/. N. 7,

MO SE SSeu

DE lIS QVffi IN MAGNO ILLOMERITO SUSPICiUNTUR,

DISSERTATIO GRADUALIS.Std Brevis,

yv.ir*L.>[£x Corjfen-u /imphH. OrJinir VhJof

in celeherrima Academia Aboiinfi-^ ;

SUB PR,I:SIDiO,'Uiri Atnphffimi tj CciebzrriMi,

,M. CH RXST-l ERN'!AL A NDR I,

Eloq. Pror. Regii'& Ordinarii,Vahiico ex ■ity.ini wod--Oi fnbmittit

ERICUS j. FROSTERUS,Uhloeiifis,

In Audit. Max, cUio Nohev-bris,M. DC. XCfV.

Impr. spud Joh. Wallium,

MeWtmdisfano in CHRISTGPatri sc Domino^

Dn, JACOBOLund

S. S. Theologiae DoelonConfummacjfTimo,

Superhcendenti NarvenfiEmmennlTnno,

ConfiTtcrii Ecclefiafrici PraTidiGraviflimo,

Scholarum Ephoro Accura-tisfimo.

Palrono /übmifta animi Ytntratiom; ftermrn pro/eqbendo.

| TAs qvalcfcunque cogitatio-."r- ■*■ nes fubitaneas Reverendif-

fimo Patri in aniini veneratio-nis pleni characterem » fum-ino, ficuc par eft, Reverenciskudio offert

Es>sreadijf. T\ Amtoiiwd*

Obfert>antiffinmscultor

E. Frostekus*

Reterendis, CUriffimis^Ktvertniis^4. PETRO PORTINO,tori in SBtafjejlab & meri-::mo, o!im Praeceptori, nunc Fau-; honorando.GUSTAVO CAJANO,

aftori in 2df)td vigilantiffimo.

i. GABR I EL I GRÅ3 #/ConfuliCiv.Uhloburgenfisscqviffimo.

Dn. JOHANNI 309*9511©/Sacellano Uhloenfi primario.

Dn. erl c o j. caja N O,Sacellano in

Has qvalescunque cogitationes& Fautoribus, in animi venera

mo ficut par eft reve

fcftwum

Confultiff. (f DoßffmU VIKIS,Dn.M. JOHANNI LAIBE

Paftori in $t)ljaJoft digniffimo,tori colendo.

Dn. PETRO j? 91 gg 3 SftPaftori in (Safajoft fidehffimo.

Dn. ERICO E. CAJANOPaftori m ©dtfatttO laudatiffimo.

Dn. GUSTAVO LITHOVIO,V. D. Miniftro in gtmtttgO primario.

Dn. johanni CAJANO,Sacellano Uhloenfi.

fubitaneas vobis Patronistionis pleni characterem, fum-rentias ftudio oftertNomiuum

cultorE. F.

In VirumChriJJimum & ad Jublimia tngeniatum^

Dn. M.ERICUM FROSTERUMAmicum ad ungvem fa<ftum, poftqvam

erudiram Difputationem, de ma-gno Mose, Magifterialem,

edidiflet.j.MOfinon unqvam vifa eftin-

fidere mufcaCeu jaclatMajmon: vix ob-

frrepit alter Apella,Qyanto ego FROSTERI furn ju-

dex a-qvior autemNullam illo in maculam fi dico

fuifTe repertamj

f^yo cfjet avimo, cum 'pluribttfnon bacaret prod.dttpaucijfimis

CHRISTIERN ALANDERPrgf: F.l.

r^Trt Wu/ißgumentum prsfens tra-! dituro mihi de lummoI Principe in Ifrael Mofe,

noti ex_ft.i_r.er. Benevoius Ledlorefle animuiri in hac arjguHiatem-

£l-7

poris prolixum aliqvod opus con-fcnbere. Etenim ficut ipiit-tetn-poris breviras rerum brevitatemmaxime pofi:ulat,ira necneceflumduco, longe lateqve per diverfo-rum in orbe iitcrato fcriptorummonimenta ire. Igitut de Nobi-1j hac materia pauca nunc chartascommittam>qvsflneqvcaai expe-dire debita dcxterieate3 illud tent-poris brevitati aliorutnq.ftudiorumcurisprecor condones. Adcotuamcordate Leclor mitiorem mihipromitto cenfuram.

A'

S" I-

%§. I

NAtivitas Mofis incidiMe traditnr inAnnum Mundi 2572 a qvibusdam

ChronoJogis, qvamvishuic calculo u-num addant vel detrahant annnmnon-nulli, qvi de his rebus copiofifßrnefcri-bunt: videantur Calvifius in Chronolo-gia,Voflius, Chytraus & alii.Quoautemmenfe & die contigerit ha;c nativirasMofis,alrioriseftindaginis,nec a qvoqvaidexadepoffedefiniriexiftimo. Rab-binis placet dies qvartus, <eu feptimusmen(isduodecimi,apud Hebr&os Adardic"H, qvi noftro Februario refpondef»Vide Joh. HenOtton„Lex:Rabbinicump. 586. Sed cum haec fencentia merisnitacur Hebr^orum conje&uns, tacilerejicitur cum nullo fubftru&a fir fun-damento, necfolidiqvidqvampra; fefe-rat.Curiofe nimis qvaerunt fapientes He-bra?oru qvotus a conceptione fuerit me-fis & dies mtivitatis? Septimum fuiiTenonnulli exiftimant, hoc du<fti praefer-tim ratiocinio: qvod a Parentibus pertres continuos menfes abfconditus ab

ex-

?exploratorum turba fecurus' fuerit Pofttrimeftre vero praeterlaplum non arflfint occulrare Mofen, qvia per finguiasdomos inqvifitionem metuerint rigidi-orem(qv<E decimo qvohbetmenfe per*agebatur juxta eorum affertionem)unde necinfanstutus ampHus latere po-tuerit, Porro ex genethiiaco themate/Egyptiis innotuiffe nuganrurs nativita-tem lpfam, & decimum fuifle in ordi»ne menfem, qvo inqvifitio iacla eft; ex:qvibus concludunt Mofen communemvidisfe auram feptimo menfe a conce-ptione. Sed qvam vana h<£c fint acfrivola, omnibus conftare exiftimo,qvivel minimum haecce confiderant. /£----gyptiienim non fcire potuerunt tempusconceptionis, imo nec"nativitatis, qv®absqve dubio in occulto accidic. Si e-nim hsec perfpecla ipfis fuiffet, facilecaufa ad Magiftratum delata parentesmentas dediffent pcenas fadti iui, & earatione totam fuam familiam in exiti-um conjeciflent. Sed tale qvid Textus

facer non admittit. Sanein fua fententiaerrafie Hebraeorum Magiftros diceiv.dum eft, qvos eriam hoc in cafu excu-fat Do6hflimus Aben F.lra, qvi conrra-rium qvoqve demonftrar. Vide Varen.Dilpur. m Decad. Mofa.cas. Sed fup-ponamus Magos /Egypciorun. & iapi-entes cognovifie tempus partus, hinctamen accurate non potuiiTent certoconftituere tempusconeepnonis, cumvalde fic difficile certum pra.fcriberetempus partus humani, qvi multiplexeffe folet & de hac re magna adhucdum fic disqvifitio apud DodoresMe*dicina^ H#c ulterius non tangimus,ied hujus Seholae Praeceprorum cenfu-jx comminmus, qvi forte largienturpartus feptimeftres minus efle perfe-dos, & vividos. Hinc videtur hancjplorum allernonem non qvadrare inipfum Moien, qvielegans dicitur tuifle,Exod.i.v.2 s*<'n Stt? "O confer. Gen: 6,v.:. Gen: 24, v 16. m qvibuslocis phrafisilla de elegantia & pulchritudme cor-poris ufurpatur. Qvamvisnec abfo-

lute

4

iute negandum fit, fpeciaiia qvaedamdari exempla leptimo menfe natorum,cum juftacorporisproportione& per»feiiione, fed ea funt fingulana.ad qvffihoc m iocononeft recurrendum,cumnulia fvaderej vidtatur ratio. Hoctantum nunc dicimus, qvod certum a-hqvod tempus praefcribi non poffitna-tivirati Mofis, nec iuqvirere andaciujin hancrem volumus, nam qvze Magi-fter maximus nefcire nosvoluit, cumerudita infcitia ignoramus.

$.11.

Parentes habuit Mofes honoratifli-rnos, pietate & virtute infignes.Pa-

ter nominatur CZTiDV Amram qvodnomen proprium veteres fcnpferuntper Ambram, Grasci a^u^i» & hu&yiv.Epiphanium tradunt confi-diffe hocromen cum Abram,lieetAmram& A-bram diverfiffimisfcnbanrur literis ini-tialibus, prius habet V pofterius rExod. 2. v. i.dicitur fuiffe fb f\*OD tP"WVir infignis de domo Levi, qvia fnit

on«

6otiunolus ex protepia Levi & qvidemNcpos ejus, pronepcs Jacobi Parriar-th:*\ 'Exod:6.v. 16,17. Origo hujusvociS eft Hebraja & ratione etymoio-jgiae populum excelfum importat, juxta'Celeb-mmumLeusdeaium in Onoma-'ftico Sacro. Qyod qvam appofire con-yenia.c Mofi clarum eft, qvippe hic am-pltffimus fuir in familia Levirica, imojtanrus exriric heros, uf ipfum DEUS ex \cornmuni mortaiium conditione exi-piere voluerit, pro ut loqvitur DoctiffCuriajusin lib. 2: eap. 5- de Repub:He»braeo.run% Hinc videmus foienne f u«!i.ffe BebraHs nomina cum deliberatio-ne filiis imponere, eaque aptare quasluturorum effent ipfo etymo varicini-um, qvarqve ipforummajorum memo-riam excifarerir, dum fortunata five in-feiicia reR-rrenr, ufi loqvitur EmanuelifjeNaxerg in Antiq. Dieterici. Matrirtomen fuk lochebed, Hebraice T3ZW£xoJ.2.V.6.vocatur Vi? rofHia Levi, juxtaiionnullos fiiia Levita; cujusdam,h.e.ftir-pis ivnaex Cap. 6,v°20. didturflYl amka* " ""' ' ' An>

Amram, & ira vox haec m locis illisfcripturaeexplic?.tur,in qvibusaliqvoriesoccurnt. ConferaturNum:26.v.j9.exqvo loco evincere conantur iochebedfuifle filiam ipfiusLevi. Verfio Graecaper S-vwnvp. r% aJeAQg i% ntZTobi kuxikexponif, Targ. TTOt* nnN n3 filiafo-roris Patris fui. Plures ftanc pro eafententia, qvod Jochebed fuerit amitaAmram & fiia Levi, illud etiam verfic*Chaldaica per >rTON ninn iororcmPatris fui exprimif. Qyid vero deConjugio hoc fentiendnm fir, de ea revideri pofiunc Theologorum & aiio«>rumjudicia, qvoiu quidam difpenfatio*inem hic agnofcimr divinam, prout iriPolygamia Patru.rc.-arutru videde hisCelebernmi TruoL &Epifcop. D. B^n-zelii Difpucariones m viras Pafnartha"rum. Qyarnqvam etiaminfigmsThe-ologus A. Ofiander earn h>c prakraropimonem, qva iochebed ftatuitur fu-iffe cognata lolummodo Amraoi, nonamita* vide Comraenrarium. ipiius aclExod, 6. v. ao.

f. 111.

?

s§" 111.

GraffanteTyranmde Pharaonis,clan-'culum aflervatus fuit Mofes uti an.

tea diximus, fed cum inevitabile vide-jrent tore Parentes ut diutius domicu»itodiretur, nifi in pra?fentifiimum feconjicere vellent penculum, exponen-idum omnino cenfuerunt; Qyem in-ter lachryroas & fufpiria alveo comymiilum, in arca qvadam ad oramflu-minis collocarunt, ne rapiditafe aqvslabnperetir. Interea dumhsecageren.tnr ciccidit, ut Filia Pharaonis qvaraJofephus & alii Thermutinvocant de-Lenaeret e Regio fuo Palatio lotionisgratra ad flumen Nilum,qvamexpiato.riam qvidam volunt, m facris gentili«Hum ufurpatam. Vide Gejerum deLuclu Hebraeor* Cap. n. qviex hocexemplo & aliis oflendit mulieres Ori-entalium non fuifle concencas parcicu-lari membrorum qvorundam locione,ftd cocum corpus tere qvotidie mui>,ditiei caufa iavare confvevifle. Haec!inqvam r PharaonisfiiiaMofen ex aqvis;

extra-

exfractum matri fus lochebed laftan-dum cradidic. De his plura non addi-mus, cum clariora fint exipfis Bibiiis*Rabbini cubitum ftiiae hujus in manusemiffjone excreviffe rradimt, qvse nu-gamenwaftnifla nunc facimus. Poft-qvam jarh accreviffct Mofes addudtuseft ad Aulam Pharaonis übi in fiiiumadoptavit ipfum Filia Regis. Qyaeriturnon immerito, qvomodo id fieri po-tueritconfenfu Regis, qvi infemiffimusHebrasorum erat boftis? Jofephus fin-gularem venuftatem infantis in caufafuifle affirmat. Clemens Alexandri-nus ex neceffitate qvadam ob defectumfuccefforisßegni, ve! proiis illud con«tigiffe putat. Sed qvicqvid fit, provi-dentia hic Dei finguians ggnofcendaeft. Vide Celeber. TheoSogos noftriSeculi & in eorum numero M. Calo-vium & Ofiandrum qvi hic confulendifunt.

f. IV.De notatione nominis pauca adduci-

mus, non qvafi noftrarumfitvinumrB incer

inter Dc&ifl*. viros dirimere \item]cum in hoc negotio non vulgaritercie origine vocis contendant. Inpri-fnis hoc certum eft, qvod circumciiopueropii parentesaliudaliqvod impofu*erint nomen, cum hoc nomen Mofesmon potuerit elle in circumcifione illidatum, uti qvidam voluerunt: None-nim parentibus conftare potuit dumcircumcideretur, qvod ex aqvis fervan-dus ioret, niii ad revelationem recur-rere volueris. Qyodnam vero fueritnomen illud propriurn in domo mater-na, tacet Scriptura. Veteres Hebrsidecem fuifle nomina tradunt & ha.cfeqventia: chaber, Patris Amramiautoritate ipfi datum, '—)NW])i leku-thiel, Matris, Sw Sororis, n*wJ 'ON AbiZanuachfratris Aharonis, 'C.D "QNAbiSocho, Kahati, i—rw£® Schemaja, I-fraelis , t—">N.JrO 13 filiumNathanaelis,,—jtflo Tobia, *©'© Scriba. De hiSvide. A: Myller. Glofl. Sacrum. Ab/E----gyptiis yocatus fuit C.W Monios fe-

11

cundurn Aben Esram. In textu fa-gro rT&D feipfumappeUat, Anvoxbsec fit origine Hebrsa veinunc videndum eftr And, MyllernsMqfis nornen vere /Egyptiacum efleftatuit, & adducit qvasdam rarionesqvibus illud adftruere conatur. Pfae>cipna eft hsscqvod Pharaonis fl!ia,cum/Egyptia eflet. flfcgyptiace qvoqve lo-cuca eft, ndri Hebraice. Sed aiiud o-ftendif Celeber. PfeifFer in Dub.vexa-tis, hoc nomen non aceepiffe Mofen| Fiiia, fed potius, a roacre propria,idqve ex connexione textus eiicif, übiJ-—WD M3& NTprfl per piusqvam per-fedlum reddit, hoc modo: & vocaveratnomen ejus Mofe, fcilicet macer ejus.v. Dub. Vex. p 214 a radice! —IWD He-.breadeducunt plurimi Theologi&Phi-lologi. Nec abfurdum omnino effe 0°ftendit Ofiander, filiam hanc didiciflelingvam Hebraeam, fi evictum effec abipia fa&am efle impofidonem nominis.Dietericusin AntiqvicatibusßpicJiSjfta-

tuic

12

tuit hujus vocis fignificationem poilereferri ad lmgvam Hebraeam & iEgy-ptiacam, vide p. Sic exiftimatAben. Efra» Forfan didtcit filia Phara.onk Ung)i>am nojham aut ejbgfivit de illa.Hinc perfpicutim eft , qvid de Ca-balliftarum curiofitate fit judicandumqvi r~~tW3 per anaftrophen idem efledicutit ac di^n ipfum nomen potens,celebre ac magnum.

§v.v

De fapientia Mofis nonnnlla dicendafunt, qvas ab ipfo fpiritu DEI eom-

rnendatur Aelofum? v. 22. emisu-itf Mctiofs 7TUcrvi cnCpitt Aiyo7f]iuv. Hoc ta-£lum no" fine finguiari DEI providen*tia accipiendum efle oftendit Dieteri-cus in Anfiqvit: cujus hic adfcnbamVerba: ibi DEUS exataVtt Mofen litens in~flru&um^ ut proprivs eomm libris eorum ft~psrffitiones oppugnaret. Nec dicendumeft Mofen eruditum fuiffe in Magia illaiEgypciorum; qvod qvidam veriti nonilsnt affirmare. Poriori jureverba ipfaiimt accipienda de literis /Egyptioram,

& de exercltiis vel difciplinis iiberali-bus, qvx cum ipfa pierare non pugnant.Cujusrnodi vero tuerit fapientia illa, lu-bec difqvirere: nonnulii rradunr fuifleGeometriam, Aftrologiam & reliqvasdifciplinasPhilofophicas.dicunrurqvip-pe rfigyptii primi inveniile Geodefiam.qvia ad diftingvendes agrorum termi-rios,inundacioneqvotannisconfufbseamexcolere primum ipfis necellarium iu-erit. InfigniS alia£ fuit /Fgyptus do-ftrina Hieroglyphica, qvse ipfos agno*fcir auctores. Ha_e & plura alia fuuTetraduntur qvae falva honeftare Mofesaddifcere potuit, Ex his tamen nbninj^rendum eft, Mofen Magia qvoquevqcaffe, cum alienum illud faifie abingenioipfius qvivis in.eliigar&reefiiusa piis parentibus edocfcum cmnino iu-iffe non dubitemus. Tam noxium i-taque& deteftandutn facinus Mofi noneft affingendum. Qya in re turpiterhallucinarur Plinius, qvi non dubitatafferereMofenfuiffe Magum. Ebdernmendacio Berofura dele&atum fuiffe

acce^

accepirm.s, qvanqvam S-nbnnullis fup-pofintia habeantur Scfipta ipfius. Imoplures ex veteribus Mo.cn ex ordineAftro.ogorum rejecertint & divinato-rem fuifle finxerunt, fimjlem MagisPerfarum,ChakicEorun. &/Egyptiorum.Aliud dempnftrat Doclifl. Dietericusin9_.ntiq. & multo Sandabilius fenfifle fa-perantes /Fgyptios de Mofe a qvibusDiodorus Sicofus inteilexifle ie fcribit,omnium Legislatqrum primum fuiffe

vdo-iurw. VideAntiq: Diet. ad Gen. 41.V.8.Apud prophanosinnotuiflecommemo-rant, antiqvitatum Scriprores, Mofenfub nomine Bacchi,qvia cmnia ea qu_ede Baccho hhero Patre prodita funtconvenire videntur cum ipfo Mofe.Bacchus diclsus fuit i>^ytvr,*, , ,plura a!ia attributa vidcri poflunt a-pud "Qfiandrum in Exod, Dierer.m Antiq. p. 751, Urfinum in Ana-le&is Sacris. Yoffium.de progrefluIdololatyiae."-" ' ' & VI.

§■ VICirca tra&ationem argumenti noftri

non injncunda vifa eft qvasftio, anMofes fuerit primus iiteratrum inven-tor & Antiqviffimus Scriprpr? Adfir-tiiant qvidam utrumqve hoc ductiratiocinio,qvod nullum extet fcriptumanfiqvius.Sed hoc argurnento illudnonobtinenthujusfententi3sPatroni,ea qvi-dem ratione eft Mofes antiqyiffimusScriptor, non abfolute, fed inter eosqvi extant inqvitCeleber: Pfeifl in Dub,Vexac. Num. tl. v.15. Difpidendurrinobis eft, num prima lirerarum &fcri-ptionis origo Adamo vel Mofi fit ad-fcribenda ? Qyi Mofi hunc honoremdeferunt, exiftimant Deuro, cum vei*let doctrinam cceleftem fcripro ad po-fteritatem transmitcere, nobiliffimanihanc artem Mofi infpiraile. Suam o»pinionem ftabilire ac fulcire conancurtaii argumento: Si lirerae ance tempo~ra Mofis in ufu fuiffenc, absqve dubioMofes auctoris tam celebris in fcripcis?tuis fe^ifiet mentionem, mefnorat

: enirrif

16enim rerufn aliarum inventores, qvslongiffime infralaudes lirerarum habe-ndas funt, Qyodcum non fecerit Mofes,hinc concludnnt primam literarum ir>ventionem Mofi originem debere. Seddecantatum eft iliud, ante Mofis tern-pora ufum lirerarum viguiffe, nec exhac argumentatior.e id feqvitur, qvodipfiintendunf. Multae fanefunt rationesqva? aliud fvadent,& videri poffunt, aputPfeifferum in Dub. Vex: & alios. SanfAdamum inter plurimas easqj ccelefte 1

anirrri dores etiarn lireras edo&um fu?iffeconfenraneum videtur effe yeritati,& iicec concedendum effet ipfum iniitio creationis fuae immediate a DEOnon accepiffe literarum notiriam, tajiren ad earum inventionem tandentd«.veniile cenfendus eft, cum uitra novcm fecula vixerit. Quanqvam in hiscuivis fuo fenfu abundare hceat, inte-rirn tamen dicimus eam nobis vider1convenienriorem opinionem, qva? lite<ras aMofenonfuiffe inventas ftatuit,fe(jante ipfius cempora jam excicifle in ory

Jje exiftimat. 'Reliqva qvae dicendahic eflent tempus nimis anguftumnonpermittit adponere, verbo dixifTe tuffi-ciar.Socer Mofisfacerdosfuit inMsdiaoexjudicioDocl:in_imorumvirorum,quoderiam vox fD innuere videtur. ELtix-temadannos 120 produxir. Exhocnu-Wro 40 in Auia /Egyptiaca, rotiderainexilio Midianitico transegit.Tandembbfoluta serate juiluDei montem Piigaafcendit, ibiqve ipfius Dei cura fepul-tuscommemoratur. jofephus in Antiq.hunc afcenfum pera&um tradit intercommunescaftrorum plan&us & in illa

proceflione funerali feqvutam Mo-fen fuiffe univerfam mul-

titudinem_i.

SO\Ll DEO GLORIJo

1J