multİtravmaya ortopedİk yaklaim - karhemder.org.trkarhemder.org.tr/paneller/12.panel/12sk.pdf ·...
TRANSCRIPT
![Page 1: MULTİTRAVMAYA ORTOPEDİK YAKLAIM - karhemder.org.trkarhemder.org.tr/Paneller/12.Panel/12sk.pdf · •Radyografi:Mutlaka 2 yönlü grafi *Stres grafileri . Prognozu Etkileyen Faktörler](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022022117/5c9fbe3388c99317188beccb/html5/thumbnails/1.jpg)
MULTİTRAVMAYA ORTOPEDİK YAKLAŞIM
Dr Servet Kerimoğlu
KTÜ ORTOPEDİ VE TRAVMATOLOJİ ABD
![Page 2: MULTİTRAVMAYA ORTOPEDİK YAKLAIM - karhemder.org.trkarhemder.org.tr/Paneller/12.Panel/12sk.pdf · •Radyografi:Mutlaka 2 yönlü grafi *Stres grafileri . Prognozu Etkileyen Faktörler](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022022117/5c9fbe3388c99317188beccb/html5/thumbnails/2.jpg)
AMAÇLAR
A- Hayatı veya ekstremiteyi tehdit eden yaralanmaları ve kalıcı
sakatlıkları belirlemek
B- Ekstremite travmalarında öncelikleri belirlemek
C- Ekstremite yaralanmalarında ilk müdahalelerin esasları
![Page 3: MULTİTRAVMAYA ORTOPEDİK YAKLAIM - karhemder.org.trkarhemder.org.tr/Paneller/12.Panel/12sk.pdf · •Radyografi:Mutlaka 2 yönlü grafi *Stres grafileri . Prognozu Etkileyen Faktörler](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022022117/5c9fbe3388c99317188beccb/html5/thumbnails/3.jpg)
Multitravma :Birden fazla sistemi ilgilendirir
Trafik kazaları,
Yüksekten düşmeler,
Ateşli silah yaralanmaları, yanıklar
Delici-kesici alet yaralanmaları,
Terör olayları (Patlamalar)………
![Page 4: MULTİTRAVMAYA ORTOPEDİK YAKLAIM - karhemder.org.trkarhemder.org.tr/Paneller/12.Panel/12sk.pdf · •Radyografi:Mutlaka 2 yönlü grafi *Stres grafileri . Prognozu Etkileyen Faktörler](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022022117/5c9fbe3388c99317188beccb/html5/thumbnails/4.jpg)
Multitravma •
1- 44 yaş arası ölümlerin 1. sebebi •
![Page 5: MULTİTRAVMAYA ORTOPEDİK YAKLAIM - karhemder.org.trkarhemder.org.tr/Paneller/12.Panel/12sk.pdf · •Radyografi:Mutlaka 2 yönlü grafi *Stres grafileri . Prognozu Etkileyen Faktörler](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022022117/5c9fbe3388c99317188beccb/html5/thumbnails/5.jpg)
TRAVMA ÖLÜMLERİ •
Hava yolunun kaybı - Pozisyonel, kan, kusmuk, yabancı cisim
Solunum kaybı - Pnömotoraks, hemotoraks, akciğer yaralanması •
Dolaşım kaybı - Kanama (iç-dış),
Kardiyak, aritmiler •
Genişleyen kafa içi yer kaplayan oluşumlar
![Page 6: MULTİTRAVMAYA ORTOPEDİK YAKLAIM - karhemder.org.trkarhemder.org.tr/Paneller/12.Panel/12sk.pdf · •Radyografi:Mutlaka 2 yönlü grafi *Stres grafileri . Prognozu Etkileyen Faktörler](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022022117/5c9fbe3388c99317188beccb/html5/thumbnails/6.jpg)
Genel değerlendirme
Önce yaşamı tehdit eden yaralanma kontrol altına alınmalı
1. Hazırlık
2. Triyaj
3. İlk değerlendirme (ABC)
4. Resüsitasyon
5. Detaylı değerlendirme
6. Resüsitasyon sonrası monitörizasyon
7. Kesin tedavi
![Page 7: MULTİTRAVMAYA ORTOPEDİK YAKLAIM - karhemder.org.trkarhemder.org.tr/Paneller/12.Panel/12sk.pdf · •Radyografi:Mutlaka 2 yönlü grafi *Stres grafileri . Prognozu Etkileyen Faktörler](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022022117/5c9fbe3388c99317188beccb/html5/thumbnails/7.jpg)
1. HazırlıkA. Hastane öncesi dönemi:
- Havayolunun sağlanması
- Harici kanama ve
şokla mücadele
- İmmobilizasyon
- Nakil
- Anamnez
B. Hastane dönemi
-Travma hastalarının karşılanacağı ayrı bir alan
-Havayolu için gerekli malzeme
-Ringer laktat gibi kristalloid solüsyonlar
-Personel koruyucu önlemler
![Page 8: MULTİTRAVMAYA ORTOPEDİK YAKLAIM - karhemder.org.trkarhemder.org.tr/Paneller/12.Panel/12sk.pdf · •Radyografi:Mutlaka 2 yönlü grafi *Stres grafileri . Prognozu Etkileyen Faktörler](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022022117/5c9fbe3388c99317188beccb/html5/thumbnails/8.jpg)
2. Triyaj
A. Sağlık personeli sayısının yeterli olduğu durumlarda:
hayati yaralanmalar ve multiorgan yaralanmalarına
öncelik verilir
B. Sağlık personeli sayısının yetersiz olduğu durumlarda:
hafif yaralılar tercih edilir (yaşama şansı en yüksek
olan)
![Page 9: MULTİTRAVMAYA ORTOPEDİK YAKLAIM - karhemder.org.trkarhemder.org.tr/Paneller/12.Panel/12sk.pdf · •Radyografi:Mutlaka 2 yönlü grafi *Stres grafileri . Prognozu Etkileyen Faktörler](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022022117/5c9fbe3388c99317188beccb/html5/thumbnails/9.jpg)
3. İlk değerlendirme
A
B
C
D
E
F
G
Airway: havayolunun sağlanması (yabancı cisim varlığı
fraktürler kontrol edilmeli, servikal immobilizasyon)
Breathing: solunum ve ventilasyon (göğüs duvarını izle)
Circulation: dolaşım ve kanama kontrolu
Disability: nörolojik durum
Exposure: elbiselerin çıkartılması (tamamen çıplak, serumlar
vücut ısısında ve resüsitasyon odasını ısıt
Foley sonda
Gastrik (nazogastrik) sonda
![Page 10: MULTİTRAVMAYA ORTOPEDİK YAKLAIM - karhemder.org.trkarhemder.org.tr/Paneller/12.Panel/12sk.pdf · •Radyografi:Mutlaka 2 yönlü grafi *Stres grafileri . Prognozu Etkileyen Faktörler](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022022117/5c9fbe3388c99317188beccb/html5/thumbnails/10.jpg)
4. Resüsitasyon
Havayolu
açık olmalı,
çeneyi kaldırma ve itme teknikleri
Gerekirse trakeostomi
![Page 11: MULTİTRAVMAYA ORTOPEDİK YAKLAIM - karhemder.org.trkarhemder.org.tr/Paneller/12.Panel/12sk.pdf · •Radyografi:Mutlaka 2 yönlü grafi *Stres grafileri . Prognozu Etkileyen Faktörler](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022022117/5c9fbe3388c99317188beccb/html5/thumbnails/11.jpg)
Anamnez
Allerji varlığı, Kullandığı ilaçlar
Geçirilmiş hastalıklar, En son ne zaman yemek
yediği, Travmanın oluş şekli
Kazada aracın hangi bölümünde oturduğu
Emniyet kemeri varlığı, Araçtan dışarı fırlama olup
olmadığı
5. Detaylı değerlendirme
![Page 12: MULTİTRAVMAYA ORTOPEDİK YAKLAIM - karhemder.org.trkarhemder.org.tr/Paneller/12.Panel/12sk.pdf · •Radyografi:Mutlaka 2 yönlü grafi *Stres grafileri . Prognozu Etkileyen Faktörler](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022022117/5c9fbe3388c99317188beccb/html5/thumbnails/12.jpg)
İskelet Sistemi Yaralanmaları
Resüsitasyon sonrası aşağıdaki
iskelet bölgeleri muayene edilir
A. Omurga (servikal)
B. Pelvis
C. Üst ve alt ekstremite
![Page 13: MULTİTRAVMAYA ORTOPEDİK YAKLAIM - karhemder.org.trkarhemder.org.tr/Paneller/12.Panel/12sk.pdf · •Radyografi:Mutlaka 2 yönlü grafi *Stres grafileri . Prognozu Etkileyen Faktörler](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022022117/5c9fbe3388c99317188beccb/html5/thumbnails/13.jpg)
Fizik Muayene
Üç amaçla yapılır
1.Hayatı tehdit eden yaralanmanın hemen tespiti
2.Ekstremiteyi tehdit eden bir yaralanmanın araştırılması
3.Sistemik muayene ile gözden kaçabilecek başka bir
ekstremite yaralanmasının varlığı
![Page 14: MULTİTRAVMAYA ORTOPEDİK YAKLAIM - karhemder.org.trkarhemder.org.tr/Paneller/12.Panel/12sk.pdf · •Radyografi:Mutlaka 2 yönlü grafi *Stres grafileri . Prognozu Etkileyen Faktörler](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022022117/5c9fbe3388c99317188beccb/html5/thumbnails/14.jpg)
A.İnspeksiyon
1.Rengine ve perfüzyonuna
2.Yaralarına ve deformiteye (kısalma, açılanma)
3.Şişlik, renk bozukluğu ve morarmaya dikkat
B.Hareket
Nöromusküler fonksiyonlara bakılır (aktif hareket ve his)
![Page 15: MULTİTRAVMAYA ORTOPEDİK YAKLAIM - karhemder.org.trkarhemder.org.tr/Paneller/12.Panel/12sk.pdf · •Radyografi:Mutlaka 2 yönlü grafi *Stres grafileri . Prognozu Etkileyen Faktörler](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022022117/5c9fbe3388c99317188beccb/html5/thumbnails/15.jpg)
Ekstremitenin Değerlendirmesi
Yaralanmanın Mekanizması
Çevre
![Page 16: MULTİTRAVMAYA ORTOPEDİK YAKLAIM - karhemder.org.trkarhemder.org.tr/Paneller/12.Panel/12sk.pdf · •Radyografi:Mutlaka 2 yönlü grafi *Stres grafileri . Prognozu Etkileyen Faktörler](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022022117/5c9fbe3388c99317188beccb/html5/thumbnails/16.jpg)
Sık Görülen Birlikte Lezyonlar
A. Pelvis travmaları, femur fraktürleri
B. Diz yaralanmaları, femur tibia kırıkları
C. Kalkaneus ve vertebral kompresyon kırıkları
D. El bileği ve dirsek travmaları, radius ve ulna kırıkları
![Page 17: MULTİTRAVMAYA ORTOPEDİK YAKLAIM - karhemder.org.trkarhemder.org.tr/Paneller/12.Panel/12sk.pdf · •Radyografi:Mutlaka 2 yönlü grafi *Stres grafileri . Prognozu Etkileyen Faktörler](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022022117/5c9fbe3388c99317188beccb/html5/thumbnails/17.jpg)
Ekstremite Yaralanmalarının
İlk Tedavisi
Kapalı yaralanma;
Kırıklar, eklem yaralanmaları, kontüzyonlar
şişlik, hassasiyet, instabilite ve krepitus tespit edilir
Açık kırık var ise;
SF ile yıka ve pansuman (spanç, sargı bezi) ile kapat
İmmobilizasyonu sağla; Yumuşak (yastık..), Sert (tahta…),
Traksiyon, Vakumlu.
ağrıyı azaltır, olası komplikasyonları azaltır
öncesinde ve sonrasında nörovasküler muayene şart
![Page 18: MULTİTRAVMAYA ORTOPEDİK YAKLAIM - karhemder.org.trkarhemder.org.tr/Paneller/12.Panel/12sk.pdf · •Radyografi:Mutlaka 2 yönlü grafi *Stres grafileri . Prognozu Etkileyen Faktörler](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022022117/5c9fbe3388c99317188beccb/html5/thumbnails/18.jpg)
A.Mutlak bulgular
1.Masif kanama
2.Büyüyen hematom
3.Üfürüm, thrill
Damar Yaralanmaları
B.Şüpheli bulgular
1.Nabız zayıflığı
2.Arter trasesine uygun yaralanma
3.His kaybı
4.Parestezi, paralizi
5.Doppler ile ayak bileği basıncı/brakiyal basınç
indeksinin < 0.9 olması
![Page 19: MULTİTRAVMAYA ORTOPEDİK YAKLAIM - karhemder.org.trkarhemder.org.tr/Paneller/12.Panel/12sk.pdf · •Radyografi:Mutlaka 2 yönlü grafi *Stres grafileri . Prognozu Etkileyen Faktörler](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022022117/5c9fbe3388c99317188beccb/html5/thumbnails/19.jpg)
![Page 20: MULTİTRAVMAYA ORTOPEDİK YAKLAIM - karhemder.org.trkarhemder.org.tr/Paneller/12.Panel/12sk.pdf · •Radyografi:Mutlaka 2 yönlü grafi *Stres grafileri . Prognozu Etkileyen Faktörler](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022022117/5c9fbe3388c99317188beccb/html5/thumbnails/20.jpg)
Dolaşım
– Cilt renginin değerlendirilmesi yararlı
– Gözlemde nabız ve bilinç düzeyi takibi önemli
- Hipotansiyon aksi ispat edilmedikçe hipovolemi
- Dışarıya aktif olarak kanama varlığında ideal yaklaşım yaranın üzerine direkt baskı
![Page 21: MULTİTRAVMAYA ORTOPEDİK YAKLAIM - karhemder.org.trkarhemder.org.tr/Paneller/12.Panel/12sk.pdf · •Radyografi:Mutlaka 2 yönlü grafi *Stres grafileri . Prognozu Etkileyen Faktörler](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022022117/5c9fbe3388c99317188beccb/html5/thumbnails/21.jpg)
![Page 22: MULTİTRAVMAYA ORTOPEDİK YAKLAIM - karhemder.org.trkarhemder.org.tr/Paneller/12.Panel/12sk.pdf · •Radyografi:Mutlaka 2 yönlü grafi *Stres grafileri . Prognozu Etkileyen Faktörler](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022022117/5c9fbe3388c99317188beccb/html5/thumbnails/22.jpg)
Dolaşım
– En az iki adet İV damar yolu (kan grubu tayini ve cross için örnek )
– Angiocath çapının artması ile birlikte hastalara daha fazla miktarda
sıvı
– Genellikle 15 dakika içinde 2 L Ringer Laktat solüsyonun verilmesi
ve hastanın hemodinamik durumunun bu sürenin sonunda tekrar
değerlendirilmesi uygundur
![Page 23: MULTİTRAVMAYA ORTOPEDİK YAKLAIM - karhemder.org.trkarhemder.org.tr/Paneller/12.Panel/12sk.pdf · •Radyografi:Mutlaka 2 yönlü grafi *Stres grafileri . Prognozu Etkileyen Faktörler](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022022117/5c9fbe3388c99317188beccb/html5/thumbnails/23.jpg)
•Şayet sıvı replasmanına rağmen hemodinamik stabilite sağlanamıyorsa
kan transfüzyonuna başla
• Kendi grubundan kan yoksa 0 Rh negatif kan verilebilir
Hipotermi önlenmeli: Kristalloidleri ısıtmak amacı ile özel ısıtıcılar yada
mikrodalga fırın kullanılabilir
Kan, TDP ve şekerli solüsyonlar mikrodalga fırında ısıtılmamalıdır
Dolaşım
![Page 24: MULTİTRAVMAYA ORTOPEDİK YAKLAIM - karhemder.org.trkarhemder.org.tr/Paneller/12.Panel/12sk.pdf · •Radyografi:Mutlaka 2 yönlü grafi *Stres grafileri . Prognozu Etkileyen Faktörler](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022022117/5c9fbe3388c99317188beccb/html5/thumbnails/24.jpg)
![Page 25: MULTİTRAVMAYA ORTOPEDİK YAKLAIM - karhemder.org.trkarhemder.org.tr/Paneller/12.Panel/12sk.pdf · •Radyografi:Mutlaka 2 yönlü grafi *Stres grafileri . Prognozu Etkileyen Faktörler](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022022117/5c9fbe3388c99317188beccb/html5/thumbnails/25.jpg)
![Page 26: MULTİTRAVMAYA ORTOPEDİK YAKLAIM - karhemder.org.trkarhemder.org.tr/Paneller/12.Panel/12sk.pdf · •Radyografi:Mutlaka 2 yönlü grafi *Stres grafileri . Prognozu Etkileyen Faktörler](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022022117/5c9fbe3388c99317188beccb/html5/thumbnails/26.jpg)
ReplantasyonVücudun kopan bir parçasının, işlevlerini yeniden kazanmak amacı
ile, yerine dikilmesi olayına replantasyon denir
Kopma seviyesine göre
1- Major replantasyon: El-ayak bileğinin üst bölgesinden
2- Minör replantasyon: El-ayak bileği seviyesinin altında
![Page 27: MULTİTRAVMAYA ORTOPEDİK YAKLAIM - karhemder.org.trkarhemder.org.tr/Paneller/12.Panel/12sk.pdf · •Radyografi:Mutlaka 2 yönlü grafi *Stres grafileri . Prognozu Etkileyen Faktörler](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022022117/5c9fbe3388c99317188beccb/html5/thumbnails/27.jpg)
Replantasyon
• Yaş
• Yaralanma şekli kopan parçanın durumu
• Sıcak iskemi zamanı
• Hastanın durumu
![Page 28: MULTİTRAVMAYA ORTOPEDİK YAKLAIM - karhemder.org.trkarhemder.org.tr/Paneller/12.Panel/12sk.pdf · •Radyografi:Mutlaka 2 yönlü grafi *Stres grafileri . Prognozu Etkileyen Faktörler](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022022117/5c9fbe3388c99317188beccb/html5/thumbnails/28.jpg)
Replantasyon
• SF ile temizle - Spanç ile sar
• Poşete koy
• Sonra buzlu su (+4°)(1/3 su-2/3 buz) dolu kaba koy
![Page 29: MULTİTRAVMAYA ORTOPEDİK YAKLAIM - karhemder.org.trkarhemder.org.tr/Paneller/12.Panel/12sk.pdf · •Radyografi:Mutlaka 2 yönlü grafi *Stres grafileri . Prognozu Etkileyen Faktörler](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022022117/5c9fbe3388c99317188beccb/html5/thumbnails/29.jpg)
Kompartman Sendromu
Doku basıncı kapiller basıncın üzerinde
A. Ağrı (tipik olarak adaleler gerildiğinde)
B. His duyusunun azalması
C. Ekstremitenin gerginliği
D. Kas gerginligi
E. Kapiller dolaşımın azalması veya distal
nabızların zayıflaması (en son ortaya çıkar)
![Page 30: MULTİTRAVMAYA ORTOPEDİK YAKLAIM - karhemder.org.trkarhemder.org.tr/Paneller/12.Panel/12sk.pdf · •Radyografi:Mutlaka 2 yönlü grafi *Stres grafileri . Prognozu Etkileyen Faktörler](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022022117/5c9fbe3388c99317188beccb/html5/thumbnails/30.jpg)
![Page 31: MULTİTRAVMAYA ORTOPEDİK YAKLAIM - karhemder.org.trkarhemder.org.tr/Paneller/12.Panel/12sk.pdf · •Radyografi:Mutlaka 2 yönlü grafi *Stres grafileri . Prognozu Etkileyen Faktörler](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022022117/5c9fbe3388c99317188beccb/html5/thumbnails/31.jpg)
![Page 32: MULTİTRAVMAYA ORTOPEDİK YAKLAIM - karhemder.org.trkarhemder.org.tr/Paneller/12.Panel/12sk.pdf · •Radyografi:Mutlaka 2 yönlü grafi *Stres grafileri . Prognozu Etkileyen Faktörler](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022022117/5c9fbe3388c99317188beccb/html5/thumbnails/32.jpg)
![Page 33: MULTİTRAVMAYA ORTOPEDİK YAKLAIM - karhemder.org.trkarhemder.org.tr/Paneller/12.Panel/12sk.pdf · •Radyografi:Mutlaka 2 yönlü grafi *Stres grafileri . Prognozu Etkileyen Faktörler](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022022117/5c9fbe3388c99317188beccb/html5/thumbnails/33.jpg)
PELVİS TRAVMALARI
![Page 34: MULTİTRAVMAYA ORTOPEDİK YAKLAIM - karhemder.org.trkarhemder.org.tr/Paneller/12.Panel/12sk.pdf · •Radyografi:Mutlaka 2 yönlü grafi *Stres grafileri . Prognozu Etkileyen Faktörler](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022022117/5c9fbe3388c99317188beccb/html5/thumbnails/34.jpg)
Pelvisin fonksiyonu
• Statik :Vücut ağırlığına destek
• Dinamik : Kalça eklemi
• İç organları, damar ve sinirleri çevreler
![Page 35: MULTİTRAVMAYA ORTOPEDİK YAKLAIM - karhemder.org.trkarhemder.org.tr/Paneller/12.Panel/12sk.pdf · •Radyografi:Mutlaka 2 yönlü grafi *Stres grafileri . Prognozu Etkileyen Faktörler](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022022117/5c9fbe3388c99317188beccb/html5/thumbnails/35.jpg)
Epidemiyoloji
• Sıklık 37 / 100.000 genç, 446 / 100.000 yaşlı
• Tüm kırıkların % 4 ü
• Fatal trafik kazalarında % 31
• Mortalite % 10-50
• Açık kırıklarda mortalite > % 50
![Page 36: MULTİTRAVMAYA ORTOPEDİK YAKLAIM - karhemder.org.trkarhemder.org.tr/Paneller/12.Panel/12sk.pdf · •Radyografi:Mutlaka 2 yönlü grafi *Stres grafileri . Prognozu Etkileyen Faktörler](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022022117/5c9fbe3388c99317188beccb/html5/thumbnails/36.jpg)
Multidisipliner yaklaşım
Mortalite
Morbidite
Bu hastaların multidisipliner bir yaklaşımla Cerrahi, Ortopedi ve
Travmatoloji, Anestezi ve Reanimasyon ile Radyodiagnostik
birimlerince birlikte ele alınmaları şarttır
![Page 37: MULTİTRAVMAYA ORTOPEDİK YAKLAIM - karhemder.org.trkarhemder.org.tr/Paneller/12.Panel/12sk.pdf · •Radyografi:Mutlaka 2 yönlü grafi *Stres grafileri . Prognozu Etkileyen Faktörler](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022022117/5c9fbe3388c99317188beccb/html5/thumbnails/37.jpg)
Klinik değerlendirme
• Skrotal, labial şişlik, ekimoz
• Alt ekstremitenin aşırı iç- dış rotasyon
pozisyonunda durması, kısalık
• Pelviste anormal hareket, krepitasyon
• Uretra, vaginadan kanama
• Nörolojik defisit
![Page 38: MULTİTRAVMAYA ORTOPEDİK YAKLAIM - karhemder.org.trkarhemder.org.tr/Paneller/12.Panel/12sk.pdf · •Radyografi:Mutlaka 2 yönlü grafi *Stres grafileri . Prognozu Etkileyen Faktörler](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022022117/5c9fbe3388c99317188beccb/html5/thumbnails/38.jpg)
Radyolojik değerlendirme
• AP grafi (% 90 kırık tipini belirler)
• Inlet grafi
• Outlet grafi
• Bilgisayarlı tomografi
![Page 39: MULTİTRAVMAYA ORTOPEDİK YAKLAIM - karhemder.org.trkarhemder.org.tr/Paneller/12.Panel/12sk.pdf · •Radyografi:Mutlaka 2 yönlü grafi *Stres grafileri . Prognozu Etkileyen Faktörler](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022022117/5c9fbe3388c99317188beccb/html5/thumbnails/39.jpg)
Hemodinamik durum
• İnstabil kırıkların % 20’sinin hemodinamiği bozuktur.
• Hemodinamiği normal instabil pelvis kırıkları acil değil, erken tedavi
edilmelidir.
![Page 40: MULTİTRAVMAYA ORTOPEDİK YAKLAIM - karhemder.org.trkarhemder.org.tr/Paneller/12.Panel/12sk.pdf · •Radyografi:Mutlaka 2 yönlü grafi *Stres grafileri . Prognozu Etkileyen Faktörler](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022022117/5c9fbe3388c99317188beccb/html5/thumbnails/40.jpg)
Pelvis kırıklarında
kanamanın kontrolü
• Kırığın redüksiyonu ve stabilizasyonu
• Anjiografi, embolizasyon
• Cerrahi tedavi
• Pnömatik antişok pantolon
![Page 41: MULTİTRAVMAYA ORTOPEDİK YAKLAIM - karhemder.org.trkarhemder.org.tr/Paneller/12.Panel/12sk.pdf · •Radyografi:Mutlaka 2 yönlü grafi *Stres grafileri . Prognozu Etkileyen Faktörler](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022022117/5c9fbe3388c99317188beccb/html5/thumbnails/41.jpg)
Redüksiyon ve stabilizasyon
yöntemleri
• Eksternal fiksasyon
• İnternal fiksasyon
• Pantalon alçı
• Traksiyon
![Page 42: MULTİTRAVMAYA ORTOPEDİK YAKLAIM - karhemder.org.trkarhemder.org.tr/Paneller/12.Panel/12sk.pdf · •Radyografi:Mutlaka 2 yönlü grafi *Stres grafileri . Prognozu Etkileyen Faktörler](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022022117/5c9fbe3388c99317188beccb/html5/thumbnails/42.jpg)
Pelvik klemp
(GANZ FİKSATÖRÜ)
![Page 43: MULTİTRAVMAYA ORTOPEDİK YAKLAIM - karhemder.org.trkarhemder.org.tr/Paneller/12.Panel/12sk.pdf · •Radyografi:Mutlaka 2 yönlü grafi *Stres grafileri . Prognozu Etkileyen Faktörler](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022022117/5c9fbe3388c99317188beccb/html5/thumbnails/43.jpg)
Eksternal fiksasyon
• Pelvik volümü azaltır tamponad etkisi
• Kırık yüzeylerinde hareketi azaltır
pıhtılaşmaya olumlu etki
• Hastanın transportu kolaylaşır
![Page 44: MULTİTRAVMAYA ORTOPEDİK YAKLAIM - karhemder.org.trkarhemder.org.tr/Paneller/12.Panel/12sk.pdf · •Radyografi:Mutlaka 2 yönlü grafi *Stres grafileri . Prognozu Etkileyen Faktörler](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022022117/5c9fbe3388c99317188beccb/html5/thumbnails/44.jpg)
![Page 45: MULTİTRAVMAYA ORTOPEDİK YAKLAIM - karhemder.org.trkarhemder.org.tr/Paneller/12.Panel/12sk.pdf · •Radyografi:Mutlaka 2 yönlü grafi *Stres grafileri . Prognozu Etkileyen Faktörler](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022022117/5c9fbe3388c99317188beccb/html5/thumbnails/45.jpg)
Pantolon alçı
• Eksternal fiksatör yokluğunda
• Pratik değil
• Transport amacıyla
![Page 46: MULTİTRAVMAYA ORTOPEDİK YAKLAIM - karhemder.org.trkarhemder.org.tr/Paneller/12.Panel/12sk.pdf · •Radyografi:Mutlaka 2 yönlü grafi *Stres grafileri . Prognozu Etkileyen Faktörler](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022022117/5c9fbe3388c99317188beccb/html5/thumbnails/46.jpg)
Traksiyon-Hamak
Open book yaralanmalarında etkili
![Page 47: MULTİTRAVMAYA ORTOPEDİK YAKLAIM - karhemder.org.trkarhemder.org.tr/Paneller/12.Panel/12sk.pdf · •Radyografi:Mutlaka 2 yönlü grafi *Stres grafileri . Prognozu Etkileyen Faktörler](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022022117/5c9fbe3388c99317188beccb/html5/thumbnails/47.jpg)
Anjiografi - Embolizasyon
Pelvis stabilize edildikten sonra
hemodinamide düzelme olmazsa
yapılmalıdır
![Page 48: MULTİTRAVMAYA ORTOPEDİK YAKLAIM - karhemder.org.trkarhemder.org.tr/Paneller/12.Panel/12sk.pdf · •Radyografi:Mutlaka 2 yönlü grafi *Stres grafileri . Prognozu Etkileyen Faktörler](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022022117/5c9fbe3388c99317188beccb/html5/thumbnails/48.jpg)
Takip
• Hastalar yoğun bakım ünitinde takip edilir
• Tekrarlayan cerrahi girişimlerle yara
debridmanı yapılır
• Sepsis riski bulunduğu sürece yaralar
granülasyon ile iyileşmeye bırakılır
• Sepsis riski kalmadığında kapatılır
![Page 49: MULTİTRAVMAYA ORTOPEDİK YAKLAIM - karhemder.org.trkarhemder.org.tr/Paneller/12.Panel/12sk.pdf · •Radyografi:Mutlaka 2 yönlü grafi *Stres grafileri . Prognozu Etkileyen Faktörler](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022022117/5c9fbe3388c99317188beccb/html5/thumbnails/49.jpg)
OMURGA
TRAVMALARI
![Page 50: MULTİTRAVMAYA ORTOPEDİK YAKLAIM - karhemder.org.trkarhemder.org.tr/Paneller/12.Panel/12sk.pdf · •Radyografi:Mutlaka 2 yönlü grafi *Stres grafileri . Prognozu Etkileyen Faktörler](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022022117/5c9fbe3388c99317188beccb/html5/thumbnails/50.jpg)
Sıklık-Epidemiyoloji
• Her yıl için 10.000 yeni olgu (A.B.D.)
• Olguların çoğu 15-35 yaş arası
• En çok servikal ve torako-lomber bölge etkilenir.
– Servikal
– Torakal
– Torako-lomber
– Lomber
– Diğerleri
% 40
% 10
% 35
% 3
% 12
![Page 51: MULTİTRAVMAYA ORTOPEDİK YAKLAIM - karhemder.org.trkarhemder.org.tr/Paneller/12.Panel/12sk.pdf · •Radyografi:Mutlaka 2 yönlü grafi *Stres grafileri . Prognozu Etkileyen Faktörler](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022022117/5c9fbe3388c99317188beccb/html5/thumbnails/51.jpg)
Etyoloji
• Trafik kazaları % 55
• İş Kazaları % 22
• Spor kazaları % 18
• Darp % 5
![Page 52: MULTİTRAVMAYA ORTOPEDİK YAKLAIM - karhemder.org.trkarhemder.org.tr/Paneller/12.Panel/12sk.pdf · •Radyografi:Mutlaka 2 yönlü grafi *Stres grafileri . Prognozu Etkileyen Faktörler](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022022117/5c9fbe3388c99317188beccb/html5/thumbnails/52.jpg)
Kaza yerinde
• Boynunuzda ağrı var mı?
• Herhangi bir yerinizde uyuşukluk var mı?
• Ellerinizi ve kollarınızı hareket ettirir
misiniz?
• Bacaklarınızı hareket ettirir misiniz?
![Page 53: MULTİTRAVMAYA ORTOPEDİK YAKLAIM - karhemder.org.trkarhemder.org.tr/Paneller/12.Panel/12sk.pdf · •Radyografi:Mutlaka 2 yönlü grafi *Stres grafileri . Prognozu Etkileyen Faktörler](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022022117/5c9fbe3388c99317188beccb/html5/thumbnails/53.jpg)
Kaza yerinde
• Boynun stabilizasyonu (ikincil mekanik veyavasküler hasardan korur).
• Hastanın omurga tahtası üzerinde tespiti(hasta tahta üzerine alınırken en az üç kişitarafından taşınmalıdır).
![Page 54: MULTİTRAVMAYA ORTOPEDİK YAKLAIM - karhemder.org.trkarhemder.org.tr/Paneller/12.Panel/12sk.pdf · •Radyografi:Mutlaka 2 yönlü grafi *Stres grafileri . Prognozu Etkileyen Faktörler](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022022117/5c9fbe3388c99317188beccb/html5/thumbnails/54.jpg)
Değerlendirme
Omurga sisteminin değerlendirilmesi
– ağrı
– hassasiyet
– deformite
Nörolojik değerlendirme
– kas tonusu ve gücü
– duyu değişiklikleri
– refleks değişiklikler
– otonomik bozukluklar
![Page 55: MULTİTRAVMAYA ORTOPEDİK YAKLAIM - karhemder.org.trkarhemder.org.tr/Paneller/12.Panel/12sk.pdf · •Radyografi:Mutlaka 2 yönlü grafi *Stres grafileri . Prognozu Etkileyen Faktörler](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022022117/5c9fbe3388c99317188beccb/html5/thumbnails/55.jpg)
![Page 56: MULTİTRAVMAYA ORTOPEDİK YAKLAIM - karhemder.org.trkarhemder.org.tr/Paneller/12.Panel/12sk.pdf · •Radyografi:Mutlaka 2 yönlü grafi *Stres grafileri . Prognozu Etkileyen Faktörler](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022022117/5c9fbe3388c99317188beccb/html5/thumbnails/56.jpg)
Tedavi
• İmmobilizasyon
• Medikal; Metilprednizolon
30 mg/kg bolus takiben 5.4 mg/kg/saat
23 saat süre ile
Ancak! Yaralanmadan sonraki ilk 8 saat
içinde başlanması koşul!
![Page 57: MULTİTRAVMAYA ORTOPEDİK YAKLAIM - karhemder.org.trkarhemder.org.tr/Paneller/12.Panel/12sk.pdf · •Radyografi:Mutlaka 2 yönlü grafi *Stres grafileri . Prognozu Etkileyen Faktörler](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022022117/5c9fbe3388c99317188beccb/html5/thumbnails/57.jpg)
ÇIKIKLAR
Herhangi bir eklemi ilgilendiren 2 veya daha fazla kemiğin
birbiriyle olan ilişkisinin travma sonrası bozulmasıdır
![Page 58: MULTİTRAVMAYA ORTOPEDİK YAKLAIM - karhemder.org.trkarhemder.org.tr/Paneller/12.Panel/12sk.pdf · •Radyografi:Mutlaka 2 yönlü grafi *Stres grafileri . Prognozu Etkileyen Faktörler](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022022117/5c9fbe3388c99317188beccb/html5/thumbnails/58.jpg)
Tanı Kriterleri
• Ağrı: Kapsüldeki sinirlerin gerilmesine bağlı
• Normal eklem konturlarının bozulması
• Hareket yokluğu veya azalması: Elastiki fiksasyon
• Pozisyon: Post.kalça çıkığında bacak add.ve iç rotasy.
• Nörovasküler bozukluk: Tek başına tanı koydurur.
![Page 59: MULTİTRAVMAYA ORTOPEDİK YAKLAIM - karhemder.org.trkarhemder.org.tr/Paneller/12.Panel/12sk.pdf · •Radyografi:Mutlaka 2 yönlü grafi *Stres grafileri . Prognozu Etkileyen Faktörler](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022022117/5c9fbe3388c99317188beccb/html5/thumbnails/59.jpg)
Patolojik Değişiklikler 1
• Sinoviada hemoraji, ödem ve yırtık olur
• Travmatik çıkıkta mutlaka kapsülde yırtık vardır
• Eklem içi yapılarda kıkırdakta değişiklikler (kopma,ezilme ve kırık gibi) vardır
![Page 60: MULTİTRAVMAYA ORTOPEDİK YAKLAIM - karhemder.org.trkarhemder.org.tr/Paneller/12.Panel/12sk.pdf · •Radyografi:Mutlaka 2 yönlü grafi *Stres grafileri . Prognozu Etkileyen Faktörler](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022022117/5c9fbe3388c99317188beccb/html5/thumbnails/60.jpg)
Patolojik Değişiklikler 2
• Kırık: Çıkık yapan travma şiddetli ise komşu kemiklerde kırıkta olabilir
• Ekstra ve intraartiküler bağlarda
kopmalar olabilir
• Çevre yumuşak dokularda kas, tendon, damar ve sinirlerde lezyonlar oluşabilir
![Page 61: MULTİTRAVMAYA ORTOPEDİK YAKLAIM - karhemder.org.trkarhemder.org.tr/Paneller/12.Panel/12sk.pdf · •Radyografi:Mutlaka 2 yönlü grafi *Stres grafileri . Prognozu Etkileyen Faktörler](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022022117/5c9fbe3388c99317188beccb/html5/thumbnails/61.jpg)
Tanı Yöntemleri• Klinik muayene: Sistemik muayene, inspeksiyon,
palpasyon ve nörovasküler muayene
• Radyografi: Mutlaka 2 yönlü grafi*Stres grafileri
![Page 62: MULTİTRAVMAYA ORTOPEDİK YAKLAIM - karhemder.org.trkarhemder.org.tr/Paneller/12.Panel/12sk.pdf · •Radyografi:Mutlaka 2 yönlü grafi *Stres grafileri . Prognozu Etkileyen Faktörler](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022022117/5c9fbe3388c99317188beccb/html5/thumbnails/62.jpg)
![Page 63: MULTİTRAVMAYA ORTOPEDİK YAKLAIM - karhemder.org.trkarhemder.org.tr/Paneller/12.Panel/12sk.pdf · •Radyografi:Mutlaka 2 yönlü grafi *Stres grafileri . Prognozu Etkileyen Faktörler](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022022117/5c9fbe3388c99317188beccb/html5/thumbnails/63.jpg)
Prognozu Etkileyen Faktörler
• Yaralanma Şekli: Açık ise kötü, kapalı ise iyi
• Tedaviye Kadar Geçen Süre: Uzun ise kötü Avasküler nekroz ve artrit gelişiminde etkili
• Eklemin yeri ve Özelliği: Kalçada prognoz kötü
• Tedavinin Uygunluğu: Hemen redüksiyon yapılmalı ve tespit uygulanmalı
• Tedavi sonrası iyi bir rehabilitasyon
![Page 64: MULTİTRAVMAYA ORTOPEDİK YAKLAIM - karhemder.org.trkarhemder.org.tr/Paneller/12.Panel/12sk.pdf · •Radyografi:Mutlaka 2 yönlü grafi *Stres grafileri . Prognozu Etkileyen Faktörler](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022022117/5c9fbe3388c99317188beccb/html5/thumbnails/64.jpg)
KOMPLİKASYONLAR
• Damar-sinir yaralanması• Avasküler nekroz• Rekurrens• Travmatik artrit• Hareket kısıt-sertlik• Ligament yaralan.• Enf. açık kırıklı çıkık• M. Ossifikans
![Page 65: MULTİTRAVMAYA ORTOPEDİK YAKLAIM - karhemder.org.trkarhemder.org.tr/Paneller/12.Panel/12sk.pdf · •Radyografi:Mutlaka 2 yönlü grafi *Stres grafileri . Prognozu Etkileyen Faktörler](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022022117/5c9fbe3388c99317188beccb/html5/thumbnails/65.jpg)
TEDAVİ 1
Genellikle konservatif tedavi uygulanır
1.Kapalı tedavi:
Traksiyon ve maniplasyon
( ilk 3 hafta içinde)
![Page 66: MULTİTRAVMAYA ORTOPEDİK YAKLAIM - karhemder.org.trkarhemder.org.tr/Paneller/12.Panel/12sk.pdf · •Radyografi:Mutlaka 2 yönlü grafi *Stres grafileri . Prognozu Etkileyen Faktörler](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022022117/5c9fbe3388c99317188beccb/html5/thumbnails/66.jpg)
TEDAVİ 22.Açık redüksiyon:
• Kapalı yöntemle redükte olmazsa
• Stabilite yoksa
• Redüksiyon sonrası nörovasküler problem ortaya çıkmışsa veya var olan nörovasküler injuri redüksiyondan sonra düzelmemişse
![Page 67: MULTİTRAVMAYA ORTOPEDİK YAKLAIM - karhemder.org.trkarhemder.org.tr/Paneller/12.Panel/12sk.pdf · •Radyografi:Mutlaka 2 yönlü grafi *Stres grafileri . Prognozu Etkileyen Faktörler](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022022117/5c9fbe3388c99317188beccb/html5/thumbnails/67.jpg)
Redüksiyon sonrası:
• Tespit + Rehabilitasyon
• Çıkıkla birlikte bağ yaralanması varsa rekonstrüksiyon yapılır.
• İleri dönemlerde Artrodez ve Artroplasti yapılabilir.
![Page 68: MULTİTRAVMAYA ORTOPEDİK YAKLAIM - karhemder.org.trkarhemder.org.tr/Paneller/12.Panel/12sk.pdf · •Radyografi:Mutlaka 2 yönlü grafi *Stres grafileri . Prognozu Etkileyen Faktörler](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022022117/5c9fbe3388c99317188beccb/html5/thumbnails/68.jpg)
Tedavi - I
1.Damar Yaralanmaları
A. İlk tedavi yaralanma yerinin kompresyonu ile kanama
durdurulması ve 4-6 saat içinde cerrahi tedavi
2.Travmatik amputasyon
A. Üst güdük basınçla kompres yapılır
B. Ampute kısım 4-6 saat oda sıcaklığında dayanır
C. Ampute kısım soğuk serum fizyolojik içinde 18 saat dayanır
D. Ampute kısım dondurulmamalıdır (direkt buza koyulmaz)
![Page 69: MULTİTRAVMAYA ORTOPEDİK YAKLAIM - karhemder.org.trkarhemder.org.tr/Paneller/12.Panel/12sk.pdf · •Radyografi:Mutlaka 2 yönlü grafi *Stres grafileri . Prognozu Etkileyen Faktörler](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022022117/5c9fbe3388c99317188beccb/html5/thumbnails/69.jpg)
3.Açık Yaralar
A. Steril pansuman ile kapat
B. Sütüre edilebiliyorsa et
C. Açık kırıkları kapatmaya çalış
D. Debridman ve mekanik temizleme
4.Kompartman Sendromu
A. 4 saat içinde fasyotomi
B. Sargı ve alçı açılır
5.Sinir Yaralanmaları
A. Temiz keside acil rekonstrüksiyon
B. Ekstremite tespit ediliyorsa alçının üzeri
beslenerek; vurması ve sinir harabiyeti önlenir.
Tedavi - II
![Page 70: MULTİTRAVMAYA ORTOPEDİK YAKLAIM - karhemder.org.trkarhemder.org.tr/Paneller/12.Panel/12sk.pdf · •Radyografi:Mutlaka 2 yönlü grafi *Stres grafileri . Prognozu Etkileyen Faktörler](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022022117/5c9fbe3388c99317188beccb/html5/thumbnails/70.jpg)
6.Eklem Yaralanmaları
A.Yandaş kırık olmadığından emin olunmalı
B. Erken redüksiyon (gerekirse anestezi)
C. Redüksiyon yapılamıyorsa yastıklarla besleyerek tespit ve taşınma
7.Kırıklar
A. Açık kırıklar iyice temizlenip boş steril malzeme ile
örtülür, tespit edilip taşınır.
B. Açık kırıklarda erken I.V antibiotik
C. Tetanoz profilaksisi
D. Repozisyon öncesi ve sonrası distal nabız kontrolü yap.
E. Traksiyon sonrası üst ve alt eklemi içine alan tespit yap.
F. Radyolojik tetkikler tespit sonrası yapılır.
G. Ağrıyı kontrol et.
Tedavi - III
![Page 71: MULTİTRAVMAYA ORTOPEDİK YAKLAIM - karhemder.org.trkarhemder.org.tr/Paneller/12.Panel/12sk.pdf · •Radyografi:Mutlaka 2 yönlü grafi *Stres grafileri . Prognozu Etkileyen Faktörler](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022022117/5c9fbe3388c99317188beccb/html5/thumbnails/71.jpg)
ÖZET - I
• Politravmatize hastalar, genel hayatı tehdit edici lezyonların
resüsitasyonundan sonra, ikinci muayenede, ekstremite travmaları
açısından değerlendirilir.
• Ekstremitede değişik yaralanmalar görülebilir. Bunlar kas
kopmaları, fraktürler ve travmatik amputasyonlardır.
• Yaralanma mekanizması, hikayesi veya meydana geliş şeklinin
bilinmesi doktorun doğru tanıyı koyup, doğru tedaviyi yapmasına
yardımcı olur.
![Page 72: MULTİTRAVMAYA ORTOPEDİK YAKLAIM - karhemder.org.trkarhemder.org.tr/Paneller/12.Panel/12sk.pdf · •Radyografi:Mutlaka 2 yönlü grafi *Stres grafileri . Prognozu Etkileyen Faktörler](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022022117/5c9fbe3388c99317188beccb/html5/thumbnails/72.jpg)
ÖZET - II
• Kırıkların erken repozisyonu, çıkıkların redüksiyonu ve uygun tespit
teknikleri ciddi komplikasyonları önler
• Ekstremite travması olan politravmatize hastalarda kırıkların 24 saat
içinde acil olarak cerrahi tespiti mortalite ve morbiditeyi önemli
derecede azaltır.
![Page 73: MULTİTRAVMAYA ORTOPEDİK YAKLAIM - karhemder.org.trkarhemder.org.tr/Paneller/12.Panel/12sk.pdf · •Radyografi:Mutlaka 2 yönlü grafi *Stres grafileri . Prognozu Etkileyen Faktörler](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022022117/5c9fbe3388c99317188beccb/html5/thumbnails/73.jpg)
TEŞEKKÜRLER