narodziny chrześcijaństwa. - dst.dominikanie.pldst.dominikanie.pl/files/sem1/prezentacja2.pdf ·...

Narodziny chrześcijaństwa.

W co wierzyli pierwsi

chrześcijanie?CZĘŚĆ 2: PRZEŚLADOWANIE CHRZEŚCIJAN I APOLOGETYKA

Zjawisko „apologii”

Apologia, gr. avpologi,a = obrona.

W starożytnych Atenach apologia to mowa, którą oskarżony miał

prawo wygłosić we własnej obronie przed sędziami.

Platon, Obrona Sokratesa, (V-IV w. p.n.e.);

Ksenofont, Agesilaos, (V w. p.n.e.)- apologia króla Sparty i ustroju

spartańskiego;

Lucjusz Apulejusz, Apologia siebie, omagię,(II w. n.e.).

Zjawisko „apologii”

Pojęcie pojawia się w Biblii.

1 Kor 9,3-6: „Oto moja obrona (avpologi,a) wobec tych, którzy mnie

potępiają. Czyż nie mamy prawa skorzystać z jedzenia i picia? Czyż

nie wolno nam brać z sobą niewiasty - siostry, podobnie jak to czynią

pozostali apostołowie oraz bracia Pańscy i Kefas? […]. Lecz ja z

żadnego z tych praw nie skorzystałem”.

Apologie chrześcijańskie

Apologeci chrześcijańscy – trzecie „pokolenie” chrześcijan.

Apostołowie i uczniowie Jezusa – I w.

Ojcowie Apostolscy: I – II w.

Apologeci: II – III w.

Przyczyny apologii:

Rozwój chrześcijaństwa i tajemniczość nowej religii,

Odrzucanie oficjalnego kultu,

Plotki i podejrzliwość,

Inteligencja pogańska nawraca się na chrześcijaństwo,

Apologie chrześcijańskie

Próba inteligentnej odpowiedzi na pytania:

Dlaczego tak późno?

Co ze zbawieniem innych?

Po co zmartwychwstanie?

Chrystus to Bóg, czy wyjątkowy człowiek?

Jeśli Bóg, to chrześcijaństwo to monoteizm czy politeizm?

Dlaczego Stary Testament nic nie mówi o drugim Bogu?

Chrześcijanie to sekta żydowska czy coś więcej?

Chrześcijańscy apologeci

Święty Justyn , Apologia I i II;

Święty Justyn, Dialog z Żydem Tryfonem;

Tacjan Syryjczyk, Mowa przeciw Grekom;

Milcjades, Apologia filozofii chrześcijańskiej;

Atenagoras z Aten, Prośba za chrześcijanami;

Apolinary z Hierapolis, Mowa do cesarza;

Hermiasz, Szydzenie z filozofów pogańskich;

Minucjiusz Feliks, Oktawiusz;

Tertulian, Apologetyk.

Krytyka chrześcijaństwa w Cesarstwie

Religia cesarstwa, jest państwowa – tzn. opłacana przez państwo.

Kult publiczny jest obowiązkowy – gdy dotyczy ważnych świąt

ustanowionych przez Cesarza.

Niepojawienie się na wspólnej celebracji publicznej oznaczało nie

tylko ateizm, ale i brak patriotyzmu.

Bogowie mogą się zdenerwować i zesłać klęski lub wojny – a to już

„zamach stanu”.

Przykład – Spalenie Rzymu przez Nerona.

Krytyka chrześcijaństwa w Cesarstwie

Krytyka chrześcijaństwa wg apologii

Marcus Minucius Felix - II / III w.,

Adwokat rzymski, nawrócony na chrześcijaństwo.

Dialog Octavius:

Akcja rozgrywa się na plaży w Ostii – rozmowa trzech znajomych:

Cecyliusz – poganin;

Oktawiusz – chrześcijanin, adwokat, przyjaciel Minucjusza;

Minucjusz.

Cecyliusz posyła buziaka do statuy boga Serapisa.


Chrześcijanie stronią od cywilizowanego świata.

Minucjiusz Feliks, Oktawiusz (8-9):

„Jest to plemię kochające mrok i uciekające od światła, między ludźmi

milczące, w zaułkach rozgadane. Świątyń unikają niczym grobów,

opluwają wizerunki bogów, naigrywają się ze świętych ofiar […].

Za nic mają wszelkie godności i urzędy, sami niemal nadzy. Cóż to za

osobliwa głupota i zuchwalstwo! Są też obojętni na zadawane im

tortury, a boją się mąk niepewnych w przyszłości”.


Dziwne znaki i niemoralne życie.

„Należy bezwzględnie spisek ten wykorzenić i wykląć! Rozpoznają się po

tajemnych znamionach oraz znakach i choć jeszcze niemal się nie

poznali zaraz się kochają. Później już łączy ich coraz ściślej jakaś wspólna

rozpusta, tak że nazywają się między sobą braćmi i siostrami, by tym

sposobem poprzez użycie świętego słowa owo wyuzdanie stało się

kazirodztwem. Tak więc ów zakłamany i bezmyślny zabobon chełpi się

jeszcze występkiem!”.


Chrześcijanie czczą osła i skazańca

„Słyszę więc, że czczą oni jako świętość głowę osła, najbardziej

wstrętnego bydlęcia. Trudno mi powiedzieć z jakich głupich czynią to

pobudek. Religia ta jest godna takich obyczajów! Inni opowiadają, że

oni oddają też cześć genitaliom swego mistrza i kapłana, co ma jakoby

oznaczać adorację ojcowskiej płodności. Nie wiem czy jest to pogłoska

fałszywa, odpowiada ona jednak owym tajemnym, nocnym zebraniom.

Ktoś opowiadał, że sprawują oni obrzędy religijne na cześć człowieka

skazanego na śmierć za zbrodnie i że adorują belki krzyża, na którym on

zawisł”.


W starożytności krążyła legenda, że Jahwe – Bóg Żydów – ma głowę

osła.

Rzymianie nie rozróżniali wtedy między Żydami a chrześcijanami.

Pierwsze przedstawienie krzyża Graffiti ścienne z Paedagogium

rzymskiego dla niewolników (II wiek), nieopodal Pallatynu.

Podpis: ALEXAMENOS SEBETE THEON

„Alexamenos czci Boga”.


Chrześcijanie to kanibale

„Opowieści zaś o obrzędzie wtajemniczenia nowych członków sekty są

tyleż znane, co budzą odrazę. Wykorzystując ich nieświadomość kładzie

się przed nimi niemowlę oblepione ciastem. Oszukany tą powłoką

neofita zostaje namówiony by zadał kilka nieszkodliwych ukłuć, przez co

niewidzialnymi ranami zabija się niemowlę. Wszyscy zgromadzeni, o

zgrozo, liżą łakomie jego krew, i bijąc się dzielą między siebie jego

członki. Udział w takiej ofierze wprowadza ich do wspólnoty, a świadomi

zbrodni zobowiązują się do zachowania tajemnicy”.

Odpowiedź chrześcijan

Chodź i zobacz sam!

Minucjiusz Feliks, Oktawiusz (28-29):

„Wierzcie nam, ile szkody przynosi przez was praktykowane wydawanie

sądów w sprawach nieznanych i niezbadanych. Myśmy bowiem byli tak

samo ślepi, jak wy jesteście i tak samo bezmyślnie powtarzaliśmy, że

chrześcijanie jakoby oddają cześć potworom, że pożerają dzieci, że

zbierają się na wyuzdanych ucztach. Tak samo nie zdawaliśmy sobie

sprawy, że te bałamutne opowieści nigdy nie były przedmiotem

dochodzenia i że nigdy nie zostały udowodnione”.

Odpowiedź chrześcijan

Chrześcijanie niczego nie ukrywają

„Przez cały ten czas nie znalazł się nikt, kto by nas zdradził,

powodowany nie tylko chęcią uzyskania przebaczenia za swą

dotychczasową postawę, co raczej mając na względzie nagrodę za

donos. Wyznawanie tej wiary nie może być aż takim złem, skoro

oskarżani chrześcijanie ani się jej nie wstydzą, ani nie boją, tylko wprost

żałują tego, że tak późno stali się chrześcijanami”.

Ofensywa chrześcijan

To religia Greków jest nieracjonalna – same sprzeczności

Klemens Aleksandryjski, Zachęta do Greków (28,1-4):

„Są też tacy, którzy sądzą, że jest trzech różnych bogów nazwanych

Zeusem: jeden jest synem Eteru w Arkadii, pozostali dwaj są synami

Kronosa: pierwszy zrodzony na Krecie, a drugi w Arkadii.

Są też tacy, którzy proponują pięć bogiń o imieniu Atena: pierwsza

ateńska – córka Hefajstosa; druga egipska – córka Nilu; trzecia – córka

Kronosa, wynalazczyni sztuki wojennej; czwarta – córka Zeusa, którą

Messeńczycy od imienia swej matki nazwali Koryfazją i ostatnia córka

Palasa i Tytanki pochodzącej od Okeanosa”.


Bogowie greccy to nie bogowie – są obrazami ludzi

„Posłuchajcie teraz o miłostkach waszych bogów, o niewiarygodnym

braku opanowania, który zawiera się w mitach, o porażkach bogów,

więzach, szyderstwach, niewoli i ucztach, uściskach i łzach, afektach i

bezwstydnych rozkoszach.

Weź na przykład. Posejdona i cały chór dziewcząt, które przez niego

zostały uwiedzione: Amfitritę, Amymonę, Alopeę, Melanippę, Alkyonę,

Hippotoe, Chionę i tysiąc innych. Choć było ich tak wiele, żądze

Posejdona były nienasycone”.


Bogowie greccy są niemoralni

„Niech jako przykład posłuży nam Zeus, według waszego zdania „ojciec

ludzi i bogów”, który do tego stopnia dał się unieść namiętnościom, że

zapragnął wszystkich kobiet i wszystkie napełnił swoją żądzą. Pałał

namiętnością do niewiast nie mniej niż kozioł do kóz”.

Spotkanie z filozofią

Wzajemna wymiana „komplementów” nie wystarcza.

Rodzi się potrzeba solidnych argumentów, w celu:

uzasadnienia wiarygodności chrześcijaństwa,

prawdziwości treści Objawienia,

niesprzeczności prawd wiary.

Do tego potrzebna jest filozofia.

W II i III w. wśród chrześcijan jest wielu nawróconych filozofów.

Jedni po nawróceniu odcinają się od filozofii, inni uważają że

chrześcijaństwo jest prawdziwą filozofią.

Dwie postawy chrześcijan

Postawa pro-filozoficzna – Justyn,

Postawa antyfilozoficzna – Tertulian,

Quintus Septimus Florens Tertullianus (ok. 155 r. - 230 r.).

Łacinnik, urodzony w Cartaginie, syn setnika pokonsularnego.

Studia z retoryki i prawa w Afryce i Rzymie.

Adwokat.

W wieku ok. 40 lat przyjmuje chrzest.

Radykalny w obronie wiary i Kościoła.

Tertulian

Cóż mają wspólnego Ateny i Jerozolima?

Tertulian, Preskrypcja przeciw heretykom, 7:

„Biedny Arystotelesie! Tyś wymyślił dialektykę dla heretyków, tę mistrzynię

zarówno w budowaniu jak i w burzeniu, giętką w zdaniach, zdolną

wymusić każdy wniosek, stanowczą w dowodzeniu, niestrudzoną w

kłótniach, uciążliwą nawet dla samej siebie, mówiącą o wszystkim w ten

sposób, by nic nie powiedzieć”.

Tertulian

„Ona jest źródłem wszystkich owych bajek i niekończących się

łańcuchów genealogicznych, owych bezpłodnych wywodów i pustej

gadaniny, rozszerzającej się jak rak, przed czym przestrzega nas Apostoł,

kładąc szczególny nacisk na unikanie filozofii, pisząc wyraźnie w Liście

do Kolosan: „Uważajcie, by was kto nie oszukał przez filozofię i pustym

gadaniem, opartym na ludzkiej tradycji” (Kol 2,8), a nie na natchnieniu

Ducha Świętego”.

Tertulian

„Cóż jednak mają wspólnego Ateny z Jerozolimą? Kościół z Akademią?

Heretycy z Chrześcijanami? Nasza nauka zrodziła się z portyku

Salomona, który twierdził, że Boga należy szukać w prostocie serca.

Niech o tym pamiętają ci, którzy głoszą jakieś stoickie, platońskie czy

dialektyczne chrześcijaństwo! Po Chrystusie Jezusie nie potrzebujemy już

żadnych badań, a po jego Ewangelii żadnych dociekań. Skoro

wierzymy, to nie życzmy sobie poza wiarą niczego więcej”.

Tertulian

Kary piekielne dla filozofów

Tertulian, O widowiskach 30:

„Jakież wtedy będzie wspaniałe widowisko! Co będę podziwiał? Z

czego będę się śmiał? […]. Owych mądrych filozofów wstydzących się

przed własnymi uczniami, którzy teraz razem z nimi gorzeją, a których oni

przekonywali, że Bóg o nic się nie troszczy, którym zaręczali, że dusze nie

istnieją, albo że nie wrócą do swych ciał”.

Tertulian

Bóg jest cielesny

Tertulian, Tertulian, Przeciw Prakseaszowi 7, 8 :

„Czy próżną i ulotną rzeczą jest Słowo Boże, które nazwano Synem?

Które nazwano samym Bogiem? I Słowo było u Boga, i Bogiem było

Słowo. Zostało napisane: „Nie używaj imienia Boga na próżno”.

Z pewnością więc chodzi o Tego, który „istniejąc w Bożej postaci nie

zatrzymał jako zdobyczy równości z Bogiem”. W jakiej Bożej postaci? Z

pewnością w jakiejś, nie zaś w żadnej. Któż bowiem zaprzeczy, że Bóg

jest ciałem, skoro Bóg jest duchem? Duch jest bowiem w swej postaci

pewnego rodzaju ciałem”.

Tertulian

Osoby Trójcy to „odnogi” substancji Boga

Tertulian, Apologetyk 21, 12-13:

„Kiedy promień od słońca odchodzi, to jest częścią całości, ale słońce

będzie w promieniu, ponieważ jest promieniem słońca, i natura nie jest

przy tym dzielona, ale rozciągnięta, jak światło zapalone od światła.

Materia macierzysta zostaje cała i nietknięta, chociaż z jej istoty wiele

odgałęzień odchodzi. W ten sposób to, co z Boga wyszło, jest Bogiem i

Synem Boga i są jednym Bogiem obaj. W ten sposób duch z ducha i

Bóg z Boga, drugi tylko z porządku, utworzył liczbę przez stopień, a nie

przez swą istotę, a z macierzystej materii nie oderwał się lecz wyszedł”.

Tertulian

Obraz Trójcy cielesnej:

Justyn

Postawa pro-filozoficzna:

Św. Justyn Męczennik

Urodził się ok. 100 r., w Flawia Neapolis w Palestynie,

Umarł ścięty mieczem ok. 164 r., w Rzymie.

Podczas studiów filozoficznych, nawraca się ok. 130 r.

Napisał 2 Apologie:

Do Żydów: Dialog z Żydem Tryfonem,

Do Pogan: Apologia,

Justyn

Nawrócenie

Św. Justyn Męczennik, Dialog z Żydem Tryfonem, 3:

- „Dlatego potrzeba, aby każdy filozofował i uznał to za najważniejszą i

najbardziej zaszczytną pracę, a inne rzeczy za mające jedynie

drugorzędne. Mają one pewną wartość i są godne uznania, ale

pozbawione filozofii, stają się prostackie i ordynarne”.

- „Filozofia więc daje szczęście?” – powiedział on, przerywając.

- „Zapewne – odrzekłem – i tylko ona”.

Justyn

- „Czym więc jest filozofia – zapytał – i czym jest szczęście? Powiedz mi,

proszę”.

- „Filozofia, cóż – powiedziałem – jest wiedzą o tym, co rzeczywiście

istnieje i jasnym poznaniem prawdy; a szczęście jest nagrodą za taką

wiedzę i mądrość”.

Justyn

Adresat Apologii

Justyn, Apologia I 1,1-2:

„Do Imperatora Tytusa Aeliusa Hadriana Antonina Pobożnego, Augusta,

Cezara; jak również do syna jego Verissimusa, filozofa, oraz do Lucjusza,

filozofa, naturalnego syna Cezarowego a przybranego syna

pobożnego, przyjaciela nauk; wreszcie do Prześwietnego Senatu i

całego Ludu Rzymskiego, w sprawie ludzi ze wszystkich plemion

niesprawiedliwie krzywdzonych, nienawidzonych i potwarzanych, ja,

jeden z nich, Justyn, syn Priskusa, a wnuk Bakchejosa, rodem z Flavia

Neapolis z Syrii Palestyńskiej, z niniejszą zwracam się przemową i prośbą”.

Justyn

„Prosty rozum powiada, że kto jest rzeczywiście pobożny, a do tego

jeszcze uważa się za filozofa, ten kocha i ceni tylko prawdę, nigdy zaś

nie kieruje się zapatrywaniami powszechnie utartymi, jeśli je sam uważa

za błędne. Słyszycie, jak was wszyscy nazywają pobożnymi, filozofami,

stróżami sprawiedliwości, przyjaciółmi nauk; okażcie, że nimi istotnie

jesteście”.

Justyn

Dlaczego tak późno?

Justyn, Apologia I 46:

„Niektórzy będą zapewne starali się podważyć naszą naukę

następującym rozumowaniem: ponieważ Chrystus narodził się dopiero

przed 150 laty, za Kwirynusa, a jeszcze później, bo dopiero za Poncjusza

Piłata wystąpił z nauką, jaką Mu przypisujemy, wynikałoby z tego, że w

takim razie wszyscy ludzie jacy przed Nim żyli wolni są od

odpowiedzialności. [… ] Zaznaczyliśmy już poprzednio, że według tego,

jak nam przekazano, Chrystus jest pierworodnym Synem Boga a

zarazem Logosem, w którym uczestniczy cały rodzaj ludzki”.

Justyn

Logos = Syn Boży był w świecie od zawsze

„Skoro tak jest, zatem ci wszyscy ludzie, którzy wiedli życie zgodne z

Logosem, czyli naprawdę rozumne, zawsze byli w gruncie rzeczy

chrześcijanami, chociażby nawet uchodzili za ateuszów, jak na przykład

spośród Greków Sokrates, Heraklit, czy im podobni [...].

Jak zaś chrześcijanami, niezłomnymi i niewzruszonymi, byli i są wszyscy,

którzy żyją zgodnie z Logosem, tak też na odwrót, ci wszyscy, którzy

kiedykolwiek lekceważyli sobie Logos nierozumnie żyjąc, zawsze byli

ludźmi złymi, wrogami Chrystusa i mordercami zwolenników Logosu”.

Justyn

Cały Logos to Chrystus. U Greków część.

Justyn, Apologia II 13:

„Wyznaję otwarcie: jestem chrześcijaninem i szczycę się z tego i gotów

jestem o to walczyć wszelkimi siłami. A nie dlatego nim jestem, iżbym

uważał, że nauka Platona całkowicie różni się od nauki Chrystusa, lecz

dlatego, że u Platona, tak jak i u innych mądrych ludzi, czy to spośród

stoików, czy poetów lub dziejopisarzy, znajduję tylko część tego, co

zawiera nauka Chrystusa. Każdy z nich bowiem dostrzegał z rozsianego

w całym świecie Boskiego Logosu tylko cząstkę – tę, która w nim samym

kiełkowała – i tyle też tylko mówił prawdy”.

Justyn

Furta Graecorum

Justyn, Apologia I, 44, 8-9:

„Dlatego też i Platon, gdy mówił: „Wina jest zawsze po stronie

człowieka, który z wolnej wybiera woli, Bóg nie ponosi żadnej winy”,

przejął tę myśl od Mojżesza, gdyż Mojżesz starszy jest od wszystkich

pisarzy greckich. Filozofowie i poeci, mówiąc na temat nieśmiertelności

duszy, zapłacie po śmierci, oglądaniu rzeczy niebieskich, a także innych

temu podobnych, brali za punkt wyjścia myśl proroków i dopiero dzięki

temu mogli je pojąć oraz wyjaśniać”.

Justyn

Chrystologia anielska.

Św. Justyn Męczennik, Dialog z Tryfonem 128:

„A że Chrystus jest Panem i Bogiem, Synem Bożym, i tym, który dawniej

objawiał się w mocy jako Człowiek i Anioł, i w chwale ognia w krzewie,

jak też objawił się w wyroku wykonanym na Sodomie, w pełni zostało już

ukazane w tym, co było powiedziane”.

Justyn

Justyn

Kto się ukazał w krzewie gorejącym?

Justyn, Dialog z Żydem Tryfonem 60:

„Nawet gdyby tak było, moi przyjaciele, że to anioł i Bóg jednocześnie

byli widziani przez Mojżesza w tej wizji, jak to już zostało wam

udowodnione poprzez wcześniej zacytowane fragmenty, to nie Stwórca

wszystkich rzeczy był owym Bogiem, który powiedział do Mojżesza, że

jest Bogiem Abrahama i Bogiem Izaaka, i Bogiem Jakuba.

Nawet ktoś mało pojętny nie ośmieli się stwierdzić, że Stwórca i Ojciec

wszechrzeczy, porzucając wszystkie sprawy niebiańskie, stał się widzialny

na małym skrawku ziemi”.

Justyn

Niecielesne zrodzenie Logosu.

Justyn, Dialog z Żydem Tryfonem 61:

„Kiedy wypowiadamy jakieś słowo, dajemy mu początek, jednakże nie

przez oderwanie, jakby słowo w nas miało się zmniejszać, kiedy je

wypowiadamy;

ale tak jak widzimy, że ma to miejsce w przypadku ognia, który nie

zmniejsza się, gdy inny się od niego podpala, ale pozostaje taki sam, a

ten, który został podpalony od niego, podobnie okazuje się istnieć sam

z siebie, nie umniejszając tego, od którego został odpalony”.

narodziny chrześcijaństwa. - dst.dominikanie.pldst.dominikanie.pl/files/sem1/prezentacja2.pdf ·...

Documents