multĠtravmali hastaya yaklaġim - acil ve afet … · trauma life support, atls) ‟ nin bir ......
TRANSCRIPT
![Page 1: MULTĠTRAVMALI HASTAYA YAKLAġIM - Acil ve Afet … · Trauma Life Support, ATLS) ‟ nin bir ... Toraks Grafisi Ne aranır?: pnömotoraks, hematoraks, mediasten geniliği, kot kırıkları,](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022021901/5b7ad2ad7f8b9adb4c8b591c/html5/thumbnails/1.jpg)
MULTĠTRAVMALI
HASTAYA YAKLAġIM
![Page 2: MULTĠTRAVMALI HASTAYA YAKLAġIM - Acil ve Afet … · Trauma Life Support, ATLS) ‟ nin bir ... Toraks Grafisi Ne aranır?: pnömotoraks, hematoraks, mediasten geniliği, kot kırıkları,](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022021901/5b7ad2ad7f8b9adb4c8b591c/html5/thumbnails/2.jpg)
TRAVMA RESUSĠTASYON
• Tanım
• Amaç
• Genel bilgiler
– Genel istatistikler, kimleri kurtarabiliriz, travma müdahale sistemi, personelyetiştirilmesi, hastane öncesi organizasyon, korunma
• Birinci bakı
• İkinci bakı
• Radyolojik ve lab öncelikler
![Page 3: MULTĠTRAVMALI HASTAYA YAKLAġIM - Acil ve Afet … · Trauma Life Support, ATLS) ‟ nin bir ... Toraks Grafisi Ne aranır?: pnömotoraks, hematoraks, mediasten geniliği, kot kırıkları,](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022021901/5b7ad2ad7f8b9adb4c8b591c/html5/thumbnails/3.jpg)
Tanım
Multipl travma (çoklu travma)
birden fazla büyük organ sistemini
ilgilendiren belirgin travmadır.
![Page 4: MULTĠTRAVMALI HASTAYA YAKLAġIM - Acil ve Afet … · Trauma Life Support, ATLS) ‟ nin bir ... Toraks Grafisi Ne aranır?: pnömotoraks, hematoraks, mediasten geniliği, kot kırıkları,](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022021901/5b7ad2ad7f8b9adb4c8b591c/html5/thumbnails/4.jpg)
Amaç
• ''İleri Yaşam Desteği'' (Advanced
Trauma Life Support, ATLS) ‟ nin bir
özeti...
• Sistematik ve kapsamlı yaklaşım...
![Page 5: MULTĠTRAVMALI HASTAYA YAKLAġIM - Acil ve Afet … · Trauma Life Support, ATLS) ‟ nin bir ... Toraks Grafisi Ne aranır?: pnömotoraks, hematoraks, mediasten geniliği, kot kırıkları,](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022021901/5b7ad2ad7f8b9adb4c8b591c/html5/thumbnails/5.jpg)
ATLS®- Felsefe
• Hastanın durumunun hızlı ve doğru değerlendirilmesi
• Hayatı en çok tehdit edeni, önce tedavi et
– ABCDE yaklaşımı
• Hayatı tehdit eden yaralanmaları doğru öncelik sırasına göre
saptamak ve derhal tedavi etmek
• Öncelik sıralamasına göre hastanın stabilize ve resüsite
edilmesi
• Tedavi önceliği tanıdan önce
![Page 6: MULTĠTRAVMALI HASTAYA YAKLAġIM - Acil ve Afet … · Trauma Life Support, ATLS) ‟ nin bir ... Toraks Grafisi Ne aranır?: pnömotoraks, hematoraks, mediasten geniliği, kot kırıkları,](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022021901/5b7ad2ad7f8b9adb4c8b591c/html5/thumbnails/6.jpg)
Genel Bilgiler
• 18-44 yaş arası ölüm travmadan (trafik
kazaları, yüksekten düşmeler)
• Türkiye'de 2007‟de sadece trafikte
– 466.375 kaza,
– 4941 ölü, 214.089 yaralı,
– 230 trilyon 638 milyar 939 milyon TL zarar
![Page 7: MULTĠTRAVMALI HASTAYA YAKLAġIM - Acil ve Afet … · Trauma Life Support, ATLS) ‟ nin bir ... Toraks Grafisi Ne aranır?: pnömotoraks, hematoraks, mediasten geniliği, kot kırıkları,](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022021901/5b7ad2ad7f8b9adb4c8b591c/html5/thumbnails/7.jpg)
• Korunma:
– Trafik kanunları (alkollü araç kull, aşırı hız)
– Güvenli yollar
– Emniyet kemeri ve airbag kullanımı
– Güvenli araçlar
1. Faz: Prehospital Dönem
![Page 8: MULTĠTRAVMALI HASTAYA YAKLAġIM - Acil ve Afet … · Trauma Life Support, ATLS) ‟ nin bir ... Toraks Grafisi Ne aranır?: pnömotoraks, hematoraks, mediasten geniliği, kot kırıkları,](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022021901/5b7ad2ad7f8b9adb4c8b591c/html5/thumbnails/8.jpg)
• ALTIN SAATLER
2. Faz: Dakikalar–Saatler (prehospital-
hospital)
![Page 9: MULTĠTRAVMALI HASTAYA YAKLAġIM - Acil ve Afet … · Trauma Life Support, ATLS) ‟ nin bir ... Toraks Grafisi Ne aranır?: pnömotoraks, hematoraks, mediasten geniliği, kot kırıkları,](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022021901/5b7ad2ad7f8b9adb4c8b591c/html5/thumbnails/9.jpg)
Kimleri Kurtarabiliriz ?
• %50'si ilk bir kaç dakikada...
– ciddi damar, spinal hasar, havayolu tıkanıklığı
• %30'u ilk bir kaç saatte 'altın saatte'
acilde, ameliyatta...
– şok, hipovolemi, epidural, subdural kanama,
karaciğer, dalak yaralanması, pelvis, uzun
kemik kırıkları, kalp tamponatı, masif
hematoraks.
![Page 10: MULTĠTRAVMALI HASTAYA YAKLAġIM - Acil ve Afet … · Trauma Life Support, ATLS) ‟ nin bir ... Toraks Grafisi Ne aranır?: pnömotoraks, hematoraks, mediasten geniliği, kot kırıkları,](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022021901/5b7ad2ad7f8b9adb4c8b591c/html5/thumbnails/10.jpg)
Temel Belirleyiciler:
• Hızlı transport
• Uygun travma resüsitasyonu
• Cerrahi gerektiren yaralanmaların hızlı tespiti
• Acil cerrahi müdahale
2. Faz: Dakikalar–Saatler (prehospital-
hospital)
![Page 11: MULTĠTRAVMALI HASTAYA YAKLAġIM - Acil ve Afet … · Trauma Life Support, ATLS) ‟ nin bir ... Toraks Grafisi Ne aranır?: pnömotoraks, hematoraks, mediasten geniliği, kot kırıkları,](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022021901/5b7ad2ad7f8b9adb4c8b591c/html5/thumbnails/11.jpg)
3. Faz: Geç Dönem. Günler, haftalar.
(Yoğun Bakım Dönemi)
• Sepsis
• Multi organ yetmezliği
![Page 12: MULTĠTRAVMALI HASTAYA YAKLAġIM - Acil ve Afet … · Trauma Life Support, ATLS) ‟ nin bir ... Toraks Grafisi Ne aranır?: pnömotoraks, hematoraks, mediasten geniliği, kot kırıkları,](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022021901/5b7ad2ad7f8b9adb4c8b591c/html5/thumbnails/12.jpg)
Travma Sistem ve Acil Bakım
Organizasyonu
2 ANA MODEL
Anglo-Amerikan Modeli Franco-German Modeli
• (Hastayı hastaneye götür)
•Scoop and run
• Acil servisler iyi gelişmiş
• Acil servislerin sahipleri
• (Hastaneyi hastaya götür)
• Stay and play
• Acil servisler az gelişmiş
• Diğer branşlar
(anestezistler)
![Page 13: MULTĠTRAVMALI HASTAYA YAKLAġIM - Acil ve Afet … · Trauma Life Support, ATLS) ‟ nin bir ... Toraks Grafisi Ne aranır?: pnömotoraks, hematoraks, mediasten geniliği, kot kırıkları,](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022021901/5b7ad2ad7f8b9adb4c8b591c/html5/thumbnails/13.jpg)
Travma Sistem ve Acil Bakım Organizasyonu
2 ANA MODEL
Anglo-Amerikan Modeli Franco-German Modeli
• Her iki model tartışma konusu
• Zaman kaybı
• Sahada paramedikler doktor bekliyor
• Üstünlüğüne dair bilimsel kesin veriler yok
![Page 14: MULTĠTRAVMALI HASTAYA YAKLAġIM - Acil ve Afet … · Trauma Life Support, ATLS) ‟ nin bir ... Toraks Grafisi Ne aranır?: pnömotoraks, hematoraks, mediasten geniliği, kot kırıkları,](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022021901/5b7ad2ad7f8b9adb4c8b591c/html5/thumbnails/14.jpg)
Genel Bilgiler
• Travma Müdahale Sistemi:
– Her hastanenin travma müdahale sistemi
– Kaynak ve kapasite sınırı
• Personel yetiĢtirilmesi:
– Bireysel personel eğitimi (teorik ve pratik
tekrarlanan ve sertifikalandırılan)
– Travma ekibi
![Page 15: MULTĠTRAVMALI HASTAYA YAKLAġIM - Acil ve Afet … · Trauma Life Support, ATLS) ‟ nin bir ... Toraks Grafisi Ne aranır?: pnömotoraks, hematoraks, mediasten geniliği, kot kırıkları,](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022021901/5b7ad2ad7f8b9adb4c8b591c/html5/thumbnails/15.jpg)
Genel Bilgiler
• Hastane öncesi tedavi ve organizasyon:
– Hastane öncesi tıbbi bakım
– „stay & play‟ ve „scoop & run‟
– Acil servis ile iletişim
– Nakil sırasında A B C
– Acilde iş bölümü
– Dökümantasyon
• Korunma:
– HIV, HBS
![Page 16: MULTĠTRAVMALI HASTAYA YAKLAġIM - Acil ve Afet … · Trauma Life Support, ATLS) ‟ nin bir ... Toraks Grafisi Ne aranır?: pnömotoraks, hematoraks, mediasten geniliği, kot kırıkları,](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022021901/5b7ad2ad7f8b9adb4c8b591c/html5/thumbnails/16.jpg)
Travma Resusitasyon
• ATLS’ye göre:
–Birinci Bakı: A B C
• ani ve yaşamı tehdit eden durum için
– İkinci Bakı:
• olası yaşamı tehdit edebilen tüm durumları
saptamak ve doğru bir tedavi planı
–Kesin Yaklaşım:
• Tedavi planının uygulanmasıdır.
![Page 17: MULTĠTRAVMALI HASTAYA YAKLAġIM - Acil ve Afet … · Trauma Life Support, ATLS) ‟ nin bir ... Toraks Grafisi Ne aranır?: pnömotoraks, hematoraks, mediasten geniliği, kot kırıkları,](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022021901/5b7ad2ad7f8b9adb4c8b591c/html5/thumbnails/17.jpg)
Travma Resusitasyon
BĠRĠNCĠ BAKI
A (Airway) : Havayolu ve boyun
B (Breathing) : Solunum
C (Circulation) : Dolaşım
D (Disability) : Nörolojik kısa bakı
E (Exposure) : Elbiseler
Müdahalenin sırası travma hastalarında hiçbir zaman değiĢmez.Önce havayolu gelir...
![Page 18: MULTĠTRAVMALI HASTAYA YAKLAġIM - Acil ve Afet … · Trauma Life Support, ATLS) ‟ nin bir ... Toraks Grafisi Ne aranır?: pnömotoraks, hematoraks, mediasten geniliği, kot kırıkları,](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022021901/5b7ad2ad7f8b9adb4c8b591c/html5/thumbnails/18.jpg)
A: Havayolu ve Boyun
Boynu sabitle
Temel Havayolu Kontrolü
'İyi misin?„
'Bak, dinle ve hisset„
Çeneyi itme - Çeneyi kaldırma
'Bak, dinle ve hisset„
O2.
Havayolu tak
![Page 19: MULTĠTRAVMALI HASTAYA YAKLAġIM - Acil ve Afet … · Trauma Life Support, ATLS) ‟ nin bir ... Toraks Grafisi Ne aranır?: pnömotoraks, hematoraks, mediasten geniliği, kot kırıkları,](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022021901/5b7ad2ad7f8b9adb4c8b591c/html5/thumbnails/19.jpg)
A: Havayolu ve Boyun
• “İyi misin ?”
• “Bak, dinle ve hisset”
![Page 20: MULTĠTRAVMALI HASTAYA YAKLAġIM - Acil ve Afet … · Trauma Life Support, ATLS) ‟ nin bir ... Toraks Grafisi Ne aranır?: pnömotoraks, hematoraks, mediasten geniliği, kot kırıkları,](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022021901/5b7ad2ad7f8b9adb4c8b591c/html5/thumbnails/20.jpg)
A: Havayolu ve Boyun
• Çeneyi itme
• Çeneyi kaldırma
![Page 21: MULTĠTRAVMALI HASTAYA YAKLAġIM - Acil ve Afet … · Trauma Life Support, ATLS) ‟ nin bir ... Toraks Grafisi Ne aranır?: pnömotoraks, hematoraks, mediasten geniliği, kot kırıkları,](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022021901/5b7ad2ad7f8b9adb4c8b591c/html5/thumbnails/21.jpg)
A: Havayolu ve Boyun
• Ġleri Havayolu Kontrolü
– Entübasyon endikasyonları:
• Bilinci kapalı, Yutma refleksi olmayan,
sekresyonlarını kontrol edemeyen hasta, GKS < 8
(travma hastası için GKS < 10), O2 sat <%90 (%100
O2 rağmen), havayolu tıkanıklığı gelişme riski olan
• Entübasyon takibi:
– Tüpün yeri oral tüp erkeklerde ~22-24cm, kadınlarda
~20-22cm, karinanın 2-3 cm üzeri, Her iki AC ve mide
dinlenecek, %100 O2, NG/OG takılacak, end-tidal CO2,
AC grafisi
• Cerrahi havayolu:
– iğne krikotroidotomisi, krikotroidotomi
![Page 22: MULTĠTRAVMALI HASTAYA YAKLAġIM - Acil ve Afet … · Trauma Life Support, ATLS) ‟ nin bir ... Toraks Grafisi Ne aranır?: pnömotoraks, hematoraks, mediasten geniliği, kot kırıkları,](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022021901/5b7ad2ad7f8b9adb4c8b591c/html5/thumbnails/22.jpg)
B: Solunum
• Solunumun hızı, derinliği, düzeni, ciltaltı
amfizem, krepitasyon, penetran yaralar
• Pulse-oksimetre
• Müdahale gerektiren altı acil durum:
• Havayolu tıkanıklığı
• Tansiyon pnömotoraks
• Kalp tamponatı
• Açık göğüs yarası
• Masif hematoraks
• Yelken göğüs (flail chest)
![Page 23: MULTĠTRAVMALI HASTAYA YAKLAġIM - Acil ve Afet … · Trauma Life Support, ATLS) ‟ nin bir ... Toraks Grafisi Ne aranır?: pnömotoraks, hematoraks, mediasten geniliği, kot kırıkları,](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022021901/5b7ad2ad7f8b9adb4c8b591c/html5/thumbnails/23.jpg)
Havayolu Tıkanıklığı
• Tanı:
– İnterkostal çekilme en iyi bulgu
–En sık neden “dil”
–Yanlış entübasyon
–Yabancı cisim
![Page 24: MULTĠTRAVMALI HASTAYA YAKLAġIM - Acil ve Afet … · Trauma Life Support, ATLS) ‟ nin bir ... Toraks Grafisi Ne aranır?: pnömotoraks, hematoraks, mediasten geniliği, kot kırıkları,](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022021901/5b7ad2ad7f8b9adb4c8b591c/html5/thumbnails/24.jpg)
Tansiyon Pnömotoraks
• Tanı klinik; film
beklenmez
– Azalmış solunum
sesi, deviye
trakea, göğüs
ağrısı
• Tedavi
– İğne torakostomi
– Hızlı sıvı
– Göğüs tüpü
![Page 25: MULTĠTRAVMALI HASTAYA YAKLAġIM - Acil ve Afet … · Trauma Life Support, ATLS) ‟ nin bir ... Toraks Grafisi Ne aranır?: pnömotoraks, hematoraks, mediasten geniliği, kot kırıkları,](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022021901/5b7ad2ad7f8b9adb4c8b591c/html5/thumbnails/25.jpg)
Kalp Tamponadı
• Tanı
– Şok, artmış JVD,
azalmış kalp sesleri
– AC filmi / EKO
(Zaman varsa)
• Tedavi
– Hızlı sıvı
– O2
– Perikardiyosentez
![Page 26: MULTĠTRAVMALI HASTAYA YAKLAġIM - Acil ve Afet … · Trauma Life Support, ATLS) ‟ nin bir ... Toraks Grafisi Ne aranır?: pnömotoraks, hematoraks, mediasten geniliği, kot kırıkları,](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022021901/5b7ad2ad7f8b9adb4c8b591c/html5/thumbnails/26.jpg)
Açık Göğüs Yarası
• Tanı
– Göğüs duvarında
delik
• Tedavi
– Üç tarafı kapalı
kare pet
– Göğüs tüpü
– Yaranın dikilmesi
kesin yaklaşımda
![Page 27: MULTĠTRAVMALI HASTAYA YAKLAġIM - Acil ve Afet … · Trauma Life Support, ATLS) ‟ nin bir ... Toraks Grafisi Ne aranır?: pnömotoraks, hematoraks, mediasten geniliği, kot kırıkları,](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022021901/5b7ad2ad7f8b9adb4c8b591c/html5/thumbnails/27.jpg)
Masif Hemotoraks
Tedavi
Göğüs tüpü
Hemitoraksta 1.5
lt kan, Göğüs
tüpünden
200ml/st kan=
Şok
Açık torakotomi
![Page 28: MULTĠTRAVMALI HASTAYA YAKLAġIM - Acil ve Afet … · Trauma Life Support, ATLS) ‟ nin bir ... Toraks Grafisi Ne aranır?: pnömotoraks, hematoraks, mediasten geniliği, kot kırıkları,](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022021901/5b7ad2ad7f8b9adb4c8b591c/html5/thumbnails/28.jpg)
Yelken Göğüs
Tanı
İki veya daha fazla kot kırığında paradoks hareket
Tedavi
O2
İnterkostalanaljezi
Entübasyon(endike ise)
![Page 29: MULTĠTRAVMALI HASTAYA YAKLAġIM - Acil ve Afet … · Trauma Life Support, ATLS) ‟ nin bir ... Toraks Grafisi Ne aranır?: pnömotoraks, hematoraks, mediasten geniliği, kot kırıkları,](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022021901/5b7ad2ad7f8b9adb4c8b591c/html5/thumbnails/29.jpg)
C: DolaĢım
• Dış kanama kontrolü
• Şok kontrolü:
–Hipovolemik
–Nörojenik
![Page 30: MULTĠTRAVMALI HASTAYA YAKLAġIM - Acil ve Afet … · Trauma Life Support, ATLS) ‟ nin bir ... Toraks Grafisi Ne aranır?: pnömotoraks, hematoraks, mediasten geniliği, kot kırıkları,](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022021901/5b7ad2ad7f8b9adb4c8b591c/html5/thumbnails/30.jpg)
Hipovolemik ġok
• Tanı
–Nabız
• Radyal nabız : ~80 mmHg
• Femoral nabız : ~70 mmHg
• Karotis nabzı : ~60 mmHg
–Kan basıncı güvenilir değil...
–Kapiller Geri Dolum (KGD) <2sn.
–KGD sensivitesi az...
![Page 31: MULTĠTRAVMALI HASTAYA YAKLAġIM - Acil ve Afet … · Trauma Life Support, ATLS) ‟ nin bir ... Toraks Grafisi Ne aranır?: pnömotoraks, hematoraks, mediasten geniliği, kot kırıkları,](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022021901/5b7ad2ad7f8b9adb4c8b591c/html5/thumbnails/31.jpg)
ġOK
Evre Kan kaybı % Sis. KB Dias.KB NB Tedavi
1 < 750 0-15 N N < 100 Kristalloid
2 750-1000 15-30 N ↑ >100 Kristalloid, kan
3 1500-2000 30-40 ↓ ↓ >120 Kristalloid ve
kan
4 >2000 > 40 ↓ ↓ ↓ ↓ > 140 Hızlı sıvı, kan,
cerrahi
ġOK=Fırtına öncesi sessizlik!..
![Page 32: MULTĠTRAVMALI HASTAYA YAKLAġIM - Acil ve Afet … · Trauma Life Support, ATLS) ‟ nin bir ... Toraks Grafisi Ne aranır?: pnömotoraks, hematoraks, mediasten geniliği, kot kırıkları,](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022021901/5b7ad2ad7f8b9adb4c8b591c/html5/thumbnails/32.jpg)
Hipovolemik ġok
• Tedavi
– İki 14G / 16G periferal damar yolu
• Kan grubu, Cross-match ve Hg, Htc
– 2 L ‰ 9 NaCl / RL (ılık)
– Kolloidlerin kristalloidlere üstünlüğü yok
• En iyi sıvı KAN‟dır…
![Page 33: MULTĠTRAVMALI HASTAYA YAKLAġIM - Acil ve Afet … · Trauma Life Support, ATLS) ‟ nin bir ... Toraks Grafisi Ne aranır?: pnömotoraks, hematoraks, mediasten geniliği, kot kırıkları,](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022021901/5b7ad2ad7f8b9adb4c8b591c/html5/thumbnails/33.jpg)
BRANÜLLERDEN KAN VE SIVI AKIġ HIZI
Branül Tipi Kan 500cc kan Sıvı 500cc sıvı
• 14G (portakal) 172 (cc/dk) 3 dk 270 (cc/dk) 2dk
• 16G (gri) 118 (cc/dk) 4 dk 180 (cc/dk) 3dk
• 18G (yeşil) 45 (cc/dk) 11dk 80 (cc/dk) 7dk
• 20G (pembe) 31 (cc/dk) 16dk 54 (cc/dk) 10dk
• 22G (mavi) 18 (cc/dk) 28dk 31 (cc/dk) 16dk
![Page 34: MULTĠTRAVMALI HASTAYA YAKLAġIM - Acil ve Afet … · Trauma Life Support, ATLS) ‟ nin bir ... Toraks Grafisi Ne aranır?: pnömotoraks, hematoraks, mediasten geniliği, kot kırıkları,](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022021901/5b7ad2ad7f8b9adb4c8b591c/html5/thumbnails/34.jpg)
Hipovolemik Şok
• Dikkat !
–Yaşlılarda kalp yetmezliği
–Çocuklarda 20ml/kg sıvı, 10ml/kg kan
dozu
–<5 yaş kemik içi sıvı infüzyonu
–Hipotermi ve koagulasyon sorunları
![Page 35: MULTĠTRAVMALI HASTAYA YAKLAġIM - Acil ve Afet … · Trauma Life Support, ATLS) ‟ nin bir ... Toraks Grafisi Ne aranır?: pnömotoraks, hematoraks, mediasten geniliği, kot kırıkları,](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022021901/5b7ad2ad7f8b9adb4c8b591c/html5/thumbnails/35.jpg)
D: Kısa Nörolojik Bakı
• Pupil çapı (izokori)
• Işık refleksi
• AVPU
–A: Alert (Açık, uyanık)
–V: Verbal (Sözlü uyarana açık)
–P : Pain (Ağrılı uyarana açık)
–U: Unresponsive (Uyarana yanıtsız)
![Page 36: MULTĠTRAVMALI HASTAYA YAKLAġIM - Acil ve Afet … · Trauma Life Support, ATLS) ‟ nin bir ... Toraks Grafisi Ne aranır?: pnömotoraks, hematoraks, mediasten geniliği, kot kırıkları,](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022021901/5b7ad2ad7f8b9adb4c8b591c/html5/thumbnails/36.jpg)
E: Elbiselerin Soyulması
• Boyun, göğüs, üst ekstremite birinci
bakıda öncelikli
• Dikiş yerlerinden kesin
• Adli olaylarda delil
– Resmi görevlilerce kayıt tutun
• Tüm giysiler ikinci bakıda çıkarılır
![Page 37: MULTĠTRAVMALI HASTAYA YAKLAġIM - Acil ve Afet … · Trauma Life Support, ATLS) ‟ nin bir ... Toraks Grafisi Ne aranır?: pnömotoraks, hematoraks, mediasten geniliği, kot kırıkları,](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022021901/5b7ad2ad7f8b9adb4c8b591c/html5/thumbnails/37.jpg)
Radyoloji'de Öncelikler
• Birinci bakıda bilinci kapalı hasta
–Servikal
–AC
–Pelvis
• Bilinci açık hastada FM önemli
![Page 38: MULTĠTRAVMALI HASTAYA YAKLAġIM - Acil ve Afet … · Trauma Life Support, ATLS) ‟ nin bir ... Toraks Grafisi Ne aranır?: pnömotoraks, hematoraks, mediasten geniliği, kot kırıkları,](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022021901/5b7ad2ad7f8b9adb4c8b591c/html5/thumbnails/38.jpg)
Servikal Grafi
• Lateral
• Yüzücü
• Oblik
![Page 39: MULTĠTRAVMALI HASTAYA YAKLAġIM - Acil ve Afet … · Trauma Life Support, ATLS) ‟ nin bir ... Toraks Grafisi Ne aranır?: pnömotoraks, hematoraks, mediasten geniliği, kot kırıkları,](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022021901/5b7ad2ad7f8b9adb4c8b591c/html5/thumbnails/39.jpg)
Lat. Servikal Grafi
Servikal lateral grafide omurilik
zedelenme riski:
T1 görülmeli
4 kontur kontrolü
Yumuşak doku gölgesi
▪ C2-3‟de 7 mm
▪ C5‟de 22 mm
İnstabilite bulguları
![Page 40: MULTĠTRAVMALI HASTAYA YAKLAġIM - Acil ve Afet … · Trauma Life Support, ATLS) ‟ nin bir ... Toraks Grafisi Ne aranır?: pnömotoraks, hematoraks, mediasten geniliği, kot kırıkları,](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022021901/5b7ad2ad7f8b9adb4c8b591c/html5/thumbnails/40.jpg)
Lat. Servikal Grafi
Dört lordotik açılanmanın
düzgünlüğünü
değerlendirilmeli
Odontoid veya C2
pedikülünün kırıkları
spinolaminal hattın
incelenmesiyle tesbit
edilebilir.
![Page 41: MULTĠTRAVMALI HASTAYA YAKLAġIM - Acil ve Afet … · Trauma Life Support, ATLS) ‟ nin bir ... Toraks Grafisi Ne aranır?: pnömotoraks, hematoraks, mediasten geniliği, kot kırıkları,](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022021901/5b7ad2ad7f8b9adb4c8b591c/html5/thumbnails/41.jpg)
Lat. Servikal Grafi
İnstabilite bulguları: omurlar arası açı 11
spinoz prosesler arasında açılma
faset eklem çıkığı
faset eklem genişlemesi
iki omur arası fark > 3.5 mm
omur yükseklik kaybı > %25
![Page 42: MULTĠTRAVMALI HASTAYA YAKLAġIM - Acil ve Afet … · Trauma Life Support, ATLS) ‟ nin bir ... Toraks Grafisi Ne aranır?: pnömotoraks, hematoraks, mediasten geniliği, kot kırıkları,](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022021901/5b7ad2ad7f8b9adb4c8b591c/html5/thumbnails/42.jpg)
Toraks Grafisi
Ne aranır?:
pnömotoraks,
hematoraks,
mediasten genişliği,
kot kırıkları,
solunum yolu tıkanıklığı,
yabancı cisim,
trakeal deviasyon,
diyafram yüksekliği
![Page 43: MULTĠTRAVMALI HASTAYA YAKLAġIM - Acil ve Afet … · Trauma Life Support, ATLS) ‟ nin bir ... Toraks Grafisi Ne aranır?: pnömotoraks, hematoraks, mediasten geniliği, kot kırıkları,](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022021901/5b7ad2ad7f8b9adb4c8b591c/html5/thumbnails/43.jpg)
Pelvis Ön-arka Grafisi
• Ne aranır:
– halkaların simetrisi
– simfisizdeki ayrılma
– kalça eklemi
– kırık varsa 6 ünite kan
![Page 44: MULTĠTRAVMALI HASTAYA YAKLAġIM - Acil ve Afet … · Trauma Life Support, ATLS) ‟ nin bir ... Toraks Grafisi Ne aranır?: pnömotoraks, hematoraks, mediasten geniliği, kot kırıkları,](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022021901/5b7ad2ad7f8b9adb4c8b591c/html5/thumbnails/44.jpg)
ĠKĠNCĠ BAKI (Tepeden Tırnağa Prensibi)
• Saç ve saçlı deri
• Kulak ve zarı
• Gözler
• Burun
• Ağız içi
• Yüz kemikleri
• Boyun, omurlar ve
trakea
• Toraks
• Batın
• Pelvis
• Genitaller
• Ekstremiteler
• Sırt
![Page 45: MULTĠTRAVMALI HASTAYA YAKLAġIM - Acil ve Afet … · Trauma Life Support, ATLS) ‟ nin bir ... Toraks Grafisi Ne aranır?: pnömotoraks, hematoraks, mediasten geniliği, kot kırıkları,](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022021901/5b7ad2ad7f8b9adb4c8b591c/html5/thumbnails/45.jpg)
ĠKĠNCĠ BAKI
• Saç ve saçlı deri:
–Kanamaya klemp veya parmakla bası
• Nörolojik durum:
–Bilinç, ışık refleksi,
– lateralizan nörolojik bulgu önemlidir.
–GKS
![Page 46: MULTĠTRAVMALI HASTAYA YAKLAġIM - Acil ve Afet … · Trauma Life Support, ATLS) ‟ nin bir ... Toraks Grafisi Ne aranır?: pnömotoraks, hematoraks, mediasten geniliği, kot kırıkları,](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022021901/5b7ad2ad7f8b9adb4c8b591c/html5/thumbnails/46.jpg)
GKS DEĞERLENDĠRMESĠ
Glasgow Koma Skoru :
• M6 emirlere uyuyor
• M5 ağrıya lokalize
• M4 ağrıya fleksiyon
• M3 ağrıya dekortike
• M2 ağrıya deserebre
• M1 ağrıya yanıtsız•V5 oryante
•V4 konfüse
•V3 anlamsız kelimeler
•V2 anlamsız sesler
•V1 yanıtsız
• E4 spontan açık
• E3 söz ile açık
• E2 ağrı ile açık
• E1 yanıtsız
![Page 47: MULTĠTRAVMALI HASTAYA YAKLAġIM - Acil ve Afet … · Trauma Life Support, ATLS) ‟ nin bir ... Toraks Grafisi Ne aranır?: pnömotoraks, hematoraks, mediasten geniliği, kot kırıkları,](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022021901/5b7ad2ad7f8b9adb4c8b591c/html5/thumbnails/47.jpg)
ĠKĠNCĠ BAKI
Gözler:
Görme keskinliği ve ön kamara kanaması,
Yüz:
Zigoma, nasal
▪ kemik kırığı önemli değil septal hematom ara
▪ Epistaksis fazlaysa geçici foley
Ağız içi
![Page 48: MULTĠTRAVMALI HASTAYA YAKLAġIM - Acil ve Afet … · Trauma Life Support, ATLS) ‟ nin bir ... Toraks Grafisi Ne aranır?: pnömotoraks, hematoraks, mediasten geniliği, kot kırıkları,](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022021901/5b7ad2ad7f8b9adb4c8b591c/html5/thumbnails/48.jpg)
ĠKĠNCĠ BAKI
• Boyun:
– Venöz dolgunluk, kesi, iz, trakeal deviasyon,
spinoz proses hassasiyeti ve deformite ara;
– Boyunluğu kontrol et.
Herhangi bir hasta boyun ağrısı, güçsüzlük,
parestezi veya paraliziden yakınıyorsa spinal kord yaralanması düşünülmelidir.
Travma, bilinç değişiklikleri varsa spinal kord yaralanması varmış gibi tedavi edilmelidir.
![Page 49: MULTĠTRAVMALI HASTAYA YAKLAġIM - Acil ve Afet … · Trauma Life Support, ATLS) ‟ nin bir ... Toraks Grafisi Ne aranır?: pnömotoraks, hematoraks, mediasten geniliği, kot kırıkları,](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022021901/5b7ad2ad7f8b9adb4c8b591c/html5/thumbnails/49.jpg)
RESUSİTASYON
Sekonder yaralanmanın önlenmesi…
Efektif spinal immobilizasyon ?-Travma tahtası
-Semirijid servical collar vb.
Servikal spin collar tek başına boyun hareketlerini sınırlamada inefektiftir.
Bu işlemler kütük çevirme öncesinde yapılmış olmalıdır.
![Page 50: MULTĠTRAVMALI HASTAYA YAKLAġIM - Acil ve Afet … · Trauma Life Support, ATLS) ‟ nin bir ... Toraks Grafisi Ne aranır?: pnömotoraks, hematoraks, mediasten geniliği, kot kırıkları,](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022021901/5b7ad2ad7f8b9adb4c8b591c/html5/thumbnails/50.jpg)
ĠKĠNCĠ BAKI
• Toraks:
– Solunum sayısı,
– iz,
– krepitasyon,
– amfizem
![Page 51: MULTĠTRAVMALI HASTAYA YAKLAġIM - Acil ve Afet … · Trauma Life Support, ATLS) ‟ nin bir ... Toraks Grafisi Ne aranır?: pnömotoraks, hematoraks, mediasten geniliği, kot kırıkları,](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022021901/5b7ad2ad7f8b9adb4c8b591c/html5/thumbnails/51.jpg)
ĠKĠNCĠ BAKI
Toraksa ait üç küçük durum:
-Basit pnömotoraks,
-Hemotoraks,
-Kot kırığı
Toraksa ait altı büyük
durum:
-Pulmoner kontüzyon
-Kardiyak kontüzyon
-Diyafram yırtığı
-Torasik aort yırtığı
-Özefagus yırtığı
-Solunum yolu yırtığı
![Page 52: MULTĠTRAVMALI HASTAYA YAKLAġIM - Acil ve Afet … · Trauma Life Support, ATLS) ‟ nin bir ... Toraks Grafisi Ne aranır?: pnömotoraks, hematoraks, mediasten geniliği, kot kırıkları,](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022021901/5b7ad2ad7f8b9adb4c8b591c/html5/thumbnails/52.jpg)
ĠKĠNCĠ BAKI
• Batın:
– Sık FM tekrarı
– Dış ortamda barsak vb..
– Batın USG
![Page 53: MULTĠTRAVMALI HASTAYA YAKLAġIM - Acil ve Afet … · Trauma Life Support, ATLS) ‟ nin bir ... Toraks Grafisi Ne aranır?: pnömotoraks, hematoraks, mediasten geniliği, kot kırıkları,](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022021901/5b7ad2ad7f8b9adb4c8b591c/html5/thumbnails/53.jpg)
ĠKĠNCĠ BAKI
• Pelvis ve Genital:
– İnstabilite?…
• Kırık varsa 6 ünite kan
– Rektal tuşe
– Vajinal tuşe
• Bimanuel
– Foley
• (mutlaka rektal tuşe'den sonra)
![Page 54: MULTĠTRAVMALI HASTAYA YAKLAġIM - Acil ve Afet … · Trauma Life Support, ATLS) ‟ nin bir ... Toraks Grafisi Ne aranır?: pnömotoraks, hematoraks, mediasten geniliği, kot kırıkları,](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022021901/5b7ad2ad7f8b9adb4c8b591c/html5/thumbnails/54.jpg)
ĠKĠNCĠ BAKI
• Rektal TuĢe:
– sfinkter tonusu
– yüksek prostat
– bütünlüğü bozulmuş barsak duvarı
– dışkıya bulaşık kan
![Page 55: MULTĠTRAVMALI HASTAYA YAKLAġIM - Acil ve Afet … · Trauma Life Support, ATLS) ‟ nin bir ... Toraks Grafisi Ne aranır?: pnömotoraks, hematoraks, mediasten geniliği, kot kırıkları,](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022021901/5b7ad2ad7f8b9adb4c8b591c/html5/thumbnails/55.jpg)
ĠKĠNCĠ BAKI
• Foley kontrendikasyonları (Uretra
yaralanması riski):
– uretra ucunda kan,
– skrotal hematom,
– yüksek prostat
– bütünlüğü bozulmuş barsak duvarı
– dışkıya bulaşık kan
![Page 56: MULTĠTRAVMALI HASTAYA YAKLAġIM - Acil ve Afet … · Trauma Life Support, ATLS) ‟ nin bir ... Toraks Grafisi Ne aranır?: pnömotoraks, hematoraks, mediasten geniliği, kot kırıkları,](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022021901/5b7ad2ad7f8b9adb4c8b591c/html5/thumbnails/56.jpg)
ĠKĠNCĠ BAKI
Ekstremite:
„Bak, Dokun, Hareket ettir‟
Periferik nabızlar
Uzun kemiklerde kırık varsa 4 ünite kan
Acil durumlar: (ameliyathaneye gider…)
▪ Dirsek veya diz proksimalinde damar yaralanması
▪ Büyük eklem çıkığı
▪ Sinir yaralanması ile kırık
▪ Açık kırık
▪ Kompartman sendromu.
▪ Ampütasyon
![Page 57: MULTĠTRAVMALI HASTAYA YAKLAġIM - Acil ve Afet … · Trauma Life Support, ATLS) ‟ nin bir ... Toraks Grafisi Ne aranır?: pnömotoraks, hematoraks, mediasten geniliği, kot kırıkları,](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022021901/5b7ad2ad7f8b9adb4c8b591c/html5/thumbnails/57.jpg)
ĠKĠNCĠ BAKI
Sırt: Kütük yuvarlaması (Cervical ve spinal
korumaya dikkat) ve sedyeleme…
![Page 58: MULTĠTRAVMALI HASTAYA YAKLAġIM - Acil ve Afet … · Trauma Life Support, ATLS) ‟ nin bir ... Toraks Grafisi Ne aranır?: pnömotoraks, hematoraks, mediasten geniliği, kot kırıkları,](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022021901/5b7ad2ad7f8b9adb4c8b591c/html5/thumbnails/58.jpg)
ĠKĠNCĠ BAKI
• Laboratuar– İlk kan kan grubu, cross-match, hemogram
• Glu, BUN, Kreatinin, CPK, Amilaz, AST, ALT, PT, aPTT, Arter Kan Gazı
• Kan alkol, ilaç düzeyi
Elektrolitlerin, beyazküre sayımının travma hastalarında tanı ve tedaviye katkısı sınırlıdır.
– İdrar • Mikroskopi (Hematüri ?)
• -HCG
![Page 59: MULTĠTRAVMALI HASTAYA YAKLAġIM - Acil ve Afet … · Trauma Life Support, ATLS) ‟ nin bir ... Toraks Grafisi Ne aranır?: pnömotoraks, hematoraks, mediasten geniliği, kot kırıkları,](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022021901/5b7ad2ad7f8b9adb4c8b591c/html5/thumbnails/59.jpg)
Nörojenik ġok
• Tanı
– Omurilik zedelenmesi en sık neden
• Tedavi
– Bası varsa Steroid
– Sıvı dengesi
– Kesin yaklaşım
![Page 60: MULTĠTRAVMALI HASTAYA YAKLAġIM - Acil ve Afet … · Trauma Life Support, ATLS) ‟ nin bir ... Toraks Grafisi Ne aranır?: pnömotoraks, hematoraks, mediasten geniliği, kot kırıkları,](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022021901/5b7ad2ad7f8b9adb4c8b591c/html5/thumbnails/60.jpg)
Kafatası Tabanı Kırığı
• Tanı:
– Hemotimpanum,
– mastoid çıkıntıda (Battle sign)
– orbitada morarma (Racoon eyes)
– otore, rinore için çift-halka testi (Ring sign).