na cl digitec-2013
DESCRIPTION
TRANSCRIPT
![Page 1: Na cl digitec-2013](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061214/549a2a87b4795952338b472d/html5/thumbnails/1.jpg)
NaCl Նատրիումի քլորիդ
![Page 2: Na cl digitec-2013](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061214/549a2a87b4795952338b472d/html5/thumbnails/2.jpg)
Նատրիումի քլորիդը (NaCl) կամ կերակրի
աղը նատրիումի և քլորի քիմիակ ան միացությունն է։ Նատրիումի
բնական միացություններից ամենից մատչելին նատրիումի քլորիդն է։
![Page 3: Na cl digitec-2013](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061214/549a2a87b4795952338b472d/html5/thumbnails/3.jpg)
Ֆիզիկական հատկությունները Նատրիումի
քլորիդը անգույն
բյուրեղային նյութ է՝ աղի
համով։ Մանր ջարդված վիճակում այն
սպիտակ գույնունի։
![Page 4: Na cl digitec-2013](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061214/549a2a87b4795952338b472d/html5/thumbnails/4.jpg)
Բնության մեջ գտնվելը և ստացումը Նատրիումի քլորիդը լուծված
վիճակում գտնվում է ծովերի և օվկիանոսների ջրերում։
Ծովի ջուրը պարունակում է 3% մինչև նատրիումի քլորիդ։
Ծովի ջուրը գոլորշիացնելիս նրա մեջ լուծված աղերը
բյուրեղանում են։ Դրանից ծովափնյա վայրերում
օգտվում են նատրիումի քլորիդ արդյունահանելու
համար։Իսրայելի և Հորդանանի
գոլորշիացման աղայինավազանները Մեռյալ ծովի հարավային մասում։
![Page 5: Na cl digitec-2013](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061214/549a2a87b4795952338b472d/html5/thumbnails/5.jpg)
Տարածված է նաև նատրիումի քլորիդի
, ստացումը աղի լճերից օրինակ՝ Բասկունչակ և
Էլտոն լճերից։ Մի ժամանակ դրանք ծովածոցեր էին։
, Անջատվելով ծովերից ծովերը փոխարկվում են
լճերի։ Աղի լճերը չորանում էին և նրանց բյուրեղային
ձևով նստում էր նատրիումի քլորիդը։ Այսպիսի աղը
կոչվում է ինքնանիստ աղ։ Վերջնականապես
չորացած աղի լճերից տեղերում առաջացել են
քարաղի հանքեր։
![Page 6: Na cl digitec-2013](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061214/549a2a87b4795952338b472d/html5/thumbnails/6.jpg)
Կիրառումը Նատրիումի քլորիդն անհրաժեշտ է մարդու
օրգանիզմին ․ դրա համար էլ այդ աղը պատկանում է առաջին անհրաժեշտության
մթերքների թվին։ Շատ նոսր լուծույթի ձևով կերակրի աղը կիրառվում է նաև բժշկության
( )մեջ ֆիզիոլոգիական լուծույթ ։ Նատրիումի քլորիդը կիրառվում է , պահածոներ պատրաստելու համար
այսինքն՝ սնունդը փչանալուց պաշտպանելու , , համար։ Աղ դրված միսը ձուկը
, բանջարեղենը ավելի երկար են պահվում , քան թարմ վիճակում որովհետև բարձր
կոնցենտրացիաների դեպքում աղը սպանում է փտեցնող միկրոօրգանիզմները։
Մեծ քանակությամբ կերակրի աղ օգտագործվում է նաև քիմիական
արդյունաբերության մեջ`ն ատրիումի,հիդրօքսիդ սոդա և նատրիումի այլ
, միացություններ ինչպես նաև քլոր և այլ միացություններ ստանալու համար։
![Page 7: Na cl digitec-2013](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061214/549a2a87b4795952338b472d/html5/thumbnails/7.jpg)
»,- Աղը աստվածների նախընտրած նյութն էՀոմերոս
Այժմ ամենաէժան սննդամթերքներից մեկը համարվող կերակրի աղը երբևէ ստիպում
, , էր մարդկանց կռվել ապստամբել սպանել, միմյանց վաճառել ստրկության և քոչել մի
: երկրից մյուսը Դրա կարևորությունը հասկանում էին դեռևս մեր
: թվարկությունից առաջ Առանց աղի չի : կարող ապրել և ոչ մի կենդանի օրգանիզմ
Աղի օրական պահանջը հասուն մարդու օրգանիզմի համար միջին հաշվով
10-15 : 80 կազմում է գ Միևնույն ժամանակ , կգ զանգվածով մարդը կմահանա եթե մեկ
օրվա ընթացքում համարձակվի ընդունել 250 : մոտավորապես գ աղ
, Հետազոտությունները ցույց են տվել որ ավելցուկ կերակրի աղի օգտագործումը
բերում է կատարախ տով հիվանդանալու , հավանականության մեծացման
, տեսողության վատացման արյան և աչքի : ` ճնշման բարձրացման Մյուս կողմից
կերակրի աղի պակասը -բերում է սիրտ անոթային հիվանդությունների
զարգացման հավանականության,մեծացման ինչպես նայև ինֆարկտների և
ինսուլտների հետևանքով մահացութան:դեպքերը
![Page 8: Na cl digitec-2013](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061214/549a2a87b4795952338b472d/html5/thumbnails/8.jpg)
: Մեծ է կերակրի աղի կիրառությունը նաև արդյունաբերության մեջԱղ ը օգտագործում են դեղամիջոցների, օճառի ,թղթի, ապակու, գործվածքնգորերի ստաղման համար : Չնայած կերակրի աղի մեծ
` 30 %- կիրառությանը աղի օգտագործման ը բաժին է ընկնում:սննդին
Կերակրի աղի համաշխարհային պաշարները հսկայական են և 3.5-4.0 1015 : ` կազմում են մոտավորապես գ տոննա Օվկիանոսում
1յուրաքանչյուր մ3 , 27.2 :ջրում միջին հաշվով կգ աղ է պարունակվում , Կերակրի աղը այն հազվագյուտ նյութերից է որը հանքից դուրս
:բերելուց հետո օգտագործվում է համարյա առանց վերամշակման , , , Այսքան անհրաժեշտ այս նյութի պաշարները սակայն միշտ չէ որ
: բավարարել են մարդկանց պահանջները Վաղնջական ժամանակներում աղ ստանում էին կրակի վրա որոշ բույսեր այրելով
` կամ չորացնելով և առաջացածը օգտագործելով սննդի մեջ որպես: 2000 համեմունք Մոտ տարի առաջ աղ սկսեցին ստանալ ծովի ջրի :շոգիացման ճանապարհով
, Աղի գինը այնքան բարձր էր որ Հին Հռոմում զինվորականներին : « » վարձատրում էին աղով Աղ էր կոչվում հռոմեացի զինվորների
. , աշխատավարձը այդ է պատճառը որ իտալերեն մանրադրամը «Soldi», «Salari» :անվանում են անգլերեն՝ աշխատավարձ
` Հնում որոշ ցեղեր երդում տալիս մատը դնում էին աղով լցված :անոթի մեջ
Արաբական և թուրքական որոշ ցեղեր պայմանագրերը կնքում էին , :տարայի վրա որում աղ էր դրված
12- րդ դարում Ռուսաստանում աղի վրա բավականին բարձր ` : 16- տուրքեր էին դրված ի հօգուտ պետության րդ դարում էլ ավելի
: բարձրացվեցին աղի հարկերը Դրանք գանձվում էին ոչ միայն, , , : նրանցից ովքեր վաճառում էին այլ նաև նրանցից ովքեր գնում էին
Աղի թանկ արժեքը մշտապես խռովություններ էր առաջացնում : 17- Ցարական Ռուսաստանում րդ դարում այնքան էր սրվել
, 1648 իրավիճակը որ թվականին Մոսկվայում տեղի ունեցավ խոշոր , « » :մի ապստամբություն որը հայտնի է Աղի բունտ անվամբ
![Page 9: Na cl digitec-2013](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061214/549a2a87b4795952338b472d/html5/thumbnails/9.jpg)
Չինաստանում աղի վրա հարկեր էին . . . 7- : դրված դեռևս մ թ ա րդ դարում Չնայած
, ժողովրդի անընդհատ դժգոհություններին 20- այդ հարկերը բարձր էին մինչև րդ դարի
: սկիզբը Աղի մաքսանենգության համար Չինաստանում մահապատիժ էր:նախատեսված
1826 թվականին Չինաստանի Քեինդու գավառ այցելած Մարկո Պոլոն նկարագրել
էր այդ երկրում լայնորեն կիրառվող աղից :պատրաստված մանրադրամը
Այսօր աղ ստանում են աղի լճերի :նստվածքների և քարաղի հանքերից
, Հետագայում աղահանքեր , , հայտնաբերումից հետո աղի գինը
, , իհարկե ընկավ բայց նրա կարևորությունը շարունակում է մնալ
:շատ մեծ- ՀՀ ում աղի հիմնական մասը
: արտահանվում է Ավանի աղի հանքից Ավանի աղի հանքին կից գ ործում է նաև
:աղի բուժիչ քարանձավ
![Page 10: Na cl digitec-2013](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061214/549a2a87b4795952338b472d/html5/thumbnails/10.jpg)
, Մի շարք աղեր՝ մալաքիտը, , լազուրիտը պաղլեղները կերակրի
, աղը և այլն հունական և ալքիմիական ձեռագրերում
« »: անվանվում են հայկական աղ Ըստ . հայտնի քիմիկոսներ ֆրանսիացի Մ, . Բերթլոյի գերմանացի Վ Մեյերի և
ուրիշների՝ այդ աղերն այդպես են անվանվել անցյալում Հայաստանից
: արտահանված լինելու պատճառով Այդ անվանումը հաճախ է հանդիպում
նաև միջնադարյան հայկական: ձեռագրերում Աղերն օգտագործվում
, , են ապակու կաշվի ներկերի, , արտադրության մետաղաձուլության
, մանածագործության քիմիական, արդյունաբերության
, սննդարդյունաբերության, բժշկության գյուղատընտեսության
, :մեջ կենցաղում և այլուր
![Page 11: Na cl digitec-2013](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061214/549a2a87b4795952338b472d/html5/thumbnails/11.jpg)
Կենցաղում օգտագործվող մի շարք աղեր դեռ հնուց « » ( ) . ունեն կենցաղային ոչ քիմիական անվանումներ
խմելու սոդա՝ նատրիումի հիդրոկարբոնատ(NaHCO3), լվացքի սոդա՝ նատրիումի կարբոնատ(Na2CO3), (NaClO), ժավել՝ նատրիումի հիպոքլորիտ
[Ca(ClO)քլորակիր՝ կալցիումի հիպոքլորիտ 2] և (CaClքլորիդ 2), , , բորակներ՝ նատրիումի կալիումի
, , կալցիումի բարիումի նիտրատներ շիբ՝ կալիումի և [KAl(SOալյումինի սուլֆատի բյուրեղահիդրատ 4)2 .
12H2O], դառը կամ անգլիական աղ՝ մագնեզիումի (MgSOսուլֆատի բյուրեղահիդրատ 4.7H2O),
« » մարգանցովկա ՝ կալիումի պերմանգանատ(KMnO4), : և այլն
(NaCl), , Կերակրի աղը՝ նատրիումի քլորիդը անգույն, : բյուրեղային ջրում լուծվող նյութ է Բնության մեջ , տարածված է հալիտ միներալի ձևով որն
: անվանում են նաև քարաղ Բնական քարաղը մետաղական նատրիումի հետքեր պարունակելու
, հետևանքով երբեմն կապտավուն է առաջացնում է : խոշոր հանքավայրեր Քարաղի խոշոր
, , հանքավայրեր կան Կանադայում Լեհաստանում, : Ռուսաստանում Անգլիայում և այլուր Հայկական լեռնաշխարհում բարձրորակ քարաղի
, պաշարներով հայտնի են Կողբի և Նախիջևանի - :իսկ ՀՀ ում՝ Ավանի աղի հանքերը
![Page 12: Na cl digitec-2013](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061214/549a2a87b4795952338b472d/html5/thumbnails/12.jpg)
Կենցաղում օգտագործվող մի շարք աղեր դեռ հնուց ունեն
« » ( ) կենցաղային ոչ քիմիական. անվանումներ խմելու սոդա՝
նատրիումի հիդրոկարբոնատ(NaHCO3), լվացքի սոդա՝ նատրիումի
(Naկարբոնատ 2CO3), ժավել՝ (NaClO), նատրիումի հիպոքլորիտ
քլորակիր՝ կալցիումի հիպոքլորիտ[Ca(ClO)2] (CaClև քլորիդ 2), բորակներ՝
, , , նատրիումի կալիումի կալցիումի , բարիումի նիտրատներ շիբ՝
կալիումի և ալյումինի սուլֆատի [KAl(SOբյուրեղահիդրատ 4)2 . 12H2O],
դառը կամ անգլիական աղ՝ մագնեզիումի սուլֆատի
(MgSOբյուրեղահիդրատ 4.7H2O), « » մարգանցովկա ՝ կալիումի
(KMnOպերմանգանատ 4), : և այլն
![Page 13: Na cl digitec-2013](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061214/549a2a87b4795952338b472d/html5/thumbnails/13.jpg)
: Քարաղի խոշոր հանքավայրեր կան, , Կանադայում Լեհաստանում
, Ռուսաստանում Անգլիայում և: այլուր Հայկական լեռնաշխարհում
բարձրորակ քարաղի պաշարներով , հայտնի են Կողբի և Նախիջևանի
- իսկ ՀՀ ում՝ Ավանի աղի: հանքերը Աղն օգտագործում են
գրեթե բոլոր կերակրատեսակների, , մեջ ինչպես նաև մսեղենը
, ձկնեղենը բանջարեղենը : պահածոյելու համար Բժշկության
մեջ կիրառում են աղի ջրային, 0,9%- լուծույթները օրինակ՝ անոց
, լուծույթը որն անվանում են ֆիզիոլոգիական և օգտագործում են
, ներերակային ներարկումների ներարկվող դեղանյութերը լուծելու
համար և որպես թունազերծող: 3–10%- միջոց անոց լուծույթներով
պատրաստում են թրջոցներ՝ թարախային վերքերը բուժելու
:համար
![Page 14: Na cl digitec-2013](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061214/549a2a87b4795952338b472d/html5/thumbnails/14.jpg)
Ավանի աղի հանքի հիմքի վրա գործում են Ավանի աղի
կոմբինատը և Հանրապետական
, անձավաբուժական կենտրոնը որտեղ բուժում են բրոնխային
, հեղձուկ բրոնխաբորբեր և այլ:հիվանդություններ
Ձմռանը սառցածածկույթի առաջացումը կանխելու
նպատակով ձյունածածկ ճանապարհների վրա ցանում
: են աղ Վերջինս լուծվում է ձյան մեջ և իջեցնում սառցակալման
. ջերմաստիճանը եթե սովորական ջուրը սառչում է
0օC- , ում ապա աղաջուրը սառչում է ավելի ցածր
ջերմաստիճաններում
![Page 15: Na cl digitec-2013](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061214/549a2a87b4795952338b472d/html5/thumbnails/15.jpg)
ՈՒՍՈՒՄՆԱԿԱՆ ՃԱՄՓՈՐԴՈՒԹՅՈՒՆ ԴԵՊԻ ԱՎԱՆԻ ԱՂԻ ԿՈՄԲԻՆԱՏ
![Page 16: Na cl digitec-2013](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061214/549a2a87b4795952338b472d/html5/thumbnails/16.jpg)
ՈՒՂԵՎՈՐՎԵՑԻՆՔ ԱՎԱՆԻ ԱՂԻ ԿՈՄԲԻՆԱՏ:
![Page 17: Na cl digitec-2013](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061214/549a2a87b4795952338b472d/html5/thumbnails/17.jpg)
ՎԵՐՋԱՊԵՍ ՀԱՍԱՆՔ:
![Page 18: Na cl digitec-2013](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061214/549a2a87b4795952338b472d/html5/thumbnails/18.jpg)
ՄՈՒՏՔԻ ՄՈՏ ՏԵՍԱՆՔ ԱՂԻՑ ՊԱՏՐԱՍՏՎԱԾ ՔԱՆԴԱԿՆԵՐ
![Page 19: Na cl digitec-2013](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061214/549a2a87b4795952338b472d/html5/thumbnails/19.jpg)
ԳՈՐԾԱՐԱՆԸ
![Page 20: Na cl digitec-2013](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061214/549a2a87b4795952338b472d/html5/thumbnails/20.jpg)
ՄԵՆՔ ՏԵՍԱՆՔ ԻՆՉՊԵՍ ԵՆ ԱՂԱՋՈՒՐԸ ՈՒՂԱՐԿՈՒՄ ՉՈՐԱՆԱԼՈՒ:
![Page 21: Na cl digitec-2013](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061214/549a2a87b4795952338b472d/html5/thumbnails/21.jpg)
ՄԵՆՔ ԲՈԼՈՐՍ ԳԻՏԵՆՔ, ՈՐ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ԱՂԻ ՄԵՋ ՅՈԴ ՉԿԱ ԴՐԱ ՀԱՄԱՐ ԳՈՐԾԱՐԱՆՈՒՄ ԱՂԸ ՅՈԴԱՑՎՈՒՄ Է:
![Page 22: Na cl digitec-2013](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061214/549a2a87b4795952338b472d/html5/thumbnails/22.jpg)
ՅՈԴԱՑՎԵԼՈՒՑ ՀԵՏՈ ՆՈՐԻՑ ՈՒՂԱՐԿՈՒՄ ԵՆ ՉՈՐԱՆԱԼՈՒ:
![Page 23: Na cl digitec-2013](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061214/549a2a87b4795952338b472d/html5/thumbnails/23.jpg)
ԱՂԻ ԿՈՄԲԻՆԱՏԻ ԼԱԲՈՐԱՏՈՐԻԱՆ
![Page 24: Na cl digitec-2013](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061214/549a2a87b4795952338b472d/html5/thumbnails/24.jpg)
ԱՅՆՏԵՂ ՏԵՍԱՆՔ ՆՐԱՆՑ ՄԱՍՆԱԳԻՏԱՑՎԱԾ ՍԱՐՔԵՐԸ:
![Page 25: Na cl digitec-2013](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061214/549a2a87b4795952338b472d/html5/thumbnails/25.jpg)
ԼԱԲՈՐԱՆՏԸ ՄԵԶ ՄԻ ՓՈՐՁ ՑՈՒՅՑ ՏՎԵՑ, ՈՐՊԵՍԶԻ ՀԱՄՈԶՎԵԻՆՔ ԱՅԴ ԱՂԸ ՅՈԴԱՑՎԱԾ ԷՐ, ԹԵ ՈՉ:
![Page 26: Na cl digitec-2013](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061214/549a2a87b4795952338b472d/html5/thumbnails/26.jpg)
Այնուհետև գնացինք փաթեթավորման բաժին:
![Page 27: Na cl digitec-2013](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061214/549a2a87b4795952338b472d/html5/thumbnails/27.jpg)
Վերցրեցինք քարաղ դպրոցի լաբորատորիայում մաքրելու համար
![Page 28: Na cl digitec-2013](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061214/549a2a87b4795952338b472d/html5/thumbnails/28.jpg)
Վերադարձանք դպրոց
![Page 29: Na cl digitec-2013](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061214/549a2a87b4795952338b472d/html5/thumbnails/29.jpg)
Ավանի աղի կոմբինատից բերած քարաղը մաքրեցինք մեր քիմիայի լաբորատորիայում:
http://www.youtube.com/watch?v=OiynaUP_gkU
![Page 30: Na cl digitec-2013](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061214/549a2a87b4795952338b472d/html5/thumbnails/30.jpg)
Մաքրած աղից Էմիլեան ստացավ արհեստական ձյուն
http://www.youtube.com/watch?v=PT1Fn3vALDE
![Page 32: Na cl digitec-2013](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061214/549a2a87b4795952338b472d/html5/thumbnails/32.jpg)
1.Ինչպիսի± նյութ է կերակրի աղը` անօրգանական, թե± օրգանական; պարզ թե± բարդ, ո±րն է նրա քիմիական բանաձևը և գիտական անունը…… 2.Ի±նչ տեղեկություններ կարելի է ստանալ կերակրի աղի բանաձևից……3.Սարգիսը ասում էր, որ կերակրի աղի մեջ քլոր կա, իսկ Հարությունը առարկում էր. «Քլորը թունավոր է և բացառվում է նրա առկայությունը կերակրի աղի բաղադրության մեջ»: ա)Սարգիսը ի±նչ փորձով ապացուցեց քլորի առկայությունը: բ) Ո±ր դեպքում նրանք ճիշտ կլինեին:4.Ինչպիսի± բաժանման եղանակներ են օգտագործում քարաղից մաքուր կերակրի աղ ստանալու համար:ա)Կերակրի աղի անբավարար քանակությունը ի±նչ հիվանդությունների պատճառ կարող է հանդիսանալ, իսկ չարաշահու±մը……..բ) Մարդու համար մահացու է համարվում կերակրի աղի այն քանակը, երբ նրա կշռի յուրաքանչյուր 1կգ-ին օրվա ընթացքում բաժին է ընկնում 3գ կերակրի աղ: Հաշվեք, 50 կգ զանգված ունեցող մարդու համար քանի± գ աղի օգտագործումն է մահացու:6.Վաճառքի կերակրի աղի միայն 97%-ն է նատրիումի քլորիդը, մնացած 3%-ը կալիումի յոդիդ է, կարբոնատ, իսկ վերջին տարիներին նաև ֆտորիդ: Ի±նչ նպատակով են այդ աղերը ավելացվում…7.Բժշկության մեջ օգտագործվող նատրիումի քլորիդի 0,9%- անոց լուծույթը կոչվում է ֆիզիոլոգիական լուծույթ:ա) Ի±նչ նպատակի համար են կիրառում ֆիզիոլոգիական լուծույթը: բ) Հաշվեք 1կգ ֆիզիոլոգիական լուծույթ պատրաստելու համար քանի± գրամ աղ և ջուր է անհրաժեշտ:գ) Որոշեք նաև այդ լուծույթի մոլային կոնցենտրացիան CM (մոլ/լ), լուծույթի խտությունը ընդունելով 1գ/մլ:8. Ձմռանը ճանապարհները սառույցից մաքրելու համար աղ են ցանում, ինչու±:
![Page 33: Na cl digitec-2013](https://reader033.vdocuments.pub/reader033/viewer/2022061214/549a2a87b4795952338b472d/html5/thumbnails/33.jpg)
ՆՅՈԻԹԸ ՊԱՏՐԱՍՏԵՑԻՆ` «ՊԱՏԱՆԻ ՔԻՄԻԿՈՍՆԵՐԸ»:
Ղեկավարներ` Ս. Սահակյան ևՎ. Խառատյան: