleks erken gelişir.

• Spondiloepifizeal displazi ve ağır vertebra yassılaşması vardır.

• Hafif korneal opasiteler, HSM ve kalp kapak hastalığı gelişebilir.

Morquio sendromu- MPS IV

Page 28: MUKOPOLİSAKKARİDOZLARA Klinik Yaklaşımcocukradyolojisi.org/Seminer/mps_klinik_yaklasim.pdf · MUKOPOLİSAKKARİDOZLARA Klinik Yaklaşım Prof. Dr. Mustafa Kendirci Erciyes üniversitesi

• Odontoid displazi atlantoaksiyal dayanıksızlık ve C1-C2 subluksasyona yol açar. Bu servikal kord kompresyonu gelişmesine yol açar.

• Küçük düşmeler ile akut kord basısı ve solunum durması oluşabilir.

• Hastalar 2. veya 3. onyılda sandalyeye bağlanabilir.

• Kord basısına bağlı ve iskelet hastalığının restriktif etkileri ile sıklıkla solunum problemleri gelişir.

• Bazı hastalarda ilerleyici işitme kaybı gelişir.

• Tip A’da enamel hipoplazisi görülür.

Morquio sendromu- MPS IV

Page 29: MUKOPOLİSAKKARİDOZLARA Klinik Yaklaşımcocukradyolojisi.org/Seminer/mps_klinik_yaklasim.pdf · MUKOPOLİSAKKARİDOZLARA Klinik Yaklaşım Prof. Dr. Mustafa Kendirci Erciyes üniversitesi

• Hastalığın her iki tipinin de mevcut enzim düzeyine göre ağır ve hafif formları olabilir.

Morquio sendromu- MPS IV

• Ağır formda 6-7 yaşından sonra lineer büyüme minimaldir.

• Ölüm kalp-solunum yetmezliğinden genellikle 3.-4. on yılda gelişir.

• Hafif formda olan hastalar 7. dekada kadar yaşayabilirler.

Page 30: MUKOPOLİSAKKARİDOZLARA Klinik Yaklaşımcocukradyolojisi.org/Seminer/mps_klinik_yaklasim.pdf · MUKOPOLİSAKKARİDOZLARA Klinik Yaklaşım Prof. Dr. Mustafa Kendirci Erciyes üniversitesi
Page 31: MUKOPOLİSAKKARİDOZLARA Klinik Yaklaşımcocukradyolojisi.org/Seminer/mps_klinik_yaklasim.pdf · MUKOPOLİSAKKARİDOZLARA Klinik Yaklaşım Prof. Dr. Mustafa Kendirci Erciyes üniversitesi

• Hastalık N-asetilgalaktozamin-4-sülfataz enziminin eksikliğine bağlı olarak gelişir.

• Biriken maddeler, DS ve CS’ tır.

• Primer olarak iskelet ve yumuşak dokular etkilenir.

• Bulgular ve başlangıç yaşına göre hafif, orta ve ağır formları vardır.

• Ağır hastalarda, 1-6 yaşlarında kaba yüz görünümü, ağır iskelet bozuklukları, eklem anormallikleri, solunum hastalığı ve kalp anormallikleri (mitral veya aort kapak bozuklukları ve daha az sıklıkla kardiyomyopati ve endokardiyal fibroelastozis) görülür.

• Tedavi edilmemiş hastalarda obstrüktif uyku apnesi ve pulmoner hipertansiyon sıktır.

Maroteaux-Lamy Sendromu- MPS VI

Page 32: MUKOPOLİSAKKARİDOZLARA Klinik Yaklaşımcocukradyolojisi.org/Seminer/mps_klinik_yaklasim.pdf · MUKOPOLİSAKKARİDOZLARA Klinik Yaklaşım Prof. Dr. Mustafa Kendirci Erciyes üniversitesi

• Her ne kadar görme ve işitme bozuklukları ve hidrosefali gelişme geriliğine yol açabilirse de zeka genellikle normaldir.

• Servikal menenksler, kord anteriyorundaki dokular ve posterior longitudinal bağın kalınlaşmasına bağlı olarak foramen magnum seviyesinde ve üst servikal vertebrada spinal kanalda stenoz gelişebilir. Kord basısı olabilir.

• Ölüm tipik olarak 2.veya 3. dekadlarda olur.

10y, MPS tip VI hastası . www.uptodate.com

Maroteaux-Lamy Sendromu- MPS VI

Page 33: MUKOPOLİSAKKARİDOZLARA Klinik Yaklaşımcocukradyolojisi.org/Seminer/mps_klinik_yaklasim.pdf · MUKOPOLİSAKKARİDOZLARA Klinik Yaklaşım Prof. Dr. Mustafa Kendirci Erciyes üniversitesi

• Nadir bir hastalıktır, beta-glukronidaz (GUSB) enzimini kodlayan kromozom 7q21.11’de yerleşik gendeki mutasyonlara bağlı olarak gelişir.

• Enzim eksikliği heparan sülfat, konroidin-4-sülfat ve kondroidin-6-sülfat birikimine yol açar.

• Otozomal resesif geçişlidir.

Sly Sendromu- MPS VII

3y, bir Sly hastası, kostaların genişliği, güvercin göğsü

deformitesi, HSM, umlikal herni dikkati çekmektedir.

www.uptodate.com

Page 34: MUKOPOLİSAKKARİDOZLARA Klinik Yaklaşımcocukradyolojisi.org/Seminer/mps_klinik_yaklasim.pdf · MUKOPOLİSAKKARİDOZLARA Klinik Yaklaşım Prof. Dr. Mustafa Kendirci Erciyes üniversitesi

• YD bulgusu, Hidrops fetalis, intrauterin ölüm ve spontan abortus olabilir.

• Büyük kafa, iskelet deformiteleri, korneal bulutlanma,hepatomegali, umblikal veya inguinal herni.

• Seyri değişkendir. Yumuşak doku ve iskelet anormallikleri ile MPS I’ e benzeyebilir.

• MR olmayabilir veya hafif olabilir. • Hidrops fetalis sık görülen bir seyir olup

hastaların çoğu tanı almadan ölürler. • Hafif formu iskelet anormallikleri ile

sınırlıdır.

Sly Sendromu- MPS VII

Page 35: MUKOPOLİSAKKARİDOZLARA Klinik Yaklaşımcocukradyolojisi.org/Seminer/mps_klinik_yaklasim.pdf · MUKOPOLİSAKKARİDOZLARA Klinik Yaklaşım Prof. Dr. Mustafa Kendirci Erciyes üniversitesi

MPS: Tanı • Kaba yüz görünümü, HSM ve kemik hastalığı olan, SSS

anormallikleri olan/olmayan bir çocukta MPS’ dan şüphe edilmelidir.

• MPS tipine, ağırlığına bağlı olarak başlangıç kliniğin silik olabilmesi ve belirtilerin değişken olabilmesi tanıda sıklıkla gecikmelere yol açmaktadır.

• MPS’lar diğer depo hastalıkları;

– oligosakkaridozlar (a/b-mannosidoz, fukosidoz),

– sfingolipidozlar (Gaucher tip II, Niemann-Pick A) ve

– mukolipidozlar (I-hücresi hastalığı) ile benzer bulgulara sahip olabilirler.

Page 36: MUKOPOLİSAKKARİDOZLARA Klinik Yaklaşımcocukradyolojisi.org/Seminer/mps_klinik_yaklasim.pdf · MUKOPOLİSAKKARİDOZLARA Klinik Yaklaşım Prof. Dr. Mustafa Kendirci Erciyes üniversitesi

• İskelet grafileri çekilmeli ve bu konuda tecrübeli radyoloğa yorumlatılmalıdır.

• Karakteristik iskelet anormallikleri disostozis multipleks adını alır.

MPS: Tanı,

Grafiler

Page 37: MUKOPOLİSAKKARİDOZLARA Klinik Yaklaşımcocukradyolojisi.org/Seminer/mps_klinik_yaklasim.pdf · MUKOPOLİSAKKARİDOZLARA Klinik Yaklaşım Prof. Dr. Mustafa Kendirci Erciyes üniversitesi

MPS: Tanı,

İdrar Glikosaminoglikanları

• MPS’ dan şüphe edildiğinde idrarda GAG konsantrasyonları çalışılmalıdır.

– Total GAG miktarı

– Elektroforez veya kromatografi

• Sabah idrarı alınmalıdır.

• Testler güvenilir bir laboratuvarda çalışılmalıdır.

• Spot testler yanlış (+) sonuçlar verebilir.

Page 38: MUKOPOLİSAKKARİDOZLARA Klinik Yaklaşımcocukradyolojisi.org/Seminer/mps_klinik_yaklasim.pdf · MUKOPOLİSAKKARİDOZLARA Klinik Yaklaşım Prof. Dr. Mustafa Kendirci Erciyes üniversitesi

MPS: Tanı,

Enzim Analizi

• MPS bozukluklarının tanısı periferik kan lökositleri, fibroblastlar veya diğer doku hücrelerinde özel enzim eksikliği gösterilerek teyit edilmelidir.

• Bazı laboratuarlarda eksik olan enzimler gösterilebilir.

• MPS II, IIID, IVA ve VI için sülftazların, MPS IIIC için asetilazların ve MPSIIIA için sülfamidazların çalışılması zordur.

• Tandem MS ile kuru kan örneğinde analizler geliştirilmiş ve YD taramasında kullanılmaya başlanmıştır.

• Mutasyonlar için moleküler analizler yapılabilir.

Page 39: MUKOPOLİSAKKARİDOZLARA Klinik Yaklaşımcocukradyolojisi.org/Seminer/mps_klinik_yaklasim.pdf · MUKOPOLİSAKKARİDOZLARA Klinik Yaklaşım Prof. Dr. Mustafa Kendirci Erciyes üniversitesi

MPS:Tanı,

Diğer Çalışmalar

• Oftalmolojik muayene, kornea bulutlanması ve glokom için gereklidir. Glokom, MPS I, II, VI ve VII ‘de sık görülür.

• Kardiyak değerlendirme, ekokardiyografi yapılmalıdır. Kapak hastalığı, kardiyomyopati, kor-pulmonale ve kalp yetmezliği.

• Nörolojik muayene, ayrıntılı yapılmalıdır. Karpal tünel sendromu, spinal kord basısı veya kominikan hidrosefali. Elektromyografi, somatosensory uyarılmış potansiyeller ve lumbal ponksiyon. Kraniyal görüntüleme, hidrosefali şüphesinde ve gelişme geriliği varlığında.

Page 40: MUKOPOLİSAKKARİDOZLARA Klinik Yaklaşımcocukradyolojisi.org/Seminer/mps_klinik_yaklasim.pdf · MUKOPOLİSAKKARİDOZLARA Klinik Yaklaşım Prof. Dr. Mustafa Kendirci Erciyes üniversitesi

MPS: Tanı,

Diğer Çalışmalar

• Radyolojik çalışmalar. Boyun fleksiyon ve ekstansiyonda servikal grafiler çekilmelidir. Omurga/vertebralar kayma ve kifoskolyoz yönünden değerlendirilmelidir.

• USG, BT veya MRI organomegali için gerekebilir.

• Gece solunum problemi olanlar ve/veya gün boyu somnolensi olanlar polisomnografi ile obstrüktif uyku apnesi yönünden değerlendirilmelidir.

• İşitme yıllık olarak veya ihtiyaç olduğunda test edilmelidir.

Page 41: MUKOPOLİSAKKARİDOZLARA Klinik Yaklaşımcocukradyolojisi.org/Seminer/mps_klinik_yaklasim.pdf · MUKOPOLİSAKKARİDOZLARA Klinik Yaklaşım Prof. Dr. Mustafa Kendirci Erciyes üniversitesi

MPS

Prenatal Tanı

• Bütün tiplerinde prenatal tanı yapılabilir.

• Korion villus biyopsisi alınan materyalde enzim analizi en sık kullanılan metottur.

• Amniosentezden elde edilen kültür fibroblastlarında da enzim aktivitesi çalışılabilir.

• Mutasyon analizi rutin yapılmamaktadır.

• Sık görülen mutasyon varlığında DNA analizi yapılabilir.

• Taşıyıcıların belirlenmesinde DNA analizi kullanılabilir.

Page 42: MUKOPOLİSAKKARİDOZLARA Klinik Yaklaşımcocukradyolojisi.org/Seminer/mps_klinik_yaklasim.pdf · MUKOPOLİSAKKARİDOZLARA Klinik Yaklaşım Prof. Dr. Mustafa Kendirci Erciyes üniversitesi

MPS’larda tedavi seçenekleri

Bozukluk HSCT ERT SRT Gen tedavisi

MPS I + Laronidase (Aldurazyme) Preklinik Preklinik

MPS II Idursulfase (Elaprase) Preklinik Preklinik

MPS IIIA + Preklinik

MPS IIIB + Preklinik

MPSIIIC ? Preklinik

MPS IIID ? Preklinik

MPS IVA Elosulfase (Vimizim) Preklinik

MPSIVB Preklinik

MPS VI + Galsulfase (Naglazyme) Preklinik

MPS VII Preklinik

Page 43: MUKOPOLİSAKKARİDOZLARA Klinik Yaklaşımcocukradyolojisi.org/Seminer/mps_klinik_yaklasim.pdf · MUKOPOLİSAKKARİDOZLARA Klinik Yaklaşım Prof. Dr. Mustafa Kendirci Erciyes üniversitesi

MPS’ların Yönetimi

Problem tipleri Yönetim

Nörolojik • Hidrosefali • Kronik baş ağrısı • Davranış bozuklukları • Uyku bozuklukları • Nöbetler • Odontoid hipoplazi • Spinal kord basısı

MPS I, II, VI,VII Hepsi MPS III MPS III MPS I, II, III MPS IV Hepsi

Fundoskopi, kranial BT, V-P şant Davranış terapisi veya tıbbi tedavi Davranış veya tıbbi tedavi, BT, V-P şant Melatonin EEG, antikonvulsanlar Servikal MR, üst servikal füzyon Laminektomi, dural eksizyon

Oftalmolojik • Korneal opasite • Glokom • Retina dejenerasyonu

MPS I, VI, VII MPS I, VI, VII MPS I, II

Kornea transplantasyonu İlaç tedavisi Gece ışık

Kulaklar, hava yolları • Tekrarlayan otit media • İşitme kaybı • Obstrüksiyon

MPS I, II, VI, VII MPS IV hariç hepsi MPS II hariç hepsi

Ventilasyon tüpü Odyometri, işitme cihazları Adenotomi, tonsillektomi, bronkodilatör tedavi, geceleri CPAP, trakea lezylonunun lazerle tedavisi

Page 44: MUKOPOLİSAKKARİDOZLARA Klinik Yaklaşımcocukradyolojisi.org/Seminer/mps_klinik_yaklasim.pdf · MUKOPOLİSAKKARİDOZLARA Klinik Yaklaşım Prof. Dr. Mustafa Kendirci Erciyes üniversitesi

MPS’ların Yönetimi

Problem Tipleri Yönetim

Kardiyak • Kalp kapak hastalığı • Koroner yetmezlik • Aritmiler

MPS I, II, VI, VII MPS I, II, VI, VII MPS I, II, VI, VII

Endkardit proflaksisi, kapak replasmanı Tıbbi tedavi Antiaritmik ilaçlar, kalp pili takılması

Oral, gastrointestinal • Hipertrofik diş etleri,

zayıf dişler • Kronik diare

MPS I, II, VI, VII MPS II,

Diş bakımı Diyet düzenlemesi, loperamid

Kas-iskelet • Eklem sertliği • Halsizlik • Uzun kemik problemleri • Karpal tünel sendromu

MPS IV hariç hepsi Hepsi Hepsi MPS I, II, VI, VII

Fizik tedavi Fizik tedavi, tekerlekli araba Düzeltici osteotomiler Elektromyografi, cerrahi dekompresyon

Anestezi MPS III hariç hepsi Atlantoaksiyal dislokasyondan sakınma, açılı laringeskop ile videointübasyon ve küçük endotrakeal tüp kullanılması

Page 45: MUKOPOLİSAKKARİDOZLARA Klinik Yaklaşımcocukradyolojisi.org/Seminer/mps_klinik_yaklasim.pdf · MUKOPOLİSAKKARİDOZLARA Klinik Yaklaşım Prof. Dr. Mustafa Kendirci Erciyes üniversitesi

Sonuç olarak;

• MPS; GAG’ların yıkılması ile alakalı basamaklardaki hidrolazların eksikliğine bağlı olarak gelişen bir grup LDH’dır.

• Hastalarda somatik (fasiyal dismorfizm, HSM, kalp, akciğer ve iskelet tutulumu), nörolojik, hematolojik ve göz bulguları ortaya çıkar.

• Tanıda klinik ve görüntüleme bulguları yanında, idrarda GAG analizi, özel enzim defektinin gösterilmesi ve bazen genetik analiz gerekir.

• Bazı MPS tiplerinde Kİ nakli (I, VI) ve ERT (I, II, IVA, VI) imkanı vardır.

• Hastalık çok sistemi tuttuğu için çoklu disiplinlerin birlikte çalışmasına ihtiyaç vardır.