1

Căn Bản Trung Quaacuten Luận Tụng

(Mulamadhyamika-karika - Dbu ma

rtsa bai shes rab)

Trước taacutec Long Thọ Bồ Taacutet

Dịch từ bản Anh ngữ của dịch giả

Wulstan Fletcher[1]

Phẩm 18

Quaacuten ngatilde vagrave caacutec phaacutep

1 Nếu ngũ uẩn lagrave ldquoNgatilderdquo

ldquoNgatilderdquo ấy lagrave sinh diệt

Nếu ngatilde khaacutec ngũ uẩn

Chẳng phải tướng ngũ uẩn

2 Nếu ldquongatilderdquo chẳng thực coacute

Lagravem sao coacute ldquongatilde sởrdquo[2]

Khi ngatilde ngatilde sở ngừng

2

Hết chấp ldquongatilderdquo ldquongatilde sởrdquo[3]

3 Người chứng vocirc ngatilde triacute

Cũng chẳng coacute tự taacutenh

Người thấy chứng vocirc ngatilde

Coacute tự taacutenh -- tự migravenh

Chẳng thấy được taacutenh Khocircng[4]

4 Khi quaacuten xeacutet trong ngoagravei

Niệm ldquongatilderdquo ldquongatilde sởrdquo ngừng

Chấp thủ cũng đatilde diệt

Chấp diệt chẳng taacutei sinh

5 Nghiệp phiền natildeo tận diệt

Thigrave đoacute lagrave giải thoaacutet

3

Nghiệp natildeo do vọng tưởng

Đều do [tacircm] biến kế[5]

Nhập Khocircng hiacute luận diệt

6 Chư Phật hoặc thuyết ngatilde

Coacute khi thuyết vocirc ngatilde

Nhưng cũng tuyecircn thuyết rằng

Cả ngatilde vagrave vocirc ngatilde

Cũng đều khocircng thực hữu

7 Ngocircn ngữ bặt bởi vigrave

Đối tượng tacircm hagravenh dứt[6]

Khocircng sanh cũng khocircng diệt

Bản taacutenh của mọi phaacutep

Tịch diệt như Niết-bagraven

4

8 Chư Phật thuyết từng

bước

Chư phaacutep[7] thật phi thật

Vừa phi thật vừa thật

Phi thật phi phi thật

9 Tự tri chẳng tugravey ai

Tịch diệt vocirc hiacute luận

Bất nhị vocirc phacircn biệt

Lagrave thật tướng như như

10 Những phaacutep do duyecircn sinh

Thigrave chẳng lagrave chiacutenh noacute

Cũng chẳng lagrave thứ khaacutec

5

Chẳng đoạn cũng chẳng thường[8]

11 Giaacuteo phaacutep như cam lồ

Của toagraven chư Thế Tocircn

Lagrave hộ phaacutep thế gian

[Nhacircn vagrave quả] chẳng một

Vagrave noacute cũng chẳng khaacutec8

Chẳng đoạn cũng chẳng thường

12 Khi Phật chưa hạ thế

Chư Thanh Văn diệt tận

Triacute chư Biacutech Chi Phật

Khocircng thầy vẫn khởi sanh

Phẩm 24

6

Quaacuten Tứ Thaacutenh Đế

1 [Bộ phaacutei khaacutec tranh catildei]

ldquoNếu tất cả đều khocircngrdquo

ldquoKhocircng sanh cũng khocircng diệt

Vậy theo [Trung Quaacuten Tocircng]

Tứ Đế khocircng hiện hữu

2 ldquoVigrave Tứ Đế khocircng thật

Triacute tuệ cugraveng đoạn tập

Thiền định vagrave chứng ngộ

Tất cả đều khocircng coacute

3 ldquoNếu tất cả khocircng coacute

Tứ thaacutenh quả cũng khocircng

7

Vigrave khocircng coacute bốn quả

ldquoĐắcrdquo ldquoHướngrdquo cũng đều khocircng[9]

4 ldquoNếu Taacutem Bậc Hiền

Thaacutenh

Thảy đều noacutei khocircng coacute

Thigrave chẳng coacute Tăng Bảo

Vigrave khocircng coacute Tứ Đế

Necircn Phaacutep Bảo cũng khocircng

5 ldquoPhaacutep Tăng Bảo đều

khocircng

Lagravem sao coacute Phật Bảo

Giảng taacutenh khocircng như vậy

Lagrave hủy baacuteng Tam Bảo --

7

Vigrave khocircng coacute bốn quả

ldquoĐắcrdquo ldquoHướngrdquo cũng đều khocircng[9]

4 ldquoNếu Taacutem Bậc Hiền

Thaacutenh

Thảy đều noacutei khocircng coacute

Thigrave chẳng coacute Tăng Bảo

Vigrave khocircng coacute Tứ Đế

Necircn Phaacutep Bảo cũng khocircng

5 ldquoPhaacutep Tăng Bảo đều

khocircng

Lagravem sao coacute Phật Bảo

Giảng taacutenh khocircng như vậy

Lagrave hủy baacuteng Tam Bảo --

8

6 Vagrave như thế hủy baacuteng

Chứng ngộ [của đạo] quả

Cugraveng chối bỏ thiện aacutec

Nhất thiết thế gian phaacutep --

Đều bị hủy baacuteng cảrdquo

7 Trả lời kẻ vấn nạn

Ocircng đatilde khocircng hiểu được

Bổn taacutenh của taacutenh khocircng

Chẳng hiểu nghĩa lyacute khocircng

Necircn hủy baacuteng phaacutep ấy

8 Giaacuteo phaacutep chư Phật thuyết

Toagraven đặt trecircn nhị đế

Tục đế của thế gian

9

ldquoNhất thiết tagravengrdquo thế đế

Vagrave sau lagrave chacircn đế[10]

9 Người nagraveo chưa chứng ngộ

Phacircn tỏ hai đế nagravey

Khocircng thể đạt chacircn như

Chư Thế Tocircn đatilde thuyết

10 Nếu khocircng nương tục đế

Chẳng thể hiểu chacircn đế

Chẳng chứng đệ nhất nghĩa

Necircn chẳng đắc Niết-bagraven

11 Do tagrave kiến taacutenh khocircng

Kẻ độn căn tự hại

9

ldquoNhất thiết tagravengrdquo thế đế

Vagrave sau lagrave chacircn đế[10]

9 Người nagraveo chưa chứng ngộ

Phacircn tỏ hai đế nagravey

Khocircng thể đạt chacircn như

Chư Thế Tocircn đatilde thuyết

10 Nếu khocircng nương tục đế

Chẳng thể hiểu chacircn đế

Chẳng chứng đệ nhất nghĩa

Necircn chẳng đắc Niết-bagraven

11 Do tagrave kiến taacutenh khocircng

Kẻ độn căn tự hại

10

Như kẻ ngu bắt rắn

Người ngốc lagravem chuacute thuật

12 Vigrave biết rotilde khoacute khăn

Người keacutem khoacute nhập vagraveo

Phaacutep thậm thacircm vi diệu

Necircn tacircm Thế Tocircn ngại

Chẳng muốn thuyết phaacutep nagravey

13 Kết luận về taacutenh khocircng

Của ocircng sai vocirc lyacute

Luận cứ baacutec taacutenh khocircng

Theo tocirci chẳng hữu lyacute

14 Necircn hiểu khocircng lagrave nhacircn

Tạo thagravenh nhất thiết phaacutep[11]

11

Cograven phủ nhận taacutenh khocircng

Lagrave phủ nhận caacutec phaacutep

15 Ocircng quy lỗi cho tocirci

Thật ra tự ocircng lỗi

Như kỵ nhacircn cưỡi ngựa

Magrave quecircn ngựa đang cưỡi

16 Nếu ocircng thấy chư phaacutep

Hiện hữu bởi tự taacutenh

Tức lagrave thấy caacutec phaacutep

Chẳng coacute nhacircn vagrave duyecircn

17 Chỉ vigrave thấy như thế

Ocircng baacutec bỏ tất cả

12

Nhacircn quả cugraveng taacutec giả

Hagravenh động vagrave mục tiecircu

Sinh diệt của vạn vật

18 Caacutec phaacutep do duyecircn sinh

Tocirci noacutei chiacutenh lagrave khocircng

Cũng gọi lagrave giả danh

Cũng lagrave Trung Đạo nghĩa

19 Chưa hề coacute phaacutep nagraveo

Chẳng do nhacircn duyecircn sinh

Necircn chẳng coacute phaacutep nagraveo

Magrave chẳng phải lagrave khocircng

20 Nếu caacutec phaacutep chẳng khocircng

13

Thigrave khocircng thể sinh diệt

Theo như thế tức lagrave

Khocircng coacute Tứ Thaacutenh Đế

21 Nếu khocircng do duyecircn sinh

Do đacircu magrave coacute khổ

Chư tocircn đatilde dạy lagrave

Khổ chiacutenh lagrave vocirc thường

Necircn chẳng coacute tự taacutenh[12]

22 Nếu khổ coacute tự taacutenh

Lagravem sao do tập[13] sinh

Kẻ bagravei baacutec nghĩa khocircng

Chẳng thấy coacute tập [đế]

12

Nhacircn quả cugraveng taacutec giả

Hagravenh động vagrave mục tiecircu

Sinh diệt của vạn vật

18 Caacutec phaacutep do duyecircn sinh

Tocirci noacutei chiacutenh lagrave khocircng

Cũng gọi lagrave giả danh

Cũng lagrave Trung Đạo nghĩa

19 Chưa hề coacute phaacutep nagraveo

Chẳng do nhacircn duyecircn sinh

Necircn chẳng coacute phaacutep nagraveo

Magrave chẳng phải lagrave khocircng

20 Nếu caacutec phaacutep chẳng khocircng

13

Thigrave khocircng thể sinh diệt

Theo như thế tức lagrave

Khocircng coacute Tứ Thaacutenh Đế

21 Nếu khocircng do duyecircn sinh

Do đacircu magrave coacute khổ

Chư tocircn đatilde dạy lagrave

Khổ chiacutenh lagrave vocirc thường

Necircn chẳng coacute tự taacutenh[12]

22 Nếu khổ coacute tự taacutenh

Lagravem sao do tập[13] sinh

Kẻ bagravei baacutec nghĩa khocircng

Chẳng thấy coacute tập [đế]

13

Thigrave khocircng thể sinh diệt

Theo như thế tức lagrave

Khocircng coacute Tứ Thaacutenh Đế

21 Nếu khocircng do duyecircn sinh

Do đacircu magrave coacute khổ

Chư tocircn đatilde dạy lagrave

Khổ chiacutenh lagrave vocirc thường

Necircn chẳng coacute tự taacutenh[12]

22 Nếu khổ coacute tự taacutenh

Lagravem sao do tập[13] sinh

Kẻ bagravei baacutec nghĩa khocircng

Chẳng thấy coacute tập [đế]

14

23 Nếu khổ coacute tự taacutenh

Thigrave noacute khocircng thể diệt

Vigrave tự taacutenh trường tồn

Tức phủ nhận diệt đế

24 Nếu đạo coacute tự taacutenh

Thigrave khocircng thể tu đạo

Nếu đạo lagrave tu sửa

Chẳng coacute taacutenh cố định

Như ocircng đatilde gaacuten cho

25 Nếu Khổ Tập Diệt đế

Thảy đều khocircng hiện hữu

Thử hỏi khi tu Đạo

Lagravem sao đắc diệt khổ

15

26 Nếu vocirc minh bất triacute

Coacute tự taacutenh thường cograven

Lagravem sao đắc triacute tuệ

Chẳng phải coacute tự taacutenh

Thigrave vĩnh viễn chẳng đổi

27 Như thế caacutei ocircng gọi

Đoạn tập chứng vagrave định

Cugraveng với tứ thaacutenh quả

Giống như đắc triacute tuệ

Chẳng thể nagraveo coacute được

28 Với người chấp tự taacutenh

Lagravem sao đắc quả được

16

Khi sự bất đắc quả

Coacute tự taacutenh cố định

29 Nếu quả khocircng thể đắc

Thigrave khocircng coacute Đắc Hướng

Vagrave khocircng coacute Baacutet Thaacutenh

Cũng khocircng coacute Tăng bảo

30 Vigrave khocircng Tứ Thaacutenh đế

Cũng khocircng coacute Phaacutep bảo

Phaacutep Tăng đều khocircng coacute

Lagravem sao coacute Phật bảo

31 Theo ocircng chẳng nhacircn nơi

Bồ đề magrave coacute Phật

Vagrave cũng chẳng nhacircn nơi

17

Phật magrave coacute Bồ Đề

32 Người chưa đắc quả Phật

(Theo ocircng) dugrave họ cố

Tu hagravenh Bồ Taacutet Đạo

Để mong đạt giaacutec ngộ

Cũng chẳng thể đắc quả

33 Chẳng ai [coacute tự taacutenh]

Coacute thể lagravem tội phuacutec

Nếu chẳng phải lagrave khocircng

Người ấy tu được gigrave

Vigrave tự taacutenh cố định

Necircn chẳng thể tu hagravenh

18

34 Dugrave chẳng [hagravenh] tội phuacutec

Quả baacuteo theo ocircng coacute

Quả sinh từ tội phuacutec

Lại cho rằng khocircng coacute

35 Nếu theo ocircng quả baacuteo

Do tội phuacutec sinh ra

Quả từ tội phuacutec sinh --

Lagravem sao noacutei chẳng khocircng

36 Kẻ nagraveo phaacute taacutenh khocircng

Phủ nhận lyacute duyecircn khởi

Thigrave cũng lagrave phủ nhận

Nhất thiết thế gian phaacutep

19

37 Nếu phaacute bỏ taacutenh khocircng

Thigrave chẳng coacute sở taacutec[14]

Như vậy coacute hagravenh động

Magrave chẳng coacute khởi đầu

Vagrave như vậy sẽ coacute

Taacutec giả chẳng tạo taacutec

38 Nếu caacutec phaacutep thế gian

Hiện hữu coacute tự taacutenh

Thigrave bất sinh bất diệt

Chuacuteng sinh sẽ thường trụ

Vĩnh viễn chẳng dị diệt

39 Nếu chẳng coacute taacutenh khocircng

Chưa đắc chẳng thể đắc

15

26 Nếu vocirc minh bất triacute

Coacute tự taacutenh thường cograven

Lagravem sao đắc triacute tuệ

Chẳng phải coacute tự taacutenh

Thigrave vĩnh viễn chẳng đổi

27 Như thế caacutei ocircng gọi

Đoạn tập chứng vagrave định

Cugraveng với tứ thaacutenh quả

Giống như đắc triacute tuệ

Chẳng thể nagraveo coacute được

28 Với người chấp tự taacutenh

Lagravem sao đắc quả được

16

Khi sự bất đắc quả

Coacute tự taacutenh cố định

29 Nếu quả khocircng thể đắc

Thigrave khocircng coacute Đắc Hướng

Vagrave khocircng coacute Baacutet Thaacutenh

Cũng khocircng coacute Tăng bảo

30 Vigrave khocircng Tứ Thaacutenh đế

Cũng khocircng coacute Phaacutep bảo

Phaacutep Tăng đều khocircng coacute

Lagravem sao coacute Phật bảo

31 Theo ocircng chẳng nhacircn nơi

Bồ đề magrave coacute Phật

Vagrave cũng chẳng nhacircn nơi

17

Phật magrave coacute Bồ Đề

32 Người chưa đắc quả Phật

(Theo ocircng) dugrave họ cố

Tu hagravenh Bồ Taacutet Đạo

Để mong đạt giaacutec ngộ

Cũng chẳng thể đắc quả

33 Chẳng ai [coacute tự taacutenh]

Coacute thể lagravem tội phuacutec

Nếu chẳng phải lagrave khocircng

Người ấy tu được gigrave

Vigrave tự taacutenh cố định

Necircn chẳng thể tu hagravenh

18

34 Dugrave chẳng [hagravenh] tội phuacutec

Quả baacuteo theo ocircng coacute

Quả sinh từ tội phuacutec

Lại cho rằng khocircng coacute

35 Nếu theo ocircng quả baacuteo

Do tội phuacutec sinh ra

Quả từ tội phuacutec sinh --

Lagravem sao noacutei chẳng khocircng

36 Kẻ nagraveo phaacute taacutenh khocircng

Phủ nhận lyacute duyecircn khởi

Thigrave cũng lagrave phủ nhận

Nhất thiết thế gian phaacutep

19

37 Nếu phaacute bỏ taacutenh khocircng

Thigrave chẳng coacute sở taacutec[14]

Như vậy coacute hagravenh động

Magrave chẳng coacute khởi đầu

Vagrave như vậy sẽ coacute

Taacutec giả chẳng tạo taacutec

38 Nếu caacutec phaacutep thế gian

Hiện hữu coacute tự taacutenh

Thigrave bất sinh bất diệt

Chuacuteng sinh sẽ thường trụ

Vĩnh viễn chẳng dị diệt

39 Nếu chẳng coacute taacutenh khocircng

Chưa đắc chẳng thể đắc

16

Khi sự bất đắc quả

Coacute tự taacutenh cố định

29 Nếu quả khocircng thể đắc

Thigrave khocircng coacute Đắc Hướng

Vagrave khocircng coacute Baacutet Thaacutenh

Cũng khocircng coacute Tăng bảo

30 Vigrave khocircng Tứ Thaacutenh đế

Cũng khocircng coacute Phaacutep bảo

Phaacutep Tăng đều khocircng coacute

Lagravem sao coacute Phật bảo

31 Theo ocircng chẳng nhacircn nơi

Bồ đề magrave coacute Phật

Vagrave cũng chẳng nhacircn nơi

17

Phật magrave coacute Bồ Đề

32 Người chưa đắc quả Phật

(Theo ocircng) dugrave họ cố

Tu hagravenh Bồ Taacutet Đạo

Để mong đạt giaacutec ngộ

Cũng chẳng thể đắc quả

33 Chẳng ai [coacute tự taacutenh]

Coacute thể lagravem tội phuacutec

Nếu chẳng phải lagrave khocircng

Người ấy tu được gigrave

Vigrave tự taacutenh cố định

Necircn chẳng thể tu hagravenh

18

34 Dugrave chẳng [hagravenh] tội phuacutec

Quả baacuteo theo ocircng coacute

Quả sinh từ tội phuacutec

Lại cho rằng khocircng coacute

35 Nếu theo ocircng quả baacuteo

Do tội phuacutec sinh ra

Quả từ tội phuacutec sinh --

Lagravem sao noacutei chẳng khocircng

36 Kẻ nagraveo phaacute taacutenh khocircng

Phủ nhận lyacute duyecircn khởi

Thigrave cũng lagrave phủ nhận

Nhất thiết thế gian phaacutep

19

37 Nếu phaacute bỏ taacutenh khocircng

Thigrave chẳng coacute sở taacutec[14]

Như vậy coacute hagravenh động

Magrave chẳng coacute khởi đầu

Vagrave như vậy sẽ coacute

Taacutec giả chẳng tạo taacutec

38 Nếu caacutec phaacutep thế gian

Hiện hữu coacute tự taacutenh

Thigrave bất sinh bất diệt

Chuacuteng sinh sẽ thường trụ

Vĩnh viễn chẳng dị diệt

39 Nếu chẳng coacute taacutenh khocircng

Chưa đắc chẳng thể đắc

17

Phật magrave coacute Bồ Đề

32 Người chưa đắc quả Phật

(Theo ocircng) dugrave họ cố

Tu hagravenh Bồ Taacutet Đạo

Để mong đạt giaacutec ngộ

Cũng chẳng thể đắc quả

33 Chẳng ai [coacute tự taacutenh]

Coacute thể lagravem tội phuacutec

Nếu chẳng phải lagrave khocircng

Người ấy tu được gigrave

Vigrave tự taacutenh cố định

Necircn chẳng thể tu hagravenh

18

34 Dugrave chẳng [hagravenh] tội phuacutec

Quả baacuteo theo ocircng coacute

Quả sinh từ tội phuacutec

Lại cho rằng khocircng coacute

35 Nếu theo ocircng quả baacuteo

Do tội phuacutec sinh ra

Quả từ tội phuacutec sinh --

Lagravem sao noacutei chẳng khocircng

36 Kẻ nagraveo phaacute taacutenh khocircng

Phủ nhận lyacute duyecircn khởi

Thigrave cũng lagrave phủ nhận

Nhất thiết thế gian phaacutep

19

37 Nếu phaacute bỏ taacutenh khocircng

Thigrave chẳng coacute sở taacutec[14]

Như vậy coacute hagravenh động

Magrave chẳng coacute khởi đầu

Vagrave như vậy sẽ coacute

Taacutec giả chẳng tạo taacutec

38 Nếu caacutec phaacutep thế gian

Hiện hữu coacute tự taacutenh

Thigrave bất sinh bất diệt

Chuacuteng sinh sẽ thường trụ

Vĩnh viễn chẳng dị diệt

39 Nếu chẳng coacute taacutenh khocircng

Chưa đắc chẳng thể đắc

18

34 Dugrave chẳng [hagravenh] tội phuacutec

Quả baacuteo theo ocircng coacute

Quả sinh từ tội phuacutec

Lại cho rằng khocircng coacute

35 Nếu theo ocircng quả baacuteo

Do tội phuacutec sinh ra

Quả từ tội phuacutec sinh --

Lagravem sao noacutei chẳng khocircng

36 Kẻ nagraveo phaacute taacutenh khocircng

Phủ nhận lyacute duyecircn khởi

Thigrave cũng lagrave phủ nhận

Nhất thiết thế gian phaacutep

19

37 Nếu phaacute bỏ taacutenh khocircng

Thigrave chẳng coacute sở taacutec[14]

Như vậy coacute hagravenh động

Magrave chẳng coacute khởi đầu

Vagrave như vậy sẽ coacute

Taacutec giả chẳng tạo taacutec

38 Nếu caacutec phaacutep thế gian

Hiện hữu coacute tự taacutenh

Thigrave bất sinh bất diệt

Chuacuteng sinh sẽ thường trụ

Vĩnh viễn chẳng dị diệt

39 Nếu chẳng coacute taacutenh khocircng

Chưa đắc chẳng thể đắc

19

37 Nếu phaacute bỏ taacutenh khocircng

Thigrave chẳng coacute sở taacutec[14]

Như vậy coacute hagravenh động

Magrave chẳng coacute khởi đầu

Vagrave như vậy sẽ coacute

Taacutec giả chẳng tạo taacutec

38 Nếu caacutec phaacutep thế gian

Hiện hữu coacute tự taacutenh

Thigrave bất sinh bất diệt

Chuacuteng sinh sẽ thường trụ

Vĩnh viễn chẳng dị diệt

39 Nếu chẳng coacute taacutenh khocircng

Chưa đắc chẳng thể đắc

20

Chẳng thể diệt phiền natildeo

Nghiệp khổ đau chẳng dứt

40 Người thấy phaacutep duyecircn

sinh

Thigrave thấy được [Tứ Đế]

Thấy bản taacutenh của khổ

Ngộ Khổ Tập Diệt Đạo

Phẩm thứ 26

Quaacuten thập nhị nhacircn duyecircn

1 Chuacuteng sanh do vocirc minh

Khởi sinh ba loại hagravenh

Necircn luacircn hồi taacutei sinh

Tugravey hagravenh thọ nghiệp baacuteo

21

2 Tugravey nhacircn duyecircn của hagravenh

Thức thọ thacircn lục đạo[15]

Khi thức đi taacutei sinh

Tăng trưởng thagravenh Danh sắc

3 Khi danh sắc tăng trưởng

Từ đoacute sinh lục nhập

Lục nhập hogravea trần thức[16]

Saacuteu xuacutec khởi sinh ra

4 Xuacutec ấy khởi chỉ vigrave

Nương nhatilden sắc tacircm hagravenh

Necircn nhatilden thức khởi sinh

Bởi nương vagraveo danh sắc

21

2 Tugravey nhacircn duyecircn của hagravenh

Thức thọ thacircn lục đạo[15]

Khi thức đi taacutei sinh

Tăng trưởng thagravenh Danh sắc

3 Khi danh sắc tăng trưởng

Từ đoacute sinh lục nhập

Lục nhập hogravea trần thức[16]

Saacuteu xuacutec khởi sinh ra

4 Xuacutec ấy khởi chỉ vigrave

Nương nhatilden sắc tacircm hagravenh

Necircn nhatilden thức khởi sinh

Bởi nương vagraveo danh sắc

22

5 Tập hợp ba thứ nagravey --

Nhatilden sắc thức -- lagrave xuacutec

Từ xuacutec magrave sinh ra

Thagravenh ba loại cảm thọ

6 Nhacircn từ nơi cảm thọ

Aacutei sinh cagraveng khaacutet thọ

Aacutei khởi thigrave thủ sinh --

Thủ gồm coacute bốn loại

7 Do thủ necircn coacute hữu

Do người thủ khởi ra

Nếu thủ ấy khocircng coacute

Sẽ giải thoaacutet chẳng hữu

23

8 Hữu chiacutenh lagrave ngũ uẩn

Do hữu necircn coacute sinh

Vagrave latildeo tử khổ đau

Khoacutec than cugraveng sầu natildeo

9 Tacircm khổ đau phiền natildeo

Phaacutet khởi ra từ sinh

Từ đoacute tạo thagravenh uẩn

Chỉ lagrave khối khổ đau

10 Hagravenh lagrave gốc luacircn hồi

Người triacute ngưng tạo nghiệp

Kẻ si cứ taacutec nghiệp

24

Người triacute khocircng như thế

Vigrave đatilde thấy taacutenh Khocircng

11 Nếu vocirc minh dứt trừ

Hagravenh sẽ khocircng khởi sinh

Muốn dứt vocirc minh phải

Nhờ triacute tuệ vi diệu

Vagrave thiền định taacutenh Khocircng

12 Vigrave vograveng khoen nagravey diệt

Necircn khoen sau chẳng sinh

Khối khổ đau tự noacute

Đoạn diệt đến tận cugraveng

Đến đacircy chấm dứt Căn Bản Trung Quaacuten

Luận Tụng phẩm thứ 18 24 vagrave 26

25

Lời dịch giả (Việt ngữ)

Chuacuteng tocirci đatilde cố gắng giữ lại thể thi kệ

bốn cacircu trong toagraven bagravei tuy nhiecircn ở một

số chỗ chuacuteng tocirci bắt buộc phải tăng số

cacircu lecircn để tocircn trọng yacute văn nguyecircn thủy

Ngoagravei ra chuacuteng tocirci cũng phải chuacute thiacutech

bằng số thecircm ở vagravei chỗ để giải thiacutech về

caacutec từ haacuten-việt đatilde sử dụng bởi caacutec chư

tocircn đức trong truyền thống Phật giaacuteo

Việt Nam Vigrave caacutec từ ngữ nagravey quaacute xuacutec

tiacutech cocirc đọng necircn chuacuteng tocirci nghĩ đoacute lagrave

một sự cần thiết để cho độc giả dễ hiểu

Cograven caacutec chuacute thiacutech dugraveng dấu hoa thị lagrave

của nhagrave dịch giả Anh ngữ Sau cugraveng

chuacuteng tocirci cũng biết lagrave đatilde coacute một số caacutec

bản dịch trước của chư vị chư tocircn đức lẽ

ra chuacuteng tocirci dugraveng thẳng caacutec văn bản đoacute

nhưng vigrave văn bản của nhagrave dịch giả

Wulstan Fletcher mang những ưu điểm

26

đặc thugrave vagrave lagrave một dị bản đưa ra những

điểm riecircng biệt của noacute Do đoacute chuacuteng tocirci

xin được dịch bản nagravey đuacuteng theo quan

điểm của dịch giả Wulstan Fletcher hy

vọng goacutep thecircm vagraveo vườn hoa Phật giaacuteo

một bocircng hoa lạ

Bản Anh ngữ 2006 do dịch giả Wulstan

Fletcher biecircn soạn

Bản dịch Việt ngữ do Sonam Nyima

Chacircn Giaacutec (Canada) vagrave Diệu Hạnh

Giao Trinh (France) biecircn soạn chuẩn

bị cho phaacutep hội thuyết giảng của Đức

Đạt Lai Lạt Ma tại Nantes thaacuteng 8

2008 với sự tham khảo caacutec văn bản

sau

1 Kalachakra 2004 Select

Practice Texts in English amp Tibetan

27

Published by The Canadian Tibetan

Association of Ontario 2004

2 The Fundamental Wisdom of

The Middle Way

Nagarjunarsquos Mula-

Madhyamaka-Karika

Translated and commentary by

Jay L Garfield

Oxford University Press 1995

3 Luận giải Trung Luận Taacutenh

khởi vagrave duyecircn khởi

Hồng Dương Nguyễn Văn Hai Viện

Cao Đẳng Phật Học Hải Đức 2003

4 Yếu Chỉ Trung Quaacuten Luận Thiacutech

Duy Lực

5 Trung Luận Phạm Chiacute Thanh

Mục thiacutech Cưu Ma La Thập Haacuten

28

dịch Thiacutech Thiện Siecircu Việt dịch

2001

copy Ly Bui amp Giao Trinh Vo - 2007

[1] Chuẩn bị cho phaacutep hội thuyết

giảng của Đức Đạt Lai Lạt Ma tại

Nantes thaacuteng 8 2008 Bản dịch

Việt ngữ do Sonam Nyima Chacircn

Giaacutec vagrave Diệu Hạnh Giao Trinh

biecircn soạn phối hợp với caacutec từ

ngữ dugraveng trong bản Haacuten dịch

[2] Ngatilde nghĩa lagrave ldquocaacutei tocircirdquo ngatilde sở

nghĩa lagrave ldquocaacutei của tocircirdquo

[3] Necircn chứng vocirc ngatilde triacute

23

8 Hữu chiacutenh lagrave ngũ uẩn

Do hữu necircn coacute sinh

Vagrave latildeo tử khổ đau

Khoacutec than cugraveng sầu natildeo

9 Tacircm khổ đau phiền natildeo

Phaacutet khởi ra từ sinh

Từ đoacute tạo thagravenh uẩn

Chỉ lagrave khối khổ đau

10 Hagravenh lagrave gốc luacircn hồi

Người triacute ngưng tạo nghiệp

Kẻ si cứ taacutec nghiệp

24

Người triacute khocircng như thế

Vigrave đatilde thấy taacutenh Khocircng

11 Nếu vocirc minh dứt trừ

Hagravenh sẽ khocircng khởi sinh

Muốn dứt vocirc minh phải

Nhờ triacute tuệ vi diệu

Vagrave thiền định taacutenh Khocircng

12 Vigrave vograveng khoen nagravey diệt

Necircn khoen sau chẳng sinh

Khối khổ đau tự noacute

Đoạn diệt đến tận cugraveng

Đến đacircy chấm dứt Căn Bản Trung Quaacuten

Luận Tụng phẩm thứ 18 24 vagrave 26

25

Lời dịch giả (Việt ngữ)

Chuacuteng tocirci đatilde cố gắng giữ lại thể thi kệ

bốn cacircu trong toagraven bagravei tuy nhiecircn ở một

số chỗ chuacuteng tocirci bắt buộc phải tăng số

cacircu lecircn để tocircn trọng yacute văn nguyecircn thủy

Ngoagravei ra chuacuteng tocirci cũng phải chuacute thiacutech

bằng số thecircm ở vagravei chỗ để giải thiacutech về

caacutec từ haacuten-việt đatilde sử dụng bởi caacutec chư

tocircn đức trong truyền thống Phật giaacuteo

Việt Nam Vigrave caacutec từ ngữ nagravey quaacute xuacutec

tiacutech cocirc đọng necircn chuacuteng tocirci nghĩ đoacute lagrave

một sự cần thiết để cho độc giả dễ hiểu

Cograven caacutec chuacute thiacutech dugraveng dấu hoa thị lagrave

của nhagrave dịch giả Anh ngữ Sau cugraveng

chuacuteng tocirci cũng biết lagrave đatilde coacute một số caacutec

bản dịch trước của chư vị chư tocircn đức lẽ

ra chuacuteng tocirci dugraveng thẳng caacutec văn bản đoacute

nhưng vigrave văn bản của nhagrave dịch giả

Wulstan Fletcher mang những ưu điểm

26

đặc thugrave vagrave lagrave một dị bản đưa ra những

điểm riecircng biệt của noacute Do đoacute chuacuteng tocirci

xin được dịch bản nagravey đuacuteng theo quan

điểm của dịch giả Wulstan Fletcher hy

vọng goacutep thecircm vagraveo vườn hoa Phật giaacuteo

một bocircng hoa lạ

Bản Anh ngữ 2006 do dịch giả Wulstan

Fletcher biecircn soạn

Bản dịch Việt ngữ do Sonam Nyima

Chacircn Giaacutec (Canada) vagrave Diệu Hạnh

Giao Trinh (France) biecircn soạn chuẩn

bị cho phaacutep hội thuyết giảng của Đức

Đạt Lai Lạt Ma tại Nantes thaacuteng 8

2008 với sự tham khảo caacutec văn bản

sau

1 Kalachakra 2004 Select

Practice Texts in English amp Tibetan

27

Published by The Canadian Tibetan

Association of Ontario 2004

2 The Fundamental Wisdom of

The Middle Way

Nagarjunarsquos Mula-

Madhyamaka-Karika

Translated and commentary by

Jay L Garfield

Oxford University Press 1995

3 Luận giải Trung Luận Taacutenh

khởi vagrave duyecircn khởi

Hồng Dương Nguyễn Văn Hai Viện

Cao Đẳng Phật Học Hải Đức 2003

4 Yếu Chỉ Trung Quaacuten Luận Thiacutech

Duy Lực

5 Trung Luận Phạm Chiacute Thanh

Mục thiacutech Cưu Ma La Thập Haacuten

28

dịch Thiacutech Thiện Siecircu Việt dịch

2001

copy Ly Bui amp Giao Trinh Vo - 2007

[1] Chuẩn bị cho phaacutep hội thuyết

giảng của Đức Đạt Lai Lạt Ma tại

Nantes thaacuteng 8 2008 Bản dịch

Việt ngữ do Sonam Nyima Chacircn

Giaacutec vagrave Diệu Hạnh Giao Trinh

biecircn soạn phối hợp với caacutec từ

ngữ dugraveng trong bản Haacuten dịch

[2] Ngatilde nghĩa lagrave ldquocaacutei tocircirdquo ngatilde sở

nghĩa lagrave ldquocaacutei của tocircirdquo

[3] Necircn chứng vocirc ngatilde triacute

24

Người triacute khocircng như thế

Vigrave đatilde thấy taacutenh Khocircng

11 Nếu vocirc minh dứt trừ

Hagravenh sẽ khocircng khởi sinh

Muốn dứt vocirc minh phải

Nhờ triacute tuệ vi diệu

Vagrave thiền định taacutenh Khocircng

12 Vigrave vograveng khoen nagravey diệt

Necircn khoen sau chẳng sinh

Khối khổ đau tự noacute

Đoạn diệt đến tận cugraveng

Đến đacircy chấm dứt Căn Bản Trung Quaacuten

Luận Tụng phẩm thứ 18 24 vagrave 26

25

Lời dịch giả (Việt ngữ)

Chuacuteng tocirci đatilde cố gắng giữ lại thể thi kệ

bốn cacircu trong toagraven bagravei tuy nhiecircn ở một

số chỗ chuacuteng tocirci bắt buộc phải tăng số

cacircu lecircn để tocircn trọng yacute văn nguyecircn thủy

Ngoagravei ra chuacuteng tocirci cũng phải chuacute thiacutech

bằng số thecircm ở vagravei chỗ để giải thiacutech về

caacutec từ haacuten-việt đatilde sử dụng bởi caacutec chư

tocircn đức trong truyền thống Phật giaacuteo

Việt Nam Vigrave caacutec từ ngữ nagravey quaacute xuacutec

tiacutech cocirc đọng necircn chuacuteng tocirci nghĩ đoacute lagrave

một sự cần thiết để cho độc giả dễ hiểu

Cograven caacutec chuacute thiacutech dugraveng dấu hoa thị lagrave

của nhagrave dịch giả Anh ngữ Sau cugraveng

chuacuteng tocirci cũng biết lagrave đatilde coacute một số caacutec

bản dịch trước của chư vị chư tocircn đức lẽ

ra chuacuteng tocirci dugraveng thẳng caacutec văn bản đoacute

nhưng vigrave văn bản của nhagrave dịch giả

Wulstan Fletcher mang những ưu điểm

26

đặc thugrave vagrave lagrave một dị bản đưa ra những

điểm riecircng biệt của noacute Do đoacute chuacuteng tocirci

xin được dịch bản nagravey đuacuteng theo quan

điểm của dịch giả Wulstan Fletcher hy

vọng goacutep thecircm vagraveo vườn hoa Phật giaacuteo

một bocircng hoa lạ

Bản Anh ngữ 2006 do dịch giả Wulstan

Fletcher biecircn soạn

Bản dịch Việt ngữ do Sonam Nyima

Chacircn Giaacutec (Canada) vagrave Diệu Hạnh

Giao Trinh (France) biecircn soạn chuẩn

bị cho phaacutep hội thuyết giảng của Đức

Đạt Lai Lạt Ma tại Nantes thaacuteng 8

2008 với sự tham khảo caacutec văn bản

sau

1 Kalachakra 2004 Select

Practice Texts in English amp Tibetan

27

Published by The Canadian Tibetan

Association of Ontario 2004

2 The Fundamental Wisdom of

The Middle Way

Nagarjunarsquos Mula-

Madhyamaka-Karika

Translated and commentary by

Jay L Garfield

Oxford University Press 1995

3 Luận giải Trung Luận Taacutenh

khởi vagrave duyecircn khởi

Hồng Dương Nguyễn Văn Hai Viện

Cao Đẳng Phật Học Hải Đức 2003

4 Yếu Chỉ Trung Quaacuten Luận Thiacutech

Duy Lực

5 Trung Luận Phạm Chiacute Thanh

Mục thiacutech Cưu Ma La Thập Haacuten

28

dịch Thiacutech Thiện Siecircu Việt dịch

2001

copy Ly Bui amp Giao Trinh Vo - 2007

[1] Chuẩn bị cho phaacutep hội thuyết

giảng của Đức Đạt Lai Lạt Ma tại

Nantes thaacuteng 8 2008 Bản dịch

Việt ngữ do Sonam Nyima Chacircn

Giaacutec vagrave Diệu Hạnh Giao Trinh

biecircn soạn phối hợp với caacutec từ

ngữ dugraveng trong bản Haacuten dịch

[2] Ngatilde nghĩa lagrave ldquocaacutei tocircirdquo ngatilde sở

nghĩa lagrave ldquocaacutei của tocircirdquo

[3] Necircn chứng vocirc ngatilde triacute

25

Lời dịch giả (Việt ngữ)

Chuacuteng tocirci đatilde cố gắng giữ lại thể thi kệ

bốn cacircu trong toagraven bagravei tuy nhiecircn ở một

số chỗ chuacuteng tocirci bắt buộc phải tăng số

cacircu lecircn để tocircn trọng yacute văn nguyecircn thủy

Ngoagravei ra chuacuteng tocirci cũng phải chuacute thiacutech

bằng số thecircm ở vagravei chỗ để giải thiacutech về

caacutec từ haacuten-việt đatilde sử dụng bởi caacutec chư

tocircn đức trong truyền thống Phật giaacuteo

Việt Nam Vigrave caacutec từ ngữ nagravey quaacute xuacutec

tiacutech cocirc đọng necircn chuacuteng tocirci nghĩ đoacute lagrave

một sự cần thiết để cho độc giả dễ hiểu

Cograven caacutec chuacute thiacutech dugraveng dấu hoa thị lagrave

của nhagrave dịch giả Anh ngữ Sau cugraveng

chuacuteng tocirci cũng biết lagrave đatilde coacute một số caacutec

bản dịch trước của chư vị chư tocircn đức lẽ

ra chuacuteng tocirci dugraveng thẳng caacutec văn bản đoacute

nhưng vigrave văn bản của nhagrave dịch giả

Wulstan Fletcher mang những ưu điểm

26

đặc thugrave vagrave lagrave một dị bản đưa ra những

điểm riecircng biệt của noacute Do đoacute chuacuteng tocirci

xin được dịch bản nagravey đuacuteng theo quan

điểm của dịch giả Wulstan Fletcher hy

vọng goacutep thecircm vagraveo vườn hoa Phật giaacuteo

một bocircng hoa lạ

Bản Anh ngữ 2006 do dịch giả Wulstan

Fletcher biecircn soạn

Bản dịch Việt ngữ do Sonam Nyima

Chacircn Giaacutec (Canada) vagrave Diệu Hạnh

Giao Trinh (France) biecircn soạn chuẩn

bị cho phaacutep hội thuyết giảng của Đức

Đạt Lai Lạt Ma tại Nantes thaacuteng 8

2008 với sự tham khảo caacutec văn bản

sau

1 Kalachakra 2004 Select

Practice Texts in English amp Tibetan

27

Published by The Canadian Tibetan

Association of Ontario 2004

2 The Fundamental Wisdom of

The Middle Way

Nagarjunarsquos Mula-

Madhyamaka-Karika

Translated and commentary by

Jay L Garfield

Oxford University Press 1995

3 Luận giải Trung Luận Taacutenh

khởi vagrave duyecircn khởi

Hồng Dương Nguyễn Văn Hai Viện

Cao Đẳng Phật Học Hải Đức 2003

4 Yếu Chỉ Trung Quaacuten Luận Thiacutech

Duy Lực

5 Trung Luận Phạm Chiacute Thanh

Mục thiacutech Cưu Ma La Thập Haacuten

28

dịch Thiacutech Thiện Siecircu Việt dịch

2001

copy Ly Bui amp Giao Trinh Vo - 2007

[1] Chuẩn bị cho phaacutep hội thuyết

giảng của Đức Đạt Lai Lạt Ma tại

Nantes thaacuteng 8 2008 Bản dịch

Việt ngữ do Sonam Nyima Chacircn

Giaacutec vagrave Diệu Hạnh Giao Trinh

biecircn soạn phối hợp với caacutec từ

ngữ dugraveng trong bản Haacuten dịch

[2] Ngatilde nghĩa lagrave ldquocaacutei tocircirdquo ngatilde sở

nghĩa lagrave ldquocaacutei của tocircirdquo

[3] Necircn chứng vocirc ngatilde triacute

26

đặc thugrave vagrave lagrave một dị bản đưa ra những

điểm riecircng biệt của noacute Do đoacute chuacuteng tocirci

xin được dịch bản nagravey đuacuteng theo quan

điểm của dịch giả Wulstan Fletcher hy

vọng goacutep thecircm vagraveo vườn hoa Phật giaacuteo

một bocircng hoa lạ

Bản Anh ngữ 2006 do dịch giả Wulstan

Fletcher biecircn soạn

Bản dịch Việt ngữ do Sonam Nyima

Chacircn Giaacutec (Canada) vagrave Diệu Hạnh

Giao Trinh (France) biecircn soạn chuẩn

bị cho phaacutep hội thuyết giảng của Đức

Đạt Lai Lạt Ma tại Nantes thaacuteng 8

2008 với sự tham khảo caacutec văn bản

sau

1 Kalachakra 2004 Select

Practice Texts in English amp Tibetan

27

Published by The Canadian Tibetan

Association of Ontario 2004

2 The Fundamental Wisdom of

The Middle Way

Nagarjunarsquos Mula-

Madhyamaka-Karika

Translated and commentary by

Jay L Garfield

Oxford University Press 1995

3 Luận giải Trung Luận Taacutenh

khởi vagrave duyecircn khởi

Hồng Dương Nguyễn Văn Hai Viện

Cao Đẳng Phật Học Hải Đức 2003

4 Yếu Chỉ Trung Quaacuten Luận Thiacutech

Duy Lực

5 Trung Luận Phạm Chiacute Thanh

Mục thiacutech Cưu Ma La Thập Haacuten

28

dịch Thiacutech Thiện Siecircu Việt dịch

2001

copy Ly Bui amp Giao Trinh Vo - 2007

[1] Chuẩn bị cho phaacutep hội thuyết

giảng của Đức Đạt Lai Lạt Ma tại

Nantes thaacuteng 8 2008 Bản dịch

Việt ngữ do Sonam Nyima Chacircn

Giaacutec vagrave Diệu Hạnh Giao Trinh

biecircn soạn phối hợp với caacutec từ

ngữ dugraveng trong bản Haacuten dịch

[2] Ngatilde nghĩa lagrave ldquocaacutei tocircirdquo ngatilde sở

nghĩa lagrave ldquocaacutei của tocircirdquo

[3] Necircn chứng vocirc ngatilde triacute

27

Published by The Canadian Tibetan

Association of Ontario 2004

2 The Fundamental Wisdom of

The Middle Way

Nagarjunarsquos Mula-

Madhyamaka-Karika

Translated and commentary by

Jay L Garfield

Oxford University Press 1995

3 Luận giải Trung Luận Taacutenh

khởi vagrave duyecircn khởi

Hồng Dương Nguyễn Văn Hai Viện

Cao Đẳng Phật Học Hải Đức 2003

4 Yếu Chỉ Trung Quaacuten Luận Thiacutech

Duy Lực

5 Trung Luận Phạm Chiacute Thanh

Mục thiacutech Cưu Ma La Thập Haacuten

28

dịch Thiacutech Thiện Siecircu Việt dịch

2001

copy Ly Bui amp Giao Trinh Vo - 2007

[1] Chuẩn bị cho phaacutep hội thuyết

giảng của Đức Đạt Lai Lạt Ma tại

Nantes thaacuteng 8 2008 Bản dịch

Việt ngữ do Sonam Nyima Chacircn

Giaacutec vagrave Diệu Hạnh Giao Trinh

biecircn soạn phối hợp với caacutec từ

ngữ dugraveng trong bản Haacuten dịch

[2] Ngatilde nghĩa lagrave ldquocaacutei tocircirdquo ngatilde sở

nghĩa lagrave ldquocaacutei của tocircirdquo

[3] Necircn chứng vocirc ngatilde triacute

28

dịch Thiacutech Thiện Siecircu Việt dịch

2001

copy Ly Bui amp Giao Trinh Vo - 2007

[1] Chuẩn bị cho phaacutep hội thuyết

giảng của Đức Đạt Lai Lạt Ma tại

Nantes thaacuteng 8 2008 Bản dịch

Việt ngữ do Sonam Nyima Chacircn

Giaacutec vagrave Diệu Hạnh Giao Trinh

biecircn soạn phối hợp với caacutec từ

ngữ dugraveng trong bản Haacuten dịch

[2] Ngatilde nghĩa lagrave ldquocaacutei tocircirdquo ngatilde sở

nghĩa lagrave ldquocaacutei của tocircirdquo

[3] Necircn chứng vocirc ngatilde triacute

29

[4] Nếu cograven thấy coacute tự taacutenh (ngay

cả khi nhigraven chư A la haacuten đatilde chứng

vocirc ngatilde lagrave coacute tự taacutenh) thigrave vẫn chưa

hiểu được

taacutenh Khocircng nghĩa lagrave cograven sở

chấp

[5] Biến kế lagrave tacircm nhigraven sự vật bị meacuteo moacute

sai lầm như nhigraven cuộn giacircy magrave nghĩ lagrave

con rắn

[6] Caacutec dị bản trước dịch lagrave Thực tướng

của caacutec phaacutep Tacircm hagravenh ngocircn ngữ đoạn

[7] Chư phaacutep cũng dịch lagrave nhất thiết

phaacutep

[8] Trung Quaacuten Baacutet Bất Bất sinh diệc bất

diệt Bất thường diệc bất đoạn Bất nhất

diệc bất dị Bất lai diệc bất xuất

Nghĩa lagrave triacute tuệ ngộ khổ đế đoạn trừ

tập đế thiền định trecircn đạo đế vagrave chứng

quả diệt đế

30

[9] Đắc tức lagrave tứ quả vagrave hướng tức lagrave tứ

hướng lagrave taacutem bậc Hiền Thaacutenh trong

Thanh văn

Tứ quả gồm quả Tu đagrave hoagraven quả Tu đagrave

hagravem quả A na hagravem quả A la haacuten

Tứ hướng gồm Tu đagrave hoagraven hướng Tu

đagrave hagravem hướng A na hagravem hướng A la

haacuten hướng

[10] Đệ nhất nghĩa đế

[11] Nghĩa lagrave tất cả mọi sự vật Nguyecircn

cacircu Haacuten Việt lagrave Dĩ hữu khocircng nghĩa cố

nhất thiết phaacutep đắc thagravenh

[12] Vigrave tự taacutenh thigrave chẳng vocirc thường

[13] Tập lagrave thoacutei quen

[14] Sở taacutec ở đacircy lagrave caacutei magrave migravenh lagravem

[15] Caacutec cotildei của saacuteu nẻo luacircn hồi

31

[16] Trần lagrave cảnh vật becircn ngoagravei hogravea hợp

với thức lagrave nhận biết tạo ra saacuteu xuacutec

chạm