na talerzu - wszechnica Żywieniowa w sggw autorstwa- barbara sawaniewska ... badanie przeprowadzone...
TRANSCRIPT
PŁODNOŚĆ
NA TALERZUPrezentacja autorstwa- Barbara Sawaniewska
Prelekcja – Barbara Sawaniewska i Łukasz Walenc
Materiały przygotowali – Studenci Dietetyki, 2 i 3 grupa, II rok, studia magisterskie, 2014r.
World Health Organization: Report of the Meeting on the Prevention of Infertility at the Primary Health Care Level. WHO, Geneva, 2010
Dziś wiadomo, że przyczyna niepłodności
może w takim samym stopniu dotyczyć kobiet i
mężczyzn:
40% kobieta
40% mężczyzna
20% para
5% niepłodność idiopatyczna, czyli
nieznanego pochodzenia.
Do początków XX wieku winą za bezdzietność obarczano wyłącznie kobiety.
Po II Wojnie Światowej zaczęto mówić głośno o problemie męskiej płodność-
pierwszym krokiem było wydanie przez WHO pierwszych Norm jakości nasienia
w 1980r.
NIEPŁODNOŚĆ
Definiowana jest wspołcześnie przez Światową Organizację
Zdrowia (WHO) jako:
niemożność zajścia w ciążę pomimo regularnego
wspołżycia płciowego (3–4 razy w tygodniu),
utrzymywanego powyżej 12 miesięcy.
BEZPŁODNOŚĆ:
Niezdolność do poczęcia dziecka
spowodowana trwałym
uszkodzeniem układu rozrodczego.
nieodwracalna
World Health Organization: Report of the Meeting on the Prevention of Infertility at the Primary Health Care Level. WHO,
Geneva, 2010.
nadwaga, otyłość
niedowaga
wysokie ciśnienie
niedobory składników odżywczych:
składniki mineralne
antyoksydanty
witaminy
insulinooporność
zmiany hormonalne
Czynniki związane ze stylem życia wpływające na płodność
Podstawowe błędy:
Nieregularność posiłków;
Pomijanie jedzenia śniadań;
Monotoność diety - ograniczone spożycie wartościowych odżywczo
posiłków co prowadzi do niedoborów białkowych i witaminowo-
mineralnych;
Niski udział produktów mlecznych – kefir, maślanka, jogurt naturalny, ser
biały;
Niski udział produktów zbożowych –brak kasz, pieczywo najczęściej
białe;
Brak roślin strączkowych - fasola, soczewica, cieciorka, bób, które są
źródłem białka, zawierają Mg, K, Ca, Fe, wit z gr B oraz witaminę A, K i C
Rzadkie spożycie ryb;
Niski udział warzyw i owoców na rzecz dużego spożycia cukru,
słodyczy, tłuszczu, mięsa i posiłków typu „Fast food”.
Fakty i mity o płodności
Czy przegrzanie jąder może przyczyniać się
do wystąpienia niepłodności?
STYL ŻYCIA WSPÓŁCZESNEGO MĘŻCZYZNY A PROBLEM NIEPŁODNOŚCI, E.Synak, Nowiny Lekarskie, 2008.
W wyniku ekspozycji na wysoką temperaturę dochodzi do zmian
morfologicznych w spermatocytach.
Wysoka temperatura wpływa niekorzystnie na:
liczba i ruchliwość plemników - obniżenie potencjału
zapładniającego nasienia.
Fakty i mity o płodności
E. Synak i wsp., STYL ŻYCIA WSPÓŁCZESNEGO MĘŻCZYZNY A PROBLEM NIEPŁODNOŚCI, Nowiny Lekarskie, 2008.
Nowoczesny sprzęt elektroniczny może powodować
niepłodność mężczyzn?
Sprzęt elektroniczny podczas swojej pracy wytwarza ciepło.
Trzymanie laptopów na kolanach może powodować wzrost temperatury i
przegrzanie moszny.
U mężczyzn aktywnie korzystających z telefonów komórkowych zaobserwowano:
zmiany koncentracji, żywotności i morfologii plemników.
Zauważalne zmiany właściwości plemników:
4 godz. rozmów przez telefon w ciągu dnia
Fale magnetyczne emitowane przez telefony
wpływ na jądra i najądrza zaburzenie spermatogenezy, uszkodzenie chromatyny i
DNA plemników,
wzrost temperatury mózgu wpływ na oś podwzgórze – przysadka- jądra
liczba
• 149 osób
Studenci SGGW
(poza WNOŻCiK)
• 36% Mężczyźni
• 64% Kobiety
wiek
• 77% 19-25 lat
• 21% 25-30 lat
• 2% 30+
Badanie ankietowe
Badanie przeprowadzone przez studentów dietetyki na kampusie SGGW, grudzień 2013
Badanie przeprowadzone przez studentów dietetyki na kampusie SGGW, grudzień 2013
Wpływ masy ciała na płodność kobiet
• 17 544 kobiet
grupa badana
• 25–42 lat
wiek
• 8lat
czas badania
Odpowiednie nawyki żywieniowe i styl życia mogą obniżyć ryzyko wystąpienia niepłodności spowodowanych zaburzeniami owulacji o około 69%.
Model żywienia
może mieć znaczący wpływ na
zmniejszenie ryzyka niepłodności wynikającej z
zaburzeń owulacji.
Chavarro J.E., Rich-Edwards J.W., Rosner B.A. i wsp.: Diet and lifestyle in the prevention of ovulatory disorder infertility. Obstet. Gynecol. 2007; 110:1050–1058.
B a d a n i e N u r s e s ’ H e a l t h S t u d y I I
Tkanka tłuszczowa
jest nie tylko „magazynem” energii, ale także aktywnym narządem endokrynnym wpływającym na wydzielanie i działanie różnych
hormonów [2].
Otłuszczenie górnych partii ciała
i otyłość centralna częściej korelują z:
insulinoopornością,
hiperinsulinemią,
hiperandrogenemią,
zaburzeniem sekrecji gonadotropin,
zwiększeniem aromatyzacji androgenów do estrogenów [1].
Dowiedziono, że:
stopień otyłości i dystrybucja tkanki
tłuszczowej
są ważnymi czynnikami, które wpływają na układ
rozrodczy kobiet [1].
1.Diamanti-Kandarakis E., Bergiele A.:The influence of obesity on hyperandrogenismand infertility in the female.Obes. Rev. 2001; 2: 231–238
2.Demissie M., Milewicz A.:Zaburzenia hormonalne w otyłości.Diabetol.Prakt.2003;207-209.
zwiększenie wydzielania hormonu folikulotropowego
(FSH),
skrócenie fazy lutealnej
wtórny brak miesiączki.
Chavarro J.E., Rich-Edwards J.W.,Rosner B.A. i wsp.: Diet and lifestyle in the prevention of ovulatory
disorder infertility. Obstet. Gynecol. 2007; 110: 1050–1058.
Niedobór masy ciała
Najczęstsza endokrynopatia występująca u młodych kobiet, jest
przyczyną braku owulacji i niepłodności. Obraz kliniczny i kryteria
diagnostczne PCOS są bardzo zróżnicowane.
Zespół policystycznych jajników
Slajd autorstwa Ula Somow
Otyłość Łysienie typu
męskiego
PCOS:
Insulinooporność
LH Steroidogeneza w komórkach
tekalnych w jajniku
T
insulinyPobudzenie jajników do
produkcji T
trądzik
Insulinooporność w PCOS:
-BMI >30 kg/m2: 62-80%
-BMI <25 kg/m2: 11–50%
progesteron
Brak owulacji
Problemy z
utrzymaniem
ciąży
Brak ciałka
żółtego
Uwięzienie
kom. jajowej
Cysty/torbiele
Slajd autorstwa Ula Somow
Z m i a n a d i e t y
i s t y l u ż y c i a :
poprzez:
• zwiększenie spożycia niektórych mikroelementów,
• kontrola masy ciała
• zwiększenie aktywności fizycznej,
• mogą korzystnie wpływać na płodność.
P r a w i d ł ow a m a s a c i a ł a :
warunkuje:
• właściwe funkcjonowanie
układu rozrodczego u kobiet
• korzystnie wpływa
na parametry hormonalne i metaboliczne.
Z m n i e j s z e n i e m a s y c i a ł a :
może spowodować :
• poprawę profilu hormonalnego,
• pomóc w przywróceniu prawidłowych cykli owulacyjnych,
• ułatwić zajście w ciążę
oraz umożliwić uniknięcie wielu wynikających z otyłości powikłań ciąży.
Hajduk M.:The influence of body mass on female fertility.Endokrnologia, Otyłość i Zaburzenia Przemiany Materii 2012,tom 8, nr 3
Podsumowanie:
Zasady prawidłowego żywienia:
4-5 posiłków (co 3 godziny)
węglowodany złożone
5 porcji warzyw i owoców
chude mięso
ryby 2 x tydzień
warzywa strączkowe
tłuszcze roślinne
nie - dosładzanym napojom!
technologia przyrządzania posiłków
Jeżeli planujesz ciążę zacznij od razu przyjmować suplement kwasu foliowego!
Parametry nasienia –
wartości referencyjne wg WHO (2010)
WHO laboratory manual for the examination and processing of human semen. 5th edition, World Health Organization, Geneva, 2010.
Sposób żywienia i styl życia może modulować parametry nasienia oznaczone gwiazdką
Rola antyoksydantów
w leczeniu niepłodności u mężczyzn:
Stres oksydacyjny
Spowodowany jest zachwianiem równowagi
między wytwarzaniem tzw. reaktywnych
form tlenu (RFT) a działaniem ochronnego
systemu antyoksydacyjnego
odpowiedzialnego za ich neutralizowanie i
usuwanie.
U 25% niepłodnych mężczyzn występuje w nasieniu podwyższony poziom RFT!
Antyoksydanty (przeciwutleniacze)
Grupa związków chemicznych,
występująca w żywności, to
naturalne substancje roślinne, które
wspierają naturalne mechanizmy
obronne komórek człowieka ,
wstrzymują lub opóźniają proces
utleniania.
Aitken R. J., De Iuliis G. N., Finnie J. M., [et al.] Analysis of the relationships between oxidative stress, DNA damage and sperm vitality in a patient population: development
of diagnostic criteria. Hum Reprod. 2010, 25, 2415-26.
• Należą do prekursorów witaminy A i są głównym dietetycznym źródłem tej witaminy.
• Na tu r a lne p rzec iwu t l en iacze , odpowiadają za integralność błon komórkowych, regulują proliferację komórek nabłonkowych,uczes tn i czą w r e gu lac j i spe r ma togenezy.
• Ich niedobór w diecie może prowadzić do obn iżen ia pa r ame t rów nas ien ia .
karotenoidy
Źródło i rola antyoksydantów
Hogarth C. A. and Griswold M. D. The key role of vitamin A in spermatogenesis. J Clin Invest. 2010, 120, 956-62.
Wit. E
Keskes-Ammar L., Feki-Chakroun N., Rebai T., [et al.] Sperm oxidative stress and the effect of an oral vitamin E and selenium supplement on semen quality in infertile men.Arch
Androl. 2003, 49, 83-94.
Działanie antyoksydacyjne polega na:
przerwaniu reakcji peroksydacji lipidów zapoczątkowanej przez RFT,
wychwytywaniu wolnych rodników hydroksylowych i
nadtlenkowych.
W badaniach in vivo, w terapii męskiej niepłodności
suplementacja witaminą E okazała się skuteczna w przypadkach
obniżenia liczby i ruchliwości plemników spowodowanej stresem
oksydacyjnym
Jeszcze lepsze działanie witaminy E na ruchliwość plemników
obserwowano przy jej łącznym podaniu z selenem.
osłania składniki błony komórkowej plemników
przed uszkodzeniem.
Sam selen przeciwdziała oksydacyjnemu uszkodzeniu DNA plemników.
Selen jest niezbędnym mikroelementem
dla prawidłowego rozwoju jąder, procesu spermatogenezy, ruchliwości i czynności
plemników.
zaniku nabłonka plemnikotwórczego
zaburzeń spermatogenezy i dojrzewania plemników w najądrzach
zmniejszenia wielkości jąder
W nasieniu obserwuje się w takich
stanach zwiększony odsetek
plemników z nieprawidłową
morfologią(głównie główki i wstawki)
i gorszą ruchliwość plemników.
Boitani C. and Puglisi R. Selenium, a key element in spermatogenesis and male fertility. Adv Exp Med Biol. 2008, 636, 65-73.
Camejo M. I., Abdala L., Vivas-Acevedo G., [et al.] Selenium, copper and zinc in seminal plasma of men with varicocele, relationship with seminal parameters. Biol Trace Elem
Res. 2011, 143, 1247-54
Selen
Cynk jest składnikiem ponad 200 enzymów,
które biorą udział w :
biosyntezie kwasów nukleinowych i białek oraz w podziałach komórkowych
Stężenia cynku, miedzi
i selenu w plazmie nasienia
korelują z jakością nasienia u mężczyzn.
Cynk, Miedź
Colagar A. H., Marzony E. T. and Chaichi M. J. Zinc levels in seminal plasma are associated with sperm quality in fertile and infertile men. Nutr Res. 2009, 29, 82-8.
Witamina C
Substancja rozpuszczalna w wodzie
– jej stężenie w plazmie nasienia jest ok.
10-krotnie wyższe niż w surowicy
Charakteryzuje się dużą siłą działania
antyoksydacyjnego,
a szczególnie chroni DNA plemników
przed szkodliwym działaniem RFT
poprawia ruchliwość plemników- szczególnie u palaczy
Dawson E. B., Harris W. A., Teter M. C., [et al.] Effect of ascorbic acid supplementation on the sperm quality of smokers. Fertil Steril. 1992, 58, 1034-9.
Glutation:
Łukaszewicz-Hussain A., Rola glutationu i enzymów z nim związanych w procesach antyoksydacyjnych organizmu, Medycyna Pracy 2003, 54(5): 473-479
Irvine D. S. Glutathione as a treatment for male infertility. Rev Reprod. 1996, 1, 6-12
Frączek M., Kurpisz M., System redox w nasieniu męskim i peroksydacyjne uszkodzenia plemników, Postepy Hig. Med. Dosw. 2005, 59:523-534
Deficyt glutationu prowadzi do
niestabilności wstawek plemników, co powoduje zaburzenie ich ruchliwości.
W fizjologicznych warunkach glutation jest syntetyzowany z:
cysteiny, metioniny i glutaminianu, które dostarczane są wraz z pokarmem.
Zabezpiecza błony komórkowe przed utlenianiem lipidów i przeciwdziała formowaniu wolnych form tlenu.
U mężczyzn:
o obniżonej płodności, z nieprawidłową ruchliwością i morfologią plemników
odnotowano niskie poziomy glutationu.
• ocena związku między aktywnością fizyczną i czasem spędzonym na oglądaniu telewizji a parametrami nasienia w populacji młodych, zdrowych mężczyzn .
cel
• Liczba 189 mężczyzn;
• Wiek 18-22 lat
grupa badawcza • Aktywność fizyczna
• oglądania TV
doświadczenie
• 3 miesiące
czas
liczba plemników u mężczyzn regularnie trenujących ( ≥ 15 h / tydzień) okazała się
o 73% wyższa , niż u mężczyzn z niską aktywnością ( < 5 h / tydzień) .
Oglądanie telewizji było ujemnie związane z całkowitą liczbą plemników,
mężczyźni w najwyższym kwartylu oglądania telewizji (> 20 h / tydzień) mieli o
44% mniej plemników,
niż mężczyźni w najniższym kwartylu ( 0 h / tydzień).
Nie było istotnych różnic związanych z ruchliwością i morfologią plemników .
Gaskins A. Physical activity and television watching in relation to semen quality in young in young men.Br J Sports Med doi:10.1136/bjsports-2012-091644
Aktwność fizczna, a jakość nasienia
Aktywność fizyczna kobiet, a płodność
Wise LA. A prospectiv cohort of physical activity and time to pregnance. Fertility and Sterility, 2013
• 3,6 tyś. kobiet
grupa badana
• 18 - 40 lat
wiek
• 1 rok
czas badania
Analiza ujawniła, że u wszystkich kobiet, niezależnie od masy ciała, ruch o średnim natężeniu, jak np. spacery, jazda na rowerze, a nawet praca w ogrodzie był związany z szybszym poczęciem dziecka
Te, które poświęcały ponad 5 godzin tygodniowo na umiarkowaną aktywność fizyczną miały o 18% większe szanse zajść w ciążę w każdym cyklu menstruacyjnym niż kobiety, które ćwiczyły umiarkowanie przez mniej niż godzinę w tygodniu.
Zbyt intensywne i częste ćwiczenia wykonywane przez wiele godzin w tygodniu opóźniały zajście w ciążę u pań o prawidłowej masie ciała lub bardzo szczupłych.
W trakcie badań prawie
70% pań zaszło w ciąże !
Sharara et al , 1994 ; Cooper i wsp., 1995, Sharara et al , 1994 ; Adeno i Gallagher , 1982 , Cooper et al , 1999, Sadeu JC, Hughes CL, Agarwal S, Foster WG Alcohol, drugs,
caffeine, tobacco, and environmental contaminant exposure: reproductive health consequences and clinical implications Crit Rev Toxicol. 2010 Aug;40(7):633-52
Palenie pap ie rosów
znacząco przyczynia się do spadku naturalnej płodności oraz
ogólnej zdrowotności organizmu!
Silny związek z występowaniem :
niepłodności/ zaburzeniami w reprodukcji.
Duża liczba organów ściśle związanych z reprodukcją
jest narażona na dym tytoniowy zarówno u palaczy jak
i biernych palaczy.
Możliwy wpływ na zmniejszenie wydzielania estradiolu.
Palenie papierosów wpływa na:nieprawidłowe dojrzewanie oocytów,
obniża zdrowie płodu – jego rozwój, zwiększa ryzyko
spontanicznych poronień;
obniżona zdolność do zagnieżdżenia się jajeczka w macicy;
obniżenie jakości nasienia!
W przypadku wysokiego/częstego spożywania alkoholu mogą występować
zaburzenia funkcjonowania hormonów płciowych.
• obniżenie poziomu testosteronu w surowicy!
• podwyższenie poziomu białek wiążących hormony płciowe
• podwyższenie poziomu prolaktyny oraz estradiolu
• istnieją badania wykazujące niszczenie komórek Leydinga w jądrach
Przewlekła ekspozycja na alkohol powoduje:
Alkohol może znacznie popsuć jakość spermy –
jej koncentrację, objętość, a także ruchliwość plemników.
Lester and Van Thiel, 1977; Van Thiel et al, 1975a; Gordon et al, 1978; Badr and Bartke, 1974; Mendelson et al, 1978b), Van Thiel et al, 1975a; Klassen and Persaud, 1978,
Kucheria et al, 1985; Brzek, 1987, Sadeu JC, Hughes CL, Agarwal S, Foster WG Alcohol, drugs, caffeine, tobacco, and environmental contaminant exposure: reproductive
health consequences and clinical implications Crit Rev Toxicol. 2010 Aug;40(7):633-52
Alkohol -mężczyźni:
Alkohol - kobiety:
W najnowszych badaniach kobiet spożywających jeden lub więcej drinków na tydzień, prawdopodobieństwo zapłodnienia było o 50% niższe.
• podawanie etanolu powodowało zaburzenia owulacji, poziomy progesteronu oraz estradiolu były obniżane. Ujawnione zostały także problemy z funkcjonowaniem organów rozrodczych, a także nieregularne cykle płciowe.
W badaniach na zwierzętach:
Funkcje jajników były zachowane.
W dalszym ciągu prowadzone są badania w celu wyklarowania wniosków.
Sadeu JC, Hughes CL, Agarwal S, Foster WG Alcohol, drugs, caffeine, tobacco, and environmental contaminant exposure: reproductive health consequences and clinical
implications Crit Rev Toxicol. 2010 Aug;40(7):633-52
Kofeina może utrudniać
owulację,a także podnosić poziom globuliny wiążącej hormony płciowe.
• Napojów typu ‘cola’ (>14 butelek 0,5 L / tydzień) i/lub kofeiny (>800 mg/dzień) w jednym z badań było związane ze zmniejszeniem stężenia plemników i ogólną liczbą plemników;
• mężczyźni spożywający > 14 butelek napojów typu ‘cola’ mieli gorsze wyniki niż nie spożywający
Wysokie spożycie:
Dla par starających się o dziecko, zaleca się aby spożycie kofeiny było nie większe niż
z 3 filiżanek kawy na dzień.
Nadal jednak istnieje konieczność przeprowadzenia dalszych badań w tym kierunku.
Jensen TK, Swan SH, Skakkebaek NE, Rasmussen S, Jørgensen N.Caffeine Intake and Semen Quality in a Population of 2,554 Young Danish Men, Am J Epidemiol. 2010, Petridou et al, 1992; London et al, 1991;
Kotsopoulos et al, 2009, Sadeu JC, Hughes CL, Agarwal S, Foster WG Alcohol, drugs, caffeine, tobacco, and environmental contaminant exposure: reproductive health consequences and clinical implications Crit
Rev Toxicol. 2010 Aug;40(7):633-52
Kofeina:
Biodostępność cynku/selenu/ miedzi/ żelaza w dietach wegetariańskich jest niższa niż w
dietach niewegetariańskich głównie z powodu wyższej zawartości kwasu fitynowego.
Techniki przygotowania żywności, takie jak moczenie i kiełkowanie fasoli, zbóż i nasion oraz
zakwaszanie chleba czy obecność np. witaminy C mogą zwiększyć ich biodostępność .
Dieta wegetariańska
Stanowisko Amerykańskiego Stowarzyszenia Dietetycznego - diety wegetarianskiej, 2009
Diety niekonwencjonalnew leczeniu niepłodności
zasadność stosowania powinna być udowodniona
badaniami
osoby na diecie eliminacyjnej powinny być pod
stałą obserwacją dietetyka i lekarza
nie powinno się czerpać wiedzy z forum, internetu,
od znajomych
Umiarkowanie
Uregulowanie
Urozmaicanie
Umiejętność przygotowywania potraw
Uprawianie sportu
Unikanie nadmiaru
Uśmiechanie się !
Podsumowanie
Zasady prof. Bergera: