1

MVO verslag 2013

Inhoudsopgave1 Ketendenken

1.1 Stakeholders 31.2 Dialoog in 2013 4

2 Wie is Bavaria 2.1 Voorwoord 72.2 Ethisch gedrag & compliance 92.3 Strategie, visie en beleid 10

3 Onze doelen

4 Hoe ziet ons speelveld eruit? 4.1 Bavaria internationaal 154.2 Hoe wij MVO borgen 17

5 Segmentatie naar onze vijf pijlers 5.1 Zorg voor mens & omgeving 195.2 Verantwoord omgaan met water 265.3 Zuinig met energie 315.4 Duurzaam ketenbeheer 345.5 Verantwoord alcoholgebruik 41

6 Brouwproces

7 Dilemma’s

8 Colofon

9 Bijlagen Bijlage 1: De Bavaria organisatie 52Bijlage 2: Verslag, scope en verantwoording  56Bijlage 3: Stakeholder engagement 58Bijlage 4: Milieu data 60Bijlage 5: Sociale data 63Bijlage 6: GRI Index 70Bijlage 7: Afkortingen en begrippen 79Bijlage 8: Certificaat Lloyds 81

2

1 Ketendenken

1.1 StakeholdersAls familiebedrijf is lange termijn denken en duurzaamondernemen voor ons vanzelfsprekend. Daar is de zorg voorde samenleving en onze stakeholders een integraalonderdeel van. Bavaria opereert binnen een groter geheel;onze keten. We zijn ons ervan bewust dat we in die ketenook samen met anderen het verschil kunnen maken. Daaromzijn en blijven wij in gesprek met partners enbelanghebbenden en vervullen onze stakeholders eensleutelrol in onze bedrijfsvoering. Samen vormen we eenbeeld van Bavaria’s rol in de maatschappij en de mogelijkheidom daar zo optimaal mogelijk invulling aan te geven.

Onze visie: zonder stakeholders geen BavariaTot onze stakeholders rekenen we onder meer klanten,medewerkers, leveranciers, omwonenden, maatschappelijkeorganisaties, de familie Swinkels,dochterondernemingen/deelnemingen, brancheverenigingenen overheden. Maar ook het algemene publiek zien we alsstakeholder.

We zijn van mening dat onze stakeholders essentieel zijn voorons voortbestaan en voor het succes van de duurzame wegdie we ingeslagen zijn.

Door de dialoog aan te gaan, kunnen we samen met anderepartijen de optimale oplossingen voor een duurzamebedrijfsvoering vinden. Daarnaast vertaalt de mate waarin wijde wensen van onze stakeholders beantwoorden zich direct(bijvoorbeeld klanten) en indirect (zoals maatschappelijkeorganisaties) terug in onze verkopen. Onze stakeholdersbepalen dus ook ons bestaansrecht als bedrijf.

De dialoog met stakeholders is een belangrijk instrument datons helpt om de verwachtingen van stakeholders in kaart tebrengen en er aan te voldoen. Door het gesprek aan te gaankunnen we de positieve impact van Bavaria op demaatschappij vergroten en tegelijkertijd het voortbestaan vanons bedrijf garanderen. De verwachtingen die anderen vanons hebben, helpen ons bij het stellen van de juisteprioriteiten en het nemen van beslissingen. Daarnaastvergroot het onze transparantie richting de samenleving enbiedt het kansen voor nieuwe vormen van samenwerking,innovatie samen met partners en het samen bereiken vandoelen. De case studies met onze transporteur Van denHeuvel en onze verpakkingsleverancier Papier-Mettler latengoed zien wat de resultaten van actieve samenwerking metpartners kunnen zijn, evenals de resultaten van de dialoog in2013. We zijn dan ook altijd op zoek naar nieuwe partners.De stakeholderdialoog is een belangrijke vorm van input voorons MVO beleid. Waar nodig passen we dit aan op basis vande resultaten en conclusies uit de dialoogsessies.

Meer informatie over onze stakeholders vindt u hier.

3

1.2 Dialoog in 2013Branche-initiatievenWe zijn actief lid van het branche-initiatief De NederlandseBrouwers, de overkoepelende organisatie die de belangenbehartigt van acht in Nederland gevestigde bierbrouwerijen.Duurzaamheid is een van de belangrijkste thema’s. Werichten ons op het ontwikkelen van een MVO aanpak opbrancheniveau. Op de Dag van de Duurzaamheid 2013 werdhet magazine ‘De Brouwers van Morgen’ gepresenteerd,waarin brouwers en andere stakeholdersverhalen vertellen opbasis van de gezamenlijke doelstellingen van De NederlandseBrouwers voor verantwoorde bierconsumptie enduurzaamheid. Wij vertellen er over ons Boer Bier Waterproject. In onze dialoog met De Nederlandse Brouwersstonden naast de MVO profilering van de bierbranche ook deenergiebenchmark en milieubelastingen centraal afgelopenjaar. Met twee andere branche-initiatieven, de VerenigingIndustriewater (VIW) en de Vereniging voor Energie, Milieu enWater (VEMW), hebben we afgelopen jaar ook gesprokenover milieubelastingen, en water- en energiegebruik. Hiergaat het voornamelijk om het uitwisselen van ‘best practices’.Daarnaast heeft het VEMW een lobbyfunctie en zijn deverenigingen gesprekspartner voor de overheid.

Leveranciers & transporteursMet leveranciers van verpakkingsmaterialen hebben weverdere stappen gemaakt in het verduurzamen van onzeverpakkingen. We gingen actief het gesprek aan metblikleveranciers en karton- en folieleveranciers. We hebbeneen nieuwe stap gezet in het gezamenlijk opstellen vandoelstellingen rondom MVO aspecten van verpakkingen.Lees hier hoe een van onze folieleveranciers onzesamenwerking ziet.

We hebben een goede en nauwe samenwerking met onzetransporteurs Simon Loos en Van den Heuvel, vooral in onzeLean & Green projecten. Met hen hebben we in 2013 verdergewerkt aan het inzetten van Euro 6 verwachtwagens, hetoverstappen op alternatieve brandstof zoals aardgas engroengas, het uitwerken van doelstellingen rondombrandstof- en CO2 uitstoot beperking maar voornamelijk aan

het onderzoeken van de mogelijkheden rondom backhaulingen de inzet van eco-combi’s. Lees hier de terugblik op onzesamenwerking van een van onze transporteurs.

In 2013 focusten we ons ook op de dialoog ensamenwerking met grondstofleveranciers. Het verduurzamenvan de gerst en hop die we gebruiken, staat hoog op deagenda. Samen met Holland Malt keken we naar demogelijkheden voor het verduurzamen van onze gerstinkoopen de gerstteelt in Frankrijk. Daarnaast speelt Holland Malteen belangrijke rol in het Boer Bier Water project.

Lees meer over de uitkomsten van onze gesprekken metleveranciers en transporteurs in ‘Duurzaam ketenbeheer:sleutel tot succes’.

BuurtgenotenEen bijzondere samenwerking die in 2013 goed vorm heeftgekregen is met vergelijkbare, niet concurrerende bedrijvenzoals Mars en Heinz, in het opzetten van onze Lean& Greenbarge project. Maanden verkennen, overleggen en afsprakenmaken hebben geleid tot een innovatief transportsysteem datverschillende transportvormen, zoals spoor en water, metelkaar combineert. Lees er hier meer over.

Lokale initiatievenHet grootste, multi-stakeholder project dat we lokaaluitvoeren is Boer Bier Water. Hier werken we samen met deZLTO Laarbeek, Waterschap Aa en Maas, Holland Malt,Rijkswaterstaat, Rabobanken natuurlijk de boeren. Maar erzijn meer lokale organisaties waar we mee praten ensamenwerken, zoals met Dorpsinitiatief Lieshout en IVN /Laarbeeks landschap, over de inrichting van de omgevingvan de brouwerij.

Ook op andere onderwerpen nemen we het initiatief totoverleg met lokale partijen; zo hebben we in 2013 tweesessies georganiseerd met GGD / Novadic regio Helmond,politie, de gemeente en maatschappelijk werk organisatiesom ervaringen en ideeën uit te wisselen rondom verantwoordalcohol gebruik van jongeren. Daarnaast is er onzesamenwerking met de lokale organisatie Atlant Groep; wijbieden arbeidsplaatsen voor mensen met een achterstand opde arbeidsmarkt en Atlant helpt ons de juistearbo-omstandigheden te creëren. Lees er hier meer over.

4

KlantenWe hebben afgelopen jaar extra ingezet op de dialoog metonze klanten. Zo spraken we met een grote Europese retailerspecifiek over hun voortgang op het gebied van MVO en hunverwachtingen van ons. Ook in reguliere overleggen wasMVO regelmatig onderwerp van gesprek. We merken dat westeeds vaker gevraagd worden gedragscodes teondertekenen, verklaringen af te leggen of specifiekeinformatie aan te leveren. We stellen ons proactief op,bijvoorbeeld door actieve implementatie van encommunicatie over ons ISO 26000 managementsysteem,zodat we aan deze behoeften kunnen blijven voldoen.

Een bijzondere dialoog die we in 2013 startten, is met eenaantal grote Zuid-Afrikaanse retailers. Samen zetten we eenproject op rondom het tegengaan van het stropen vanneushoorns, en het alcoholmisbruik in de natuurparken. Leeser hier meer over.

ConsumentenWe zijn altijd op zoek naar manieren om onze consumentenbeter te bereiken en meer te betrekken bij ons MVO beleid enonze activiteiten. Vorig jaar vroegen we schijfster Renske deGreef een verhaal te schrijven bij ons MVO verslag. Hier werdgoed op gereageerd en het boek is ca. 6000 maalgedownload. Dit jaar nodigen we consumenten nog dichterbijuit. Het verslag heeft de vorm van een online omgevinggekregen, is direct gelinkt aan onze consumentensite, enheeft een interactieve stakeholderomgeving waar weuitnodigen tot reacties en vragen. Ook bij de dilemma’svragen we specifiek om input van consumenten. We hopenzo het bewustzijn van de consument en het imago vanBavaria verder te versterken.

MedewerkersOnze medewerkers worden structureel betrokken bijbelangrijke bedrijfsontwikkelingen. In 2013 zijn onzemedewerkers en de OR actief geweest in het verdervormgeven en implementeren van het Masterplan Veiligheiden het driejarige Masterplan Kwaliteit. Ook zijn medewerkersbetrokken in het verbeteren van ons afvalbeheer en het(her)opstellen van ons opleidingsbeleid. Daarnaast bevragenwe ze regelmatig over de uitvoering van de activiteitenrondom ons programma Duurzame Inzetbaarheid, zoals nahet afronden van een personal fitness programma of cursus‘stoppen met roken’. De reacties zijn overwegend positief enwe zien dat de sportieve kant van het personal fitnessprogramma aanstekelijk werkt.

In 2013 zijn we, o.a. naar aanleiding van deCAO-onderhandelingen, gestart met een onderzoek naar deinterne communicatie. Vanuit de analyse die bestond uitinterviews, een enquête en discussiebijeenkomsten metdirectie, managers en medewerkers kunnen we concluderendat er behoefte is aan een sterke verbetering van de internecommunicatie. We hebben in samenspraak met de directieeen communicatieplan ontwikkeld dat vanaf 2014 vorm moetgaan geven aan de basis, de structuur en de middelen vande interne communicatie. Onderdeel van hetcommunicatieplan is het implementeren van een geheelnieuw intranet.

Het blijft een uitdaging onze medewerkers actief betrokken tekrijgen en houden bij MVO. We communiceren het belangvan MVO naar onze medewerkers via diverse kanalen, zoalsde Bavariant en de nieuwjaarsspeech van directievoorzitterJan-Renier Swinkels, en geven medewerkers viaverschillende kanalen (de OR, werkoverleg, maar ook directmet de MVO-manager) de ruimte om opmerkingen en ideeënte delen. We merken echter dat deze ideeën door de jarenheen wat minder worden en dat de respons hoger is als wemedewerkers actief te betrekken bij specifieke lopendeprojecten, zoals de vernieuwing van het intranet.

Gemeente LaarbeekWe werken graag en goed samen met de GemeenteLaarbeek. Dit jaar hebben we de gemeente vooral gesprokenover het verbeteren van lokale infrastructuur, het verdiepenvan het Wilheminakanaal, de Watermaand en het project‘Laat je niet flessen’.

Juni Watermaand is een jaarlijks initiatief van de gemeente.Het doel is om inwoners van de gemeente Laarbeek bewustte maken van het belang van (schoon) water. Bavaria is eenvan de hoofdsponsors van de Watermaand. In 2014 willenwe hierin een actieve rol spelen, door het organiseren vaneen fietstocht langs de Boer Bier Water projecten.

Voor ‘Laat je niet flessen’ hadden we grootse plannen voor2013 met ‘Het Laarbeek Experiment’. Omdat dit ideekostentechnisch niet haalbaar bleek, zijn we terug naar detekentafel gegaan. We blijven samen met de gemeente naareffectieve invullingen voor ‘Laat je niet flessen’ zoeken.

5

ConclusieDe stakeholdergesprekken en –informatie van 2013bevestigen dat we op de juiste weg zijn met MVO en dat wede afgelopen jaren de juiste onderwerpen hebbengeadresseerd. Om MVO in de komende jaren nog sterkermet de kern van onze bedrijfsactiviteiten te verweven en onzeambities ook op de lange termijn verder te versterken,werken we aan een nieuw MVO masterplan. De basisdaarvoor blijft ISO 26000. Daarbinnen werken we onzespeerpunten, visie, beleid en doelstellingen opnieuw uit. Destakeholdergesprekken zorgen deels voor de invullingdaarvan, maar deels zullen we ook na de introductie van hetplan, waarin samenwerking een belangrijk aspect is, metonze stakeholders om tafel zitten om concreet invulling tegeven aan nieuwe activiteiten.

In 2014 willen we onze dialoog met stakeholdersintensiveren. Daarbij staat MVO centraal. Meer informatieover onze stakeholders vindt u in bijlage 2.

6

2 Wie is Bavaria

2.1 VoorwoordWe kijken terug op een bewogen 2013. Een jaar waarin we temaken kregen met grote uitdagingen. Maar ook een jaarwaarin we goede stappen richting de toekomst hebbengezet. Niet alleen financieel, maar ook op sociaal enmilieugebied. Voor u ziet u ons eerste online verslag,waarmee we door middel van een heldere, transparante enBavariaanse communicatie het grote publiek ons verhaalwillen vertellen. We willen u inzicht geven in onze visie opmaatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO) en u latenzien hoe wij dat binnen ons bedrijf tot uiting brengen metonze vijf MVO thema’s Zorg voor mens en omgeving,Verantwoord omgaan met water, Energie en klimaat,Duurzaam ketenbeheer en Verantwoord alcoholgebruik. Opdeze manier delen we graag onze belangrijksteontwikkelingen met u, hopen we dat wij u inspireren en dat uons omgekeerd ook inspireert. Want duurzaam worden doeje niet alleen, maar samen. Dat weten wij als geen ander.

Terugblik op 2013Wij hebben last gehad van de zwakke Europese economie.Alhoewel die enigszins is gestabiliseerd, realiseren we hier70% van onze omzet en is de invloed dus groot. Ondankstegenslagen hebben we het biervolumeniveau van 2012weten vast te houden op 5,8 miljoen hectoliter. Onsnettoresultaat is in bepaalde regio’s echter gedaald alsgevolg van onder druk staande marges.

Op het gebied van MVO hebben we meerdere successenbehaald in 2013, veelal samen met onze stakeholders,waaronder leveranciers. Zo startten we een samenwerkingmet Atlant Groep, een netwerkorganisatie op het gebied vanarbeidsintegratie en aangepaste arbeid. Inmiddels werken 8medewerkers van Atlant op onze verpakkingsafdeling. Leeser hier meer over. Samen met onze transporteur Van denHeuvel zijn we een pilot gestart met aardgasvrachtwagens(zie hierover meer in de case studie). Tot dusverre is dezesuccesvol. Met Mars begonnen we aan een ontdekkingsreis,Lean & Green barge genaamd, met als doel het van de weghalen van containertransporten. Het vervoer overbinnenwater is niet alleen beter voor het milieu, maar lost ookfileproblemen en overlast in dorpskernen op. We hebben al1400 containers van de weg kunnen halen. Lees er meerover in het onderdeel Duurzaam ketenbeheer. Het projectBoer Bier Water wordt steeds succesvoller. Samen met veel(lokale) partijen pakken we lokale problemen aan. Zoalsverdroging. In 2013 sloten we het seizoen samen af met eentraditioneel oogstfeest.

We zien ook nog uitdagingen, niet alles loopt zoals gepland.In 2013 registreerden we 19 ongevallen met verzuim, gelijkaan 2012. We willen dit aantal laten dalen naar 0 in 2015.Ons nieuwe Masterplan veiligheid moet ons hierbij gaanhelpen. Lees er hier meer over.

7

Vooruitkijken naar 2014Wij verwachten dat de biermarkt het komende jaar weer aanzal trekken en dat ons nettoresultaat in 2014 weer zal gaangroeien. De eerste positieve signalen hiervoor zijn alzichtbaar. Onze strategie biedt ons voldoende kansen voorde toekomst, die we dan ook met vertrouwen tegemoetgaan.

In 2014 wacht ons de grote uitdaging om onzebedrijfsstrategie en MVO strategie op elkaar aan te sluiten.Daartoe introduceren we in de loop van 2014 ons nieuweMVO Masterplan, waarin we opnieuw kijken naar onzeleidende principes op MVO gebied. Ook gaan we onzeambities en doelstellingen herijken en aanscherpen.

Op milieugebied richten we ons op verdere verbetering. Opde opschaling van het barge initiatief, waarin we samen metMars de mogelijkheden van het transport over binnenwaterbenutten. Door ook onze goederenstromen richting Italië overbinnenwater naar Rotterdam te vervoeren, hopen we jaarlijksnog duizend extra containers van de weg te halen. Ookhopen we samen met onze partner Van den Heuvel een proefin België te starten met extra lange vrachtwagens,zogenaamde ecocombi’s.

Op personeelsvlak blijft veiligheid een onverminderdbelangrijk speerpunt. In 2014 gaan we ons nieuweveiligheidregistratiesysteem SMILE op grotere schaal testenbinnen ons bedrijf. Ook blijven we onze medewerkers metverschillende initiatieven stimuleren om een gezondelevensstijl na te streven.

We hebben in 2013 wederom veel geïnvesteerd in detoekomst en bij kunnen dragen aan een betere omgeving.We kijken uit naar een duurzaam 2014.

We hopen dat u geniet van ons nieuwe online verslag ennodigen u van harte uit ons uw ideeën, opmerkingensuggesties voor verbetering met ons te delen.

Directie BavariaIng. J.R.A.S.E. Swinkels, voorzitterP.J.F. SwinkelsIr. C.A.S. SwinkelsDrs. F.A.M. SwinkelsDrs. P-J.J.M. SwinkelsMr. drs. J.P. van der Veen

26 juni 2014Lieshout

8

2.2 Ethisch gedrag & complianceWe voldoen aan verplichtingenWe vinden het vanzelfsprekend dat we ons houden aan alleeisen op het gebied van arbo, milieu en voedselveiligheid.Deze eisen houden we structureel in kaart middels onsmanagement systeem. Bavaria houdt in het kader van ISO26000 en 22000 een register wet- en regelgeving bij, waaralle voor onze organisatie relevante wet- en regelgeving inopgenomen zijn. Het register wordt jaarlijks geactualiseerd. In2013 werd het uitgebreid met onder andere de inkoop enverkoop van alcoholische dranken, integer handelen en hetvoorkomen van legionella besmettingen.

Eén van onze grootste verantwoordelijkheden isinformatievoorziening aan consumenten. Voor al onzeproducten gelden regels voor etiketten en labels. In onzecommunicatie naar consumenten is de Reclamecode voorAlcoholhoudende drank leidend. Bavaria voldoet aan al dezeregels. Ook communiceren we over de voedingswaarde vanal onze producten. Vragen van consumenten overingrediënten of andere productinformatie, worden door deafdeling Consumenten Service beantwoord.

Geen overtredingenEr zijn in 2013 geen overtredingen geconstateerd van wet- enregelgeving die hebben geleid tot officiële waarschuwingen ofboetes. Wel is er een incident geweest waarin een chauffeurde arbeidstijdenwet niet heeft nageleefd. We hebben hieropmaatregelen genomen om soortgelijke incidenten in detoekomst te voorkomen. Deze maatregelen hebben we interngeverifieerd tijdens een audit. In 2013 rapporteerden weproactief aan de toezichthouders over dode vissen in deGoorloop, waar een gedeelte van ons gezuiverde afvalwaterwordt geloosd. Het incident bleek het gevolg te zijn van eenoverschuimende tank. Na een heftige regenbui kwam hetschuim in het schoonwater riool terecht. We namencorrectieve en corrigerende maatregelen om nieuweproblemen te voorkomen.

We verbeterden onze compliance manualWe hebben al een aantal jaren een compliance manual voorons bedrijf en onze medewerkers. Deze manual focust opintegriteit en mededinging en wordt in 2014 uitgebreid enverbreed. Eerlijk handelen is tot speerpunt benoemd. Onzeuitgangspunten zijn niet alleen gebaseerd op bestaandenormen en wetgeving, maar ook op onze eigen normen ende verwachtingen van stakeholders. Daarmee gaan weverder dan wat wettelijk wordt voorgeschreven. Allebetrokken medewerkers, voornamelijk in commerciëlefuncties, ontvangen vanaf 2014 training over de nieuwecompliance manual.

We oriënteren ons op nieuwe initiatievenWe hebben ons in 2013 georiënteerd op het Supply ChainInitiative. Dit is een Europees initiatief wat door producentenen afnemers ondertekend kan worden en wat oneerlijkehandelspraktijken tegengaat. We willen ons in 2014 bij ditinitiatief gaan aansluiten en onderzoeken of onze organisatiehierop aanpassen waar nodig.

Doelen 2014• Afronden en implementeren van de hernieuwde

compliance manual• Geven van trainingen over de nieuwe compliance manual

aan alle betrokken medewerkers

9

2.3 Strategie, visie en beleidDuurzame koploper worden en blijvenAls familiebedrijf zit duurzaam ondernemen ons in het bloed.We werken volgens de filosofie dat we de brouwerij inbruikleen krijgen van onze kinderen en kleinkinderen. Datbetekent dat we over de generaties heenkijken en investerenin duurzaam ondernemen, zodat we het bedrijf op de bestmogelijke manier door kunnen geven aan de volgendegeneratie. Het is onze ambitie om in onze sector eenduurzame koploper te worden en te blijven. We willenvooroplopen op het gebied van duurzame innovaties enondernemend blijven met een goede balans tussen mens,milieu en marge (people, planet en profit).

We zoeken bewust naar een optimale bijdrage aan demaatschappij, vanuit onze overtuiging dat we een grotetoegevoegde waarde voor de samenleving kunnen hebben.

Samenwerking is de spilAlles draait om samenwerking met onze interne en externestakeholders. We werken samen aan een sterk, innovatief enondernemend Bavaria en gaan actief in dialoog met debuitenwereld om samen de optimale oplossingen voor eenduurzame bedrijfsvoering te vinden. Het is onze overtuigingdat we alleen het maximale uit onszelf kunnen halen en uit demanier waarop wij waarde toevoegen aan de samenleving,als we ook de dialoog aan gaan met al onze stakeholders.

We baseren ons op ISO 26000Ons MVO beleid is gebaseerd op de ISO 26000 richtlijn voorMaatschappelijk Verantwoord Ondernemen en op risico’s enmogelijkheden van MVO voor de uitwerking van debedrijfsstrategie.

De vijf centrale thema’sIn dialoog met onze stakeholders en de organisatie, hebbenwe in 2011 vijf thema’s benoemd die samen de spil van onsMVO beleid vormen:

• Zorg voor mens en omgeving• Verantwoord omgaan met water• Energie en klimaat• Duurzaam ketenbeheer• Verantwoord alcoholgebruik.

Trias Bavarica in 2013De invulling van de MVO thema’s is gebaseerd op de ‘TriasBavarica’ die we in 2010 vormgaven. Deze set van principeshoudt in dat we:

1. Een bewuste keuze maken voor de activiteiten die weuitvoeren; de zuinigste manier kan zijn een activiteit niet tedoen

2. Als we een activiteit doen dan willen we deze zoduurzaam mogelijk uitvoeren

3. Het deel van de activiteit dat niet duurzaam uitgevoerdkan worden, voeren we zo efficiënt mogelijk uit.

Next level van MVODe ‘Trias Bavarica’ is sinds 2010 leidend geweest bij al onzeactiviteiten en investeringen. In 2013 zijn we tot de conclusiegekomen dat onze Trias Bavaria niet ons enige leidendeprincipe moet zijn op MVO gebied. Het is onze ambitie om in2014 een nieuw MVO Masterplan op te stellen, waarin deMVO ambities en doelen worden herijkt, aangescherpt engekoppeld worden aan de bedrijfsstrategie. In het Masterplanworden ook onze leidende principes benoemd. Naarverwachting wordt het plan halverwege 2014 afgerond.

Met ons nieuwe MVO beleid willen we maatschappelijkverantwoord ondernemen binnen Bavaria naar het volgendeniveau tillen. Daarbij hoort een extra focus op deonderwerpen waar onze impact het grootst is en wij eenpositieve bijdrage kunnen leveren. Voor Bavaria zijn datduurzame grondstoffen en verpakkingen en een duurzamelogistiek.

We versterken onze MVO communicatieWe willen ons MVO beleid dat gestoeld is op ISO 26000,beter richting consumenten en andere stakeholderscommuniceren. Dat doen we door MVO ook duidelijk aanonze consumentenwebsite te verbinden en door een nieuwe,digitale en interactieve omgeving voor ons verslag te maken.We willen meer en meer de verbinding met Facebook enTwitter zoeken om ons MVO beleid beter te belichten.

10

3 Onze doelen

Onze doelen

Thema Doelen 2013 Resultaten 2013 Doelen 2014 en verder

Onze organisatie

Vernieuwen van demanagementsystemen vanvoedselveiligheid, veiligheid enkwaliteit om MVO nog meer teintegreren.

Managementsystemen zijnaangepast en werken in de praktijk

Nieuw masterplan MVO opstellenop basis van ISO 26000. De MVOactiviteiten beter aan laten sluitenbij de algemene bedrijfsvisie.

Start implementatie ISO 22000. Managementsysteem voor kwaliteiten voedselveiligheid bevatelementen uit ISO 22000 en isgecertificeerd volgens de IFS norm

Managementsysteem aansluiten bijklanteneisen en in 2014 en 2015certificeren op basis van IFS.

Stakeholder-dialoog

Stakeholders meerdere jaren nietgesproken, opnieuw interviewen(bv. NGO's, omwonenden).

Veel stakeholders gesproken ofopenbare informatie vanstakeholders geanalyseerd (ziehoofdstuk 1 stakeholders)

Verwachtingen van stakeholdersgebruiken voor opstellen nieuwmasterplan MVO. Dialoog metstakeholders wordt voorgezet.

Onzemedewerkers

Iedere medewerker eens in 3 jaaruitnodigen voor een PMO.Intensiveren van het project"duurzame inzetbaarheid"; doorhet opzetten van eeninzetbaarheidcockpit. Voortzettenpersonal trainer project enprogramma stoppen met roken.Aanbieden gezond voedsel aanmedewerkers. Uitbreidenwerkplekonderzoek.

PMO is uitgevoerd. Projecten voorstoppen met roken en aanbiedengezond voedsel zijn ookuitgevoerd. De fysiotherapeut isactief betrokken bij de inrichtingvan werkplekken.

PMO wordt voorgezet. Duurzameinzetbaarheid blijft belangrijk themabij het personeelsbeleid.

Reductie verzuimpercentage naar4,5% in 2013.

Ziekteverzuim was 4,9%. Reductie verzuimpercentage naar3,98% in 2014.

11

Thema Doelen 2013 Resultaten 2013 Doelen 2014 en verder

Nul ongevallen met verzuim (eigenwerknemers) in 2015 lokatieLieshout, maximaal 9 in 2013.Implementatie van het MasterplanVeiligheid in 2013.

Aantal ongevallen met verzuim was6. Masterplan veiligheid is opgezet.Stuurgroep veiligheid is actief.

Nul ongevallen met verzuim (eigenwerknemers) in 2015, maximaal 6in 2014.

Via diverse projecten (o.a.duurzame inzetbaarheid,energiebesparing) willen wemedewerkers uit dagen.

Projecten lopen door. Voor hetsucces van deze projecten isinterne communicatie van grootbelang.

Via diverse projecten (o.a.duurzame inzetbaarheid,energiebesparing) willen wemedewerkers uit blijven dagen.Interne communicatie wordtverbeterd, medewerkers wordenhier actief bij betrokken.

De inzet van medewerkers vanStichting ORO continueren. Startenmet medewerkers van de Atlantgroep.

De samenwerking met ORO isgecontinueerd. Met Atlant zijn wegestart met een groepmedewerkers die in het warehousewerkzaamheden uitvoerden.

De inzet van medewerkers vanStichting ORO en Atlantcontinueren. Verbredencompliance manual met focus opeerlijk handelen.

Thema Doelen 2013 Resultaten 2013 Doelen 2014

Duurzaamketenbeer enduurzameproduct-ontwikkeling

Uitbreiding van deleveranciersgedragscode bijgrondstofleveranciers enleveranciers van niet productgerelateerde materialen endiensten.

> 50% van de grondstof enverpakkingsleveranciers hebben decode of conduct onderschreven'.

Verdere uitbreiding van deleveranciersgedragscode bijgrondstofleveranciers enleveranciers van niet productgerelateerde materialen endiensten.

80% van grondstofleveranciers(gerst, mout, hop en aromas)scoort in 2020 minimaal 80% vande maximale duurzaamheidscore.

Overleg tussen Holland Malt engrote coöperaties oververduurzaming van de gerstteelt.

Opstellen van een concrete lijstduurzaamheidscriteria voor allegrondstoffenleveranciers. Toetsenvan alle gerstcontracten aanduurzaamheidscriteria. Toetsingvan alle grondstof- enverpakkingsleveranciers opduurzaam transport. 80% vangrondstofleveranciers (gerst, mout,hop en aromas) scoort in 2020minimaal 80% van de maximaleduurzaamheidscore.

20% CO2 equivalent reductie op

verpakkingen in 2020 (t.o.v. 2008).

Afspraken gemaakt metleveranciers over nieuweverpakkingen. Diverse projectengestart om milieu-impact vanverpakkingen te verminderen.

20% CO2 equivalent reductie op

verpakkingen in 2020 (t.o.v. 2008.In 2014 afspraken actief blijvenvolgen.

Reductie van ca. 35% CO2 uitstoot

op transport t.o.v. 2008 in 2013.

Doelstelling is vertaald naar hetbehalen van de Lean and Greenstar award. Deze is gerealiseerd enwordt begin 2014 uitgereikt.

Handhaven of verbeteren niveauLean and Green star. Uitvoerenvan projecten om milieu-impactvan transport te verminderen.

12

Thema Doelen 2013 Resultaten 2013 Doelen 2014

Water

Top 3 positie in de wereldwijdebenchmark voor watergebruik bijbrouwerijen vanaf 2016.

Er is geen waterbenchmarkgeweest in 2013.

Top 3 positie in de wereldwijdebenchmark voor watergebruik bijbrouwerijen vanaf 2016.

Reductie watergebruik met 2-5%per liter bier p/jr.

Watergebruik is toegenomen doorde toename in kleineproductiebatches (van 3,3 naar 3,5l/l).

Reductie watergebruik met 2-5%per liter bier p/jr.

Op biologische wijze voldoen aanwettelijke eisen voorfosfaatemissies van 0,5 milligramper liter vanaf 2015.

Nereda proeven zijn opgeschaald.Systeem is getest onderpraktijkomstandigheden en voldoetniet aan de verwachtingen.Alternatieven worden onderzocht.

Op biologische wijze voldoen aanwettelijke eisen voorfosfaatemissies van 0,5 mg/litervanaf 2015. Fosfaatemissie ookonderbrengen in het project BoerBier Water.

Duurzaam gebruik vanwaterbronnen met minimaleverdrogingseffecten en schoongrondwater.

Verdrogingseffecten zijnmeegenomen in het project BoerBier Water.

Duurzaam gebruik van schonewaterbronnen met minimaleverdrogingeffecten. VoortzettenBoer Bier Water.

Thema Doelen 2013 Resultaten 2013 Doelen 2014

Energie

Top 3 positie in wereldwijdebenchmark voor energie-efficiencybij brouwerijen vanaf 2016

Bavaria behoort tot de wereldtop inde benchmark voorenergie-efficiency bij brouwerijen

Een positie in de wereldtop inwereldwijde benchmark voorenergie-efficiency bij brouwerijen in2015.

Op het gebied van energie dezuinigste brouwerij ter wereld in2020

Het specifiek energiegebruik isgelijk gebleven (127 MJ/hl)

In 2019 een eerste plaats inwereldwijde benchmark voorenergie-efficiency bij brouwerijen.

Minimaal 2% vermindering vanspecifiek energiegebruik (MJ/hl) perjaar tot 2020

Het specifieke energieverbruik isgelijk gebleven (127 MJ/hl).

Minimaal 2% vermindering vanspecifiek energiegebruik (MJ/hl)per jaar tot 2020.

Energieverbruik in de ketenzichtbaar maken en verminderen

Door middel van het project BlueHoreca gaf Bavaria ondernemersadvies en inzicht in hunenergieverbruik. Project is tijdelijkgestopt.

Energieverbruik keten zichtbaarmaken en verminderen. O.a.ontwikkelen app voorhorecaondernemers. Opschalenwe het project Blue Horeca.Installatie zuinige koelingen in deHoreca.

Aandeel energie van duurzamebronnen significant vergroten, o.a.studie naar verhogingbiogasopbrengst (2013)

Toename opbrengstbiogasinstallatie is nietgerealiseerd. Door grootonderhoud aan deafvalwaterzuiveringsinstallatie isminder biogas geproduceerd.

Aandeel energie van duurzamebronnen significant vergroten.

13

Thema Doelen 2013 Resultaten 2013 Doelen 2014

Onze omgeving

Lokale flora en fauna versterken. Aanpassingen in inrichting terreingedaan om lokale flora en fauna teversterken.

Lokale flora en fauna versterkendoor plaatsen van nestkast voorslechtvalk, deelname aan tellingenvan IVN, inzaaien gerst op hetbedrijfsterrein.

Gebruik van bestrijdingsmiddelenop het bedrijfsterrein stoppen.

Geen gebruik van chemischebestrijdingsmiddelen.

Geen gebruik van chemischebestrijdingsmiddelen.Bedrijfsterrein aantoonbaar vrij vanbestrijdingsmiddelengebruik.

Nul klachten uit de omgeving (netals voorgaande jaren).

Nul klachten uit de omgeving. Jaarlijks nul klachten uit deomgeving.

Verantwoordalcoholgebruik

Taxi-Bavaria continueren. Taxi-Bavaria is gecontinueerd. Hetaantal ritten kon niet vastgesteldworden.

Continueren van Taxi Bavaria.

Afzet 0.0% Wit en 0.0% Rosé;vergroten t.o.v. 2011.

Realisatie volumestijging in de0.0% categorie

Realiseren volumestijging in de0.0% categorie.

Project "Beer academy"; uitbreidenmet onderwijsinstellingen.

Onderwijsinstelling "De RooijPannen"; is betrokken bij de Beeracademy.

Project voortzetten.

Lokale projecten opstarten gerichtop voorkomen drankmisbruik(binnen project "Laat je nietflessen").

Actief overleg gevoerd metbetrokken partijen. Plannenuitgewerkt voor lokale aanpak.

Concrete invulling geven aan hetproject 'Laat je niet flessen'.

Actief promoten alcohol vrij bier alsalternatief voor alcohol houdendbier.

Experiment uitgevoerd tijdensstudentenfeest (verwisselingalcoholhoudend en alcoholvrij bier).

Acties en projecten voortzetten.

14

4 Hoe ziet ons speelveld eruit?

4.1 Bavaria internationaalFacts & figures• Bavaria is de grootste onafhankelijke brouwerij van

Nederland.• We zijn een 100% familiebedrijf.• De wortels van ons bedrijf gaan terug tot 1680.• Inmiddels staat de 7e generatie van de familie Swinkels

aan het roer.• De jaarlijkse productie is bijna 6 miljoen hectoliter bier.• 65% is bestemd voor export naar ruim 120 landen.• Nederland, Frankrijk, Italië en Rusland zijn onze grootste

markten.• Onze grondstoffen komen met name uit Nederland,

Frankrijk en Duitsland.• Naast bier produceert Bavaria ook mout, frisdrank,

graanextract en water.• Onze netto-omzet is ruim € 500 miljoen.• We hebben zo’n 1.000 medewerkers wereldwijd.• Bavaria beschikt als enige grote brouwerij in Nederland

over natuurlijk mineraalwater uit eigen bron.• Het hoofdkantoor staat al sinds jaar en dag in Lieshout,

provincie Noord-Brabant. Ook het leeuwendeel van deproductie vindt hier plaats.

• Bavaria heeft een belangrijke rol binnen de regio: Eengroot deel (ruim 50%) van de medewerkers is afkomstiguit de directe omgeving.

15

16

4.2 Hoe wij MVO borgenWe koesteren MVOHet is onze ambitie om een duurzame koploper te worden ente blijven in een sector waar waardecreatie sterk verbonden ismet het gebruiken van (natuurlijke) grondstoffen. Alsfamiliebedrijf zit een lange termijn focus ons in het bloed. Wekijken over generaties heen en investeren in duurzaamondernemen, zodat we ons bedrijf op de best mogelijkemanier kunnen doorgeven. Duurzaamheid en waardecreatiegaan daarbij hand in hand. Binnen Bavaria is maatschappelijkverantwoord ondernemen daarom niet langer een keuze. Hetstaat aan de kern van de bedrijfsvoering. Naast kwaliteit enkosten, zijn duurzaamheid, energieverbruik en CO2 uitstoot

leidende criteria bij investeringen. Door de manier waaropMVO in de organisatie is geborgd, worden verantwoordebeslissingen door het besluitvormingsmodel gestimuleerd.

We beleggen verantwoordelijkhedenIedere werknemer draagt zorg voor het maatschappelijkverantwoord ondernemen van Bavaria. De formeleverantwoordelijkheden zijn goed belegd en vastgelegd. Dedirectie van Bavaria is eindverantwoordelijk voor MVO. DeMVO stuurgroep die onder leiding van de directie staat, zorgtvoor de centrale coördinatie en uitvoering van MVO. Destuurgroep bestaat uit de directeur global marketing en sales,de manager Quality Assurance, de directievoorzitter, dehoofden P&O en inkoop en wordt voorgezeten door de MVOmanager. De samenstelling onderstreept het brede draagvlakvan MVO binnen Bavaria en garandeert de uitvoering vangenomen beslissingen. De MVO verantwoordelijkheden vande stuurgroep zijn direct gekoppeld aan de bestuurstaken.Ondersteunende activiteiten worden verdeeld of opgepaktdoor het hoofd P&O of inkoop. De stuurgroep isverantwoordelijk voor het vaststellen, monitoren, bewaken enevalueren van beleid en doelen op het gebied van MVO. In2013 evalueerde de stuurgroep het huidige MVO beleid ende houdbaarheid van de Trias Bavarica. De evaluatieresulteerde in de ambitie om in 2014 een nieuw MVOMasterplan op te stellen, waarin de MVO ambities en doelenworden herijkt, aangescherpt en gekoppeld worden aan debedrijfsstrategie. Om dat te realiseren wordt de directiesterker bij het MVO beleid en de activiteiten betrokken. Naarverwachting wordt het plan halverwege 2014 afgerond.

We garanderen kwaliteitMVO is belegd binnen de stuurgroep, maar ook binnen derest van ons bedrijf nemen MVO en kwaliteit een centrale plekin. Er is intensief overleg tussen de afdeling Quality Assurance(QA) en overige afdelingen. Daarmee zorgen we ervoor datoperationele zaken rondom kwaliteit, klanttevredenheid envoedselveiligheid goed zijn geborgd binnen ons bedrijf. Vooreen onderwerp als ketenverantwoord inkopen, betekent ditdirect overleg tussen de MVO stuurgroep en de afdelingQuality Assurance. We hebben MVO geïntegreerd in derelevante QA processen en procedures.

MVO managementsystemenHet speelveld kennen en beheersenAls één van de koplopers op het gebied van MVO in onzesector moeten we ons MVO speelveld en de externeomgeving, inclusief alle verwachtingen en ontwikkelingen, nietalleen kennen maar ook beheersen. Bij het in kaart brengenen beheersen van alle interne en externe verwachtingen,ontwikkelingen en eisen, maken we gebruik van (MVO)managementsystemen. Met ons managementsysteemhanteren we een plan-do-check-act cyclus. Dit helpt ons testuren op continue verbetering door het ontwikkelen enimplementeren van beleid, het evalueren van onzeactiviteiten, het signaleren van verbeterpunten en kansen, enbeheersen van risico’s. Kort gezegd zorgt het systeem ervoordat we alle onderdelen van ons bedrijf, maar ook de externeomgeving duidelijker in kaart kunnen brengen en goedkunnen reageren op veranderingen. De wensen enverwachtingen van stakeholders nemen een centrale plek inons MVO managementsysteem in.

17

Risico’s beheersen en verkleinenGoed risicomanagement is een continu aandachtspunt voorhet management van Bavaria. Door risico’s goed tebeheersen en waar mogelijk te verkleinen of elimineren,beschermen we ons bedrijf tegen de gevolgen vancalamiteiten of imagoschade. Binnen Bavaria worden risico’sin meerdere categorieën verdeeld: markt, financieel,operationeel en risico’s als gevolg van wet- en regelgeving.Hierbinnen kunnen weer verschillende typen risico’sonderscheiden worden. Ook MVO risico’s spelen eenbelangrijke rol. Ze staan aan de basis van ons MVO beleid.Zo is water een belangrijke grondstof voor bier en isafkomstig uit bronnen op ons eigen terrein. De veiligheid enbescherming van deze voorraden heeft hoge prioriteit. Wegaan zelf verantwoord om met water, maar initiëren ookprojecten in de omgeving die als doel hebben om dewatervoorraden en –kwaliteit zo goed mogelijk tebeschermen. Als productiebedrijf kunnen energiekosten onzekostprijs behoorlijk beïnvloeden. Dat is een risico dat weproberen te verkleinen door zo zuinig mogelijk met energieom te gaan. Ook risico’s in de keten spelen een belangrijkerol, zoals de beschikbaarheid van voldoende duurzamegrondstoffen, zoals gerst, tegen een concurrerende prijs enhet voorkomen van logistieke problemen, bijvoorbeeldfiledruk en opstoppingen in de directe omgeving vanLieshout.

Naar één, geïntegreerd, management systeemEr bestaan verschillende certificeringen van managementsystemen. Tot 2012 werkten we met verschillende typencertificeringen, elk met hun eigen doel. De wirwar aancertificaten en systemen die hierdoor ontstond, zorgde voorveel overlap en inefficiëntie. In 2012 besloten we om in detoekomst alleen nog ISO 22000 (FSSC 22000) en ISO 26000als richtlijn te hanteren, omdat deze gericht zijn op deonderwerpen die voor ons het meest belangrijk zijn. Webeëindigden onze certificaten van OHSAS, HACCP, ISO9001 en ISO 14001. Dat betekent echter niet dat onsmanagement systeem niet meer aan de eisen van diecertificaten voldoet. Samen met onze auditor houden we ditin de gaten. De certificaten van IFS, GMP en de MVOPrestatieladder (niveau 4) behouden we gezien detoegevoegde waarde voor onze activiteiten en onzecommunicatie richting stakeholders.

In 2009 begonnen we met de implementatie van de ISO26000 richtlijn. In 2013 werkten we verder aan deimplementatie van de ISO 22000 richtlijn in de organisatie.Het systeem is nog gebaseerd op IFS, maar voldeed eind2013 al voor een groot deel aan de eisen van ISO 22000.Onze klanten hebben positief gereageerd op het nieuwesysteem en de beslissing om onze certificeringen tevereenvoudigen. In 2014 willen we de systeeminrichting vanISO 22000 afronden, zodat het nog een jaar operationeel isvoordat we gaan certificeren. Het certificaat verwachten webegin 2016 te kunnen ontvangen.

Het implementatieproces hebben we doorlopen samen metleveranciers, klanten en andere betrokkenen; zij moeten onsnieuwe systeem ook vertrouwen. Dat heeft zijn vruchtenafgeworpen. We zien niet alleen een brede acceptatie van hetsysteem, het levert ons ook voordelen op. Zo heeft onssysteem nu grote gelijkenissen met de ook op ISO 26000gebaseerde systemen van een groot aantal klanten.Daardoor kunnen we makkelijker voldoen aan hunMVO-eisen.

Alles wordt geverifieerdLRQA voert voor ons verificaties uit. Onzemanagementsystemen worden jaarlijks beoordeeld. Ookrelevante wet- en regelgeving wordt in de beoordeling meegenomen. In 2013 heeft LQRA diverse verbetermaatregelenaangedragen, onder meer op het gebied van veiligheid.Bavaria heeft de aanbevelingen opgevolgd door het oprichtenvan een stuurgroep Safety en het introduceren van hetveiligheidregistratiesysteem SMILE, waarin diverse KPI’sgemonitord en geanalyseerd worden. Zie meer hierover in"Onze mensen".

Doelen 2014:• Eind 2014 is ons  managementsysteem ingericht conform

ISO 22000. Begin 2016 willen we het systeem latencertificeren

• We continueren ons MVO Prestatieladder certificaat opniveau 4

• Vanaf 2015 breiden we de scope van demanagementsystemen uit naar internationale activiteiten

18

5 Segmentatie naar onze vijf pijlers

5.1 Zorg voor mens & omgevingOnze mensenEr werken in totaal 714 mensen voor Bavaria en hun welzijnstaat bij ons bovenaan. We hebben een directe impact ophun leven en gezondheid. Het is niet alleen in ons, maar ookin hun eigen belang dat ze gezond en gemotiveerd zijn enplezier in hun werk hebben. Een groot deel van onzemedewerkers komt uit de nabije omgeving van Lieshout. Wehebben hier als grote lokale werkgever een belangrijke rol.Maar onze impact reikt verder. We willen ook zorgen dat demensen die actief zijn in de keten waar we deel vanuitmaken, zoals onze leveranciers, onder goedeomstandigheden kunnen werken. Lees daar hier meer over.

Onze visie op onze medewerkers:samen voor duurzaamWe willen een verantwoordelijke werkgever zijn, maar doorhet activeren van de werknemer zelf; sámen problemenvoorkomen en oplossen. Door de aanpak en omvang vanBavaria kan nog op een zeer individuele basis metmedewerkers gewerkt worden. We zetten ons is om defiguurlijke drempels zo laag mogelijk te houden. Daarbij is veelruimte voor preventie. We merken dat zodra er kleine dingenspelen, mensen dit durven en kunnen aankaarten. Dat lostveel zaken op die anders mogelijk tot een probleem enverzuim zouden kunnen leiden. We schatten dat onsverzuimpercentage als gevolg van onze individuele enpreventie georiënteerde aanpak gedaald is.

Sinds 2011 is Duurzame Inzetbaarheid speerpunt binnen onspersoneelsbeleid. We spelen er mee in op de trends vanveranderende regelgeving (langer werken) en vergrijzing.Bavaria is een productiebedrijf met ploegendiensten en eensoms relatief hoge fysieke belasting. Ondanks een focus ophet ondersteunen en faciliteren van oudere werknemers,worden ook de jongere werknemers niet vergeten in hetduurzame inzetbaarheid beleid. Daarbij kan gedacht wordenaan het voorkomen van psychische overbelasting zoals eenburn-out. Wanneer een werknemer in een situatie terechtkomt waarin bestaande werkzaamheden (tijdelijk) niet meermogelijk of verantwoord zijn, proberen we in samenspraak tezoeken naar alternatieve werkzaamheden. In 2013 is dit ineen aantal gevallen gebeurd. Het langer, optimaal inzettenvan de mensen vanuit wederzijds belang, daar gaatduurzame inzetbaarheid over.

19

20

Ons beleid staat als een HuisIn onze visie op zorg voor onze mensen staat duurzameinzetbaarheid centraal. We gebruiken het ‘huis vanwerkvermogen’ als uitgangspunt. Dit ‘huis’ is als volgtingedeeld:

Begane grond: fysieke en geestelijke gezondheid vanmedewerkers1e verdieping: kennis en vaardigheden die nodig zijn om hetwerk goed te kunnen uitvoeren2e verdieping: motivatie en werkhouding3e verdieping: arbeidssituatie, dit wordt vooral bepaald doorleiderschap

De optelsom van de verschillende elementen bepalen demate van duurzame inzetbaarheid van de werknemer.

Het Huis in actieDe afdeling P&O is verantwoordelijk voor het beleid en decoördinatie van de projecten op dit gebied. Sinds begin 2013hebben we een coördinator duurzame inzetbaarheid en eencommissie gericht op het thema, waarmee het belang en deborging van het thema binnen de organisatie isgegarandeerd. Gezondheid van medewerkers is daarnaastspeerpunt van het Sociaal Medisch Team (SMT), dat ondermeer bestaat uit vertegenwoordigers van P&O en debedrijfsarts. Onze bedrijfsarts is een belangrijke sleutelfiguurin het uitdragen en bijschaven van ons beleid. Als eersteaanspreekpunt voor medewerkers vormt hij een spin in hetweb van de organisatie en is hij in staat om in een vroegstadium problemen en knelpunten te adresseren.

In 2013 zijn we weer een stukjebewuster gewordenDuurzame inzetbaarheid is sinds 2011 ons belangrijkstespeerpunt als het gaat om onze mensen. Na eenopstartperiode zagen we in 2013 de eerste vooruitgang. Demensen en de organisatie zijn enthousiaster en bewogenerover welzijn en gezondheid. We hebben het beleidgeconcretiseerd; bijvoorbeeld met het oprichten van decommissie Duurzame Inzetbaarheid. Eén van deverantwoordelijkheden van de commissie is het fungeren alsdenktank voor de organisatie en het actief verkennen vannieuwe mogelijkheden. We hebben het Preventief MedischOnderzoek (PMO) in 2013 voortgezet en pakten de resultatenop. We hebben ons op de volgende aandachtspuntengericht: gezondheid en catering en verzuim en veiligheid.

21

Smakelijk, op onze gezondheid!We hebben onze werknemers in drie groepen verdeeld dieroteren in deelname aan het Preventief Medisch Onderzoek(PMO). Zo wordt elke werknemer eens in de drie jaaruitgenodigd. Bij het PMO worden medewerkers lichamelijk enfysiek onderzocht, worden ongezonde leefgewoontenbesproken en wordt er een uitgebreide vragenlijst ingevuld.We vragen uitdrukkelijk naar activiteiten en situaties, ook inde werkomgeving, waarmee de werknemer problemen heeft,of die juist goed gaan. Het doel is het samen signaleren vanproblemen en kansen en het in kaart brengen van hunverwachtingen rondom het werk dat ze de komende jarenaan denken te kunnen. Daarmee hopen we problemen op telossen voordat ze tot verzuim leiden.

Er waren in 2013 meer deelnemers aan het PMO dan detwee voorgaande jaren. Het deelnamepercentage lag rond de57% (vorig jaar rond 48%). Het PMO is niet verplicht en wezien een aantal redenen waarom medewerkers afzien vandeelname. Medewerkers met veel gezondheidsproblemenzitten doorgaans al in een medisch traject en veel jonge,ogenschijnlijk gezonde werknemers zonder klachten zienvaak de toegevoegde waarde niet. Daarom zijn we tevredenmet het huidige deelnamepercentage, al blijven we inzettenop het voortzetten van de stijgende lijn.

In 2013 kwam de laatste groep werknemers voor het eerstaan bod. Alle groepen werknemers hebben inmiddels eenoproep voor het PMO ontvangen. De resultaten van delaatste groep verschillen niet wezenlijk van de vorige groepen.De grootste problemen zijn overgewicht en een ongezondelevensstijl qua beweging, consumptie en roken. Weverwachten dat verbeteringen de komende 3 jaar zichtbaarworden, namelijk door gedragsaanpassingen naar aanleidingvan de door het PMO geïdentificeerde aandachtspunten.

Onze activiteiten in 2013 lagen net als in 2012 opprogramma’s als helpen met bewegen en afvallen, helpenmet stoppen met roken, het aanbieden van fitness, waarnodig inclusief begeleiding van een fysiotherapeut. Maar wezetten ook sterker in op preventie. We structureerden begin2013 ons preventiebeleid. Belangrijk onderdeel hierin is hetwerkplekonderzoek, waar de werkplek van een werknemermet beginnende klachten wordt bekeken en aangepast. Ookhebben we in 2013 de catering gezonder gemaakt, op basisvan het advies uit de analyse van diëtisten in 2012. Hetassortiment in onze bedrijfskantine is in 2013 gezondergemaakt, met een lagere prijsstelling voor gezondeproducten om deze opties extra aantrekkelijk te maken. In2014 passen we ook het assortiment in de food carrouselsaan.

Kortom; de focus ligt dus op de individuele werknemer; wegaan voor een “tailormade aanpak”. Iedere werknemer diewe positief beïnvloeden, zien we als een overwinning. Datneemt niet weg dat we ook de nodige uitdagingentegenkomen. Lees daar hier meer over.

Pas op! Verzuim, ongelukken en veiligheid.Ons verzuim lag dit jaar net onder de 5% (4,90%), zoals hetde afgelopen jaren ook is geweest. Hoewel dit relatief laag isvoor een productiebedrijf als het onze, was ons doel om hetverder omlaag te brengen. Dat doel hebben we ondanksonze inspanningen niet gehaald. Naast dat de griep ook ditjaar weer een flinke bijdrage aan het verzuim heeft geleverd,is een groot deel te koppelen aan vergrijzing. Onder ouderewerknemers zien we meer langdurig verzuim optreden. Weproberen dit verzuim te voorkomen door ons beleid opduurzame inzetbaarheid, met de focus op het PMO,aangeboden hulp programma’s en werkplekonderzoek.

Masterplan veiligheid: een ongeluk zit in een kleinhoekjeHet terugdringen van het aantal ongevallen met verzuim iseen belangrijk speerpunt. In 2015 willen we dit aantalteruggebracht hebben naar nul. In 2013 registreerden we 19ongevallen met verzuim, gelijk aan 2012. Om ons 2015 doelte behalen, startten we in 2013 met het ontwikkelen van hetMasterplan veiligheid om de veiligheid van activiteiten enmedewerkers in en rondom de brouwerij naar een hoger plante tillen.

In 2013 richtten we een stuurgroep op waarin alle managersvan grote afdelingen vertegenwoordigd zijn. De focus van hetMasterplan veiligheid ligt op het versterken en breedtoepassen van positieve ontwikkelingen op het gebied vanveiligheid. De stuurgroep richt zich daarom vooral op hetzoeken van samenwerking en het identificeren van goedwerkende veranderingen en initiatieven, die vervolgens ookop andere afdelingen geïmplementeerd kunnen worden.

22

Bavaria is in 2013 gestart met de pilot van een nieuwregistratiesysteem, dat SMILE wordt genoemd. Met SMILEkunnen op een eenvoudige manier ongevallen, incidenten engevaarlijke situaties geregistreerd en geanalyseerd worden.De gegevens en resultaten van SMILE wordt via intranetbeschikbaar voor medewerkers. De stuurgroep heeft eenaantal KPI’s opgesteld, zoals aantal ongevallen, gevaarlijkesituaties en bijna ongevallen, die met behulp van het SMILEsysteem gemonitord, geregistreerd en geanalyseerd worden.Met het systeem kunnen we daarnaast makkelijkertrendanalyses doen op achtergronden en oorzaken vanincidenten. We verwachten hiermee de benodigde inzichtente krijgen en toe te kunnen werken naar een optimaal veiligewerkomgeving, waar geen ongevallen met verzuim meerplaatsvinden. In 2014 wordt de pilot op grotere schaaluitgerold binnen de organisatie.

Onze inspanningen hebben helaas nog niet geleid tot veiligergedrag en een verandering van de cultuur rondom veiligheid.In 2014 gaan we dat binnen het Masterplan veiligheidnadrukkelijker oppakken.

Communicatie is het halve werkIn 2013 vingen we van medewerkers negatieve signalen opover ons huidige intranet en de interne communicatie. Wehebben daarom een onderzoek uitgevoerd onder onzemedewerkers om hun wensen goed in kaart te brengen. Wezijn gestart met een nieuw communicatieplan. In 2014werken we verder aan het verbeteren van onze internecommunicatie naar en met medewerkers, onder andere doorhet introduceren van een nieuw intranet. Dit geeft ons demogelijkheid om ook onze initiatieven voor gezondheid enveiligheid, zoals de fitness faciliteiten en gezondheidprogramma’s, nog beter onder de aandacht van demedewerkers te brengen. Om het intranet aan te laten sluitenbij de verwachtingen van medewerkers, betrekken we hen bijde ontwikkeling van het nieuwe intranet, onder meer doormiddel van interviews en enquêtes.

Gezonde strijd2013 liet ons het belang van actieve leidinggevenden zien inhet stimuleren van werknemers om gezonder te leven. Weorganiseerden een ludieke actie rondom de deelname aanhet PMO, waarbij de afdeling met het hoogstedeelnamepercentage een jaar gratis fitness won.Verschillende leidinggevenden spanden zich in om zoveelmogelijk medewerkers te mobiliseren en motiveren voordeelname aan het PMO. Uiteindelijk is de afdeling inkoop alstrotse winnaar uit de strijd gekomen. In 2014 willen we kijkenhoe we leidinggevenden nog meer kunnen betrekken bij degezondheid van hun medewerkers.

Stimuleren van ontwikkelingBinnen Bavaria willen we een lerende en stimulerendebedrijfscultuur creëren. In 2013 zijn we gestart met deontwikkeling van een HR-model van de gehele levenscyclusvan de medewerker zoals aanname, ontwikkeling enarbeidsvoorwaarden. Het model is gericht op het stimulerenvan medewerkers om richting te kiezen en hun prestatiesverder te professionaliseren. Er is een "Einddoel 2016"geformuleerd dat aansluit op onze strategie.

Na een intensieve onderhandelingsronde is in december2013 een CAO afgesloten die loopt tot 1 juli 2015. Over dehele looptijd van de CAO is een loonsverhoging afgesprokenvan 4,5%.

MantelzorgvriendelijkpersoneelsbeleidWe hebben goede ervaringen met het mantelzorgbeleid enhebben dit daarom in 2013 gecontinueerd. Mantelzorgerskunnen in samenspraak met hun manager en een HRfunctionaris individuele afspraken maken rondom hunmantelzorg.

Samen afstand verminderenWe vinden het niet alleen belangrijk om een goede werkgeverte zijn voor de mensen die we in dienst hebben, we willenook plek bieden aan mensen met een afstand tot dearbeidsmarkt. We geven hier sinds 2003 invulling aanmiddels onze samenwerking met Stichting ORO uit Helmond.Deze stichting begeleidt en ondersteunt mensen met een(verstandelijke) beperking, zodat zij een volwaardige plaats inde samenleving kunnen creëren. Bij ons heeft dit de vorm vandagbesteding gekregen, waar cliënten van ORO zonder druken met plezier diverse inpak- en omstapelwerkzaamhedenverrichten (zoals promotiepakketten engeschenkverpakkingen van bierglazen),omstapelwerkzaamheden (kratten en pallets) en klussen inhet distributiecentrum (zoals emballage opruimen en krattenompakken).

In 2013 werkten we weer met twee vergelijkbare groepen alsvoorgaande jaren, omdat we van weerszijden tevreden zijnover deze constructie. We werkten, net als in 2012, metongeveer 15 jongens van ORO. De werkpost van gemiddeld9 cliënten wisselt tussen twee verschillende locaties en staatonder directe begeleiding van een begeleider van ORO.

23

Naast de werkpost Bavaria werken nog enkele cliëntenindividueel binnen Bavaria. Zij worden op afstand begeleiddoor een trajectbegeleider van Ambitie. Ambitie is eenafdeling van ORO gespecialiseerd in het begeleiden enondersteunen van cliënten naar passend werk. Er is eennauwe samenwerking tussen de werkpost Bavaria en deafdeling Ambitie.

De toegevoegde waarde van de samenwerking blijft groot;zowel voor de cliënten van ORO als voor ons. Zij doen(werk)ervaring op en breiden hun sociale contacten uit. Voorons draagt hun aanstekelijke enthousiasme en humor bij aande sfeer op de werkvloer, de kantine en daarmee binnen hethele bedrijf.

In 2013 is dit initiatief uitgebreid. We zijn een nieuwesamenwerking aangegaan, met Atlant groep, een organisatiedie werkzoekenden met een achterstand tot de arbeidsmarkthulp biedt bij het vinden van een betaalde baan. Dezemensen hebben werkplekken ingenomen die voorheen metuitzendkrachten werden ingevuld. Ze voeren dan ookessentiële werkzaamheden uit en voldoen aan dezelfdenormen als de rest van de werknemers, met een stukje extrabegeleiding. Lees hier meer over deze samenwerking.

Onze visie op onze omgevingLieshout wordt gekenmerkt door een mooie omgeving. Daarwillen wij actief deel van uitmaken. We beheren zelf zo’n 55hectare grond en zijn ervan overtuigd dat dit terrein, ondanksdat een gedeelte in gebruik is als brouwerij- en opslagterrein,unieke kansen biedt om de lokale biodiversiteit te stimuleren.Het ijsvogeltje staat symbool voor onze ambities eninspanningen: het vogeltje komt voor op ons terrein en juistdeze vogel heeft schoon water en een groene omgevingnodig. Als bedrijf zijn we afhankelijk van een gezondeomgeving met hoge bodem- en waterkwaliteit, maar westaan hier niet alleen in. Het bijzondere Boer Bier Waterproject is een voorbeeld van hoe wij initiatief nemen omsamen met andere bedrijven, boeren en de gemeente delokale omgeving optimaal te benutten en te behouden.

In de directe omgeving van de brouwerij bezit Bavaria nogeen stuk grond met voornamelijk bos. Deze grond wordtactief beheerd. Zo hebben we in 2013 een ven hersteld omzo de oorspronkelijke natuurlijke staat terug te brengen.

Ons terrein, onze trotsOns terrein is ons visitekaartje en we zijn trots op de stappendie we in 2013 hebben gezet. We hebben in navolging van2012 de inrichting van het terrein verbeterd, om het zo goedmogelijk in te passen in de (natuurlijke) omgeving. Bij deinrichting besteden we in toenemende mate aandacht aanlandschappelijke inpassing en bevorderen we het gebruik vanduurzame materialen.

“Elke keer als ik hier rondloop, valt me weer op

hoe prachtig het terrein erbij ligt. En mij niet

alleen! Ik had niet verwacht dat het zo makkelijk

mooi en schoon te houden was zonder

bestrijdingsmiddelen. Ik zou nooit meer terug

gaan.”

Jan Swinkels, Hovenier bij Bavaria sinds 1994

We zijn gestopt met het gebruik van chemischebestrijdingsmiddelen. In plaats van bestrijdingsmiddelenzetten we nu in op preventie van onkruidgroei, in combinatiemet het proactief en regelmatig handmatig verwijderen vanonkruid. Ook het snoeibeleid is aangepast. Door minder strakte snoeien houden we het terrein groener, bloemrijker enverdwijnt de ruimte voor onkruid. Het aanpassen naarslimmere, dichtere beplanting, in combinatie metonkruidwerende compost, het verhogen van borders enbetere drainage, zorgt er voor dat onkruid minder kans krijgtop te komen. Ook het plaatsen van paaltjes rondom deborders op het parkeerterrein, om te voorkomen dat auto’sde borders kaal rijden, heeft geholpen bij het voorkomen vankale plekken.

Het gevolg van de breuk met traditionele gewasbeschermingis dat we verhardingen en borders vaker moeten controlerenen bijhouden met onkruidbranders en bosmaaiers. In heteerste jaar hebben we vooral gemerkt dat preventie belangrijkis, namelijk het voorkomen dat onkruiden hun zadenverspreiden.

Spannend was of de nieuwe aanpak veel duurder uit zoupakken dan het gebruik van chemie. Dit blijkt in de praktijkmee te vallen, door de winst die we behalen door het terreinnog slimmer en dichter te beplanten.

24

Aantoonbaar duurzaamDe eerste helft van 2014 heeft laten zien hoe goed de nieuweaanpak werkt. We vinden dat het terrein er beter bij ligt danooit. In 2014 verwachten we een Gouden Certificaat van deBarometer Duurzaam Terreinbeheer in ontvangst te kunnennemen. Bovendien gaan we ons in de rest van 2014 richtenop het delen van ons verhaal. Hier blijkt veel behoefte aan tezijn; zowel vanuit gemeenten als andere bedrijven.

Er leven veel dieren op ons terreinWe werken al jaren samen met het IVN Laarbeek (Instituutvoor Natuur- en Milieueducatie), om de natuurwaarde van deomgeving van het Bavaria terrein te analyseren enverbetermogelijkheden te identificeren. In 2013 is eenvertegenwoordiging van het IVN langs geweest en is ergeconstateerd dat er veel vetjes in de Goorloop zaten. Hetvetje is een klein visje met grote ogen. Het staat op de Rodelijst van bedreigde diersoorten omdat het erg gevoelig is voorverstoringen en het aantal waarnemingen al jaren terugloopt.Het is een goed teken dat het vetje bij ons in de Goorloopnog in zulke grote aantallen voorkomt. Dat willen we zohouden, zie voor onze activiteiten op watergebied ook onzepijler Verantwoord omgaan met water. De nestkast voor deslechtvalk is geplaatst zoals gepland, maar nog niet ingebruik.

We nemen klachten serieusIn 2013 hebben we één keer een opmerking van eendorpsbewoner ontvangen wegens geluidshinder. Naonderzoek bleek één van de motoren bij Utilities verkeerd tedraaien, dat is direct verholpen. We hebben in 2013 geenofficiële klachten ontvangen vanuit de omgeving.

Lokale initiatievenWe hechten waarde aan nieuwe initiatieven en ideeën vanonze medewerkers en externe stakeholders. We registrerenze centraal en maken binnen de MVO stuurgroep eenzorgvuldige afweging van alle ingestuurde ideeën. In 2013organiseerden we een traditioneel oogstfeest voor iedereendie betrokken is geweest bij de teelt van lokaal brouwgerst inhet kader van het Boer Bier Water project.

Medewerkers organiseerden een Tennistoernooi waarvan deopbrengst naar het goede doel ging. Er werd ruim €2200,-opgehaald voor Artsen zonder Grenzen.

Doelen 2014: Zorg voor mens enomgeving• Nieuw MVO Masterplan• Voortzetten activiteiten gericht op welzijn & gezondheid:

• Reduceren ziekteverzuim naar 3,98%• Maximaal 6 ongevallen met verzuim

• Behalen certificaat duurzaam terreinbeheer

25

5.2 Verantwoord omgaan met waterZonder water geen bierWater is onze cruciale grondstof. Bier bestaat voor meer dan90% uit water. In totaal gebruiken we voor onze processenen productie ongeveer 2,7 miljard liter water per jaar inLieshout. Daarvan gaat ongeveer 1,7 miljard liter na gebruikterug naar de omgeving, gezuiverd en al. Al het water dat wegebruiken is afkomstig uit eigen bronnen op het terrein. Het isal ongeveer 10.000 jaar oud en afkomstig uit stroomgebiedenin de Ardennen en de Duitse Eifelstreek. We zijn er dus zuinigop. Ons beleid richt zich op het zo efficiënt mogelijkgebruiken van water en bestaat uit twee belangrijkeaspecten: de waterkwaliteit en de waterkwantiteit, ofwel onsverbruik van water.

We behouden en verbeteren de waterkwaliteitHet behoud van de waterkwaliteit van onze bronnen heefteen hoge prioriteit. Wanneer ons bronwater vervuild raakt, ishet voor ons niet meer te gebruiken. Dat is een groot risicoen dat willen we voorkomen. We voeren daarom zelf eenactief beleid op waterkwaliteit waarin de emissie van fosfaateen belangrijke rol speelt. Ook monitoren we dewaterkwaliteit regelmatig zodat we eventuele veranderingentijdig opsporen, en hebben we een boringvrije zone in onswaterwingebied. Deze zone moet voorkomen dat debeschermende kleilagen in de bodem doorboord worden ende watervoorraden bedreigd kunnen worden. Wij zijn echterniet de enigen in de omgeving die de waterkwaliteit kunnenbeïnvloeden. We werken daarom ook nauw samen metallerlei partijen in de omgeving, zoals boeren. Dat doen we inons Project Boer Bier Water.

26

Fosfaatemissies blijvenaandachtspuntIn 2013 zat er gemiddeld ongeveer 2 mg fosfaat in één litergezuiverd afvalwater. In 2015 wordt de wettelijke lozingsnormvoor fosfaat verscherpt, van 2 mg per liter naar 0,5 mg perliter. Om aan deze eisen te kunnen voldoen heeft Bavaria deafgelopen jaren meerdere proeven uitgevoerd. Eén van dieproeven was de pilot met een Nereda installatie waarbij werdgetest of we het fosfaat gehalte door middel van anaerobezuivering (zuivering in een zuurstofloos proces) verder kondenverlagen. In 2012 leidde dit tot positieve testresultaten enmaakten we plannen voor de opschaling van het systeem.

De Nereda techniek bleek niet geschiktIn 2013 hebben we de laatste testfase met de Neredatechniek voltooid. Helaas bleek het systeem niet in staat ominert fosfaat uit ons afvalwater te zuiveren. Inert fosfaatreageert niet of nauwelijks met vrijwel alle soortenchemicaliën en is daardoor in het zuiveringsproces moeilijk uitafvalwater te verwijderen. Als gevolg blijft er altijd ongeveer0,7 mg inert fosfaat per liter water over, dat terecht komt inhet gezuiverde water dat we lozen. Op basis van deconclusies besloten we het Nereda systeem niet op teschalen. In plaats daarvan zetten we in op alternatieve routesom ons restwater te zuiveren, die even effectief blijken als deveel kostbaardere Nereda techniek. We voeren meerderemaatregelen door om de effectiviteit van de zuivering teverhogen, zoals het ‘voorbufferen’ van het afvalwater.Daardoor blijft de zuivering in het weekend op een constanterniveau. Ook doen we onderzoek naar het aanleggen van eenextra zandfilter, dat meer fosfaat uit het water kan zuiveren.

Als derde willen we onderzoeken of we de afvoer van hetgezuiverde afvalwater aan kunnen passen, waarbij we nogmaar een derde op de Goorloop lozen (nu is dat nog al hetafvalwater). Het overige gezuiverde afvalwater wordt danverdeeld over het dichtbij gelegen kanaal en de gebieden inhet project Boer Bier Water. Door het gezuiverde watergespreid af te voeren, verminderen we de jaarvracht aanfosfaat op de watergangen. Ook kan het een oplossingbieden voor de verdrogingproblemen in onze omgeving. Webespreken ons voorstel actief met het bevoegd gezag. Degesprekken moeten leiden tot een aangepasteomgevingsvergunning en watervergunning. Lees meer overoplossingen voor de verdrogingproblemen in het project BoerBier Water.

We testen ook zelfIn 2013 zijn we daarnaast een test gestart naar de effectenvan inert fosfaat op de waterkwaliteit van de Goorloop.Daarvoor startten we zelf een gesloten experiment in eenaquarium systeem, waarin we een aantal lokale waterplantenkweken. We analyseren de opname van inert fosfaat doordeze waterplanten, onder verschillende temperaturen enomstandigheden. Naar onze verwachting zijn de planten nietin staat om inert fosfaat op te nemen en ervan te groeien. Indat geval is het inerte fosfaat niet schadelijk voor deomgeving en het ecosysteem van de Goorloop. Weverwachten de resultaten van onze eigen test in de loop van2014.

En gaan in gesprekIn samenspraak met de Provincie en het Waterschap wordtop dit moment bekeken of er aanpassingen mogelijk zijn inde nieuwe regelgeving voor fosfaatemissies. We kijken naarde verschillen tussen bijvoorbeeld een maximale jaarvracht(maximale lozing per jaar) en een continu lozingseis, waarbijwe een bepaalde emissie niet mogen overschrijden.

We proberen zo min mogelijk water te verbruikenOnze omgeving heeft te maken met verdroging. Dat levertdroogteschade op voor boeren en onzekerheid in detoekomstige beschikbaarheid van voldoende bronwater voorBavaria. Daarom proberen we zo zuinig mogelijk met waterom te gaan. Ook hiervoor kiezen we een dubbele insteek; wenemen onze eigen activiteiten kritisch onder loep, maarproberen ook samen met andere gebruikers in de omgevingduurzame oplossingen te vinden en te implementeren. Datlaatste doen we onder de vlag van het project Boer BierWater.

27

Inspelen op (externe) ontwikkelingenWe stellen ons tot doel jaarlijks 2 tot 5% minder water teverbruiken voor de productie van één liter bier. Het totalewaterverbruik is in 2013 gelijk gebleven t.o.v. 2012. Hetspecifieke water verbruik is echter met 6% toegenomen. Delaatste jaren zien we een verschuiving in de consumptie vanonze producten. Men drinkt minder ‘gewoon’ bier en meerspeciale producten. Om aan die vraag te voldoen, moetenwe vaker kleine batches draaien en wordt er veel gewisseldop de productielijnen. Wanneer er op een lijn een ander bier(zoals 0.0%) geproduceerd gaat worden, moet de gehele lijnzeer grondig gespoeld worden. Hierdoor stijgt onswaterverbruik en ons energieverbruik. In 2013 verkenden wede mogelijkheden om ons afvalwater door middel vanspeciale filtertechnieken zo ver te zuiveren, dat we het weeropnieuw in bepaalde processen kunnen gebruiken. Daarkleeft jammer genoeg een aantal nadelen aan, die toepassingop de korte termijn niet aantrekkelijk maken. Zie daarvoorook onze dilemma's.

Tot de top (blijven) behorenWe willen met ons waterverbruik tot de top van debrouwerswereld behoren. Elke vier jaar wordt er eeninternationale benchmark uitgevoerd, waarin alle brouwersmet elkaar worden vergeleken op basis van waterverbruik perliter bier. In 2011 behoorde Bavaria tot de wereldtop. Devolgende benchmark is in 2015. Het is onze ambitie om weertot de wereldtop te behoren.

Oplossen vanverdrogingproblemenBinnen onze samenwerking hebben we in 2013 gezocht naaroplossingen voor verdrogingproblemen. Eén van deoplossingen is het plaatsen van stuwen in waterlopen.Daardoor blijft water beter in het gebied behouden en kanschade door droogte verminderd worden. We kijken samenmet de lokale overheid naar onze rol en mogelijkheden indeze ontwikkelingen. Het gezuiverde water bevat nog steedsfosfaat, en op dit moment werken we scenario’s uit om hetwater nuttig in te zetten op het land. Een deel van hetgezuiverde restwater kan direct naar oppervlaktewater, eendeel kunnen we op het kanaal afvoeren. Boeren langs hetkanaal zouden diezelfde hoeveelheid water als wij afvoeren,via ‘omgekeerde drainage’ weer op het land brengen.Daardoor kan verdroging tegengegaan worden. De aanvraagvoor de benodigde vergunningen wordt in 2014 ingediend bijhet bevoegd gezag. Als we goedkeuring krijgen voor hetafvoeren van water op het kanaal, kunnen we deafvoerhoeveelheid op de Goorloop verlagen. Daardoorworden de fosfaatlozing op de Goorloop lager en kunnen wevariëren met de waterafvoer en in bijvoorbeeld de zomer enwinter. Ons experiment waarin we analyseren hoe het fosfaatuit het water wordt opgenomen door lokale waterplanten,kan helpen bij het vaststellen van een juiste verdeling voor hetafvoeren van het gezuiverde afvalwater.

28

Lokaal telen van brouwgerstSinds 2012 wordt er in de omgeving van Lieshout weerbrouwgerst verbouwd, onder de vlag van het Boer Bier Waterproject. Dat doen we op grond van boeren uit de omgeving,maar ook op braakliggende stukken gemeentegrond. In ruildaarvoor werken we met bloemrijke akkerranden. Samenmet de brouwgerst zelf, verhoogt dit de biodiversiteit in onzeomgeving. In 2013 zaaiden we weer zomer- en wintergerstin. We sloten het seizoen af met een traditioneel oogstfeestwaarvoor alle betrokken partijen waren uitgenodigd. We zijntrots dat we in deze samenwerking met diverse partijen debiodiversiteit en waterkwaliteit verhogen en een grotebetrokkenheid bij de lokale omgeving creëren. In 2014 gaanwe daarom door met het project en de teelt van zomer- enwintergerst. We zaaien meer zomer- en wintergerst in dan in2013. Voor meer informatie, zie ook de website van hetproject.

Duurzame gewasbeschermingVeel agrariërs boerden nog op gangbare wijze, waarbijchemicaliën werden ingezet om de gewassen te beschermentegen onkruid en parasieten. Dat komt de waterkwaliteit nietten goede. Binnen het project willen we het gebruik vanchemische gewasbescherming terug dringen. Daartoe voerenwe een dialoog met alle betrokken partijen waar we kijkennaar mogelijke oplossingen en alternatieven. In 2013 hebbenwe met alle betrokkenen stappen gezet in duurzamegewasbescherming, bijvoorbeeld in de chrysantenkweekwaar traditioneel veel gebruik wordt gemaakt vangewasbescherming. Een lokale chrysantenkweker,aangesloten bij Boer Bier Water heeft het roer radicaalomgegooid. Het bedrijf heeft nieuwe en innovatieveoplossingen toegepast om het gewas te beschermen tegenonkruid en droogte, zoals de inzet van bioplastics. Onkruidhoeft niet meer bestreden te worden en door debeschermende bedekking droogt de grond veel minder sneluit. Minder werk dus voor de boer, en beter voor het milieu.Daarnaast levert het veel positieve aandacht op in de media.Zelf gebruiken we sinds begin 2013 ook geen chemischebestrijdingsmiddelen meer op ons terrein. Door de ervaringenbinnen het project met elkaar uit te wisselen en samen tezoeken naar optimale oplossingen, kunnen we veel vanelkaar leren. Dat versnelt niet alleen het proces, maarverhoogt ook de motivatie en het werkplezier.

Binnen het project hebben we in 2013 ook weerpalengeplaatst op verschillende plekken in de omgeving. De palenzijn voorzien van regenontvangers, windmeters,lichtsensoren, bodemvochtmeters, thermometer en eenbladnatmeter. Alle verzamelde gegevens worden verwerkt totbruikbare informatie voor de boer of teler. De paal geeftbijvoorbeeld aan wanneer het beste moment is om metgewasbescherming te werken en welk type het best gebruiktkan worden, afhankelijk van het weer en de voorspelling. Opdeze manier wordt er niet meer gespoten vlak voor eenregenbui die alle gewasbescherming direct de grond in zouspoelen. Boeren kunnen dus efficiënter en milieuvriendelijkerspuiten. Dat scheelt uiteindelijk kosten en is positief voor dewaterkwaliteit. Een win-win situatie.

29

We streven naar optimaalbodemgebruikDe bodem is in onze omgeving niet overal hetzelfde endaardoor ook niet overal geschikt voor dezelfde gewassen ofdoeleinden. In 2013 hebben we vanuit het project luchtfoto’svan de omgeving gemaakt. Dat heeft ons geholpen bij het inkaart brengen van de bodemkwaliteit. Doordat wij, maar ookde boeren en andere samenwerkingspartners meer inzicht inde kwaliteit en eigenschappen van de bodem hebben, kangerichter bepaald worden hoe met bepaalde grondenomgegaan moet worden. Te denken valt dan aan hetinzaaien van de meest geschikte gewassen en de frequentievan bewatering. Dat vergroot te productie en zorgt ervoor datwe efficiënt met het beschikbare water omgaan.

Volop in de belangstellingHet Boer Bier Water project mag op veel belangstellingrekenen. Het is een uniek voorbeeld dat toont hoe lokalepartijen door een goede samenwerking lokale problemenkunnen oplossen. Onze proactieve en praktische aanpakkrijgt de handen van de betrokkenen op elkaar en leidt tottastbare resultaten. Door samen te werken, kunnen webijdragen aan het verbeteren van het lokale milieu, deaantrekkelijkheid van de regio en een gezonde bedrijvigheid.Daarmee creëren we niet alleen waarde voor onszelf, maarook voor de lokale maatschappij, zonder dat hier groteinvesteringen tegenover staan. We worden dan ook vaakgevraagd om ons project te presenteren, onder meer op deBrabantse Waterdag 2014. Het doel van de dag was hetdelen van‘ best practices’ en deze te vertalen naar nieuwwaterbeleid. Boer Bier Water wordt als voorbeeld gezien voorlokaal maatwerk waarin de waterbehoefte van natuur, bedrijfen agrariërs op elkaar afgestemd worden, zonder dat er veelregelgeving aan te pas komt.

Doelen 2014: Verantwoordomgaan met water• Een plaats in de wereldtop van de wereldwijde

benchmark voor waterverbruik bij brouwerijen vanaf 2015• Een vermindering van het specifieke waterverbruik van

2% per jaar (per liter bier)• Voldoen aan de aangescherpte wettelijke eisen voor

fosfaatemissies in 2015 of voldoen aan de nieuw af tespreken eisen (verdeling, maximale jaarvracht).

• Duurzaam gebruik van onze waterbronnen borgen via hetproject Boer Bier Water.

• Voortzetten van het onderzoeken naar alternatievemiddelen voor gewasbescherming binnen het Boer BierWater project.

30

5.3 Zuinig met energieWe streven naar volledigeduurzaamheidTwee van de belangrijkste onderdelen van het brouwprocesmet impact op het natuurlijk systeem zijn de behoefte aanwater en energie. De energiebehoefte verschilt per fase vanhet brouwproces. Onze focus om energie efficiënter in tezetten, is zowel gericht op een verantwoorde omgang methet milieu als het verminderen van kosten en strategischerisico’s. Het is onze lange termijn ambitie om onze behoefteaan energie volledig duurzaam, maar ook tegen eenconcurrerende prijs in te kunnen vullen. Bij Bavaria staatbesparing van energie voorop. Dat doen we door onzeprocessen efficiënter in te richten en nieuwe, energiezuinigetechnieken te implementeren. Een tweede onderdeel vanonze ambitie is het zelf opwekken van duurzame energie. Wevolgen actief de mogelijkheden en ontwikkelingen rondomgeothermie en zonne-energie. Het is en blijft onze ambitie ombij de top 10% van duurzaamste brouwers ter wereld teblijven behoren.

Doel energiebesparing nietgehaaldOm tot de meest duurzame brouwers ter wereld te blijvenbehoren, hebben we als doel om jaarlijks 2% op onsenergieverbruik per hectoliter bier te besparen. Dat hebbenwe in 2013 niet gehaald. We kwamen uit op eenenergieverbruik van 127 MJ/hl, gelijk aan ons verbruik in2012. De CO2 footprint van één hectoliter bier bleef gelijk aan

2012 (4,8 kilogram CO2 per hectoliter bier). Er zijn meerdere

verklaringen voor het niet behalen van onze doelstelling.

In 2013 hebben we, uit kostenoogpunt, veel elektriciteitingekocht in plaats van zelf opgewekt met aardgasturbines.Door zelf elektriciteit op te wekken kunnen we een hogerrendement behalen, maar door de lage elektriciteit prijzenwas dit in 2013 minder rendabel. Ook zien we een trend inconsumptiepatronen, die zijn doorwerking kent in onzeproductieprocessen. De consument drinkt minder ‘gewoon’bier en meer andere producten, zoals Radler en 0.0% bier.Dat vraagt om aanpassingen in het productieproces. Wedraaien vaker korte batches om aan die vraag te voldoen. Naelke batch moeten we de hele productielijn grondig spoelenmet warm water. Daardoor stijgt ons waterverbruik en onsenergieverbruik. Een extra complicerende factor hierin is datwe één productielocatie hebben. We kunnen de verschillendeproducten daardoor niet altijd goed over de productielijnenverdelen. Ondanks dat we ons doel niet hebben gehaald,blijven we inzetten op een energiebesparing van 2% per jaar.Ons nieuwe Masterplan energie moet bijdragen aan hetrealiseren van die doelstelling.

Ontwikkeling van een nieuwMasterplan energieIn 2013 hebben we gewerkt aan een nieuw Masterplanenergie gericht op verduurzaming van onzeenergieconsumptie in de komende tien jaar. Eind 2014ronden we het masterplan af, zodat het goed aansluit op onsnieuwe MVO Masterplan. De focus ligt op het onderzoekenvan nieuwe en duurzame technieken. Dat kunnen we nietalleen, zeker niet gezien de vele snelle ontwikkelingen in demarkt. We luisteren actief naar de markt en zoeken ook hierde samenwerking met andere partijen, zoals onzeleveranciers. Voorbeelden hiervan zijn warmteterugwinning enverhoging van de turbine efficiency.

31

Energiebesparing in productie: altijdzoeken naar slimme toepassingenIn 2013 is door alle afdelingen van Bavaria een inventarisatiegemaakt van knelpunten en verbetermogelijkheden openergiegebied. Aan de hand daarvan hebben webesparingsmogelijkheden uitgewerkt en zijn we hiermee aande slag gegaan. Zo zijn we in 2013 het project ‘Warm Water’gestart om de restwarmte uit het brouwproces beter tebenutten, bijvoorbeeld door vrijgekomen kookdampenefficiënter te condenseren zodat we de restwarmte opnieuwkunnen benutten. Op dit moment is het rendement van dezecondensatie 85-90%. Door het toepassen van de nieuwemaatregelen verwachten we ruim boven de 90% uit tekomen. Omdat we efficiënter omgaan met restwarmtehoeven we minder aardgas te verstoken.

Een tweede grote project dat we in 2013 opstartten, is hetwarmer lageren van bier. Lageren is het rijpingsproces vanjong bier, waarvoor het tijdelijk in tanks wordt opgeslagen.We onderzoeken de mogelijkheden om de lagering bij enkelegraden hoger plaats te laten vinden. Dat betekent dat we hetbier minder ver hoeven terug te koelen voor hetlageringproces. Minder koelen betekent minderenergieverbruik. We verwachten dat de aanzienlijkebesparingen die we hiermee kunnen realiseren in 2014 en2015 zichtbaar worden. We zullen wel goed de kwaliteit vanons bier blijven bepalen. Energiebesparende maatregelenmogen niet leiden tot kwaliteitsvermindering.

In 2014 gaan we door met het verkennen van besparingmogelijkheden en het implementeren van maatregelen omonze productie nog energiezuiniger in te richten.

Verantwoordelijkheid ook opde werkvloerNiet alleen ons hogere management draagt deverantwoordelijkheid over het energieverbruik en het behalenvan de energiedoelstellingen. We betrekken heel actief ookde medewerkers op de werkvloer. De managers vanproductielijnen zijn, samen met de werknemers,verantwoordelijk voor het verklaren van verschillen inenergieverbruik. Door deze delegatie vanverantwoordelijkheden, zorgen we ervoor dat demedewerkers in de productie zich betrokken voelen bij hetenergieverbruik en zich inspannen om dit te verlagen.

Eigen biogasproductie gedaaldSinds 1990 produceren we ons eigen biogas. Om biogas temaken, vergisten we organisch materiaal zoals debierverliezen uit het brouwproces in een vergistingsinstallatieop ons terrein. Het biogas gebruiken we zelf weer, in plaatsvan aardgas, om groene elektriciteit op te wekken. Het is eenheel duurzame energiebron. In 2013 was onze productie vanbiogas lager dan 2012. Dit was voornamelijk het gevolg vanonderhoud aan de biogasinstallatie. Omdat we minderbierverliezen hadden dan in 2012 en meer organischmateriaal met een lage energiewaarde, zagen we wel dat dekwaliteit van ons biogas was afgenomen. We proberen hetvolume biogas verder te vergroten. Daartoe hebben we in2013 onderzoek gedaan naar de verdere optimalisatie van deproductie. Op basis van de resultaten hebben we eenby-pass aangelegd in ons afvalwatersysteem. Daardoorgebruiken en verrijken we het meest geconcentreerdeafvalwater voor onze biogasproductie. Dit water wordt doorbacteriën makkelijker afgebroken en in biogas omgezet. Datverhoogt onze biogasopbrengst.

Door optimalisatie van onze afvalwaterzuivering envermindering van onze productieverliezen zal de productievan biogas naar verwachting afnemen. Echter doormaatregelen proberen we de installatie ondanks dewisselende kwaliteiten maximaal beschikbaar te houden,waardoor we zo veel mogelijk van het vrijgekomen gaskunnen benutten. Een van de maatregelen is het verzamelenvan bierrijker afvalwater voor de weekenden zodat ook in hetweekend het proces goed door blijft lopen. Tevens wordt bijslecht of geen gas de biogasmotor overgeschakeld naaraardgas om onnodig starten en stoppen te vermijden,waardoor de beschikbaarheid groter wordt.

32

Energieverbruik in de keten:geen vorderingen in BlueHorecaMet ons project Blue Horeca willen we het energieverbruik inde keten verminderen. We startten het project in 2012 samenmet Eneco en voerden bij tien horeca ondernemers eenenergiescan uit en voorzagen hen van energieadvies. Helaasheeft het project in 2013 stilgelegen. In 2014 willen we verderinvesteren in efficiëntere koelingen en waterzuinigespoelsystemen.

Via ons inkoop en transportbeleid en de samenwerking metonze leveranciers in deze activiteiten, hebben we in 2013 welflinke stappen gemaakt om de energielast van onze keten teverminderen.

Doelen 2014: Zuinig met energie• Een plaats in de wereldtop in de wereldwijde benchmark

in 2015 en een eerste plaats in 2020.• Afronden en implementeren van het Masterplan Energie.• Minimaal twee procent vermindering van het specifieke

energieverbruik (MJ/hl) per jaar tot 2020, door hetvoortzetten van energiebesparing maatregelen.

• Het aandeel energie afkomstig van duurzame bronnensignificant vergroten, door het vergroten van het aandeelbiogas.

• Bij investeringen energieverbruik als leidend principenaast kwaliteit nemen.

33

5.4 Duurzaam ketenbeheerDuurzame inkoopOnze impact op de samenleving en het milieu wordt voor eengroot deel veroorzaakt door de grondstoffen (zoals hop engerst) en (verpakking)materialen die we inkopen. Doorverantwoorde keuzes maken, een signaal af te geven aan ensamen te werken met onze leveranciers en afnemers, kunnenwij bijdragen aan het creëren van duurzame waarde voor allebetrokkenen. Samen zetten we ons in voor schonerelandbouw, minder materiaalgebruik en minimale CO2 uitstoot

door de hele keten.

Onze visie en focus: samen voorduurzaamGrondstoffen zoals gerst, mout, water en hop vormen debasis van ons uiteindelijke product. Om een duurzaamproduct op de mark te zetten, moeten de grondstoffen datook zijn. Maar er komen meer materialen en producten kijkenbij onze kernprocessen, vooral verpakkingsmaterialen.Papier, karton, blik (aluminium en staal), folies, glas en hout(pallets) zijn onze grootste categorieën verpakkingsmateriaal.Ook deze producten willen we zo duurzaam en efficiëntmogelijk inkopen. We werken continu samen met onzeleveranciers en afnemers aan nieuwe initiatieven enoplossingen. Samen werken aan duurzame ketens is eenkernthema binnen onze MVO filosofie.

In 2012 versterkten we onze ambities op het gebied vanketenbeheer. Onze focus ligt op mout, onze belangrijkstegrondstof, en op onze verpakkingsmaterialen. In 2013hebben we onze gehele MVO strategie nog eens onder deloep genomen, met als doel de ontwikkeling van een nieuweMVO strategie en MVO masterplan in 2014. Daarin laten wenog meer aandacht uitgaan naar duurzame grondstoffen enverpakkingen: de basis van onze productie. We bepalen watwij verstaan onder duurzaam aan de hand van bestaandekeurmerken en vernieuwen onze korte en lange termijndoelstellingen.

VerpakkingsmateriaalDe wereldwijde distributie van Bavaria vraagt naast optimaaltransport, veel van het verpakkingsmateriaal. De vaak langedistributie wegen en vele verschillende transportvormen,stellen verschillende eisen aan onze verpakkingen.Verpakkingen moeten zorgen voor het behoud en debescherming van onze producten, met name tijdens detransportfase. Een lang transport naar een vochtig, tropischland stelt andere eisen aan de verpakking dan een transportbinnen Nederland. Het moet sterker en minder vochtgevoeligzijn. Deze kwaliteit staat voor ons voor op. Tegelijkertijd willenwe zo min mogelijk materialen gebruiken en afvalminimaliseren. Onze focus ligt dan ook op de kwaliteit,duurzaamheid en efficiëntie van verpakkingen.

Onze focus: reduce, reuse &recycleWe willen zo min mogelijk verpakkingsmateriaal gebruiken, zoduurzaam mogelijke materialen inzetten en zo veel mogelijkrecyclebare grondstoffen gebruiken. Om onze doelen tebereiken werken we samen met onze leveranciers enafnemers. Samen met onze leveranciers bedenken enimplementeren we nieuwe, duurzamere oplossingen. Wegaan met onze afnemers in gesprek om nieuwemilieuvriendelijke concepten te introduceren, hen teovertuigen van duurzamere oplossingen en hun wensen voorandere materialen of verpakkingen mee te nemen. Zo zijn in2013 met drie grote retailers de mogelijkheden besprokenom over te stappen op onbedrukte folies, die een kleineremilieu-impact hebben.

34

Dunner is duurzamer (reduce)Binnen de verpakkingen zien we een trend naar steedsdunnere materialen. Door verbeteringen in producten is hetmogelijk verpakkingen dunner en lichter te maken metbehoud van de sterkte en kwaliteit. In 2013 zijn we eringeslaagd het dekselgewicht van een bierblikje verder teverlagen naar 2,5 gram. Daardoor hebben we mindermateriaal nodig en verminderen we het gewicht vanbierblikjes. Ook in het logistieke proces zorgt dit voor minderCO2 uitstoot. De totale besparing wordt geschat op circa 1,8

miljoen m3 aardgas, het jaarlijkse verbruik van 1150gemiddelde Nederlandse huishoudens. Bij de implementatievan dit soort oplossingen ontstaan vaak uitdagingen. Somswordt het blik zo dun, dat onze machines het verkreukelen bijhet afvullen. Samen met leveranciers en onze technicibekijken we hoe we deze problemen kunnen oplossen.Ondanks de trend richting meer blikgebruik, blijven ook deflesjes onderwerp van innovatie. De afgelopen jaren is hetglas steeds dunner en daarmee ook lichter geworden.

Oud wordt nieuw (reuse & recycle)Folies voor (blik)verpakkingen bestaan uit meerdere lagen.Nieuwe ontwikkelingen staan toe om de tussenlaag tevervaardigen uit gerecycled folie, waardoor primair foliehergebruikt kan worden. We onderzochten in 2013 demogelijkheid om dit toe te passen. Naast het hergebruik blijftkwaliteit ook belangrijk. We kijken dan ook naar hetkrimpgedrag en de helderheid van de folie. In 2014 gaan weverder met de implementatie van dit traject.

Afgelopen jaar onderzochten we samen met onze leverancierde mogelijkheid om golfkarton met een gerecycledetussenlaag in te zetten als verpakkingsmateriaal voor hettransport van blikken. Gezien de lange distributiewegen moetdit duurzame alternatief wel voldoen aan onze hogekwaliteitseisen. De resultaten zijn positief en we zijn overgegaan naar het gerecycled materiaal voor de tussenlaag. In2014 onderzoeken we ook de mogelijkheid om debuitenliners te optimaliseren (dunner of meer gerecycledmateriaal).

Het kan altijd beterBavaria verkent samen met leveranciers nieuwe eninnovatieve concepten voor verpakkingen. Een van devoorbeelden is het combineren van verschillende soortenverpakkingen (mulitipack concepten). Wanneermogelijkheden positief zijn en de concepten zijn uitgedacht,starten de pilots in onze productielijnen. We beoordelen altijdde duurzaamheidimpact van potentiële nieuwe producten.Nieuwe concepten zoals bioplastics en organische inkt die ophet oog duurzaam zijn, blijken dat in de praktijk in onze ogenniet altijd waar te maken. Nieuwe oplossingen en innovatiesbekijken we daarom altijd vanuit verschillende ooghoeken.

35

Biologisch wordt heel logischHet verduurzamen van onze grondstofketens heeft onzeprioriteit. We zien een kentering binnen de gerst- enmoutproductie in Europa. De vraag naar biologischeproducten groeit langzaam maar gestaag, maar vooralsnogtegen zijn biologische grondstoffen (gerst) alleen tegen eenzeer hoge prijs verkrijgbaar. Bavaria heeft zich verbonden aande ambitie om in 2020 40% van de primaire grondstoffenafkomstig te laten zijn van landbouw volgens de principes vanSAI (Sustainable Agriculture Initiative), SKAL of SMK.Voorlopig hanteren wij de SAI principes alsduurzaamheidcriterium. Onze gerstleveranciers voldoen nogniet aan deze principes. In de loop van 2014 willen we eennieuw MVO Masterplan introduceren, waarin we de diverseduurzaamheidkeurmerken onder de loep nemen en bepalenwat wij verstaan onder duurzaam. Ook zullen we onze korteen lange termijn ambities voor duurzame grondstoffenaanscherpen.

Het verduurzamen van de moutproductie loopt via onzedochteronderneming Holland Malt. Onze gerst komt voor eengroot deel uit Frankrijk. Holland Malt is sinds 2012 met groteFranse telers in overleg over duurzame gerstproductie. Westreven ernaar om de gerst te laten produceren en leverenvolgens de internationale SAI richtlijnen. In 2013 hebben metmeerdere Franse gersttelers mogelijkheden verkend, maarhebben daarin nog geen concrete resultaten bereikt. Hetprijsverschil tussen reguliere en duurzame gerst blijftvooralsnog te hoog en het aanbod te klein. Onze dochter DeKoningshoeven koopt gedeeltelijk gerst met Milieukeur in datwordt gebruikt voor de productie van Puur, een biologischtrappistenbier.

We worden zelf ook weer boerOp kleine schaal produceren we zelf gerst onder de vlag vanhet project Boer Bier Water in de directe omgeving vanLieshout. We hebben afspraken gemaakt om deze teelt dekomende jaren verder te verduurzamen. In 2013 hebben weonze eerste oogst gevierd met een oogstfeest. In 2014 gaanwe door met de teelt van duurzaam zomer- en wintergerst.Ook onze dochter Koningshoeven produceert op kleineschaal haar eigen gerst. Ook deze teelt zal de komende jarenverduurzaamd worden.

We stellen ook basisregelsNaast samenwerking met leveranciers vinden we het ookbelangrijk dat zij zich aan een aantal basisregels houden.Deze basisvoorwaarden, zoals onze Code of Conduct enleveranciersbeoordeling, worden geborgd in ons projectKetenverantwoord Inkopen. Sinds enkele jaren ondertekenennieuwe leveranciers onze Code of Conduct, waarinvoorwaarden opgenomen zijn met betrekking tot de omgangmet mens en milieu. Ook laten we steeds meer van onzebestaande leveranciers de code ondertekenen, waarbij weons richtten op de meest strategische. Eind 2013 had eengroot deel van de verpakkingsleveranciers en van degrondstofleveranciers onze Code of Conduct getekend. Ookin onze inkoopcriteria zijn duurzaamheidaspecten verweven,zoals de aanwezigheid van een MVO managementsysteemen vragen over veiligheid. Duurzaamheid is in 2013 verder inhet inkoopproces verankerd. In onze leveranciersquestionnaire is een MVO gedeelte opgenomen, waarinleveranciers worden beoordeeld op hun MVO beleid enprestaties. In inkooptrajecten wordt nauw samengewerkttussen inkopers, technici en MVO inhoudelijk deskundigen.

36

Logistiek - duurzaam en zondergrenzenBavaria is over vrijwel de hele wereld te verkrijgen, maarwordt gebrouwen in het Brabantse Lieshout. Dat betekentdat het bier vaak over grote afstanden getransporteerd moetworden. Door altijd de samenwerking op te zoeken, met onzevervoerders en met bedrijven uit de regio, proberen we onzelogistiek zo efficiënt en duurzaam mogelijk in te richten. Waarmogelijk zetten we voertuigen op alternatieve brandstoffen(zoals aardgas en groengas) en extra efficiënte voertuigen(zoals ecocombi’s) in. Onze focus ligt ook op multimodaal ensynchromodaal transport, waarbij we zo optimaal mogelijkgebruik maken van weg, water en spoor. Het optimaliserenvan logistieke processen is een uitgangspunt, bijvoorbeelddoor altijd te zorgen voor een optimale beladingsgraad enervoor te zorgen dat retourtransporten zo veel mogelijkgevuld zijn (we willen geen lege vrachtwagens rond latenrijden). Al deze maatregelen maken onze logistiek duurzameren klimaatvriendelijker, maar zorgen vaak ook voor lagerekosten. Een win-win situatie.

Onze visie en focus: duurzaam enzonder grenzen Onze speerpunten binnen de logistiek zijn: samenwerking,Lean& Green Star en Lean& Green Barge. In 2013 hebbenwe onze logistieke aanpak nog verder geïntegreerd in onzebedrijfsvoering. Duurzaamheid en CO2 zijn leidende criteria in

investeringen in logistieke oplossingen, naast de kosten ende kwaliteit.

Samen sta je nooit alleenSamenwerking staat centraal in onze benadering vanduurzame logistiek. We gaan altijd het gesprek aan, of het numet onze vervoerders is of met andere productiebedrijven uitde regio (zoals Mars, Heinz, Suikerunie en Aviko). Het delenvan goede oplossingen en zaken die niet succesvol bleken enhet samen aanpakken van knelpunten is essentieel. Hetkunnen vertrouwen op elkaar opent deuren. Bavaria wordtmet grote regelmaat benaderd door bedrijven die eenvoorbeeld willen nemen aan haar duurzame logistiek en willenkijken hoe de logistieke processen bij Bavaria zijn ingericht.Daar wordt meestal gehoor aan gegeven. Daarnaast zijn westeeds op zoek naar andere geïnteresseerde partijen, zodater meer initiatieven opgestart en onderzocht kunnen wordenen er grotere volumes op duurzame wijze getransporteerdkunnen worden. We bezoeken daarom frequent congressenover duurzame logistiek. We zijn actief in een heel aantalsamenwerkingsverbanden en initiatieven, zoals StichtingBerzob, EVO (Eigen Verladers Organisatie), het PlatformMultimodaal Transport Brabant, Lean& Green Star en Lean&Green Barge.

37

Kleine opstartproblemenIn de eerste maanden van 2013 liepen we tegen eenuitdaging aan. De transporten naar Engeland gaan directnaar onze klant. Als gevolg zagen we veel pieken en dalen inde vraag, waardoor een constant transportvolume via debinnenvaart bemoeilijkt werd. Deels kon Mars inspringen oponze pieken en dalen, maar we zijn ook op zoek gegaan naareen andere oplossing. Een uitkomst was om ook onzetransporten naar ons voorraadmagazijn in Italië via debinnenvaart naar Rotterdam te brengen. Als we een kleinelevering naar Engeland brengen, kunnen we de resterenderuimte opvullen met voorraden voor Italië. In Italië kunnen wespelen met de voorraad, waardoor we pieken en dalen in deEngeland stroom op kunnen vangen. Sinds 2002 gaat alleexport naar Italië per trein in plaats van over de weg. Hetenige probleem is dat de binnenvaart in Rotterdam geendirecte aansluiting biedt op het spoor. Na overleg bleek hetmogelijk hiervoor een extra tussentransport met een trekkerin te zetten, waardoor de containers op het spoor overgezetkunnen worden. Door het synchromodale transport naar Italiëaan de barge toe te voegen, kunnen we vanaf 2014 per jaar1000 extra containers van de weg halen.

Minder lege containers vervoerenHet is onze ambitie om binnen de barge ook deretourvrachten op te vullen. Dat is vooral van toepassing opEngeland. Engeland is een verbruikersmarkt; er wordt meergeïmporteerd dan geëxporteerd. Daardoor komen onzecontainers vaak leeg terug. We zijn op zoek naar oplossingenom de containers vol mee terug te nemen (backhauling),zodat we hier energie en CO2 kunnen besparen. Eén van de

oplossingen die we in 2013 testten op efficiëntie enrendabiliteit, is het in de containers terug vervoeren van delege poolpallets (dit is een soort leaseconstructie voor palletswaardoor ze vaker dan eenmaal ingezet kunnen worden).Daardoor hoeven in Nederland minder vrachtwagens te rijdenwaarmee de pallets gewoonlijk eerst naar hetverzamelcentrum worden gebracht en daar door eenvrachtwagen van Bavaria worden opgehaald. De eersteresultaten zijn overwegend positief. Echter, doordat decontainers niet ontwikkeld zijn om lege pallets te vervoeren, isde vulling niet optimaal. Komend jaar zetten we de test voorten zoeken we naar oplossingen om de vulling vanretourvrachten verder te verbeteren.

Door de goede samenwerking met Mars en het toevoegenvan het synchromodale Italië transport is het ons vrijwel altijdgelukt om de schepen vol te laden. Daardoor hebben we hetproject in 2013 kostenneutraal kunnen uitvoeren. Voor 2014stellen we ons tot doel om het transportvolume via debinnenvaart verder te vergroten, voor zowel Italië alsEngeland. Samenwerkingsverbanden van deze schaal zijnnog uniek en Bavaria is trots hier een initiërende rol in tespelen.

38

Eén Lean & Green ster smaaktnaar meerIn 2011 ontvingen we een Lean & Green Award voor onzeinspanningen en plannen om de CO2 uitstoot van transport in

2013 met 20% te reduceren ten opzichte van 2008. Op 16mei 2013 kregen we een Lean & Green Star uitgereikt, dieaangeeft dat we de beoogde CO2 reductie van 20% ook echt

behaald hebben. In 2013 is de stijgende lijn doorgezet.Ondanks dat de resultaten van het synchromodale transporten de inzet van aardgasvoertuigen nog niet is meegenomen,hebben we ten opzichte van 2008 een CO2 reductie van ruim

30% gerealiseerd. In 2013 waren de speerpunten binnenLean & Green Star het inzetten van ecocombi’s,vrachtwagens op aardgas, automatisering van de logistiek ophet terrein en het beter benutten van retourtransporten vande vrachtwagens (backhauling).

Hetzelfde volume met mindervrachtwagensIn Nederland worden ritten sinds 2012 gedeeltelijk metecocombi’s (verlengde vrachtwagens) uitgevoerd, waardoorer meer pallets in één vrachtwagen passen. Dat scheelt CO2,

maar ook circa 30% voertuigbewegingen. Dat vermindert dedruk op waardevolle dorpskernen rondom Lieshout. Hetvereist de nodige inspanning en investeringen om detransportketen van Bavaria geschikt te maken voor delangere voertuigen (bijvoorbeeld bij het laden en lossen isextra ruimte nodig). In 2013 zijn we met onze partners ingesprek gegaan om de aanpassingen mogelijk te maken enhet aantal ritten met ecocombi’s op te voeren. Bavariaprobeert de kartrekker te zijn waar dat mogelijk, en op delange termijn rendabel, is.

Op aardgas naar FrankrijkSamen met onze transporteur Van den Heuvel zijn we in2013 een pilot gestart met aardgasvrachtwagens (zie hierovermeer in de case studie). Nu de actieradius vanaardgasvoertuigen groter is geworden, is het mogelijk om deritten naar ons warehouse in Noord Frankrijk metaardgasvoertuigen uit te voeren. Ook voor deze ritten zoudenecocombi’s een grote besparing in voertuigbewegingen enCO2 kunnen opleveren. Helaas zijn ecocombi’s in België nog

niet toegestaan. Samen met Van den Heuvel, een aantalandere partijen en de Belgische overheid is in 2013 gekekenof het mogelijk is een proef met ecocombi’s te starten.Bavaria en Van den Heuvel hebben zich hiervooringeschreven. We hopen in 2014 met de proef te starten.

We doen mee in het digitale tijdperkLaden en lossen kost onze leveranciers en onszelf tijd. Zemoeten inchecken, een vrachtbrief laten controleren envervolgens laden of lossen. Daarmee zijn ze gemiddeld 45minuten op ons terrein, waarbij de motor van de vrachtwagenvaak stationair moet blijven draaien. In 2013 hebben wemogelijkheden onderzocht om het proces te digitaliseren enversnellen. Eén van de oplossingen die we nu testen metonze afvalverwerker is ‘Logistiek Zonder Papier’, waarbij depapieren stromen voor leveranciers verdwijnen. Door hetdigitaliseren van het proces voor binnenlands transport wordtde verblijfstijd op het terrein verkort tot 37 minuten. Ooksamen met onze afvalverwerker werken we aan zo’n digitaalsysteem. Voor leveranciers waarmee we veel samenwerken,willen we een ‘speed lane’ invoeren, zodat deze leverancierszich bij aankomst niet elke keer opnieuw aan hoeven temelden.

Liever geen lege vrachtwagensIn Nederland begonnen we in 2013 met het verkennen vande mogelijkheden van het gebruik maken van retourvrachten.Als onze vrachtwagens bijvoorbeeld in Groningen eenlevering hebben bezorgd, kunnen ze op de terugweg eenvracht verpakkingsmateriaal ophalen bij één van onzeleveranciers. Zo rijden ze niet leeg terug en besparen we CO2,

voertuigbewegingen, tijd, maar ook kosten.

39

Op naar de tweede sterIn 2014 willen we onze tweede Lean & Green Star behalen.Daarvoor moet Bavaria aan kunnen tonen dat zij actief bezigis met innovatie en samenwerking op het gebied vantransport en een effectief transportnetwerk beheert.Inmiddels hebben we deze behaald.

Doelen 2014: DuurzaamketenbeheerIn 2014 gaan we verder op de ingeslagen weg. We zetten deprojecten en activiteiten binnen Lean& Green Barge en Lean& Green Star voort, waarbij we ons met name blijvenfocussen op samenwerking en nieuwe mogelijkheden. Onzedoelen:

• Het behalen van onze tweede Lean& Green Star• Vergroten van het transportvolume via de binnenvaart• Continueren en optimaliseren van de backhauling

stromen vanuit Engeland• Verder uitrollen van backhauling stromen in Nederland

door logistieke processen en planning nog beter opelkaar af te stemmen.

• Logistiek zonder papier verder uitbreiden, onder anderedoor samen met onze afvalverwerker een elektronischsysteem voor laden en lossen in te voeren en een digitalezuil te plaatsen voor onze leveranciers

• Meedoen aan een pilot project voor ecocombi’s in Belgiësamen met onze transporteur Van den Heuvel

• Samen met Van den Heuvel doorgaan met het inzettenvan zo veel mogelijk aardgasvoertuigen op de transportennaar België en Frankrijk

• Doelen afstemmen op nieuw masterplan• Continueren eigen gerstproductie onder Boer Bier Water• Vaststellen doelen voor duurzame grondstoffen en

verpakkingen binnen het nieuwe MVO masterplan

40

5.5 Verantwoord alcoholgebruikOnze visie: verantwoordgenietenBier past prima in een verantwoorde levensstijl, maar wel alsje er op de juiste manier mee omgaat. Daar ligt ook eenverantwoordelijkheid voor ons. Die verantwoordelijkheidnemen we, zodat iedereen verantwoord kan genieten vanonze producten. We richten ons op het bieden vanalcoholvrije alternatieven, het beperken van de negatieveeffecten van alcoholgebruik en het verminderen vanalcoholmisbruik. Onze aanpak is op twee sporen gericht: wesluiten ons aan bij landelijke (branche)initiatieven en zettenons op lokaal niveau actief in.

Onze alternatievenMet onze 0.0% bieren bieden we aantrekkelijke alcoholvrijealternatieven. Al in 1978 introduceerden we ons eerstealcoholvrije bier. We zijn al jaren marktleider in dit segment.Met nieuwe producten en aantrekkelijke positionering, willenwe de markt uitdagen en vergroten. Bavaria 0.0% iswereldwijd bekend dankzij de goede smaak, maar isdaarnaast één van de weinige alcoholvrije bieren dat echtgeen alcohol bevat. We geloven dat we, door mensenbewust te maken van dit aantrekkelijke alternatief,alcoholgebruik op ongepaste momenten of leeftijden kunnenverminderen. Ook in 2013 realiseerden we een volumestijging0.0% bieren.

41

Samen met BNN organiseerden we eind 2013 een ludiekexperiment voor het programma Spuiten en Slikken. Op eenstudentenfeest van een Amsterdamse studentenverenigingschonken we de studenten bewust alcoholvrij bier, en testtenwe het effect, de invloed op het gedrag en bovenal hoe langhet zou duren voordat de studenten dit in de gaten zoudenhebben. Ondanks dat het niet lang duurde voordat hetgeheim onthuld was, gaven de studenten aan het alcoholvrijeproduct hoog te waarderen. Voor ons een groot compliment.Bekijk hieronder het fragment.

Om in te spelen op de lokale smaakbehoefte introduceerdenwe in het Midden-Oosten twee nieuwe varianten aan deBavaria Malt-reeks: granaatappel en ananas. Ook inZuid-Afrika zien we veel interesse voor onze alcoholvrijeproducten. Voor de lancering van Bavaria 0.0% en om hetproduct naamsbekendheid te geven, zijn we uniekesamenwerking aangegaan met onder andere het KrugerNational Park en de vijf grootste supermarktketens inZuid-Afrika. Met een gezamenlijke campagne – ‘Adopt so ourrhino don’t die! 0.0% tolerance to rhino poaching’ –ondersteunen wij maatregelen om het stropen vanneushoorns, maar ook het alcoholmisbruik in denatuurparken tegen te gaan.

Bavaria Radler is in heel Europa geïntroduceerd. Ook deNederlandse markt bleek inmiddels rijp voor dezeverfrissende laag alcoholische mix van bier en citroenwater.We introduceerden er twee smaken: lemon en grapefruit.

42

43

Branche initiatieven: verhogingalcoholleeftijdWe willen ook in onze reclame-uitingen verantwoordhandelen. Dat doen we bijvoorbeeld door aan te sluiten bij deinitiatieven onze branchevereniging ‘de NederlandseBrouwers’ (www.nederlandsebrouwers.nl). Ook zijn we lidvan de Stichting Verantwoord Alcoholgebruik (STIVA), eensamenwerking van Nederlandse producenten en importeursvan bier, wijn en gedestilleerde dranken. Binnen STIVA zijnwe vertegenwoordigd in de werkgroep Social Media(communicatie met jongeren). In 2013 stond het verhogenvan de alcoholleeftijd naar 18 jaar centraal. De Reclamecodevoor Alcoholhoudende dranken (Code) is door dezeverhoging ook gewijzigd. Het verplichte logo ‘Geen 16? Geendruppel’ is vervangen door de slogan ‘Geen 18, geenalcohol’. We hebben het jaarlijkse STIVA symposiumbijgewoond omdat we het belangrijk vinden om kennis enervaringen uit te wisselen met onze branchegenoten.

Uiteraard volgen we in al onze reclame-uitingen devoorschriften van de Reclamecode voor AlcoholhoudendeDrank.

Eigen initiatievenWe richten ons ook op eigen initiatieven voor verantwoordalcoholgebruik, zoals het project ‘Laat je niet flessen’, deBeer Academy en Taxi Bavaria. We willen dat mensen,wanneer ze oud genoeg zijn, op een verantwoorde wijzekunnen genieten van een biertje. Verantwoord voor zichzelf,maar ook voor hun omgeving. Met deze initiatieven proberenwe daar aan bij te dragen.

Laat je niet flessenSinds 2011 startten we in overleg met de GemeenteLaarbeek met deelname aan het project ‘Laat je niet flessen’.Dit initiatief is gericht op het terugdringen van alcoholmisbruikonder jongeren in Zuidoost Brabant. Het is een gezamenlijkproject van de 21 gemeenten in Zuidoost Babant, waarverschillende organisaties zoals de politie, de GGD en deNederlandse Voedsel- en Warenactiviteit een actieve bijdrageleveren.

Met het vooruitzicht van de verhoging van de startleeftijd vanalcoholgebruik, hebben we extra aandacht gericht op deinvulling van dit project in 2013. Ons idee: ‘Het LaarbeekExperiment’ - een groot experiment onder uitgaandejongeren. We wilden deze doelgroep op impactvolle, scherpeen interactieve wijze raken. Eerst zijn we het veld in gegaanom de belangrijkste oorzaken en gevolgen van drankmisbruikte identificeren. We betrokken daarin diverse doelgroepenvan jong tot oud. Met onze bevindingen zijn we in gesprekgegaan met de Universiteit Twente om wetenschappelijkeonderbouwing voor het experiment te ontwikkelen. We warenvan plan in de tweede helft van 2013 het (eerste) experimentuit te voeren. We wilden in een lokale uitgaansgelegenheid deonderzoeksgroep van 16-20 jarigen aan een testonderwerpen om de volgende onderzoeksvraag te kunnenbeantwoorden: “Kun je jongeren op basis van signalen vandronkenschap bewuster maker van hun eigen alcoholgrens?”Er lag een prachtig plan, maar daarnaast een flinkkostenplaatje. Tot onze spijt moesten we concluderen datHet Laarbeek Experiment geen goede inzet van onzemiddelen zou zijn. Er zou teveel geld worden geïnvesteerd ineen eenmalig initiatief wat niet voldoende zou bijdragen aanhet doel, het terugdringen van alcoholmisbruik onderjongeren.

44

We zien nog steeds een belangrijke rol voor onszelf in hetvoorkomen van alcoholmisbruik onder jongeren, maar wemoeten goed nagaan hoe we die rol kunnen invullen. Daaromzijn we terug gegaan naar de tekentafel om ons teherbezinnen met een brede lange-termijn visie: wat willen enkunnen we de komende 5 jaar? We gaan onze doelenherformuleren, op basis van meer onderzoeken en input. Wezijn het gesprek weer aangegaan met anderen, hebbendeelgenomen aan voorlichtingsavonden van scholen enjongerencentra en hebben goede nieuwe contacten eninzichten opgedaan. We moeten de plannen nog verderconcretiseren, maar zetten ons in 2014 weer in omimpactvolle activiteiten rondom jongeren en verantwoordalcoholgebruik op te zetten.

Bavaria Beer AcademyHet beeld dat de consument van ons heeft, wordt voor eenbelangrijk deel bepaald door degenen die onze productenschenken; kasteleins en horecaondernemers. We vinden hetbelangrijk dat zij de juiste training ontvangen, zeker ook ophet gebied van verantwoord alcoholgebruik. Sinds 2010omvat onze Beer Academy trainingen waarin naleving vanleeftijdsgrenzen, indirect verstrekken van alcohol aanminderjarigen, herkennen en stoppen met schenken bijdronkenschap, de effecten van kortingsacties en alcohol inhet verkeer behandeld worden. In 2013 trainden we opnieuween aantal horecaondernemers en hun medewerkers.

In 2011 startten we met het geven van Beer Academytrainingen bij horecaonderwijsinstellingen. In de trainingenkomt verantwoord alcoholgebruik expliciet aan bod. In 2013breidden we deze trainingen uit door een samenwerking methorecaonderwijsinstelling De Rooi Pannen Eindhoven. Dekwaliteit van het bier en een verantwoorde omgang met hetproduct zijn daarmee een vast onderdeel geworden van hetlesprogramma. In 2013 hebben we de trainingen voortgezet.

Meer informatie over verantwoord alcoholgebruik is te vindenop www.verantwoordalcoholschenken.nl.

Taxi BavariaHet landelijke taxinetwerk Taxi Bavaria is in 2013 niet zo goedgebruikt als gehoopt. In 2007 begonnen we dit initiatief meteen aantal partnerbedrijven, om 24/7 via één nummer eentaxi te kunnen bestellen, die binnen 15 minuten voorrijdt. In2012 begonnen we met de ontwikkeling van een app om hetnog eenvoudiger te maken om een taxi te bestellen. Helaas ishet verwachte gebruik van de dienst uitgebleven en hebbenwe besloten de app niet door te ontwikkelen. Weondervinden problemen in de samenwerking met de anderepartijen en vinden het lastig Taxi Bavaria goed onder deaandacht te brengen. We bekijken de mogelijkheden om TaxiBavaria voort te zetten, maar vinden het belangrijk onzemiddelen effectief in te zetten in projecten waar voldoendeanimo voor is.

Doelen 2014: Verantwoordalcoholgebruik• Volumestijging 0.0% en Radler categorie• Continueren samenwerking Beer academy en

onderwijsinstellingen• Voortzetten project “Laat je niet flessen”

45

6 Brouwproces

BrouwprocesEen biertje brouwen is een behoorlijk uitgebreid proces. Datleggen we daarom het liefst met beeld en geluid uit. Onsfilmpje kunt u hieronder bekijken.

Het brouwproces bestaat uit verschillende fasen diedoorlopen moeten worden voordat het biertje uiteindelijk uitde tap komt. Dat noemen we ook wel ‘van barley tot bar’(van mout tot bar). We beschrijven zeven stappen.

1. Moutopslag in silo’s2. Aanvang brouwproces3. Klaren en voorloop4. Hop toevoegen en koken5. De wort zuiveren en koelen6. Vergisting en lagering7. Filteren en opslaan ten behoeve van productie

Moutopslag in silo'sMout is als basisgrondstof een belangrijk bestanddeel voorbier. We hebben op ons terrein een aantal silo's voor deopslag van mout. Zo hebben we altijd de juistemoutsamenstelling (blend) voor de verschillende biertypes.

Aanvang brouwprocesIn de brouwerij gaan we de geselecteerde mout eerstschroten of pletten. Dit doen we in de moutmolen. Hetproces scheidt het kaf van het meel. Het eindproduct van ditproces noemen we het schroot. Daarna gaan we een beslagmaken door mineraalwater uit onze eigen bronnen tevermengen met het schroot. Het beslag gaan we vervolgensmaischen door het tot verschillende temperaturen teverhitten. Tijdens het maischen gaan de natuurlijk gevormdeenzymen, die tijdens het moutproces zijn ontstaan hetzetmeel omzetten in natuurlijke, vergistbare suikers. Doortrapsgewijs te verhitten krijgen we een optimale omzetting.De lengte van het verhittingsproces beïnvloedt ook de smaakvan het bier.

Klaren en voorloopVervolgens gaan we klaren; heldere vloeistof scheiden van devaste bestanddelen (bostel). Dit beslag wordt gefilterd(‘klaren’) en de achterblijvende bestanddelen worden nogeens nagespoeld om ook de laatste suikers te kunnengebruiken. Het vloeibare product dat overblijft heet wort. Dewort is de basis van het bier. De vaste bestanddelen dieachterblijven na het klaren noemen we bierbostel. Dezebierbostel gebruiken wij niet zelf, maar gaat als hoogwaardigbijproduct naar de rundveehouderij.

46

Hop toevoegen en kokenNa het klaren wordt de wort gekookt. Tijdens het kokenvoegen we hop toe. We gebruiken de onbevruchtevrouwelijke hopbellen. Hop zorgt voor de kenmerkendebitterheid van bier en draagt bij aan de schuimvorming. Ookheeft hop een natuurlijke conserverende werking. Het isdaarom een belangrijk bestanddeel voor bier. Tijdens hetkoken van de wort verdampt er water. Daardoor neemt hetaandeel vaste bestanddelen en de densiteit van het extracttoe. Het aandeel vaste bestanddelen noemen we hetstamwortgehalte. Ook zorgt het koken voor het neerslaanvan de nog aanwezige eiwitten.

De wort zuiveren en koelenVoordat we de wort gaan koelen, wordt deze eerst nogontdaan van de nog aanwezige vaste bestanddelen doormiddel van de whirlpool en wortstripper. De wort gaat via dewhirlpool om eiwitten af te scheiden. Wat overblijft, is eenheldere wort, die vervolgens naar de wortstripper gaat omverder gezuiverd te worden. Na het zuiveringsproces gaanwe koelen.

Vergisting en lageringHet gisten en lageren (rijpen) van bier zorgt ervoor dat er opnatuurlijke wijze koolzuur en alcohol wordt gevormd. Nadatde wort is afgekoeld, worden gist en steriele luchttoegevoegd om de hoofdgisting te laten plaatsvinden. Detoevoeging van lucht is noodzakelijk voor een snellevermeerdering van de gistcellen die daarvoor zuurstof nodighebben. De vergistbare suikers uit de wort worden tijdens dehoofdgisting omgezet in alcohol en koolzuurgas. Deniet-vergistbare suikers zorgen mede voor de body van hetbier. Na de hoofdgisting gaat het jonge bier naar geslotenlagertanks om verder te rijpen (lageren). Tijdens ditrijpingsproces ontstaat de krachtige smaak van het bier. Ditneemt enkele weken in beslag. Na de hoofdgisting volgt eentweede proces van gisten. Daarbij kan afhankelijk van hettype bier gekozen worden voor ondergisting of bovengisting.

Wij gebruiken voor het premium pils het proces vanondergisting. Ondergisting of lage gisting vindt plaats bij eentemperatuur van 6 tot 8 graden. Het proces verloopt rustigzodat de gist de kans krijgt naar de bodem van de ketel tezakken. De volledige vergisting neemt enkele weken inbeslag.

Bovengisting of hoge gisting vindt plaats bij een temperatuurvan 15 tot 20 graden. Tijdens het proces blijft de gist op hetbrouwsel drijven. Deze gisting passen we toe bij onzespeciaalbieren, met name La Trappe en Hooghe Bock.

Filtreren en opslaan ten behoeve van productieNa het lageren en vergisten wordt het bier nog een keergefilterd om altijd een constante kwaliteit te garanderen.Daarna wordt het bier opgeslagen in de helder bier tanks.Het is nu klaar om afgevuld te worden in blik, fles, fust oftankwagen.

47

7 Dilemma’s

Dilemma’sDe wereld is niet perfect en wij zijn dat ook niet. In onzedagelijkse praktijk en activiteiten lopen we tegen dilemma’saan. Onderwerpen die we moeilijk vinden of die tegenstrijdigzijn. In elk geval hebben wij er niet direct een oplossing voor.We zijn er open over, ook omdat we hopen oplossingen tevinden door samen te werken met anderen. Heb jij nog tipsvoor ons? Laat het ons weten!

Voor- en nadelen van één locatieHet transport over grote afstanden blijft een dilemma waarwe tegenaan lopen. De kwaliteit van ons bier staat bovenaanen willen we ook in de toekomst altijd kunnen garanderen.Daarom hechten we sterk aan Lieshout als onzeproductielocatie. Daarbij speelt ook mee dat we al meer dan300 jaar op dezelfde plek bier brouwen en verbonden zijn aanonze omgeving en andersom. Dat maakt het lastig om teverplaatsen. Maar bier bevat maar liefst 90% water. Dattransporteren we over grote afstanden. Het logistieke proceswillen we dan ook zo efficiënt mogelijk invullen, met een zoklein mogelijke milieubelasting. Ondanks onze succesvolleinspanningen blijft het transport over grote afstanden uitmilieuoogpunt, maar ook uit kostenoogpunt, niet efficiënt.

Eén van de oplossing is het dichter bij de eindconsumentafvullen en produceren van bier. Bijvoorbeeld in Afrika of hetMidden-Oosten. Maar ook hier kleven nadelen aan. Water isin Afrika en het Midden-Oosten veel schaarser dan inNederland en uiteraard kunnen we hier niet ons eigenLieshoutse mineraalwater gebruiken. Daarnaast is het devraag in hoeverre de lokale infrastructuur een milieuvriendelijklogistiek proces toestaat. Toch hebben we besloten omproductielocaties in het buitenland te openen. De eerstelocatie wordt in 2015 geopend in Ethiopië. Uiteraard volgenshet MVO beleid van Bavaria. Ook op deze locaties werkenwe volgens de uitgangspunten ‘zuinig omgaan met water enmet energie’.

48

Bourgondische BrabandersWe zijn tevreden met de introductie van ons personal fitnessprogramma voor medewerkers (in combinatie met eenpersonal trainer en diëtist, aangeboden via de samenwerkingmet Fitland), maar vragen ons ook af hoe ver we alswerkgever kunnen en mogen gaan in het beïnvloeden van delevensstijl van onze medewerkers. Alle deelnemers aan hetPMO waarbij overgewicht wordt geconstateerd, worden doorde bedrijfsarts geadviseerd om contact op te nemen met depersonal trainer voor hulp op maat. Het animo daarvoor isechter relatief laag; slechts één op de vier doorverwezenwerknemers start daadwerkelijk met dit programma. Hoedeze Bourgondische Brabanders te motiveren en betrokkente houden? Binnen het programma legt de werknemersamen met de trainer/diëtist doelstellingen vast. Het gaatdaarbij niet om het bereiken van grote, snelle veranderingen,maar het langdurig en structureel aanpassen van hetleefpatroon. Als de werknemer binnen de gestelde tijd dedoelstellingen behaalt, betaalt Bavaria de kosten van hetprogramma. De eerste resultaten laten zien dat hetvolhouden en behalen van de doelen lastig blijft, maar wezien wel meer bewustwording en een verandering van hetleefpatroon. Het verzuim onder deelnemers neemt aanzienlijkaf. Wat we ook zien is dat het programma aanstekelijk werkt.We proberen daar op in te spelen door elke deelnemer aande bedrijfsfitness, een collega te laten uitnodigen die danvoor de halve prijs mag fitnessen. Op de agenda staan meerstructurele (tussentijdse) evaluaties en na afloop follow-upsom beter inzicht te krijgen in de resultaten van hetprogramma.

Markt versus water versus energieDoor de toename in de vraag naar specialere bierproductenen onze strategische keuze om niche-segmenten tebedienen, draaien we vaker kleinere batches in de productie.Omdat we daarvoor meer en grondiger moeten spoelen,neemt ons waterverbruik toe. We willen blijven voldoen aande verwachtingen en vraag vanuit de markt, maar willen ookzo efficiënt mogelijk om gaan met de waterbronnen op onsterrein. Daarom verkennen we nu de opties om onsafvalwater zo goed te zuiveren, door de plaatsing vanspeciale filters, dat we het weer kunnen hergebruiken. Hetdilemma is dat dit extra energie kost. Gezien de hoge kostenvan de waterzuivering is deze oplossing op dit moment nietrendabel. Daarnaast speelt dat voor ons ook het hogereenergieverbruik niet wenselijk is. We worstelen nog met hetkiezen van de juiste aanpak voor dit probleem.

49

Verantwoord alcoholgebruik: onze rol vorm

geven2013 bleek een uitdagend jaar wat betreft onze eigeninitiatieven rondom verantwoord alcoholgebruik. We willenonze beschikbare middelen zo effectief mogelijk inzetten envinden niet dat dit in 2013 voldoende is bereikt. Al enkelejaren zijn we bezig dit thema meer en concretere invulling tegeven. We houden van aanpakken en ondernemen, maarmerken dat het zoeken blijft naar de specifieke rol die wekunnen spelen. We zijn op een punt van heroriëntatieaangekomen. Als onderdeel van ons nieuwe MVOMasterplan, gaan we in 2014 onze mogelijkheden opnieuwonder de loep nemen. Wat willen en kunnen we bereiken dekomende 5 jaar? We vinden nadrukkelijk dat we alsproducent van alcoholische dranken onzeverantwoordelijkheid moeten nemen in het stimuleren vanbewust alcoholgebruik. Maar daarin zijn we niet de enige.Ook ouders van jongeren, de overheid en maatschappelijkeorganisaties hebben een rol en een verantwoordelijkheid. Datmaakt het niet eenvoudig om als bedrijf de juiste keuzes temaken.

50

8 Colofon

ColofonBavaria N.V.Corporate CommunicationPostbus 15737 ZG Lieshout

Contact :De heer M. JunggeburthMail: marthijn.junggeburth@bavaria.nl

Met dank aanRoyal Haskoning DHV adviesgroep Duurzaam Ondernemen

51

9 Bijlagen

Bijlage 1: De Bavaria organisatieBavaria is een 300 jaar oud familiebedrijf en de enige grote, niet beursgenoteerde brouwerij van Nederland. Bavaria is sinds deoprichting in eigendom gebleven van de familie Swinkels en is daarmee één van de oudste familiebedrijven van Nederland.

Onze organisatieHet hoofdkantoor van Bavaria is gevestigd in Lieshout waar ook het grootste deel van de productie plaatsvindt. Daarnaast zijn erdiverse buitenlandse verkoopkantoren en diverse distributiecentra binnen Nederland in bezit. Vanuit Nederland exporteert Bavarianaar circa 120 landen waarbij Nederland, Frankrijk, Italië en Rusland de grootste afzetmarkten zijn. De spreiding van onzenetto-omzet (in miljoenen euro’s) vindt u in de tabel hieronder.

Geografische spreiding netto-omzet

2013 2012 2011

Nederland 187 182 170

Overige EU 203 235 200

Overige landen 119 85 79

Totaal 509 501 449

Onze structuurBavaria N.V. wordt aangestuurd door de directie, bijgestaan door de Raad van Commissarissen (RvC). De structuur van de DivisieBier is hieronder schematisch weergegeven. In het grijs de onderdelen van Bavaria die buiten de scope van dit verslag vallen.

52

PrestatiesIn de tabel hieronder vindt u onze kerncijfers in miljoenen euro’s (tenzij anders vermeld). Voor een uitgebreide financiële toelichtingop onze financiële resultaten verwijzen we u naar ons jaarverslag 2013.

Kerncijfers

2013 2012 2011

bierafzet in (HL** miljoen) 5,8 5,8 5,7

netto-omzet 508,5 501,1 448,6

EBITDA1 54,7 60,4 58,8

bedrijfsresultaat (EBIT) 23,7 29,6 29,5

nettoresultaat 15,5 21,7 25,1

dividend per aandeel (in euro's) 0,5 0,7 0,8

* Het betreft hier de cijfers van Bavaria inclusief de activiteiten die geen betrekking hebben op bier productie zoals water, fris engraanextract. 1 EBITDA = resultaat voor rente, winstbelastingen, afschrijvingen en amortisatie** hectoliter (1 HL is 100 liter).

Met gepaste trots kijkt Bavaria naast bovenstaande kernprestaties terug op enkele belangrijke verkregen onderscheidingen voorvoedselveiligheid (IFS higherlevel), duurzaam ondernemen (MVO prestatieladder niveau 4) en duurzaam transport (Lean and GreenStar).

53

BestuurBij Bavaria heeft de directie veel beslissingsbevoegdheden. De directie wordt op gezette tijden en wanneer nodig bijgestaan doorde Raad van Commissarissen (RvC). Er vindt minimaal vier maal per jaar overleg plaats tussen RvC en de directie en de RvC wordtaltijd geraadpleegd bij grote ingrijpende beslissingen. Ook geeft de RvC officieel goedkeuring voor de jaarrekening nadat deze isgecontroleerd door de Auditcommissie. De RvC bestaat uit 5 leden:

• Drs. R.M.M. Boelen RA (voorzitter)• Ing. P.P.M.M. Swinkels• Mr. L.J.G.M, Swinkels• F.S.E.M. van der Zande• J.W. Sieburg

De directie bestaat uit 6 leden waarvan 5 van de familie Swinkels. De leden van de directie zijn:

• Ing. J.R.A.S.E. Swinkels (voorzitter)• Mr. Drs. J.P. van der Veen• P.J.F. Swinkels• Ir. C.A. S. Swinkels• Drs. F.A.M. Swinkels• Drs. P-J.J.M. Swinkels

Alle leden van de directie hebben veel relevante ervaring in het veld. Ze zijn verantwoordelijk voor zaken die aansluiten bij hunachtergrond, zo is de voorzitter van de directie verantwoordelijk voor de divisie Operations waarvoor hij zelf jaren heeft gewerkt.

Jan-Renier Swinkels Frank Swinkels Stijn Swinkels Peer Swinkels Han van der Veen Pieter Swinkels

Voorzitterdirectieraad, directeurOperations

Directeur Financeen Export

Directeur Cerex, DeKoningshoeven,commercieleactiviteiten Afrika

Directeur RetailNederland,Horeca enMarketing Global

Directeur Holland Malt Directeur Inkoop,P&O en IT

HAS levensmiddelentechnologie

Economie,financiering enbeleggingErasmusuniversiteitRotterdam

LU WageningenLevensmiddelentechnologie

EconometrieErasmusUniversiteitRotterdam

MBA Delft businessadministration, Civielen commercieel rechtVU Amsterdam

HTS Bedrijfskader

Vanaf 1986 actief inde brouwerij, vanaf2004 lid van dedirectie

Vanaf 2002 lidvan de directie

Vanaf 1997 actief in debrouwerij, Vanaf 2003lid van de directie

Vanaf 2003 lid vande directie

Vanaf 1998 lid van dedirectie

Vanaf 1995 actiefin de brouwerij.Vanaf 2003 lid vande directie

De directie van Bavaria volgt de MVO ontwikkelingen actief. Zowel de directie als de RvC staan volledig achter de MVO koers vanBavaria. Twee van de directieleden, Jan-Renier Swinkels en Peer Swinkels, nemen deel in de MVO stuurgroep die één keer permaand bijeenkomt.

Inspraak en controleAandeelhouders verlenen tijdens de jaarlijkse Algemene Vergadering voor Aandeelhouders (AVA) decharge aan de directie voor dejaarrekening. Daarnaast kunnen aandeelhouders tijdens de AVA inspraak leveren op het bestaande beleid.

54

Inspraak van onze medewerkers is officieel gewaarborgd via de OR. Daarnaast worden medewerkers goed op de hoogtegehouden van de resultaten, het beleid en besluiten via de Nieuwjaarsbijeenkomst, de Bavariant en het intranet. Het jaarverslag isvoor alle medewerkers opvraagbaar.

Bavaria is een familiebedrijf dat automatisch staat voor het belang van de volgende generaties. De sociale controle is van naturedan ook groot en al onze mensen handelen vanuit de interne gedragscode. Daarnaast is er bij Bavaria een aantal onafhankelijkeorganen waaronder de OR. Externe verificaties van onze financiële cijfers gebeurt door KPMG.

Naast bovenstaande gebruikt Bavaria uiteraard diverse processen en systemen ten behoeve van risicomanagement en financiëlecontrole. Zo gebruikt Bavaria een accounting manual, en een Internal Control Framework ter beheersing van de financiële risico’s.

BeloningenBavaria werkt als familiebedrijf vanuit een lange termijn perspectief. Dit komt onder andere tot uitdrukking in onzebeloningsstructuur waarbij geen korte termijn financiële prestaties worden beloond. De beloningen van boven CAO personeel(waaronder directie, commissarissen en senior management), worden bepaald door individuele prestaties en door bedrijfsmatigeprestaties. Voor de directieleden en senior managementleden met MVO prestaties in hun pakket zijn deze prestaties zo gekoppeldaan de beloning.

PensioenHet merendeel van de werknemers bij Bavaria valt onder de Stichting Pensioenfonds Bavaria. De jaarpremie bedraagt in totaal25% van de pensioengrondslag. Medewerkers onder de Bavaria CAO betalen daarvan 8.33% en medewerkers onder de BovenCAO regeling 8,82%. De pensioenopbouw bedraagt voor CAO medewerkers 1,8% en voor boven CAO medewerkers1,63%.Werknemers worden via een jaarlijkse bijeenkomst, de pensioenkrant en intranet betrokken bij de pensioenplannen en hetbeleid van de stichting. Dekkingsgraad bedroeg eind 2013 103,4%

Meer informatie over het pensioenfonds van Bavaria is te vinden op www.bavariapensioenfonds.nl.

BeroepsproceduresIn 2013 waren er geen beroepsprocedures.

55

Bijlage 2: Verslag, scope en verantwoording Dit verslagHoofddoel van dit verslag is om onze stakeholders een goed overzicht te bieden van onze bedrijfsvoering en de activiteiten tenbehoeve van een duurzame samenleving.

De verslaggevingsvorm van dit jaar is nieuw: een online omgeving. Met deze aantrekkelijke, interactieve vorm hopen we meerstakeholders aan te trekken tot het lezen over onze MVO activiteiten, en bovendien hier reactie op te geven. Het online verslaggeeft ons de ruimte om stakeholders, waaronder ook de consument, beter te laten zien wat onze activiteiten en projecten zijn.Bijvoorbeeld door onze activiteiten over de wereld interactief uit te beelden, het brouwproces toe te lichten en enkeletoonaangevende projecten in beeld te brengen. Bezoekers van de online omgeving kunnen ook een complete pdf van het verslaggenereren. Het verslag wordt niet meer in gedrukte vorm aangeboden.

Naast de nieuwe toevoegingen in de online omgeving hebben we ervoor gekozen om ook in dit verslag de nadruk te leggen op devijf pijlers van ons MVO-beleid en onze samenwerking met stakeholders: ‘stakeholdermanagement’, ‘mens en omgeving’, ‘water’,‘energie’, ‘duurzaam ketenbeheer en productontwikkeling’ en ‘verantwoord alcoholgebruik’. Deze thema’s zijn bepaald naaraanleiding van gesprekken met onze stakeholders. Daarnaast kijken we zelf wat we belangrijk vinden. De thema’s uit ons MVObeleid zijn één op één door vertaald naar het verslag. In 2014 ontwikkelen we een nieuw Masterplan MVO, waar we ook onzefocus en kernthema’s opnieuw voor onder de loep nemen.

Met het duurzaamheidsverslag van 2010 is een basisjaar geïntroduceerd waarin de belangrijkste parameters vastgelegd zijn. In ditrapport laten we zoveel mogelijk trends zien van ontwikkelingen over de afgelopen drie jaar en kijken we vooruit. Naar 2014, maarook verder, naar 2020.

Een uitdaging is en blijft om de cijfers te scheiden voor bier en de overige productie van Bavaria. We hebben geprobeerd hier in ditverslag weer beter invulling aan te geven. Er komt hier echter nog een bepaalde mate van onzekerheid bij kijken doordataannames gemaakt moeten worden.

We hebben voor de rapportage over 2013 overwogen de scope van de rapportage uit te breiden naar de andere producten(frisdrank, graanextract voor siroop) die Bavaria (internationaal) produceert. We hebben ervoor gekozen dit niet te doen omdat hetgaat om kleine hoeveelheden. Daarnaast is de invloed van Bavaria in de betreffende markten beperkt. Voor frisdrank wordt 95%geproduceerd onder private label, waarbij de criteria van de afnemers gevolgd worden. Wel proberen we met de interactievewereldkaart inzicht en overzicht te verschaffen van onze diverse, internationale activiteiten. We bekijken in 2014 of en hoever wede scope van onze verslaggeving kunnen uitbreiden.

Om deze verslaglegging te structureren is gebruik gemaakt van de richtlijnen van het Global Reporting Initiative (GRI).Wij verklarendat we voldoen aan de GRI versie 3.1 niveau B. Zie hier de GRI Index 2013. Komend verslagjaar willen we volgens die nieuwe G4richtlijnen rapporteren. Hiertoe willen we eerst de nodige stappen nemen in onze materialiteitsbepaling, inclusiefstakeholderbetrokkenheid hierin

Voor vragen en of suggesties over dit verslag en de MVO activiteiten van Bavaria of klachten kunt u contact opnemen met MVOmanager dhr. Junggeburth, via telefoonnummer 0499-428090 of marthijn.junggeburth@bavaria.nl.

56

ScopeDit verslag rapporteert over de materiële onderwerpen voor Bavaria N.V. in Nederland over het kalenderjaar 2013. Hierbij hebbenwe ons specifiek toegelegd op de productie van bier. De keuze voor de focus op bier is gebaseerd op de productiecijfers; bijna 6miljoenhectoliter bier versus ca. 0,5 miljoenhectoliter frisdrank (ca 8% van onze omzet). Als gevolg van deze scope wordtgerapporteerd over de volgende bedrijfsonderdelen: ons kantoor in Lieshout, de brouwerij in Lieshout en de distributiecentra inLieshout, Echt en Utrecht. Niet meegenomen zijn de activiteiten van de Koningshoeven (Berkel Enschot), Holland Malt, onzebuitenlandse activiteiten (activiteiten onder licentie in Rusland) en horeca verkooppunten. De export is meegenomen tot aan delaatste overslag in Nederland. De buitenlandse verkooppunten zijn niet meegenomen. De data in dit verslag hebben betrekking oponze eigen prestaties en niet op de prestaties van onze onderaannemers en leveranciers tenzij anders vermeld. Minder materiëleonderwerpen worden waar relevant gerapporteerd in de bijlagen en de GRI index.

DataDe gegevens van energie en watergebruik als gevolg van de productie van mout, frisdrank en bierproductiezijn sterk met elkaarverweven. In dit verslag is gestreefd om alle gepubliceerde data in lijn te brengen met de gekozen scope; bierproductie vanBavaria N.V. Waar dit niet mogelijk was wordt hier notie van gemaakt en is vermeld waar de cijfers wel op zijn gebaseerd. Vooreen aantal cijfers (energie, water, afval en emissies)geldt dat de activiteiten van de mouterij (als belangrijke dochteronderneming)niet zijn los te zien van de bierproductie. In dit verslag is meer gedifferentieerd naar de productie van bier in de energie, water enemissiecijfers. Er zijn geen herdefinities of structurele organisatorische wijzigingen geweest die invloed hebben op de interpretatievan de gepubliceerde cijfers in relatie tot voorgaande jaren.

VerantwoordingAlle gepubliceerde data zijn het resultaat van verschillende interne (monitorings)systemen binnen Bavaria. Verschillende van dezesystemen worden jaarlijks door externe partijen getoetst of geaudit (zie MVO governance). Voor alle financiële data maakt Bavariagebruik van SAP. De financiële rapportage wordt jaarlijks gecontroleerd door een onafhankelijk accountant (KPMG).De cijfers uithet Lean en Green programma zijn geverifieerd door Deloitte. De CO2 emissiecijfers zijn beoordeeld door Energieconsult en

goedgekeurd door de Nederlandse Emissieautoriteit. Dit verslag hebben we laten verifiëren door LRQA. De bijbehorende verklaringmaakt onderdeel uit van dit verslag.

57

Bijlage 3: Stakeholder engagementStakeholders: selectie en betrokkenheidVoor Bavaria zijn stakeholders organisaties of individuen die:

• een belang hebben bij beslissingen en activiteiten van Bavaria;• waarnaar soms wettelijke verplichtingen bestaan;• Bavaria verder kunnen helpen in een continu verbeterproces.

Bavaria heeft bij de identificatie van haar belangrijkste stakeholders tevens meegewogen 1) de rol in de (waarde)keten en 2) het feitof een beoogde actieve dialoog zinvol en praktisch haalbaar is.

Met onze belangrijkste stakeholders zoeken we regelmatig actief het gesprek op, zowel in dagelijkse contacten als in explicieteMVO besprekingen plaats. Tijdens deze gesprekken, die we zo open mogen voeren, worden de voortgang, wederzijdseverwachtingen en dilemma’s besproken. Ook is er ruimte voor nieuwe ideeën en samenwerking.

Specifiek voor klanten en leveranciers is er SMILE, het klachtenmanagementsysteem in eigen beheer van Bavaria. Aangewezenmedewerkers zorgen, eventueel in samenwerking met anderen, voor afhandeling van klachten en doorvoeren van verbeteringenwaar nodig.

We willen benaderbaar zijn voor alle stakeholders van ons bedrijf. Dit richten we in met behulp van social media en onzeverslaggeving, inclusief onze online stakeholderomgeving waar we stakeholders uitnodigen reactie te geven op of vragen te stellenover onze 2013 verslaglegging. Daarnaast is de MVO manager aanspreekpunt voor allerlei suggesties, ideeën en verbeterpunten.

58

De stakeholders, belanghebbenden, van Bavaria zijn onder meer:

• Aandeelhouders / familie• Investeerders / financiers• De branche, concurrenten• Logistieke partners: in 2013 is speciale aandacht geweest voor de samenwerking met Heinz en Mars in transport en Eneco in

het project ‘Blue Horeca’.• Klanten – alle klanten zijn belangrijk voor ons. Aan buitenlandse klanten (grote Europese en Zuid Afrikaanse retailers) is speciale

MVO aandacht besteed in 2013.• Medewerkers en OR• Leveranciers:

• Leveranciers van verpakkingen en grondstoffen• Holland Malt• Transporteurs

• Non-gouvernmentele organisaties (NGO’s):• Stichting Berzob (organisatie en voorzitterschap) - bedrijven aan het Wilhelminakanaal• Brabantse Milieufederatie• IVN / Laarbeeks landschap• Stichting Brabants Landschap• ZLTO Laarbeek• Atlant groep• GGD / Novadic regio Helmond• MVO Nederland

• Dochterondernemingen en deelnemingen (Holland Malt, Koningshoeven en buitenlandse activiteiten)• Omwonenden (inclusief Dorpsplatform Lieshout)• Media• Het algemene publiek: de consument, toekomstige werknemers, toekomstige klanten

OpvolgingHalfjaarlijks wordt bekeken of de opgestelde lijst stakeholders nog actueel is en/of aanvulling behoeft. Afhankelijk van deuitkomsten van de gevoerde dialoog wordt het MVO beleid van Bavaria waar nodig aangepast.

LidmaatschappenNaast onze individuele contacten met stakeholders verkrijgen we vaak waardevolle informatie via onze lidmaatschappen. Enkelevan deze lidmaatschappen zijn: MVO Nederland, STIVA, VIW, VEMW, BZW en de Nederlandse Brouwers.

59

Bijlage 4: Milieu dataEnergiegebruik en verbrandingsemissie

2013 2012 2011

CO2 emissie (Ton) totaal locatie Lieshout* 51.740 52.705 49.788

CO2 emissie (Ton) bier productie Lieshout 27.473 27.587 27.124

NOx emissie (Kg) totaal locatie Lieshout* 27.988 31.001 28.484

NOx emissie (Kg) bier productie Lieshout 14.922 16.281 15.492

Inkoop elektriciteit (MWh) totaal locatie Lieshout*, ** 3.898 1.263 161

Ingekocht gas (1000 m3) totaal locatie Lieshout* 28.934 29.962 28.281

Gebruikt biogas voor energie- opwekking totaal locatie Lieshout*** 946.935 1.208.616 889.438

Specifiek energiegebruik (MJ/hl bier) 127 127 129

CO2 footprint productie bier in Lieshout (kg/hl) 4,8 4,8 5,0

NOx footprint productie bier in Lieshout (g/hl) 2,6 2,8 2,9

Energieconsumptie bier (warmte in MJ primair) 312.996.210 330.066.047 320.908.140

Energieconsumptie bier (elektriciteit in MJ primair) 197.389.257 187.450.391 174.071.463

* Betreft alle activiteiten in Lieshout (incl. mouterij en productie overige dranken)** De variatie in hoeveelheid ingekochte elektriciteit (MWh) werd veroorzaakt door verschillen in draaiuren van dewarmte-kracht-installatie.*** Verschillen in gebruik van biogas werden veroorzaakt door onderhoud aan de waterzuiveringsinstallatie (UASB reactoren)

Watergebruik

2013 2012 2011

Specifiek watergebruik productie bier (hl/hl) 3,5 3,3 3,3

Opgepompt grondwater (m3) ** 2.720.847 2.720.731 2.457.926

Drinkwaterverbruik* (m3) 6.712 3.246 7.547

* Betreft alle activiteiten in Lieshout (incl. mouterij en productie overige dranken)** Het water wordt conform de vergunningseisen onttrokken uit diepe en ondiepe bronnen. Afvalwater

60

Afvalwater*

2013 2012 2011

Effluent (m3/jaar) 1.778.449 1.773.086 1.587.911

Gemiddeld effluent op meetdagen (m3/dag) 5456 5.585 5.300

Jaarvracht CZV (kg) 77164 75.935 74.193

Jaarvracht chloor (kg) 180.265 182.691 197.797

Jaarvracht fosfaat (kg) 3.695 3.728 2.908

Jaarvracht sulfaat (kg) 87.472 81.168 81.406

Jaarvracht totaal stikstof (KjN, NO2, NO3) (kg) 7.493 7.436 6.832

Bestemming afvalwater Ca. 30% wordt teruggebracht aan de rivier de Goorloopen ca. 70% vindt zijn bestemming in het slotenstelselrond het bedrijfsterrein in Lieshout waarna het via deGoorloop wordt afgevoerd.

Hergebruik afvalwater Hergebruik van afvalwater vindt plaats in de CIPprocessen en is vooralsnog moeilijk te kwantificeren. Oponze mouterij in de Eemshaven wordt ca. 70% van hetwater hergebruikt.

* Betreft alle activiteiten in Lieshout (incl. mouterij en productie overige dranken)

Gemiddelde samenstelling afvalwater

Chemische samenstelling2013 2012 2011

Vergunning-norm

CZV (mg/l) 39 37 38 65

KjN (mg/l)2,8 2,8 3

7 (totaalstikstof)

BZV5 (mg/l) 4,8 4,1 4 15

VE (vervuilingseenheden) 1144 1089 938 geen norm

pH 8,4 8,3 8 6,5 - 9

CI (mg/l) 91 90 102 200

NO2 (mg/l)

0,07 0,07 0,1

Geen norm(samen met

KjN totaalstikstof)

NO3 (mg/l)

0,84 0,78 1

Geen norm(samen met

KjN totaalstikstof)

Onopgeloste bestanddelen (mg/l) 3 5 6 20

P totaal (mg/l) 1,83 1,83 2 2

SO4 (mg/l) 44 40 42 100

61

Afvaloverzicht (reststromen)

2013 2012 2011

Papier (ton) 431 462 402

Gemengd rest afval (ton) 565 669 559

Kunststof (ton) 176 167 161

Metaal (ton) 165 109 221

Glas (ton) 1223 1372 1144

Etiketten (ton) 428 473 458

Gevaarlijk afval (ton) 9,6 6,6 8

Slib AWZI (ton) 5054 4623 4431

Hout (ton) 72 115 77

Totaal organische reststromen (bostel, gist) (ton) 76.997 76.169 68.397

Bestemming afval Met uitzondering van het gevaarlijk afval worden allereststromen - indien nodig nagescheiden en vervolgens -nuttig toegepast, gerecycled of hergebruikt. Zo wordt hetslib gecomposteerd, het papier gebruikt voorpapierproductie en de kunststof voor de productie vanfolie. Ruim 99,5% van alle reststromen wordt op dezemanier nuttig toegepast. Door de gezamenlijkeinzameling op het bedrijfsterrein is het niet mogelijk dehoeveelheid restafval per eenheid product te bepalen. Deafvalcijfers betreffen dus alle activiteiten (bier, mout enoverige dranken). Er is de afgelopen jaren meer slibontstaan als gevolg van de toegenomen biologischedefosfatering (meer voeding op de AWZI).

* Betreft alle activiteiten in Lieshout (incl. mouterij en productie overige dranken)

62

Bijlage 5: Sociale dataPersoneelsbestand (productie bier, mout en overige dranken in Lieshout)

2013 2012 2011

Totaal aantal werknemers 714 714 708

Personeelsbestand naar geslacht

2013 2012 2011

Aantalmedewerkers Percentage

Aantalmedewerkers Percentage

Aantalmedewerkers Percentage

Man 600 84 % 605 85 % 607 86%

Vrouw 114 16 % 109 15 % 101 14%

Personeelsbestand naar leeftijdscategorie

2013 2012 2011

Aantalmedewerkers Percentage

Aantalmedewerkers Percentage

Aantalmedewerkers Percentage

t/m 20 jaar 0 0 % 0 0 % 1 0,1%

21 t/m 30 71 9,9 % 66 9,2 % 70 9,9%

31 t/m 40 144 20,1 % 156 21,8 % 163 23,0%

41 t/m 50 259 36,3 % 264 37,0% 266 37,6%

51 t/m 60 190 26,6 % 186 26,1 % 184 26,0%

Ouder dan 60 50 7,0 % 42 5,9 % 24 3,4%

Personeelsbestand naar contracttype

2013 2012 2011

Aantalmedewerkers Percentage

Aantalmedewerkers Percentage

Aantalmedewerkers Percentage

Voltijd 614 86 % 623 87 % 627 89%

Deeltijd 100 14 % 91 13 % 81 11%

63

Personeelsbestand naar type werkzaamheden

2013 2012 2011

Aantalmedewerkers Percentage

Aantalmedewerkers Percentage

Aantalmedewerkers Percentage

Commercie 216 30 % 216 30 % 214 30%

Productie & Supply chain 287 40 % 284 40 % 286 40%

Ondersteuning productie 94 13 % 99 14 % 94 13%

Ondersteuning algemeen 117 16 % 115 16 % 114 16%

Personeelsbestand naar regio

2013 2012 2011

PostcodegebiedenAantal

medewerkers PercentageAantal

medewerkers PercentageAantal

medewerkers Percentage

Laarbeek/Helmond (57) 367 51 % 377 53 % 379 54%

Uden (54) 112 16 % 113 16 % 116 16%

Eindhoven (56) 59 8 % 56 8 % 54 8%

Den Bosch (52) 29 4 % 31 4 % 27 4%

Tilburg (50) 16 2 % 14 2 % 15 2%

Roermond (60) 15 2 % 16 2 % 13 2%

Overige 116 16 % 107 15 % 104 15%

Herkomst senior management

2013 2012 2011

Totaalmedewerkers

seniormanagement

Waarvan woonachtigin straal van 10 km

van hoofdkantoor

Totaalmedewerkers

seniormanagement *

Waarvan woonachtigin straal van 10 km

van hoofdkantoor

Totaalmedewerkers

seniormanagement *

Waarvan woonachtigin straal van 10 km

van hoofdkantoor

35 9 32 9 39 10

34,5 FTE 8.6 FTE 31,5 FTE 8,6 FTE 38,4 FTE 9,6 FTE

100 % 26 % 100% 28 % 100% 26 %

* Onder senior management verstaan we directieleden en managers / afdelingshoofden (rapporteren rechtstreeks aan dedirectie)

64

Personeelsverloop (inclusief tijdelijke contracten)Totaal uitstroom en instroom

2013 2012 2011

Aantalmedewerkers

Percentagevan totale

personeels-bestand

Aantalmedewerkers

Percentage vantotale

personeels-bestand

Aantalmedewerkers

Percentagevan totale

personeels-bestand

Totaal aantaluitgestroomdewerknemers

37 5 % 30 4 % 41 6%

Totaal aantal nieuwemedewerkers

44 6 % 42 6 % 55 8%

Verdeling instroom naar geslacht

2013 2012 2011

Aantalmedewerkers Percentage

Aantalmedewerkers Percentage

Aantalmedewerkers Percentage

Waarvan vrouwen 14 32 % 16 38 % 5 9%

Waarvan mannen 30 68 % 26 62 % 50 91%

Instroom naar leeftijdscategorie

2013 2012 2011

Aantalmedewerkers Percentage

Aantalmedewerkers Percentage

Aantalmedewerkers Percentage

t/m 20 jaar 0 0 % 0 0 % 1 2%

21 t/m 30 21 48 % 18 43 % 16 29%

31 t/m 40 13 30% 15 36 % 23 42%

41 t/m 50 7 16 % 6 14 % 14 25%

51 t/m 60 3 7 % 3 7 % 1 2%

Ouder dan 60 0 0 % 0 0 % 0 0%

65

Instroom naar regio

2013 2012 2011

PostcodegebiedenAantal

medewerkers PercentageAantal

medewerkers PercentageAantal

medewerkers Percentage

Laarbeek/Helmond (57) 10 23 % 7 17 % 9 16%

Uden (54) 6 14 % 6 14 % 9 16%

Eindhoven (56) 5 11 % 4 10 % 3 5%

Den Bosch (52) 4 9 % 7 17 % 6 11%

Tilburg (50) 2 5 % 0 0 % 3 5%

Roermond (60) 2 5 % 3 7 % 4 7%

Overige 15 34 % 15 36 % 21 38%

Uitstroom naar geslacht

2013 2012 2011

Aantalmedewerkers Percentage

Aantalmedewerkers Percentage

Aantalmedewerkers Percentage

Waarvan vrouwen 8 22 % 5 17 % 8 20%

Waarvan mannen 29 78 % 25 83 % 33 80%

Uitstroom naar leeftijdscategorie

2013 2012 2011

Aantalmedewerkers Percentage

Aantalmedewerkers Percentage

Aantalmedewerkers Percentage

t/m 20 jaar 0 0 % 0 0 % 0 0%

21 t/m 30 7 19 % 4 13 % 9 22%

31 t/m 40 8 22 % 14 47 % 15 37%

41 t/m 50 14 38 % 7 23 % 13 32%

51 t/m 60 7 19 % 4 13 % 3 7%

Ouder dan 60 1 3 % 0 0 % 1 2%

66

Uitstroom naar regio

2013 2012 2011

PostcodegebiedenAantal

medewerkers PercentageAantal

medewerkers PercentageAantal

medewerkers Percentage

Laarbeek/Helmond (57) 15 41 % 7 23 % 11 27%

Uden (54) 5 14 % 8 27 % 6 15%

Eindhoven (56) 2 5 % 0 0 % 7 17%

Den Bosch (52) 6 16 % 2 7 % 4 10%

Tilburg (50) 0 0 % 0 0 % 2 5%

Roermond (60) 2 5 % 0 0 % 0 0%

Overige 7 19 % 13 43 % 11 27%

Uitstroom naar reden vertrek

2013 2012 2011

Vertrek opinitiatief van

Aantalmedewerkers Percentage

Aantalmedewerkers Percentage

Aantalmedewerkers Percentage

Betrekking elders medewerker 5 14 % 9 30 % 12 26%

Einde contract medewerker 1 3 % 1 3 % 1 4%

Ontevredenwerksfeer

medewerker2 5 % 0 0 % 1 2%

Ontslag medewerker 1 3 % 0 0 % 1 4%

Overlijden medewerker 0 0 % 1 3 % 3 11%

Pensioen(vervroegd)

medewerker 1 3 % 0 0 % 1 2%

Arbeidsongeschikt werkgever 2 5 % 1 3 % 1 4%

Einde contract werkgever 6 16 % 5 17 % 4 9%

Ontslag werkgever 1 3 % 0 0 % 3 7%

Ontslag staandevoet

werkgever 1 3 % 1 3 % 0 0%

Ontslag metvaststellings-overeenkomst

werkgever 16 43 % 0 0%

Ontslag metwederzijdsgoedvinden

werkgever 1 3 % 11 37 % 11 27%

Overgang anderbedrijf (HollandMalt, deKoningshoeven)

werkgever 0 0 % 0 0 % 3 7%

67

Medewerkers onder CAO

2013 2012 2011

Aantalmedewerkers Percentage

Aantalmedewerkers Percentage

Aantalmedewerkers Percentage

Aantal medewerkersonder CAO

495 69 % 511 71 % 510 72%

Verzuimongevallen en verloren dagen

2013 2012 2011

Ongevallen met verzuim Bavaria N.V. (alle Nederlandsevestigingen, incl. contractors en uitzendkrachten)

19 19 26

Ongevallen met verzuim Bavaria Lieshout, alleen eigenpersoneel (productie bier en overige dranken)

6 6 13

Totaal aantal verloren dagen Lieshout; eigenpersoneel, productie bier en overige dranken (verzuimop eerstvolgende werkdag na ongeval werkdag)

299 112,5 nb

Ziekteverzuim

Percentage2013

Percentage2012 Percentage 2011

Ziekteverzuimpercentage 4,90 % 4,47 % 5,01%

Doelstelling ziekteverzuimpercentage 4, 50 % 4,13 % 4,15%

Opleidingen en competentiemanagent

2013 2012 2011

Totale out-of-pocket opleidingskosten € 421.748,00 € 509.469,00 € 516.443,00

Opleidingskosten per werknemerscategorie

2013 2012 2011

Commercie € 114.739 € 254.777 € 183.591

Productie & Supply Chain € 94.860 € 65.074 € 131.758

Ondersteuning productie € 81.189 € 59.780 € 41.744

Ondersteuning algemeen € 130.959 € 129.836 € 158.914

68

Samenstelling bestuurslichaam en onderverdeling medewerkers

Directieleden Geslacht Leeftijd

Swinkels, J.R.A.S.E. (Jan Renier) Man 51

Swinkels, P.J.F. (Pieter) Man 45

Swinkels, C.A.S. (Stijn) Man 44

Swinkels jr., F.A.M. (Frank) Man 43

Swinkels, P.J.J.M. (Peer) Man 39

Veen, J.P. van der (Han) Man 62

69

Bijlage 6: GRI Index

GRIcode

Core/Additional Indicator 2013: Gedeelte online omgeving

Profiel

Strategie en analyse

1.1 nvt Verklaring van de hoogste beslissingsbevoegdeover de relevantie van duurzame ontwikkeling voorde organisatie en haar strategie

Onze wereld,Ons jaarverslag (Voorwoord),Hoofdstuk 3 "Onze doelen".

1.2 nvt Belangrijke gevolgen, risico's en mogelijkheden Onze wereld,Ons jaarverslag (Voorwoord),Vijf pijlers,Ons jaarverslag (Zuinig met energie),Ons jaarverslag (Verantwoord omgaan met water),Financieel jaarverslag

Organisatieprofiel

2.1 nvt Naam van de organisatie Bavaria N.V.

2.2 nvt Voornaamste merken, producten en diensten Onze wereld,Onze brouwerij,Ons jaarverslag (Bijlage 1, De Bavaria organisatie).

2.3 nvt Operationele structuur Onze wereld,Onze brouwerij,Ons jaarverslag (Bijlage 1, De Bavaria organisatie).

2.4 nvt Locatie van het hoofdkantoor Lieshout (Nederland)

2.5 nvt Aantal en namen van landen waar de organisatieactief is

Onze wereld,Ons jaarverslag (Bijlage 1, De Bavaria organisatie).

2.6 nvt Eigendomsstructuur en rechtsvorm Onze wereld,Ons jaarverslag (Bijlage 1, De Bavaria organisatie).

2.7 nvt Afzetmarkten Onze wereld,Ons jaarverslag (Bijlage 1, De Bavaria organisatie).

2.8 nvt Omvang van de organisatie Onze wereld,Onze brouwerij,Ons jaarverslag (Bijlage 1, De Bavaria organisatie),Financieel jaarverslag.

2.9 nvt Significante veranderingen tijdens deverslaggevingsperiode wat betreft omvang,structuur of eigendom

Er waren geen significante veranderingen tijdensde verslaggevingsperiode wat betreft omvang,structuur of eigendom.

2.10 nvt Onderscheidingen tijdens de verslagperiodetoegekend

Ons jaarverslag (Bijlage 1, De Bavaria organisatie).

Verslag parameters

Verslagprofiel

3.1 nvt Verslagperiode Kalenderjaar 2013

70

GRIcode

Core/Additional Indicator 2013: Gedeelte online omgeving

3.2 nvt Datum van meest recente verslag 31 mei 2013

3.3 nvt Verslaggevingscyclus Jaarlijks

3.4 nvt Contactpunt voor vragen over het verslag ofinhoud ervan

Contact,Ons jaarverslag (Bijlage 2, Verslag enstakeholderinformatie),Colofon.

Reikwijdte en afbakening van het verslag

3.5 nvt Proces voor het bepalen van de inhoud van hetverslag

Ons jaarverslag (Bijlage 2, Verslag enstakeholderinformatie),Ketendenken.

3.6 nvt Afbakening van het verslag Ons jaarverslag (Bijlage 2, Verslag enstakeholderinformatie).

3.7 nvt Beperkingen voor de reikwijdte of afbakening vanhet verslag

Ons jaarverslag (Bijlage 2, Verslag enstakeholderinformatie).

3.8 nvt Basis voor verslaggeving die vergelijkbaarheidaanzienlijk beïnvloeden

Ons jaarverslag (Bijlage 2, Verslag enstakeholderinformatie).

3.9 nvt Technieken en berekeningsgrondslagen voorgegevensmeting

Ons jaarverslag (Bijlage 2, Verslag enstakeholderinformatie).

3.10 nvt Gevolgen van eventuele herformuleringen vaneerder verstrekte informatie

Ons jaarverslag (Bijlage 2, Verslag enstakeholderinformatie).

3.11 nvt Significante veranderingen ten opzichte van vorigeverslaggevingsperiodes ten aanzien van reikwijdte,afbakening of meetmethoden

Ons jaarverslag (Bijlage 2, Verslag enstakeholderinformatie).

GRI inhoudsopgave

3.12 nvt Tabel met GRI inhoudsopgave online omgeving

Assurance

3.13 nvt Beleid en huidige praktijk met betrekking totexterne assurance van het verslag

Ons jaarverslag (Bijlage 2, Verslag enstakeholderinformatie).

Bestuur, verplichtingen en betrokkenheid

Bestuursstructuur

4.1 nvt Bestuursstructuur Ons jaarverslag (Bijlage 1, De Bavaria organisatie).

4.2 nvt Functie voorzitter hoogste bestuurslichaam Ons jaarverslag (Bijlage 1, De Bavaria organisatie).

4.3 nvt Aantal en geslacht van onafhankelijke enniet-leidinggevende leden van het hoogstebestuurslichaam, inclusief commissies

Ons jaarverslag (Bijlage 1, De Bavaria organisatie),Ons jaarverslag (Bijlage 4, Data sociaalmaatschappelijke aspecten).

4.4 nvt Mechanismen die aandeelhouders enmedewerkers de gelegenheid geven omaanbevelingen te doen of medezeggenschap uit teoefenen op het hoogste bestuurslichaam

Ons jaarverslag (Bijlage 1, De Bavaria organisatie),Ons jaarverslag (Bijlage 2, Verslag enstakeholderinformatie).

4.5 nvt Koppeling tussen vergoedingen van het hoogstebestuurslichaam, topmanagers en leidinggevenden

Ons jaarverslag (Bijlage 1, De Bavaria organisatie).

71

GRIcode

Core/Additional Indicator 2013: Gedeelte online omgeving

en de prestaties van de organisatie (inclusiefsociale en milieu gerelateerde prestaties)

4.6 nvt Processen waarmee het hoogste bestuurslichaamwaarborgt dat strijdige belangen worden vermeden

Ons jaarverslag (Bijlage 1, De Bavaria organisatie).

4.7 nvt Proces voor het bepalen van de samenstelling, dekwalificaties en expertise van de leden van hethoogste bestuurslichaam en de bijbehorendecommissies

Ons jaarverslag (Bijlage 1, De Bavaria organisatie).

4.8 nvt Missie- of beginselverklaringen, gedragscodes enuitgangspunten die van belang zijn voor deeconomische, milieugerelateerde en socialeprestaties

Onze brouwerij,Ons jaarverslag (Strategie en visie),Ons jaarverslag (MVO managementsystemen),Ons jaarverslag (Bijlage 1, De Bavaria organisatie)

4.9 nvt Procedures voor het hoogste bestuurslichaamvoor het overzien van de inventarisatie en hetbeheer door de organisatie van economische,milieugerelateerde en sociale prestaties

Ons jaarverslag (MVO governance),Ons jaarverslag (Bijlage 1, De Bavaria organisatie).

4.10 nvt Procedures voor het evalueren van de eigeneconomische, milieugerelateerde en socialeprestaties van het hoogste bestuurslichaam

Ons jaarverslag (MVO governance),Ons jaarverslag(Bijlage 1, De Bavaria organisatie).

Verplichtingen in verband met externe initiatieven

4.11 nvt Toepassing van het voorzorgsprincipe Onze wereld,Ons jaarverslag (Voorwoord),Ons Jaarverslag (hoofdstuk 4.4)

4.12 nvt Extern ontwikkelde economische,milieugerelateerde en sociale handvesten,principes of andere initiatieven die wordenonderschreven

Ons jaarverslag (MVO managementsystemen).

4.13 nvt Lidmaatschappen van verenigingen en/of nationaleinternationale belangenorganisaties

Ons jaarverslag (Bijlage 2, Verslag enstakeholderinformatie).

Overleg met stakeholders

4.14 nvt Lijst van groepen stakeholders die de organisatieheeft betrokken

Onze wereld,Vijf pijlers,Ons jaarverslag (Stakeholders),Ons jaarverslag (Dialoog in 2013),Ons jaarverslag (Bijlage 2, Verslag enstakeholderinformatie).

4.15 nvt Inventarisatie en selectie van stakeholders Onze wereld,Ons jaarverslag (Stakeholders),Ons jaarverslag (Dialoog in 2013),Ons jaarverslag (Bijlage 2, Verslag enstakeholderinformatie).

4.16 nvt Benadering van het betrekken van stakeholders Onze wereld,Vijf pijlers,Ons jaarverslag (Stakeholders),

72

GRIcode

Core/Additional Indicator 2013: Gedeelte online omgeving

Ons jaarverslag (Dialoog in 2013),Ons jaarverslag (Bijlage 2, Verslag enstakeholderinformatie).

4.17 nvt Voornaamste onderwerpen en vraagstukken dienaar voren zijn gekomen door de betrokkenheidvan stakeholders en de reactie van de organisatiehierop

Onze wereld,Vijf pijlers,Ons jaarverslag (Stakeholders),Ons jaarverslag (Dialoog in 2013),Ons jaarverslag (Bijlage 2, Verslag enstakeholderinformatie).

Prestatie Indicatoren

Economische prestatie

Management benadering Onze wereld,Onze brouwerij,Ons jaarverslag (Strategie en visie),Ons jaarverslag (Bijlage 1, De Bavaria organisatie).

Economische prestaties

EC1 Core Directe economische waarden die zijngegenereerd en gedistribueerd, waaronderinkomsten, operationele kosten,personeelsvergoedingen, donaties en overigemaatschappelijke investeringen, ingehouden winsten betalingen aan kapitaalverstrekkers enoverheden

Onze wereld,Onze brouwerij,Ons jaarverslag (Bijlage 1, De Bavaria organisatie),Voorbeelden van sociale doelen zijn in het verslagopgenomen. Ivm de bedrijfsvorm zijn geen totalebedragen en specifieke posten genoemd voor desociale doelen.

Marktaanwezigheid

EC7 Core Procedures voor lokale personeelswerving enaandeel van het topkader dat afkomstig is uit delokale gemeenschap op belangrijke bedrijfslocaties

Ons jaarverslag (Bijlage 4, Data sociaalmaatschappelijke aspecten).

Milieuprestatie

Management benadering Onze wereld,Onze brouwerij,Vijf pijlers,Ons jaarverslag (Strategie en visie),Ons jaarverslag (MVO managementsystemen),Ons jaarverslag (Zuinig met energie),Ons jaarverslag (Verantwoord omgaan met water),Ons jaarverslag (Duurzaam ketenbeheer),Ons jaarverslag (Zorg voor mens en omgeving),Ons jaarverslag (Bijlage 3, Data milieukundigeaspecten),

Materialen

EN1 Core Totale hoeveelheid gebruikte materialen naargewicht en volume

Ons jaarverslag (Bijlage 3, Data milieukundigeaspecten),Ivm vertrouwelijkheid zijn geen totalehoeveelheden vermeld voor mout en hop.

73

GRIcode

Core/Additional Indicator 2013: Gedeelte online omgeving

Energie

EN3 Core Direct energieverbruik door primaire energiebron Ons jaarverslag (Bijlage 3, Data milieukundigeaspecten).

EN4 Core Indirect energieverbruik door primaire bron Ons jaarverslag (Bijlage 3, Data milieukundigeaspecten).

EN7 Additional Initiatieven ter verlaging van het indirecteenergieverbruik en reeds gerealiseerde verlaging

Vijf pijlers,Ons jaarverslag (Zuinig met energie),Ons jaarverslag (Duurzaam ketenbeheer).

Water

EN 8 Core Totale wateronttrekking per bron Ons jaarverslag (Bijlage 3, Data milieukundigeaspecten).

EN 9 Additional Waterbronnen die significant worden beïnvloeddoor het waterverbruik

Vijf pijlers,Ons jaarverslag (Verantwoord omgaan met water).

EN 10 Additional Percentages en totale volumes waterverbruik enhergebruikt water

Ons jaarverslag (Bijlage 3, Data milieukundigeaspecten).

Biodiversiteit

EN11 Core Locatie en oppervlakte van land en water dateigendom is, gehuurd wordt, beheerd wordt in ofgrenst aan beschermde gebieden en gebiedenmet een hoge biodiversiteitswaarde buitenbeschermde gebieden

Vijf pijlers,Ons jaarverslag (Zorg voor mens en omgeving).

EN12 Core Beschrijving van significante gevolgen vanactiviteiten, producten en diensten op debiodiversiteit in beschermde gebieden en gebiedenmet een hoge biodiversiteitswaarde buitenbeschermde gebieden

Vijf pijlers,Ons jaarverslag (Zorg voor mens en omgeving).

EN14 Additional Strategie, huidige maatregelen en toekomstigeplannen voor het beheersen van de gevolgen vande biodiversiteit

Vijf pijlers,Ons jaarverslag (Zorg voor mens en omgeving).

Luchtemissies, afvalwater en afvalstoffen

EN16 Core Totale directe en indirecte emissie vanbroeikasgassen naar gewicht

Ons jaarverslag (Bijlage 3, Data milieukundigeaspecten).

EN18 Additional Initiatieven ter verlaging van de emissie vanbroeikasgassen en gerealiseerde verlagingen

Vijf pijlers,Ons jaarverslag (Zuinig met energie),Ons jaarverslag (Duurzaam ketenbeheer).

EN20 Core NO, SO en andere significante luchtemissies naartype en gewicht

Ons jaarverslag (Bijlage 3, Data milieukundigeaspecten).

EN21 Core Totale waterafvoer naar kwaliteit en bestemming Ons jaarverslag (Bijlage 3, Data milieukundigeaspecten).

EN22 Core Totaalgewicht afval naar type enverwijderingsmethode

Ons jaarverslag (Bijlage 3, Data milieukundigeaspecten).

EN23 Core Totaal aantal en volume van significante lozingen Er waren in 2013 geen significante lozingen.

74

GRIcode

Core/Additional Indicator 2013: Gedeelte online omgeving

Naleving

EN28 Core Monetaire waarde van significante boetes en totaalaantal niet-monetaire sancties wegens het nietnaleven van milieuwet- en - regelgeving

In 2013 waren er geen significante boetes ofsancties wegens het niet naleven van milieuwet-en -regelgeving,Ons jaarverslag (Ethisch gedrag en compliance).

Transport

EN29 Additional Significante milieugevolgen van het transport vanproducten en andere goederen en materialen dieworden gebruikt voor de activiteiten van deorganisatie en het vervoer van personeelsleden

Vijf pijlers,Ons jaarverslag (Zuinig met energie),Ons jaarverslag (Duurzaam ketenbeheer).

Arbeidsomstandigheden en volwaardig werk

Management benadering Onze wereld,Onze brouwerij,Vijf pijlers,Ons jaarverslag (Strategie en visie),Ons jaarverslag (MVO managementsystemen),Ons jaarverslag (Zorg voor mens en omgeving),Ons jaarverslag (Bijlage 4, Data sociaalmaatschappelijke aspecten).

Werkgelegenheid

LA1 Core Totale personeelsbestand naar type werk,arbeidsovereenkomst en regio

Ons jaarverslag (Bijlage 4, Data sociaalmaatschappelijke aspecten).

LA2 Core Totaal aantal nieuwe medewerkers en snelheid vanpersoneelsverloop naar leeftijd, geslacht en regio

Ons jaarverslag (Bijlage 4, Data sociaalmaatschappelijke aspecten).

Verhouding tussen werkgever en werknemer

LA4 Core Percentage medewerkers dat onder eencollectieve arbeidsovereenkomst valt

Ons jaarverslag (Bijlage 4, Data sociaalmaatschappelijke aspecten).

FP3 Core Percentage van de werktijd die verloren is gegaandoor sociale conflicten, stakingen en / of lock-outs,per land

Er is in 2013 geen werktijd verloren gegaan doorsociale conflicten, stakingen en / of lock-outs.

Gezondheid en veiligheid

LA7 Core Letsel-, beroepsziekte-, uitvaldagen enverzuimcijfers en het aantal werkgerelateerdesterfgevallen per regio en geslacht

Vijf pijlers,Ons jaarverslag (Zorg voor mens en omgeving),Ons jaarverslag (Bijlage 4, Data sociaalmaatschappelijke aspecten).

LA8 Core Opleidings-, trainings-, advies-, preventie- enrisicobeheersingsprogramma's ten behoeve vanpersoneelsleden, hun families of omwonenden inverband met ernstige ziekten

Vijf pijlers,Ons jaarverslag (Zorg voor mens en omgeving).

Opleiding en onderwijs

LA10 Core Gemiddeld aantal uren dat een medewerker perjaar besteedt aan opleidingen, onderverdeeld naargeslacht en werknemerscategorie

Ons jaarverslag (Bijlage 4, Data sociaalmaatschappelijke aspecten).

75

GRIcode

Core/Additional Indicator 2013: Gedeelte online omgeving

LA11 Additional Programma's voor competentiemanagement enlevenslang leren

Vijf pijlers,Ons jaarverslag (Zorg voor mens en omgeving).

Diversiteit en gelijke kansen

LA13 Core Samenstelling bestuurslichamen en onderverdelingvan medewerkers per medewerkerscategorie naargeslacht, leeftijdsgroep, het behoren tot bepaaldemaatschappelijke minderheid en anderediversiteitindicatoren

Ons jaarverslag (Bijlage 1, De Bavaria organisatie),Ons jaarverslag (Bijlage 4, Data sociaalmaatschappelijke aspecten).

Mensenrechten

Management benadering Onze wereld,Onze brouwerij,Vijf pijlers,Ons jaarverslag (Strategie en visie),Ons jaarverslag (MVO managementsystemen),Ons jaarverslag (Duurzaam ketenbeheer).

Investerings- en inkoopbeleid

HR1 Core Percentage en totaal aantal aanmerkelijkeinvesteringsovereenkomsten en contracten waarinclausules over mensenrechten zijn opgenomen ofwaarvan naleving van mensenrechten is getoetst

Vijf pijlers,Ons jaarverslag (Duurzaam ketenbeheer).

HR2 Core Percentage belangrijke toeleveranciers, aannemersen andere business partners die getoetst zijn opnaleving van de mensenrechten en op getroffenmaatregelen

Vijf pijlers,Ons jaarverslag (Duurzaam ketenbeheer).

Vrijheid van vereniging en collectieveonderhandelingen

HR5 Core Activiteiten en belangrijke leveranciers waarbij hetrecht tot vrijheid van vereniging en collectieveonderhandelingen kan worden overtreden ofwaarbij een aanzienlijk risico zou kunnen gelden engetroffen maatregelen m.b.t. vrijheid van verenigingen collectieve onderhandelingen

Vijf pijlers,Ons jaarverslag (Duurzaam ketenbeheer).

Kinderarbeid

HR6 Core Activiteiten en belangrijke leveranciers waarvan isvastgesteld dat daarbij een aanzienlijk risico zoukunnen gelden op incidenten m.b.t. kinderarbeiden getroffen maatregelen die bijdragen aanafschaffing van kinderarbeid

Vijf pijlers,Ons jaarverslag (Duurzaam ketenbeheer).

Gedwongen en verplichte arbeid

HR7 Core Activiteiten en belangrijke leveranciers waarvan isvastgesteld dat daarbij een aanzienlijk risico zoukunnen gelden op incidenten m.b.t. gedwongen enverplichte arbeid en getroffen maatregelen die

Vijf pijlers,Ons jaarverslag (Duurzaam ketenbeheer).

76

GRIcode

Core/Additional Indicator 2013: Gedeelte online omgeving

bijdragen aan uitbanning van gedwongen enverplichte arbeid

Maatschappelijke prestatie

Management benadering gericht op de MVOkansen en risico's

Onze wereld,Onze brouwerij,Vijf pijlers,Ons jaarverslag (Strategie en visie),Ons jaarverslag (MVO managementsystemen).

Corruptie

SO3 Core Percentage van personeel dat training inanticorruptiebeleid en -procedures van deorganisatie heeft gevolgd

Het anticorruptiebeleid is van toepassing op allebuitendienstmedewerkers van de Horeca. 100procent van deze medewerkers heeft de traininggevolgd.Ons jaarverslag (Ethisch gedrag en compliance),

SO4 Core Aantal gevallen van en maatregelen die zijngetroffen naar aanleiding van gevallen vancorruptie

Er zijn in 2013 geen gevallen van corruptiegeweest,Ons jaarverslag (Ethisch gedrag en compliance).

Publiek beleid

SO6 Additional Financiële en niet-financiële bijdragen aan politiekepartijen, politici en gerelateerde instellingen perland

Bavaria deed in 2013 geen bijdragen aan politiekepartijen, politici en gerelateerde instellingen.

Concurrentiebelemmerend gedrag

SO7 Additional Totaal aantal rechtszaken vanwegeconcurrentiebelemmerend gedrag, anti-kartel- enmonopolistische praktijken, alsmede de resultatenvan deze rechtszaken

Ons jaarverslag (Ethisch gedrag en compliance),Ons jaarverslag (Bijlage 1, De Bavaria organisatie).

Product verantwoordelijkheid

Management benadering Onze wereld,Onze brouwerij,Vijf pijlers,Ons jaarverslag (Strategie en visie),Ons jaarverslag (MVO managementsystemen),Ons jaarverslag (Zuinig met energie),Ons jaarverslag (Verantwoord omgaan met water),Ons jaarverslag (Duurzaam ketenbeheer),Ons jaarverslag (Verantwoord alcoholgebruik).

Gezondheid en veiligheid van consumenten

PR1 Core Levensduurstadia waarin de gevolgen vanproducten en diensten voor gezondheid, welzijn(sociale aspecten), veiligheid en milieu wordenbeoordeeld met het oog op verbetering en hetpercentage van belangrijke product- endienstencategorieën die aan dergelijke proceduresonderhevig zijn

Vijf pijlers,Ons jaarverslag (Verantwoord alcoholgebruik).

77

GRIcode

Core/Additional Indicator 2013: Gedeelte online omgeving

PR2 Core Aantal keren dat niet voldaan wordt aan wet- enregelgeving of vrijwillige codes met betrekking totgevolgen voor gezondheid en veiligheid vanproducten en diensten gedurende de levensduur

Er waren in 2013 geen gevallen waar niet werdvoldaan aan wet- en regelgeving of vrijwilligecodes met betrekking tot gevolgen voorgezondheid en veiligheid van producten endiensten.Ons jaarverslag (Ethisch gedrag en compliance).

FP5 Core Percentage van het productievolume vervaardigdop locaties zie zijn gecertificeerd door eenonafhankelijke derde partij op basis vaninternationaal erkende voedselveiligheidnormen

Ons jaarverslag (MVO managementsystemen).

Etikettering van Producten en diensten

FP8 Core Beleid en maatregelen voor communicatie naar deconsument over ingrediënten en voedingswaardedie verder gaat dan de wettelijke eisen

Vijf pijlers,Ons jaarverslag (MVO governance),Ons jaarverslag (Ethisch gedrag en compliance),Ons jaarverslag (Verantwoord alcoholgebruik).

Naleving

PR9 Core Monetaire waarde van het aantal significanteboetes voor overtredingen ten aanzien van deaangeboden producten en diensten

Er waren in 2013 geen significante boetes voorovertredingen ten aanzien van de aangebodenproducten en diensten.Ons jaarverslag (Ethisch gedrag en compliance).

Sourcing

FP1 Core Percentage van inkoopvolume van leveranciers dievoldoen aan het inkoopbeleid van de organisatie

Vijf pijlers,Ons jaarverslag (Duurzaam ketenbeheer).

78

Bijlage 7: Afkortingen en begrippen

AVA Algemene Vergadering voor Aandeelhouders

AWZI Afvalwaterzuiveringsinstallatie, ook wel rioolwaterzuiveringsinstallatie

BRC British Retail Consortium

BZW Brabants Zeeuwse Werkgeversvereniging

CAO Collectieve Arbeidsovereenkomst

CO2 koolstofdioxide (carbon dioxide)

CO2footprint Ook wel CO2 voetafdruk of carbon footprint: een maat voor de uitstoot van CO2 als

gevolg van het gebruik van fossiele brandstoffen

EBITDA Earnings Before Interest, Taxes, Depreciation and Amortization

FSC Forest Stewardship Council

GMP Good Manufacturing Practices

GRI Global Reporting Initiative; een wereldwijde standaard voor MVO verslaglegging

HACCP Hazard Analysis Critical Control Points

HL hectoliter; (1 hectoliter is 100 liter)

IFS International Featured Standard

ILO International Labour Organization

ISO International Organization for Standardization

ISO 22000 Internationale standaard op het gebied van voedselveiligheid

ISO 26000 Internationale richtlijn voor maatschappelijk verantwoord ondernemen ("Guidance onSocial responsibility")

IVN Instituut Voor Natuurbeschermingseducatie (oude afkorting)

LED Light Emitting Diode

LZV Langere en Zwaardere Vrachtautocombinaties met een totale lengte van maximaal25,25 meter. Ook wel Ecocombi.

MBO Middelbaar Beroeps Onderwijs

MJ Megajoule (1 miljoen joule, de eenheid voor energie)

MVO Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen, ook wel duurzaam ondernemen

NEA Nederlandse Emissie Autoriteit

NGO Non-gouvernmentele organisaties

NIMA Nederlands Instituut voor Marketing

NOx Stikstofoxide

OHSAS Occupational Health & Safety Assessment Series

OR Ondernemingsraad

P&O Personeel en Organisatie

PEMS Productie en energiemanagementsysteem

79

AVA Algemene Vergadering voor Aandeelhouders

RvC Raad van Commissarissen

SMILE Het klachtensysteem van Bavaria

Stakeholder Belanghebbende, iedere partij die invloed heeft of op wie de onderneming invloed kanhebben

STIVA Stichting Verantwoord Alcoholgebruik

VEMW Vereniging voor Energie, Milieu en Water

VIW Vereniging Industriewater

WKK Warmte Kracht Koppeling

ZLTO Zuidelijke Land en Tuinbouw Organisatie

80

Bijlage 8: Certificaat Lloyds

81

82